STICHTING SAMENWERKINGSVERBAND HOOGLAND INDIANEN SHI NIEUWSBRIEF NOVEMBER 2007
Beste donateurs en relaties, De ontwikkelingen in Latijns Amerika zijn in volle gang. Zo heeft de bevolking in Ecuador massaal op de partij van president Correa gestemd bij de verkiezingen van de mensen die de grondwet gaan herzien. Daarmee geven zij uitdrukking aan de brede behoefte om het bestuur van hun land anders, en rechtvaardiger te organiseren. Eén van de zaken die daarbij zeker aan de orde komt zijn de rechten van de inheemse bevolking. Ook in Bolivia kijkt de bevolking reikhalzend uit naar een eerlijker verdeling van welvaart en ontwikkelingsmogelijkheden. President Evo Morales heeft er een harde dobber aan de hooggespannen verwachtingen in toom te houden, en teleurstellingen te voorkomen. Het is werk van lange adem om verhoudingen die eeuwenlang scheef zijn geweest, weer recht te trekken. Maar er zit beweging in, de gevestigde orde staat onder druk mede dankzij de emancipatie en zelfbewustzijn van inheemse groepen. En daar willen wij als SHI ons steentje, hoe klein ook, aan bij blijven dragen. Rechten en ontwikkelingskansen voor indianenvolken zijn niet alleen een binnenlandse kwestie. Dat brachten de indianenleiders onder de aandacht die in oktober een bezoek brachten aan de EU, waaronder Nederland. Zij zetten vraagtekens bij de huidige samenwerking van de EU met Latijns Amerika, en deden voorstellen om tot een relatie op basis van gelijkwaardigheid en wederzijds respect te komen. U vindt een impressie in deze nieuwsbrief. Samen met deze nieuwsbrief ontvangt u ook het jaarverslag 2006 van de SHI. We willen u als donateurs bedanken voor uw bijdrage uit het afgelopen jaar, en hopen ook de komende jaren met uw steun de activiteiten van de SHI te kunnen voortzetten. Rest mij nog om u, namens het hele bestuur, alvast een prettige Kerst toe te wensen, en alle goeds voor 2008, Lucienne Berenschot Voorzitter
Secretariaat: Postbus 263, 6700 AG Wageningen, tel 0318-430804 Website: www.antenna.nl/shi e-mail
[email protected] Giro 470630, Rabo 336148321
1
Indiaanse leiders in Nederland Afgelopen maand waren de indianenleiders Miguel Palacín uit Peru, Luis Evelis uit Colombia en Rodolfo López uit Bolivia in Europa. Zij kwamen in verband met de lopende onderhandelingen van de Europese Unie met de Gemeenschap van Andeslanden. Namens de inheemse volken in hun land, stellen zij vraagtekens bij de ondersteuning van de EU, die de grootste financier van ontwikkelingssamenwerking is in Latijns Amerika en daarbij biobrandstoffen, infrastructuur en liberalisering van de handel als hoofdthema’s heeft. De indianenleiders hebben gesprekken gevoerd op de ministeries van Buitenlandse Zaken in Nederland en Spanje, en met EU vertegenwoordigers in Brussel. Daarin hebben ze gevraagd om indiaanse vertegenwoordigers uit te nodigen aan de onderhandelingstafel. Dinsdagavond 16 oktober vertelden zij hun verhaal in De Balie, Amsterdam. Aan de hand van een aantal concrete verhalen lieten de drie leiders zien welke risico’s de EU initiatieven voor ‘ontwikkeling’ hebben voor de indiaanse bevolking. Ook deden zij voorstellen voor verbetering. Goede sprekers, in wie de indígena beweging ook politieke leiders van formaat hebben. De bestuursleden Irene Bloemen en Lucienne Berenschot waren in de Balie aanwezig, en doen in dit artikel verslag.
