Stichting Chitungulu community outreach - nature conservation
Nieuwsbrief # 3
oktober 2014 Beste Vrienden van Chitungulu,
In deze Nieuwsbrief: Onderwijs Steun aan onderwijzers Renovatie dak Chilubezi Woordenboeken Chinyanja-Engels Sponsorship Program leerlingen Voedselzekerheid Kippeneierenproject Nutrition Clubs Inkomsten-genererend Chitukuko Organic Veg Gardening Club Energiezuinige kooktoestellen Natuureducatie Birding Course
Wij danken: Onze donateurs in Nederland, Zambia,
Zwisterland, Duitsland en Singapore Stichting Alle Beetjes Kenneth Kaunda Centre for Practical
Agriculture, Mfuwe Community Markets for Conservation
(Comaco), Zambia Steven Paas, auteur van het woorden-
boek Chichewa/Chinyanja-Engels
Inleiding Voor u ligt alweer onze derde Nieuwsbrief! Zoals u inmiddels van ons gewend bent, staat ook deze nieuwsbrief weer vol nieuwtjes over de ontwikkelingen in Chitungulu, en over onze activiteiten in het dorp - ditmaal in de periode juni-juli 2014. Gelukkig is de algemene tendens positief, al zijn er flinke zorgen ten aanzien van de gevolgen van de HIV-pandemie en het gebruik van schadelijke pesticiden bij de productie van katoen, in Chitungulu de enige lonende cash-crop van dit moment. Heeft u naar aanleiding van deze Nieuwsbrief vragen of opmerkingen, dan zullen wij die graag beantwoorden via:
[email protected] Om met goed nieuws te beginnen: Chitungulu wordt aangesloten op het mobiele telefonienetwerk! De zendmast werd al in maart van dit jaar gebouwd en de aansluiting, zo werd ons diverse malen verzekerd, zal ergens tussen oktober en december 2014 plaatsvinden. Het “mobieltje” zal ongetwijfeld nieuwe kansen en voordelen voor Chitungulu brengen. Zo zal het maken van afspraken een stuk gemakkelijker gaan: geen uren reizen meer “op de gok”, met het risico dat degene die je wilt spreken er net vandoor is! Nog zoiets praktisch: in geval van nood kunnen ook mensen aan de periferie van Chitungulu meteen de ambulance bellen. Ja, u leest het goed: de ambulance. Sinds dit jaar heeft het Ministry of Health een ambulance gesta-
2 / 10 tioneerd bij de kliniek in Chitungulu, die in geval van nood (met name bij bevallingen) patiënten naar het districtsziekenhuis in Lundazi kan brengen. Een enorme vooruitgang die veel mensenlevens zal redden. En hoewel, ondanks de inzet van een gemotiveerde staf, het met de kliniek in Chitungulu nog steeds een beetje aanmodderen is (dit jaar was er zelfs even geen paracetamol meer beschikbaar), zijn ook hier de vooruitzichten goed: in juli waren de inwoners druk bezig met het aanleveren van bakstenen voor de bouw van het huis van de (nog aan te stellen) dokter. En dan is er ook goed nieuws op het gebied van natuurbescherming: de Zambia Wildlife Association (ZAWA) heeft het groene licht gegeven aan een team van Duitse biologen om nieuw leven te blazen in de lodge in Luambe NP. Zoals bekend, grenst Chitungulu pal aan dit park, en zal de bescherming van Luambe alleen dan succesvol zijn wanneer de plaatselijke bevolking er zelf baat bij heeft. De opening van Luambe Lodge, zoals de nieuwe lodge gaat heten, is in elk geval goed nieuws voor de werkgelegenheid en voor de afzetmogelijkheden van diverse ondernemers in Chitungulu. Naar verwachting zal de lodge in juli 2015 de eerste toeristen ontvangen. Ons verblijf in Chitungulu was dit jaar maar kort: slechts twee maanden. Desondanks is er veel gebeurd, mede dankzij de grote inzet van de vier lokaal opgezette Nutrition Clubs. Deze hebben in een kort tijdsbestek enkele mooie bouwwerken weten te realiseren die de hele gemeenschap ten goede zullen komen. Laten we echter beginnen met wat we intussen wel als de pijler van alle ontwikkeling beschouwen: het onderwijs. Veel leesplezier toegewenst!
