Stop met lezen! OASE VAN RUST EN EEN BRUISENDE PLEK. Met de kennis die de bibliotheek in huis heeft, zit zij op een knooppunt TEKENEN VOOR DE TOEKOMST

MAGAZINE

2020

OA SE VAN RU S T EN EEN BR U I SEN D E PL EK

‘Stop met lezen!’ ‘ Met de kenn is die de b i blio t heek in huis he e ft, z i t zij o p ee n kn ooppun t’ TEKENEN VOO R DE TOEKO M ST

INTRODUCTIE

STADSRAADPLEGING

INSPIRATIE EN TOEKOMST

INHOUD

INTRODUCTIE 03 Voorwoord 04 Trends STADSRAADPLEGING 06 Introductie 08 Nacht van Kunst en Kennis 10 Startbijeenkomst 12 Expertmeeting cultuurpartners 14 Week van BplusC 18 In de media 19 LeidenPanel

11

8

23

10

INSPIRATIE EN TOEKOMST 20 Introductie 22 Vier toekomstvisies 26 Terugblik en blik op de toekomst

16

14

16

8 Redactie

Infographic

Jan Dobbe

Loek Weijts

'Denk mee met BplusC’ is een uitgave van

Saskia Ridder

Fotografie

BplusC en de gemeente Leiden.

Eindredactie

Buro JP

Eric Went

BplusC

COLOFON

Vormgeving Nanda Alderliefste en Brenda de Graaf

2

VOORWOORD

Droom en werkelijkheid

D

e technologische en maatschappelijke ontwikkelingen gaan razendsnel. We individualiseren, maar hebben ook steeds meer behoefte om kennis, cultuur en ervaringen met elkaar te delen. Muziek, taal, schilderen, voorstellingen, exposities en concerten; het zijn allemaal uitingsvormen om met elkaar in contact te komen en ervaringen te delen. Ook Bibliotheek plus Centrum voor kunst en cultuur (BplusC) wil meegroeien met deze spannende ontwikkelingen. Ze wil zich voorbereiden op de toekomst, en daar een prominente rol in spelen. Natuurlijk hebben wij een eigen visie op hoe dat kan. Maar we willen vooral ook weten wat de gebruikers van BplusC ervan vinden. Om daar achter te komen vroegen wij organisaties en professionals, maar vooral ook de inwoners van de stad mee te denken over onze toekomst. Onder het motto ‘Denk mee met BplusC’ zijn we dit najaar de stad ingegaan met de vraag ‘Hoe kan BplusC zich aan de Nieuwstraat, tussen nu en 2020, ontwikkelen tot joúw droomplek als ‘knooppunt van kennis, cultuur en contact’?’ We deden dat met bijeenkom-

sten, met een onderzoek onder LeidenPanel en met een reeks aan evenementen tijdens de Week van BplusC. ‘Denk mee met BplusC’ is een hartverwarmende, inspirerende en nuttige verkenning geworden. Ze heeft een schat aan ideeën, suggesties, meningen, beelden en fantasieën opgeleverd – uw ‘dromen’ zo u wilt. We hebben ze verwerkt in een eindverslag, dat we in de vorm van dit magazine aan u voorleggen. In de bijlage vindt u alle uitgebreide verslagen, het complete onderzoek van LeidenPanel en een samenvatting van het rapport van de commissie Cohen. Het is nu aan ons, BplusC en de gemeente Leiden, om met uw èn onze dromen aan de slag te gaan. We hopen dat het lukt om droom en werkelijkheid zo veel mogelijk met elkaar te laten samenvallen. We wensen u veel leesplezier! Willem van Moort Voorzitter Raad van Bestuur BplusC Frank de Wit Wethouder Onderwijs, Sport en Duurzaamheid

“‘Denk mee met BplusC’ is een hartverwarmende, inspirerende en nuttige verkenning geworden”

3

INTRODUCTIE

Wat komt er op ons af? Technologische en maatschappelijke ontwikkelingen vragen een andere invulling van BplusC. Om welke trends gaat het eigenlijk?

Beleving

Verlangen naar intensiteit Op zoek naar onderdompeling en kicks Nieuwe ervaringen

Tijdsbesteding

24/7 economie Concurrentie Efficiency en gemak bij combi zorg, werk en privé

24/7

Zapgedrag

Flexibiliteit in activiteiten Eigen keuze voor tijdstip, product Kortlopend

4

INTRODUCTIE

Demografisch Vergrijzing Ontgroening Multicultureel

Kennis wordt steeds belangrijker Kennis interpreteren Kennis delen Taalvaardigheid basis om mee te doen

Digitalisering

Knoppenkunde Informatie zoeken en beoordelen Brede toegang tot nieuwe technologie

Minder publieke, meer private financiering Terugtredende overheid Cultureel ondernemerschap

Netwerken

Minder via instituties, meer via sociale en digitale netwerken Networked reading: leeservaringen digitaal delen Social learning: fablabs en makerspaces

5

STADSRAADPLEGING Om erachter te komen hoe er gedacht wordt over de toekomst van BplusC, vroegen wij organisaties en professionals, maar vooral ook de inwoners van de stad met ons mee te denken. Onder het motto ‘Denk mee met BplusC’ zijn we dit najaar de stad ingegaan met de vraag ‘Hoe kan BplusC zich aan de Nieuwstraat, tussen nu en 2020, ontwikkelen tot joúw droomplek als knooppunt van kennis, contact en cultuur?’

6

8 Nacht van Kunst en Kennis 10 Startbijeenkomst 12 Expertmeeting Cultuurpartners 14 Week van BplusC 18 In de Media 19 LeidenPanel

7

STADSRAADPLEGING

BEELDEN-BRAINSTORM

Tekenen voor de toekomst Terwijl het tijdens de Nacht van Kunst en Kennis gist en bruist in de Leidse binnenstad, wordt er in Scheltema aan de Marktsteeg volop gedroomd. Wie wil, kan zijn droomplek voor BplusC uitbeelden, in woorden, tekeningen of collages. Tientallen Leidenaren maken van die gelegenheid gebruik en brainstormen erop los.

