VEREENIGINQ
NEDERLANDSCHE
GEMEENTEN
Stumoka-bijeenkomst t e R o t t e r d a m op 8 A p r i l
194-1.
E n k e l e a a n t e e k e n i n g e n b e t r e f f e n d e de r e c o n s t r u c t i e van een door o o r l o g s g e w e l d v e r l o r e n gegane administratie .
bedrijfs-
^nkele aanteekeningen door o o r l o g s g e w e l d
"betreffende de r e c o n s t r u c t i e van
een
v e r l o r e n gegane b e d r i j f s - a d m i n i s t r a t i e .
Gaarne v o l d o e i k aan het m i j door het Stumokabestuur gedane v e r z o e k om een en ander mede t e d e e l e n over de e r v a r i n g e n opgedaan b i j h e t r e c o n s t r u e e r e n van de aan m i j opgedragen admin i s t r a t i e van de Rentegevende Eigendommen en van den Gemeentelijken T e c h n i s c h e n D i e n s t t e Rotterdam,welke a d m i n i s t r a t i e bij de geb e u r t e n i s s e n i n Mei van h e t v o r i g e jaar,met u i t z o n d e r i n g van enk e l e i n een b r a n d v r i j e k l u i s g e b o r g e n b e s c h e i d e n , g e h e e l v e r l o r e n ging. Teneinde U e e n i g i n z i c h t t e geven i n den a a r d en omvang dez e r a d m i n i s t r a t i e z i j opgemerkt,dat de t a a k der S e c r e t a r i e a f d e e l i n g Rentegevende Eigendommen en A d m i n i s t r a t i e T e c h n i s c h e D i e n s t een t w e e l e d i g e i s . Deze t a a k b e t r e f t i n de e e r s t e p l a a t s het b e h e e r en-de admin i s t r a t i e van h e t r e n t e g e v e n d b e z i t der Gemeente en i n de tweede p l a a t s h e t v o e r e n van de v o l l e d i g e b o e k h o u d i n g van den Gemeent e l i j k e n T e c h n i s c h e n D i e n s t , een samenvoeging van de v o o r m a l i g e d i e n s t e n van Gemeentewerken, B o u w p o l i t i e en V o l k s h u i s v e s t i n g en Stadsontwikkeling. Momenteel z i j n aan dezen d i e n s t verbonden r u i m 600 r e n en rond 1900 w e r k l i e d e n . Het g e m i d d e l d e b e d r a g der u i t g a v e n van den i n normale tijden 15 è 20 m i l l i o e n g u l d e n
per
dienst
ambtenabedraagt
jaar.
Dat h e t mogelijk i s geworden,dat ongeveer de g e h e e l e
admi-
n i s t r a t i e der a f d e e l i n g v e r l o r e n g i n g i s h e t g e v o l g van de
om-
s t a n d i g h e i d ,dat R o t t e r d a m w e l op z e e r bijzondere wijze i n den
vroe-
gen morgen van den
10en
De a f d e e l i n g was
Mei
1940
door den
i n het
vol-
D i t gebouw,dat e v e n a l s de meeste oude gebouwen u i t een
oog-
komen v e r o u d e r d e
s i n d s v e l e j a r e n ondergebracht
Timmerhuis aan h e t
punt van b r a n d v e i l i g h e i d s l e c h t s aan was
o o r l o g werd v e r r a s t .
gelegen
Haringvliet. zeer matige e i s c h e n
voldeed,
i n de o n m i d d e l l i j k e omgeving van M a r i n i e r s k a z e r n e
M a a s s t a t i o n , een
s t a d s g e d e e l t e dat van den b e g i n n e
van o o r l o g s h a n d e l i n g e n
a f een
en
tooneel
was. Ter-
2.
Terstond, na h e t u i t b r e k e n van de m o b i l i s a t i e waren e r maatr e g e l e n g e t r o f f e n om bij d r e i g e n d o o r l o g s g e v a a r de meer b e l a n g r i j k e boeken en b e s c h e i d e n
z o o v e e l mogelijk
i n de b r a n d v r i j e k l u i s
i n de b r a n d k a s t e n , w a a r o v e r de a f d e e l i n g b e s c h i k t e t e ;
Deze m a a t r e g e l e n Hei, was
b l e v e n e c h t e r zonder e f f e c t .
bij h e t e i n d i g e n van den
en
bergen-
omdat op 9
d i e n s t t i j d , R o t t e r d a m nog
onkundig
van de d i r e c t e o o r l o g s d r e i g i n g en het i n den v r o e g e n morgen
van den
10en M e i
zonder l e v e n s g e v a a r
n i e t meer mogelijk was
het
Timmerhuis t e b e n a d e r e n . Op
H Mei werd het gebouw met
de g e h e e l e
Op
15 Mei werd c o n t a c t g e z o c h t met
inventaris vernie-
tigd , m e e n t e l i j k e n Technischen
D i e n s t en met
de D i r e c t i e van den
Ge-
h e t Gemeentebestuur t e n -
einde i n de v o o r l o o p i g e h u i s v e s t i n g der a f d e e l i n g t e v o o r z i e n . Overeengekomen werd, dat de a f d e e l i n g zou worden o n d e r g e bracht i n het Op
Stadhuis.
16 M e i was
se en kon met
a l het n i e t gemobiliseerde
personeel t e r p l a a t -
de e e r s t e werkzaamheden worden aangevangen.
Loon-administratie, Een van de meest u r g e n t e m a a t r e g e l e n was de z o r g , d a t h e t u i t g e b r e i d e w e r k l i e d e n p e r s o n e e l weder op normale wijze zijn weekl o o n zou o n t v a n g e n . De o o r l o g b r a l : u i t i n den n a c h t van Donderdag op V r i j d a g ; een t i j d s t i p , ::aarop de g e v u l d e l o o n z a k j e s i n de k l u i s aanwezig z i j n . De e e r s t e b e t a l i n g der w e r k l i e d e n had p l a a t s op de b e i d e P i n k s t e r d a g e n en den daarop v o l g e n d e n D i n s d a g met h e t i n m i d d e l s gedrukte gemeentelijke noodgeld. E r werden ronde bedragen van f 25.-• per man Op 16 Mei ken de k l u i s geopend worden
uitbetaald.
U i t de i n de l o o n z a k j e s aanwezige l o o n s p e c i f i c a t i e s , w a a r o p o.m. voorkwamen de v a s t e l o o n b e s t a n d d e e l e n a l s g r o n d l o o n . k i n d e r t o e s l a g en andere v a s t e t o e l a g e n , a l s m e d e de v a s t e k o r t i n g e n wegens p e n s i o e n v e r h a a l , e n z , kon een v o o r l o o p i g e l o o n - a d m i n i s t r a t i e wor den opgebouwd, Oom-
<
C o m p l e t e e r i n g van de ge evens h e e f t l a t e r p l a a t s gehad aan de hand van door b e t r o k k e n e n
i n g e v u l d - v r a g e n f o r m u l i e r e n en
met
g e b r u i k m a k i n g van de jaargeg- vens op de a f d e e l i n g Algemeene P e r s o n e e l s <4aken van h e t Raadhuxs. De
s a l a r i s - a d m i n i s t r a t i e der ambtenaren kon worden g e r e c o n -
s t r u e e r d aan de hand van de t e n Raadhuize aanwezige h e t P e n s i o e n b u r e a u en de a f d e e l i n g Den
gegevens b i j
Comptabiliteit.
e e r s t e n Vrijdag na de ramp werd de i n h o u d der u i t de
kluis
gekomen l o o n z a k j e s aan de w e r k l i e d e n u i t b e t a a l d , Den tweeden Vrijdag was men dragen t e b e t a l e n met schotbetaling
r e e d s i n s t a a t de j u i s t e
loonbe-
v e r r e k e n i n g van de i n n o o d g e l d gec.ane v o o r -
c
De e e r s t e weken werden e e n v o u d i g h e i d s h a l v e geen t a r i e f - e n o v e r w e r k v e r d i e n s t e n toegekend, I n de tweede week waren a l l e v o o r de loon-aöministratie geb r u i k e l i j k e f o r m u l i e r e n g e d r u k t . z o o d a t d a a r n a de l o o n b e t a l i n g weder n o r m a a l kon v e r l o o p e n . Als
t a a k r e s t t e t o e n nog de r e c o n s t r u c t i e van de i n h e t
tijd-
vak 1 J a n u a r i - 11 Mei 1940 v e r d i e n d e l o o n e n . Voor z o o v e r de w e r k l i e d e n h i e r v o o r de hun v e r s t r e k t e
loonspe-
c i f i c a t i e s over d i t tijdvak konden i n l e v e r e n g a f d i t geen b e z w a r e n . Voor h e t o v e r i g e moest met worden v o l s t a a n .
