Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu. Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu feugiat nulla facilisis at vero eros et accumsan et iusto odio dignissim qui blandit praesent luptatum zzril.
Stroomafwaarts langs de Semois
Bouillon boven! De Semois volgen is makkelijker gezegd dan gedaan. De rivier kronkelt, verschijnt en verdwijnt. Stroomafwaarts tussen Bouillon en Membre-sur-Semois ontdekten wij het hart van de Ardennen, waar België heel even Canada lijkt. TEKST ERIK VERDONCK FOTOGRAFIE KRISTIEN BUYSE
Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu. Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu feugiat nulla.
Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu feugiat nulla facilisis at vero eros et accumsan
Zien en doen WANDELEN Hanenkammen: de ‘crêtes’ (heuvelruggen) van Chairière lokken talloze wandelaars. Sommigen beschrijven het natuurfenomeen – een aaneenschakeling van puntige heuvels in de vorm van hanenkammen – als een reuzenzaag met afgebrokkelde tanden. De top ligt 140 meter boven de Semois. Een geitenpad slingert langs de rotsachtige bergkam en biedt schitterende vergezichten op de vallei.
In
Vresse: in de omgeving van Vresse lopen vijftig wandelingen, verspreid over 350 kilometer. Vanuit Vresse vertrekken mooie wandelingen naar onder meer de Gorge de Petit-Fays, een diepe inkeping in het Ardennenmassief. De langlaufpistes langs weiden en akkers bieden mooie panorama’s over de Semois, de bijrivieren, Orchimont en Nafraiture.
een flits schieten twee reeën ons voorbij aan de kant van de weg. Een eind verder duw ik op de rem om er eentje te laten oversteken. Gracieus wipt de antilope het bos in. Bouillon komt in zicht. Het Ardense stadje vormt een schiereiland in de Semois. We lopen in de schaduw van het kasteel en maken een omweg langs de groene achterkant, weg van de stad, waar het uitzicht het mooist is. Het kasteel van Bouillon telt drie forten, verbonden door bruggen. Eeuwenlang was het een militair bolwerk dat het hertogdom NederLotharingen moest beschermen, strategisch gelegen aan de belangrijke weg Reims-Luik-Aken.
(Groot) Bouillon: rond de stad lopen zeshonderd kilometer wandelwegen. De wandelkaart van Groot-Bouillon biedt de keuze tussen rustige wandelingen, sportieve wandelingen en trektochten. Verkrijgbaar bij de toeristische dienst, in de boekhandel en in sommige hotels.
Vresse
Membre sur Semois Laforêt
Wat een burcht!
Frahan Rochehaut
Chairière
Le Tombeau du Géant
Alle
Semois
Botassart
Poupehan
WILD OP DE KAART
Bouillon
Alle restaurants in Bouillon en omgeving zetten wild op tafel tijdens het seizoen. Een kleine selectie:
1 km
Le Panorama - Feuillantin, Rue Au-dessus de la Ville 25, 6830 Bouillon. Tel. +32 (0)61/46 61 38, www.panoramahotel.be La Ferronnière, Voie Jocquée 44, 6830 Bouillon. Tel. +32 (0)61/23 07 50, www.users.skynet.be/laferronniere La Hutte Lurette, Rue de la Station 64, 6850 Paliseul. Tel. +32 (0)61/53 33 09, www.lahuttelurette.be Restaurant des Ardennes, Rue de Hatte 1, 6838 Corbion. Tel. +32 (0)61/25 01 00, www.hoteldesardennes.be Aux Roches Fleuries, Rue des Crêtes 32, 6830 Frahan. Tel. +32 (0)61/46 65 14, www.auxrochesfleuries.be
6
GRANDE
