De natuur aan je voeten is een uitgave van
Straatbakstenen van CRH-CCS
.......................................................................................................................................
De natuur aan je voeten 2
................................................................................
Straatbaksteen past binnen elke tuinsfeer!
....................................................
De conventionele tuin
Strak & sierlijk
5 ............................................
Eén steen, tien patronen
....................................................
....................................................
De designtuin
De jaren ‘30 tuin
Strakke lijnen
Klassieke klasse
interview tuinarchitecte Susanne Leeksema
Een terras aanleggen?
“Vergeet niet dat straatbaksteen net zo natuurlijk is als gras.”
Dat kun je heel gemakkelijk zelf!
...............................
2
.......................................................................................................
4
“Wij geven je graag enkele tips!”
..................................................................................................................................................................
Speels
“De schakering in groene en rood-bruine tinten. Dat maakt een tuin mooi en levendig.”
Leeksema toont ons een aantal ontwerpen waarin we straatbakstenen op een speelse manier toegepast zien. “Juist doordat we niet met grote tegels werken, ben je veel flexibeler in je lijnenspel. Ik kan ook mooi ronde vormen hanteren. Wat ik de laatste tijd in romantische tuinen ook erg veel doe, is op bepaalde plaatsen juist een zachte overgang tussen klinkers en groen realiseren. Dan vergroot ik op bepaalde plaatsen de voegen steeds meer, waardoor daar steeds meer groen tussen de stenen kan groeien.”
....................................................................................................
Interview
Tuinarchitecte Susanne Leeksema ....................................................................................................
Susanne Leeksema zit achter een gezellige grote houten tafel met daarop tientallen tuinontwerpen, keurig en kleurig uitgewerkt in viltstift: “Ik heet een architect te zijn van het buitengroen, maar ik merk dat mijn roodbruine stift vaak het eerst weer op is,” lacht Leeksema. “Planten hebben vaak grillige vormen die prachtig zijn. Die vormen komen echter het best tot hun recht als je voor het contrast ook strakke lijnen in je tuin aanbrengt. Mijn idee is echter, dat je het contrast niet groter moet maken, dan strikt noodzakelijk.”
Trends “Ieder jaar zijn er weer nieuwe trends in tuinen. We hebben de romantische tuinen gehad, de boswoonkamers, de mini-moestuin-trend, het oude hout en de natuurvijvers... Ik waarschuw mensen altijd dat een tuin pas echt mooi wordt in zijn vijfde jaar en dan zit jij in de tuin die vijf jaar gelden hip was. In Nederland vervangen mensen hun tuin na een jaar of vijftien. Dat betekent dat je op zoek moet gaan naar tijdloze designs en naar tijdloze materialen en dan kom ik weer bij de straatbaksteen uit. Straatbakstenen worden steeds mooier. Ik gebruik in mijn ontwerpen soms ook straatbakstenen die er al liggen opnieuw, maar dan in een ander patroon. Want zo’n steen heeft qua design en duurzaamheid het eeuwige leven.”
..................................................................................................................................................................
Design, conventioneel of jaren ‘30...
Straatbaksteen past binnen elke tuinsfeer! Design
............................................ Een designtuin is een tuin ontworpen met een modern design en aangelegd volgens de laatste trends op het gebied van tuinarchitectuur. Een goede designtuin is voorzien van de nieuwste snufjes, is comfortabel en verrassend in alle seizoenen. We zien vaak dat de tuin vooral een heel strak lijnenpatroon kent, waarin de bestrating, de waterpartijen en het groen zijn opgenomen. Door met straatbaksteen te werken, worden de lijnen benadrukt en houdt de ruimte het karakter van een tuin.
............................................ Steen Terra Carbona antica, zwart onbezand JW8212 ............................................
2
Straatbakstenen van CRH-CCS
............................................
Kruiden “Het is buiten eigenlijk niet anders dan binnen,” stelt Susanne. “Je moet zorgen voor een goede basis en kunt daar dan jaar na jaar eigentijdse accenten aan toevoegen. Een plant laat zich immers gemakkelijker vervangen dan een terras of tuinpad.” Als we haar dan vragen welke plant het in 2012 helemaal gaat worden is ze resoluut:” Ik denk dat 2012 het jaar wordt van planten met een thematische waarde. Planten waarmee je een verhaal kunt vertellen, zoals planten met een helende werking of kruiden. De moestuin is al weer een beetje geweest, want die bleek toch wel erg bewerkelijk, maar kruiden gaan het helemaal maken. Let maar op.”
Tip van Susanne “Het merendeel van de tuineigenaren legt een terras direct bij het huis. Dit is heel erg praktisch, maar toch plaats ik mijn vraagtekens. Een nadeel is namelijk dat je dan, als je vanuit de woonkamer de tuin in kijkt, toch vooral de tuinset ziet die op het terras staat. Daarom raad ik mensen aan om vooral te kijken of er ook een andere acceptabele oplossing te vinden is, waarbij je vanuit de woonkamer meer van je tuin blijft zien.”
