Stemmen
Gemeenteraadsverkiezingen 2014
2
Voorwoord Dit boek gaat over de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014. Het boek is gemaakt door de medew erkers van het Educatief Centrum voor Cliënt en, in samenw erking met de afdeling communicatie van de Gemiva-SVG Groep. In dit boek staat eerst een algemene uitleg over de verkiezingen en stemmen. Hierna staat informatie over w at een gemeente en een gemeenteraad doet en w at de Wmo is. Als laatste leggen w e uit w aarom het belangrijk is om te gaan st emmen. We hebben in dit boek niet beschreven w elke politieke partijen meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen. Hiervoor is gekozen, omdat dit in iedere gemeente anders is. In het boek staat een overzicht van een aantal w ebsites. Daar vind je informatie die je kan helpen om te bepalen op w ie je w ilt stemmen. Alle int ernetadressen staan achter dit teken: In de bijlage acht erin het boek staat uitgebreidere informatie over de gemeente. In het boek en op w ebsites staan soms moeilijke w oorden. We raden aan om hulp t e vragen als je het niet begrijpt . Samen kom je er vast uit. Veel succes met bedenken op w ie je w ilt stemmen op 19 maart 2014.
Mariska van Klink, Jacqueline Boting & Annelieke van der Steen
Voor de t eksten in dit boek is gebruik gemaakt van materiaal van ProDemos en VCP. 3
Inhoudsopgave
Voorw oord Inhoudsopgave Wat is stemmen? Wat doet de gemeente? De burgemeester, w ethouders en gemeenteraad De inspraak van inw oners Wmo Wat betekent dat voor jou? Stemmen belangrijk? Gemeenteraadsverkiezingen De verkiezingsdag Uw gedrag in het stemlokaal Uw gedrag in het stemhokje Informatie over de verkiezingen op int ernet Informatie over de Wmo op internet Bijlage
Bladzijde 3 4 5 6 9 10 11 14 16 17 18 20 21 22 25 26
4
Wat is stemmen? Nederland is een democratie. Dat betekent dat iedereen die in Nederland w oont, meebeslist . We kunnen meedenken en meeprat en over plannen, afspraken en regels. We kunnen niet allemaal in de gemeenteraad, Provinciale Staten of Tw eede Kamer zit ten. Daarom kiezen w e mensen die dat voor ons kunnen doen. Dat doen w e als w e gaan stemmen. Je kunt stemmen op een politieke partij. Politieke partijen met veel stemmen hebben veel te zeggen in Nederland.
Wie mogen er stemmen? Iedereen die 18 jaar of ouder is mag stemmen. Je moet Nederlander zijn. Je moet een st empas hebben gekregen.
5
Wat doet de gemeente? Een gemeente regelt dingen voor de eigen inw oners. Inw oners zijn de mensen die in een gemeente w onen. De gemeente heeft veel verschillende taken. Maar zij doet niet alles zelf. Ze huren bijvoorbeeld mensen in om het huisvuil op te halen of st raten aan te leggen. De taken van een gemeent e zijn: Burgerzaken De gemeente houdt bij w ie er w oont . Je kunt er een nieuw paspoort of rijbew ijs kopen. Openbare orde en veiligheid De burgemeester kan politie en brandw eer inzet ten als dat nodig is. Ook zijn er in iedere gemeente afspraken over bijvoorbeeld: afsteken van vuurw erk; sluitingstijden van cafés. Economische zaken De gemeente zorgt voor bedrijventerreinen, markten en bijvoorbeeld een mooi w inkelgebied. Die moeten ook goed bereikbaar zijn. Daar zorgt de gemeente voor.
6
Sociale zaken en w erkgelegenheid Een gemeente probeert zoveel mogelijk mensen aan w erk te helpen. Mensen die niet w erken, krijgen een uitkering van de gemeente. Maar die krijg je niet zomaar, daar zijn regels voor. Welzijnsvoorzieningen en volksgezondheid De Wmo is een taak van de gemeente. Deze w et regelt bijvoorbeeld de t huiszorg. Ook als je bijvoorbeeld een rolstoel of traplif t nodig hebt, moet je bij de gemeente zijn. Gemeenten hebben voor alle aanvragen een Wmo-loket . Daarnaast heeft iedere gemeent e een gezondsheidsdienst GGD. Onderw ijs De gemeente zorgt dat scholen een goed gebouw hebben. Zij geef t geld aan leerlingen die ext ra begeleiding nodig hebben. Zij zorgt ervoor dat iedereen zich aan de leerplicht w et houdt . Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting De gemeente maakt best emmingsplannen. Daarin staat hoe een gebied eruit moet zien. Welk deel is voor huizen of kantoorpanden en w elk deel is voor natuur? Verkeer en vervoer De gemeente zorgt voor aanleg en onderhoud van bijvoorbeeld fietspaden, w egen, voet paden, enz.