D

aar zitten ze – alleen, stellen of hele groepen – aan een lange werktafel met vellen papier, stiften, lijm en tijdschriften om te verknippen. Zij zorgen voor een ware beelden-brainstorm. De tientallen beelden die klaar zijn worden goed zichtbaar opgehangen en dienen als inspiratiebron voor nog meer tekeningen. In dit magazine een kleine selectie.

Eensgezind zijn de brainstormers over het nut van deze stadsraadpleging. ‘Het is toch eigenlijk logisch dat je eerst de gebruiker vraagt wat hij wil’. Iemand anders stelt: ‘Je moet voorkómen wat er gebeurt met de kerken: mensen voelen zich er niet meer thuis en komen niet meer. Dan ben je niet meer in gesprek. De bibliotheek is nog op tijd: genoeg creatieve mensen in de stad – en in de bieb!’

 ijdens de Nacht van Kunst en T Kennis zijn tientallen ideeën ingediend, ze zijn allemaal te lezen in de bijlage, net als het verslag. Hier een kleine selectie: • Muziekpodium. • Interactieve lezingen. • Meer stopcontacten. • Betere wifi. • Koppeling met musea. • Oefenruimtes. • Winkel met kunst. • Tentoonstellingen. • LAN-party. • Rechtshulp. • Goede koffie!

Ga voor het complete verslag van de beelden-brainstorm en alle ingebrachte ideeën naar de bijlage.

8

NACHT VAN KUNST EN KENNIS

De beelden-brainstorm

Boeken blijven, volgens de meeste brainstormers, maar hun fysieke aanwezigheid zal langzaamaan minder worden.

Welke andere diensten kan BplusC nog meer bieden? Ideeën genoeg: flexwerkplekken, podia, horeca, oefen-en expositieruimte, opnamestudio en een pianobar.

Wat in ieder geval bij veel ideeën de grondslag is: BplusC is een plek voor ontmoeting. Iemand ziet de bibliotheek zelfs als ideale datingplek!

Er wordt ook de hoop uitgesproken dat de inspiratie die er nu is voor de hoofdlocatie ook uitstraalt naar wijklocaties.

9

STADSRAADPLEGING

Bibliotheek van de toekomst: knooppunt van kennis, contact en cultuur

Leidse organisaties Zet zeventig vertegenwoordigers uit het onderwijs, welzijn, kunst en cultuur bij elkaar en de ideeën over de toekomst van BplusC komen vanzelf. En er wordt niet alleen meegedacht, de eerste coalities om samen te werken worden ook al gesloten.

Van collectie naar connectie Tijdens deze startbijeenkomst in Het Volkshuis laten de deelnemers zich onder andere inspireren door Job Cohen. Cohen is voorzitter van de commissie die het rapport Bibliotheek van de Toekomst. Knooppunt voor kennis, contact en cultuur uitbracht. In zijn inleiding schetst hij een context van snelle veranderingen, teruglopende uitleen van boeken, terugtrekkende overheid, digitalisering en bezuinigingen. ‘Heeft de bibliotheek nog recht van bestaan? Ja, maar er moet wel wat gebeuren!’ stelt hij. ‘De bibliotheek

‘Internet biedt alles rijp en groen door elkaar heen. De betekenis van de bibliotheek als gids in dat virtuele oerwoud neemt toe. Met de kennis die de bibliotheek in huis heeft, zit zij op een knooppunt’ moet een plek zijn waar je leest, leert, informatie verzamelt, elkaar ontmoet en bouwt aan de gemeenschap. In een tijd van individualisering kan de bibliotheek een ontmoetingsplek zijn. Van collectie naar connectie noemen wij dat: niet meer alleen lezen, maar elkaar ontmoeten, verbinding maken. Met elkaar, maar ook met kunst en cultuur.’ Meer lezen over het rapport van de commissie Cohen? Lees hier de samenvatting. Of bekijk het gehele rapport.

10

STARTBIJEENKOMST

denken mee

Leerlingen van BplusC zorgen voor een spetterende aftrap van deze bijeenkomst.

Inspirerende input In het interactieve deel van de middag worden de organisaties willekeurig aan elkaar gekoppeld. Opdracht: zet minstens drie ideeën of wensen voor de nieuwe BplusC op een rij. Het is een zaal vol betrokken professionals, en samen leveren zij de nodige inspirerende input. Een kleine greep: • Informatieloket voor toeristen. • Behoud de laagdrempeligheid. • Met allure, maar zonder Anton Pieck-uitstraling. • Denk commercieel. • Haal lokale media in huis. • Ruimte voor vrijwilligers. • Bedien meer doelgroepen. • Laaggeletterdheid is aandachtspunt. • Versterk de relatie met het onderwijs. • Houd voorzieningen in de wijk in stand.

VOLGENS DE WET De bibliotheekwet noemt de vijf kernfuncties van de bibliotheek (zowel fysiek als digitaal). 1. Ter beschikking stellen van kennis en informatie. 2. Bieden van mogelijkheden voor ontwikkeling en educatie. 3. Bevorderen van lezen en laten kennismaken met literatuur. 4. Organiseren van ontmoeting en debat. 5. Laten kennismaken met kunst en cultuur. Gemeenten krijgen vrijheid bij invullen van deze functies. Gemeente Leiden en BplusC hebben een zesde functie toegevoegd: 6. Het zelf leren doen en maken van kunst.