.....................................................................................................
Van klei tot klinker Straatbaksteen: een écht natuurproduct Met straatbaksteen heb je de natuur aan je voeten. Klinkers zijn immers puur natuur. Dat zie je aan de fraaie kleuren, die alleen maar mooier worden met de jaren en dat merk je als je ziet hoe gemakkelijk de klinkers harmoniëren met het groen in de tuin. Klei
Vormen
CRH Clay Solutions bakt haar straatbakstenen met een minimale milieubelasting en een optimale kwaliteit. CRH-CCS heeft een enorm breed pallet aan kleuren. Daarvoor mengt het de locale kleisoorten met klei van elders en met een andere minerale samenstelling. Overal waar klei gewonnen wordt, zorgt CRH-CCS uiteraard voor herstel en herinrichting van de natuur.
Met de klei worden nu straatbakstenen gevormd, door middel van een zogenaamde strengpers, een vacuümpers waar een doorlopende balk met zuiver rechthoekige afmetingen uit wordt geëxtrudeerd. Dat zorgt voor een sterk verdichte steen die zeer maaten kleurvast is en weinig water opneemt. De gevormde straatbakstenen worden eerst gedroogd. Eén enkele steen verliest hier tot wel 0,3 liter water. Voor dit drogen gebruikt CRH-CCS de restwarmte van haar ovens.
Mengen In de fabrieken van CRH-CCS wordt de klei gemengd, gekneed en gemalen. Specialisten waken over de vervormbaarheid van de klei, de porositeit, de mechanische sterkte, en de kleur van het mengsel, die uiteraard gelijk moet zijn aan eerdere kleimengsels uit dezelfde serie. Omdat we echter over een natuurproduct spreken zijn er soms minimale verschillen.
Bakken Het bakken gebeurt in enorme tunnelovens op een temperatuur van 1100 tot 1200˚C. Met een andere temperatuur of meer en minder zuurstof worden nog eens kleurnuances bereikt. Na het bakken worden de stenen nog getrommeld, waardoor ze een ‘geleefd’ uiterlijk krijgen en de structuur en het karakter van de oudere soortgenoten benaderen.
....................................................................................................
Straatbakstenen zijn puur natuur en worden geproduceerd zonder kunstmatige toevoegingen. Zowel de vorm als de kleur hebben daardoor een natuurlijk karakter. Verharding uit straatbaksteen harmonieert daarom altijd met het tuinontwerp. Welke sfeer je ook kiest. Daarnaast, zo verzekeren tuinarchitecten ons, zorgt straatbaksteen voor een goede beluchting en inwatering van de ondergrond. Daardoor is straatbaksteen goed te combineren met het groen in je tuin. Wat je stijl ook is: met straatbaksteen geef je de tuin vorm.
Conventioneel
............................................ In de moderne tuin wordt veel gewerkt met strakke bestrating, strakke waterbakken, planten in potten en veel ruw, maar geschilderd hout. In het verleden werd in dit type tuinen veel gebruik gemaakt van grote tegels. Dat gaf echter veel problemen met het afwateren en daarmee gladheid op natte dagen. Tegenwoordig kiezen tuinarchitecten ook in moderne tuinen graag voor straatbaksteen, waarbij dan bijvoorbeeld een blokverband wordt gelegd. De steen geeft warmte aan de strakke ontwerpen binnen deze sfeer. ............................................ Steen Terra Verona antica, bruin genuanceerd JK8187 ............................................
De natuur aan je voeten
3
1 Straatbakstenen leg je in rivierzand (ophoogzand). Je begint met het uitzetten van het zandcunet (de plaats waar het zand onder de bestrating moet komen) en graaft minimaal 20 centimeter af.
................................................
Een terras aanleggen? Dat kun je heel gemakkelijk zelf! ................................................
tot drie centimeter lager ligt dan de uiteindelijke verharding. Anderen kiezen ervoor om de kantopsluiting op dezelfde hoogte te laten komen. Dat is toch vooral een kwestie van smaak.
3 Vervolgens dient het geheel vlak afgestreken te worden. Dat kan het best door er paslatten in te leggen die exact de juiste hellingshoek hebben en over deze latten een afreilat te trekken. Let op: om goed af te wateren moet je terras één centimeter per meter aflopen.