7
Milieu De gemeente zorgt dat het huisvuil w ordt opgehaald. En dat inw oners en bedrijven zorgvuldig omgaan met het milieu. Cultuur, sport en recreatie De gemeente geeft vaak subsidies aan verenigingen en zorgt voor bijvoorbeeld sportvelden, zw embad, buurthuizen of een schouw burg. Ook moet de gemeente de natuurgebieden onderhouden w aar mensen hun vrije t ijd doorbrengen. Hoe betaalt de gemeente dat? Om dit allemaal te kunnen doen heeft de gemeente veel geld nodig. De gemeente krijgt ongeveer 60% van w at er nodig is van de overheid. De hoogt e van het bedrag hangt af van hoe groot de gemeente is en hoeveel mensen er in de gemeente w onen. Daarnaast betalen de eigen inw oners ook geld aan de gemeente. Bijvoorbeeld door reinigingshef fing, hondenbelasting en verkoop van paspoorten.
8
De burgemeester, wethouders en de gemeenteraad Elke gemeente heeft een gemeenteraad, een burgemeester en een college van burgemeester en w ethouders. De burgemeester en w ethouders zijn samen het best uur van de gemeente. De burgemeester is de voorzitt er van het college van burgemeester en w ethouders. Het aantal w ethouders hangt af van het aantal inw oners van een gemeente. Een kleine gemeente heef t 2 w et houders en een grote gemeente 9. De gemeenteraad Een belangrijke taak van de gemeenteraad is om het college van burgemeester en w ethouders te controleren. De inw oners van de gemeente kiezen de gemeenteraad. Dat gebeurt om de vier jaar bij de gemeenteraadsverkiezingen. De gemeenteraad kiest de w ethouders. Het aantal leden van de gemeenteraad hangt af van het aantal inw oners van de gemeente. De kleinst e gemeenten hebben 9 gemeenteraadsleden, de grootste 45. De gemeent eraad neemt beslissingen als er een meerderheid van stemmen is. De leden van de gemeenteraad zijn meestal lid van een politieke partij. De leden van 1 partij in een gemeent eraad vormen samen een f ractie. Burgemeester De burgemeester is voorzitter van de gemeenteraad. Hij mag niet st emmen bij beslissingen. Wel kan hij in de vergadering van de raad meepraten en zeggen w at hij er van vindt . De vergaderingen van de gemeent eraad zijn openbaar. Iedereen mag komen luist eren.
9
De inspraak van inwoners Inw oners van een gemeente kunnen op verschillende manieren meeprat en. Bijvoorbeeld door enquêtes, inspraakbijeenkomsten en burgerinitiatieven. De vergaderingen van de gemeent eraad zijn openbaar. Iedereen kan er bij aanw ezig zijn. Raadscommissie De gemeenteraad kan voor bepaalde onderw erpen een commissie vormen. Een commissie bestaat uit mensen die veel w eten over dat onderw erp. De vergaderingen van deze commissies zijn ook openbaar. In deze vergaderingen kan je als inw oner het meeste invloed uitoefenen op de plannen van de gemeente. Je kunt daar vertellen w at je van iets vindt. Bekendheid De gemeente maakt zijn plannen bekend aan de inw oners. Dat kan bijvoorbeeld in een gemeentekrant , door voorlichtingspagina’ s en advertenties in huis-aanhuisbladen, op internet en in informat ieve folders. Natuurlijk kunnen inw oners ook zelf contact opnemen met hun gemeente om ant w oorden t e krijgen op hun vragen. Inspraak Inspraak betekent dat inw oners van een gemeente hun mening kunnen geven over een plan. Soms is de gemeente verplicht inw oners inspraak te geven. Dat kan op verschillende manieren. De gemeente kan bijvoorbeeld aan de meest bet rokken mensen om hun mening vragen of aan alle inw oners. De inspraak kan schrift elijk of mondeling w orden geregeld. De gemeente kan de mening van de inw oners naast zich neerleggen en doorgaan met haar plannen. Zij kan de plannen ook aanpassen.
