JAARVERSLAG 2008 van
sTos Stichting Toekomst Overlevenden Srebrenica
sTos
Stichting Toekomst Overlevenden Srebrenica Smeenholtenweg 1 7975 RC UFFELTE T (0521) 351700 E
[email protected] I www.stos.nl / www.stosfoundation.com
Voorwoord Zoals in het jaarverslag 2007 werd aangegeven, richten de activiteiten van sTos zich vooral op de navolgende gebieden: Structurele steun aan onze partnerorganisatie in Bosnië, Snaga Zene; Steun aan de vrouwen en hun overgebleven familieleden die zijn teruggekeerd naar het gebied rond Srebrenica/Potocari (bloemenprojecten); Steun aan de bewoners van de vluchtelingenkampen rond Tuzla, met name aan de opgroeiende jeugd (het project Dream for Future). Dankzij de door de Nederlandse regering geboden meerjarige financiële ondersteuning van Snaga Zene kan deze organisatie zich nu geheel richten op de intensivering, verdere professionalisering en uitbouw van de lokaal in gang gezette projecten en trajecten. Aangezien sTos en Snaga Zene veelvuldig directe contacten met elkaar hebben, sTos nauwelijks beheerskosten heeft en Snaga Zene efficiënt is georganiseerd, komen de gelden die zijn gedoneerd nagenoeg geheel direct ten goede aan de projecten zelf. Het eerder in gang gezette bloemenproject is in 2008 geëvalueerd. De resultaten zijn meer dan bemoedigend. De in dit project opgedane ervaringen worden betrokken bij de opzet van een in 2009 nieuw te starten bloemenproject (werknaam Flower Valley). Een aantal jongeren heeft het project Dream for Future doorlopen, het merendeel met goed resultaat. Naar verwachting zullen zij zich nu zelfstandig in de maatschappij staande kunnen houden. De evaluatie van het project leerde dat de uitgangspunten van het project goed zijn, maar dat op enkele punten verdere intensivering wenselijk is, vooral wat betreft het aspecten rond de arbeidstoeleiding en –gewenning. Bij de voorbereiding van een vervolgproject is door Snaga Zene in goed overleg met sTos dan ook een aantal aanpassingen voorgesteld. In 2008 hebben de uitgaven en inkomsten van sTos elkaar nagenoeg in evenwicht gehouden. Het is echter niet mogelijk gebleken nieuwe reserves te vormen. Overigens zijn Snaga Zene en sTos buitengewoon veel dank verschuldigd aan al die kleinere en grotere donoren en sponsoren, zonder welke geen projecten tot stand hadden kunnen worden gebracht. In het bijzonder worden hier genoemd het NCDO, Impulsis en The Transpetrol Foundation. Treurigstemmend is dat van de kant van de Bosnische overheden nog steeds weinig wordt ondernomen om structurele oplossingen te realiseren voor al die vluchtelingen die al zoveel jaren in vluchtelingenkampen moeten verblijven. Integendeel, de leefomstandigheden in de kampen zijn verder verslechterd.
-2-
1.