5 Op de afgewerkte ‘straatlaag’ plaats je nu de straatbakstenen. Begin steeds aan de buitenzijde te werken en loop niet op de ‘straatlaag’ anders beschadigt deze en kan je opnieuw beginnen. Straatbakstenen leg je in verband met een kleine voeg. Je maakt stenen op maat door ze te hakken, te zagen met een diamantzaag of te knippen met een steenknipper (dergelijk gereedschap is te huur). Straatbaksteen is een natuurproduct. Dat betekent dat er kleine kleur- en maatverschillen tussen en binnen partijen kunnen zitten. We raden je aan de stenen van verschillende partijen eerst te mengen voor je gaat leggen.
4 Het is belangrijk dat je een kantopsluiting rond je pad of terras hebt. Dan blijft de bestrating ook op termijn strak liggen. Gebruik hiervoor speciale banden of staande stenen. Om de juiste afstand tussen de kantopsluitingen te bepalen, kan je het beste een rij stenen uitleggen in het legpatroon dat je zal gebruiken. Voor de plaatsing van de kantopsluiting kun je kiezen voor een verborgen rand, waarbij de kantopsluiting twee
6 Als het terras gelegd is, moet het ingeveegd worden met inveegsplit, zand of brekerzand. Zo vul je de voegen. Doe dit direct na het leggen, veeg vervolgens het split weer van de bestrating af en tril het geheel goed af met de trilplaat. Daarna het zand opnieuw aanbrengen en invegen. Laat het losse zand gerust op de bestrating liggen en herhaal het invegen een paar dagen later nog een keer.
2 Vul nu het zandcunet met rivierzand en verdicht deze. Het beste is het om dit met een trilplaat te doen. Het niveau zal daardoor ca. 5 centimeter zakken en je krijgt een stevige en vlakke ondergrond. Vul het zandcunet verder aan en verdicht opnieuw.
Meer informatie?
DIT HEB JE NODIG: straatbakstenen
............................................
van CRH Clay Solutions
Neem contact op met CRH Clay Solutions Customer Service Straatbaksteen T. 088 088 55 55 of kijk op internet www.crhclaysolutions.com
• Rivierzand of ophoogzand • Split, zand of brekerzand En als gereedschap • Spade of bats • Straathamer of rubber hamer • Trilplaat • Stenenknipper
• • • • • • • •
Hark Paslatten Afreilat Metselkoord Waterpas Rolmaat of meetband Handschoenen Kniebeschermers
.................................................................................................................
Jaren ‘30
............................................ In de tuin van je oma lagen straatbakstenen. In een klassieke tuin dus ook. Zeker als een tuin wat ruimer is, ligt de keuze voor een klassiek ontwerp, met duidelijke paden, borders en gazons voor de hand. Straatbakstenen lenen zich bijzonder goed voor de terrassen en paden in een dergelijke tuin. We zien dat de begrenzing van de paden binnen deze klassieke ontwerpen vaak ook van straatbaksteen wordt gemaakt. Daarnaast worden de klinkers hier ook vaak gebruikt voor wat aansluitend metselwerk bij borderranden en waar hoogteverschil gerealiseerd moet worden. ............................................ Steen Terra Roma antica, rood genuanceerd JK8197 ............................................
4
Straatbakstenen van CRH-CCS
........................................................................................................
..................................................
Legverbanden
Eén steen, tien patronen ........................................................................................................
Bestrating ontleent zijn stevigheid aan de manier waarop de stenen ten opzichte van elkaar gerangschikt worden. Dit wordt het verband genoemd. Afhankelijk van het formaat van de straatbaksteen kun je verschillende verbanden leggen. Elk bestratingsverband heeft ook zijn voor- en nadelen. Waar de verbanden oorspronkelijk bedoeld waren voor de stevigheid, zal het in een tuin veeleer gaan om wat je mooi vindt. In de tuin zijn de eisen die aan de bestratingsverbanden gesteld moeten worden immers aanmerkelijk kleiner dan op de openbare weg. Als je ook de oprit van straatbakstenen voorziet, kan het niettemin verstandig zijn te kiezen voor een stevig verband. Bedenk dan dat bestratingsverbanden sterker zijn als de stenen versprongen naast elkaar liggen. Gebruik een kleine voeg en zorg dat de voegen goed zijn gevuld.
“Probeer verschillende legverbanden uit. Het verband waarin je de stenen legt is net zo bepalend voor de uitstraling als de straatbaksteen zelf.”
Kijk voor het terras vooral naar wat je mooi vindt. Je kunt bijvoorbeeld kiezen uit:
Blokverband
Halfsteensverband
Elleboogverband
Dubbel elleboogverband
Keperverband
Klezoorverband
Diagonaalverband
Cirkelverband
Waaierverband
Dubbel visgraadverband
..........................................................................
.................................................................................
“Straatbaksteen wordt met de jaren alleen maar mooier.”
Onderhoud? Lekker makkelijk: schoonspuiten en klaar!