zoo j u i s t mogelijke s c h a t t i n g e n
De r e c o n s t r u c t i e van de l o o n s p l i t s i n g e n over de p e r i o d e 1 J a n u a r i - 11 Mei 1940 g a f meer m o e i l i j k h e d e n . Aan de hand van de binnenkomende bedragen van d e b i t e u r e n - g e m e e n t e - i n s t e l l i n g e n en p a r t i c u l i e r e n - kon ongeveer worden v a s t g e s t e l d welk g e d e e l t e van h e t l o o n op de r e k e n i n g " werk v o o r d e r d e n " t h u i s hoorde, De r e s t moest, v o o r z o o v e r de j u i s t e beekhoofden n i e t meer op de een o f andere wijze u i t g e g e v e n s van derden waren a f t e l e i d e n , s c h a t t e n d e r w i j s worden v e r d e e l d o v e r v e r z a m e l p o s t e n van gewonen-' en K a p i t a a l d i e n s t , Magaai j n - a t o i n ^ a t r a t i c , Een tweede u r g e n t e m a a t r e g e l «ras h e t weder cp gang brengen de
van
de m a g a z i j n - a d m i n i s t r a t i e Tijdens de o o r l o g s d a g e n ras e r op o n g e b r u i k e l i j k e wijze met de magazijnvoorraden omgespronge.i. Voor a l l e mogelijke d o e l e i n d e n werden door m i l i t a i r e n en b u r g e r s goederen
u i t de magazijnen g e h a a l d zonder dat daarvan
op de
v o o r g e s c h r e v e n wijze a a n t e e k e n i n g werd gehouden. B o v e n d i e n was een d e r hoofdmagazijnen en waren e n k e l e re o p s l a g p l a a t s e n met de d a a r i n aanwezige
kleine-
voorraden geheel v e r -
nietigd , A l s e e r s t e m a a t r e g e l werd een a c h t t a l ambtenaren van de boekhouding
aangewezen om a l l e
aanwezige
magazijnvoorraden op t e
nemen, Be v e r k r e g e n u i t k o m s t e n werden v e r g e l e k e n met de op de nog aanwezige s t e l l i n g k a a r t e n aangeteekende v o o r r a d e n p e r 10 Mei„ Be v e r s c h i l l e n gaven aan welke a r t i k e l e n tijdens de o o r l o g s dagen zonder a f g i f t e b o n u i t de magazijnen waren weggevoerd. Tegelijk met de opneming d e r m a g a z i j n e n kaarten aangelegd.
werden nieuwe magazijn-
Ter voorkoming van nieuwe m a g a z i j n v e r s c h i l l e n werd o p d r a c h t g e g e v e n , d a t , z o o l a n g nog n i e t over a f g i f t e b o n n e n werd b e s c h i k t , van a l l e a f g i f t e n op d a g l i j s t e n a a n t e e k e n i n g moest worden gehouden . Beze l i j s t e n b e v a t t e n d e z e l f d e gegevens a l s de m a g a z i j n a f g i f t e bonnen . Aan de hand v a n deze l i j s t e n werden de nieuwe v o o r r a a d k a a r t e n bijgewerkt en had de k o s t e n s p l i t s i n g p l a a t s over de b e t r e f f e n d e boekhoofden. G e r e c o n s t r u e e r d moest v o o r t s worden h o e v e e l m a t e r i a a l was u i t g e v o e r d i n de p e r i o d e 1 J a n u a r i - 10 M e i en t e v e n s moest worden v a s t g e s t e l d de waarde van de door o o r l o g s g e w e l d v e r l o r e n gegane magazijngoederen. Bit kening ,
l a a t s t e v o o r de bij h e t Rijk i n t e d i e n e n o o r l o g s s c h a d e r e -
A l s u i t g a n g s p u n t v o o r deze werkzaamheden diende de nog bekende m a g a z i j n - i n v e n t a r i s p e r 1 J a n u a r i 1940, Be meeste gegevens moesten e c h t e r i n samenwerking met den magazijnmeester en de b e t r e f f e n d e t e c h n i s c h e i n s t a n t i e s door s c h a t t i n g worden b e p a a l d . Bij de K o s t e n v e r d e e l i n g moest op d e z e l f d e wijze tewerk worden gegaan a l s b i j de l o o n s p l i t s i n g . Cre~
5
Cre d i t e u r e n - a d m i n i s t r a t i e Zaak was h e t zoo s p o e d i g mogelijk v a s t t e s t e l l e n welke posten
r e e d s i n de p e r i o d e v o o r a f g a a n d e Dit
kon g e s c h i e d e n
aan 10 I.ïei 1940 waren "betaald.
aan de hand van de t e n k a n t o r e van den
Gemeente-Ontvanger aanwezige
dagstaten.
Laatstgenoemde t r e e d t n.1, op a l s k a s s i e r v o o r den Gemeente- . lijken Technischen
Dienst.
V e r v o l g e n s moesten, z o o v e e l mogelijk met r a a d p l e g i n g v a n de z.g« o p z i c h t e r s k a a r t j e s , worden g e r e p r o d u c e e r d
de openstaande "be-
s t e l l i n g e n en de u i t g e v o e r d e h e s t e l l i n g e n waarvan de r e k e n i n g e n nog n i e t waren ontvangen o f waarvan de ontvangen en u i t e r a a r d v e r l o r e n gegane r e k e n i n g e n nog n i e t de d a g s t a t e n van den Gemeenteontvanger
hadden b e r e i k t .
Bij h e t doen v a n b e s t e l l i n g e n maken de t e c h n i s c h e ambtenaren n.1. g e b r u i k van b e s t e l b o n s waarvan een d o o r g e s c h r e v e n e x e m p l a a r i n h e t bonboekje
achterblijft..
Afgewacht k a n worden welke v o r d e r i n g e n over de p e r i o d e van voor
10 H e i 1940 werden i n g e d i e n d , Beze v o r d e r i n g e n moesten z o o v e e l m o g e l i j k met bewijsstukken
( o p d r a c h t b r i e v e n , b e s t e l b o n s , e n z , ) w o r d e n ge s t a a f d , Een g r o o t e m o e i l i j k h e i d was h e t , d a t ook de a d m i n i s t r a t i e v a n v e l e R o t t e r d a m s c h e l e v e r a n c i e r s was v e r l o r e n gegaan,. In
d e r g e l i j k e g e v a l l e n moest i n o v e r l e g met de b e t r e f f e n d e
t e c h n i s c h e ambtenaren, de j u i s t h e i d d e r i n g e d i e n d e
vorderingen
worden v a s t g e s t e l d . V o o r a l i n de e e r s t e dagen n a de r a a p , t o e n nog n i e t
over de
v e r e i s c h t e b e s t e l f o r m u l i e r e n werd b e s c h i k t , m o e s t e n door den Gemeentelijken T e c h n i s c h e n
B i e n s t belangrijke opdrachten
aan d e r d e n
worden gegeven. H i e r v a n werd zoo goed mogelijk a a n t e e k e n i n g e i n d e bij h e t binnenkomen van de r e k e n i n g e n
gehouden t e n -
de v e r e i s c h t e goedkeu-
r i n g s b e w i j z e n t e kunnen afgeven» Zoo
s p o e d i g mogelijk werd e c h t e r weder t o t de r e g e l m a t i g e
wijze van b e s t e l l e n
teruggekeerd
Een e x t r a m o e i l i j k h e i d was h e t nog,dat s p e c i a a l i n de e e r s t i oorlogsweken
de meeste l e v e r a n c i e r s t e r s t o n d bij de a f l e v e r i n g v a n
goederen o f n a h e t v e r r i c h t e n van d i e n s t e n b e t a l i n g
verlangden. Op
6. Op g r o o t e r e k e n i n g e n n o e s t e n v o r s c h o t t e n werden v e r l e e n d t e r voorkoming van s t a g n a t i e i n de edrijven der l e v e r a n c i e r s , Ook
aan deze m o e i l i j k h e i d kon h t h o o f d worden geboden.
