Steunpunt Milieu en Gezondheid – Humane Biomonitoring ‐ Overzicht van uitgevoerde metingen Polluent
Wat zijn de voornaamste bronnen in onze omgeving?
Lood
-
Cadmium
- sigarettenrook - non‐ferro industrie, schrootverwerkende industrie - in het verleden: huisvuilverbrandings‐ ovens (bijv. verbranden van batterijen) en crematoria - industrie: metallurgie, chemische nijverheid, productie van glas, leer‐ en textielindustrie, kunstmeststoffen - belangrijke component bij lassen - ontginning van koper - stortplaatsen, afvalverbranding - houtproductie - verbranden van fossiele brandstoffen
Mangaan
Koper
Thallium
loodhoudende verf loden drinkwaterleidingen ferro en non‐ferro industrie in het verleden: loodhoudende benzine
- sigarettenrook - electronische industrie, minerale smeltovens, steenkoolcentrales, cement‐ en baksteenindustrie
Steunpunt Milieu en Gezondheid 2007‐2011
Hoe wordt de mens blootgesteld? Zware metalen - inademen van loodhoudend stof - in regio’s met historische loodvervuiling (bijv. in buurt van industrie of van drukke verkeerswegen) kunnen loodpartikels neerslaan op de groenten en kan lood het drinkwater vervuilen - via roken of blootstelling aan passief roken - eten van groenten uit vervuilde gebieden (cadmium wordt opgenomen in de groenten) - inademen van cadmiumhoudend stof
- inademen van mangaanhoudend stof in de buurt van industrie - lassers - inademen van koperhoudend stof - in sommige streken bevat het drinkwater hoge concentraties koper
- roken of blootstelling aan passief roken - groenten en fruit gekweekt in de buurt van industrie waar thallium wordt verwerkt
Welke zijn de verwachte gezondheidseffecten? - bloedarmoede - negatieve invloed op de intelligentie bij kinderen - verstoring nierwerking - vruchtbaarheidsproblemen - waarschijnlijk kankerverwekkend - verstoring nierwerking - verhoogde kans op osteoporose en botbreuken - kankerverwekkend (voornamelijk longkanker) - schadelijk voor het zenuwstelsel
- lage concentraties zijn essentieel voor een goede gezondheid - bij langdurige, hoge blootstelling: hoofdpijn, misselijkheid, diarree, duizeligheid - langdurige blootsstelling is schadelijk voor het zenuwstelsel, hart, longen, lever en nieren
1
Polluent Arseen
-
Kwik
-
Wat zijn de voornaamste bronnen in onze omgeving? behandeling van hout batterijen, conductoren, diodes in het verleden gebruikt als pesticiden, dit is momenteel verboden thermometers, kwikdamplampen, batterijen, elektrische schakelaars amalgaam tandvullingen bestrijding van schimmels
Hoe wordt de mens blootgesteld?
Welke zijn de verwachte gezondheidseffecten? - vis is een belangrijke bron van arseen, maar het - kankerverwekkend gaat hier om een niet‐toxische vorm van arseen - huidaandoeningen en ‐irritatie - blootstelling aan toxisch arseen gebeurt via water, voeding en via de huid
- vis is een belangrijke bron van kwik - amalgame tandvullingen geven kwik vrij in speeksel - lage blootstelling via lucht, water en voeding Persistente gechloreerde stoffen momenteel verboden - Door ongelukken en vergissingen hebben PCB’s de voedselketen vervuild. Aangezien ze vroeger massaal gebruikt in vetoplosbaar zijn komen ze vooral voor in transformatoren, condensatoren, vetrijke voeding (vette vis, vlees, zuivel) verf, inkt, isolatiemateriaal - in de buurt van verbrandingsovens, crematoria kunnen PCB’s voorkomen in de lucht insectenverdelger - DDT is vetoplosbaar en heeft zich opgestapeld in de voedselketen (vooral vetrijke voeding verboden in België sinds de jaren ’70, zoals vette vis, vlees, zuivel). maar momenteel nog toegelaten in landen met malaria - via water, bodem, stof komt de mens in contact met DDT‐resten van historische vervuiling