Straatbaksteen is kleurecht en bevat alleen natuurlijke grondstoffen die bepalend zijn voor de kleur. Straatbaksteen behoudt daarom levenslang de natuurlijke tint. Door natuurlijke slijtage wordt de kleur na verloop van tijd eigenlijk alleen maar mooier en warmer. Niet voor niets zijn ook oude straatbakstenen nog steeds een veel gevraagd materiaal. De straatbakstenen van CRH-CCS worden gebakken bij zeer hoge temperaturen. Ze zijn daarom door en door hard en daarmee bijzonder goed bestand tegen vorst, druk, slijtage en agressieve stoffen. ..........................................................................
Straatbaksteen is bestand tegen uitzonderlijke omstandigheden. Dankzij de dichtheid en geringe wateropname van het materiaal hechten vuil, mos en algen zich moeilijk. Moet je het terras tóch schoonmaken, dan blijkt dat terrassen en tuinpaden die je aanlegt met straatbaksteen, zich heel erg gemakkelijk laten onderhouden: 1 2 3 4
Haal alle losse onderdelen van het terras zodat je lekker kunt werken. Borstel het terras goed schoon met een stevige bezem. Spuit de bestrating schoon met een hogedrukreiniger. Vaak spuit je de voegen ook een beetje leeg. Voeg het terras daarom opnieuw met schoon brekerzand. Het kalk daarin zal mosvorming in de toekomst ook tegengaan. Natuurlijk werkt een hogedrukreiniger het aller snelst, maar ook boenen met de bezem en spuiten met een tuinslang geeft een bevredigend resultaat.
De natuur aan je voeten
5
g in d je teru in v n e n ecialist De ste bij de sp ie t a t n e n. de pres ateriale atingsm r t s e b in
Ons assortiment Het CRH-CCS assortiment omvat o.a. een negental prachtige straatbaksteenvarianten in fraaie natuurtinten. De straatbakstenen kennen van zichzelf al prachtige schakeringen en nuances, maar laten zich natuurlijk ook heel goed met elkaar combineren. De keus is hier heel letterlijk aan jezelf. Ga niet louter op deze afbeeldingen af, maar je kunt je oriënteren bij de specialist in bestratingsmaterialen waar deze stenen ook gepresenteerd worden. ................................................
....................................................
....................................................
Terra Novara antica, rood-bruin genuanceerd JW8910 ................................................
Terra Carbona antica, zwart onbezand JW8212 ....................................................
Terra Verona antica, bruin genuanceerd JK8187 ....................................................
Terra Roma antica, rood genuanceerd JK8197 ................................................
Terra Lucca antica, zwart bezand JW8150 ....................................................
Terra Napoli antica, bruin JK8147 ....................................................
Terra Modena antica, zwart-bruin JK8438 ................................................
Terra Riva antica, paars genuanceerd JK8105 ....................................................
Terra Vulcano antica, rood-bruin-zwart JK8516 ....................................................
...........................................................................................................
Straatbaksteen VS Beton Straatbaksteen is niet alleen veel milieuvriendelijker dan betonnen stenen in de tuin, op termijn zijn straatbakstenen ook budgetvriendelijker. De feiten: Ingenieursbureau Tauw heeft in opdracht van de Gemeente Amsterdam een gedegen onderzoek gedaan. Daaruit bleek zonneklaar dat straatbakstenen milieuvriendelijker zijn dan betonnen stenen. Gebruik van straatbaksteen zorgt voor minder CO2 -uitstoot. Bovendien hoeven de stenen niet zo vaak vervangen te worden. Ook daarin zit flinke milieuwinst, zo berekenen de ingenieurs.
Dat beton milieubelastend is, is niet heel verrassend. De productie van cement alleen al is goed voor tien procent van de wereldwijde CO2 -uitstoot. Nu is echter de precieze uitstoot per betonnen steen berekend en vergeleken met die van een gewone straatbaksteen. De onderzoekers hebben gekeken naar productie, transport, aanleg en onderhoud, maar ook naar sloop of eventueel hergebruik van de materialen.
En ook hier gaan duurzaamheid en budgetvriendelijkheid hand in hand. Straatbakstenen straatwerken gaan enorm lang mee. In veel historische binnensteden liggen nog steeds dezelfde klinkers als pakweg 50 jaar geleden. De straatbaksteen is veel meer dan één keer te gebruiken en blijkt zo op termijn één van de goedkoopste manieren van terrasverharding. Straatbakstenen zijn immers slijtvast en gaan honderden jaren mee.
colofon ...................................................
.........................................................................................................
6
Straatbakstenen van CRH-CCS
Ontwerp Dim, zin in communicatie, Tegelen Tekst Joost van Sluijters, Den Bosch Eindredactie CRH Clay Solutions T. 088 088 55 55 www.crhclaysolutions.com Drukwerk Andi Druk bv, Maastricht