De k o s t e n s p l i t s i n g der c r e d i t e r e n r e k e n i n g kon v o o r wat de meer b e l a n g r i j k e p o s t e n b e t r o f gehee:'. worden g e r e c o n s t r u e e r d . Van de 2129 p o s t e n t o t een gezamenlijk b e d r a g van f 1.762.950,46 konden 1700 p o s t e n t o t een t o t a a l bedrag van f 1.-600.271,98 weder op de o o r s p r o n k e l i j k e boekhoofden worden verantwoord . De r e s t (429 p o s t e n t o t een gezamenlijk b e d r a g van f 162.678,43) werd i n v e r z a m e l p o s t e n t e n l a s t e van den gewonenen den K a p i t a a l d i e n s t gebracht,. Een b r u i k b a a r h u l p m i d d e l v o o r de r e c o n s t r u c t i e der k o s t e n s p l i t s i n g was de a d m i n i s t r a t i e van h e t Werkfonds t e 's-Gravenhage, d i e van a l l e a f r e k e n i n g e n der z,g. w e r k f o n d s w e r k e n v o l l e d i g e a f s c h r i f t e n t e r b e s c h i k k i n g kon s t e l l e n , Bij de o v e r i g e werken moest v o l s t a a n worden met a a n t e e k e n i n gen van t e c h n i s c h e ambtenaren en met h e t geheugen van h e t admin i s t r a t i e f en t e c h n i s c h p e r s o n e e l . Debiteuren-administratie, De d e b i t e u r e n van de a f d e e l i n g Rentegevende Eigendommen bes t a a n , v o o r wat de meer b e l a n g r i j k e p o s t e n be cre f t i n h o o f d z a a k u i t h e t Rijk ( Werkfonds en V e r k e e r s f o n d s en D e f e n s i e ) en u i t de gemeentelijke d i e n s t e n en b e d r i j v e n . De p a r t i c u l i e r e d e b i t e u r e n hebben i n m e e r d e r h e i d b e t r e k k i n g op k o s t e n van s t r a a t w e r k , r i o o l a a n s l u i t i n g e n , h e r s t e l van schade aan gemeente-eigendommen, e.d.g. De gemeentelijke d e b i t e u r e n konden a a n v a n k e l i j k worden v e r waarloosd . Voor de Gemeente a l s g e h e e l h e e f t h e t u i t f i n a n c i e e l oogpunt b e t r e k k e l i j k w e i n i g b e t e e k e n i s o f de o n d e r l i n g e k o s t e n v e r r e k e n i n g n i e t g e h e e l k l o p t omdat d i t u i t - e i n d e l i j k geen g e l d e l i j k e gevolgen h e e f t . ^e p a r t i c u l i e r e d e b i t e u r e n moesten e c h t e r zoo lijk worden b e r e i k t . Op 10 H e i 1940 waren a l l e v o r d e r i n g e n r i , F e b r u a r i en H a a r t g e d e c l a r e e r d ,
s p o e d i g moge-
over de maanden J a n u a Aan
7
Aan de hand van de h i j de t e c h n i s c h e ambtenaren nog aanwez i g e s t r a a t b r i e f j e s werden ie s t r a a t w e r k - d e b i t e u r e n over 4 p r i l en b e g i n Mei g e r e c o n s t r u e e r d , P a r t i c u l i e r e d e b i t e u r e n d i e v e e l voorkwamen werden aanges c h r e v e n om de l a a t s t e l i j k door hen b e t a a i d e k w i t a n t i e s over t e leggen.waaraan i n de meeste g e v a l l e n werd v o l d a a n U i t e r a a r d kwam men ook h i e r b i j v o o r het f e i t t e s t a a n , d a t de a d m i n i s t r a t i e van den d e b i t e u r eveneens door den ramp was vernietigd, Be nog t e d e c l a r e e r e n w e r k f o n d s b e d r a g e n konden worden ger e c o n s t r u e e r d met b e h u l p van de gegevens, welke door h e t Werkf o n d s t e r b e s c h i k k i n g werden g e s t e l d . De door D e f e n s i e nog v e r s c h u l d i g d e bedragen moesten d e e l s uit
op de Departement aanwezige c o r r e s p o n d e n t i e worden a f g e l e i d
en d e e l s u i t h e t geheugen worden v a s t g e s t e l d . De k o s t e n s p l i t s i n g der d e b i t e u r e n r e k e n i n g was m o g e l i j k g e b r u i k m a k i n g van de boeken van den Gemeente-Ontvanger.
met
B i j het s t o r t e n van bedragen i n r e k e n i n g - c o u r a n t wordt n.1, s t e e d s aangeteekend op welke r e k e n i n g e n de g e s t o r t e b e d r a g e n moeten worden v e r a n t w o o r d . Be wel ontvangen,doch nog n i e t g e s t o r t e bedragen moesten worden v e r w a a r l o o s d , Be zoo nu en dan nog binnenkomende b e t a l i n g e n van d e b i t e u r e n van v o r d e r i n g e n d a t e e r e n d e van vóór 10 Mei 1940 worden op een verzamelpost geboekt.
Hoofdboekhoudi n? Be h o o f d b o e k h o u d i n g zag z i c h t o t t a a k g e s t e l d ; 1. h e t weder opnieuw ontwerpen van a l l e v e r l e r e n gègana formulieren; 2. het s a m e n s t e l l e n van boeken;
de algemeens g r o o t b o e k e n en de
sub-groot-
3. het opmaken van een i n v e n t a r i s der v a s t e activa,werk-en v a a r t u i g e n , g e r e e d s c h a p p e n , m e u b i l a i r e n z . per 15 Mei 1940;
4. h e t o p s t e l l e n van een
lijst
van v e r l o r e n gegane aeïiva; 5 ,
t. 5. h e t w e d e r o p z e t t e n v a n hel b e s t a a n d e werknummersysteem; 6 . h e t a f s l u i t e n v a n den d i e a s t 1939 aan de hand van een v o o r l o o p i g e a f s l u i t i n g , weJke aar irezig was b i g de a f d e e l i n g C o m p t a b i l i t e i t ten Stadhuize; 7. h e t aan de hand h i e r v a n en o v e r i g e n s i n o v e r l e g met den D i r e c t e u r v a n den Gemeentelijken T e c h n i s c h e n D i e n s t opmaken v a n de b e g r o o t i n g v o o r 1941; 8 . h e t o p s t e l l e n v a n een o v e r z i c h t d e r r e s t a n t - c r e d i e t e n 1940;
voor
9 . h e t z o o j u i s t mogelijk r e c o n s t r u e e r e n v a n de k o s t e n v e r d e e l i n g over de p e r i o d e 1 J a n u a r i - 10 M e i 1940.
De omstandigheden waaronder a a n v a n k e l i j k gewerkt
moest worden
maakten h e t n o o d z a k e l i j k e n k e l e o n d e r d e e l e n d e r b o e k h o u d i n g , z o o a l s de g e b o u w e n - a d m i n i s t r a t i e en de w e r k p l a a t s e r - a d m i n i s t r a t i e achterwege
te laten.
•Be algemeene o n k o s t e n moesten e u n v o u d i g h e i d s h a l v e i n een g e lijk percentage
over a l l e
l a s t e n worden omgeslagen.
Kas-administratie. Tijdens de o o r l o g s d a g e n had de k a s s i e r met n o o d g e l d ste
b e t a l i n g e n , i n hoofdzaak
de e e r -
loonen,gedaan en d a a r v a n i n een g e -
ïmproviseerd kasboek a a n t e e k e n i n g gehouden. Het n o o d g e l d was opgenomen b i j den Gemeente-Ontvanger. Dit
n o o d g e l d was i n de o o r l o g s d a g e n i n de e i g e n d r u k k e r i j
van h e t S t a d h u i s g e d r u k t . I n t o t a a l 5 0 . 0 0 0 coupures v a n f 1.- en 50.00Q v a n f 2 , 5 0 .