AVONTUUR Outdoor: touwencircuit, deathride, rappel, kajak, mountainbike Semois Aventure 46, Le Routi, Rochehaut. Tel. +32 (0)61/46 40 74, +32 (0)477/88 70 60, www.semois-aventure.be Kajak: aanbevolen trajecten: Bouillon-Bohan (27 kilometer), Bouillon-Poupehan (12 kilometer). In elk Semoisdorp of aan de grotere campings vind je wel een verhuurder. Route du Maquis: deze route (170 kilometer) verbindt verschillende verzetskampen uit de streek van de Semois. Brochure opvragen bij het Maison du Tourisme de l’Ardenne Namuroise, Rue Albert Raty 83, Vresse-sur-Semois. Tel. +32 (0)61/29 28 27, www.ardenne-namuroise.be
De tijd heeft zijn sporen nagelaten. Het paleis van de hertog op de ereplaats is verdwenen en van de middeleeuwse slottoren rest enkel een stuk muur. Na de klim naar het terras van de Tour d’Autriche (1551) genieten wij van het schitterende panorama over de stad en de meanders van de Semois. Vroeger huisden hier tot tweehonderd soldaten, nu wordt het kasteel alleen nog door toeristen bestormd. Het bouwwerk op de steile rotskam gold als onneembaar, zeker tijdens de winter. De vijand paste daarom de techniek van het uithongeren toe. Maar in het kasteel waren ze op alles voorzien. Er is een natuurlijke drinkwaterreserve. De proviand werd met touwen opgehaald langs een dertig meter diepe galerij, soldaten liepen rondjes in een houten tredmolen om de katrol te doen draaien. De econoom van het kasteel speelde een sleutelrol in dit verhaal. Hij berekende hoeveel voedsel er nodig was om het te kunnen uitzingen tijdens een belegering. In de loop der eeuwen is zowel het kasteel als de stad van uitzicht veranderd. Vauban, de bekende militaire architect van Lodewijk XIV, liet Bouillon zelfs volledig omwallen. In de negentiende eeuw verdwenen de stadsmuren. Drie eenzame wachttorens zijn de laatste getuigen van wat ooit een versterkte stad was. Bouillon heeft best een bewogen geschiedenis. Na 1794 was het stadje zelfs achttien maanden lang een onafhankelijke republiek.
Ivan De Gier met valk “Ik weet het, het lijkt een grap. Toch is het waar. Geen wonder dat ik de hele dag met roofvogels bezig ben”, lacht Ivan. Een valkenier die De Gier heet, je zou voor minder. De steppearend op zijn arm wordt onrustig. Hij ruikt de vrijheid. Tijdens de demonstratie schiet hij in een flits omhoog. Na enkele seconden cirkelt hij hoog boven het kas-
Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu.Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate.
teel. In zijn landingsvlucht scheert hij rakelings over onze hoofden. Blijven die vogels nooit langer weg wanneer je ze loslaat? “Toch niet. Het zijn van nature luie dieren. Zij weten dat ze hier gemakkelijk aan voedsel komen.” Een jonge condor spreidt zijn vleugels en laat zich bewonderen. De grootste vliegende vogel bereikt een spanwijdte van drieënhalve meter. “Hij weegt elf kilo. Dat voel je wel als je hem de hele tijd op de arm draagt”, zucht Ivan. Op een straatbord vinden wij een spoor van een verdwenen ambacht. Miquelet is ‘bouillonees’ voor vlottenvaarder. De miquelets maakten vlotten van boomstammen, zij vervoerden zo het hout over de Semois richting Maas. Aan de kade wenkt de Ardense charcuterie van Marc Leroy. Opgezette snoekenkoppen lachen ons toe met de bek wijd opengesperd. Op foto’s aan de muur tonen vissers trots hun vangst: één meter twintig schoon aan de haak, wie GRANDE
7
Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu. Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu..
biedt er meer? Marc schotelt ons een bordje witte bloedworst voor. Geen snoek deze keer.