10
Wmo Gemeenten zijn vanaf 2015 verant w oordelijk voor de Wmo. Wmo betekent Wet maatschappelijke ondersteuning. Veel mensen met een beperking krijgen daar mee te maken. De Wmo zorgt er voor dat je zo lang mogelijk zelfstandig kunt blijven w onen. Dat je zo veel mogelijk mee kunt doen in de maatschappij. De gemeente voert de Wmo uit . De gemeente moet je helpen als je voelt dat je niet mee kunt doen in de maatschappij. De gemeente kijkt samen met je naar w at je nodig hebt om mee te kunnen doen in de maatschappij. De gemeente zorgt dat er een goede oplossing komt voor jouw vraag of probleem. De oplossing moet zo zijn dat er geen belemmeringen meer zijn om mee te doen.
11
Vragen voor de Wmo kunnen gaan over verschillende onderw erpen. Huishoudelijke hulp Als je huishoudelijke hulp nodig hebt , kan je dit bij de gemeente aanvragen. Vindt de gemeente ook dat je huishoudelijke hulp nodig hebt? Dan krijg je het. Je moet er w el iets voor betalen. Dat noemen w e een ‘ eigen bijdrage’ . Vervoer Mensen die niet zelfstandig kunnen reizen, kunnen een pas voor de Regiotaxi aanvragen bij de gemeente. Sommige mensen hebben begeleiding nodig om te kunnen reizen. Je kunt dan een begeleiderspas aanvragen. De begeleiderspas is alleen voor het openbaar vervoer. De gemeent e kijkt of je een kaart voor een Regiotaxi of een begeleiderspas echt nodig hebt. Contacten in de wijk De Wmo zorgt er voor dat mensen in de w ijk meer met elkaar in contact komen. De gemeente organiseert activiteit en in de w ijk. In buurt huizen bijvoorbeeld. Je kunt daar vrijw illigersw erk doen of je kunt meedoen aan een activiteit. Wil je zelf iets organiseren? Vraag dan aan de mensen van het Wmo-loket of zij w illen meedenken en meehelpen. Wat doet de gemeente met de Wmo? De gemeente zorgt er voor dat je de ondersteuning krijgt die je nodig hebt om mee te kunnen doen. Dat kan een voorziening zijn zoals een rolstoel. Dat kan hulp zijn, bijvoorbeeld bij het doen van het huishouden. Of begeleiding, bijvoorbeeld om ergens naar toe te gaan. De gemeente mag zelf w eten w elke ondersteuning zij je biedt. Maar de gemeente kijkt altijd samen met jou en de mensen om je heen naar w at je nodig hebt. Samen moet je dan tot de best e oplossing zien t e komen. De gemeente beslist als laatste w at er gebeurt .
12
Er zijn drie soorten voorzieningen: algemene, persoonlijke en gemeentelijke voorzieningen. Algemene voorzieningen Algemene voorzieningen zijn voorzieningen w aar iedereen gebruik van kan maken, niet alleen mensen met een beperking. Bijvoorbeeld, een buurthuis, het openbaar vervoer of een cursus in de buurt. Andere mensen maken daar ook gebruik van. Persoonlijke voorzieningen Persoonlijke voorzieningen of maat w erkvoorzieningen zijn voorzieningen alleen voor jou. Bijvoorbeeld een rolstoel of een traplift . Gemeentelijke voorzieningen Een gemeentelijke voorziening is een persoonlijke voorziening w aar meer mensen met een beperking gebruik van kunnen maken. Een voorbeeld is de Regiotaxi. Om goede zorg en ondersteuning te kunnen kiezen heb je informatie nodig. De gemeente zorgt voor eenvoudige en begrijpelijke informatie. Over voorzieningen, hulp en begeleiding. Maar ook over w at je met de gemeente kunt bespreken. Of w aar je moet zijn als je met een vraag niet bij de gemeente terecht kunt . Het Wmo-loket Iedere gemeente heeft een loket w aar je t erecht kunt met vragen over voorzieningen, hulp, ondersteuning en begeleiding. Soms is dat Wmo-loket in het gemeent ehuis. Soms is het in de buurt . Als je niet w eet w aar het Wmo-loket is, dan kun je dat vragen bij het gemeent ehuis.