Algemene informatie
Oprichting en doel De stichting sTos is opgericht bij notariële acte van 1 april 2005. De stichting heeft ten doel: a. het verbeteren van het huidig bestaan van de nabestaanden en overlevenden na de val van Srebrenica; b. het verrichten van alle verdere handelingen die met deze doelstelling in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. De stichting tracht dit doel zonder winstoogmerk te verwezenlijken door: het verlenen van projecten en activiteiten op korte en langere termijn die een structurele psychische en materiële verbetering ten doel hebben ten behoeve van nabestaanden en overlevenden van Srebrenica; het verlenen van kleinschalige particuliere hulp in de ruimste zin aan nabestaanden en overlevenden van Srebrenica; het samenwerken met (hulpverlenings)instanties ter plaatse; het bieden van financiële ondersteuning. Bestuur In verband met haar verhuizing heeft Mirte Leijten moeten besluiten zich terug te trekken uit het bestuur. sTos is Mirte dankbaar wat zij de afgelopen jaren, in het bijzonder op het terrein van fondsenwerving, heeft gedaan. Helaas is Aart van de Giessen in december 2008 om gezondheidsredenen gedwongen zijn functie van penningmeester voor langere duur neer te leggen. Trijnie Stoker verricht sindsdien naast haar andere bestuurstaken mede de functie van waarnemend penningmeester. Het bestuur bestaat per 31 december 2008 uit de volgende personen: Luc Werring, voorzitter Michiel Rutten, secretaris Aart van de Giessen, penningmeester Alok van Loon, projecten Trijnie Stoker, communicatie en waarnemend penningmeester Eric van Schelven, algemeen bestuurslid Het bestuur kwam in 2008 tien maal in vergadering bijeen, op 14 januari, 6 en 21 maart, 24 april, 6 juni, 6 juli, 19 september, 20 oktober, 28 november en 24 december. Daarnaast hadden de bestuursleden veelvuldig contact met elkaar via telefoon en e-mail. Comité van aanbeveling Met leedwezen heeft het bestuur kennis genomen van het overlijden van Relus ter Beek, commissaris van de Koningin in Drenthe. Relus is in het verleden een belangrijke steun en toeverlaat voor het bestuur geweest. Zijn naam zal altijd met sTos verbonden blijven. -3-
Eind 2008 hebben twee personen zitting genomen in het Comité van aanbeveling, te weten Janny Vlietstra, burgemeester van de gemeente Winschoten (tot eind januari 2009), resp. gedeputeerde van de provincie Drenthe Tryntsje Slagman – Bootsma, burgemeester van de gemeente Westerveld Adviescommissie Het bestuur prijst zich gelukkig naar behoefte een beroep te kunnen doen op de navolgende adviseurs: Dr. Branka Antic, directeur van Snaga Zene en medisch specialist in Tuzla en Srebrenica (Bosnië-Herzegovina), Antoine van Schaik, specialist op het terrein van tuinbouw, in het bijzonder bloementeelt, Slobodan Jerkovic, Tuzla, ook specialist op het gebied van tuinbouw. Algemeen nut instelling De stichting sTos is door de belastingdienst aangemerkt als een algemeen nut beogende instelling (een zgn. ANBI). Een als ANBI aangemerkte organisatie behoeft geen successiebelasting of schenkingsrecht te betalen over verkregen erfenissen, legaten en schenkingen. Personen of instellingen in Nederland die gelden aan sTos schenken, kunnen deze schenking in mindering brengen op het bedrag waarover door de schenker inkomsten- of vennootschapsbelasting moet worden betaald (uiteraard binnen de daarvoor geldende grenzen).
-4-
2.
Activiteitenverslag
Lezingen en presentaties 2008: In 2008 is op uitnodiging weer aantal lezingen en presentaties gehouden: 28 januari Femmes d'Europe in Brussel 21 februari Bond van Plattelandsvrouwen in Wilhelminaoord 5 maart Rotaryclub Beilen 7 oktober Plattelandsvrouwen van Diever 10 december Soroptimisten Reestlanden, Kop van Overijssel en Noordoostpolder Reizen naar Bosnië Van 31 maart t/m 3 april hebben Luc Werring en Alok van Loon een bezoek aan Bosnië gebracht. Ook namen enkele vertegenwoordigers van The Transpetrol Foundation (TPF) deel aan de reis, om de door de TPF gesponsorde activiteiten te bezoeken. Gesproken is met bestuursleden van de Rotaryclub Tuzla (in verband met het Dream for Future-project) en met een aantal medewerkers van Snaga Zene. Op locatie in Tuzla is gesproken met jongeren op een leerwerkplek. In het vluchtelingenkamp Jezevac is onder meer een