Stichting Als jij en ik. Overdrachtsdossier. Programma Lokale Versterking Wmo GGz. Regionale initiatiefgroep Oost Utrecht

               

Stichting Als jij en ik   

Overdrachtsdossier  Programma Lokale Versterking Wmo GGz 

 

Regionale initiatiefgroep Oost Utrecht 

 

 

                         

Als jij en ik

         

 

 

                                                     Veenendaal, december 2009 

2   

     INHOUD        Inleiding 

4 

Samenvatting en conclusies 

6 

    1.  Programma Lokale Versterking  Werkwijze Regionale initiatiefgroep Oost Utrecht  Doelstellingen    2.  Activiteiten Lokale Versterking  Gebruikte materialen    3.  Borging en de toekomst van de regionale initiatiefgroep    4.  Regionale gegevens  4.1 Algemeen  4.2 Ggz voorzieningen in Oost Utrecht  Cliëntenorganisaties in Oost Utrecht    5.  Gegevens gemeenten  Amersfoort  Baarn  Bunschoten  Utrechtse Heuvelrug  Leusden  Renswoude  Rhenen  Soest  Veenendaal  Woudenberg 

8  8  10  11  17  19  20  20  23  25  26  27  31  33  35  37  39  41  43  46  48 

   

3   

  

INLEIDING    Programma Lokale Versterking GGz Wmo was een driejarig programma, door het ministerie van VWS  in het leven geroepen om de lokale belangenbehartiging van en door psychisch kwetsbare mensen  een stevige duw in de goede richting te geven. Het uitgangspunt waren de wensen en behoeften van  de doelgroep zelf. Dit landelijke programma startte medio 2006 en eindigde eind juni 2009. In de  tweede helft van 2009 wordt aandacht besteed aan de borging van de resultaten van het  programma. Dit overdrachtsdossier vormt een onderdeel van deze borging.   Aanleiding voor het Programma Lokale Versterking GGZ Wmo (Lokale Versterking) was de Wet  maatschappelijke ondersteuning (Wmo) die per 1 januari 2007 van kracht werd. Deze wet bepaalt  dat iedereen volwaardig moet kunnen deelnemen aan de samenleving, dus ook mensen met een  beperking. Gemeenten zijn hiervoor verantwoordelijk naar hun inwoners. Dit gaat verder dan het  verstrekken van voorzieningen en het leveren van zorg. In de Wmo geldt de compensatieplicht die  gemeenten verplicht om mensen die beperkingen ondervinden in hun zelfredzaamheid en  maatschappelijke participatie te compenseren.   Net als anderen moeten ook mensen met een psychische beperking, met een verslavingsprobleem,  vrouwen uit de vrouwenopvang, dak‐ en thuislozen en hun naastbetrokkenen in de maatschappij  kunnen meedoen. Helaas hadden zij bij de invoering van de Wmo ten opzichte van andere groepen  hulpvragers (zoals lichamelijk gehandicapten en ouderen) een achterstand in de belangenbehartiging  en participatie. Mensen met een achtergrond in de GGZ en OGGZ waren over het algemeen slecht  georganiseerd. Hun positie in de samenleving is vaak zwak door onbekendheid van deze groep bij  beleidsmakers. Hun stem wordt niet goed gehoord of hun hulpvragen blijven onbegrepen. De  mogelijkheden voor voorzieningen en ondersteuning voor hen worden over het hoofd gezien.   Lokale Versterking heeft een eerste aanzet gegeven om de belangenbehartiging en  cliëntenparticipatie van de doelgroepen GGZ en OGGZ1 te verbeteren en hen een stem te geven die  helpt het Wmo‐beleid ook voor deze burgers doelgroepgericht in te vullen. De resultaten lieten  daarbij zien dat dit programma in een behoefte voorziet. Wel werd duidelijk dat deze doelgroep  (nog) niet in staat was om de opgebouwde kennis, de infrastructuur en de menskracht overeind te  houden zonder aanvullende ondersteuning. Halverwege 2008 werd duidelijk dat de staatssecretaris                                                               1

 Tot de doelgroepen GGz en OGGz zoals die door Lokale Versterking vertegenwoordigd zijn behoren, in willekeurige volgorde en met  hantering van de meest gangbare aanduidingen (zowel kinderen, jeugdigen,    (jong‐)volwassenen als ouderen, autochtoon zowel als allochtoon):   mensen met psychische, psychosociale en/of psychiatrische problemen/ problematiek, kwetsbaarheid, beperking(en) of  handicaps (‛cliënten geestelijke gezondheidszorg’).   mensen met verslavingsproblemen/ een verslaving(achtergrond) (‛cliënten verslavingszorg’),   mensen die thuis‐ of dakloos zijn (‛gebruikers maatschappelijke opvang’),   gebruikers van vrouwenopvang (‘gebruikers Vo’),   naastbetrokkenen en mantelzorgers (familie, buren, vrienden of andere vrijwilligers),   mensen met gedrag, leer‐ en/of ontwikkelingsproblemen (denk aan autisme, adhd, pdd‐nos etc.). 

4   

   van VWS vasthield aan het driejarig Programma en geen verlenging wilde financieren. Zij vindt de  cliëntenparticipatie een taak die in het kader van de Wmo direct in 2009 door gemeenten  overgenomen moet worden. Dat geldt volgens haar ook voor de daarbij benodigde ondersteuning  voor de cliëntenparticipatie in de GGz en OGGz.   Het Programma Lokale Versterking werd in Oost Utrecht ingevuld door de Regionale initiatiefgroep  Oost Utrecht. De resultaten van de hierbij ontplooide activiteiten worden in dit overdrachtdossier  overgedragen en vergeleken met de landelijke gegevens. Voor alle gemeenten in de regio zijn de  kerngegevens over de cliëntenparticipatie GGZ in dit overdrachtsdossier opgenomen, zodat het  mogelijk is om de gegevens van de gemeenten onderling te vergelijken. De regionale initiatiefgroep  kijkt terug op een drietal drukke jaren, waarin de basis voor de GGZ cliëntenparticipatie in Oost  Utrecht is gelegd. Om dit verder uit te bouwen, zal de regionale initiatiefgroep het werk voortzetten  vanuit de stichting ‘Als jij en ik’. De voormalige regionale initiatiefgroepsleden blijven hiermee  (vrijwillig) doorgaan met hun activiteiten voor de GGZ‐cliënten in de regio. De ervaring en  gedrevenheid die deze nieuwe stichting vanaf de start meekrijgt, belooft nog veel meer succesvolle  activiteiten voor de cliëntenparticipatie en de maatschappelijke participatie van GGZ‐cliënten.     Het programma Lokale Versterking is inmiddels gestopt. De bal ligt nu bij de lokale overheid.  

Leeswijzer Deze overdrachtrapportage begint met een uitleg over het Programma Lokale versterking en de  werkwijze van de Regionale Initiatiefgroep Oost Utrecht. De doelstellingen van het programma en de  organisatiestructuur worden besproken in hoofdstuk 1. In hoofdstuk 2 valt te lezen welke activiteiten  de regionale initiatiefgroep heeft ontplooid om te werken aan de doelstellingen en welke materialen  hierbij zijn gebruikt. Hoofdstuk 4 sluit het regionale gedeelte af met een vooruitblik op de borging  van de regionale initiatiefgroep in de stichting ‘Als jij en ik’. Het tweede gedeelte van dit  overdrachtdossier bevat gegevens over de regio Oost Utrecht. Hierin wordt uitgelegd welke mensen  vallen onder de doelgroep GGZ en OGGZ. Bovendien wordt beschreven welke voorzieningen hiervoor  aanwezig zijn in de regio. Daarna volgt een overzicht per gemeente. Voor alle 10 gemeenten in deze  regio zijn de kerncijfers van het aantal GGZ‐ en OGGZ‐cliënten uitgewerkt, alsmede de stand van  zaken rond cliëntenparticipatie GGZ, waarna een bespreking van deze gegevens met aanbevelingen  volgt.    

5   

   SAMENVATTING EN CONCLUSIES    Met de komst van de Wmo heeft het ministerie van VWS in 2006 een subsidie toegekend om de  cliëntenparticipatie van de GGZ‐ en OGGZ‐doelgroep te stimuleren. Voor deze groep burgers was het  opkomen voor hun belangen bij de lokale overheid nog onbekend terrein. De achterstand in de  belangenbehartiging ten opzichte van andere kwetsbare groepen (ouderen, lichamelijk  gehandicapten) was groot. De activiteiten ten behoeve van de participatie werden voor de periode  van 2006 tot 1 juli 2009 onder het project Programma Lokale Versterking door VWS gefinancierd.  Voor de regio Oost Utrecht werden de activiteiten uitgevoerd door regionale initiatiefgroep Oost  Utrecht. Eind juni 2009 wordt Lokale Versterking beëindigd omdat staatssecretaris Bussemaker  aangeeft dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor cliëntenparticipatie. De regionale initiatiefgroep  heeft sindsdien haar werk voortgezet. In eerste instantie vanuit een borgingssubsidie tot eind 2009.  Vanaf 2010 neemt de stichting ‘Als jij en ik’ het werk over.   Structurele ondersteuning blijkt noodzakelijk om de cliëntenparticipatie (O)GGZ veilig te stellen. Een  van de pijlers van cliëntenparticipatie is het sociale netwerk dat de afgelopen 3 jaar is opgebouwd.  Dit netwerk, waar gemeenten en Wmo‐raden een beroep op kunnen doen, betreft zowel de GGZ, de  verslavingszorg als maatschappelijke opvang. De ervaring leert dat een goede inspraak of een goed  klankbord een effectief beleid tot gevolg heeft en “het inclusief denken2” tot zijn recht laat komen.  Een investering in de ondersteuning van belangenbehartiging is daarmee voor alle betrokkenen  winstgevend.   De werkwijze in Oost Utrecht omvatte een breed samengestelde regionale  initiatiefgroep, die nauw samenwerkte met initiatiefgroep West Utrecht en CliëntenBelang Utrecht.  Daarnaast waren klankbordgroepen actief in Amersfoort, Veenendaal en gedurende de eerste  periode ook in Utrechtse Heuvelrug. Deze groepen dienden als klankbord voor de  vertegenwoordigers in Wmo‐raden. Zonder ondersteuning van de projectmedewerker was dit niet  gerealiseerd.   De doelstellingen van Lokale Versterking waren het betrekken van GGZ‐cliënten bij de uitvoering van  de Wmo en het toerusten van hen zodat zij politieke invloed uit kunnen oefenen; samenwerking  aangaan met bestaande cliëntenorganisaties en het verbeteren van de beeldvorming over psychisch  kwetsbare burgers. In het kader van deze doelstelling zijn vele activiteiten uitgevoerd. De regionale  initiatiefgroep heeft diverse materialen ontwikkeld, bijeenkomsten georganiseerd, vrijwilligers  geworven en ervoor gezorgd dat in een aantal Wmo‐adviesraden in de regio een GGZ‐ vertegenwoordiger plaatsnam. Veel aandacht is gaan zitten in de werving en de  deskundigheidsbevordering van vrijwilligers, wat ertoe heeft geleid dat er aan het einde van het  programma een vaste kern van 16 geschoolde vertegenwoordigers actief was. Ook hierin heeft de  projectmedewerker een belangrijk aandeel gehad.                                                               2

 inclusief beleid: de gemeente houdt bij ál het beleid rekening met de gevolgen hiervan voor mensen met een beperking.  Inclusief beleid moet voorkomen dat mensen in een uitzonderingspositie terechtkomen; mensen met een handicap moeten  net als iedereen mee kunnen doen, liefst zonder dat daar extra voorzieningen voor nodig zijn. 

6   

   Uit ervaringen van de regionale initiatiefgroep Oost Utrecht, maar ook van andere GGZ‐ vertegenwoordigers in Nederland, blijkt dat de inzet van ervaringsdeskundigen van groot belang is  om GGZ‐cliënten en hun naastbetrokkenen te vertegenwoordigen. Activiteiten voor de doelgroep  winnen aan kracht door toegenomen laagdrempeligheid bij de inzet van ervaringsdeskundigen. Voor  het vergroten van de maatschappelijke participatie van GGZ‐cliënten is het daarom van belang dat er  voldoende cliëntgestuurde voorzieningen in de regio aanwezig zijn.   De cliëntenparticipatie voor de GGZ en OGGZ heeft binnen het programma Lokale Versterking aan  kracht gewonnen. Om dit veilig te stellen is echter structurele ondersteuning nodig. De doelgroep  bestaat uit kwetsbare mensen. Om de cliënten zelf aan het woord te laten is het in veel gevallen  nodig hen te “empoweren”, zodat zij mondig genoeg zijn en weten wanneer zij een inbreng kunnen  leveren. Het programma Lokale Versterking heeft hierin voorzien. Door de kwetsbaarheid van de  doelgroep is het uitvalspercentage echter hoog en dan zou het goed zijn dat een ondersteunende  kracht voor continuïteit zorgt.   Bovendien blijven cliënten door hun psychische stoornissen vaak moeite houden met het overzien  van beleidsmatige stukken en het inbrengen van hun standpunten. Door professionele begeleiding  van een ondersteunende kracht kan gezorgd worden dat de stem van cliënten toch gehoord wordt,  waardoor een doelgerichter beleid met een groot draagvlak ontwikkeld zal worden.  Uit de gemeentelijke rapportages blijkt dat het beleid voor GGZ‐cliënten nog in de kinderschoenen  staat. In een aantal gemeenten is er nog niets van de grond gekomen, andere gemeenten zetten  schoorvoetend de eerste stappen. De landelijke ontwikkelingen gaan echter in sneltreinvaart door.  Sinds 1 januari van dit jaar is het aspect psychosociaal als grondslag voor ondersteunende  begeleiding verdwenen. Gemeenten moeten deze cliënten opvangen. Ook mensen met lichte  beperkingen verliezen hun indicatie voor de AWBZ en zullen in steeds grotere mate een beroep op  de gemeenten doen. Alle gemeenten in de regio zullen ‘iets’ moeten regelen voor dagbesteding,  ondersteuning en begeleiding van deze cliënten, waarbij het voor de hand ligt dat het ‘iets’ aansluit  op de behoefte van de GGz‐cliënten en OGGz‐cliënten. Ook hierbij is deelname aan Wmo‐raden en  klankbordgroepen GGz (met behulp van een ondersteunende kracht) nuttig, omdat zij aan kunnen  geven wat vanuit cliëntenperspectief nodig is.  Het einde van het programma Lokale Versterking is geen eindpunt in de cliëntenparticipatie van GGZ‐ cliënten Oost Utrecht. Het markeert slechts een overgangsmoment van een landelijk gefinancierd  project naar een gemeentelijke financiering. De activiteiten van de regionale initiatiefgroep Oost  Utrecht worden voortgezet door de onlangs opgerichte stichting ‘Als jij en ik’. Het bestuur van deze  stichting wordt gevormd door de leden van de voormalige regionale initiatiefgroep Oost Utrecht.  Stichting ‘Als jij en ik’ zal een vliegende start kunnen krijgen door de deskundige en betrokken  houding van deze bestuursleden.      