Vlnr: Rodolfo Lopez, Luis Evelis, Miguel Palacín in de Balie Foto: CMC Mensen met een missie
Biobrandstof: afwenteling van Europese problemen? Europa heeft hoge verwachtingen van het gebruik van biobrandstoffen. Palmolie, mais en andere granen worden verbrand en de vrijkomende warmte wordt omgezet in energie. Deze nieuwe energiebronnen verminderen onze afhankelijkheid van aardolie, en veroorzaken minder CO2 uitstoot. De gewassen voor biobrandstof worden voor een groot deel in minder ontwikkelde landen geteeld. Daar worden ze gepresenteerd als een kans voor ontwikkeling, omdat het een nieuwe markt is waar geld te verdienen valt. Maar zo eenvoudig ligt het niet: de grootschalige teelt van die gewassen voor energieproductie kan gemakkelijk gepaard gaan met negatieve effecten voor de ecologie, en jaagt de prijs van lokale voedingsmiddelen op. Wellicht heeft u al eens in de krant gelezen dat de prijs van tortilla´s, voor veel mensen in Midden Amerika hun dagelijkse eten zoals brood dat voor ons is, sterk is gestegen als gevolg van de vraag naar mais als biobrandstof.
2
Colombia is één van de producenten van palmolie voor de Europese energiemarkt. Rodolfo vertelde welke rampzalige gevolgen dat heeft. Op verschillende plaatsen in het land is de lokale bevolking (vaak gaat het om duizenden mensen) vermoord of van hun land verjaagd door paramilitairen, onder het voorwendsel dat ze tot de guerilla zouden behoren. Op de ´vrijgekomen´ landbouwgronden worden vervolgens oliepalm plantages aangelegd. Rodolfo trok een parallel met de winning van goud en olie: die zijn in het verleden ook als potentiële bron van economische ontwikkeling afgeschilderd. Maar in de plaatsen waar olie of goud wordt gewonnen, is de lokale gemeenschap verwoest, en vind je vooral armoede, bedelarij, prostitutie en geweld. Hetzelfde dreigt nu te gebeuren met biobrandstoffen: Europa wentelt zo zijn problemen af op de arme plattelandsbevolking van minder ontwikkelde landen. In Bolivia is de Indiaanse bevolking vooral bezorgd over de grootschalige aanleg van wegen, olie- en gasleidingen. Veel Europees geld gaat naar de ondersteuning van infrastructuur projecten. In het verleden zijn dergelijke projecten vaak uitgevoerd zonder zich veel gelegen te laten liggen aan de belangen van de lokale bevolking, en de impact op hun leefomstandigheden. De Peruaanse leider, Miguel Palacin, vreest de rol van multinationals op de landbouwpraktijken, als er vrijhandelsakkoorden komen. Multinationale bedrijven vertegenwoordigen een enorme vraag naar landbouwgewassen vanuit de geïndustrialiseerde landen. Zo kunnen zij gemakkelijk hun stempel drukken op de landbouwproductie, die nu in een groot deel van de nationale voedselbehoefte voorziet. Als voorbeeld noemde hij de aardappelteelt: nu verbouwen de indianen nog honderden verschillende soorten aardappels. De multinationals zijn slechts geïnteresseerd in enkele soorten, die geschikt zijn om patat van te maken. Ontwikkeling met behoud van identiteit De indianen leiders benadrukten dat zij geen obstakel voor ontwikkeling willen zijn. Ze eisen wél dat de belangen en gezichtspunten van de indiaanse bevolking mee gaan tellen in ontwikkelingsvoorstellen. Dat betekent bijvoorbeeld dat inheemse rechten op land en leefomgeving worden erkend en dat indiaanse gemeenschappen als volwaardige partij meedenken en beslissen over uit te voeren projecten. Bovendien zijn zij van mening dat een verandering van de westerse leefstijl (minder energiegebruik, bv) nodig is om duurzame ontwikkeling mogelijk te maken. Recept: Cuñapé uit Bolivia
Maria Rodríguez A.
Ingrediënten (voor ongeveer 40 koekjes): 400 gram cassavemeel (tapioca), 600 gram jong belegen kaas, 1 theelepel zout, 2 eetlepels suiker, 3 dl melk Meng het cassavemeel, de kaas, suiker en zout goed door elkaar. Doe er beetje bij beetje de melk bij, tot het deeg egaal is. Maar bolletjes ter grootte van een bitterbal van het deeg. Leg de bolletjes op een ingevet bakblik, niet te dicht bij elkaar. Zet het bakblik in de voorverwarmde oven (225 0C), en gedurende 10 a 15 minuten bakken tot de cuñapés een mooie goudbruine kleur hebben.