hagelnieuwe, in eigen beheer ingerichte, kapsalon bezichtigd en is gesproken met een aantal projectdeelnemers. Elders is een aantal kapsalons bezocht, waar projectdeelnemers een eigen bedrijfje zijn begonnen. In Potocari is een pand bekeken dat wellicht als ontmoetingscentrum geschikt kan worden gemaakt en is over de plannen met de burgemeester van Potocari gesproken. Deze zegde in principe steun van de gemeente toe. Voorts is in Potocari gesproken met enkele vrouwen die participeren in het bloemenproject, en zijn bezoeken op locatie gebracht. Een plezierige bijeenkomst van deze reis is, dat de vertegenwoordigers van TPF ter plaatse afspraken met Snaga Zene hebben gemaakt. Resultaat hiervan is, dat TPF opleidingstrajecten op een zeevaartschool voor een aantal jongvolwassenen financiert. Van 26 april tot 23 mei verbleef Alok van Loon in Tuzla en Potocari. Deze reis had slechts zijdelings van doen met sTos-activiteiten, maar Alok kon hierdoor wel een goed beeld verkrijgen van het bloemenproject in de dagelijkse praktijk. Van 1 t/m 4 mei heeft Alok van Loon Bosnië wederom bezocht, dit maal ter begeleiding en introductie van journalisten van het Dagblad van het Noorden en het tijdschrift Esta. Voorts bezocht Alok van Loon Srebrenica van 31 augustus tot en met 7 september. Trijnie Stoker en Michiel Rutten hebben, deels samen met Alok van Loon, van 28 september t/m 2 oktober een bezoek aan Bosnië gebracht. Met de Snaga Zene-medewerksters is uitvoerig van gedachten gewisseld over hun activiteiten en de problemen en kansen, die zij daarbij signaleren. In het vluchtelingenkamp Jezevacs is in het Snaga Zenegebouw eerst gesproken met een groot aantal bewoonsters over de leefomstandigheden en (het gebrek aan) perspectieven. Vervolgens is gesproken met een viertal jongeren, dat in het kader van het Dream for Futureproject de tegelzettersopleiding heeft afgerond. Het Snaga Zene gebouw is in het voorjaar van 2008 door bewoners in eigen beheer keurig is opgeknapt en wordt in prima staat gehouden. In Potocari is gesproken met enkele vrouwen die, naar eigen huis teruggekeerd, tuinbouwprojecten zijn begonnen. Met terechte trots werden de resultaten getoond van het -5-
kweken van rozen, de verbouw van tomaten, pepers en andere groenten in plastic kweekkassen, enz. enz. Ook met een tweetal bestuursleden van Rotary Tuzla werd gesproken. Projecten Bloemenproject Potocari Het bloemenproject kan met recht een succes worden genoemd. Uiteindelijk heeft een dertigtal vrouwen geparticipeerd in het project. Onderdelen van het project waren onder meer het (leren) vermeerderen van rozenplanten, het kweken van rozen, deels met gebruik van daartoe aangeschafte (plastic) kassen en apparatuur. Doel is dat naar Srebrenica teruggekeerde vrouwen uiteindelijk in hun eigen onderhoud kunnen voorzien en de sociale en psychologische omstandigheden van de deelnemers te verbeteren. Uit een evaluatie is onder meer gebleken dat het project een belangrijke stimulans is geweest voor het versterken van de sociale cohesie onder de vrouwen. Ook hebben zelfs enkele vrouwen van Bosnisch/Servische afkomst een plaats gevonden binnen de groep bloemenkweeksters. Op grond van de voorspoedige ontwikkeling van het project is de verwachting dat vanaf 2009 winst kan worden gemaakt met het kweken van rozen. Rozenmeester Antoine van Schaik bezocht in september met zijn collega Slobodan Jerkovic de rozenvelden. Het oculeren van enkele duizenden rozenstruiken bleek goed aangeslagen. In 2008 is een deelproject bloembollen van start gegaan. In verband hiermee zijn 20.000 tulpenbollen tegen kostprijs door bollenkweker Jan Vos uit Smilde beschikbaar gesteld. De bollen zijn betaald door de gemeente Winschoten. Het transport naar Bosnië gaf weinig problemen, maar de inklaring in Bosnië leidde tot een welhaast oeverloze zee van onvoorziene bureaucratische verschijnselen. Uiteindelijk is het toch gelukt de tulpenbollen, nog net voordat de vorstperiode inviel en de bollen in de grond moesten zitten, ingeklaard te krijgen. Alle deelnemers aan het tulpenproject hebben in het najaar een training voor het verzorgen van tulpen(bollen) gevolgd. Mede in verband met dit deelproject hebben Antoine en Anique van Schaik in november opnieuw een bezoek gebracht aan Tuzla en Potocari. Anique heeft