7   

   1. PROGRAMMA LOKALE VERSTERKING    Lokale Versterking was een landelijk programma met als doel de achterstand in de lokale  belangenbehartiging en de participatie van de doelgroepen GGZ, Verslavingszorg, Maatschappelijke  opvang en vrouwenopvang (GGZ en OGGZ) in te halen. Het programma werd van medio 2006 tot juli  2009 uitgevoerd door 35 regionale initiatiefgroepen, verspreid over heel Nederland. Voor Oost  Utrecht voerde de Regionale initiatiefgroep Oost Utrecht het programma uit.     WERKWIJZE REGIONALE INITIATIEFGROEP OOST UTRECHT   In de provincie Utrecht is gekozen voor een uitgebreid participatiemodel waarmee GGZ‐cliënten tot  hun recht zouden komen binnen het Programma. Er zijn twee regionale initiatiefgroepen opgezet, in  Utrecht Oost en Midden West Utrecht. Deze initiatiefgroepen zijn stuurgroepen die breed  samengesteld zijn uit verschillende GGZ doelgroepen. Ze behartigen de lokale en regionale belangen  van de GGZ doelgroep en initiëren en stimuleren activiteiten voor cliëntvertegenwoordigers op het  gebied van de Wmo.   De regionale initiatiefgroep Oost Utrecht is in juni 2006 voor het eerst bijeen gekomen, maar door  onduidelijkheid over de subsidieverlening pas in januari 2007 tot volle sterkte gekomen. De  projectmedewerker Jacqueline Moelands is per januari 2007 gestart en kon dit werk blijven doen tot  het einde van Lokale Versterking op 1 juli 2009. De regionale initiatiefgroep is doorgegaan en  vergadert nog steeds één keer per maand.         

De regionale initiatiefgroep bestaat uit: (in willekeurige volgorde)  1 cliënt ggz, tevens lid cliëntenraad Kwintes  1 cliënt verslavingszorg (vz)  2 familieleden uit familie‐organisaties ggz (Ypsilon, familieraad Symfora, Landelijke koepel  familieraden in de ggz)  1 consulent GGz van CliëntenBelang Utrecht Utrecht  1 coördinator Servicepunt GGz Veenendaal 

  KLANKBORDGROEPEN  De regionale initiatiefgroep Oost Utrecht werkt met lokale en regionale klankbordgroepen GGZ die  het mogelijk maken dat ervaringsdeskundigen kunnen deelnemen aan de Wmo raad. De  klankbordgroepen bieden ondersteuning aan vertegenwoordigers in de Wmo‐raad en zijn hier een  klankbord voor. De klankbordgroepen brengen de wensen en behoeften vanuit de GGZ doelgroep  onder de aandacht bij gemeente en Wmo‐raad en kunnen door hen worden geraadpleegd.  8   

   Daarnaast houden de klankbordgroepen zich bezig met de verbetering van de beeldvorming van GGZ  cliënten en leveren zij input voor de regionale initiatiefgroep. Het zijn breed samengestelde groepen  die ondersteuning krijgen van de regionale initiatiefgroep en de projectmedewerker.   Er waren klankbordgroepen actief in Amersfoort, Veenendaal en Utrechtse Heuvelrug. De  klankbordgroep in Veenendaal werd aangevuld met een lezerspanel. Die in de Utrechtse Heuvelrug  heeft helaas moeten stoppen wegens gebrek aan vrijwilligers en door het gebrek aan mogelijkheden  om input te leveren aan het gemeentelijk beleid. 

Klankbordgroep Amersfoort bestaat uit  (ex‐) cliënten, ouders, projectmedewerker,   Klankbordgroep Veenendaal bestaat uit een vaste groep van 7 leden: ex‐cliënten,  ondersteuners en afgevaardigden van familie‐organisaties. Daarnaast is één meelezer actief  en is voor sommige activiteiten nog een achtste lid aanwezig.   Klankbordgroep Soest: bestond uit twee actieve leden, maar is door het overlijden van één  lid helaas opgeheven. Die ene overgebleven persoon is wel zeer actief.  Utrechtse Heuvelrug: is in 2007 opgericht, later weer opgeheven.   Leusden: er zijn familieleden actief voor de ggz, maar niet in een officiële klankbordgroep.  In de overige gemeenten is nauwelijks tot geen actieve inbreng vanuit ggz‐ ervaringsdeskundigen. 

 

  VERTEGENWOORDIGING IN WMO‐RADEN  In Leusden en Veenendaal zitten vertegenwoordigers vanuit de doelgroep in de Wmo‐raad. Soest  heeft een breed overleg Wmo (Clientenbelang Wmo), waar een GGZ‐vertegenwoordiger in is  opgenomen. In Rhenen leest een lid van de regionale initiatiefgroep mee met de stukken van de  Wmo‐raad en wordt door hem over het beleidsplan geadviseerd, zonder dat hij verder actieve  deelname heeft aan de Wmo‐raad.   In de voorlopige Wmo‐raad van Amersfoort zat wel een vertegenwoordiger uit de klankbordgroep  die door de projectmedewerkster ondersteund werd. De voorlopige Wmo‐raad is eind 2007  opgeheven. Daarna is er in Amersfoort geen officieel orgaan geïnstalleerd, maar de klankbordgroep  GGz is wel gevraagd in de Wmo‐spil Hierin zitten de vertegenwoordigers van de seniorenraad,  stichting Gehandicapten en Patiënten Platform Amersfoort,  GGZ‐klankbordgroep en van mensen  met een verstandelijke beperking en van de GGZ. Deze Wmo‐spil heeft echter geen officiële status en  eind 2009 lijkt het er op dat dit ook niet zal gebeuren.  Voor de overige gemeenten geldt dat er geen GGZ‐vertegenwoordiging is. Voor de Utrechtse  Heuvelrug en Renswoude geldt dat er wel een Wmo‐raad is, maar dat daar geen GGZ‐ vertegenwoordiger in is opgenomen. Dat is ook niet het geval bij het brede overleg van  9   

   cliëntvertegenwoordigers in Woudenberg. In Baarn en Bunschoten is er plek voor een GGZ‐ vertegenwoordiger in de Wmo‐raad, maar is het Lokale Versterking niet gelukt hier een  vertegenwoordiger voor te vinden.   PROJECTMEDEWERKER  In het kader van Lokale Versterking is er 2,5 jaar een ervaren projectmedewerker werkzaam geweest  in Oost Utrecht in de persoon van Jacqueline Moelands. De regionale initiatiefgroep   

Zij gaf ondersteuning aan de klankbordgroepen  



Zij heeft contact met gemeenten gelegd en ervoor gezorgd dat alle gemeenten informatie en  voorlichting konden krijgen. Hiermee heeft zij de weg vrijgemaakt voor de regionale  initiatiefgroep.  



Zij gaf ondersteuning aan de regionale initiatiefgroep 



Zij coachte individuele cliënten in hun deelname aan Wmo‐raden en klankbordgroepen GGZ.  Ook assisteerde zij bij het lezen en gaf advies op beleidsplannen. Zeker in het begin kostte dit  veel tijd. Dit verdiende zich echter ruimschoots terug doordat dit werkte als ‘empowerment’  voor cliënten, waardoor deze daarna deskundiger verder konden.    

DOELSTELLINGEN  De doelstellingen van het Programma Lokale Versterking waren:  1. Meer en beter 

Meer psychisch kwetsbare mensen en hun naasten betrekken bij de uitvoering van de Wmo en de  totstandkoming van de Wmo‐voorzieningen. Deelnemers die participeren in Wmo‐adviesraden beter  toerusten om (politieke) invloed te kunnen uitoefenen. Daarnaast projecten van informele  participatie stimuleren en ondersteunen.  2. Solidariteit en samenwerking 

Het actief zoeken en aangaan van de samenwerking met andere bestaande lokale en regionale  cliënten‐ en gehandicaptenorganisaties.  3. Verbetering van de beeldvorming 

Kennis over psychisch kwetsbare burgers vergroten bij gemeenteraadsleden, wethouders,  ambtenaren en organisaties die een rol hebben in de uitvoering van de Wmo. Zo krijgen zij een  realistischer beeld van deze groepen.   

10   

   2. ACTIVITEITEN LOKALE VERSTERKING  De drie jaar Lokale Versterking hebben goede resultaten opgeleverd. Er zijn verschillende succesvolle  activiteiten uitgevoerd en via allerlei vormen van publiciteit is veel bekendheid verkregen voor GGZ‐ cliënten in de Wmo. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste activiteiten.     WERVING  Met name in 2006 en 2007 is veel aandacht besteed aan het werven van mensen die zich actief in  willen zetten voor de GGZ‐ en OGGZ‐cliënten. De meeste aandacht werd gericht op het werven van  leden uit de doelgroep voor Wmo‐raden en klankbordgroepen. Het belangrijkste middel om dit te  doen was het persoonlijk netwerken. Daarnaast is de publiciteit gezocht en zijn PR‐methoden  ingezet:       

voorlichting geven bij cliëntenraden,   benaderen van familie‐ en cliëntenorganisaties,   workshop tijdens vrijwilligerscongres Labyrinth In Perspectief   plaatsen van advertentie in huis aan huisblad,   flyers ontwerpen en verspreiden via plaatsen waar de doelgroep vaak komt,   publicatie van artikel in Prima Vista en Symformatie, een vaste Wmo‐rubriek in de Prima  Vista,  Vermelding in nieuwsbrieven van Ravelijn, CliëntenBelang Utrecht, Centrum Maliebaan,  nieuwsbrief servicepunt GGz Veenendaal. 

   Het werven van belangenbehartigers is een continu proces. Door de psychische problematiek van de  GGZ‐ en OGGZ‐doelgroep zijn deze mensen extra kwetsbaar en is het uitvalpercentage relatief hoog.  Vertegenwoordigers moeten relatief vaak stoppen met hun werkzaamheden omdat zij bijvoorbeeld  een terugval krijgen door hun ziekte of omdat blijkt dat zij de werkzaamheden gedurende langere tijd  niet vol kunnen houden. Voor continuïteit van GGZ‐betrokkenheid bij de Wmo is de  projectmedewerker van groot belang geweest; ook voor de toekomst is zo’n ondersteunende kracht  noodzakelijk.    DEELNAME AAN WMO‐ADVIESRADEN  De GGZ is een grote doelgroep binnen de Wmo. Bij alle participatievelden van deze wet moet  rekening gehouden worden met de mogelijkheden om de participatie van GGZ‐ en OGGZ‐cliënten te  verbeteren. Om dit op een manier te doen die aansluit bij de problemen, mogelijkheden en wensen  van cliënten, is het van belang om bij het ontwikkelen en uitvoeren van het beleid advies te krijgen  vanuit cliëntenperspectief. GGZ‐aanbieders zijn in staat om een beeld van de doelgroep te schetsen,  waarmee zij een belangrijke informatiebron voor beleid kunnen zijn. Zij kunnen echter alleen denken  11   

   vanuit hun eigen perspectief, waardoor de aansluiting met cliënten over het hoofd gezien kan  worden. Bovendien zijn zorgaanbieders een partij, omdat zij afhankelijk zijn van de zorg die bij hen  wordt ingekocht. Ervaringsdeskundigen zijn daarentegen goede vertegenwoordigers van GGZ‐ cliënten. Enerzijds omdat zij laagdrempelig contact met cliënten hebben door hun inlevingsvermogen  vanuit eigen ervaringen, anderzijds doordat zij hun eigen ervaringen kunnen vertalen naar collectieve  belangen en aanvullen met opgedane kennis over de totale doelgroep.   Enkele leden van de regionale initiatiefgroep nemen als GGZ vertegenwoordigers deel aan de  gemeentelijke Wmo‐adviesraden in de gemeenten. Het is bijzonder dat de initiatiefgroepsleden zo  actief deelnemen aan de lokale politiek, terwijl zij voor de Wmo daar nooit bij betrokken waren. Van  andere Wmo‐raadsleden horen zij daarover lovende reacties en wordt de inbreng van de leden zeer  op prijs gesteld. Voor de leden zelf is de ondersteuning van de projectmedewerker een flinke steun in  de rug geweest. Ieder heeft in overleg de ondersteuning op maat gekregen die hij of zij wenste.  Naast persoonlijke contacten tussen de projectmedewerker en de initiatiefgroepsleden was ook het  samen binnen een groep ermee bezig zijn heel belangrijk.    DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING  Om beter toegerust te zijn voor de participatie in Wmo‐raden hebben de leden van de regionale  initiatiefgroep trainingen gevolgd. Verder hebben de leden van de regionale initiatiefgroep aan  relevante symposia en bijeenkomsten deelgenomen.  CONFERENTIES LOKALE VERSTERKING  Het contact met de andere regio’s van Lokale Versterking werd onderhouden tijdens bovenregionale  conferenties. Dit zorgde voor een goede uitwisseling van ervaringen, waarbij allerlei voorbeelden en  goede ervaringen zijn overgenomen. Daarnaast werd tijdens deze conferenties kennisgemaakt met  nieuwe aspecten van het werk en werden workshops bijgewoond. De volgende bijeenkomsten zijn  bijgewoond door de regionale initiatiefgroep:       

Mei 2006, aftrapbijeenkomst Lokale Versterking  Juni 2006, tweedaagse startconferentie  Juni 2007, tweedaagse zomerconferentie   Februari 2008, bovenregionale Conferentie  September 2008, bovenregionale Conferentie  Mei 2009, slotbijeenkomst (tevens presentatie verzorgd) 

Daarnaast is deelgenomen aan andere congressen   ‘Niemand hoort de straat’, congres vanuit cliëntenperspectief over Maatschappelijke  Opvang, Vrouwenopvang en verslavingszorg.    Mei 2007, Kwartier Maken, congres over het openen van de maatschappij voor GGZ‐cliënten.  Hier namen 7 mensen uit Oost Utrecht aan deel.   VNG‐bijeenkomsten over de Wmo  12   

   

Conferentie Zorgbelang 

TRAINING  Samen met West‐Utrecht en Amsterdam zijn door de regionale initiatiefgroep twee cursussen  geïnitieerd voor leden van de initiatiefgroepen en Wmo‐raadsleden. De trainingen werden gegeven  door een professioneel trainingsbureau. Ruim 50 personen hebben deze cursussen gevolgd. Zij  kregen daarbij veel informatie over de Wmo, het samenwerken met andere doelgroepen en het  opzetten van cliëntgestuurde initiatieven.   Tweedaagse scholing Odyssee: Verbreding kennis Wmo en beïnvloeding gemeentelijk beleid   Eind 2007 Tweedaagse training “Wmo: van kennis en ideeën naar concrete plannen”.   COACHING  De projectmedewerker ondersteunde niet alleen de regionale initiatiefgroep en de  klankbordgroepen, zij gaf ook individuele coaching aan de leden van deze groepen die daar behoefte  aan hadden. Hierdoor werd het ook voor leden zonder veel vergaderervaring mogelijk om deel te  nemen aan de regionale initiatiefgroep of om een zinvolle bijdrage te leveren aan de Wmo‐raad. De  coaching hielp mensen om de informatie van trainingen en congressen te gebruiken in de praktijk  van alledag.   ONDERLING CONTACT EN NETWERK  Het hebben en onderhouden van een netwerk is een van de belangrijkste peilers voor de regionale  initiatiefgroep. Het is het belangrijkste middel om feeling te houden met de achterban, zodat  signalen opgepikt worden en het draagvlak voor adviezen van de vertegenwoordigers in Wmo‐raden  beoordeeld kan worden. In het begin onderhield de regionale initiatiefgroep – met de  projectmedewerker als belangrijke spilfiguur ‐ contact met elkaar en het eigen netwerk via telefoon,  e‐mail of bijeenkomsten.  Hier is een interactieve communicatie via internet aan toegevoegd door de  ontwikkeling van een eigen digitaal “social network”.      SOLIDARITEIT EN SAMENWERKING  De tweede doelstelling van Lokale Versterking is het zoeken van samenwerking met bestaande lokale  en regionale cliënten‐ en gehandicaptenorganisaties. Dit doel is op vergaande wijze vormgegeven  door vertegenwoordigers van de belangrijkste organisaties op te nemen in de regionale  initiatiefgroep. Hierdoor ontstond automatisch een goede band en hechte samenwerking met  Steunpunt Veenendaal, CliëntenBelang Utrecht en de cliëntenraad van Kwintes.   Een belangrijke samenwerkingspartner is CliëntenBelang Utrecht. Met haar programma ‘Lokaal  Centraal’ richtte zij zich namelijk ook op het werven en trainen van mensen voor Wmo‐raden vanuit  de mensen met een lichamelijke beperking en ouderen. De activiteiten werden op elkaar afgestemd  13   