In (en uit) de bocht Enkele kilometers stroomafwaarts liggen de mooiste meanders van de Semois. Het spectaculaire panorama over de Tombeau du Géant in Botassart voert mij een paar decennia terug in de tijd. Ik zie mijzelf als scout het schiereiland veroveren en de rivier afvaren op een vlot. In die heroïsche tijden leek alles een maatje groter. Maar eigenlijk is er nauwelijks wat veranderd. In Rochehaut kijken we uit over het dal met in het midden het dorpje Frahan. Ik herken het oude dorpskerkje, het hotel Beau Séjour, een handvol oude boerderijen en tabaksschuren. De kajaks zijn gele en rode stipjes uitgezaaid op een donkergroen palet. We dalen af langs een steile bosweg. Een Canadese dame spreekt ons aan. Zij ruilde haar leven in Las Vegas voor Frahan. “This is paradise”, moet haar even van het hart. We geloven haar graag. Enkele meanders verder, in Vresse-sur-Semois, proef ik het ritme van de rivier, die rustig voortkabbelt onder een deken van waterranonkel. In de bocht ligt het pittoreske Saint-Lambertbruggetje dat vele schilders en fotografen weet te bekoren. De legende wil dat de patroonheilige de brug liet versmallen om te verhinderen dat Sainte-Agathe, patrones van het nabije dorpje Laforêt, zijn parochianen zou bezoeken met paard en koets. Feit is dat José Chaidron, eigenaar van het toenmalige hotel La Glycine, hier rond 1920 ‘de school van Vresse’ stichtte. Vresse werd toen een begrip onder landschapsschilders. Het hotel met de imposante witte gevel herbergt nu de dienst
voor toerisme. In het nagelnieuwe cultuurcentrum aan de overkant van de straat kun je een tweehonderdtal werken bekijken van onder meer Albert Raty en Jacques Vanderelst. De stijl varieert even sterk als de kwaliteit van de collectie. Naast de deur rust een houten replica van de oudste locomotief van België in een apart gebouwtje. Houtdraaiers hebben er tweeduizend uren aan geschaafd. Ik schat de kans klein dat de trein straks op eigen kracht wegtuft.
Stress? Wie? Dankzij het reliëf is de natuur ongerept gebleven. De steile hellingen beschermen tegen houtkap. Vroeger vervulden de bossen de rol van vluchthaven. In hun verzet tegen de nazi’s wisten de bewoners handig gebruik te maken van hun terreinkennis; tijdens de Tweede Wereldoorlog verschansten de maquisards – verzetslui – zich in kampen. In de streek waren er twintig kampen van het verzet, elk goed voor een dertigtal maquisards. Ook de dorpsbewoners werden ingeschakeld; zij smokkelden eten naar de kampen. Wij willen naar Laforêt, aan de overkant van de Semois, een van de best bewaarde Ardense dorpen. Hier behielden de boerderijen hun oorspronkelijke indeling met leefruimte, stal en schuur naast elkaar. De smidse bleef tot het begin van de jaren 1970 in gebruik. Aambeeld, hamer, blaasbalg en een indrukwekkende reeks tangen en hamers liggen te wachten op nieuw werk. Het gebouw heeft een dak van faisiaux. Dit leisteenafval, te klein om er leien van te kappen, werd bevestigd in een laag klei. Ondanks de dikte en het gewicht werden vroeger veel daken zo gebouwd in de streek. Brusselaar Jean Smekens opende in Laforêt twee jaar geleden
GRANDE
8
praktisch
Le Serpolet, een dorpswinkel met lokale specialiteiten. “Mijn ouders hebben hier een buitenverblijf. Als kind al kwam ik hier elk weekend, nu wil ik hier niet meer weg”, vertelt Jean. Hij schenkt ons een Rochefort in. “Ik heb alle Belgische trappistenbieren in huis.” Hij gaat prat op de titel ‘ambassadeur van Orval’, een privilege voor wie het bier schenkt volgens de regels van de kunst. Kent Jean het woord ‘stress’? “Ook wij hebben er wel eens last van, maar we gaan er beter mee om”, lacht hij. Over een boswegeltje stappen we naar de Pont des Claies. Deze houten rasterbrug boven de Semois wordt elk jaar opgetrokken in de lente en houdt dapper stand tot het einde van de zomer, wanneer ze weer tegen de vlakte moet. De boeren bouwden vroeger rasterbruggen als tijdelijke oversteekplaats. Zo’n houten brug is fragiel, de sterke stroming in de winter kan ze niet aan.