Onderwijs: steun aan onderwijzers Het gaat goed met Hendrix, de onderwijzer van Chocha Community School die in april dit jaar aan zijn lerarenopleiding is begonnen. Omdat het een deeltijdopleiding betreft, is het een pittige studie voor Hendrix, die drie keer per jaar, tijdens de schoolvakanties, naar de provinciehoofdstad Chipata reist (een reis van ruim zes uur) voor zijn contacturen en het afleggen van examens. Het voordeel van deze deeltijdopleiding is wel dat hij de rest van het jaar kan blijven lesgeven in Chitungulu, het geleerde meteen in praktijk kan brengen, en zijn nieuw verworven kennis ook kan overdragen aan zijn collega-onderwijzers, die allen momenteel bezig zijn aan hun toelatingsexamens voor dezelfde, driejarige opleiding. Wij hopen volgend jaar zoveel mogelijk van hen in staat te stellen deze opleiding te volgen, zodat de leerlingen van beide scholen direct kunnen profiteren van kwalitatief goed onderwijs. Het gaat daarbij inmiddels om aanzienlijke leerlingenaantallen: dit jaar hebben beide scholen samen 451 leerlingen. Nieuw dit jaar zijn de kleuterklassen, die wij hebben verblijd met heel veel kleurpotloden en tekenpapier. Ook de vier onderwijzers die deelnemen aan het door de Zambiaanse overheid georganiseerde programma in Psychosocial Care, Support and Protection, doen het goed. Dit jaar hebben zij het programma afgerond en hun diploma ontvangen. De reiskosten die met deze opleiding waren gemoeid, hebben wij voor onze rekening genomen. Op de volgende pagina ziet u enkele foto’s van “onze” onderwijzers in actie.
3 / 10
Onderwijs: renovatie dak Chilubezi Een van de bovenstaande foto’s laat een klas zien in de schaduw van een boom: een tijdelijke oplossing tijdens de renovatie van het dak van Chilubezi Community School. Wij besloten hieraan bij te dragen wegens acuut instortingsgevaar van het oude dak. Het rieten dak is nu vervangen door een regenbestendig, golf-platen dak. Om de ventilatie te bevorderen zijn meteen ook de muren iets opgehoogd. Inmiddels heeft onze stichting bij de organisatie Wilde Ganzen een aanvraag ingediend voor ondersteuning van de nieuwbouw van Chilubezi Community School. Met deze nieuwbouw wordt voldaan aan de bouwtechnische eisen voor schoolgebouwen van het Zambiaanse ministerie van Onderwijs. Hierdoor komt Chilubezi in aanmerking voor meer steun vanuit de Zambiaanse overheid.
De oude klaslokalen zullen een goede, nieuwe bestemming vinden als wijkcentrum: een trefpunt voor de bevolking waar men zich op creatieve wijze kan ontspannen en nieuwe vaardigheden kan opdoen – een wens die al langere tijd leeft bij de inwoners van Chitungulu. Hetzelfde geldt voor Chocha Community School: de renovatie van deze school is door de gemeenschap zelf ter hand genomen en zal naar verwachting in 2015 worden voltooid. Ook hier leent het terrein waarop de oude klaslokalen hebben gestaan, zich uitstekend voor de oprichting van een educatief gemeenschapshuis. Onderwijs: het woordenboekenproject Dankzij een aantal mooie bijdragen van donateurs konden wij dit jaar het project “Dictionaries for Chitungulu” verwezenlijken, waarmee in totaal 330 woordenboeken Chinyanja-Engels en Engels-Chinyanja (in éen boek) zijn verdeeld onder alle zeven scholen in
4 / 10 Chitungulu: naast de twee Community Schools werden ook de vier reguliere basisscholen en de middelbare school in dit project betrokken.