   en er wordt gezamenlijk nagedacht over de borging in 2009. Rondom Wmo‐cliëntenparticipatie werd  ook samengewerkt met twee andere organisaties die zich hier mee bezighouden: VCP en de CSO  (lokaal in de steigers). Tot slot vond een hechte samenwerking plaats met de regionale initiatiefgroep  West Utrecht. Hiermee zijn meerdere gezamenlijke activiteiten uitgevoerd.     VERBETERING VAN DE BEELDVORMING  Het doel was gemeenten (bestuurders en ambtenaren) en organisaties die een rol hebben in de  uitvoering van de Wmo informatie en kennis aan te leveren waardoor zij een meer evenwichtig en  realistisch beeld krijgen over burgers met (ernstige) psychische handicaps die in hun gemeente  wonen, leven en (willen) participeren. In 2007 is contact gelegd met beleidsmedewerkers van de  verschillende gemeenten. Zij hebben informatie van het programma lokale versterking ontvangen.  Sindsdien heeft de regionale initiatiefgroep regelmatig overleg met gemeenten over participatie van  mensen uit de GGZ‐doelgroep. Hierbij zijn wel verschillen tussen de gemeenten. Sommige  gemeenten staan meer open voor de informatie dan andere.   Ieder kwartaal werd een artikel opgenomen in de Prima Vista, een blad dat door cliënten uit de  doelgroep wordt gemaakt. Verspreiding vindt plaats onder gemeenteambtenaren, raadsleden, Wmo‐ raden, Wmo‐loketten en onder mensen en organisaties uit de doelgroep.  WERKBIJEENKOMST VOOR BELANGENBEHARTIGERS  Op 20 juni 2007 vond in Veenendaal een themabijeenkomst plaats voor belangenbehartigers. Het  ging onder andere over de ontwikkeling van een alternatieve woonvorm voor mensen met  schizofrenie. Ruim 20 deelnemers kregen informatie over dit project in Leusden, dat wordt  uitgevoerd in samenwerking met de woningcorporatie en de gemeente. De bijeenkomst werd  muzikaal begeleid door een straatgitarist.   BIJEENKOMST “GEBRUIK JE ERVARING. DOE MEE!!!!!”   Eind juni 2008  organiseerde de regionale initiatiefgroep een bijeenkomst over participatie van  mensen met ervaring met psychiatrie, verslavingszorg en maatschappelijke opvang. Onder de ruim  50 aanwezigen waren ervaringsdeskundigen, beleidsambtenaren en gemeenteraadsleden van  diverse gemeenten en leden van Wmo‐adviesorganen. Deze mensen discussieerden met elkaar over  hoe de doelgroepen uit de GGZ en OGGZ mee kunnen praten over het gemeentelijk beleid, maar ook  hoe ze mee kunnen doen met de samenleving. Participeren bleek voor velen te maken hebben met  zingeving, erkenning en het voorkomen/doorbreken van sociaal isolement. En met gezien worden als  volwaardig lid van de maatschappij die middelen tot zijn/haar beschikking heeft om beperkingen te  kunnen compenseren.  De grootste winst van deze middag was misschien wel dat er zoveel mensen  met verschillende achtergronden aanwezig waren en met elkaar van gedachten hebben kunnen  wisselen over cliëntenparticipatie van de GGZ‐doelgroep. Deze ontmoeting en uitwisseling biedt  daarmee aanknopingspunten om de cliëntenparticipatie van de GGZ doelgroep nieuwe impulsen te  geven en te versterken.  14   

     WMO‐BOUWDAGEN  In Utrecht werd eind 2008 gezamenlijk met CliëntenBelang Utrecht een viertal Wmo‐bouwdagen  georganiseerd. De dagen gingen over de vraag hoe de cliëntenparticipatie van de kwetsbare groepen  zich verder kan ontwikkelen nadat de programma’s Lokale Versterking en Lokaal Centraal zijn  afgelopen. Het doel van deze Wmo‐ bouwdagen was om met alle partijen die een rol spelen in het  Wmo‐bouwproces op lokaal niveau, concrete afspraken te maken. Samen met twee standbeelden uit  het museum voor cliëntparticipatie in Heiloo werden het afwisselende en inspirerende middagen.  MYSTERIE GUEST  Begin 2009 vond een onderzoek plaats naar de klantvriendelijkheid van de Wmo‐loketten. Mysterie  Guests voerden het onderzoek uit. Deze speciaal getrainde ervaringsdeskundigen uit de psychiatrie,  verslavingszorg en maatschappelijke opvang bezochten met een speciale casus Wmo‐loketten en  signaleerden in 13 gemeenten in de provincie Utrecht zowel positieve punten als ontwikkelpunten.  Alle wethouders ontvingen een rapport van het ervaringsonderzoek.   De Initiatiefgroepen willen met dit onderzoek hun ervaringsdeskundigheid inzetten om de kennis van  loketmedewerkers over de doelgroep te vergroten en de beeldvorming van mensen met een  psychische beperking te verbeteren. Met die kennis kan de dienstverlening aan kwetsbare en vaak  moeilijk bereikbare mensen worden verbeterd. De aanbevelingen die uit het onderzoek naar voren  zijn gekomen kunnen hiertoe bijdragen. Het onderzoek was met name gericht op drie kenmerken:  laagdrempelig‐ en bereikbaarheid van het Wmo‐loket, toegankelijkheid van informatie en  deskundigheid van de loketmedewerkers. Deze kenmerken worden door ervaringsdeskundigen als  zeer belangrijk ervaren in de dienstverlening. De Wmo‐loketten laten bij het onderzoek een positieve  indruk achter. Er zijn nog wel punten die verbetering behoeven. Deze zijn opgenomen in de  rapportage.   Utrechtse Heuvelrug heeft naar aanleiding van het advies aanvullende informatie opgevraagd.  Amersfoort heeft aangegeven het rapport te gaan gebruiken bij de uitwerking van het Wmo‐loket.  BIJEENKOMST WMO‐LOKETTEN  Voorafgaand aan het Mysterie Guest ondezoek vond een bijeenkomst plaats voor loketmedewerkers.  Samen met Lokale Versterking West Utrecht kregen zij voorlichting over de mogelijkheden om de  toegankelijkheid van loketten te vergroten voor GGZ‐ en OGGZ‐cliënten en te zorgen dat de  informatie en benaderingswijze aansluit bij de behoeften van deze doelgroep.   INFORMATIEBIJEENKOMST “VERANDERINGEN IN DE AWBZ”,  De veranderingen in de AWBZ hebben voor sommige cliënten grote gevolgen. Begin 2009 is daarom  een informatiebijeenkomst georganiseerd voor Wmo‐raden en leden van de klankbordgroepen. Het 

15   

   was een succes. 45 Deelnemers gingen met veel nieuwe kennis naar huis. De bijeenkomst werd  georganiseerd samen met CliëntenBelang Utrecht en Lokale Versterking West‐Utrecht.    DVD OVER MAATSCHAPPELIJK OPVANG  In een gezamenlijk project met andere regio’s van Lokale Versterking is in 2009 een voorlichtings  DVD gemaakt over Maatschappelijke Opvang en de prestatievelden 7, 8 en 9. De première van de  DVD met de titel: “Betrokken SAMENleving” was 17 september in Leiden te zien. De film portretteert  acht  ervaringsdeskundigen, krachtige mensen met verschillende achtergronden. Verhalen waaruit  blijkt dat iedereen het kan overkomen. Daarnaast laat de film drie vernieuwende initiatieven zien:  een opzet van hostels voor daklozen, Maatschappelijke Opvang in een voormalig fabrieksgebouw in  combinatie met commerciële bedrijvigheid en (ex‐)daklozen die werken aan opvang in zelfbeheer.  Volgens Sabine Uitslag, CDA‐Tweede Kamerlid en dagvoorzitter bij de première, een reality film, die  de ogen opent en dat ook zeker bij beleidsambtenaren zal doen.  ONDERTUSSEN…  Tussen al deze werkzaamheden door, vonden tal van kleinere activiteiten en acties plaats. Een greep  uit deze activiteiten:        

Zelfevaluatie Wmo‐raden uitgezet met CliëntenBelang Utrecht en Utrecht West  Informatie van Nederlandse Vereniging Autisme (NVA) onder de aandacht gebracht bij  gemeenten en Wmo‐raden  Overleg gehad met MEE Utrecht . Er komt een werkgroep die zich gaat richten op hoe  Steunpunten en MEE de cliëntenondersteuning lokaal zouden kunnen organiseren.   Informatiestands op de informatiebijeenkomst Wmo in Soest en Bunschoten  Presentatie bij opening nieuwe locatie Servicepunt Veenendaal  Bijgedragen aan training loketmedewerkers die door Lokale Versterking Midden West  Utrecht georganiseerd wordt.   Bijdrage aan de ontwikkeling van een cliënteninitiatief voor een nazorggroep van cliënten  van de verslavingszorg 

 

16   

   GEBRUIKTE MATERIALEN  Bij de voorlichtings‐ en informatiebijeenkomsten werd gebruik gemaakt van materiaal dat door de  regionale initiatiefgroep zelf ontwikkeld was. De eerste aanzet werd steeds gegeven door leden van  de regionale initiatiefgroep, die dit daarna samen met de projectmedewerker verder uitwerkten.  Indien nodig werd het materiaal voorgelegd aan de achterban om aanvullende informatie te krijgen.  Vanuit het landelijk programma Lokale Versterking werd professionele steun gegeven door een  communicatiemedewerker. In de praktijk bleek dit echter vrijwel niet nodig.   ONTWIKKELDE PRODUCTEN  

      

Wervingsfolder: Gebruik je ervaring. Doe mee!!!   Er zijn twee varianten van deze folder: één voor GGZ‐cliënten en één voor mensen die te  maken hebben met verslaving of maatschappelijke opvang. (Zie bijlage 1, pag. 50)  De projectmedewerker is er voor jou  Wmo in beeld  Powerpoint presentatie Wmo  Meelezersbrief Veenendaal  Wmo‐Participatiestructuur GGZ   DVD Maatschappelijk Opvang   Vergelijking Wmo‐beleidsplannen    

SOCIAL NETWORK  Internet biedt steeds meer toegankelijke functionaliteiten om te communiceren, netwerken te  ontwikkelen en te onderhouden. De regionale initiatiefgroep heeft daarom een speciale website  ontwikkeld,   www.wmo.werkgroepen.net. Eigenlijk is dit meer dan een website. Het is een kruising tussen een  social network (à la Hyves of Facebook, t.w. een netwerk van doelgroepgerichte subsites of weblogs)   en een besloten intranet. Men krijgt daarbij niet alleen de gelegenheid om mee te praten over  onderwerpen die worden aangeboden maar men kan ook zelf onderwerpen en thema's aandragen  en inbrengen, waarover meningen uitgewisseld worden. Men kan ook zelf ‘groepen’ in het leven  roepen en beheren, met ‐ indien gewenst ‐ bijbehorende blogs, fora. etc. Deze mogelijkheden maken  het voor de regionale initiatiefgroep eenvoudiger om contact met elkaar te onderhouden. Het maakt  het voor de cliëntvertegenwoordigers mogelijk om op de hoogte te blijven van alles wat er gebeurt  rond de Wmo‐ en de GGZ en om hun kennis hierover op peil te houden. En om anderen (zoals de  gemeente en instellingen) informatie te geven over eigen wensen, problematiek en knelpunten.  Tegelijkertijd biedt het een kans om participatie van GGZ‐cliënten te stimuleren, door hen te  motiveren mee te doen met dit netwerk en vervolgens via het netwerk te stimuleren gebruik te  maken van andere participatiemogelijkheden. Daarnaast is het network een mogelijkheid om  voorlichting te geven over de GGZ‐problematiek aan leden die hier minder kennis van hebben en om  17   

   mogelijkheden te bespreken om de GGZ‐participatie via het Wmo‐beleid te verbeteren.    De ontwikkeling van het netwerk gaat gepaard met de ontwikkeling van trainingen. In een beperkt  aantal informele cursussen in een GGZ‐internetcafé of buurthuis leren groepen van cliënten en – vertegenwoordigers gezamenlijk (met hun begeleiders) de benodigde computer‐ en internet‐ techniek.  Het feitelijk netwerken geeft hiermee een aanzet tot een aanzienlijk steviger, breder  groepsgevoel met intensievere onderlinge contacten,  samenwerking en kennis van elkaar. Het  netwerk versterkt op deze manier zowel de individuele gebruikers als het collectieve proces om te  komen tot een breed gedragen advies over Wmo‐beleid.      

18   

   3. BORGING EN DE TOEKOMST VAN DE REGIONALE INITIATIEFGROEP  Nadat het ministerie van VWS besloten heeft om de verantwoordelijkheid voor de  cliëntenparticipatie Wmo / GGZ over te dragen aan gemeenten, heeft het Landelijk Platform GGz  gewerkt aan borging van de resultaten bij regionale organisaties. Medio 2008 is door het beleid  ingezet om de resultaten van het landelijke programma en de regionale initiatiefgroepen zoveel  mogelijk te borgen bij Regionale Cliënten Organisaties (RCO’s).   De regionale initiatiefgroep Oost Utrecht werkt voor de afronding van Lokale Versterking officieel  vanuit het Steun‐ en informatiepunt GGZ Utrecht. Dat is een onafhankelijke, laagdrempelige  organisatie, die vanuit ervaringsdeskundigheid ondersteuning biedt aan mensen die zelf of in hun  omgeving te maken hebben met psychische, psychosociale of psychiatrische problematiek. In de  praktijk worden de activiteiten gecoördineerd door de voormalige regionale initiatiefgroep Oost  Utrecht. Voor de definitieve borging van de resultaten van Lokale Versterking is door deze regionale  initiatiefgroep stichting ‘Als jij en ik’ opgericht.   STICHTING ‘ALS JIJ EN IK’  Stichting ‘Als jij en ik’ gaat zich hardmaken voor maatschappelijke participatie van ggz‐cliënten. Dit  zal ze doen via belangenbehartiging in de Wmo‐raden waar al vertegenwoordigers in zitten. Om  meer ervaringsdeskundigen te vinden die zich in willen zetten als belangenbehartiger, wordt gewerkt  met de ideeën uit de herstelbeweging. Cliënten worden uitgenodigd om te participeren en krijgen  een pakket aan activiteiten aangeboden dat bij hen past. De Wmo‐raad kan een onderdeel van dit  pakket zijn, maar in principe krijgt iedereen meer taken. Hierdoor zijn de vertegenwoordigers in de  Wmo‐raad goed op de hoogte van de stand van zaken rond de participatie van GGZ‐cliënten.  Bovendien is het voor henzelf aantrekkelijker doordat zij een constante dagbesteding krijgen en ook  praktische werkzaamheden uit kunnen voeren. Naast het stimuleren van de cliëntenparticipatie zal  de stichting zich ook bezighouden met het vergroten van de mogelijkheden voor GGZ‐ en OGGZ‐ cliënten om deel te nemen aan de maatschappij. Via onderzoek en cliëntgestuurde projecten zal  gewerkt worden aan het verbeteren van het GGZ‐beleid in de diverse gemeenten.   De toekomst van de stichting is grotendeels afhankelijk van de waarde die de gemeenten toekennen  aan cliëntenparticipatie en de GGZ‐doelgroep. Wanneer de gemeenten in Oost Utrecht de  meerwaarde hiervan erkennen en inzien dat cliëntenparticipatie alleen zinvol is als deze  georganiseerd is, kunnen zij door een bijdrage aan de stichting zorgen dat de kwaliteit van de  cliëntenparticipatie GGZ op een aanvaardbaar niveau blijft. Wanneer slechts enkele gemeenten een  bijdrage leveren, zal de stichting ervoor moeten kiezen ook alleen in deze gemeenten inzet te  leveren. Verder zal zij zich via nader uit te werken projecten bezighouden met het verbeteren van de  positie en participatie van GGZ –cliënten in de regio Oost Utrecht.      

