Dochter van 3 landen en 3 geloven maar …. zonder identiteit door Ron van der Lem Ofschoon het slechts een kennismakingsgesprek zou betreffen, word ik meteen na binnenkomst in haar rommelige flatje op randje Leiden-Voorschoten naar de keuken geleid. Er pruttelt iets in de koekenpan. En het geurt goed. Bovenal geurt het kruidig.
ARABISCH ONTBIJT ‘Jij krijgt een echt Arabisch ontbijt’, zegt Yupil (40) met zichtbaar enthousiasme. Even later loopt ze in haar witte joggingpakje breed gebarend via de gang naar de huiskamer. Het lijkt even of er is ingebroken in haar huis, maar dan snap ik het. De grond is bezaaid met tientallen papieren. Douane- en naturalisatiedocumenten uit meerdere landen.
Stempels, verklaringen, foto’s. De eerste stammend uit 1998 de laatste van vorige week. En dat is 10 november 2012.
Ik zit aan tafel en eet kleine hapjes van de onder mijn neus geschoven Foul (gepureerde bonen met veel knoflook, olie en pittig gekruid), Baid (eieren met groenten en kruiden), Fassollia (pittig gekruide gebakken witte bonen) en khubz (brood). Dat doe ik uit beleefdheid, want ik heb al twee boterhammen met pindakaas achter de kiezen. Yupil zit schuin tegenover me aan de eettafel in de huiskamer. Wij beiden nemen kleine slokjes van de kruidige thee waar onmiskenbaar kruidnagelen in verwerkt zijn. Ik bekijk haar eens goed . Ze is onmiskenbaar orientaals, maar heeft een lichte huid. Veel later zal ik vernemen dat het komt omdat een opa van haar van Franse origine was en tijdens het koloniale tijdperk voor het Franse leger in Vietnam diende. ‘Ik heb het helemaal gehad..’, zegt Yupil in gelikt Nederlands. ‘.. misschien kan je me helpen met een brief
naar de koningin…’ Ik neem snel een hap om bedenktijd te scheppen en kijk even in het rond. Aan de muren hangen foto’s van tijden die gelukkige momenten weerspiegelen. Haar drie kinderen. Het trouwen. Ouders vermoed ik.
Cultuur proeven is een
mensen leven opdienen Yupil legt uit dat ze in 1974 op haar derde met haar ouders, die een vishandel bestierden, uit Vietnam is gevlucht. De oprukkende communistische Vietcong jaagt het boeddhistische gezin echter de stuipen op het lijf. Ze vertrekken ten slotte met een schip. Ze komen via Hong Kong aan in Jemen. Na een tijdje mag het gezin buiten het vluchtelingenkamp verkeren. Dat kan alleen als het moslimgeloof wordt gepraktiseerd. Zodoende bekeert het gezin zich voor
de goede orde, maar thuis blijft men boeddhist. En Pa verdient ondertussen de kost met chaufferen.
Het gaat dan een tijd goed. Het gezin woont in een kleine woning met een aantal lagen in de hoofdstad Sanaa . Dan wordt Yupil, haar ouders, broers en zusters geheel onverwachts opgepakt door de politie. Dan kleur ik op basis van wat ik op papieren lees het voorval dat plaatsvindt als volgt in. De 26-jarige politieagent achter het stuur kijkt in zijn spiegel naar de box met gevangenen achter zich. Hij ziet een aantrekkelijk meisje zitten. Het is de zestien jarige Yupil. Dan spint hij een demonisch voorstel. ‘Jullie gaan niet naar de gevangenis als ik je dochter krijg…’. De vader zegt nee, maar Yupil, in paniek, zegt ja. Haar lot is dan bezegeld. Bij mij zelf bekruipt het gevoel sterk dat de agent dit van te voren wellicht zo heeft gepland. Wie zal het zeggen… Terwijl ik aan de eettafel de wraps doop in de bruine boontjes, laat ik het effect van zulke woorden goed tot
me doordringen. Wat een afschuwelijke keuze. Op de een of andere manier moet ik denken aan de film Sophie’s choice… Yupil vervolgt: ‘Ik trouwde niet veel later met hem.
‘Jullie gaan niet naar de gevangenis als ik je dochter krijg…’ Mijn ouders waren daarbij aanwezig zonder te beseffen dat het een echte huwelijksvoltrekking was. Heel triest. Pa, ma en mijn broers en zusjes vluchtten kort daarop naar Frankrijk. Ik stond er toen helemaal alleen voor. Ik raakte snel zwanger en op mijn zeventiende kreeg ik mijn eerste kindje. Voorlichting had ik niet gekregen. Ik wist niet wat me overkwam. Ik had geen idee wat sex was.’ De eerste tranen worden zichtbaar bij Yupil, en er zullen er nog vele volgen. Ze vertelt: ‘Ik leed een eenzaam bestaan. Ging het huis niet uit. Mijn schoonmoeder moest niets van me hebben. Mijn man en ik hadden nooit echte
intimiteit. Vrijen gebeurde altijd in het donker. Van hem gehouden, heb ik ook nooit. Het was benauwend en beangstigend . Zijn veel oudere vader en broers keken voortdurend begerig naar me. Ik kreeg zelfs een tweede kind een jaar later, maar had geen leven meer ‘
Yupil staat op en loopt naar de keuken. Even denk ik dat de herinneringen haar teveel worden. Ze komt echter terug aan tafel met een servet om het vet van de Khubz daar in te laten absorberen. Ze gaat verder, waar ze gebleven is. ‘Ik besloot te scheiden. In een Arabisch land is het zo dat wanneer een man dat wil, hij volledig voor de zorgen van zijn ex moet opdraaien. Een vrouw die wil scheiden moet ook een man hebben, een vader bijvoorbeeld, die voor haar gaat zorgen. Dat was een grote vergissing van mij. Ik had dus niemand. Daar stond ik: 23 jaar oud. En de kinderen afgepakt!!!’