in beide plaatsen bloemschikcursussen geleid, dit met het oog op de verwachting dat in 2009 in Potocari gekweekte bloemen op de commerciële markt kunnen worden gebracht. Voorts heeft Antoine, in nauw overleg met Slobodan Jerkovic, geadviseerd over de invulling van een bloembollenproject. Uitkomst was onder meer dat de activiteit lokaal voorshands vooral gericht zal worden op het laten groeien van tulpenbloemen en niet op het vermeerderen van tulpenbollen. Er zijn plannen om de tulpen uit Potocari voor de bloei in het voorjaar 2009 uit te planten in een deel van het openbare stadspark van Tuzla. Dit zou de start kunnen worden van een miniKeukenhof in Tuzla. Op deze manier wordt de tulpenverkoop in Tuzla extra gepromoot. Najaar 2008 is met behulp van sTos een kleinschalig proefproject in Potocari begonnen met het opkweken van geneeskrachtige kruiden. Proefondervindelijk zal moeten worden bezien of de omstandigheden geschikt zijn voor het opkweken van dergelijke kruiden. Indien het antwoord op deze vraag positief is, zal Snaga Zene in overleg met sTos een plan uitwerken voor het op commerciële basis verwerken van (delen van) de gekweekte planten tot geneeskrachtige zalven en de verkoop daarvan.
-6-
Ontmoetingshuis Potocari Snaga Zene heeft eind 2007 plannen ontwikkeld om te komen tot een ontmoetingshuis voor vrouwen in Potocari. Een huis dat ruimte kan bieden voor georganiseerde en spontane, informele contacten tussen vrouwen die in Potocari haar leven aan het hervinden zijn. Met ruimte voor uitwisseling van ervaringen en ideeën, voor informatie en educatie, enzovoorts. In goed overleg tussen sTos en Snaga Zene is daarvoor een conceptueel kader uitgewerkt. Een potentiële sponsor werd door sTos gevonden. Maar vooral omdat “de tucht van de markt” hier prijstechnisch gezien averechts bleek uit te werken, kon in 2008 nog niet tot aankoop van een geschikte locatie worden besloten. Voorshands wordt overigens verwacht dat dit plan in de loop van 2009 verder kan worden geconcretiseerd. Dream for future Doel van dit project is om jongeren en jongvolwassenen die wonen in vluchtelingenkampen door middel van aanvullende opleiding en begeleiding een opleidingstraject te laten doorlopen (met uiteindelijk een vakdiploma). Tegelijkertijd kunnen ze praktische werkervaring opdoen, resulterende in het verkrijgen van een volwaardige baan, waardoor de deelnemers zich uiteindelijk als zelfstandige burger met eigen verdiensten in de maatschappij kunnen handhaven. De eerste pilotgroep heeft dit project in de loop van 2008 geheel doorlopen. Van de 26 deelnemers hadden 24 jongeren bij het beëindigen van het project een baan (deels als zelfstandige kapster), deels in dienst van een bedrijf (bijvoorbeeld als tegelzetter). Na afloop van dit project is in overleg tussen Snaga Zene en sTos bezien of de resultaten van het project overeenkwamen met de doelstellingen bij aanvang. Geconstateerd werd dat vooral de arbeidsgewenning van de projectdeelnemers en de zorg voor de arbeidstoeleiding meer aandacht zouden moeten krijgen. Najaar 2008 is een tweede groep gestart. Dit werd mogelijk gemaakt door een gift van Rotaryclub Beilen. Deze is verdubbeld door een Matching Grant van de Rotaryfoundation in de Verenigde Staten. Bij de uitwerking wordt samengewerkt met Rotary Tuzla. Vervolgens is gestart met de voorbereiding van een nieuw project, waar naar verwachting voorjaar 2009 een begin mee kan worden gemaakt. Steun aan individuele personen In 2008 heeft sTos enkele malen als trait d’union/adviseur gefungeerd tussen donoren en individuele bewoners in Bosnië. Voorts is besloten in 2009 nader te bezien of stichting sTos zelf in deze – op basis van nog te ontwikkelen criteria - een actievere rol zou kunnen respectievelijk dienen te spelen. Incubator project Drenthe College In 2008 is een aantal malen contact geweest tussen bestuursleden van sTos en medewerkers van het Drenthe College. Dit college had voorlopige ideeën ontwikkeld om in samenwerking met het ROC Midden-Brabant in Tuzla - en in samenspraak met een lokale organisatie aldaar - een zogenoemd incubatorproject (met als doel het bieden van een kenniscentrum en ontmoetings- en broedplaats voor jongere startende ondernemers) op te starten. In het verslagjaar bleef het bij verdere ideevorming.