19   

   4. REGIONALE GEGEVENS    4.1   

ALGEMEEN 

Voor de regio Oost Utrecht gaat Lokale Versterking uit van tien gemeenten: Amersfoort, Baarn,  Bunschoten, Utrechtse Heuvelrug, Leusden, Renswoude, Rhenen, Soest, Veenendaal, Woudenberg.  De gemeente Utrechtse Heuvelrug is ontstaan op 1 januari 2006 na een herindeling van de zeven  dorpen Amerongen, Doorn, Driebergen‐Rijsenburg, Leersum, Maarn, Maarsbergen en Overberg.  Amersfoort en Veenendaal zijn voor de GGZ‐voorzieningen centrumgemeenten in de regio. Het  totale aantal inwoners van deze regio is iets meer dan 400.000.   Bij de start van het Programma Lokale Versterking in 2007 hadden alle gemeenten een Wmo‐ verordening. Amersfoort, Utrechtse Heuvelrug, Leusden, Rhenen en Veenendaal hadden een Wmo‐ adviesraad. In Soest was een breed overleg.     DE DOELGROEP GGZ EN OGGZ  Maar liefst 40% van alle Nederlanders krijgt in zijn of haar leven te maken met een psychische of  psychiatrische stoornis. Jaarlijks heeft één op de vier Nederlanders psychische problemen. Een deel  van deze mensen is kwetsbaar. Zij ondervinden vaker dan andere mensen problemen bij het  deelnemen aan de maatschappij. Deze mensen hebben bijvoorbeeld meer problemen bij het  organiseren van hun dagelijks leven of moeite om een plezierig sociaal leven te hebben. Welk  percentage van de doelgroep er binnen het aandachtsgebied van de Wmo terecht komt is onbekend.  Het ervaren van beperkingen is afhankelijk van de manier waarop de persoon zelf met de stoornis  omgaat, zijn verwachtingen ten aanzien van meedoen en zelfredzaam zijn en het sociale  steunsysteem om hem heen. Dit vertaalt zich ook in de behoefte aan ondersteuning; en vervolgens in  de mate en de vorm van de gevraagde ondersteuning. Meer dan bij andere doelgroepen is het risico  aanwezig dat het aanbod niet aansluit bij de vraag omdat de kwetsbare burgers de weg in de  maatschappij niet weten . Cliëntenparticipatie bij het opstellen van het aanbod is van belang om het  aanbod af te kunnen stemmen op de wensen en mogelijkheden van de doelgroep.   Hoewel de precieze prevalentiecijfers per gemeente niet bekend en moeilijk te achterhalen zijn, valt  toch uit diverse onderzoeken af te leiden dat het om een grote groep burgers gaat. Een schatting van  het aantal mensen met een bepaalde stoornis is voor iedere gemeente af te leiden door uit te gaan  van het percentage van het landelijk gemiddelde3. Een gedeelte van de cliënten heeft te maken met                                                               3

 Deze cijfers zijn gebaseerd op 

‐ het NEMESIS onderzoek van het Trimbos Instituut. Te downloaden via www.trimbos.nl, kernscijfers psychische  stoornissen. De resultaten van een nieuw NEMESIS onderzoek worden binnenkort verwacht.  

20   

   dubbele of meervoudige problematiek, waardoor de som van de aantallen hoger is dan de  totaalpercentages.   Stemmingsstoornissen 

7,6%, waarvan 5% een zware depressie en 1,4% een manisch‐ depressieve stoornis. 

Angststoornissen 

12,4%, waarvan onder andere 7,1% een specifieke fobie en  4,8% een sociale fobie. 

Alcohol‐ en drugsverslaving 

9,1%, waarvan 8,2% alcoholverslaving en 1,3% drugsverslaving 

Gedragsstoornis 

8,3%, waarvan onder andere 1,5% ADHD en 5,3%  persoonlijkheidsstoornissen (bv. Borderline) 

Stoornis in Autismespectrum 

0,8% 

  GGD Eemland heeft onderzoek gedaan naar de gezondheid van de inwoners in de regio Utrecht  midden‐Eemland. Deze zijn gepubliceerd op ‘www.gezondheidsatlas.nl’. Hieruit  blijken de landelijke  cijfers in grote lijnen vergelijkbaar met de regionale situatie. Volgens de GGD gelden de volgende  percentages voor deze regio:  Psychosociale problemen,  5‐6 jarigen    

10%    

Psychosociale problemen 9‐11 jarigen 

6% 

Psychosociale problemen 12‐19 jarigen 

12% 

Suïcidegedachten afgelopen 12 maanden, 12‐19  jarigen 

18,3%  3,5%  

Suïcidepoging afgelopen 12 maanden, 12‐19  jarigen  Depressieve klachten, volwassenen 

16%, waarvan 8% medicatie krijgt. Voor  senioren is dit 18% en 8%. 

Angststoornissen, volwassenen 

12%, waarvan 10% medicatie krijgt 

Alcoholgebruik afgelopen 4 weken, beneden 16  jaar 

32%, waarvan 66% in ieder geval op één  gelegenheid zwaar gedronken heeft. 

                                                                                                                                                                                           ‐ Het nationaal kompas volksgezondheid op de website van het RIVM:  http://www.rivm.nl/vtv/object_class/kom_psychstoor.html  

21   

   Hasj‐ of wietgebruik ooit, 12‐19 jarigen 

14,5% 

Harddrugs gebruik ooit, 12‐19 jarigen 

2,6% 

Alcoholgebruik, zware drinkers volwassenen 

10% 

  We kunnen de doelgroep onderverdelen naar de ernst van de klachten. Vijftien tot twintig procent  van de bevolking is psychisch kwetsbaar, maar min of meer zelfredzaam. Naar schatting vier procent  kampt met ernstige problemen, waarvan een kwart opgenomen is (geweest), zorg mijdt of de weg  naar de zorg niet weet te vinden. Als we die vier procent bekijken, zien we het volgende beeld:  Drie procent heeft ernstige psychische of psychiatrische problemen      

Maken vaak gebruik van ambulante ggz‐hulp;  Hebben complexe vragen;  Hebben moeite met keuzes maken;  Hebben een afbrokkelend sociaal netwerk;  Hebben beperkte sociale vaardigheden.  

Eén procent heeft zeer ernstige psychische of psychiatrische problemen        

Heeft regelmatig opnames nodig;  Is soms afgeknapt op alle zorg of zorgmijdend;  Heeft meest complexe vragen;  Ervaart de minste informele steun in eigen omgeving;  Heeft slechte ervaringen met hulp zoeken;  Heeft moeite met uitleggen vragen en voorkeuren;  Schrikt terug voor aanmeldingsprocedures en officiële gebouwen.  

Voorbeelden van de dagelijkse problemen waar GGZ‐cliënten mee te kampen hebben staan in bijlage  2.      

22   

   4.2  

GGZ VOORZIENINGEN IN OOST UTRECHT 

BEHANDELENDE INSTELLINGEN       

De Gelderse Roos: crisisdienst  De Symfora Groep: Zon & Schild  Centrum Maliebaan verslavingzorg   Eleos: gereformeerde geestelijke gezondheidszorg  Vrijgevestigde psychologen en psychiaters  RIAGG Amersfoort en omstreken 

Er is een verwijzing van de huisarts nodig  ONDERSTEUNING EN BEGELEIDING       

Kwintes, beschermd wonen.  Kwintes, ambulante woonbegeleiding en bemoeizorg.  Stichting Iks: maatschappelijke opvang en vrouwenopvang  Diverse thuiszorgorganisaties.  Zorgboerderijen.  CMD: Het Budget Advies Centrum (BAC)  

Er is een indicatie nodig

VOORZIENINGEN BINNEN DE GEMEENTEN  Amersfoort 

     

DAC de Boeier, dagactiviteiten  Weekendtref: inloopvoorziening in het weekend met als doel verlichten van  eenzaamheidsproblematiek van (ex) cliënten GGz  Project WEP (Wijk en Psychiatrie), vanuit het wijkcentrum activiteiten toegankelijker maken.  Motiva straatadvocaten  Reijer ter Burgh, centrum voor informatie en advies GGz  Maatjesproject vanuit Ravelijn (vrijwilligerscentrale) 

Soest 



De Schoof, dagactiviteiten (vanuit Symfora) 

Veenendaal  

  

Servicepunt GGZ  DAC de Schoof, dagactiviteiten (vanuit Kwintes)  DAC OptrackOptrack, dagactiviteiten (vanuit Kwintes)  23   

   FINANCIËLE PROBLEMEN  Bij een aantal van bovenstaande GGZ‐voorzieningen zijn er momenteel onduidelijkheden over de  toekomst. Doordat een aantal financieringsregelingen voor GGZ‐cliënten verandert, verliezen of  verloren deze voorzieningen inkomsten.  Het gaat bijvoorbeeld om de Zorgvernieuwingsgelden  (vanuit het Zorgvernieuwingsproject kortweg ZVP), een regeling die door het rijk gedecentraliseerd is  zonder de gemeenten inzicht te geven in waar dit geld voorheen voor werd gebruikt en zonder het  geld te oormerken.   Ook de pakketmaatregelen hebben grote invloed. Dat komt doordat mensen met lichte beperkingen  geen recht op begeleiding meer krijgen, terwijl in de ggz veel ziektebeelden geen constant verloop  hebben en mensen dus te maken kunnen krijgen met grote terugvallen. Tegelijkertijd is de grondslag  psychosociaal vervallen. Op Kamervragen die hierover gesteld zijn naar aanleiding van de dreigende  sluiting van een DAC antwoordde staatssecretaris Bussemaker: “Indien het gaat om cliënten die  voorheen op de grondslag psychosociaal begeleiding kregen, hebben de betrokken gemeenten  middelen gekregen. Zij zijn vrij om dagbesteding in te vullen op een manier die zij bij hun inwoners  vinden passen… Voor mensen met lichte beperkingen geldt dat zij in eigen kring een oplossing  moeten vinden of zij kunnen een beroep doen op hun gemeente als het gaat om maatschappelijke  participatie. Voor de dagbestedingcentra betekent dit dat gemeenten een nieuwe partner zijn om  afspraken mee te maken.”4  SUBSIDIEREGELINGEN  De verantwoordelijkheid voor de voormalige AWBZ‐subsidieregeling ZorgVernieuwingsProjecten GGZ  (ZVP‐gelden) is overgedragen aan gemeenten. Het doel van deze subsidieregeling was het stimuleren  van cliënteninitiatieven voor zorgvernieuwing in de geestelijke gezondheidszorg. De ZVP‐gelden  werden in het recente verleden gebruikt om vernieuwende cliënteninitiatieven op te zetten, zoals  PGB‐consulenten voor de GGZ, informatiesteunpunten, cliëntondersteuning GGZ en onderzoek. Met  de invoering van de Wmo zijn de ZVP‐gelden bij de gemeenten terecht gekomen en hebben die  gemeenten het voor het zeggen. Het landelijke budget van 6,7 miljoen euro is naar rato verdeeld  over alle gemeenten en niet geoormerkt in het Wmo‐budget terechtgekomen. Daarmee is niet meer  tot op de euro duidelijk hoeveel de gemeenten vanuit de voormalige ZVP‐regeling ontvingen. Als  vuistregel kan gelden: een kleine halve euro per inwoner per jaar.   Daarnaast zijn er ook andere subsidieregelingen naar de Wmo overgegaan:   Subsidieregeling Initiatieven openbare geestelijke gezondheidszorg;    Subsidieregeling Coördinatie vrijwillige thuiszorg en mantelzorg;    Subsidieregeling Collectieve preventie geestelijke gezondheidszorg;    Subsidieregeling Diensten bij wonen met zorg.   Ook van deze collectieve regelingen moeten cliënten uit de GGZ en hun naastbetrokkenen kunnen  profiteren.                                                                4

 Kamervragen met antwoord 2009‐2010, nr. 263, Tweede Kamer  24   

   CLIËNTENORGANISATIES IN OOST UTRECHT   Vele cliënten in Oost Utrecht dragen, elk op hun eigen wijze, een steentje bij aan het behartigen van  de belangen van de GGZ‐cliënten in hun regio. Ook houden velen zich actief bezig met het thema  herstel. Cliënten en familieleden die zich bezighouden met cliëntenparticipatie zijn georganiseerd in  een aantal organisaties:    

Provinciaal Platform GGZ Utrecht, aangesloten bij CliëntenBelang Utrecht;  Cliëntenraden van Kwintes, Symfora, Centrum Maliebaan, Stichting Iks, RIAGG Amersfoort  e.o.;  Van de GGZ‐cliënten‐ en familie‐organisaties hebben met name de Nederlandse Vereniging  voor Autisme, Ypsilon en  Labyrinth‐in‐perspectief actieve leden met een actieve interesse in  het Wmo‐beleid; 

     

25   

   5. GEGEVENS GEMEENTEN    Hieronder volgen per gemeente een aantal pagina’s. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van een vaste  indeling:  1. Gegevens over GGZ‐problematiek binnen de gemeente  2. Activiteiten van Programma Lokale Versterking   3. Knelpunten en aanbevelingen    Ad1:  Per gemeente in Oost Utrecht geven we cijfers. Voor deze statistische gegevens hebben we gebruik  gemaakt van het Goldberg & Huxley model echelonsgewijs. (beschreven op www.rivm.nl onder het  kopje psychische problemen en de omvang), een tweede bron is het NEMISIS onderzoek.  Per jaar krijgen van iedere 1.000 Nederlanders 235 mensen een psychische stoornis. Van deze  mensen komen er 96 ‘in beeld’ bij een hulpverlener; een huisarts, maatschappelijk werk, psycholoog  of psychiater. De andere 139 doen géén beroep op de gezondheidszorg, maar kampen misschien wel  met problemen die het moeilijk maken aan de samenleving mee te doen5. Van de mensen met GGZ  diagnose komt een deel in het GGZ circuit en slechts een klein deel wordt intramuraal opgenomen.  Zie ook blz. 20.  Per gemeente splitsen we de cijfers uit naar enkele ziektebeelden, weer uitgaande van de landelijke  gemiddelden. De som is hier niet gelijk aan de delen, omdat een derde van alle mensen met een  psychische stoornis meer dan één stoornis heeft.   Uit de rapportages van de GGD noemen we per gemeente enkele opvallende cijfers. Een volledig  overzicht is te vinden op www.ggdatlas.nl.   Daarna vermelden we per gemeente de gegevens die door het CIZ beschikbaar zijn gesteld over het  aantal personen die op 1‐1‐2009 recht hadden op AWBZ‐begeleiding voor de functie Begeleiding met  de grondslag Psychiatrische Problematiek/Psycho‐sociale problematiek. Deze gegevens zijn relevant  omdat een deel van deze mensen met de verscherpte toegang hierop geen recht meer zal hebben en  mogelijk een beroep gaat doen op de Wmo.  Het CIZ maakt over elk kwartaal een rapportage wat in elke gemeente de gevolgen zijn van de  herindicaties. Op dit moment van schrijven zijn echter nog zo weinig mensen geherindiceerd dat die  gegevens niet representatief zijn. De verwachting is dat er met name in het laatste kwartaal van 2009  veel GGZ‐cliënten hun indicatie zullen verliezen. De cijfers in deze rapportage zijn overgenomen uit  de eerste kwartaalrapportage van het CIZ, met als peildatum 1 januari 2009.                                                                5