H i e r v a n behoefde
s l e c h t s rond f 5 5 . 0 0 0 . - i n
omloop t e worden g e b r a c h t , D i r e c t n a de c a p i t u l a t i e werd d i t n o o d g e l d weder i n g e t r o k ken . Op 16 M e i 1940 werd de Kas weder o f f i c i e e l geopend. Op 17 M e i werden de k l u i s en twee b r a n d k a s t e n v a n den k a s s i e r geopend i n h e t bijzijn v a n een d r i e t a l
ambtenaren.
H i e r v a n werd t e r s t o n d p r o c e s - v e r b a a l opgemaakt. De i n h o u d v a n de k l u i s - pl,m, f 4 0 . 0 0 0 , - - aan l o o n e n v a n de w e r k l i e d e n - was volkomen o n b e s c h a d i g d , de i n h o u d v a n de b r a n d kasten
3
kasten,
bestaande
u i t ruim
f 6.000.,-- a a n
bankpapier,kwitanties,
loonzakjes,effecten,rentezegels,kasboeken,enz, Het
bankpapier,dat
brandkasten De
was
De der
en
g e b o r g e n was
biljetten
Nederlandsche
i n een
met
waren e c h t e r
Bank
zonder
t a s c h en bezwaar
Het
hoopje
zilvergeld
was
beschadigd
i n een
en
werden door
als
niet
gesmolten,
de
ingewisseld.
bij aanraken g e h e e l
asch
der
a l verkoold.
goed herkenbaar
eenig
kas-en hulpboeken v i e l e n g a v e n een
was
afgesloten ruimte
u i t elkan-
overschot. maar w e l
volkomen
zwart
geworden. Ook
d i t beschadigde
Het
aanwezige
"Kassaldo Uit
per
de
groote
over
vanger
een
kasgelden Met van
slotte
een
a l s een
tijdavk van
behulp den
was
deel
het
der
van
de
speciale
rekening
liquidatierekening v ó ó r 10 M e i
periode
1940
juiste
van
saldo
fungeert,,
verschuldig-
oj. 9 M e i
s t o r t i n g e n bij den en
loon-en
g e g e v e n s u i t de
Gemeente-Ontvanger
gelukt
ingewisseld.
een
huren,waarborgsommen,e.d.g.
gebruikt voor
en
vóór
tevens
te
re-
Gemeente-Ont-
de
aanwezige
salarisbetalingen.
gemeentebegrooting
andere
instanties
10
1940
Mei
zoo
en
met
i s het
goed
ten-
mogelijk
reconstrueeren. Opgemerkt
zij nog,
v ó ó r 10
den
Postcheque-en
Mei
Administratie
Van
het
den
nog
Het
dat
een
b i j de
r e c o n s t r u c t i e van
dankbaar
gebruik
over
kasgegevens de
door
de
Eigendommen.
belang
was
het
zoo
spoedig
gegevens b e t r e f f e n d e
L i n k e r M a a s o e v e r , w a a r de
over
de
i s gemaakt van
G i r o d i e n s t v e r s t r e k t e gegevens.
Rentegevende
particulier
kantoor
1940
grootste
beschikken Voor
een
op
v o o r l o o p i g k a r a k t e r dragen worden
van
te
het
moeilijkheid
omdat
worden
1940".
rekening,welke de
construeeren
te
g e l d kon i s geboekt
t e r u g b e t a l i n g e n wegens Be
die
9 Mei
deze
werden geput
geld
de
mogelijk
week-en
i n n i n g der
weder
maandhuren.
weekhuren
een
volledige huurderslijst.
weekhurenregister
voer
den
de
door
de
incasseerders verstrekte
maandhuurdebiteuren moesten
de
3.aatste
construeerd
aan
de
hand van
Rechter Maasoever werd
gere-
gegevens. Be
aan
a d m i n i s t r a t i e k a n t o o r i s opgedragen,beschikte d i t
huurkwitantie over-
10.
overleggen,. De o v e r i g e
tijdelijke g n ndhuren werden
t e r plaatse
opnieuw
opgenomen. Het r e c o n s t r u e e r e n
de'
aan den Gemeente-Ontvanger De
terzake
Comptabiliteit Van
alle
jaarcontracten,waarvan
is
opgedragen,gaf geen
Ook
de
loopende c o n t r a c t e n werd
overige
De
voor
teneinde
richten
weder
het r e g i s t e r
genomen a a n
op k a a r t
gebracht, a f d e e l i n g Compta-
O p v o e d i n g v e r s t r e k t e de sport-en speelterreinen,
van v o l k s t u i n h u u r d e r s weder
i n de
v o l k s t u i n d e r s werden v e r z o c h t komen m e l d e n .
zich
ten kantore
moesten nog
een g r o o t
worden
betreffende
v e r p l i c h t i n g e n en v o r d e r i n g e n
zooals
a a n t a l gegevens
der a f d e e l i n g
Voorts
aard,
i n te
d a g b l a d e n werd g e p l a a t s t , w a a r b i j a l -
le
loopenden
de
samengesteld.
afgeleid,.
de l i c h a m e l i j k e
te
eerd
, copie
kon worden
de G e m e e n t e l i j k e
een p u b l i c a t i e
een
k o n d e n u i t de b i j de
aanwezige p o l i s s e n worden Stichting
gegevens betreffende terwijl
huren werden
assurantie-gegevens
biliteit
inning
n o o d i g e g e g e v e n s w a r e n v o o r h a n d e n b i j de a f d e e l i n g en b i jden G e m e e n t e - O n t v a n g e r
hand waarvan een nieuw k a a r t r e g i s t e r De
de
moeilijkheden.
erfpachten,
gereconstruvan u i t e e n -
r e c o g n i t i e s ,bemalingsbrjdragen,,
e.d.g. Hierin z i j de
kon
terzake
i n betrekkelijk korten
e l d e r s nog
tijd
worden
geslaagd,dank
aanwezige gegevens waarover kon
worden
beschikt..
Het
bovenstaande geeft
i n het kort
een b e e l d
zaamheden v e r b o n d e n aan h e t r e c o n s t r u e e r e n der
a f d e e l i n g Rentegevende Het behoeft
had neel
kunnen
had kunnen
wanneer
worden
d e n g e p r o f i t e e r d v a n de
de
werk-
Eigendommen.,
geen betoog,
slagen
van
v a n de a d m i n i s t r a t i e
niet
dat deze over
een
omvangrijke staf
b e s c h i k t en wanneer allerwege
arbeid
van ervaren
niet
niet perso-
had kunnen
ontvangen medewerking
:
Maat-
wor-
11,
M a a t r e g e l e n t e r voorkoming
van brandgevaar
Z o o a l s r e e d s i n h e t b e g i n van deze beschouwing
gezegd,had
een b e l a n g r i j k d e e l van de t h a n s v e r l o r e n gegane a d m i n i s t r a t i e v e gegevens bewaard kunnen b l i j v e n wanneer h e t mogelijk was geweest d e z e , v o l g e n s de t e v o r e n gegeven o r d e r s , i n de b r a n d v r i j e k l u i s t e bergen. Niemand had e c h t e r kunnen b e v r o e d e n , d a t de g e b e u r t e n i s s e n van M e i 1940 z i c h zouden o n t w i k k e l e n a l s i s g e s c h i e d . Het h e e f t geen z i n h i e r o v e r a c h t e r a f nog beschouwingen
te
houden,omdat deze t o c h h e t k a r a k t e r zouden dragen van h e t dempen van de put a l s h e t k a l f v e r d r o n k e n
is.
Wel h e e f t h e t b e t e e k e n i s u i t h e t gebeurde
l e e r i n g te trekken
en n a t e gaan welke m a a t r e g e l e n zijn t e t r e f f e n om een ramp a l s de onderhavige i n de toekomst
t e voorkomen.