40 woordenboeken Chinyanja voor Chocha Community School
Het woordenboek is samengesteld door de kerkhistoricus Steven Paas, die lange tijd in Malawi woonachtig was en geïnteresseerd raakte in de Chichewa taal (Chinyanja in Zambia). Zoals een van de Nederlandse paters in Chipata ons liet weten, is dit het meest complete Chinyanja-woordenboek ooit verschenen. Wij zijn dan ook zeer blij dat alle leerlingen in Chitungulu nu toegang hebben tot dit waardevolle leermiddel. Voor hen is dit woordenboek van groot belang omdat de gesproken taal in Chitungulu voornamelijk het Bisa is (een taal verwant aan het Bemba). Ondanks de dominantie van het Bisa als gesproken taal, is in Chitungulu zowel op de lagere als de middelbare school niet het Bisa, maar het Chinyanja de lokale taal waarin examen wordt afgelegd. Het woordenboek voorziet derhalve in een grote behoefte aan ondersteunend les- en leermateriaal voor dit examenvak. Meer over dit project kunt u lezen op de site van de heer Paas (zie voor de link de bijlage bij deze Nieuwsbrief). Onderwijs: Sponsorship Program leerlingen Het Sponsorship Program is in 2013 opgestart om leerlingen uit kansarme gezinnen te
helpen hun middelbare schoolopleiding af te ronden. Op dit moment sponsoren wij éen jongen en drie meiden. Daarnaast zijn wij bezig sponsoring te vinden voor Josephine, een doof meisje dat ondanks haar handicap met indrukwekkende resultaten alle klassen van de basisschool doorliep. In 2014 lieten wij haar en haar vader kennismaken met de speciale school voor doven en blinden in Chipata (Magwero School for the Deaf), waar zij met ingang van januari 2015 is toegelaten. Als Josephine haar middelbare schoolopleiding succesvol afrondt, maakt ze een goede kans toegelaten te worden tot de vervolgopleiding voor docent voor dove kinderen. Alle hulp voor haar sponsoring is zeer welkom! Wilt u meer weten, neemt u dan contact met ons op:
[email protected]. Voedselzekerheid – recente ontwikkelingen In onze vorige Nieuwsbrief berichtten wij u over de alarmerende gevolgen van de houtkap die op termijn een rechtstreekse bedreiging zullen vormen voor de voedselzekerheid in en rond Chitungulu (denk aan erosie, etc.). Zambia kent een van de hoogste ontbossingspercentages ter wereld, veroorzaakt door verouderde landbouwtechnieken, een gebrek aan energiezuinige kooktoestellen op het platteland, en de delving van koper en andere grondstoffen. In 2013 hebben wij samen met de Zambiaanse NGO Thandizani energiezuinige kooktoestellen in Chitungulu geïntroduceerd. Bijkomend voordeel van deze toestellen is dat men ze eenvoudig zelf kan produceren uit klei. Met de onderwijzers van Chocha en Chilubezi Community Schools is afgesproken dat wij in 2015 verder zullen werken aan de promotie van deze kooktoestellen.
5 / 10 Kippeneierenproject wordt Pluimveeproject
De energiezuinige kooktoestellen
Onze steun aan lokale projecten ter bevordering van de voedselzekerheid richtte zich dit jaar vooral op de afronding van het Kippeneierenproject en verdere ondersteuning aan de in 2013 opgerichte club van biologische moestuinders. Ook werd dit jaar weer aandacht besteed aan de verkoop van het voedzame granenontbijt Yummy Soy, dat in Chitungulu een populair product is geworden. Verder werd dit jaar aan twee Nutrition Clubs een exemplaar van het voor Afrika-kenners bekende boek “Where there is no doctor” overhandigd, een boek vol adviezen en wetenswaardigheden over goede voeding, hygiëne en eerste hulp bij ongelukken. Helaas is de titel van het boek zeer toepasselijk voor Chitungulu en het boek werd dan ook in grote dankbaarheid ontvangen. De overige twee Nutrition Clubs ontvangen hun exemplaar in 2015.