 Uit ‘Aard en omvang Wmo‐doelgroep’ SGBO juni 2006  26   

   AMERSFOORT    GEGEVENS OVER GGZ‐PROBLEMATIEK BINNEN DE GEMEENTE 6  Op een bevolking van 139.054 personen krijgen, uitgaande van de landelijk gemiddelden, ieder jaar  32.678 personen psychische klachten. Er gaan 13.349 personen met deze klachten naar een  hulpverlener, 19.329 zoeken zelf naar oplossingen. Er hebben 4.172 mensen ernstige psychische  problemen of een psychische handicap, en nog eens 1.391 zeer ernstig.   Uitgaande van de landelijke gemiddelden kan men deze cijfers uitsplitsen naar ziektebeeld. Het gaat  dan om 10.568 mensen met stemmingsstoornissen, 17.243 mensen met angststoornissen, 12.654  mensen met een alcohol‐ of drugsverslaving, 11.541 mensen met gedragsstoornissen, 1.112 mensen  met een stoornis in het autismespectrum. De som van deze gemiddelden is hoger dan het aantal  mensen met klachten, omdat een derde deel van deze mensen meerdere stoornissen heeft.   Uit de rapportage van de GGD7 blijkt dat 18% van de volwassenen en 22% van de senioren in  Amersfoort kampt met depressieve klachten.  Dit laatste is het hoogste uit de regio. Het gaat om  55.621 burgers, een veel hoger aantal dan uit de landelijk gemiddelden valt af te leiden. In 2008  bleek volgens dezelfde GGD‐rapportage 14% van de jongeren tussen 12 en 19 psychosociale  problematiek te hebben. Het aantal alcoholverslaafden ligt op het landelijk gemiddelde.  Uit de (gemeentelijke) rapportage AWBZ Pakketmaatregelen 2009 van het CIZ blijkt dat 132 cliënten  een geldig recht hadden op de functie begeleiding vanuit de dominante grondslag Psychiatrische  ziekte/aandoening8. Er waren 135 personen die een indicatiebesluit hadden voor de functie  begeleiding op de dominante grondslag Psychosociaal probleem. Deze laatste groep heeft per 1‐1‐ 2009, met het vervallen van deze grondslag op die datum, hun rechten verloren.     WMO‐ PARTICIPATIE IN HET ALGEMEEN EN OVER DE GGZ IN HET BIJZONDER  Amersfoort heeft géén Wmo‐raad. GGz‐vertegenwoordigers geven wel ongevraagd advies.   De start van de GGZ‐deelname in de Wmo‐raad in Amersfoort verliep zeer vlot. Begin 2007 riep de  gemeente burgers op voor de voorlopige Wmo‐raad voor de ontwikkeling van het beleidskader. De  regionale initiatiefgroep Oost Utrecht en de projectmedewerker hebben deze oproep onder de                                                               6

 De verantwoording voor deze cijfers is te vinden op pagina 9. 

7

 Gezondheidsatlas GGD, www.ggdatlas.nl, rapportage 2004 (meest recent) 

8

 Op de peildatum 1‐1‐2009   27   

   aandacht gebracht van GGZ‐cliënten gebracht en en een vertegenwoordiger en een  schaduwdeelnemer gevonden  Zij werden bij hun werk gesteund door een in het leven geroepen  klankbordgroep Amersfoort van Lokale Versterking. De klankbordgroep komt 1x per maand bijeen.  De vertegenwoordiger is eind 2007 uit de voorlopige Wmo‐raad gestapt. Zij vond dat de gemeente  niet serieus omgaat met de Wmo‐raad en wilde hier geen energie meer insteken. Ook waren er  onderlinge problemen in de Wmo‐raad. De Wmo‐raad heeft aangegeven wel graag input van de  klankbordgroep te krijgen. De voormalig vertegenwoordigster levert hier nog wel een bijdrage aan.  Na het vaststellen van het beleidskader is de voorlopige Wmo‐raad opgeheven. De klankbordgroep  GGZ  is door de gemeente gevraagd mee te denken over hoe de burgerparticipatie vorm gegeven kan  worden. In eerste instantie werd er gedacht aan een Wmo‐spil waar 1 of 2 personen uit de  klankbordgroep ook deel van uit zouden maken. Naast vertegenwoordigers van andere doelgroepen.  Nu, ruim anderhalf jaar later, heeft de gemeente nog steeds geen invulling hieraan gegeven.  In november 2007 is het concept beleidskader WMO besproken door de klankbordgroep. Daarbij zijn  enkele aanvullingen gegeven, waarbij de belangrijkste opmerking was dat een groot deel van de  psychische en psychiatrische problemen niet onder de OGGZ vallen. De GGZ‐doelgroep is meer dan  de zorgwekkende zorgmijders. De gemeente moet deze groep niet vergeten.     ACTIVITEITEN VAN PROGRAMMA LOKALE VERSTERKING   In 2007 is een Klankbordgroep opgericht. Deze groep bestaat uit 6 personen die proberen het beleid  van de gemeente Amersfoort te volgen op het gebied van de Wmo (Wet maatschappelijke  ondersteuning). Ook werken zij aan de beeldvorming rondom mensen met een psychiatrische en/of  verslavingsachtergrond of met ervaring in de maatschappelijke opvang of vrouwenopvang. De  projectmedewerker ondersteunt de klankbordgroep. De groep vergadert gemiddeld één keer per  maand.    Naast het volgen van en adviseren over het Wmo‐beleid houdt de klankbordgroep zich ook bezig met  het signaleren van knelpunten voor GGZ‐cliënten die niet direct aan de Wmo gerelateerd zijn. Het  gaat dan bijvoorbeeld over nazorg. Deze is voor cliënten bij veel instellingen slecht geregeld. Soms is  er na ontslag uit een instelling nog een gesprek, maar meer niet. Cliënten hebben behoefte aan  bijvoorbeeld een nazorggroep, lotgenotencontact en het leren gebruikmaken van  ervaringsdeskundigheid. Hiervoor zullen financiële middelen en ondersteuning ter beschikking  moeten komen. Het is echter niet duidelijk waar dit onder valt: AWBZ, Wmo of de  zorgverzekeringswet. Dit onderwerp wordt verder uitgezocht door de klankbordgroep.     WMO KLANKBORDGROEP GGZ AMERSFOORT DOET MEE AAN SOFIE AAN TAFEL   De Wmo klankbordgroep GGZ Amersfoort deed mee met Sofie aan tafel, een project waarbij  inwoners de tafel dekken voor mensen die zij niet goed kennen. Het was een groot succes, waarbij de  klankbordgroep kon werken aan het verbeteren van de beeldvorming rond mensen met een  28   

   psychische stoornis. De gasten waren grotendeels mensen die zelf geen ervaring hebben met deze  doelgroep. Ieder lid van de klankbordgroep had één persoon uitgenodigd. Het was een heel gezellige  avond en na afloop mocht iedereen zijn bordje en een Sofie‐spatel mee naar huis nemen.   KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN  De gemeente heeft zich in het beleidsplan niet expliciet gericht op jeugd, maatschappelijke opvang  en (O)GGZ, omdat zij vindt dat het beleid hiervoor al voor de invoering van de Wmo is opgesteld. De  klankbordgroep maakt zich hier zorgen over. Daarnaast valt op dat de gemeente het Wmo‐beleid  niet aan de hand van de prestatievelden wil bespreken. De regionale initiatiefgroep heeft hier moeite  mee en blijft alers omdat de voor de GGZ het meest van toepassing zijnde prestatievelden wel eens  onderbelicht zouden kunnen worden. Hoewel de huisvesting voor mensen met een verslaving goed is  geregeld, blijft dit een aandachtspunt. Het Wmo‐beleid moet integraal worden opgesteld. Nu zijn de  doelgroepen Maatschappelijke Opvang, Vrouwenopvang en Verslavingszorg niet in het beleid  opgenomen.     GGZ beleid 

Amersfoort is op een aantal gebieden goed bezig voor de GGZ‐doelgroep. Met name het project  ‘Wijk en Psychiatrie’ is een goed voorbeeld hiervan. In dit project vinden binnen buurthuizen  gezamenlijke activiteiten plaats voor mensen met psychische problemen en andere burgers. Dit  project zou in andere gemeenten navolging moeten krijgen.   Een aantal belangrijke aandachtspunten:  

Er is onvoldoende ondersteuning voor mensen uit de doelgroep die zelfstandig gaan wonen,  onvoldoende nazorg. 



Er moet meer aandacht besteed worden aan hoe mensen uit de doelgroep prettig kunnen  wonen in hun wijk. 



Er is nog steeds een groot stigma op mensen uit de psychiatrie, verslavingszorg en  maatschappelijke opvang. Hier moet vanuit de gemeente aandacht aan besteed worden. 



Er is veel en complexe ambtenarij (formulieren die moeten worden ingevuld) voor psychiatrische  cliënten.  Zij kunnen dit zelf vaak niet regelen. 



De informatievoorziening over ondersteuning, dagbesteding, financiën etc. is onvoldoende. 

  Clientenparticipatie 

De cliëntenparticipatie is in Amersfoort nog steeds niet officieel geregeld, maar via een Wmo‐spil. De  gemeente probeert de cliëntenparticipatie breed op te pakken, door zowel organisaties als cliënten  29   

   te betrekken. Dit wordt door de klankbordgroep op prijs gesteld, maar veel beleid wordt nog  vastgesteld zonder adviesaanvraag. Lokale Versterking adviseert daarom om werk te maken van het  instellen van een officieel adviesorgaan, waarin in ieder geval de cliënten uit diverse doelgroepen  een zetel hebben.  

30   

   Baarn    GEGEVENS OVER GGZ‐PROBLEMATIEK BINNEN DE GEMEENTE  Op een bevolking van 24.375 personen krijgen, uitgaande van de landelijk gemiddelden,  ieder jaar  5.728 personen psychische klachten. Er gaan 2.340 personen met deze klachten naar een  hulpverlener, 3.388 zoeken zelf naar oplossingen. Er hebben 731 mensen ernstige psychische  problemen of een psychische handicap, en nog eens 244 zeer ernstig.   Uitgaande van de landelijke gemiddelden kan men deze cijfers uitsplitsen naar ziektebeeld. Het gaat  dan om 1.853 mensen met stemmingsstoornissen, 3.023 mensen met angststoornissen, 2.218  mensen met een alcohol‐ of drugsverslaving, 2.023 mensen met gedragsstoornissen, 195 mensen  met een stoornis in het autismespectrum. De som van deze gemiddelden is hoger dan het aantal  mensen met klachten, omdat een derde deel van deze mensen meerdere stoornissen heeft.   17% van de volwassenen kampt met depressieve klachten,  Uit de GGD rapportage blijkt een  opvallend hoog druggebruik in Baarn, het hoogste uit de regio. 12% van de jongeren geeft aan  recentelijk drugs gebruikt te hebben en 4% van de jongeren heeft ooit harddrugs gebruikt.   Uit de (gemeentelijke) rapportage AWBZ Pakketmaatregelen 2009 van het CIZ  blijkt dat 26 cliënten  een geldig recht hadden op de functie begeleiding vanuit de dominante grondslag Psychiatrische  ziekte/aandoening9. Er waren 25 personen die een indicatiebesluit hadden voor de functie  begeleiding op de dominante grondslag Psychosociaal probleem. Deze laatste groep heeft per 1‐1‐ 2009, met het vervallen van deze grondslag op die datum, hun rechten verloren.       WMO‐ PARTICIPATIE IN HET ALGEMEEN EN OVER DE GGZ IN HET BIJZONDER  Baarn heeft géén Wmo‐raad, er is geen ggz‐vertegenwoordiger actief.   Het is Lokale Versterking niet gelukt een lid te vinden uit de gemeente Baarn. Na dit op verschillende  manieren geprobeerd te hebben, is er gestopt met een actieve werving. Vanuit Lokale Versterking is  hiermee geen zicht op de gevolgen van het Wmo‐beleid voor GGZ‐cliënten. Zover bij ons bekend is,  zijn er in Baarn geen specifieke activiteiten gericht op het verbeteren van de beeldvorming van GGZ‐ cliënten, worden er geen kansen gecreëerd om de participatiegraad te verbeteren en worden de  gevolgen van het Wmo‐beleid niet beoordeeld voor deze doelgroep.  

                                                             9

 Op de peildatum 1‐1‐2009   31   

   ACTIVITEITEN VAN PROGRAMMA LOKALE VERSTERKING   Doordat er geen lid vanuit Baarn in de regionale initiatiefgroep aanwezig was, zijn er geen specifieke  activiteiten uitgevoerd in Baarn. Alle regionale bijeenkomsten en activiteiten zijn wel aangekondigd,  zodat inwoners en vertegenwoordigers aanwezig konden zijn bij andere activiteiten van Lokale  Versterking.     KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN  Binnen Baarn is weinig aandacht voor GGZ‐cliënten en mensen met een verslaving. Toch blijkt uit de  cijfers, met name van de GGD, dat grote groepen inwoners hier wel ervaring mee hebben. Met name  het aantal jongeren met een verslaving is relatief hoog. Het zou goed zijn om een doelgericht  voorlichtings‐ en preventieprogramma te starten op het Middelbaar Onderwijs. Een soortgelijk  advies geldt voor de GGZ. Verbetering van de beeldvorming rond GGZ‐cliënten leidt tot meer  mogelijkheden voor participatie. De gemeente zou ‘Kwartier maken’ moeten stimuleren) .    bladwijzer niet gedefinieerd.  De gemeente krijgt momenteel geen advies over het Wmo‐beleid als het gaat over GGZ‐cliënten of  mensen met een verslaving. Het zou goed zijn om hier in te voorzien, waardoor de Wmo ook voor  deze doelgroep ingezet kan worden. De gemeente heeft een specifieke taak in het bevorderen van  de participatie van kleine en kwetsbare doelgroepen. De gemeente Baarn moet hier actief werk van  gaan maken.  De stichting Als jij en ik is de opvolger van de regionale initiatiefgroep Lokale Versterking. Zij  adviseert over het bevorderen van de participatie van ggz‐cliënten aan de samenleving. Zij nodigt de  gemeente Baarn uit om contact op te nemen voor een adviesgesprek.  

