Vooruitblikkend mini-college
Suggestibiliteit, placebo’s en het zelf in de New Age Psychologie van de Magie week 5
Opbouw presentatie • • • •
Casus gebedsgenezing en paragnosten Naturalistische verklaringen omtrent werkzaamheid Historisch bruggetje New Age – De onttovering van de wereld – De ontwikkeling van het postmoderne zelf • Soorten individualisme • Sacralisatie van het zelf
1
Casus gebedsgenezing en paragnosten Gebedsgenezing (volgens sceptische psychologen) = “Nood leert bidden” + “Een kat in het nauw maakt rare sprongen”
Casus gebedsgenezing en paragnosten
2
Casus gebedsgenezing en paragnosten • Naturalistische verklaringen omtrent werkzaamheid – Barnum- of Forer-effect (toepasbaarheid) – Suggestibiliteit en (zelf)bedrog (bij- en goedgelovigheid) – Placebo-effect (werkzaamheid) à niet in college – Cold-reading (opzienbarendheid)
Naturalistische verklaringen omtrent werkzaamheid Barnum- of Forer- effect “You have a great need for other people to like and admire you. You have a tendency to be critical of yourself. You have a great deal of unused capacity which you have not turned to your advantage. While you have some personality weaknesses, you are generally able to compensate for them. (…) Disciplined and selfcontrolled outside, you tend to be worrisome and insecure inside. At times you have serious doubts as to whether you have made the right decision or done the right thing. You prefer a certain amo unt of change and variety and become dissatisfied when hemmed in by restrictions and limitations. You pride yourself as an independent thinker and do not accept others ’ statements without satisfactory proof. You have found it unwise to be too frank in revealing yourself to others. At times you are extraverted, affable, sociable, while at other times you are introverted, wary, reserved. Some of your aspirations tend to be pretty unrealistic. Security is one of your major goals in life.” (Forer, 1949)
3
Naturalistische verklaringen omtrent werkzaamheid Barnum- of Forer- effect Tyson (1982): Waarom beschouwen mensen horoscopen als waar? • Gegeneraliseerde beschrijvingen van zichzelf (uitkomst ‘lezing’) • Waargenomen mate van specificiteit (input) • Geheugeneffecten kenmerken (verwerking) • Gunstige kenmerken worden beter onthouden dan slechte • Beter passende kenmerken worden beter onthouden dan minder passende
Naturalistische verklaringen omtrent werkzaamheid Suggestibiliteit en (zelf)bedrog Suggestibiliteit - hypnotiseerbaarheid - fantasy-prone personality à Gemeenschappelijke deler: meer zien dan er is (Janssen, 1997) • Post hoc ergo propter hoc • Slechts subjectieve validatie – Redering volgens verificatie: één keer is voldoende om het als wonder te definiëren
•
Confirmation bias – Herhaling ‘experiment’ is niet mogelijk – ‘Lottodiscours’
•
Falsificatie vs verificatie: wetenschap werkt omgekeerd.
4
Naturalistische verklaringen omtrent werkzaamheid Suggestibiliteit en (zelf)bedrog
Wel gebeden
Niet gebeden
Wel genezen
Niet genezen
‘Mirakel’ Kleine groep, met veel mediaexposure ‘Oninteressant’ Grote groep
‘Oninteressant’ Grote groep
‘Oninteressant’ Grote groep
Naturalistische verklaringen omtrent werkzaamheid Cold reading Cold reading: praktijk van het Barnum-effect: Vraag- en antwoordspel tussen hulpzoekende en hulpverlener, waarbij de hulpverlener slechts die antwoorden geeft die reeds in de vragen of opmerkingen van de hulpzoekende gegeven waren, en zo de suggestie wekt op mysterieuze wijze meer over de hulpzoekende te weten.