Where there is no doctor: handboek voor eerste hulp bij ongelukken
Eind juli 2014 was het dan zover: voor het eerst in Chitungulu staan er nu vier moderne, ruime kippenrennen, alle gelieerd aan de vier lokaal opgerichte Nutrition Clubs die zich inzetten om de wijdverbreide ondervoeding bij kinderen tegen te gaan. Uiteraard is hier heel wat werk aan voorafgegaan. Met name door de bouwers van de rennen werd flink doorgepakt, waarbij eenieder - binnen van tevoren afgesproken kaders van veiligheid en diervriendelijkheid - zijn/haar eigen invulling aan de rennen heeft gegeven. Hierdoor zien alle rennen er weer anders uit, zoals u op pagina 7 kunt zien. In onze vorige nieuwsbrief informeerden wij u over het bouwproces van de eerste kippenren in de wijk Chocha. Uiteraard waren wij erg benieuwd hoe het de verzorgers sinds ons vertrek in 2013 was vergaan. Gelukkig kon onze project-coördinator constateren dat de twee weduwen die de dagelijkse verzorging op zich hadden genomen, goed samenwerken en het geleerde met name ten aanzien van de hygiëne goed in praktijk brachten. De ren zag er dan ook netjes verzorgd uit. Van de twintig legkippen waren er na acht maanden nog vijftien in leven. De overige vijf waren bezweken aan de gevolgen van de vogelziekte Newcastle disease. Ook de registratie van de verkoop van de eieren was in prima staat. Het enige probleem was dat de kippen al enkele maanden geen eieren meer legden, en wel als gevolg van gebrek aan gespecialiseerd kippenvoer dat de leg op gang moet houden. Zonder goed kippenvoer geen eieren, zonder eieren geen inkomsten – ziedaar de vicieuze cirkel. Ons achtergelaten zaaigoed en tips omtrent het produceren van zelfgemaakt kippenvoer boden in deze initiële opstartfase helaas geen soelaas: voor de productie van zelfgemaakt kippenvoer voor legkippen is duidelijk meer ervaring nodig.
6 / 10 Om dit probleem op te lossen werd tijdens een bijeenkomst met alle Nutrition Clubs van Chitungulu de volgende constructie overeengekomen: twee kippenrennen focussen op de productie van eieren, terwijl de overige twee rennen zich toeleggen op de productie van Village Chickens (vleeskippen). Het voordeel van de Village Chickens is dat het kippenvoer minder nauw luistert, waardoor de inkomstenverwerving minder risicovol is. In ruil voor eenvoudiger inkomstenverwerving hebben de houders van de vleeskippen ermee ingestemd tijdelijk een klein deel van hun inkomsten te schenken aan de rennen voor de kippeneieren, zodat deze in de opstartfase hun eigen kapitaal kunnen opbouwen om hun rennen gaande te houden. Deze nieuwe opzet voldoet aan de lokale vraag naar eieren en kippenvlees, en heeft daarnaast als prettige spin-off dat de samenwerking tussen de Nutrition Clubs wordt geïntensiveerd, hetgeen de algehele sociale cohesie ten goede komt. Uiteraard werd in een aantal voorlichtingssessies nogmaals uitvoerig stilgestaan bij de energie-, proteïne- en vitaminen- en mineralenbehoeften van de kippen. Om de productie van gebalanceerd kippenvoer mogelijk te maken, is aan alle kippenrennen biologisch zaaigoed uitgereikt voor sojabonen, zonnebloempitten, pigeon peas, amaranthkoren, groene bladgroenten, chillipeperzaden, Moringa olifeira en jonge Neem-planten. Het voordeel van deze gewassen is dat zij enkele maanden eerder kunnen worden gezaaid en geoogst dan maïs, zodat zij niet interveniëren met de jaarlijkse maïscyclus (maïs vormt het basisvoedsel voor de bevolking). Voor de nabije toekomst is er zeker ruimte voor uitbreiding van de huidige kippenrennen. Naast de directe afnemers in en rond het dorp zelf, is de verwachting dat het aantrekkend