Wij l e v e n nog immer i n o o r l o g s t i j d met a l l e daaraan
verbonden
r i s i c o ' s van v e r k e e r d g e r i c h t e bommen,enz. In het onderstaande
z a l i k t r a c h t e n i n beknopten
vorm een
o v e r z i c h t t e geven v a n de m a a t r e g e l e n , w e l k e kunnen l e i d e n t o t v o o r koming van h e t v e r l o r e n gaan v a n de b e l a n g r i j k e documenten eener bedriif s a d m i n i s t r a t i e . zoowel i n o o r l np-stüd hü als i n vredestijd bij brandgevaar.
ppvaa-r
l e z e m a a t r e g e l e n zijn i n een v i e r t a l h o o f d g r o e p e n den, n.1, : 1. de b o u w t e c h n i s c h e
uit
Af
iiifVi-h
t e onderschei-
maatregelen;
2. de t e c h n i s c h e en o r g a n i s a t o r i s c h e m a a t r e g e l e n i n h e t b e l a n g van de b r a n d p r e v e n t i e ; 3. de v e r v a a r d i g i n g van d u p l i c a a t - a r c h i e v e n en o v e r b r e n g i n g h i e r v a n n a a r o n g e v a a r l i j k e zones o f b e r g i n g i n brand-en bomvrije r u i m t e n ; 4. o v e r i g e m a a t r e g e l e n .
1. B o u w t e c h n i s c h e
maatregelen.
Deze m a a t r e g e l e n kunnen weder i n d r i e groepen worden v e r d e e l d n.1.: 1
• M a a t r e g e l e n v e r b a n d houdende met den s^adsjaanle^. Be gemeentelijke v o o r s c h r i f t e n b e t r e f f e n d e s t a d s u i t b r e i d i n g en zeer
•c .
zeer s p e c i a a l d i e der g r o o t e : e gemeenten houden r e k e n i n g met de i n d e e l i n g der gemeenten i n w o o n w i j k e n , i n d u s t r i e g e b i e d e n en z a k e n wijken . Deze i n d e e l i n g h e e f t nar,st d i v e r s e andere v o o r d e e l e n ook h e t v o o r d e e l , d a t daarmede een g r o o t e r e b r a n d v e i l i g h e i d wordt De b o u w v e r o r d e n i n g e n
bereikt.
z o r g e n e r v e r d e r v o o r , d a t geen
brandge-
v a a r l i j k e ondernemingen z i c h op ongewenschte p l a a t s e n t u s s c h e n de o v e r i g e bebouwing i n de gemeente kunnen v e s t i g e n , I I . M a a t r e g e l e n b e t r e f f e n d e h e t g e b r u i k van
bouwmaterialen.
Het i s van g r o o t b e l a n g om b i j h e t k i e z e n van de m a t e r i a l e n , benoodigd v o o r den bouw van b e l a n g r i j k e gebouwen, t e l e t t e n op de eigenschappen
d e z e r r n a t e r i a l e n t e n o p z i c h t e van
brandgevaar.
Bij den modernen bouw wordt een r u i m g e b r u i k gemaakt van s t a a l , b e t o n , g l a s , n a t u u r s t e e n , b a k s t e e n , e „d,g. U i t e r a a r d z u l l e n de bestaande
gebouwen van ouderen
datum,
voor wat de g e b r u i k t e b o u w m a t e r i a l e n b e t r e f t , n i e t aan de meer moderne e i s c h e n
beantwoorden,
Wij denken h i e r b i j aan de v e l e g r o o t e gebouwen met
een
houten
dakconstructie. H i e r kunnen t e c h n i s c h e h u l p m i d d e l e n a l s h e t i m p r e g n e e r e n van dakhout met
brandwerende v l o e i s t o f f e n of h e t s c h i l d e r e n met
werende v e r v e n en s a u s e n , waardoor
het hout n i e t meer met
brand-
vlammen
brandt,worden t o e g e p a s t . A l t e v e e l waarde mag
d a a r a a n e c h t e r n i e t werden g e h e c h t .
I n h e t algemeen moet d a a r b i j e c h t e r r e k e n i n g gehouden worden, dat hoe minder
afdoende
de p r e v e n t i e v e m i d d e l e n zijn des t e meer
aandacht moet worden geschonken I I I . De
aan de b r a n d b e s t r i j d e n d e m i d d e l e n .
bouwwijze.
Bij de b r a n d p r e v e n t i e s p e e l t n a a s t de keuze van de bouwmater i a l e n ook de wijze van bouwen een b e l a n g r i j k e r o l . G
r o o t e gebouwen d i e n e n z o o w e l h o r i z o n t a a l met
brandvrije
pla-
f o n d s , a l s v e r t i k a a l door brandmuren v e r d e e l d t e zijn i n b r a n d v r i j e g e s c h e i d e n d e e l e n , zoodat ongeacht
waar een b r a n d zou o n t s t a a n , de-
ze z i c h b e p e r k t t o t een d e e l van h e t gebouw. wordt een gebouw aangebouwd aan een b e l e n d e n d gebouw dan len de s c h e i d i n g s m u r e n t u s s c h e n de gebouwen o n d e r l i n g
zul-
zoodanig moe-
13. moeten worden u i t g e v o e r d , d i t o v e r s l a g van b r a n d onmogelijk w o r d t . Gewaakt moet worden t e ;en doorloopende
balken,gordingen,
daken,goten en d a k v e n s t e r s of ramen en g o t e n boven een dak
van
een nevenpand,deuren i n t u s s c h e n m u r e n , e . d . g ,
2. l e o h n i s c h e - e n o r g a n i s a t o r i s c h e m a a t r e g e l e n i n h e t b e l a n g v a n de b r a n d p r e v e n t i e , I . T e c h n i s c h e brandbeve i l i g i n g s m a a t r e g e l e n , l e z e kunnen worden o n d e r s c h e i d e n i n : 1. A l a r m e e r i n g s m i d d e l e n . 2. B r a n d b l u s c h m i d d e l e n . 3. V e r d e r e t e c h n i s c h e m i d d e l e n . 1. A l a r m e e r i n g . Een goede a l a r m e e r i n g i n g r o o t e gebouwen i s van g r o o t e waarde alsmede een zoo mogelijk d i r e c t e v e r b i n d i n g met de p l a a t s e l i j ke brandweer. De h u i s a l a r m e e r i n g kan z e e r goed worden gecombineerd huistelefoon.
met
de
Door h e t aanbrengen van t h e r m o s t a t e n i s h e t mogelijk de i n r i c h t i n g a u t o m a t i s c h bij b r a n d i n t e s c h a k e l e n .
alarm-
Ook e e n v o u d i g e r m i d d e l e n a l s s c h e e p s h o o r n s , f l u i t j e s en zijn b r u i k b a a r ,
schel-
len
2. B r a n d b l u s c h m i d d e l e n . In de e e r s t e en voornaamste p l a a t s mag de
h i e r geroemd worden
huisbrandleiding. Men
moet e r v a n op aan kunnen,dat onder a l l e
omstandigheden
de w a t e r t o e v o e r v e r z e k e r d i s en dat s t e e d s v o l d o e n d e leiding
s t a a t , zoodat
ook de hoogste
d r u k op
de
en v e r s t a f g e l e g e n d e e l e n
van h e t gebouw kunnen worden b e n a d e r d . De meeste h u i s b r a n d l e i d i n g e n zijn e c h t e r i n g e s t e l d op
een nor-
14.
normale
b r a n d en n i e t op br; :d a l s g e v o l g v a n b o m i n s l a g ,
U i t kan - de j o n g s t e 1 and i n h e t St< h u i s t e Rotterdam
h e e f t dl
B'ranciscuszieken-
bewezen,- t o t f u n e s t e g e v o l g e n
lei-
den. Bij b o m i n s l a g i n o f r ndom h e t gebouw i s h e t n . 1 . mogelijk, dat een o f meer d e r t o e v o r b u i z e n van de w a t e r l e i d i n g g e t r o f f e n en d a a r d o o r de w a t e r t o e v o e r wordt Üok i s h e t m o g e l i j k , d a t de
wordt
belet.