-7-
Overige bijzonderheden Tijdens de oudejaarsdiensten 2007-2008 is in de parochiekerk Maria ten Hemelopneming in Assen gecollecteerd voor sTos-activiteiten. Een bedrag van meer dan 1.600 euro werd geschonken. Een prachtig resultaat. De gelden worden besteed aan het bloemenproject. Dankzij de financiële steun van de Soroptimisten in Assen kon door Snaga Zene een rode Caddy worden aangekocht. Het team van Snaga Zene is erg blij met dit handige en veilige vervoermiddel. Vermeldenswaard is zeker ook dat Branka Antic in 2008 weer door de gemeente Srebrenica is onderscheiden voor haar bijzondere inspanningen voor de gemeenschap in die regio. Beeldend kunstenaar Stephanie Poels Zanders maakte kleine glasobjecten voor vrouwen in Srebrenica. De objecten zijn bedoeld als kleinood en troost. Ze zijn onderdeel van een groter project. Alok van Loon zorgde ervoor dat de objecten aan de vrouwen werden overhandigd. sTos in de media In 2008 is weer regelmatig aandacht in de Nederlandse media geweest voor activiteiten van Snaga Zene en sTos. Waaronder: NCRV VPRO RTV Drenthe Film over Snaga Zene in Bosnië Esta Dagblad van het Noorden Meppeler Courant De Westervelder Krant van Midden-Drenthe
-8-
3.
Financieel verslag
Het vierde jaar na oprichting van de stichting stond in het teken van het verder realiseren van het Bloemenproject en het project Dream for Future. Dankzij financiële ondersteuning van The Transpetrol Foundation, NCDO, Impulsis (Edukans) Soroptimisten Assen, Parochie Assen, Rotaryclub Beilen, gemeente Amersfoort en vele andere donateurs, kon een en ander gerealiseerd worden. Wij zijn onze donateurs uiteraard zeer dankbaar.
Balans per 31-12-2008 Activa Liquide middelen: Rabobank vereningsrekening Rabo bedrijfstelerekening Vorderingen Totaal
passiva Eigen vermogen: € 703,01 Bestemmingsreserve € 5.400,00 Kortlopende schulden € 392,69 € 6.495,70 Totaal
Baten en lasten 2008 Baten Donaties Bijdragen gezinnen
€ 4.725,73 € 3.800,00
Bijdragen Bloemenproject
€ 2.395,00
Bijdragen Dream for Future Bijdrage nieuwe auto Rente
€ 15.700,00 € 18.700,00 € 392,69
Totaal
€ 45.713,42
Lasten Beheerskosten Bijdragen gezinnen Bijdragen Bloemenproject Bijdragen Dream for Future Bijdrage nieuwe auto Kosten PR Saldo Totaal
Activa De stichting beschikt niet over materiële of financiële vaste activa De liquide middelen bestaan uit: Lopende rekening bij Rabobank, saldo ultimo 2008 Bedrijfstelerekening bij Rabobank, saldo ultimo 2008
-9-
€ 0,00 -€ 2.379,18 € 8.874,88 € 6.495,70
€ 329,69 € 4.300,00 € 2.395,00 € 17.500,00 € 18.700,00 € 1.523,41 € 965,32 € 45.713,42
€ 703,01 € 5.400,00
Vorderingen Ultimo 2008 waren de volgende bedragen nog te vorderen: rente bedrijfsspaarrekening over 2008: Totaal
€ 392,69 € 392,69
Passiva De stichting heeft niet het oogmerk winst te maken. Er is daarom geen sprake van eigen vermogen. De bestemmingsreserve bestaat uit het saldo van baten en lasten die over 2007 zijn ontvangen Nadelig saldo ultimo 2007 € 3.344,50 Batig saldo 2008 -€ 965,32 Nadelig saldo ultimo 2008 € 2.379,18 Kortlopende schulden Ultimo 2008 waren de volgende bedragen nog te betalen: Snaga Zene, afrekening NCDO restant auto Snaga Zene, bloemenproject