32   

   BUNSCHOTEN    GEGEVENS OVER GGZ‐PROBLEMATIEK IN DE GEMEENTE  Op een bevolking van 19.475 personen krijgen, uitgaande van de landelijk gemiddelden, ieder jaar  4.577 personen psychische klachten. Er gaan 1.870 personen met deze klachten naar een  hulpverlener, 2.707 zoeken zelf naar oplossingen. Er hebben 584 mensen ernstige psychische  problemen of een psychische handicap, en nog eens 195 zeer ernstig.   Uitgaande van de landelijke gemiddelden kan men deze cijfers uitsplitsen naar ziektebeeld. Het gaat  dan om 1.480 mensen met stemmingsstoornissen, 2.415 mensen met angststoornissen, 1.772  mensen met een alcohol‐ of drugsverlaving, 1.616 mensen met gedragsstoornissen, 156 mensen met  een stoornis in het autismespectrum. De som van deze gemiddelden is hoger dan het aantal mensen  met klachten, omdat een derde deel van deze mensen meerdere stoornissen heeft.   Uit de cijfers van de GGD blijkt een opvallend hoog percentage kinderen psychosociale klachten te  hebben. In de groep 9 tot 11 jarigen is dit 16%, terwijl vrijwel het gemiddelde voor de regio 6,2% is.   Van de jongeren tussen de 12 en 19 heeft in het jaar voorafgaande aan het onderzoek (2008) maar  liefst 4% een suïcidepoging gedaan, terwijl 18% daar over nagedacht heeft.   Uit de (gemeentelijke) rapportage AWBZ Pakketmaatregelen 2009 van het CIZ  blijkt dat 14 cliënten  een geldig recht hadden op de functie begeleiding vanuit de dominante grondslag Psychiatrische  ziekte/aandoening10. Er waren 23 personen die een indicatiebesluit hadden voor de functie  begeleiding op de dominante grondslag Psychosociaal probleem. Deze laatste groep heeft per 1‐1‐ 2009, met het vervallen van deze grondslag op die datum, hun rechten verloren.       WMO‐ PARTICIPATIE IN HET ALGEMEEN EN OVER DE GGZ IN HET BIJZONDER  Bunschoten heeft géén Wmo‐raad, er is geen GGZ‐cliëntvertegenwoordiger actief.   De gemeente Bunschoten heeft een grote inspraakbijeenkomst georganiseerd voor de Wmo. Tijdens  deze conferentie kon gereageerd worden op het beleidsplan. Ook Lokale Versterking was hierbij  aanwezig. Opvallend was dat er verder weinig cliënten aanwezig waren. De bijeenkomst werd vooral  bezocht door organisaties. Hoewel deze organisaties soms ook spreken namens cliënten, dienen zij  ook altijd een organisatiebelang, waardoor de mening van cliënten niet goed naar voren kon komen  tijdens deze conferentie. Vanuit Lokale Versterking vinden we dit een gemiste kans, omdat juist de                                                               10

 Op de peildatum 1‐1‐2009   33   

   cliënten zelf een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van het Wmo‐beleid en het  creëren van draagvlak hiervoor.       ACTIVITEITEN VAN PROGRAMMA LOKALE VERSTERKING   Het is Lokale Versterking niet gelukt een lid te vinden uit de gemeente Bunschoten.   Doordat er geen lid vanuit Bunschoten in de regionale initiatiefgroep aanwezig was, zijn er geen  specifieke activiteiten uitgevoerd in deze gemeente. Alle regionale bijeenkomsten en activiteiten zijn  wel aangekondigd, zodat inwoners en vertegenwoordigers aanwezig konden zijn bij andere  activiteiten van Lokale Versterking.       KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN  Binnen Bunschoten is er weinig bekendheid met de GGZ‐ en verslavingszorg. Het lijkt alsof er weinig  cliënten uit deze groepen wonen. Uit de rapportage van het CIZ blijkt echter dat 11,7% van de  geïndiceerden een psychosociale indicatie heeft/had en dat bij hen de awbz‐indicatie begeleiding is  vervallen. Om het risicio van terugval tegen te gaan verdient het aanbeveling dat de gemeente  voorziet in begeleiding.  Het percentage geindiceerden met een psychosocilae grondslag  is een hoog percentage, gemiddeld  is het percentage in deze regio 9,4.  De indicatie psychiatrie werd bij 7,1% van de cliënten gegeven,  dat is hetzelfde als het gemiddelde van deze regio. Uit deze cijfers blijkt dat een grote groep burgers  kampt met psychosociale problematiek. Deze groep is in de gemeente weinig zichtbaar. Het zou  kunnen zijn dat er sprake is van een taboe, waardoor cliënten hun stoornis niet zichtbaar durven  maken. Stichting Als jij en ik beveelt daarom aan om meer te doen aan de beeldvorming rond  mensen met psychosociale problemen.  

34   

   UTRECHTSE HEUVELRUG    GEGEVENS OVER GGZ‐PROBLEMATIEK IN DE GEMEENTE  Op een bevolking van 48.846 personen krijgen, uitgaande van de landelijk gemiddelden,  ieder jaar  11.479 personen psychische klachten. Er gaan 4.689 personen met deze klachten naar een  hulpverlener, 6.790 zoeken zelf naar oplossingen. Er hebben 1.465 mensen ernstige psychische  problemen of een psychische handicap en nog eens 488 zeer ernstig.   Uitgaande van de landelijke gemiddelden kan men deze cijfers uitsplitsen naar ziektebeeld. Het gaat  dan om 3.712 mensen met stemmingsstoornissen, 6.057 mensen met angststoornissen, 4.445  mensen met een alcohol‐ of drugsverslaving, 4.054 mensen met gedragsstoornissen, 391 mensen  met een stoornis in het autismespectrum. De som van deze gemiddelden is hoger dan het aantal  mensen met klachten, omdat een derde deel van deze mensen meerdere stoornissen heeft.   Uit de (gemeentelijke) rapportage AWBZ Pakketmaatregelen 2009 van het CIZ  blijkt dat 56 cliënten  een geldig recht hadden op de functie begeleiding vanuit de dominante grondslag Psychiatrische  ziekte/aandoening11. Er waren 76 personen die een indicatiebesluit hadden voor de functie  begeleiding op de dominante grondslag Psychosociaal probleem. Deze laatste groep heeft per 1‐1‐ 2009, met het vervallen van deze grondslag op die datum, hun rechten verloren.       WMO‐ PARTICIPATIE IN HET ALGEMEEN EN OVER DE GGZ IN HET BIJZONDER  Utrechtse Heuvelrug heeft een schriftelijk erkende Wmo‐raad, hierin zit géén GGZ‐ of OGGZ‐ cliëntvertegenwoordiger.   Bij het samenstellen van de Wmo‐raad van de Utrechtse Heuvelrug bleken er veel aanmeldingen te  zijn. Hoewel er vanuit Lokale Versterking een goede kandidaat was, die al ervaring had opgedaan in  de eigen initiatief‐ en klankbordgroep, is het niet gelukt om een plaats in de Wmo‐raad te krijgen. De  regionale initiatiefgroep Lokale Versterking heeft hierover overleg gehad met de betreffende  beleidsambtenaar, met name omdat bleek dat de Wmo‐raad zou gaan bestaan uit hulpverleners.   De gemeente is geïnteresseerd in de GGZ‐problematiek. Na de presentatie van het Mysterie Guest  verslag, heeft de wethouder contact opgenomen met Lokale Versterking om toelichting te vragen op  het rapport.  

                                                             11

 Op de peildatum 1‐1‐2009   35   

   ACTIVITEITEN VAN PROGRAMMA LOKALE VERSTERKING   In 2007 is een klankbordgroep opgericht, waar geïnteresseerde GGZ‐cliënten bespraken welke  adviezen gegeven konden worden over het Wmo‐beleid van de gemeente. De klankbordgroep  bestond uit 2 personen en vergaderde gemiddeld één keer per maand. Eén persoon heeft zich  teruggetrokken, nadat zij afgewezen was voor de Wmo‐raad. De andere persoon is toen actief  geworden in de regionale regionale initiatiefgroep.    Vanuit Lokale Versterking  en Lokaal Centraal is begin 2008 een cursus Wmo gegeven aan de Wmo‐ raad van de gemeente Heuvelrug. Deze cursus werd gegeven door de projectmedewerker Jacqueline  Moelands en Jan Achterberg. Deze training was niet specifiek gericht op GGZ, maar ook op algemene  vaardigheden. Tijdens de training heeft de Wmo‐raad wel kennis gemaakt met de GGZ‐doelgroep,  waardoor het voor hen beter invoelbaar is tegen welke problemen GGZ‐cliënten aanlopen en welke  mogelijkheden de Wmo biedt.     KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN  Binnen de Utrechtse Heuvelrug bestaat weinig bekendheid met de GGZ‐ en verslavingszorg. Het lijkt  alsof er weinig cliënten uit deze groepen wonen. Uit de rapportage van het CIZ blijkt echter dat  10,7% van de geïndiceerden een psychosociale indicatie heeft/had. Dit is een hoog percentage,  gemiddeld is het percentage in deze regio 9,4. De indicatie psychiatrie werd bij 7,9% van de cliënten  gegeven. Ook dit is hoger dan het gemiddelde voor de regio (7,1%). Uit deze cijfers blijkt dat een  grote groep burgers kampt met psychosociale of psychiatrische problematiek. Deze groep is in de  gemeente weinig zichtbaar. Het zou kunnen zijn dat er sprake is van een taboe, waardoor cliënten  hun stoornis niet zichtbaar durven maken. Lokale Versterking beveelt daarom aan om meer te doen  aan de beeldvorming rond mensen met een psychische‐ of verslavingsachtergrond.   Voor de Wmo‐raad  geldt dat het, vanuit de visie van Lokale Versterking, een knelpunt is dat de  Wmo‐raad  voornamelijk uit professionals bestaat. Stichting Als jij en ik beveelt aan om deze raad  aan te vullen met cliënten en alle openvallende plaatsen in te laten vullen door cliënten.    

36   

   LEUSDEN    GEGEVENS OVER GGZ‐PROBLEMATIEK IN DE GEMEENTE  Op een bevolking van 28.610 personen krijgen, uitgaande van de landelijke gemiddelden, ieder jaar  6.723 personen psychische klachten. Er gaan 2.747 personen met deze klachten naar een  hulpverlener, 3.977 zoeken zelf naar oplossingen. Er hebben 858 mensen ernstige psychische  problemen of een psychische handicap en nog eens 286 zeer ernstig.   Uitgaande van de landelijke gemiddelden kan men deze cijfers uitsplitsen naar ziektebeeld. Het gaat  dan om 2.174 mensen met stemmingsstoornissen, 3.548 mensen met angststoornissen, 2.604  mensen met een alcohol‐ of drugsverslaving, 2.375 mensen met gedragsstoornissen, 229 mensen  met een stoornis in het autismespectrum. De som van deze gemiddelden is hoger dan het aantal  mensen met klachten, omdat een derde deel van deze mensen meerdere stoornissen heeft.   Uit de (gemeentelijke) rapportage AWBZ Pakketmaatregelen 2009 van het CIZ  blijkt dat 21 cliënten  een geldig recht hadden op de functie begeleiding vanuit de dominante grondslag Psychiatrische  ziekte/aandoening12. Er waren 19 personen die een indicatiebesluit hadden voor de functie  begeleiding op de dominante grondslag Psychosociaal probleem. Deze laatste groep heeft per 1‐1‐ 2009, met het vervallen van deze grondslag op die datum, hun rechten verloren.     WMO‐ PARTICIPATIE IN HET ALGEMEEN EN OVER DE GGZ IN HET BIJZONDER  Leusden heeft een schriftelijk erkende Wmo‐raad, hierin zit géén GGZ‐ of OGGZ‐ cliëntvertegenwoordiger. De raad heeft geen onafhankelijke ondersteuning.   In de Wmo‐raad zit geen vertegenwoordiger namens de GGZ. Wel is er een zeer actieve GGZ‐ vertegenwoordiger actief in Leusden. Deze persoon is actief in de Duwgroep Leusden, die de  gemeente adviseert over Wmo‐zaken. Duwgroep Leusden is een stichting die de belangen behartigt  voor mensen met een beperking. De vertegenwoordiger zit hierin namens de GGz. Zij is tevens  bestuurslid van Stichting Wonen Plus.  De vertegenwoordiger heeft contact met de regionale initiatiefgroep Lokale Versterking, maar zit zelf  niet in deze groep. Hierdoor is er binnen Lokale Versterking geen zicht op het Wmo‐beleid van de  gemeente.  

                                                             12

 Op de peildatum 1‐1‐2009   37   

   Een goed project in Leusden is Wonen plus. Dit is een speciale woonvorm voor mensen met  schizofrenie. Zij krijgen zo de kans om in een veilige omgeving zelfstandig onder begeleiding te  wonen. Het initiatief is genomen door ouders.     ACTIVITEITEN VAN PROGRAMMA LOKALE VERSTERKING   Lokale Versterking heeft geen activiteiten uitgevoerd die alleen gericht waren op Leusden. Wel zijn  bij alle regionale activiteiten uitnodigingen en aankondigingen verspreid in Leusden. Vanuit de  gemeente was er bij alle voorlichtingsbijeenkomsten van Lokale Versterking iemand aanwezig.     KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN  In de Wmo‐raad is geen vertegenwoordiger vanuit de GGZ‐ of OGGZ opgenomen. Het zou beter zijn  om dit wel te doen, zodat er een borging is voor het toetsen van en adviseren over de gevolgen van  het Wmo‐beleid voor mensen met een GGZ‐ of OGGZ‐achtergrond.   De gemeente zou structureel geld ter beschikking moeten stellen om de cliëntenparticipatie vanuit  de ggz‐ en oggz te borgen en te zorgen dat deze input gegeven kan worden door getrainde en  deskundige vertegenwoordigers. Dit kan geregeld worden door inschakeling van stichting Als jij en ik.          

38   

   RENSWOUDE    GEGEVENS OVER GGZ‐PROBLEMATIEK IN DE GEMEENTE  Op een bevolking van 4.463 personen krijgen, uitgaande van de landelijk gemiddelden, ieder jaar  1.048 personen psychische klachten. Er gaan 428 personen gaan met deze klachten naar een  hulpverlener, 146 zoeken zelf naar oplossingen. Er hebben 134 mensen ernstige psychische  problemen of een psychische handicap en nog eens 45 zeer ernstig.   Uitgaande van de landelijke gemiddelden kan men deze cijfers uitsplitsen naar ziektebeeld. Het gaat  dan om 339 mensen met stemmingsstoornissen, 553 mensen met angststoornissen, 406 mensen  met een alcohol‐ of drugsverlaving, 370 mensen met gedragsstoornissen, 36 mensen met een  stoornis in het autismespectrum. De som van deze gemiddelden is hoger dan het aantal mensen met  klachten, omdat een derde deel van deze mensen meerdere stoornissen heeft.   Uit de rapportage van de GGD blijkt dat het percentage inwoners met psychische klachten  vergelijkbaar is met andere gemeenten in de regio. 13% van de volwassen inwoners kampt met  depressieve klachten en 11% met angststoornissen. 16% van de jongeren kampt met  suïcidegedachten en 10% met psychosociale problematiek.   Uit de (gemeentelijke) rapportage AWBZ Pakketmaatregelen 2009 van het CIZ  blijkt dat 3 cliënten  een geldig recht hadden op de functie begeleiding vanuit de dominante grondslag Psychiatrische  ziekte/aandoening13. Er waren 7 personen die een indicatiebesluit hadden voor de functie  begeleiding op de dominante grondslag Psychosociaal probleem. Deze laatste groep heeft per 1‐1‐ 2009, met het vervallen van deze grondslag op die datum, hun rechten verloren.     WMO‐ PARTICIPATIE IN HET ALGEMEEN EN OVER DE GGZ IN HET BIJZONDER  In Renswoude is een schriftelijk erkende Wmo‐raad actief, hierin zit géén GGZ‐vertegewoordiger. De  raad heeft geen onafhankelijke ondersteuner.   Door de geringe omvang van de gemeente Renswoude is er een direct contact met de burgers. In de  kleine Wmo‐raad zit geen vertegenwoordiging vanuit de GGZ, maar de beleidsambtenaar geeft aan  alle burgers te kennen en problemen rechtstreeks op te lossen.                                                                    13

 Op de peildatum 1‐1‐2009   39   

   ACTIVITEITEN VAN PROGRAMMA LOKALE VERSTERKING   Renswoude ligt op de grens van twee regio’s van Lokale Versterking. Er is een gesprek geweest met  de beleidsmedewerker en deze is af en toe bij bijeenkomsten van Lokale Versterking geweest .    KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN   De omvang van de gemeente is een voordeel omdat de mensen met psychische problemen die hulp  nodig hebben vanuit de Wmo rechtstreeks bij de ambtenaren bekend zijn. Dit is echter ook een  valkuil. Omdat er nog steeds een taboe rust op psychische problemen, en zeker op problemen rond  verslaving, zou het kunnen zijn dat mensen zich juist door de kleinschaligheid niet durven melden.  Het is dus belangrijk om in de gaten te houden of de gemeente werkelijk laagdrempelig en anoniem  kan werken. Wellicht is het ook nodig om het stigma rond de GGZ te verkleinen, waardoor het voor  cliënten makkelijker wordt om zich kenbaar te maken.          