l e i d i n g e n b i n n e n s h u i s worden
g e t r o f f e n met h e t z e l f d e g e v o l g . Van b e l a n g i s h e t h i e r a a n de n o o d i g e
aandacht
t e geven
en z o o n o o d i g d e s k u n d i g a d v i e s i n t e winnen» Het maken v a n meerdere t o e v o e r l e i d i n g e n , v a n gen ,het aanbrengen v a n de n o o d i g e
kringleidin-
a f s l u i t e r s , het a a n s l u i t e n
van de b r a n d l e i d i n g op w e l l e n en h e t gebruikmaken
van pcmpin-
s t a l l a t i e s met a u t o m a t i s c h i n s c h a k e l e n d e motorpompen kunnen h i e r i n v e r b e t e r i n g brengen. Bij de h u i s b r a n d l e i d i n g mag ook nog genoemd worden de i n sommige gebouwen en s p e c i a a l i n t o r e n s aanwezige werkende
automatisch
sproeileidingen,
I n k l e i n e r e gebouwen waar geen s p e c i a l e b r a n d l e i d i n g
aan-
w e z i g i s , w o r d t w e l v o l s t a a n met h e t door m i d d e l van z„g. w a t e r d i e v e n a a n s l u i t e n van gummislangen aan de k r a n e n v a n f o n t e i nen ,enz . Algemeen bekend z i j n de s n e l b l u s c h a p p a r a t e n , t e t r a b l u s s c h e r s v o o r t e c h n i s c h e i n s t a l l a t i e s en s c h u i m b l u s c h a p p a r a t e n . Z o o l a n g de h u i d i g e o o r l o g s t o e s t a n d v o o r t d u u r t i s het gev a a r v o o r b r a n d a l s g e v o l g v a n den i n s l a g v a n brandbommen h e t grootst. Aan worden u
de b e s t r i j d i n g h i e r v a n moet dan ook bijzondere aandacht geschonken,
ebouwen met gewapend betonnen
z o l d e r v l o e r e n loopen het
m i n s t gevaar,omdat de brandbommen d a a r n i e t doorheen d r i n g e n , B l u s s c h i n g met w a t e r van z,g, e l e c t r c n t h e r m i e t b o m m e n i s n i e t aan t e bevelen,omdat deze bommen z i c h i n v e r b a n d met d^ z e l f o n t w i k k e l i n g v a n z u u r s t o f n i e t gemakkelijk door m i d d e l van w a t e r l a t e n b l u s s o h e n en t e v e n s omdat h e t b l u s o h w a t e r een h e f tige daire
s p a t t e n d e w e r k i n g g e e f t , waardoor k a n s b e s t a a t op s e c u n branden. Het
15.
Het beate b l u s c h m i d d e l den
i s zand-.
D i t d i e n t dan ook op de z o l d e r v e r d i e p i n g e n s t e e d s t e zijn.
voorhan-
s men e r v l u g b i j , dan kunnen brandbommen nog h e t z i j met de hand, h e t z i j met een schop verwijderd worden. 1
Op h o u t e n z o l d e r v l o e r e n v e r d i e n t h e t a a n b e v e l i n g de b r a n dende bommen met een h a r k op een hoopje zand t e werken en d a a r na met zand a f t e d e k k e n , ^e v e r d e r e m a t e r i e e l e u i t r u s t i n g van de h u i s b r a n d w e e r k a n bestaan u i t d i v e r s e gereedschappen ,zooals bijlen,zagen,breekijzers, koevoeten,ladders,touwen,verlichtingsmiddelen,rookmaskers,brandhelmen, r e s e r v e v u l l i n g e n v o o r s n e l b l u s s c h e r s , v e r b a n d m i d d e l e n , enz. I I . O r g a n i s a t o r i s c h e maatregelen» Den b e l a n g r i j k e m a a t r e g e l de
i s h e t voorkomen v a n t r e k , t e n e i n -
z u u r s t o f t o e t r e d i n g t o t den brand z o o v e e l mogelijk t e b e l e t t e n .
V e n t i l a t i e l e i d i n g e n , r a m e n en deuren moeten z o o v e e l mogelijk g e s l o t e n b l i j v e n . A l l e r u i m t e n i n h e t gebouw moeten v o o r de b r a n d weer b e r e i k b a a r z i j n . Dus geen deuren op s l o t , De z o l d e r s moeten z o o v e e l m o g e l i j k o n t r u i m d
worden.
D i t l a a t s t e i s v o o r v e e l k a n t o r e n een m o e i l i j k e opgaaf,omdat v e e l a l de z o l d e r s v o o r a r c h i e f b e r g i n g g e b r u i k t worden. I n e l k g e v a l ware z o r g t e d r a g e n . d a t z i c h n e r g e n s l o s s e p a pieren bevinden. Boeken en s t e v i g g e b u n d e l d p a p i e r v l i e g e n doorgaans n i e t d i r e c t i n brand. Ten
s l o t t e diene
erop g e l e t , d a t n a werktijd s t e e d s a l l e p a -
p i e r e n en boeken v a n de b u r e a u x , t a f e l s en k a s t e n verdwenen z i j n . Hoe m i n d e r rommel,hoe m i n d e r k a n s u i t b r e i d i n g van b r a n d . Tijdens de werkuren z a l h e t e i g e n p e r s o n e e l moeten worden i n g e s c h a k e l d bij de h u i s b r a n d w e e r , Z o l a n g de o o r l o g s t o e s t a n d d u u r t
z a l d i t g e c o m b i n e e r d kunnen
worden met de o v e r i g e n s nog n o o d z a k e l i j k e gelen,zooals gasdienst
luchtbeschermingsmaatre-
( g a s v e r k e n n i n g , g a s b e s t r i j d i n g e^ g a s o n t -
s m e t t i n g ) , s c h u i l k e l d e r d i e n s t , E . H . B . O . , v e r d u i s t e r i n g en
ordediensten
16 , d i e n s t e n voor p e r s o n e e l
en p u b l i e k ,
A a n b e v e l i n g v e r d i e n t ) e t met de algemeene l e i d i n g van den h u i s b r a n d w e e r een d a a r v o o r g e s c h i k t p e r s o o n t e b e l a s t e n . Voor de v e r s c h i l l e n d e
f u n c t i e s bij de a l a r m e e r i n g . b r a n d ;
w e e r , e n z , z u l l e n l e d e n van h e t e i g e n p e r s o n e e l moeten worden aangewe zen. Een v o l d o e n d e a a n t a l k r a c h t e n
d i e n t i n r e s e r v e t e worden
gehouden, l e v e r s c h i l l e n d e taken
z u l l e n i n beknopt gehouden
instruc-
t i e s moeten worden omschreven, Onder d e s k u n d i g e l e i d i n g
z u l l e n de b e t r e f f e n d e
hulpkrach-
t e n moeten worden o p g e l e i d en g e o e f e n d , l e praktijk t e Rotterdam h e e f t uitgewezen,dat n i e t te v e e l aandacht aan o p l e i d i n g en o e f e n i n g kan worden b e s t e e d . De b e t r e f f e n d e h u l p k r a c h t e n
moeten volkomen v e r t r o u w d
zijn
met de h a n d e l i n g e n , w e l k e z i j i n n o o d z a k e l i j k e g e v a l l e n moeten v e r richten . A l l e mogelijkheden moeten d a a r b i j t e v o r e n den g e z i e n .
onder h e t oog wor-
De v e r s c h i l l e n d e a f d e e l i n g s c h e f s i n g r o o t e r e
kantoorge-
bouwen z u l l e n i e d e r v o o r hun a f d e e l i n g o n t r u i m i n g s p l a n n e n s t e l l e n en daarmede hun p e r s o n e e l
op de hoogte
op-
stellen.