De droom van Willem Bestuursvoorzitter Willem van Moort is een man met een droom. Een droom waarin BplusC schittert als bruisend cultureel warenhuis waar je kunst, cultuur en kennis haalt èn brengt. Een plek waar alle functies van BplusC binnen de singels van Leiden onderdak vinden en waar iedereen zich thuis voelt. Willem: ‘Ik geloof in verbinding van alle functies en ik doe dat het liefste vanuit één gebouw, het pand aan de Nieuwstraat. Als je straks binnen komt, zie je aan de ene kant boeken, verderop zie je jonge mensen schilderen, je ziet mensen muziek maken, je kunt er lekker eten en drinken, en het ziet er totaal anders uit dan nu. We gaan dansen tussen de boeken!' Benieuwd naar de complete droom van Willem? Lees het hier.

Ga voor het complete verslag van de startbijeenkomst en alle ingebrachte ideeën naar de bijlage. Bekijk de filmimpressie van de startbijeenkomst hier.

11

STADSRAADPLEGING

LEIDSE CULTUURWERELD:

‘Gebruik kennis, netwe De ‘C’ in BplusC is vanzelfsprekend een belangrijke pijler in de organisatie. Daarom zijn verschillende organisaties uit de cultuur­ sector uitgenodigd om mee te denken over de toekomst van BplusC. Zij buigen zich over de vraag wat zij en BplusC in de toekomst nog meer voor elkaar zouden kunnen betekenen. En die C? Die staat ook voor creativiteit!

A

anwezig zijn vertegenwoordigers van Stadspodia, PS|theater, Erfgoed Leiden (ELO), Theater Ins Blau, de Werkgroep Amateurkunst (WAK), Cultuureducatiegroep, de Erfgoedkoepel, het Rijnlands Architectuur Platform (RAP) en Wijken voor Kunst (WvK). Zes bevindingen.

Debat

Zoek samenwerking met ICT-opleidingen en benut zo de kennis en vaardigheden van studenten

Delen van kennis en expertise Niemand kan alle kennis zelf in huis hebben. Daarom: gebruik en combineer de kennis en netwerken van de stadspartners. Specifieke aandacht is er voor kennis rond digitalisering. Opgeroepen wordt om samenwerking met ICT-opleidingen te zoeken en te zorgen voor up-to-date apparatuur.

12

Meerderen zien een rol voor BplusC om een plek te bieden waar de stad (georganiseerd) met elkaar in gesprek raakt. Het organiseren of faciliteren van debat is ook een van de vijf functies die de Bibliotheekwet noemt. Zowel het RAP, met het format ‘De Stand van de Stad’, als PS|theater, bij de vormgeving en productie, werken graag mee.

Programmering Ins Blau en Stadspodia stellen voor hun programmering nauwer te linken aan de activiteiten van BplusC; en vice versa. Erfgoed Leiden biedt aan haar collectie te gebruiken bij het geven van creatieve cursussen. PS|theater stelt voor om

EXPERTMEETING CULTUURPARTNERS

erken en activiteiten’ te kijken of BplusC de rol van Stadsprogrammeur zou kunnen vervullen. Ook wordt voorgesteld dat BplusC een Festivalhart wordt.

Fysieke plek

Leren kun je ook door te doen, door spelenderwijs te ontdekken.

Een van de pluspunten van BplusC is dat zij een fysieke plek biedt in deze tijd van virtuele werkelijkheid. Kennis en informatie worden veel achter de computer verworven en gedeeld, maar wat blijft is behoefte aan contact met anderen. Daarom is het creëren van third places, presentatieplekken, ontmoetingsplekken, wifi-verbindingen en vergaderlocaties belangrijk. Voor burgers, maar ook voor organisaties.

Locatie Nieuwstraat Bundeling van functies en activiteiten in de Nieuwstraat: het is de droom van BplusC. Nog niet iedereen is al overtuigd van de meerwaarde van het combineren van BplusC-functies op één plek. Sommigen denken juist aan samenwerking op de Nieuwstraat met andere organisaties die hun wortels in de stad hebben. Erfgoed Leiden komt met het idee voor een digitale erfgoedshop in de Nieuwstraat. Het RAP en de Histori-

sche Vereniging Oud Leiden willen nader verkennen of zij hun activiteiten meer vanuit de Nieuwstraat kunnen verrichten.

Een leven lang leren

Een leven lang leren is van groot belang in deze tijd. Leren hoeft niet altijd in de schoolbankjes of in een collegezaal. Leren kun je ook door te doen, door spelenderwijs te ontdekken. RAP/ WvK kunnen doelgroepen aanleveren, kunstenaars betrekken en ontwikkelen van spelenderwijs leren. Ook moet er aandacht zijn voor het scholen van burgers in participatie.

Conclusie Conclusie van deze bijeenkomst: er is een duidelijke oproep tot faciliteren, coördineren, samenwerken en verbinden. En er zijn heel veel concrete plannen gedeeld, genoeg om samen aan de slag te gaan!

Ga voor het complete verslag van de expertmeeting cultuurpartners naar de bijlage.

13

STADSRAADPLEGING

Week van BplusC

‘Oase van rust én een Een bruisende bibliotheek die een voorschot neemt op de toekomst. Dat is het beeld als je in de Week van BplusC het pand aan de Nieuwstraat binnenstapt. Je treft er – behalve boeken – muzikanten, acteurs, dansers, waarzeggers, radio- en televisiemakers, programmerende kinderen en debatterende volwassenen. Een vol en divers programma dus. En steevast klinkt de vraag: ‘Wat is jouw droom voor BplusC’?

De bieb een open boek Rode draad in de week van BplusC is de rondleiding ‘De bieb een open boek’. Bezoekers worden langs plekjes geleid waar ze normaal gesproken niet komen. Via de boekverwerking, de ICT-afdeling, afdeling onderwijs, expeditie, binnentuin, directiekamer en zelfs het dakterras, kom je uit in de Koolzaal. Dit is de centrale plek waar alle ideeën van de stadsraadpleging worden tentoongesteld.