De Semois ontspringt in de omgeving van Aarlen, stroomt door de Ardennen en mondt over de Franse grens uit in de Maas nabij Monthermé. Voor deze reportage volgden we de rivier stroomafwaarts tussen Bouillon en Membre-sur-Semois. ERHEEN
Neem op de snelweg Brussel-Luxemburg (E411) afrit 25 en volg richting Bouillon. Vanuit Bouillon bereik je Vresse via Corbion en Sugny of via Poupehan, Rochehaut, Alle en Mouzaive. BOUILLON Kasteel: alle informatie bij het Maison du Tourisme du Pays de Bouillon. Roofvogelshow: in het kasteel, dagelijks van 1 maart tot 11 november, alle weekends, feestdagen en schoolvakanties op vaste tijdstippen (11.30, 14 en 15.30 uur). Archeoscoop: een audiovisuele voorstelling voert terug naar de tijd van de kruisvaarders. Archéoscope Godefroid de Bouillon, Quai des Saulx 14, Bouillon. Tel. +32 (0)61/46 83 03, www.archeoscopebouillon.be Stadsmuseum: Musée Ducal, Rue du Petit 1-3, Bouillon. Tel. +32 (0)61/46 41 89, www.museeducal.be
Koken in het bos Luc Gilon wacht ons op in Membre-sur-Semois, stroomafwaarts van Vresse. Samen met zijn vrouw runt hij de gastenkamers Les Alisiers op een steenworp van de Semois. Luc stond drieëntwintig jaar lang achter het fornuis in zijn restaurant in Namen. “Zes jaar geleden deed ik de zaak van de hand en verhuisden we naar het huis van mijn schoonouders. Dit is het paradijs”, zegt hij onverbloemd. Luc leeft volgens het ritme van de seizoenen, werkt in zijn moestuin, neemt verse riviervis af van de vissers, sprokkelt kruiden in het bos, kookt voor zijn gasten... Zijn keuken verraadt een vaardige hand. Na het aperitief van vlierbessencrème proeven wij een escaveche (marinade in zure saus) van vis, heerlijke wilde forel uit de Semois en varkensgebraad in een sausje met cantharellen. Luc gebruikt graag streekproducten. Hij toont ons trots zijn olijfolie met wilde daslookbloemen. “Ik maak mijn eigen everzwijnham, in de herfst plukken we eetbare paddenstoelen in het bos. Wij hebben hier zo onze plekjes waar wij eekhoorntjesbrood, cantharellen of morieljes vermoeden... Tijdens het seizoen ga ik regelmatig controleren of er wat groeit. Je moet er op tijd bij zijn. De paddenstoelen groeien snel. Maar je hebt de natuur niet in de hand. Het ene jaar pluk je kilo’s cantharellen op één plek, het volgende jaar groeit er niets.” En het gure Ardense klimaat? “Dat valt best mee. Hier in de vallei is het klimaat zachter dan bovenop de heuvels. Het kan wel enkele graden schelen. Wij zijn gericht naar het zuiden, net zoals de Gaume. In de zomer is het hier warmer dan in Namen!”
Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu. quat, vel illum dolore eu.Duis autem.
OVERNACHTEN Les Alisiers, Rue du Coin 17, Membre-surSemois. Tel. +32 (0)61/50 00 01, http://users.swing.be/les-alisiers/ Bed & Breakfast, Rue de la Cense 37, Rochehaut. Tel. +32 (0)61/46 69 70, +32 (0)475/65 41 17, www.ardennechalet.com ETEN Taverne de la Fermette, Place Marie Howet 4, Rochehaut. Tel. +32 (0)61/46 10 05 Auberge de l’An 1600, Rue de Palis 7, Rochehaut. Tel. +32 (0)61/46 83 82 Le Baratin, Rue des Augustins 12, Bouillon. Tel. +32 (0)61/46 82 44 Relais Godefroy, Quai de la Tannerie 5, Bouillon. Tel. +32 (0)61/46 42 04 STREEKSPECIALITEITEN Bier, aperitief, eau de vie, charcuterie, kaas, confituur uit de Ardennen. Auberge de la Ferme, Rue de la Cense 12, Rochehaut. Tel. +32 (0)61/46 40 60, www.aubergedelaferme.be L’Epicerie du Serpolet, Rue Sainte Agathe 52, Laforêt. Tel. +32 (0)477/42 80 84 Brasserie de Bouillon, Avenue de la Girafe 76, Bouillon. Tel. +32 (0)61/46 89 40, www.brasseriedebouillon.be MEER INFO Maison du Tourisme de l’Ardenne Namuroise, Rue Albert Raty 83, Vressesur-Semois. Tel. +32 (0)61/29 28 27, www.ardenne-namuroise.be Syndicat d’Initiative Bouillon, Esplanade Godefroid de Bouillon 13. Tel. +32 (0)61/46 62 57, www.bouillon-sedan.com Maison du Tourisme du Pays de Bouillon, Quai des Saulx, Bouillon. Tel. +32 (0)61/46 52 11, www.bouillon-tourisme.be
GRANDE
9