E e r s t wanneer een i e d e r van hoog t o t l a a g p r e c i e s weet hoe hij o f z i j i n g e v a l van b r a n d o f l u c h t g e v a a r moet h a n d e l e n en
daar-
i n g e o e f e n d i s en wanneer b o v e n d i e n een d o o r l o o p e n d e contröle wordt gehouden op de t e c h n i s c h e
en andere m a t e r i e e l e v o o r z i e -
n i n g e n met b e t r e k k i n g t o t de b r a n d p r e v e n t i e , k a n met
vertrouwen
de toekomst worden a f g e w a c h t . 3. De v e r v a a r d i g i n g van d u p l i c a a t - a r o b . i P v r en o v e r b r e n g i n g h i e r van naar o n g e v a a r l i j k e gfinea n-P j i e r . ^ ^ ^ brnrH .en bomvrije ruimten. P
Het v r a a g s t u k van de z.g. a r c h i e f b e v e i l i g i n g h e e f t v o o r a l i n de l a a t s t e jaren.zoowel h i e r t e l a n d e a l s daarbuiten heel wat pennen i n b e r o e r i n g g e b r a c h t . Hoe g r o o t e r de o o r l o g s d r e i g i n g werd hoe meer m a a t r e g e l e n werden u i t g e d a c h t en t o e g e p a s t om t e komen t o t een zoo deugdel i j k mogelijke a r c h i e f b e v e i l i g i n g ,
Wan-
Wanneer h e t n i e t m o g e l i i s om h e t g e h e e l e oude en loc-pende a r c h i e f i n bom-en b r a n d v r i j e u i m t e n t e bergen - hetgeen u i t e r a a r d een d e r meest a a n t r e k k f Lijke vormen i s - z a l g e z o c h t moeten worden n a a r methoden om op i -ïdere wijze t o t b e s c h e r m i n g t e g e n bomi n s l a g en b r a n d t e komen. Het i n o o r l o g s t i j d o v e r b r e n g e n van de k a n t o r e n van een b e d r i j f n a a r f i l i a l e n o f n o o d k a n t o r e n i n minder g e v a a r l i j k e zones v i n d t , b l i j k e n s de t e r z a k e i n de b u i t e n l a n d s c h e p e r s v e r s c h e n e n mededeelingen, b u i t e n Nederland nogal t o e p a s s i n g , l e z e m a a t r e g e l i s e c h t e r n i e t afdoende en ook om andere r e denen minder a a n t r e k k e l i j k . Een i n E n g e l a n d op d i t punt i n 1939 gehouden enquê-feq b r a c h t aan h e t l i c h t , d a t s l e c h t s i n 15 °A van de g e v a l l e n h i e r t o e was overgegaan. B l i j k e n s deze enquête werd i n h e t algemeen de v o o r k e u r gegeven aan de methode van h e t v e r v a a r d i g e n van een d u p l i c a a t - a r c h i e f en h e t o v e r b r e n g e n d a a r v a n n a a r brand-en bomvrije b e r g r u i m t e n o f n a a r minder g e v a a r l i j k e zönes. Be wijze waarop d u p l i c a a t - a r c h i e v e n kunnen worden v e r k r e g e n i s meerderlei. ^e meest s i m p e l e methode i s h e t v e r v a a r d i g e n v a n e x t r a pieën wanneer z u l k s i n een a r b e i d s g a n g mogelijk i s .
ko-
B i t kan bij u i t g a a n d e b r i e v e n . f a c t u r e n , s t a t e n van de t a b e l l e e r m a c h i n e ,enz. Pij binnenkomende s t u k k e n , bij gewone-en k a a r t r e g i s t e r s e.d.g. s t u i t z u l k s a l d i r e c t op bezwaren.. Ban z a l men zijn t o e v l u c h t moeten nemen t o t een andere werkwijze en w e l t o t h e t g e b r u i k maken van f o t o g r a f i s c h e r e p r o d u c t i e apparaten . Op d i t g e b i e d kennen wij een d r i e t a l systemen, n.1. 1. met g e b r u i k m a k i n g van l i c h t d r u k k e n ( b l a u w d r u k , d i a z o t y p i e , e n z ) 2» met g e b r u i k m a k i n g van f o t o g r a f i e . 3. met g e b r u i k m a k i n g van f o t o m i c r o g r a f i c pieè'n op f i l m ) .
( sterk v e r k l e i n d e co-
Be b e i d e eerstgenoemde systemen zijn algemeen hoeven z e k e r geen nadere t o e l i c h t i n g .
bekend
en be-
Op d i t g e b i e d , e v e n a l s op h e t g e b i e d d e r f o t o m i c r o g r a f i e bestaan
18. s t a a n een r e e k s van goede
faorikaten.
De k a n t c o r m a c h i n e g i d s "bevat t e r z a k e u i t g e b r e i d e gegevens, Omtrent de g e s c h i e d e n i s van de m i c r o f i l m en de f c t o c o p i e v e r s c h e e n van de hand van I r . F.J.Vaes een b e l a n g r i j k e p u b l i c a t i e i n de K o r t e I.Iededeelingen van h e t N e d e r l a n d s e n I n s t i t u u t v o o r E f f i c i e n c y . ( J u n i - , A u g u s t u s - , O c t o b e r - e n December a f l e v e r i n g van 1940) G e b r u i k m a k i n g van de m i c r o f i l m b r e n g t mede,dat t e v e n s wordt b e s c h i k t over r e p r o d u c t i e - a p p a r a t e n . w a a r m e d e meer c f minder s t e r k v e r k l e i n d e copieën op f o t o g r a f i s c h d o c u m e n t p a p i e r i n l e e s b a a r f o r m a a t kunnen worden gemaakt, ^e f o t o m i c r o g r a f i e h e e f t h e t b e l a n g r i j k e v o e r d e e l , d a t door de z e e r k l e i n e a f m e t i n g e n der copieën een minimum aan m a t e r i a a l wordt g e b r u i k t . w a a r d o o r t e v e n s een g e r i n g e o p b e r g r u i m t e wordt vereischt. I n v e l e g e v a l l e n z a l de b e s p a r i n g aan o p b e r g r u i m t e a l u i t k o s t e n o o g p u n t h e t systeem r e c h t v a a r d i g e n ,
alleen
Zoo h e e f t b.v. de gemeente Amsterdam h a a r g e h e e l e b e v o l k i n g s administratie laten verfilmen. D i t f i l m a r c h i e f kan geborgen worden i n een r u i m t e van ongev e e r 2 M2., t e r w i j l v o o r o p b e r g i n g van de o r i g i n e e l e p e r s o o n s k a a r t e n een r u i m t e van ongeveer 150 M2. n o o d i g i s , Het i s g e e n s z i n s n o o d i g z e l f over een o p n a m e t o e s t e l t e beschikken. D i v e r s e goede f i r m a ' s h i e r t e l a n d e n b e l a s t e n z i c h h i e r m e d e . Het b e z i t van een o f meer l e e s t o e s t e l l e n o f r e p r o d u c t i e a p p a r a t e n i s dan v o l d o e n d e . Menneemt aan,dat de f i l m s ongeveer blijven.
200
j a r e n goed kunnen
4. O v e r i g e m a a t r e g e l e n . De o v e r i g e m a a t r e g e l e n kunnen z i c h b e p e r k e n t o t v o o r s c h r i f t e n van i n t e r n e n a a r d , z o o a l s een r o o k v e r b o d i n a r c h i e v e n en h e t a a n s t e l l e n van wakers i n de gebouwen b u i t e n de k a n t o o r u r e n . A a n b e v e l i n g v e r d i e n t h e t s t e e d s over t e n m i n s t e twee wakers te b e s c h i k k e n en hun r o n d e s i n de gebouwen t e c o n t r o l e e r e n met g e b r u i k m a k i n g van t i j d k l o k k e n . V o o r t s h e e f t h e t n u t t e z o r g e n , d a t de g e m e e n t e l i j k e
brandweer
1?. weer r e e d s te v o r e n volkomen bekend I s met de i n r i c h t i n g van de gebouwen,met de a a n w e z i g h e i d van b r a n d k r a n e n , v l u c h t w e g e n . t o e gangen t o t het dak, e n z , D i t b e v o r d e r t z e e r een s n e l en j u i s t i n g r i j p e n van Brandweer wanneer z u l k s n o o d z a k e l i j k zou z i j n .
de
Ten s l o t t e moge i k nog w i j z e n op de m o g e l i j k h e i d d i e e r bes t a a t om l a n g s chemischen weg documenten,welke z o o d a n i g door brand b e s c h a d i g d z i j n , d a t ze hun l e e s b a a r h e i d v e r l o r e n hebben, weer l e e s b a a r t e maken. D i t l a a t s t e i s n i e t m o g e l i j k met g e s c h r i f t e n , w e l k e met a n i l i n e - i n k t e n v e r v a a r d i g d z i j n , z o o a l s de meeste c a r b o n d o o r s l a gen. I k ben hiermede gekomen aan h e t s l o t van m i j n e
beschouwin-
gen. Deze maken g e e n s z i n s a a n s p r a a k op
volledigheid.