PCB’s
-
DDT
-
hexachloro‐ benzeen (HCB)
- momenteel verboden - schimmelwerend middel voor planten, zaden, granen - vroeger gebruikt in productie van vuurwerk, munitie en rubber
Steunpunt Milieu en Gezondheid 2007‐2011
- schadelijk voor het zenuwstelsel - verstoring van de nierfunctie
- hormoonverstorend; negatieve invloed op de vruchtbaarheid - waarschijnlijk kankerverwekkend - schadelijk voor het zenuwstelsel - verstoring van immuunsysteem (afweersysteem) - hormoonverstorend; negatieve invloed op de vruchtbaarheid - mogelijk kankerverwekkend - schadelijk voor het zenuwstelsel - verstoring van immuunsysteem (afweersysteem) - HCB is vetoplosbaar en heeft zich opgestapeld - hormoonverstorend; negatieve in de voedselketen (vooral vetrijke voeding invloed op de vruchtbaarheid zoals vette vis, vlees, zuivel). - mogelijk kankerverwekkend - via water, bodem, stof komt de mens in contact - schadelijk voor het zenuwstelsel met resten van HCB van historische vervuiling - verstoring van immuunsysteem (afweersysteem)
2
Polluent dioxines
Wat zijn de voornaamste bronnen in onze omgeving? - dioxines komen vrij bij verbranding van afval, in uitlaatgassen, sigarettenrook, industriële processen
gebromeerde vlamvertragers
- gebruikt om textiel, plastic, electronica,… minder brandbaar te maken
perfluor‐ verbindingen
- gebruikt om producten water‐, en vetafstotend te maken, o.a. tefalpannen, kartonnen drinkbekers, bekleding van meubels, tapijten,… - gebruikt in brandblusapparaten, schoonmaakmiddelen, cosmetica, filmmateriaal, …
ftalaten
- gebruikt om plastiek soepel te maken, o.a. in speelgoed, voedingsverpakking, medisch materiaal, vinylbekleding, medicatie, …
Steunpunt Milieu en Gezondheid 2007‐2011
Hoe wordt de mens blootgesteld? - bij verbrandingsprocessen (bijv. stoken van afval) kunnen dioxines ingeademd worden. - dioxines zijn vetoplosbaar en stapelen zich op in de voedselketen (vooral vetrijke voeding zoals vette vis, vlees, zuivel) Gebromeerde vlamvertragers - gebromeerde vlamvertragers kunnen zich binden aan stofdeeltjes (bijv. afkomstig van tapijten, gordijnen, electronische aparaten) en op die manier ingeademd worden door de mens. - gebromeerde vlamvertragers zijn vetoplosbaar en stapelen zich op in de voedselketen (vooral vetrijke voeding zoals vette vis, vlees, zuivel). Perfluorverbindingen - perfluors komen in de voeding terecht via gebruik van (beschadigde) tefalpan, drinkbekers,… - perfluors kunnen zich binden aan stofdeeltjes (bijv. afkomstig van tapijten, meubels,…) en op die manier ingeademd worden door de mens. - perfluors stapelen zich op in de voedselketen (vooral vis). Weekmakers in plastiek - ftalaten komen in de voeding terecht via het verpakkingsmateriaal (migratie van plastiek naar voeding) - ftalaten uit de omgeving kunnen zich binden aan stofdeeltjes en ingeademd worden
-
Welke zijn de verwachte gezondheidseffecten? kankerverwekkend hormoonverstorend (schildklier‐ en geslachtshormonen) schadelijk voor het zenuwstelsel verstoring van immuunsysteem (afweersysteem)
- hormoonverstorend (schildklier‐ en geslachtshormonen) - schadelijk voor het zenuwstelsel - mogelijk kankerverwekkend
- hormoonverstorend; negatieve invloed op de vruchtbaarheid - schadelijk voor het zenuwstelsel - schadelijk voor hart en bloedvaten
- hormoonverstorend; negatieve invloed op de vruchtbaarheid - waarschijnlijk kankerverwekkend
3
Polluent
bisfenol A
PAK’s
benzeen
organofosfaat‐ pesticiden
Wat zijn de voornaamste bronnen in onze omgeving?