Digitaal bouwen met Minecraft Zaterdagmiddag drommen zo’n zeventig kinderen samen in de Koolzaal. Ze komen hun bibliotheek van de toekomst bouwen met Minecraft, een soort digitaal Lego. Organisator is Coderdojo Leiden. En hun gedroomde bibliotheek? Die bevat vooral veel boekenkasten, een kassa, dansende poppetjes en natuurlijk een computerzaal.

14

WEEK VAN BPLUSC

Open Podium

bruisende plek’

Wervelende optredens zijn er op het Open Podium in het Volkshuis. Zes acts belichamen de culturele pijlers van BplusC: van muziek tot film en van theater tot dans.

Innovatieve pitches: van Studio tot MakerSpace en van Stadsprogrammeur tot Talentontwikkeling Vijf innovatieve Leidenaren vertellen in een elevator pitch van slechts 1 minuut hoe zij de toekomst van BplusC zien. Pepijn Smit van het PS|theater ziet BplusC als ‘het buurthuis van het centrum’. Zo’n ‘buurthuis’ kan met een Stadsprogrammeur zorgen voor verbanden tussen de stad en alles wat er in het BplusC-gebouw gebeurt. Jennefer Verbeek van Peen & Ui, organisator van verrassende cultuurprojecten wil samen met onder meer beeldend kunstenaars, theatermakers, vormgevers en andere makers helpen met het realiseren van de BplusC-toekomst. ‘Niet eindeloos vergaderen, maar gewoon doen!’ Lineke van Tricht van de Leidse Aanpak voor Talentontwikkeling introduceert ‘Design Thinking’ in BplusC: in vijf stappen kinderen met bijzondere talenten stimuleren. ‘En die kinderen komen elkaar natuurlijk tegen bij BplusC.’ Marten Vijn van MakerSpace Leiden vertelt over MakerSpace, een werkplek waar mensen met gemeenschappelijke interesse, meestal in wetenschap, technologie, digitale en elektronische kunst samenwerken om dingen te maken. ‘We zouden graag bij BplusC intrekken’.

Muzikale en kunstzinnige begeleiding Tussen het pitchen door is er genoeg te horen en te zien. Onder leiding van Anja Nielsen speelt het BplusC-saxofoonkwartet korte intermezzo’s. En vlak naast de zeepkist waar de pitchers op staan, wordt er aan action-painting gedaan. De geluidstudio wordt beschilderd door een kunstklasleerling van het DaVinci College.

Hetzelfde geldt voor Rudo Slappendel van Unity FM en TV: ‘Kunst en cultuur komen bij BplusC tot leven. Wat hier binnen gebeurt, moet naar buiten worden gebracht. Dus wat zou er mooier zijn dan een radioen TV-studio binnen BplusC?’

15

STADSRAADPLEGING

Voorlezen en knutselen met de kleinsten

Je een boek laten aanfluisteren

Jong geleerd is oud gedaan en goed voorbeeld doet goed volgen. Laten we hopen dat deze spreekwoorden inderdaad zo werken en dat deze jonge bezoekers blijven genieten van boeken en regelmatig weg willen dromen in spannende verhalen.

Bij dromen over de toekomst hoort ook een waarzegster. Of alle voorspellingen louter over de toekomst van BplusC gingen, is niet bekend. De bezoekers die zich bij de boekenfluisteraar een boek ‘aan lieten fluisteren’, kregen in ieder geval allemaal een verrassend boek in hun handen gedrukt.

Ga voor het complete overzicht van de Week van BplusC en alle ingebrachte ideeën naar de bijlage. Alle pitches leest u hier.

Feestelijke afsluiting

Nog veel meer plannen voor BplusC

FOTO: MARCEL SCHIKHOF

Op zondagmiddag is er een feestelijke afsluiting met een optreden van jazzzanger Wouter Hamel. Voorafgaand danken wethouder Frank de Wit en BplusC-bestuursvoorzitter Willem van Moort de stad voor het meedenken en –dromen. Van Moort: ‘Jullie pleiten voor zowel een oase van rust als een ontmoetingsplek als een bruisende mix van activiteiten. Hoe tegengesteld kan het zijn? Daar moeten wij nu iets van gaan maken.’

16

Tijdens alle activiteiten van de week van BplusC zijn weer tientallen ideeën ingediend, dit keer ook door kinderen en jongeren. Hier een kleine selectie: • Hang –en werkplek voor scholieren. • Zeepkist. • Voorleesdagen. • Kinderatelier. • Meer exemplaren van topboeken. • Kindercafé (zodat het elders rustig is). • Meer samenwerken met andere organisaties. • Speelhoek, liefst met computers. • Meer prominente ingang. • Meer verschillende hoekjes, en een stilte-coupe. • Maak er een bruisend cultureel centrum van.

WEEK VAN BPLUSC

Stop met lezen! Een van de pitchers was Wouter Ydema, stadsdichter van Leiden. Hij roept op om te stoppen met lezen. Wat? Luister maar… sstt……

Ssstt ssst stop met boeken lezen! Sta op en schuif de stoele n aan de kant! Sc hraap de poten over de plavuizen! Spreek ha rdop! Stamp met voet en vuist op vloer en m uur! Stop met boeken le zen! Stop de planke n vol cultuur! Stravinsky. Strijkkwartet. Stoere jongens. Stedelijk beheer. Stotter. Stuiter. St empel al je boeken af. Struinend door de stad. Straatartiesten. Straatlantaarns. Struikelblok. Studeer. Stagneer. Stimuleer. Streepjescodes. Stenoschrift. St eek wat op. Een siga ret of wijsheid. Stijlfiguur. Stipendium. Struisvogelpolitiek. Stellages vol muziek. Steunpost voor cultuur . Stt. Ssttt. Stop m et boeken lezen. St a op en staar naar buite n. Strijk met de hand over het glas als over een hart en zie: Stapels en stapels en stapels poëzie. Steek de toek omst als een mes in de traditie. Strooi de kunst over de vl oer. Symboliseer de nieuw st e st el ling van Pythagoras: B2 + C2 = w aar BplusC voor staat!