DE 2E VLUCHT Zonder rechten, toekomstperspectief en veiligheid besluit Yupil in
1997 te vluchten, vertelt ze met meer en meer emotie in haar stem. Ze is dan inmiddels 26 en heeft al meer meegemaakt dan veel mensen in een heel leven. Ze vertrekt naar Frankrijk samen met een Irakese man die ze kort daarvoor heeft leren kennen in het ziekenhuis waar ze werkt. In Frankrijk vertrekt het stel naar Yupil’s ouders. Die hebben inmiddels met succes de Franse nationaliteit verkregen. Yupil heeft echter met deze dramatische stap tevens de deur naar haar twee kinderen voor altijd gesloten. Ze heeft ze sindsdien nooit meer gezien …
Yupil heeft krijgt in Frankrijk een echte vaste relatie met de Irakees. Er volgt zelfs een soort huwelijksvoltrekking. Officieel is het niet. Dat kan namelijk niet, want de man is baptist en zij inmiddels weer boeddhist. Niet veel later is ze wel weer zwanger. Op een dag verzoekt haar man haar een
brief te posten. Zij ziet echter dat die brief gericht is aan een oude vlam van hem waar hij ooit over sprak. Onderweg naar de brievenbus kan ze haar nieuwsgierigheid niet bedwingen en opent de brief. Ze leest over de wens van haar man om met de andere vrouw een nieuwe start te maken. Haar hart is dan gebroken. Ze breekt met haar man en besluit zich te aborteren.
gaan qua intimiteiten. Ik drong daarop aan met een huwelijk. De afspraak was daarbij geen kinderen te nemen. Ik had geleerd van mijn verleden…’
Je houdt toch van je partner? En… je bent toch verknocht aan je kind? Of….
De twee trouwen in Nederland. Na een paar jaar echter raakt ze wel zwanger. In 2001 wordt zoon Osama geboren die ze in ons gesprek verder Sammie noemt. Haar man besluit daarop ter stond te vertrekken. Dat is een vreemd verhaal. Terwijl ik slokken van mijn thee neem, probeer ik de situatie te analyseren. Ik kan me voorstellen dat je goede afspraken maakt voorafgaande een huwelijk, maar om dan je biezen te pakken na een ‘ongelukje’. Je houdt toch van je partner? En… je bent toch verknocht aan je kind? Of….
Geheel onverwachts lijken dan in twee jaar tijd betere tijden aan te breken. Yupil komt in een hogere versnelling terwijl we kruidenthee drinken: ‘Ik raakte bevriend met iemand uit Egypte die in Nederland woonde. Ik reisde hem achterna. We spraken meer en meer af. Hij wilde verder
IN DE STEEK GELATEN
Wederom alleen en vaak zonder vast verblijfplaatsen begint vanaf 2001 het juridische steekspel met de IND voor Yupil. Ze is nu alleen en wil graag genaturaliseerd worden. Ze is immers stateloos en heeft
slechts een tijdelijke verblijfsvergunning. Ze vindt een goede advocaat in mr. Groenewegen. De IND doet haar een apart voorstel. Van 2000 t/m 2007 is haar verblijfsvergunning in handen van deze organisatie waardoor ze geen uitkeringen heeft genoten en ook geen kinderbijslag voor Sammie.
DEAL MET DE IND Dan zegt Yupil weer iets heel bijzonders: Dat bedrag was opgelopen tot 105.000 euro! Ik kreeg de keus een verblijfsvergunning ‘zonder arbeid’ indicatie te krijgen als ik uitbetaald kreeg, of af te zien van dat bedrag en indicatie ‘arbeid’ te krijgen.
nodige sarcasme in haar stem. Verliefd kan ze maar moeilijk worden, deelt ze mee. Ze is inmiddels bang geworden voor intimiteit: ze weet waar dat toe kan leiden. De vraag naar de grote liefde in haar leven, brengt ons verrassend ineens terug naar het Midden-Oosten. Er komt dan ook eindelijk weer een blije gezichtsuitdrukking: ‘Via Yahoo ben ik sinds een jaar bevriend geraakt met een tien jaar jongere man uit Saoedi-Arabië. Elkaar persoonlijk ontmoet, hebben we nog niet. Maar ik heb gevoelens voor hem. Misschien dat ik hem komend jaar kan zien.
