Stimuleren van afvalscheiding: De wortel of de stok?
Bevorderen afvalscheiding huishoudens • Nationale doelstelling restafval: • Gemiddeld 75% afvalscheiding en/of 100 kg per inwoner per
jaar in 2020 (VANG-HHA)
• Gemeente Tilburg / Brabants Afval Team: • Actie om afvalscheiden te bevorderen…
• Nut en noodzaak…?
Tilburg: Nut en noodzaak • Als je het aan Tilburgers zelf vraagt… … niet nodig…
%
Percentage respondenten dat zegt afvalstroom gescheiden te houden
100 80 60
40 20 0 GFT
Plastic
Papier
Tilburg: Nut en noodzaak • Maar de praktijk is anders…
Afvalscheidingsbeleid Tilburg • Gemeente Tilburg: • Doelstelling in kader VANG-HHA: 105 kg (cluster C) • 242 kg in 2012, 238 kg in 2013, 218 kg in 2014
• Afvalscheidingsbeleid: • In 2013/ 2014 duobakken ingevoerd voor plastic en papier (naast duobak rest/ GFT) • Ophaalfrequentie: – Rest/ GFT elke week – Plastic/ Papier elke twee weken
• Najaar 2014: • Goed moment voor campagne bevorderen afvalscheiding…
Bevorderen afvalscheiding huishoudens • Betere scheiding afval: • Gedragsverandering vereist… maar hoe te realiseren?
• Manieren bevorderen afvalscheiding: • Betalen per kilo (DIFTAR) • Variëren ophaalfrequentie
• Moreel appèl: milieu en ons aller portemonnee • Informatievoorziening en handhaving
• Aanpak bevorderen afvalscheiding Tilburg: • Wortel of stok…?
Acties BAT / gemeente Tilburg • Acties periode december 2014 – augustus 2015: • Handhavingsactie (geïnspireerd door Almere 2011-2012): – – – –
Controle per rest/GFT route gedurende 4-6 weken 65 routes in Tilburg, 5-10 routes per handhavingsserie Drie weken voor aanvang “aankondigingsbrief” Visuele inspectie door “voorlopers”; • Gele, oranje en rode kaarten - digitale registratie
• Rode kaart kan leiden tot 90 euro boete
• Is niet onopgemerkt gebleven…
Acties BAT/ gemeente Tilburg (2) • Ontwikkeling van het percentage huishoudens op een route dat gele, oranje en rode kaarten ontving, gedurende de handhavingsweken % • Gele kaarten: 9229 (7.2%) • Oranje kaarten: 690 (0.5%) • Rode kaarten: 44 (0.03%) - Boetes: 12 (0.01%)
25 20 15 10 5 0 0
1
2 Geel
3 Oranje
4 Rood
5
6
Acties BAT/ gemeente Tilburg (3) • Naast “pure handhavingsactie”, twee andere acties:
Acties BAT/ gemeente Tilburg (3) • Naast “pure handhavingsactie”, twee andere acties: • Handhavingsactie “met pluim” – Naast gele, oranje en rode kaarten, ook nog witte kaarten » “Er zijn geen onregelmatigheden geconstateerd” – Alleen in eerste week van serie 4 (week 23 maart)
• Informatiecampagne: “moreel appèl” (+ info)
Te beantwoorden vragen…? • Vragen die we graag zouden willen beantwoorden: • Effectiviteit handhavingsactie? – Directe impact, maar ook lange-termijn effect? – Vergelijking effectiviteit met “moreel appèl”?
• Maatregelen om effectiviteit te verhogen? – “tik op de vingers” versus “pluim”?
• Effect moreel appèl? • Heeft handhavingsactie effect op wat zich
afspeelt achter de voordeur?
Ontwikkeling restafval over de tijd • Tonnage restafval in Tilburg vanaf 8 september 2014 Tonnen restafval per week (totaal) Serie 1 (5 routes)
750
Serie 2 (5 routes)
Serie 4 Serie 3 (10 routes) (10 routes)
700 650 600 550 500 -15
-10
-5
0
5
Kalenderweek (0 is week 52)
10
15
Wat is het effect van de handhaving? • Hangt af ontwikkeling als handhaving niet had plaatsgevonden… Tonnen restafval per week (totaal) 750 700
?
650 600 550 500 -15
-10
-5
0
5
Kalenderweek (0 is week 52)
10
15
Vaststellen effect handhaving • Truc dus: handhaving uitgevoerd in willekeurige volgorde Tonnen restafval, gemiddeld per route 11
10 Gehandhaafde groep 9
8 -15
-10
-5 0 5 Kalenderweek (0 is week 52)
10
15
Vaststellen effect handhaving • Truc dus: handhaving uitgevoerd in willekeurige volgorde Tonnen restafval, gemiddeld per route Serie 1
Serie 2
Serie 3
Serie 4
11
10 Controlegroep
Gehandhaafde groep 9
8 -15
-10
-5 0 5 Kalenderweek (0 is week 52)
10
• Verschil is (cumulatieve) invloed handhaving…!