€ 1.870,00 € 7.004,88 € 8.874,88
Toelichting op de rekening van baten en lasten over 2008 Baten Donaties De stichting heeft in 2008 de volgende bijdragen mogen ontvangen: Jaarlijkse notarieel vastgelegde schenking Overige giften van 13 donateurs Soroptimisten NO Polder, Kop van Overijssel en Reestlanden Parochie Assen Plattelandsvrouwen in Diever Stichting de Graal Subtotaal
€ 1.000,00 € 1.330,00 € 400,00 € 1.605,73 € 50,00 € 340,00 € 4.725,73
Ondersteuning gezinnen Subtotaal
€ 3.800,00 € 3.800,00
Voor het “Bloemenproject” hebben bijgedragen: 2 donateurs Gemeente Amersfoort Afke van der Zwaard 2e opbrengst boekenleggers NCDO verdubbeling opbrengst fondsenwerving af: al opgenomen NCDO bijdrage in 2007 Subtotaal
- 10 -
€ 150,00 € 1.095,00 € 100,00 € 12.166,00 -€ 11.116,00 € 2.395,00
Voor het project “Dream for Future” hebben bijgedragen: 3 donateurs € 200,00 The Transpetrol Foundation*) € 8.000,00 Rotaryclub Beilen**) € 7.500,00 Subtotaal € 15.700,00 *) Dit bedrag is overgemaakt aan Edukans, die het bedrag verdubbeld heeft **) de bijdrage van Rotaryclub Beilen is verhoogd door Rotary Foundation met $ 12.500 T.b.v. een nieuwe auto (Caddy) voor Snaga Žene Soroptimisten Assen, bijdrage NCDO Subtotaal
€ 18.700,00 € 18.700,00
Totaal bijdragen projecten
€ 45.320,73
Rente De ontvangen rente op de Telebedrijfsrekening over 2008 bedraagt
€ 392,69
Lasten Beheerskosten Jaarlijkse kosten inschrijving Kamer van Koophandel (nr. 04077064) Reguliere bankkosten Kosten overmaking gelden naar Bosnië Aanschaf fondsenboek Subtotaal Kosten PR Registratie website Aanschaf beamer Representatie, boekenleggers Reiskosten evaluatie TPF Ontwerp- en drukkosten Subtotaal
27,00 67,74 183,50 51,45 329,69 € 39,87 € 475,00 € 52,20 € 420,84 € 535,50 € 1.523,41
Bijdragen gezinnen Huis H Bijdrage Z
€ 4.100,00 € 200,00 € 4.300,00
Bijdragen aan partnerorganisatie Snaga Zene de volgende bijdragen zijn in 2008 verstrekt: Uitgaven tbv Bloemenproject 15-02-2008 27-10-2008 af: al opgenomen bijdrage aan Snaga Zene in jaarrekening 2007 bij: nog te betalen bijdrage ultimo 2008 gereedschap
- 11 -
€ 12.000,00 € 6.750,00 -€ 24.582,50 € 7.004,88 € 297,40
Transport tulpen *) Subtotaal *) de tulpen zijn geschonken door de gemeente Winschoten
€ 925,22 € 2.395,00
Uitgaven tbv Dream for future Via Edukans ivm subsidie Rotary Beilen via Rotary Tuzla Subtotaal
€ 10.000,00 € 7.500,00 € 17.500,00
Bijdrage nieuwe auto Via Soroptimisten Assen en NCDO Subtotaal
€ 16.830,00 € 16.830,00
Totale lasten
€ 42.878,10
Batig saldo 2008 Het saldo over 2008 is toegevoegd aan de bestemmingsreserve. Het batig saldo van 2008 is als volgt ontstaan Extra afdracht uit bijdragen gezinnen Extra bijdragen Dream for Future Beheerskosten en kosten PR Rentebaten Donaties algemeen Totaal
-€ 500,00 -€ 1.800,00 -€ 1.853,10 € 392,69 € 4.725,73 € 965,32
- 12 -