17

STADSRAADPLEGING

BplusC in de media De afgelopen maanden was de stadsraadpleging over de toekomst van BplusC regelmatig in het nieuws, zowel in de traditionele media als op social media. Het zorgde er onder andere voor dat velen de weg wisten te vinden naar de verschillende activiteiten. Een compilatie.

@BplusC

Het sloto ptreden van Wou Nieuwst ter Ham raat kre el in de eg op In over de stagram grenzen tot ver reacties.

> Tijdens de We ek van BplusC gaf de bo ekenfluisteraar boekentips

18

LEIDENPANEL

LeidenPanel

Onderdeel van de stadsraadpleging was een vragenlijst die is voorgelegd aan de leden van het LeidenPanel. Kennen zij de organisatie en hoe maken zij gebruik van BplusC? Hoe denken zij dat BplusC zich kan ontwikkelen tot een ‘knooppunt voor kennis, contact en cultuur’ in 2020? Van de 680 leden van het LeidenPanel deden 321 personen mee, een respons van 47 procent.

82 15 35 2020 31 Bekendheid en bezoek

Aanbod in de wijken

Van de panelleden geeft 82 procent aan dat hij de organisatie BplusC kent, 29 procent kent BplusC alleen van naam. Een derde van de panelleden is klant bij BplusC. 57 procent is wel eens in de locatie in de Nieuwstraat geweest. Van de andere bibliotheeklocaties worden die in de Merenwijk (9%) en die in de Stevenshof (8%) het meest bezocht. Van de leslocaties wordt Het Volkshuis het meest bezocht, door 11 procent van de panelleden.

15 procent van de respondenten vindt dat een bibliotheek in het centrum voldoende is en dat wijkvestigingen niet nodig zijn, 12 procent heeft over deze vraag geen mening. De andere mensen prefereren in de wijk de optie ‘een collectie voor de jeugd én volwassenen die meerdere dagen toegankelijk is’. Enkele mensen geven aan openstelling in het weekend belangrijk te vinden. En hecht men waarde aan kunsten cultuuraanbod in de wijkvestigingen? 33 procent hecht hier geen waarde aan en 21 procent weet het niet. De overige mensen zouden het vooral fijn vinden als er cursussen en lessen werden aangeboden.

Gebruik functies

Aan de panelleden is gevraagd van welke functies ze momenteel gebruik maken. Het blijkt dat het meest gebruik wordt gemaakt van het ‘ter beschikking stellen van kennis en informatie’ (35%) en van ‘bevorderen van lezen en laten kennismaken met literatuur’ (23%). Dat zijn de functies die het meest in het verlengde van de traditionele bibliotheekfunctie liggen.

Bezoek aan wijk- of centrumlocatie

Het blijkt dat de (korte) afstand en bereikbaarheid redenen zijn om een van de vestigingen in de wijk te bezoeken. Dit blijkt ook een reden te zijn om naar de locatie aan de Nieuwstraat te gaan. Alleen de (grotere) collectie is een nog belangrijkere reden. Een groot verschil zit in de reden ‘gezelligheid / levendigheid’. Voor 31 procent van de bezoekers van de Nieuwstraat is dit een bezoekreden tegenover 4 procent van de bezoekers van de wijkvestigingen. ‘Contact met buurtgenoten’ is in beide gevallen een weinig gekozen reden.

Voor de wijkvestigingen zijn de korte afstand en bereikbaarheid belangrijke redenen voor bezoek, voor de Nieuwstraat is ook gezelligheid een belangrijke reden.

Infopunten en loketten

Welke organisaties wil men in 2020, naast BplusC, in de Nieuwstraat aantreffen? Van de voorgelegde mogelijkheden werden ‘een punt van Erfgoed Leiden en omstreken’, ‘een gemeentelijk informatiepunt’ en ‘een kunstuitleen’ het meest aangevinkt.

Meer lezen over het onderzoek onder LeidenPanel? Het complete verslag staat in de bijlage.

19

INSPIRATIE EN TOEKOMST We ontvingen tijdens de Stadsraadpleging honderden creatieve bijdragen. Voor dit magazine vroegen we vier betrokkenen hun ideeën verder toe te lichten. Ter inspiratie. Tot slot kijken we terug en vooruit. Wat zijn de belangrijkste conclusies. En hoe nu verder?

20

22 Corine de Boer, inwoner van de Merenwijk 23 Michaël Roumen, Cultuurmakelaar Leiden 24 Erica Haffmans, projectleider Wijken voor Kunst 25 Kurt De Belder, directeur Universitaire Bibliotheken Leiden 26 Terugblik en blik op de toekomst

21

INSPIRATIE EN TOEKOMST

VIER INSPIRATOREN VERKLAREN ZICH NADER

Ontmoeten, samenwerken, verbinden en motiveren Tijdens de verschillende activiteiten ontvingen we honderden creatieve voor­stellen, tekeningen en wensen. Met deze betrokken Leidenaren, zowel professionals als 'gewone' burgers, gingen we het gesprek aan over hun toekomstbeeld van BplusC. Voor dit magazine vroegen we vier van hen hun inspirerende ideeën verder toe te lichten.

Corine de Boer, inwoner Merenwijk

‘Zorg voor een ontmoetingsfunctie in de wijk’ Corine de Boer voerde begin 2015 succesvol actie om de bibliotheek in de Merenwijk te behouden. Ze is zeer betrokken bij het vernieuwingsproces waar BplusC momenteel in verkeert.

plekken in de wijk, maar dat zijn geen inspirerende plekken. Zo’n mooie lange leestafel als in het centrum, met een goede kop koffie. Dat zou mooi zijn. En ga dan liefst ook in de avonduren open, want overdag werkt bijna iedereen.