toerisme (als gevolg van de opening van Luambe Lodge) zal leiden tot een toenemende vraag naar eieren en kippen. Wij zijn daarom verheugd dat het concept van de kippenrennen inmiddels is gekopieerd door een van de inwoners van Chitungulu, die zijn inkomsten uit de katoenteelt heeft gebruikt voor de aankoop van kippengaas en legkippen. De voorzitter van Chocha Nutrition Club voorziet hem daarbij van advies en is van mening dat de twee kippenrennen in de wijk Chocha elkaar goed kunnen aanvullen. Dat Chitungulu thans betrouwbare verkooppunten heeft van eieren en kippenvlees, wordt door de lokale bevolking zeer gewaardeerd. De eieren en het vlees vormen een welkome aanvulling op de doorgaans eenzijdige en eiwitarme voeding van velen. Vooral de eieren zijn een goedkope, voor eenieder toegankelijke bron van eiwitten, waar met name de kinderen direct van profiteren. Het pluimveeproject is daarmee een boost voor de gezondheid van de lokale bevolking. Op de volgende pagina ziet u enkele foto’s van de nieuwe kippenrennen. Langs deze weg danken wij nogmaals graag Stichting Alle Beetjes, die de realisatie van dit project heeft mogelijk gemaakt.
7 / 10
Nthumbe Chicken House for Village Chickens
Chilenje Chicken House for Village Chickens
Chocha Chicken House for Layers
Chilubezi Chicken House for Layers
De Neem-boom (Azadirachta indica) werd in het kader van het pluimvee-project geïntroduceerd vanwege de desinfecterende eigenschappen van de blaadjes, en staat daarnaast bekend om zijn vele andere gunstige effecten op de gezondheid.
Een ei hoort erbij!
8 / 10 Chitukuko Organic Vegetable Gardening Club Tot ons grote genoegen kunnen wij u berichten dat de biologische groententeelt goed aanslaat in Chitungulu. Hiervoor zijn wij het Kenneth Kaunda Centre for Practical Agriculture in Mfuwe zeer erkentelijk. Het KK Centre heeft een aantal inspirerende, lokale deskundigen in huis, die dit jaar twee groepen tuinders uit Chitungulu gedurende een meerdaagse excursie onder hun hoede namen. Naast een rondleiding op het prachtige KK Centre hebben de tuinders uit Chitungulu ook kennis kunnen maken met hun collega’s in Mfuwe en werd er druk informatie uitgewisseld tijdens de bezoeken aan diverse moestuinen. De mannen van de Chitukuko Club waren zeer onder de indruk van het feit dat veel tuinen in Mfuwe worden gerund door vrouwen, vaak zelfs jonge vrouwen, die hiermee een zelfstandig inkomen verwerven. Op uitnodiging van de tuinders zal een van de experts van het KK Centre in 2015 een meerdaags bezoek aan Chitungulu brengen, zodat ieder clublid advies op maat krijgt voor zijn/haar moestuin. Onze project-coördinator stelde vast dat veel technieken van de biologische tuinbouw al door de leden van Chitukuko Club worden toegepast: zo is het gebruik van synthetische kunstmest vervangen door natuurlijke methoden van bemesting, wordt er veel meer intercropping toegepast, en wordt er meer geëxperimenteerd met natuurlijke methoden van pestbestrijding, (waaronder het gebruik van hete pepers, knoflook, en insectenwerende planten). Dankzij de excursies in 2013 en 2014 zijn de tuinders zich bewuster geworden van hun positieve rol in de gemeenschap: namelijk de gemeenschap voorzien van een gevarieerd aanbod aan gezonde groenten die op duurzame wijze zijn geteeld.