40   

   RHENEN    GEGEVENS OVER GGZ‐PROBLEMATIEK IN DE GEMEENTE  Op een bevolking van 18.644 personen krijgen, uitgaande van de landelijk gemiddelden, ieder jaar  4.381 personen psychische klachten. Er gaan 1.790 personen gaan met deze klachten naar een  hulpverlener, 2.592 zoeken zelf naar oplossingen. Er hebben 559 mensen ernstige psychische  problemen of een psychische handicap en nog eens 186 zeer ernstig.   Uitgaande van de landelijke gemiddelden kan men deze cijfers uitsplitsen naar ziektebeeld. Het gaat  dan om 1.417 mensen met stemmingsstoornissen, 2.312 mensen met angststoornissen, 1.697  mensen met een alcohol‐ of drugsverlaving, 1.547 mensen met gedragsstoornissen, 149 mensen met  een stoornis in het autismespectrum. De som van deze gemiddelden is hoger dan het aantal mensen  met klachten, omdat een derde deel van deze mensen meerdere stoornissen heeft.   De onderzoeken die door de GGD worden aangehaald laten zien dat veel kinderen in Rhenen  psychosociale problemen hebben. Het gaat om 16% van de kleuters (5‐6 jaar) en 10% van de 9‐11  jarigen.   Uit de (gemeentelijke) rapportage AWBZ Pakketmaatregelen 2009 van het CIZ  blijkt dat 19 cliënten  een geldig recht hadden op de functie begeleiding vanuit de dominante grondslag Psychiatrische  ziekte/aandoening14. Er waren 13 personen die een indicatiebesluit hadden voor de functie  begeleiding op de dominante grondslag Psychosociaal probleem. Deze laatste groep heeft per 1‐1‐ 2009, met het vervallen van deze grondslag op die datum, hun rechten verloren.       WMO‐PARTICIPATIE IN HET ALGEMEEN EN OVER DE GGZ IN HET BIJZONDER  Rhenen heeft een schriftelijk erkende Wmo‐raad met een onafhankelijke ondersteuner, hierin zit  géén cliëntvertegenwoordiger uit de GGZ of OGGZ.   Het is Lokale Versterking niet gelukt een lid te vinden uit de gemeente Rhenen. Na dit op  verschillende manieren geprobeerd te hebben, is besloten dat een lid van de regionale initiatiefgroep  als meelezer voor de Wmo‐raad zou gaan fungeren. Deze meelezer zit niet in de Wmo‐raad, maar  blijft wel op de hoogte van alles wat daar speelt en adviseert zo nodig over het Wmo‐beleid naar  aanleiding van de stukken van de Wmo‐raad. Hij zorgt dat de GGZ‐standpunten bekend zijn bij de  Wmo‐raad wanneer dit nodig is. In de Wmo‐raad blijft een plaats gereserveerd voor een lid vanuit de                                                               14

 Op de peildatum 1‐1‐2009   41   

   GGZ. Zodra er iemand gevonden is, wordt deze plaats opgevuld. De ervaring van de meelezer is dat  de combinatie van een Wmo‐WWB‐raad ten koste van de Wmo‐inhoud gaat. De meeste punten die  besproken worden hebben betrekking op de WWB. Dit vergt een andere deskundigheid dan het  adviseren over de Wmo.   De gemeente Rhenen is geïnteresseerd in de problematiek van GGZ‐cliënten en de mogelijkheden  om via het Wmo‐beleid te bevorderen dat deze mensen participeren in de samenleving. De  gemeente stond de afgelopen jaren steeds open voor informatie vanuit Lokale Versterking en was  actief aanwezig bij de georganiseerde bijeenkomsten.     ACTIVITEITEN VAN PROGRAMMA LOKALE VERSTERKING   Doordat er geen lid vanuit Rhenen in de regionale initiatiefgroep aanwezig was, zijn er geen  specifieke activiteiten uitgevoerd in Rhenen. Alle regionale bijeenkomsten en activiteiten zijn wel  aangekondigd, zodat inwoners en vertegenwoordigers aanwezig konden zijn bij andere activiteiten  van Lokale Versterking.     KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN  Het ontbreken van een GGZ‐vertegenwoordiger in de Wmo‐raad blijft een punt van aandacht. Het  feit dat het tijdens de looptijd van Lokale Versterking niet gelukt is om een vertegenwoordiger te  vinden, wil niet zeggen dat dit zo zal blijven. Het is daarom aan te raden de werving te herhalen  totdat een vertegenwoordiger gevonden is. Voor het werven kan daarbij het beste gebruik gemaakt  worden van een methode die meteen gericht is op het verspreiden van positieve informatie over  GGZ‐cliënten en hun mogelijkheden. Daarmee heeft de werving een dubbel doel.  De Wmo biedt kansen voor een vernieuwend beleid, dat uitgaat van participatie. Het is een  welzijnswet en geen zorgwet. Om dit te bereiken dient het beleid wel met zorg opgesteld te worden.  Dit vergt van alle betrokkenen een grote inzet en deskundigheid. Vanuit de cliëntenbeweging kan  deze deskundigheid aangeleverd worden. Het is dan echter wel belangrijk dat hier ruimte voor is.  Lokale Versterking adviseert daarom om in de Wmo‐raad het Wmo‐beleid te scheiden van beleid  rond andere wetten, zodat er door de vertegenwoordigers specifieke deskundigheid rond de Wmo  opgebouwd kan worden. Dit vergt immers een andere kennis en een andere insteek dan bijvoorbeeld  de WWB.  

42   

   SOEST    GEGEVENS OVER GGZ‐PROBLEMATIEK IN DE GEMEENTE  Op een bevolking van 45.360 personen krijgen, uitgaande van de landelijk gemiddelden, ieder jaar  10.660 personen psychische klachten. Er gaan 4.355 personen met deze klachten naar een  hulpverlener, 6.305 zoeken zelf naar oplossingen. Er hebben 1.361 mensen ernstige psychische  problemen of een psychische handicap en nog eens 454 zeer ernstig.   Uitgaande van de landelijke gemiddelden kan men deze cijfers uitsplitsen naar ziektebeeld. Het gaat  dan om 3.477 mensen met stemmingsstoornissen, 5.625 mensen met angststoornissen, 4.128  mensen met een alcohol‐ of drugsverlaving, 3.765 mensen met gedragsstoornissen, 363 mensen met  een stoornis in het autismespectrum. De som van deze gemiddelden is hoger dan het aantal mensen  met klachten, omdat een derde deel van deze mensen meerdere stoornissen heeft.   Uit de cijfers van de GGD blijkt dat 15% van de volwassenen kampt met depressieve klachten en dat  11% van de inwoners een zware drinker is. Dit laatste houdt in dat zij op minstens één dag per week  meer dan 6 glazen alcohol drinken.   Uit de (gemeentelijke) rapportage AWBZ Pakketmaatregelen 2009 van het CIZ  blijkt dat 55 cliënten  een geldig recht hadden op de functie begeleiding vanuit de dominante grondslag Psychiatrische  ziekte/aandoening15. Er waren 54 personen die een indicatiebesluit hadden voor de functie  begeleiding op de dominante grondslag Psychosociaal probleem. Deze laatste groep heeft per 1‐1‐ 2009, met het vervallen van deze grondslag op die datum, hun rechten verloren.     WMO‐ PARTICIPATIE IN HET ALGEMEEN EN OVER DE GGZ IN HET BIJZONDER  Soest heeft een schriftelijk erkende Wmo‐raad, hierin zit een GGZ‐cliëntvertegenwoordiger. De raad  heeft geen onafhankelijke ondersteuner.   Stichting CliëntenBelang Utrecht Wmo Soest  functioneert als een breed Wmo‐overleg. In 2007 is  hier een lid toegevoegd namens de GGZ. Het CWS wil verbinden en ook andere vertegenwoordigers  tonen hun betrokkenheid bij de GGZz. Direct na zijn aantreden heeft deze vertegenwoordiger zich  gericht op het inventariseren van de wensen van mensen met een psychische beperking en het  opzetten van een klankbordgroep. Hij heeft hierbij gebruik gemaakt van de mogelijkheden van de  regionale initiatiefgroep en van Lokale Versterking. Dit resulteerde in een een achterban bestaande  uit zo'n 30 cliënten, een aantal ouders en organisaties die geraadpleegd kunnen worden.   

                                                             15

 Op de peildatum 1‐1‐2009   43   

   De vertegenwoordiger heeft met veel kennis van zaken en bevlogenheid de belangenbehartiging van  GGZ‐cliënten op zich genomen en heeft deze doelgroep hiermee duidelijk op de kaart van  CliëntenBelang Utrecht Wmo Soest gezet. Helaas is hij overleden. Eén van de leden met wie hij in  CliëntenBelang Utrecht Soest zat heeft zijn activiteiten overgenomen. Ook zij weet met  betrokkenheid en een grote deskundigheid de belangen van de doelgroep duidelijk neer te zetten.  Na advies van de GGZ‐vertegenwoordigers heeft de gemeente twee projecten opgezet.   OV‐training  Sommige GGZ‐cliënten kampen met een beperking waardoor zij niet met het Openbaar Vervoer  kunnen reizen. Zij kunnen bijvoorbeeld niet tegen teveel prikkels, of raken in paniek wanneer een  situatie anders is dan zij verwachten. Voor deze cliënten is vraagafhankelijk vervangend vervoer  noodzakelijk. Voor de groep mensen die na begeleiding wel zelfstandig met het Openbaar Vervoer  zou kunnen reizen, is een OV‐training bedacht. Dit cliënteninitiatief is uiteindelijk niet gerealiseerd,  het geld is teruggestort. Het gehele proces van verzoek tot toekenning heeft te lang geduurd en  daarmee is het enthousiasme van cliënten verloren gegaan     Maatjesproject  Mensen die psychische problemen hebben (gehad) kunnen in een situatie terechtkomen dat zij  nauwelijks meer vrienden of bekenden hebben. Om deze vereenzaming te doorbreken is het  maatjesproject opgezet. In een 1 op 1‐contact bieden maatjes mensen met een langdurige  psychische aandoening de gelegenheid om samen een ontspannende activiteit te ondernemen.  Het  maatjesproject is gerealiseerd. Mensen kunnen hun vraag om een maatje bij het vrijwilligersloket  danwel Ravelijn Amersfoort neerleggen. Het vrijwilligersloket verwijst daarbij uitsluitend door.    Het aantal aanvragen dat gehonoreerd wordt, is laag. Het aanbod aan vrijwilligers is te laag om te  kunnen voorzien in een maatje voor iedereen die daar behoefte aan heeft. In 2007/8 werd bekend  dat er bezuinigd zou gaan worden en dat Ravelijn zou gaan stoppen met de aanvragen uit Soest. Eind  2008, begin 2009 is het project hervat en is via de media de doorstart bekend gemaakt. Als  vanzelfsprekend is de achterban ‐zoals hierboven‐ direct op de hoogte gebracht.  Inloopmiddagen  De gemeente werkt samen met Symfora door ondersteuning te financieren. De  ondersteuning betreft het organiseren van een inloop op twee middagen in de week. In een gesprek  met de wethouder is een prestatienorm afgesproken voor wat betreft het aantal bezoekers.      Bij Symfora wordt gewerkt aan het realiseren van een soortgelijk project als WEP (wijk en  psychiatrie) in Amersfoort. Een groot verschil ‐met de nodige gevolgen‐ is dat dit initiatief van een  zorg instelling komt en niet vanuit een Welzijnsorganisatie. Het is tot op heden de vraag of Stichting  Balans (welzijn) de middelen krijgt om fysieke ondersteuning te bieden. Wat zij tot nu toe wel doen is  ruimte beschikbaar stellen.     

44   

   ACTIVITEITEN VAN PROGRAMMA LOKALE VERSTERKING   De regionale initiatiefgroep heeft overleg gehad met de wethouder , waarbij de GGZ‐doelgroep in  beeld is gebracht. De wethouder was al bekend met deze doelgroep, onder andere doordat hij vice‐ voorzitter was van het Landelijk Platform Cliëntenraden in de GGZ.   Vanuit Lokale Versterking is daarna ondersteuning gegeven aan de vertegenwoordigers in  CliëntenBelang Utrecht Soest Wmo en bij de projecten die hier ontwikkeld werden.   KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN  De cliëntenparticipatie en specifiek de participatie van GGZ‐cliënten is goed verlopen in Soest. Deze  gemeente kan daarmee een voorbeeldfunctie hebben voor andere gemeenten in de regio. Het is nu  zaak om de aandacht niet te laten verslappen en actief werk te blijven maken van deze  cliëntenparticipatie en van de participatie van GGZ‐cliënten.   De gemeente is goed op weg met zowel cliëntenparticipatie als met Wmo‐beleid voor GGZ‐cliënten.  Er is aandacht voor deze bijzondere doelgroep, zonder dat een uitzonderingspositie in CWS  bevochten moet worden. Daarnaast is er sprake van een actieve inzet van de gemeente om  projecten te laten ontwikkelen en te financieren om GGZ‐cliënten beter te laten participeren aan de  samenleving. Hiermee vervullen zij een voorbeeldrol voor de rest van de regio.   Bij de cliëntenparticipatie is het een aanbeveling om de directe van CWS vragen te stellen omtrent  onderwerpen die de GGZ en maatschappelijke opvang aangaan.   De gemeente geeft zelf ook aan het moeilijk te vinden, inzicht te krijgen in welk deel van de  populatie kampt met psychische klachten, wat hun behoeftes zijn en daarmee wat hun eigen  verantwoordelijkheid is. CWS kan hier over adviseren. Verder is het een aanbeveling om gebruik te  maken van methodes die ontwikkeld zijn om hiermee om te gaan. Te denken valt aan een training  Zelfregie voor consulenten of een training door ervaringsdeskundige cliënten.         

45   

   VEENENDAAL    GEGEVENS OVER GGZ‐PROBLEMATIEK IN DE GEMEENTE  Op een bevolking van 61.706 personen krijgen, uitgaande van de landelijk gemiddelden, ieder jaar  14.501 personen psychische klachten. Er gaan 5.924 personen met deze klachten naar een  hulpverlener, 8.577 zoeken zelf naar oplossingen. Er hebben 1.851 mensen ernstige psychische  problemen of een psychische handicap en nog eens 617 zeer ernstig.   Uitgaande van de landelijke gemiddelden kan men deze cijfers uitsplitsen naar ziektebeeld. Het gaat  dan om 4.690 mensen met stemmingsstoornissen, 7.652 mensen met angststoornissen, 5.615  mensen met een alcohol‐ of drugsverlaving, 5.122 mensen met gedragsstoornissen, 494 mensen met  een stoornis in het autismespectrum. De som van deze gemiddelden is hoger dan het aantal mensen  met klachten, omdat een derde deel van deze mensen meerdere stoornissen heeft.   De onderzoeken die door de GGD worden aangehaald laten zien dat veel kinderen in Veenendaal  psychosociale problemen hebben. Het gaat om 16% van de kleuters (5‐6 jaar) en 10% van de 9‐11  jarigen.   Uit de (gemeentelijke) rapportage AWBZ Pakketmaatregelen 2009 van het CIZ  blijkt dat 73 cliënten  een geldig recht hadden op de functie begeleiding vanuit de dominante grondslag Psychiatrische  ziekte/aandoening16. Er waren 61 personen die een indicatiebesluit hadden voor de functie  begeleiding op de dominante grondslag Psychosociaal probleem. Deze laatste groep heeft per 1‐1‐ 2009, met het vervallen van deze grondslag op die datum, hun rechten verloren.     WMO‐ PARTICIPATIE IN HET ALGEMEEN EN OVER DE GGZ IN HET BIJZONDER  Veenendaal heeft een schriftelijk erkende Wmo‐raad, hierin zit vanaf de oprichting een GGZ‐ vertegenwoordiger en een plaatsvervangend lid, aan wie ondersteuning wordt verleend vanuit het  Servicepunt GGz Veenendaal.  In verband met de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) heeft de gemeente  Veenendaal een Wmo forum in het leven geroepen. Het Wmo forum is voor deze gemeente een  manier om samen met vertegenwoordigers van kwetsbare doelgroepen van gedachten te wisselen  over belangrijke beleidsthema’s die in de Wmo aan de orde komen en waarvoor de gemeente nieuw  beleid moet ontwikkelen. Al vanaf de eerste brede startconferentie Wmo werd door de daar  aanwezige vertegenwoordigers van GGZ instellingen ingezien dat het van groot belang was dat ook 