‘D

e ontmoetingsfunctie van BplusC in de wijk is erg belangrijk. Elkaar ontmoeten in het centrum is leuk, maar voor veel mensen in de wijk is dat gewoon te ver weg. Die hebben dichtbij iets nodig. Bibliotheek èn buurthuis, dat zou een mooie combi zijn. Dat kan ook goed in samenwerking met andere organisaties of ondernemers.

‘Kan de wijkbibliotheek ook open in de avonduren, want overdag werkt bijna iedereen.’

Als je met iemand wilt praten, maar liever niet thuis, dan is de bibliotheek een mooie plek om dat te doen. Ook zzp’ers zouden er kunnen neerstrijken om met klanten af te spreken. Er zijn nu wel

22

Kunst in de wijk is ook een mooie functie die BplusC goed kan vervullen. Ook daarvoor ga je niet helemaal de stad in. Bij eerdere activiteiten hier, zoals het zeer succesvolle ‘Kunst in de Stal’, blijkt dat er veel praktiserende muzikanten, kunstenaars en theatermakers in de wijk zijn. Die willen ook wel eens samen met anderen musiceren, toneelspelen of schilderen. BplusC zou meer open moeten staan voor initiatieven uit de wijk. Daar zie ik nu te weinig van. En misschien kan er meer met vrijwilligers gewerkt worden, die je als BplusC faciliteert. Er is nog een wereld te winnen.’

VIER IDEEËN

‘Investeer in contacten en netwerken met mensen, niet zozeer in drukwerk of gebouwen.’

Michaël Roumen, Cultuurmakelaar Leiden

‘De meeste winst komt uit samenwerking’ BplusC moet zich profileren als platform voor debatten over culturele, sociale en politieke kwesties. ‘Goed voor de stad en goed voor de organisatie’, aldus cultuurmakelaar Michaël Roumen.

‘B

plusC bundelt veel disciplines en invalshoeken, dat is voor een debat het meest interessante wat er is! Daarom is BplusC een goede kandidaat voor deze functie. Je moet wel weten wat je wilt, en waarom. Je hebt organiserend vermogen nodig, de juiste locatie en infrastructuur. Samenwerking met zo veel mogelijk partners, zoals universiteit en culturele instellingen, versterkt het organiserend vermogen. Externe betrekkingen zijn dus heel belangrijk. De Balie in Amsterdam doet het zo goed omdat ze zo’n geweldig netwerk hebben. Dan vind je altijd de juiste mensen. Tien jaar geleden zette ik met een paar vrienden als studentengrap het Leids Filmfestival op. Nu is het groot. Het

kon zo groeien omdat we met heel veel partijen hebben samengewerkt. Dat kan met gesloten beurs, en het levert ontzettend veel op. Neem het RAP (Rijnlands Architectuur Platform, red.). Bij hun serie ‘De Stand van de Stad’ hebben ze een randprogrammering met theater, dichters en live muziek. Zulke onderdelen trekken weer eigen publiek. Een mediapartner erbij is helemaal mooi, want die garandeert een groot publiek. Mijn pleidooi: investeer in contacten en netwerken met mensen, niet zozeer in drukwerk of gebouwen. Vraag je bijvoorbeeld de directeur van het Filmfestival voor een debat, dan weet je dat zijn organisatie dat via sociale media deelt en zo een groot publiek bereikt. Onlangs vroeg De Balie Ilja Leonard Pfeiffer voor een debat over immigratie, omdat hij daar net een column over had geschreven. Met het verzoek om dat breed te delen op sociale media. En hij heeft een column in de NRC, dus dan interesseer je die meteen ook. Zo werkt dat. De meeste winst komt uit samenwerking.’

23

INSPIRATIE EN TOEKOMST

‘BplusC is ten opzichte van andere locaties in de stad de beste kandidaat voor de rol als festivalhart. Je moet het gewoon gaan doen, uitproberen. Trial and error.’

Erica Haffmans, projectleider Wijken voor Kunst

‘Word het kloppend festivalhart van de stad’ Erica Haffmans is projectleider Wijken voor Kunst, dat als doel heeft het culturele klimaat in de Leidse wijken te versterken. Zij stelt dat BplusC een rol kan spelen als festivalhart.

‘E

r worden hier veel festivals georganiseerd. Het Leids Filmfestival, de Signatures Cultuurweken, Beelden in Leiden, Internationaal Fotofestival en ga zo maar door. Ieder festival heeft een herkenbare plek nodig, waar je behalve tickets ook achtergrondinformatie haalt, verdieping vindt. Waar je randactiviteiten bijwoont die met het onderwerp te maken hebben: een meet & greet met schrijvers, kunstenaars of filmers, een workshop, debat. Leiden mist zo’n plek. BplusC kan die rol uitstekend op zich nemen. Het heeft van zichzelf een achtergrond van kennis en cultuur en straalt dat ook uit. Nu is er bijvoorbeeld voor het filmfestival geen centrale plek om naartoe te gaan – alleen de filmzalen zelf. Wil je meer weten over de film die je gezien hebt, dan vang

24

je bot. Dat geldt voor de andere festivals net zo. Denk aan het literaire festival De Leidse Olympus. Hoe leuk zou het zijn in de aanloop ernaartoe de schrijvers in BplusC te ontmoeten, ze iets te laten vertellen en hun boeken te laten signeren? BplusC als kloppend festivalhart van de stad. Je kunt zo allerlei organisaties aan je binden en meteen verschillende doelgroepen binnenhalen. Zijn die er eenmaal, dan kun je ze kennis laten maken met de andere dingen die je in huis hebt: boeken, muziek, lezingen, cursussen. En de festivals varen er wel bij, want die hebben nu één gezicht naar het publiek. Je moet het gewoon gaan doen, uitproberen. Trial and error. Het kan overal, daar heb je niet direct een nieuw gebouw voor nodig. BplusC is ten opzichte van andere locaties in de stad de beste kandidaat hiervoor. Waarom? Omdat ze van alles al in huis hebben: informatie, kennis, collecties, cursussen en docenten – heel veel aanknopingspunten om op voort te borduren.’