3
Ondersteuning van Aymara vrouwen in El Alto, Bolivia Vicenta Mamaní, Aymara vrouw en gepromoveerd theologe, werkt al lange tijd met indiaanse vrouwen in El Alto, een grote stad in Bolivia. Veel mensen van het platteland trekken naar de stad, in de hoop op een betere economische toekomst. De nieuwe werkelijkheid waarin zij terecht komen, is vaak hard: lang niet iedereen vindt werk, de lonen zijn laag en het leven in de stad is duur, en sociale verbanden zijn Aymara vrouwen bereiden gezonde en betaalbare gerechten veel zwakker dan op het platteland. Voor velen is het dan ook moeilijk om het hoofd boven water te houden en hun gevoel van eigenwaarde te behouden. Vicenta geeft workshops aan vrouwen van migrantenfamilies, om hen een steun in de rug te geven bij de zorg voor hun familie en de opvoeding van hun kinderen.In 2006 steunde de SHI haar werk met een financiële bijdrage van 2000 euro. Vicenta verzorgde vijf bijeenkomsten over thema’s als het behoud van de eigen identiteit, de deelname van aymara vrouwen in de politiek, het gebruik van medicinale kruiden en gezonde voeding. In totaal hebben meer dan honderd aymara vrouwen één van deze workshops gevolgd. Het Aymara vrouwen praten over het behoud van besef dat de kennis, spiritualiteit en identiteit in een nieuwe leefomgeving gewoonten uit de aymara cultuur ook in de stad van waarde zijn, is versterkt. Veel vrouwen hechtten daar belang aan. Zo stelden ze voor om aymara spreekwoorden en gezegden te verzamelen en als didactisch materiaal te gebruiken. Dat boekje is inmiddels verschenen, en wij hebben een exemplaar mogen ontvangen. De SHI wil het werk van Vicenta het komende jaar blijven ondersteunen.
4
Pootgoed voor de boeren in Huancavelica In de vorige nieuwsbrief schreven we over de boeren in de hooglanden van Huancavelica, Peru, die door zware vorst zonder pootgoed van hun inheemse aardappelrassen kwamen te zitten. Paul Los zal de SHI bijdrage gebruiken om samen met de boeren nieuw pootgoed aan te schaffen in andere hoogland streken. Hartverwarmend is ook de reactie van één van onze donateurs, die het gebied persoonlijk kent en persoonlijk een fors bedrag heeft geschonken aan de boeren. Verder is er goede hoop om ook op de langere termijn ondersteuning te kunnen bieden om de inheemse aardappelrassen veilig te stellen, bijvoorbeeld door middel van een zaadbank. Serviceclub de Ronde Tafel in Utrecht heeft uitgebreid kennis genomen van de situatie in Huancavelica, en de plannen om de indiaanse boeren te ondersteunen. Bestuurslid Laurens van der Zee heeft op die informatie avond verteld over het werk van de SHI, en onze beweegredenen om het werk in Huancavelica te steunen.
Druk bezocht optreden ‘Arena y Esteras’ In de vorige nieuwsbrief kondigden wij het optreden aan van ‘Arena y Esteras’, een theatergroep van het sociaal-culturele wijkcentrum in Villa El Salvador in de hoofdstad Lima. Het optreden was geslaagd: de zaal was met meer dan tachtig aanwezigen meer dan uitverkocht en de groep bracht een wervelend mime en dans spektakel met vele traditionele dansen uit het Andes hoogland. Voor ons als SHI heeft het weer wat naamsbekendheid opgeleverd, en er was veel belangstelling voor onze publicaties.
Yatiyaña en de strijd tegen culturele erosie in Bolivia Een ander project waaraan de SHI een bescheiden bijdrage heeft toegekend, is dat van de muziekgroep Yatiyaña, samen met Theatre Embassy. In een aantal comunidades in het Boliviaanse hoogland gaan zij scholen helpen om meer aandacht te schenken aan de traditionele muziek en dans, en de betekenis ervan. Afgelopen zomer zijn ze daarmee begonnen, en ze hopen nog een aantal jaren door te gaan. Om fondsen te werven, organiseerde Yatiyaña in oktober een diner gevolgd door een benefietconcert in Amsterdam. Onze bestuursleden Laurens van der Zee en Nico Mentink waren daarbij aanwezig om de SHI te vertegenwoordigen, presenteren en de fondsenwerving voor het Boliviaanse project te ondersteunen.
Mededeling van de penningmeester Onze penningmeester, Jacob Kroeze, heeft voor de SHI de formele status van Algemeen Nut Beogende Organisatie (ANBO) geregeld. Dat betekent dat uw donatie aan de SHI aftrekbaar is voor belastingen.
5