I k hoop i n t u s s c h e n . d a t i k e r i n g e s l a a g d ben U e e n i g i n z i c h t t e geven i n de m o e i l i j k h e d e n , w e l k e i k na de ramp i n M e i 1940 had t e overwinnen b i j h e t r e c o n s t r u e e r e n van de aan m i j t o e v e r t r o u w de a d m i n i s t r a t i e en U m het k o r t een opsomming t e geven van de m a a t r e g e l e n , w e l k e i n h e t algemeen n o o d z a k e l i j k g e a c h t worden t e r v o o r k o m i n g van b r a n d g e v a a r ook i n o o r l o g s t i j d en t e r b e v e i l i g i n g van a r c h i e v e n i n g e v a l van b r a n d .
R o t t e r d a m , 15
Maart
1941.
Samenvatting
v a n de
b e s p r e k i n g e n van
"Stumoka" op 8 A p r i l
De
i n de a a n t e e k e n i n g e n v a n
g e l e n b e t r e f f e n d e de ook 1.
De
te treffen
ming,
de
t e R'dam
den
Heer C.Klippers vermelde
van
administraties
i n o o r l o g s t i j d , worden a a n v a a r d ,
sluitend
2.
beveiliging
1941
a a n g e v u l d met
tegen
het
maatre-
brandgevaar,
navolgende:
m a a t r e g e l e n van b e d r i j f s b e v e i l i g i n g houden n i e t
r e k e n i n g met
brandgevaar,
inbraak, d i e f s t a l ,
I n h e t a l g e m e e n wordt
d c c h ook
met
storm,
o o r l o g s g e w e l d en c o m b i n a t i e s
de g r o o t s t e waarde g e h e c h t
uit-
overstroodaarvan.
aan de
bouwtech-
nische b e v e i l i g i n g s m a a t r e g e l e n . Bestaande
gebouwen worden, wanneer mogelijk, v o o r wat
aan t e wenden b o u w m a t e r i a l e n ,
inrichting,
en t e c h n i s c h e u i t r u s t i n g
z o o d a n i g g e w i j z i g d , d a t de h o o g s t e
betreffen,
graad van b r a n d v e i l i g h e i d
wordt
bereikt. 3. Wanneer een veling den,
administratie
dagelijksch, na
alsmede
alle
brandvrije k l u i z e n
zich
daartoe leent,
i n b e h a n d e l i n g zijnde b o e k e n te
Het
loopende
len
bakken geborgen,
over voldoende
4.
Ten
p e r man
welke
a a n b e v e l i n g de
3,
i n afzonderlijke
zoo mogelijk met
maatregelen
verdie-
afsluitbare
meta-
van
wa-
zijn. zoo min
administraties,
aandacht
welke
z i c h door
de m a a t r e g e l e n
mogelijk o p -
moeten w o r d e n g e g e v e n
en aan de
i n de
a a r d en
aan de
a a n t e e k e n i n g e n van
omvang
a l s bedoeld
onder
bouwtechnische
den
genoemde t e c h n i s c h e en o r g a n i s a t o r i s c h e m a a t r e g e l e n van
alle
gebruikmaking
schrijfbureaux van
l e e n e n voor t o e p a s s i n g van
zal alle
op
voorzien.
a a n z i e n van
niet
aanbe-
geldswaar-
en b e s c h e i d e n i n
kluisruimten
g e n t j e s gemakkelijk t e t r a n s p o r t e e r e n moeten bergruimte te
het
en
wordt.
werk w o r d t
Het v e r d i e n t
geld
bergen.
B a a r t o e b e s c h i k k e men p i n g e n waar g e w e r k t
verdient
a f l o o p v a n h e t werk, a l l e
Heer
Küppers
i n het
belang
de b r a n d p r e v e n t i e .
B r a n d g e v a a r l i j k e b e l e n d i n g e n d i e n e n z o o v e e l doenlijk t e worden
ge-
weerd. Stagnatie moet c n d e r De
i n den alle
t o e v o e r v a n b l u s c h w a t e r en e l e c t r i s c h e omstandigheden
goede f u n c t i o n e e r i n g
verzekerd.
energie
w e r d e n voorkomen.
v a n brandpempen moet t e a l l e n
tijde
zijn
- 2 5. Bij g r o c t e b r a n d e n , z o o a l s d i e van Mei 1940
t e Rotterdam,
ontwikke-
l e n z i c h t e m p e r a t u r e n d i e v e r u i t g a a n boven de meer n o r m a l e
brand-
temperaturen. B o v e n d i e n zijn i n een d e r g e l i j k g e v a l de b r a n d t i j d e n v e e l l a n g e r dan normaal. B r a n d k a s t e n zijn i n h e t algemeen z o o d a n i g g e c o n s t r u e e r d , d a t z i j , bij n o r m a l e b r a n d t e m p e r a t u r e n en n o r m a l e n b r a n d d u u r , b r a n d v r i j zijn. Bij b r a n d e n v a n g r o o t e n omvang en l a n g e n d u u r , waarbij z e e r hooge t e m p e r a t u r e n worden o n t w i k k e l d , b i e d e n zij geen b e s c h e r m i n g
aan
den
inhoud. Be t e R o t t e r d a m t e r z a k e opgedane e r v a r i n g e n hebben u i t g e m a a k t , d a t ongeveer
5 0 ^ van de goede b r a n d k a s t e n n i e t de gewenschte
beveili-
g i n g hebben gegeven. Be i n h o u d van de onder h e t p u i n b e d o l v e n k a s t e n i s v e e l a l , door de beschermende w e r k i n g v a n h e t p u i n , g e s p a a r d g e b l e v e n , t e r w i j l d i e v a n de k a s t e n w e l k e r e c h t s t r e e k s aan de vlammen hebben b l o c t
ge-
s t a a n , i s v e r n i e t i g d . De b r a n d v r i j e k l u i z e n hebben v r i j algemeen hun b r a n d v r i j h e i d bewezen. 6. T e r a a n v u l l i n g van h e t g e e n i n de a a n t e e k e n i n g e n i s v e r m e l d d u p l i c a a t - a r c h i e v e n werd opgemerkt, dat om v e r s c h i l l e n d e
over
redenen
de v o o r k e u r moet worden gegeven aan f o t o g r a f i s c h e r e p r o d u c t i e i n l e e s b a r e n vorm boven h e t systeem van de
fotcmicrografie.
Bij h e t r e c o n s t r u e e r e n van een v e r l o r e n gegane a d m i n i s t r a t i e
aan
de hand v a n de m i c r o f i l m , a c h t men
vol-
het bezwaarlijk, dat n i e t
doende p e r s o n e n t e g e l i j k aan h e t r e c o n s t r u c t i e w e r k kunnen worden g e z e t , waardoor
d i t werk o n n o o d i g z a l worden v e r t r a a g d .
Anderzijds werd h e t b e l a n g v a n de m i c r c f i l m n i e t o n d e r s c h a t , i n h e t bijzonder cm de l a g e r e k o s t e n en de b e p e r k i n g v a n de de
benoodig-
archiefruimte.
Ten a a n z i e n v a n de b e w i j s k r a c h t i n r e c h t e n van de f o t o c o p i e werd v e r w e z e n n a a r h e t b e p a a l d e i n a r t i k e l 1926
van h e t E u r g e r l i j k Wet-
boek. Een f o t o c o p i e v a n een onderhandsche
akte heeft j u r i d i s c h g e z i e n
geen waarde. Be door een n o t a r i s gewaarmerkte fctoccpieën v a n
onderhandsche
a k t e n hebben s l e c h t s waarde a l s b e g i n v a n s c h r i f t e l i j k bewijs.