5
Naturalistische verklaringen omtrent werkzaamheid Cold reading • Zowel gebedsgenezers, mediums, als psychotherapeuten, en artsen • Bijproduct van kennis van therapeut versus onwetendheid/ verkeerde interpretatie van patiënt • Wisselwerking patient – gebedsgenezer • Overdracht en tegenoverdracht
Historisch Bruggetje …van praktijken naar het zelf
…van nu naar toen en weer terug
6
New Age De onttovering van de wereld • Onttovering van de wereld (Weber) • Postmodernisme • Kerkelijke wonderdiscours wordt lijdensdiscours: “Heer, dat ik mag zien, dat ik uw waarheid mag zien; Heer dat ik mag lopen, dat ik Uw weg mag gaan”
New Age De onttovering van de wereld “Ach, treurige mensen, arme, zieke naar illusie hongerende mensheid, die zich – in de terneergeslagenheid van deze eindigende eeuw, radeloos en gekwetst doordat ze gulzig teveel wetenschap verworden heeft - in de steek gelaten weet door de dokters van ziel en lichaam, in groot gevaar verkeert om te bezwijken aan een ongeneeslijke ziekte, en dan terugvlucht naar achteren, en het wonder van haar genezing vraagt in de mystieke Lourdessen van een verleden dat dood is voor altijd.” (Zola, 1894)
7
New Age De onttovering van de wereld • New age herdefinieert relatie zingeving met wetenschap • Maar: New age herdefinieert de relatie patient - ziekte
New Age De ontwikkeling van het postmoderne zelf Opkomst individualisme • Utilitaristisch individualisme – Bijbels – Republikeins – Contractsamenleving
• Expressief individualisme – – – –
Authenticiteit Uniciteit Zelfontplooiing Weinig zelfoverstijgende interesses
8
New Age De ontwikkeling van het postmoderne zelf •
Sacralisatie van het zelf –
Nieuwetijdskinderen ‘ snotneusjes van de zalm’ “ Indigo ofwel nieuwetijds kinderen zijn gewone kinderen die echter nog sterk verbonden zijn met waar ze vandaan komen. Hun herinnering aan wie ze zijn versterkt hun gev oel van eigenwaarde dusdanig dat zij doorgaans niet de gemakkelijkste kinderen zijn om op te voeden o f te onderwijzen. Zij weten heel goed wat ze willen en hoe ze het willen en komen daarmee in botsing met g angbare opvoeding- en onderwijsmodellen. Als je aan deze kinderen vraagt hoe zij graag willen leren zullen zij vaak antwoorden: in vrijheid. Zij willen graag zelf bepalen wat, hoe en wanneer en dit staat h aaks op het reguliere onderwijs. Deze kinderen hebben een innerlijke wijsheid tot hun beschikking waar veel volwassenen zich voor hebben afgesloten. Deze kinderen komen om de volwassenen wakker te schudden en dat is een moeilijke taak daar niet iedereen wakker geschud wil worden. Kinderen als ook ouders kunnen hierdoor in de knel komen en zich afvragen wat ze hier nu mee moeten. De erkenning van de gevoeligheid en wijsheid van het kind is een eerste stap; het kind voelt zich dan gezien in wie het is.” bron: people.zeelandnet.nl /yong/Website_Bea/nieuwetijds _kinderen.htm
–
Hoog sensitieve personen “ Hoge sensitiviteit is een eigenschap en het is geen ziekte of iets vreemds. Het is net als bij nieuwetijdskinderen, zij hebben die naam gekregen vanwege bepaalde eigenschappen en niet omdat ze anders ZIJN dan de rest van de mensheid. Hoog Sensitieve Personen zijn mensen die die eigenschap hebben omdat ze in dit leven een ander doel hebben dan andere mensen. In essentie zijn we allemaal hetzelfde, we hebben alleen verschillende doelen in het leven. Hoog Sensitieve Personen moeten zich dat doel gaan herinneren. Die hoog sensitieve eigenschap hebben ze om daar iets mee te doen en niet om daarmee het slachtoffer te zijn van iets waar de maatschappij niet mee om kan gaan. Het laatste wat ze moeten doen is zich bang en onzeker laten maken door diezelfde maatschappij. Hoog sensitiviteit is een krachtige eigenschap waar je heel veel mee kunt doen.” bron: http://www.nieuwetijd.net/hsp/home.html
9