VIER IDEEËN

Kurt De Belder, directeur Universitaire Bibliotheken Leiden

‘Zorg voor een gebouw dat motiveert om aan de slag te gaan’ De Universitaire Bibliotheken Leiden hebben de afgelopen jaren ingrijpend verbouwd. Directeur Kurt De Belder adviseert BplusC om vooral de behoeften van klanten te onderzoeken.

‘V

oor onze verbouwing hebben we goed gekeken naar de veranderde behoeften van studenten en onderzoekers. Wat komen ze doen, wat hebben ze nodig? Allereerst hebben we de openingstijden aangepast. Doordeweeks zijn we open tot middernacht, in de weekends tot 23 uur. Het schrikbeeld dat de bibliotheken door de digitalisering zouden leegstromen, is niet bewaarheid geworden. Integendeel: het wordt steeds drukker. Vóór de verbouwing hadden we 650 werkplekken, nu meer dan 1.000. En die zijn vrijwel altijd bezet. Men zoekt een omgeving van hoge kwaliteit, waar je je kunt concentreren, waar je medestudenten en collega’s ontmoet, waar studenten met hun docenten afspreken. Een omgeving waar je lezingen, seminars en cursussen volgt, waar je lekkere koffie en een lekker hapje kunt krijgen. Kortom, een gebouw dat je mo-

tiveert om aan de slag te gaan. Volgens mij zijn de wensen van klanten van BplusC niet heel anders. Meer functies vraagt om verschillende typen werkplekken. Tafels en stoelen blijven, maar er zijn ook studiekabinetten waarin je je kunt terugtrekken. Die zitten altijd vol. Hetzelfde geldt voor de werkgroepruimtes waar groepen werken aan presentaties en opdrachten. Die zijn voorzien van smartboard, flatscreen en PC. Natuurlijk hebben we een ruimte waar je diverse media kunt gebruiken zoals films en streaming media en natuurlijk is er overal uitstekende wifi. Tot slot zijn er cursus- en expositieruimten, en zalen voor symposia. Voor mensen die even willen ontspannen hebben we loungeplekken met uitzicht op de singel. Het is niet meer: ik zorg voor tafels en stoelen en dat is het. Je moet matchen met de behoefte en activiteit waarvoor men naar de bibliotheek komt.’

‘Het is niet meer: ik zorg voor tafels en stoelen en dat is het. Je moet matchen met de behoefte en activiteit waarvoor men naar de bibliotheek komt.’ 25

INSPIRATIE EN TOEKOMST

DE STAD DACHT MEE MET BPLUSC

10 BEVINDINGEN Vele tientallen meningen, nóg veel meer ideeën en heel veel energie; dat is het resultaat van twee maanden ‘Denk mee met BplusC’. De oogst is rijk en soms makkelijk, soms moeilijker te realiseren. Wat realisatie in een aantal gevallen dichterbij brengt, is de bereidheid van partnerorganisaties tot samenwerking. Een top 10 aan bevindingen.

1

Bibliotheekdiensten in 2020? Voorspellen vindt men lastig, onder andere omdat men ontwikkelingen zo snel en onvoorspelbaar vindt. Zeker is dat de ‘bibliotheek’ en ‘papieren boeken’ nog zeer leven in de stad, en voor velen verbonden zijn aan het gebouw in de Nieuwstraat. Sommigen willen de bibliotheek houden zoals die nu is, met fysieke boeken, een ‘menselijke maat’ en rust en stilte. Anderen willen een modernere bibliotheek, met meer ruimte voor andere activiteiten dan lezen en boeken uitlenen. Het liefst zien zij meer aandacht voor nieuwe kunstvormen, andere manieren van kennis delen en creëren, zelf maken en doen. Er mag wel wat meer reuring komen.

2

Kansen om verder uit te groeien tot Knooppunt De vernieuwde bibliotheek als knooppunt van Kennis, Contact en Cultuur, tijdens de startbijeenkomst geschetst door Job Cohen, past BplusC als een jas, juist door de combinatie van Bibliotheek en Centrum voor Kunst en Cultuur. BplusC kan, in slimme allianties met andere partijen, inspelen op diverse maatschappelijke en technologische ontwikkelingen en Leidse vragen.

26

3

Sterk punt: ontmoeting in levenden lijve Waar velen het over eens zijn, is dat BplusC een belangrijke functie vervult als fysieke ontmoetingsplek. De een beleeft die ontmoeting vooral in combinatie met krant, boek of pc. De ander zoekt juist meer levendigheid en wil mensen ontmoeten bij allerlei activiteiten rond kunst en kennis. Er zijn veel suggesties gedaan om het ontmoeten nog leuker te maken: dating, minibioscoop, presentaties, try-outs, start-ups en reiscafé, maar ook initiatieven die de digitale wereld aan fysieke ontmoeting koppelen. En dan graag een goede kop koffie erbij!

4

Verschillende plekken, verschillende sferen Omdat men op zoek blijkt naar verschillende sferen voor uiteenlopende activiteiten, dringt de behoefte aan differentiatie van plekken zich op: themakamers, stilteplekken, werkplekken, seats-tomeet, koffieplekken, dakterras, jeugdhoek, leeshoekjes. De wens voor een podium verdient nog aparte vermelding. Voor kleine optredens, presentaties van amateurs en professionals, lezingen en voorstellingen.

6

5

Educatie: breed palet De huidige educatieve activiteiten van BplusC zijn breed en ook de wensen voor cursussen en lessen zijn uiteenlopend. Het meest gehoord is ondersteuning rond digitalisering en computergebruik. En men wenst ook meer kortdurende educatie zoals (digitale) workshops, masterclasses en lezingen, bijvoorbeeld over gezondheid, examenvoorbereiding of amateurkunst. De tarieven vindt men soms aan de hoge kant. Onderwijs in taalachterstanden is belangrijk, evenals een centrale rol bij het Taalhuis. En natuurlijk - en veel genoemdleesbevorderring, mediawijsheid en culturele activiteiten.