Dat bedrag was opgelopen
Ik wilde Nederlander worden en gewoon gaan werken.’ Ze kiest zodoende om te gaan voor het laatste… Via haar advocaat gaat ze in beroep tegen de naturalisatie-afwijzingen die ze tot dusver heeft ontvangen. Yupil werkt nu bij de KFC. Met salaris een minimum loon. Afhoewel… Wat er binnenkomt aan geld is veel minder, zegt ze met het
tot 105.000 euro! Is ze dan niet bang weer in een volgende liefdestragedie te storten? Zoals bij elke vraag in die richting kijkt ze nu ook weer naar de muren in de huiskamer: haar kinderen kijken haar dan aan vanaf
de foto’s . Ze is hindoe geweest, moslima en sympathiseerde even met katholicisme. Om een band te kunnen houden met haar kinderen wordt ze min of meer gedwongen moslima te blijven. Het lijkt eerder een strohalm naar mijn mening dan een overtuiging. Ze antwoordt niet, maar haalt haar schouders zuchtend op.
Ik neem afscheid en bedank haar voor de heerlijke maaltijd. We besluiten over een paar weken weer af te spreken. De uitslag van het beroep zal dan bekend zijn. Terwijl ik even later de drukke A4 oprij, bedenk ik me dat ook het eetpatroon van Yupil in haar leven heel bijzonder moet zijn geweest. Als boeddhist geen rund mogen eten en later als moslima juist dat wel, maar geen varkensvlees.
DE UITSLAG OP SINTERKLAAS Op 5 december sta ik weer voor de deur bij Yupil. Ze
doet open en wederom moet ik mee naar de keuken. Daar staan op het aanrecht vol met achterstallige vaat vijf glazen potten op een rij. Ze heeft een feestelijke jurk aan die me doet vermoeden dat…
‘Ik heb slecht nieuws’, haakt ze echter meteen in terwijl ze uit elke pot een schepje doet. Ze schenkt een kruidendrank in waar ook zouthout bij aan te pas komt. Met een zowat nog kokende mokinhoud loop ik achter haar aan. Er ligt een schrijven van de rechtbank op tafel. Na een ellenlange inleiding volgt de afwijzing van het beroep. Het advocatenkantoor geeft aan dat hierbij hun bijstand ten einde is, tenzij hoger beroep moet worden aangetekend. ‘Wat moet ik nou? Ik weet het niet meer. Gek word ik ervan. Waarom doen ze zo moeilijk? Er zijn toch wel meer mensen met een dubbel paspoort?’ Om het leed te verzachten en haar moed in te spreken, begin ik maar te relativeren. Ze heeft immers toch een pertinente
verblijfsvergunning? Ze kan toch reizen? En werken? Waarom is dan een paspoort en naturalisatie echt nodig? Ik besef dat het holle vragen zijn, maar ik weet niets beters. Daarnaast ben ik er van overtuigd dat haar advocaat en de Nederlandse justitie dit rechtvaardig hebben behandeld. Rechtvaardig wel, maar humaan? In dat laatste geval denk ik ook aan haar zoon Sammie . Ook die heeft geen nationaliteit. Een jongen van elf die zijn hele leven in Nederland woont.
Waarom doen ze zo moeilijk? Er zijn toch wel meer mensen met een dubbel paspoort? Terwijl ik van de verbazend heerlijk heerlijke drank proef, wellen de eerste tranen op in Yupil’s ogen. Ik kijk haar vragend aan en dan komt ze terug op mijn vragen.
‘Ik zou nog zo graag mijn twee kinderen in Jemen zien. Ze zijn nu 24 en 25 jaar oud. Alleen per telefoon heb ik af en toe contact. Als ik er naartoe ga en ik word aangehouden heb ik niets of niemand om op terug te vallen. Ten slotte heb ik geen nationaliteit.’
Kunnen haar inmiddels volwassen kinderen dan niet naar haar komen? Op vakantie of zo? Yupil kijkt me bijna spottend aan. ‘Ze hebben niet eens geld voor een PC of zo, laat staan dat ze naar me kunnen reizen… Ik ben radeloos nu.’ Er valt een enorme stilte. Uiteraard wil ik haar van dienst zijn. Een artikel schrijven om daarmee haar situatie in de bekendheid te brengen. Dat kan ik haar aanbieden. Verder houdt het zo’n beetje op. Met de rubriek ‘Cultuur proeven, is een mensenleven opdienen’, is de weegschaal dit maal wel heel erg doorgeslagen naar het opdienen van een mensenleven. Het was hele zware kost, waarbij ik enorm te doen heb met mijn gastvrouw. Even later stap ik in mijn wagen. Onderweg passeer ik een winkelcentrum. Zwarte
Pietjes aan mama’s hand , cadeau-aanprijzingen. Nederland maakt zich op voor Sinterklaas. Het is een enorm contract met hetgeen ik zojuist achterlaat.
Steunbetuigingen dan wel reacties voor Yupil, via ronvanderlem@casema. nl Vanuit veiligheidsoverwegingen en gevoeligheden is Yupil’s naam gefingeerd.