Evenals vorig jaar hebben wij de tuinders in staat gesteld tegen gereduceerde prijs een pakket zaaigoed af te nemen. Door het uitgebreide pakket kunnen zij zich ook voorbereiden op de opening van Luambe Lodge, een goede afnemer van groenten.
Excursie in Mfuwe – bezichtiging van een moestuin
9 / 10
Biologische moestuin in Chitungulu
Studenten van de Birding Course 2014 – de Chilubezi klas
Natuureducatie: Birding Course Evenals vorig jaar werd ook dit jaar gedurende het verblijf van onze project-coördinator in Chtiungulu iedere zaterdagochtend besteed aan lessen over vogels. Thema van dit jaar was Roofvogels, zoals arenden, gieren en uilen. Dankzij een zeer gewaardeerde gift uit Zwitserland konden wij de leerlingen kennis laten maken met de “Callfinder”: een uniek apparaatje waarmee de roep van een vogel wordt opgeroepen zodra met dit apparaat de vogel op een speciaal geprepareerde foto wordt aangestipt. Een mooi leermiddel waarmee de leerlingen hun repertoire van klanken verder konden uitbreiden. Wat dit jaar opviel, is dat de meiden uit de klas meer zelfvertrouwen hebben gekregen - een goede ontwikkeling! Natuurlijk werd ook dit jaar de cursus weer afgesloten met een examen, en waren er aanmoedigingsprijzen voor de beste leerlingen. Bird Watch Zambia heeft een kort verslag gepubliceerd over onze activiteiten, dat u kunt lezen in de bijlage bij deze Nieuwsbrief. Bijenhouderijproject Ons haalbaarheidsonderzoek naar het opzetten van een bijenhouderijproject leverde helaas een voorlopig negatief advies op vanwege de voor bijen zeer schadelijke
De beste ‘birders’ 2014 uit de Chilubezi klas met Head Teacher
De beste ‘birders’ 2014 uit de Chocha klas
pesticiden die in Chitungulu worden gebruikt voor de katoenteelt. Voor 2015 staan er daarom informatiebijeenkomsten over dit onderwerp op het programma.
10 / 10 Tenslotte.... Hartelijk dank! Graag willen wij, en uitdrukkelijk mede namens de vier Nutrition Clubs en de zeven scholen in Chitungulu, wederom al onze donateurs bedanken die het mogelijk hebben gemaakt de bovenbeschreven activiteiten in 2014 te realiseren. Met uw steun hebben wij weer vele mensen in Chitungulu kunnen inspireren en aanmoedigen: veel dank daarvoor! Het programma voor 2015 ziet er als volgt uit:
Chocha Nutrition Club: handen wassen voor het eten
Onderwijs vervolg steun onderwijzers Community Schools nieuwbouw Chilubezi Community School leerboeken voor de community schools vervolg Sponsorship Program Ondervoeding upgrade kippenhuis Chocha: verhoging muur en dakrenovatie vervolg promotie Yummy Soy granenontbijt Inkomsten-genererend vervolg steun aan biologische groententelers vervolg African Bird’s Eye rode peper-project vervolg energiezuinige kooktoestellen
De onderwijzers van Chilubezi en Chocha Community Schools
En verder: vervolg Birding Course Waka-Waka licht voor Chitungulu leiderschapstrainingen onderzoek opvangsystemen voor regenwater
Wilt u meehelpen, dan horen wij dat graag! Zoals wij in Chitungulu zeggen: Zikomo kwambiri! Het Bestuur van Stichting Chitungulu
Bijeenkomst Chitukuko Organic Vegetable Gardeners Club