Fysieke en digitale diensten vullen elkaar aan Met de komst van de landelijke digitale bibliotheek is het digitaal uitlenen goed georganiseerd. Maar Leidenaren geven aan ook behoefte te houden aan face-to-face contact en aan fysieke boeken of werkplekken. Ook waren er veel ideeën om bij de dienstverlening, inrichting en presentatie meer gebruik van digitale middelen te maken.

TERUGBLIK EN VOORUITBLIK

7

BplusC als makelaar, verbinder, facilitator, organisator De cultuurorgansaties zien voor BplusC een meer verbindende rol weggelegd: meer samenwerken en gebruikmaken van elkaars kennis, producten en netwerken. Debat is misschien wel het meest genoemd. Hier zijn veel allianties te maken. Ook in Podium071-verband liggen veel mogelijkheden voor coproductie met andere Leidse kunsten kennisinstellingen. BplusC als het bruisende hart van Leidse festivals is een idee waar veel cultuurorganisaties enthousiast over waren en graag aan meewerken.

9

Bundeling centrumactiviteiten BplusC BplusC wil haar activiteiten rond bibliotheek en kunst- & kenniseducatie zo veel mogelijk bundelen. Doel is meer kruisbestuiving tussen en kennismaking met verschillende kunst- en kennisdisciplines en een efficiëntere bedrijfsvoering. Dit zou met name in de centrale vestiging Nieuwstraat moeten plaatsvinden. Het kan ook interessant zijn producten en activiteiten van andere organisaties op deze plek in huis te hebben (shopin-shop-model).

8

Balans tussen centrum en wijken Uiteraard kwamen ook de wijken aan bod. Men had hier zorgen over. De wijkvoorzieningen zouden uitgebreider moeten zijn en ook activiteiten als muzieklessen, cursussen en lezingen moeten bieden. Ruimere openingstijden werden ook genoemd, net als het bieden van een ontmoetingsplek. Dat kan in combinatie met activiteiten van andere oranisaties in de wijk, of met hulp van bewoners. Ook is gezegd dat BplusC in de wijken nauwere samenwerking met de scholen zou kunnen zoeken.

10

Vernieuwen of behouden? Sommigen willen bovenal dat de locatie Nieuwstraat blijft zoals die is. De historisch klassieke uitstraling vindt men prettig. Anderen wensen dat de inrichting wel verbetert: meer kwaliteit, efficienter ruimtegebruik, meer nieuwe media en differentiatie van plekken. Weer anderen zien veel in een bundeling van activiteiten en functies aan de Nieuwstraat. Daarvoor is meer oppervlakte nodig, wat een meer ingrijpende verbouwing vereist. De eerste geluiden van de buurtbewoners zijn hierover trouwens niet positief. Het Volkshuis werd evenals de Nieuwstraat doorgaans erg gewaardeerd. Er zijn wel suggesties gekomen om het gezelliger te maken en om een betere ontmoetingsplek te creëren. Wens is meer openheid naar de stad en te laten zien wat er gebeurt. Ook oppert men een duidelijker profiel voor activiteiten of doelgroepen te kiezen.

HOE VERDER? > Een aantal van deze ideeën zal BplusC al op korte termijn kunnen oppakken. > Realisatie van andere ideeën is afhankelijk van de keuzes die gemeente en BplusC gaan maken, als onderdeel van hun visie op de toekomst van BplusC. Dat doen beide vanuit hun eigen verantwoordelijkheid.

De vernieuwde bibliotheek als knooppunt van Kennis, Contact en Cultuur, past BplusC als een jas, juist door de combinatie van de ‘B’ en de ‘C’. BplusC kan, in slimme allianties met andere partijen, inspelen op diverse maatschappelijke en technologische ontwikkelingen en Leidse vragen.

> De gemeente zal in haar rol van subsidieverstrekker (en belangrijkste financier) naar verwachting voorjaar 2016 haar visie voor BplusC 2020 in de raad behandelen. BplusC zal dan ook haar visie aangescherpt hebben. > Daarna zal de gemeente, in haar rol als eigenaar/verhuurder van de BplusC-panden, een besluit nemen over eventuele vernieuwing en verbouwing. > Zijn er vragen over het vervolg van het proces BplusC 2020, stuur dan een mail naar het bestuurssecretariaat van BplusC, t.a.v. mw. J. de Boer [email protected], of aan de projectleider van de gemeente Leiden, mw. M. van Es [email protected].

27

“BplusC gaat dieper dan Google” – Week van BplusC –

“De bibliotheek als plek waar je niet naar toe moét, maar waar je graag naartoe gaat” – Job Cohen –

“Zorg voor een balans tussen centraal en decentraal waarbij gebouwen geen belemmering zijn voor onvoorspelbare toekomst” – Startbijeenkomst –

“Een plek waar je niet alleen iets komt halen, maar ook komt brengen” – Week van BplusC –

“Bibliotheken zijn de kathedralen van onze tijd” – Francine Houben, architectenbureau Mecanoo –

De afgelopen maanden heeft een stadsraadpleging over de toekomst van BplusC plaatsgevonden. Centrale vraag was: Hoe kan BplusC aan de Nieuwstraat nóg meer een ‘centrum voor kennis, contact en cultuur’ worden? Dit magazine doet verslag van deze stadsraadpleging onder inwoners van Leiden, maatschappelijke organisaties en partners. In de bijlage staan alle verslagen en ingebrachte ideeën. Heeft u vragen over het vervolg van het proces BplusC 2020, stuur dan een mail naar het bestuurssecretariaat van BplusC, t.a.v. mw. J. de Boer [email protected], of aan de projectleider van de gemeente Leiden, mw. M. van Es [email protected].