15
Impact handhavingsactie op restafval Restafval: aankondigingsbrief: - 4.4% t.o.v. controlegr. start handhaving: -10.0% lange termijn effect handhaving: -14.0%
Gewicht restafval (gemiddeld tonnage per route)
11
10
9
8
7 -15
-10
-5
0
5
10
15
weken voor/na start handhavingsactie (week 0 = start actie; week -3 = aankondigingsbrief gaat uit)
Impact handhavingsactie op GFT GFT: 6% extra
Gewicht GFT-afval (gemiddeld tonnage per route)
4
3
2 -15
-10
-5
0
5 10 15 weken voor/na start handhavingsactie (week 0 = start actie; week -3 = aankondigingsbrief gaat uit)
Impact handhavingsactie op plastic Plastic: 8% extra
Gewicht plastic tafval (gemiddeld tonnage per route)
1,5
1,2
0,9
0,6 -15
-10
-5
0
5 10 15 weken voor/na start handhavingsactie (week 0 = start actie; week -3 = aankondigingsbrief gaat uit)
Impact handhavingsactie op papier Papier: 9% extra
Gewicht papier tafval (gemiddeld tonnage per route)
7
6
5
4 -15
-10
-5
0
5 10 15 weken voor/na start handhavingsactie (week 0 = start actie; week -3 = aankondigingsbrief gaat uit)
Kosten-baten analyse handhavingsactie • Baten handhavingsactie (“laagbouw”, gegevens 2014): • Restafval (– 14%):
€ 700.000
• GFT (+6%):
€ 40.000 (–)
• Plastic (+8%):
€ 70.000
• Papier (+9%):
€ 85.000 € 815.000
• Kosten handhavingsactie: • Acties zelf:
€ 150.000
• Verhoogde uitvoeringsk.:
€ 100.000 € 250.000
• In termen van realisatie afvalreductiedoelstellingen: • Stijging scheiding 3-5%; • daling 27 kg restafval per inwoner (van 218 naar 191 kg)
Impact van de “pluim”? • Witte kaarten – “pluim”… (?) • “U doet het niet verkeerd”
Impact van de “pluim”? • Witte kaarten – “pluim”… (?) • “U doet het niet verkeerd” • Signaal dat controle ook daadwerkelijk plaatsvindt – Sociale “buzz”?
• Effect?
Impact van de “pluim”? (2) • Witte kaarten versterken effect handhavingsactie… • Vooral in straten met rijtjeshuizen
• Impact: • Gemiddelde impact handhavingsactie op restafval -14% • Bij rijtjeshuizen -17%
Maar wat gebeurt er achter de voordeur..? • We zien effecten van handhaving… • Maar invloed op “scheidingstechniek”? • En op “motivatie om te scheiden”?
• Lastig om in enquête te vragen… • “en, doet u het nu anders (beter)?”
• Truc: stuur 10.000 enquêtes uit • Helft van enquêtes naar huishoudens op routes die gehandhaafd zijn, • En andere helft naar routes die nog niet gehandhaafd zijn… • Identieke “verdelingen” … verschil uitkomsten komt door handhaving!
• Tot nu toe 2299/10.000 ontvangen • waarvan 51% van “gehandhaafde routes”
Maar wat gebeurt er achter de voordeur..? (2) • Impact van handhaving op • Scheidingstechniek: vooral bij appartementen (met duobakken) en rijtjeshuizen – Meer inzameling glas (+4%) – Hoger gebruik speciale bak voor oud papier (+15%)
• “Motivatie om te scheiden”: vooral veranderingen bij vrijstaande woningen… – Verschuiving steun van “belangrijk voor milieu” naar “goed voor portemonnee” – (Lichte) afname steun “maatschappelijke plicht”
• Impact appèlbrief: • Verhoogt kennis wat en hoe te scheiden
Conclusies • Handhavingsactie heeft succes • Naar verwachting 14% minder restafval
• Stok sterker dan wortel... • Maar beide zijn nodig (draagvlak)!
• Willekeurige volgorde handhaving belangrijk • Voor “voorspelling” over totale effectiviteit • Maar ook voor “subtielere inzichten” enquête
Met dank aan: • Berend de Vries, wethouder M&D gemeente Tilburg • Cees Paridaans, directeur BAT • Piet van Oirschot, beleidsmedewerker afval BAT • Co Geboers
en Edwin Haest,
• alle andere medewerkers van BAT • en Ben Vollaard, Universiteit van Tilburg
BAT