                                                             16

 Op de peildatum 1‐1‐2009   46   

   de GGZ doelgroep een stem zou hebben binnen het Wmo Forum. Tevens werd ingezien dat het  noodzakelijk was om deze GGZ‐ inbreng organisatorisch te ondersteunen.   Een viertal GGZ‐instellingen werkzaam in Veenendaal hebben de handen in dit verband ineen  geslagen en het Servicepunt GGZ gevraagd de vertegenwoordiging van GGZ‐cliënten in het forum te  organiseren. De rol van het Servicepunt GGZ Veenendaal is in dit verband die van ondersteuner en  belangenbehartiger van de GGZ doelgroep.  In de hiervoor opgerichte klankbordgroep komt  regelmatig een aantal cliënten en/of vertegenwoordigers van de GGZ‐cliëntenraden bijeen om de  onderwerpen/adviesaanvragen die in de Wmo‐forumbijeenkomsten aan de orde komen te  bespreken en zonodig van commentaar te voorzien. Deze  reacties worden gebundeld aangeboden  aan de gemeente Veenendaal en komen ook aan de orde tijdens de Wmo‐forum bijeenkomsten. Ook  andere GGZ‐belangenbehartigers (bijvoorbeeld familieverenigingen) kunnen hun stem laten horen,  bijvoorbeeld door als meelezer te fungeren.  Uit de leden van het vooroverleg wordt de  vertegenwoordiging in het Wmo forum samengesteld. De gemeente Veenendaal streeft naar een  vaste afvaardiging in het forum van maximaal 2 personen.  De rol van de ondersteuner van het  Servicepunt GGZ bestaat hieruit dat hij deelnemers uitnodigt voor bijeenkomsten van het  Forumoverleg GGZ, de stukken per email verspreidt (al dan niet voorzien van een toelichting of  achtergrondinformatie) en de bijeenkomsten voorzit. Tevens gaat de ondersteuner mee naar  vergaderingen van het WMO forum. Veenendaal is qua cliëntenparticipatie GGZ een succesgemeente  en kan als voorbeeld dienen voor andere gemeenten.     ACTIVITEITEN VAN PROGRAMMA LOKALE VERSTERKING   De Klankbordgroep Veenendaal bestaat uit 7 personen en vergadert gemiddeld één keer per maand.  Vanuit de klankbordgroep is een nauwe betrokkenheid bij de Regionale initiatiefgroep. In het overleg  komen verschillende ideeën voor ontmoeting tussen (O)GGZ‐cliënten en andere burgers aan de orde,  zoals  ‘Ga uit van bestaande voorzieningen in de wijk’ en ’Kunst als medium’. Ook is opgemerkt dat er  een link is te maken tussen terugvalpreventie voor GGZ‐cliënten en beeldvorming over GGZ‐cliënten.  Zelfhulpgroepen van (ex‐)GGZ‐cliënten en organisaties die zijn opgericht door ervaringsdeskundigen  zijn soms zo positief actief en zichtbaar in de samenleving dat zij ook bijdragen aan de beeldvorming  over GGZ‐cliënten. Zo werkt dat bijvoorbeeld bij de organisatie Umai hai.  Vanuit deze ideeën zijn  activiteiten ontwikkeld en projecten uitgedacht.     KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN  De cliëntenparticipatie en specifiek de participatie van GGZ‐cliënten is goed verlopen in Veenendaal.  Deze gemeente kan daarmee een voorbeeldfunctie hebben voor andere gemeenten in de regio. Het  is nu zaak om de aandacht niet te laten verslappen en actief werk te blijven maken van deze  cliëntenparticipatie en van de participatie van GGZ‐cliënten.  

47   

   WOUDENBERG    GEGEVENS OVER GGZ‐PROBLEMATIEK IN DE GEMEENTE  Op een bevolking van 11.403 personen krijgen, uitgaande van de landelijk gemiddelden, ieder jaar  2.680 personen psychische klachten. Er gaan 1.095 personen met deze klachten naar een  hulpverlener, 1.585 zoeken zelf naar oplossingen. Er hebben 342 mensen ernstige psychische  problemen of een psychische handicap en nog eens 114 zeer ernstig.   Uitgaande van de landelijke gemiddelden kan men deze cijfers uitsplitsen naar ziektebeeld. Het gaat  dan om 867 mensen met stemmingsstoornissen, 1.414 mensen met angststoornissen, 1.038 mensen  met een alcohol‐ of drugsverslaving, 946 mensen met gedragsstoornissen, 91 mensen met een  stoornis in het autismespectrum. De som van deze gemiddelden is hoger dan het aantal mensen met  klachten, omdat een derde deel van deze mensen meerdere stoornissen heeft.   Uit de (gemeentelijke) rapportage AWBZ Pakketmaatregelen 2009 van het CIZ  blijkt dat 8 cliënten  een geldig recht hadden op de functie begeleiding vanuit de dominante grondslag Psychiatrische  ziekte/aandoening17. Er waren 14 personen die een indicatiebesluit hadden voor de functie  begeleiding op de dominante grondslag Psychosociaal probleem. Deze laatste groep heeft per 1‐1‐ 2009, met het vervallen van deze grondslag op die datum, hun rechten verloren.     WMO‐ PARTICIPATIE IN HET ALGEMEEN EN OVER DE GGZ IN HET BIJZONDER  Woudenberg heeft een Wmo‐raad, die niet schriftelijk erkend is en geen onafhankelijk ondersteuner.  Er zit géén cliëntvertegenwoordiger uit de GGZ of OGGZ in.   Er is een breed overleg van cliëntvertegenwoordigers. Hier zit geen vertegenwoordiger van de GGZ‐ doelgroep in.  Er is een Wmo‐raad, sinds april 2008. Lokale Versterking heeft daarvoor nog geworven  maar geen kandidaten gevonden. De gemeente stond er open voor.    ACTIVITEITEN VAN PROGRAMMA LOKALE VERSTERKING   Bij de start van Lokale Versterking is contact geweest met de beleidsambtenaren. Tijdens dit  positieve contact hebben de vertegenwoordigers van de regionale initiatiefgroep uitleg gegeven over  het programma en over de GGZ‐doelgroep.  

                                                             17

 Op de peildatum 1‐1‐2009   48   

   Ondanks diverse pogingen en wervingsmethoden is het niet gelukt om een vertegenwoordiger vanuit  Woudenberg in de regionale initiatiefgroep te krijgen. Ook een afgevaardigde naar de Wmo‐raad is  niet gevonden.     KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN  Het ontbreken van een GGZ‐vertegenwoordiger in de Wmo‐raad blijft een punt van aandacht. Het  feit dat het tijdens de looptijd van Lokale Versterking niet gelukt is om een vertegenwoordiger te  vinden, wil niet zeggen dat dit zo zal blijven. Het is daarom aan te raden de werving te herhalen  totdat een vertegenwoordiger gevonden is. Voor het werven kan daarbij het beste gebruik gemaakt  worden van een methode die meteen gericht is op het verspreiden van positieve informatie over  GGZ‐cliënten en hun mogelijkheden. Daarmee heeft de werving een dubbel doel. 

49   

   BIJLAGE 1  Folder voor cliënten, familieleden en mantelzorgers in de ggz 

     

   

50   

   Folder voor cliënten, familieleden en mantelzorgers die te maken hebben met   verslaving en/of maatschappelijke opvang    

   

 

51   

   BIJLAGE 2  PRAKTISCHE PROBLEMEN IN HET DAGELIJKS LEVEN  Ggz‐cliënten kampen niet altijd met zware problematiek. Toch biedt de Wmo kansen om de  maatschappelijke participatie van mensen met psychische problematiek te verbeteren.  In deze  bijlage staan enkele voorbeelden van relatief ‘lichte’ psychische problemen, die     Tineke is al jaren depressief. Een depressie is een somber gevoel dat weken, maanden en soms zelfs  jaren aanhoudt. Symptomen zijn onder andere gebrek aan interesse en plezier; moeite met inslapen  of juist niet uit bed kunnen komen, vermoeidheid, angstgevoelens en geen of weinig gevoelsleven.  Ook gaat een depressie vaak gepaard met een sterke neiging tot piekeren en  concentratieproblemen. In de loop van de jaren heeft Tineke een enorme angst voor de  ‘buitenwereld’ gekregen. Zo durft zij niet alleen naar de supermarkt te gaan. Ook durft zij de telefoon  niet op te nemen als haar nummerherkenning een onbekende aangeeft. Zelf bellen durft ze al  helemaal niet. Soms kan dat heel lastig zijn bijvoorbeeld als het gaat om een uitkering aanvragen. Het  spreekt voor zich dat dit gevolgen heeft voor haar financiële situatie en alles wat daaruit voortvloeit  (wonen, sociaal leven, werken enzovoort).      Margreet, een 35 jarige vrouw met een echtgenoot en twee kinderen in de leeftijd van 8 en 10 jaar  oud woont in een Vinex‐wijk. Margreet staat er om bekend dat ze smetvrees heeft. Ze heeft dit zelf  aan de buurvrouw verteld. Binnen is alles proper en zeer schoon.  Sinds de scholen weer zijn begonnen na de zomervakantie is het de buurvrouw opgevallen dat de  kinderen in het weekend en na schooltijd niet meer buiten komen, ook al is het prachtig weer. De  buurvrouw heeft wel een poging gedaan in gesprek te komen met haar, maar dat is niet gelukt. Ze  maakt zich zorgen…    Raymond heeft ADHD. Hij vertelt: “Wanneer juf zegt: “Goed, luister”, dan moet ik net een papiertje  in de prullenbak gooien. Juf moppert dan. Zij zegt dat ik niet luister. Als juf zegt: “ Maak opdracht  3,4,5,6,7 en 8 van je rekenwerk”, dan begin ik bij opdracht 5, maak de helft van opdracht 7 en één  som van opdracht 8. Juf denkt dat ik lui ben, omdat ik mijn werk niet af heb. Toen juf zei: “ Nu wil ik  absolute stilte”, viel net mijn stoel om. Juf pakte mij bij de arm en zette mij op de gang.  Ik ben dol op  muziekles. Ik kreeg vorige week als eerste een muziekinstrument. Juf zei: “Nog niet mee spelen hoor,  pas als ik het zeg”. Maar ik had mijn instrument al heel goed uitgeprobeerd voordat juf klaar was met  uitdelen. Juf was boos en pakte mijn instrument af.      

52   

   BIJLAGE 3  OMREKENING LANDELIJKE GEMIDDELDEN NAAR LOKALE CIJFERS   

bevolking psychische klachten naar hulpverlener zelf oplossen ernstig zeer ernstig stemmingsstoornis angststoornis alcohol en drugsverslaving gedrag autisme

23,5% 9,6% 13,9% 3,0% 1,0%

Amersfoort 139054 32678 13349 19329 4172 1391

Baarn 24375 5728 2340 3388 731 244

Bunschoten Heuvelrug 19475 48846 4577 11479 1870 4689 2707 6790 584 1465 195 488

7,6% 12,4% 9,1%

10568 17243 12654

1853 3023 2218

1480 2415 1772

3712 6057 4445

8,3% 0,8%

11541 1112

2023 195

1616 156

4054 391

Leusden 28610 6723 2747 3977 858 286

Rensw. 4463 1049 428 620 134 45

Rhenen 18644 4381 1790 2592 559 186

Soest 45360 10660 4355 6305 1361 454

2174 3548 2604

339 553 406

1417 2312 1697

3447 5625 4128

4690 7652 5615

867 1414 1038

2375 229

370 36

1547 149

3765 363

5122 494

946 91

 

bevolking psychische klachten naar hulpverlener zelf oplossen ernstig zeer ernstig stemmingsstoornis angststoornis alcohol en drugsverslaving gedrag autisme

Veenend. Woudenb. 61706 11403 14501 2680 5924 1095 8577 1585 1851 342 617 114

        53   

   BIJLAGE 4  MOGELIJKE VOORZIENINGEN VANUIT CLIËNTENPERSPECTIEF    Beeldvorming   Voorlichting op scholen, gastdocentschap, lespakket ontwikkelen   Voorlichting aan andere groepen (allochtonen, gemeenteambtenaren, etc.)   Doelgroepambassadeurs   Kwartiermakersfestival   Rockopera, theater, musical, expositie (t.b.v. beeldvorming)   Informatiekraam verzorgen op congressen   Voorlichtingsfilm   Brochures, folders, boekjes met ervaringsverhalen en over ggz‐ en oggz‐problematiek   Organiseren van kwartiermakerfestivals, symposia, conferenties en debatten   Website  Belangenbehartiging en beleidsbeïnvloeding (vanuit ervaringsdeskundigheid):   Deelname overleg & commissies    Cliëntenpanels   Organiseren van symposia, conferenties en debatten   Werkgroep WMO voor cliënten uit verschillende gemeenten (ter voorbereiding van deelname in  beleidsorganen, commissies etc.)   kwaliteitsonderzoek vanuit cliëntenperspectief   Ontwikkelen cliëntenparticipatie   Doorbraakproject schizofrenie   Verzamelen ervaringskennis t.b.v. kwaliteitsverbetering zorg/Kwaliteitstoetsing vanuit  cliëntenperspectief   Ondersteunen van cliëntenraden   Onderzoek of enquête uitvoeren  Cliëntenparticipatie   Werven ggz‐ en oggz‐vertegenwoordigers in Wmo‐raden   Training ervaringsdeskundigheid   Training ggz‐vertegenwoordigers in Wmo‐raden   Coaching ggz‐vertegenwoordigers in Wmo‐raden   Training Wmo‐raden    Intervisiebijeenkomsten voor vertegenwoordigers in Wmo‐raden  Informatievoorziening, voorlichting voor cliënten   Informatiepunt/infowinkel   Spreekuur (algemeen of voor specifieke groepen/thema’s)   Cliëntencafé met discussiethema’s, voorlichtingsactiviteiten e.d.   Cliëntenkrant, nieuwsbrief e.d.   Brochures, folders, boekjes over diverse thema’s    Organiseren van symposia, conferenties en debatten   Website  54   

       Cliëntondersteuning (individueel)   Steunpunt voor cliënten   Telefonische en/of digitale hulplijn/advies   Financiële en administratieve ondersteuning   Ondersteuning in de zorg    Consulent praktische ondersteuning   Consulent PGB   Crisiskaart   Woonoriëntatie   Sociaal‐juridische hulpverlening  Contact, ontmoeting en sociale activiteiten   Cliëntencafé   Lotgenotencontact (gespreksgroepen, maatjeskoppels, koffie‐ochtend, etc.)   Multiloog bijeenkomsten   Inloophuis, woonkamerproject   Vriendendienst of maatjesproject   Organiseren/aanbieden van dagactiviteiten (koken, sporten, creatieve activiteiten, e.d.)  Wonen   Integratie‐activiteiten in woonwijken   Wijkcentra openstellen voor cliënten   Veiligheid wijken verbeteren   Opzetten van een woonvoorziening voor GGz‐cliënten   Mensen aan huisraad helpen  Arbeid en reïntegratie   Eigen sociale firma met werkplekken voor GGz‐cliënten (brouwerij, kwekerij, fruitplukbedrijf,  zorghotel, dierenpension, restaurant, cadeauwinkel, etcetera)   Organiseren van (leer)werkplekken voor cliënten bij bestaande bedrijven of organisaties   Stageplekken   Databank ervaringsdeskundigen (makelaarsfunctie)/ervaringsdeskundigenpool   Klussen/hand‐ en spandiensten voor cliënten   Computerhoek voor cliënten   Huiskamerbezoeken in instelling   Kunstuitleen  Opleidingen/cursussen   Ervaringsdeskundigen trainen hulpverleners   Aanbieden van cursussen aan cliënten (schrijven, vergadertechniek, vergaderstukken lezen,  herstellen doe je zelf, wonen, Word/computervaardigheden, creatieve cursussen, etc.)   Training voor cliëntenraden   

55   

    

56