Hoe wordt de mens blootgesteld?
Bisfenol A - gebruikt in productie van plastiek, o.a. - bisfenol A komen via gebruiksartikelen (o.a. onbreekbare flessen (flessen voor verpakkingsmateriaal) in de voeding terecht babyvoeding), tafelbestek, producten voor microgolfovens,… - als coating, o.a. in drankverpakking, blik, karton,… PAK’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) - PAK’s komen vrij bij verbranding, o.a. - inademen van lucht bij verbrandingsprocessen (sigaretten, uitlaat, rook, …) in sigarettenrook, uitlaatgassen, kachels, open haard, bosbrand,… - eten van zwart verbrande voeding - zwart verbrande delen van voeding - eten van gefermenteerde voeding (o.a. barbecue, verbrande korsten,….) - gefermenteerde voeding, o.a. whisky, jenever, pickles, …. Benzeen - solvent, o.a. in verf, detergent, lijm,…. - inademen van dampen van verf, lijm,… - sigarettenrook - inademen van sigarettenrook - uitlaatgassen - inademen van verkeersuitlaat - petrochemische en chemische - inademen van lucht in buurt van (petro)‐ industrie chemische industrie, stortplaatsen, verbrandingsovens,…. Pesticiden - insecticiden met brede werking, o.a. - blootstelling via de voeding (resten op chlorpyrfos, diazinion, dichlorvos, landbouwgewassen) malathion,… - inademing bij gebruik in eigen tuin en in huis
Steunpunt Milieu en Gezondheid 2007‐2011
Welke zijn de verwachte gezondheidseffecten? - hormoonverstorend; negatieve invloed op de vruchtbaarheid - schadelijk voor de lever - schadelijk voor hart en bloedvaten
- waarschijnlijk kankerverwekkend - hormoonverstorend - verstoring van immuunsysteem (afweersysteem)
- bloedarmoede - verminderde weerstand tegen infecties - kankerverwekkend
- schadelijk voor het zenuwstelsel; mogelijk in verband te brengen met de ziekte van Parkinson - hormoonverstorend
4
Polluent para‐dichloor‐ benzeen (2,5‐DCP)
Wat zijn de voornaamste bronnen in onze omgeving? - bestrijding van motten, schimmels en meeldauw - in mottenballen, luchtverfrissers, toiletblokjes
musks
- synthetische geurstoffen, gebruikt in detergenten, wasverzachters, luchtverfrissers, zepen, make‐up, parfum,…
triclosan
- bacteriedodende en schimmelwerende stof, gebruikt in cosmetica, textiel, schoenen, schoonmaakmiddelen, verpakkingsmateriaal
parabenen
- antimicrobiële bewaarmiddelen in voeding (E214‐E219), geneesmiddelen, cosmetica en toiletartikelen
Hoe wordt de mens blootgesteld? - blootstelling via de voeding (resten op landbouwgewassen) - inademing bij gebruik in eigen tuin en in huis Persoonlijke hygiene producten - huidcontact bij gebruik van cosmetica en verzorgingsproducten - inademing bij gebruik van verzorgingsproducten, parfums, luchtverfrissers,… - inname via voeding (voornamelijk vis) - huidcontact bij gebruik van cosmetica, verzorgingsproducten, textiel, schoenen,… - inademing bij gebruik van verzorgingsproducten - inname via de voeding (migratie van verpakkingsmateriaal) - huidcontact bij gebruik van cosmetica en toiletartikelen - inname via de voeding (o.a. in vleeswaren, gebak, dieetsupplementen) en medicatie
Welke zijn de verwachte gezondheidseffecten? - mogelijk kankerverwekkend - schadelijk voor het zenuwstelsel - schadelijk voor de luchtwegen
- schadelijk voor de lever - mogelijk kankerverwekkend
- hormoonverstorend - mogelijk kankerverwekkend
- hormoonverstorend; schadelijk voor de vruchtbaarheid - kunnen huidallergie veroorzaken - mogelijk kankerverwekkend
Steunpunt Milieu en Gezondheid 2007‐2011
5