13
Wat betekent dat voor jou? In 2015 verandert er veel voor cliënten van activit eitencentra en ambulant e dienst verlening. Hun zorg w ordt niet meer betaald uit de AWBZ. De gemeente regelt de ondersteuning. Dat betekent een grote verandering. De overheid w il minder geld uitgeven aan zorg. Mensen die veel zorg nodig hebben, krijgen die ook. Voor andere cliënten verandert er veel. Bijvoorbeeld voor cliënten die nu een activiteitencentrum bezoeken of begeleid w onen of w erken. De gemeente betaalt vanaf 2015 een groot deel van hun zorg. De gemeente krijgt minder geld dan nu om mensen t e ondersteunen. Ondersteuning van mensen met een beperking moet gedaan w orden door familie, kennissen of vrijw illigers. Als dat niet mogelijk of voldoende is, dan mag de Gemiva-SVG Groep pas zorg verlenen. Vrijw illigers, stagiaires en mensen met een arbeidshandicap krijgen daarbij een grote rol. De gemeente moet veel groepen mensen helpen. Dat zijn niet alleen mensen met een beperking. Het zijn bijvoorbeeld ook ouderen of mensen met psychische problemen. Tussen die groepen maakt de gemeente geen verschil. Daarom gaat de gemeente ook op zoek naar oplossingen voor meer groepen tegelijk. Mensen uit verschillende groepen gaan samenw erken en deelnemen aan activiteiten. Er zullen minder of geen activiteit en zijn die alleen bedoeld zijn voor mensen met een beperking. Mensen moeten elkaar helpen als dat kan. Gemeenten w illen dat mensen die van hen hulp krijgen, ook iets voor anderen doen. Bijvoorbeeld andere mensen helpen of iets doen voor de w ijk en de maatschappij. Daardoor veranderen ook de activiteit en. In bijvoorbeeld: boodschappen doen voor mensen die slecht ter been zijn, gemeentepost bezorgen, helpen bij de groenvoorziening, glas of plastic ophalen, strijkservice voor w ijkbew oners of folders rondbrengen.
14
Wie dat kan, zal vaker iets moet en doen voor andere mensen die ondersteuning krijgen. Dat gebeurt misschien vanuit andere gebouw en en met andere mensen. Er is minder geld voor de zorg. Cliënt en moet en meer zelf gaan doen en als ze dat niet kunnen, nemen andere mensen een deel van de zorg over. Bijvoorbeeld familie, buren of vrijw illigers. Een begeleider biedt minder vaak zelf de zorg. Vooral bij mensen die zelfstandig w onen en begeleid w erk doen. Een begeleider w ordt steeds meer een regelaar: iemand die zorgt dat anderen helpen. Er verandert veel in de toekomst. Maar hoe alles precies w ordt , staat nog niet vast .
15
Stemmen belangrijk? Veel soorten ondersteuning van mensen met een beperking w orden nu nog vergoed uit de AWBZ. In 2015 gaat de gemeent e die zorg regelen uit de Wmo. Iedere gemeente kan zelf bepalen hoe zij het geld gaat verdelen. Daarom is het voor jou als inw oner belangrijk dat je laat w eten w at jij belangrijk vindt . Dit kun je doen door te gaan stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Om goed te kunnen kiezen op w ie je gaat stemmen, is het belangrijk om te w eten w at de verschillende partijen w illen. Hier kan je achterkomen door bijvoorbeeld een debat te organiseren, de partijprogramma’ s te lezen of er met andere mensen over te praten. Als dat past bij w at jij belangrijk vindt , dan kun je op die partij stemmen. Hoe meer stemmen een persoon of politieke partij krijgt, hoe meer hij te zeggen heeft in de gemeenteraad. Zo is er meer kans dat de dingen die jij belangrijk vindt gebeuren of veranderen in de gemeente w aar je w oont. Het is dus heel belangrijk dat je goed uitzoekt op w elke partij je w ilt stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen.
Tip: Praat met anderen over het onderw erp gemeente, Wmo en verkiezingen. Je kunt samen met anderen plaatselijke politici uitnodigen. Organiseer een verkiezingsdebat.
16
Gemeenteraadsverkiezingen Bij gemeenteraadsverkiezingen mag je kiezen w ie er in de gemeent eraad van jouw gemeente komt. De gemeenteraad bepaalt w at er in jouw gemeente gebeurt . Wat doe je op 19 maart 2014? Je kunt tussen 7.30 en 21.00 uur st emmen. Neem je stempas en identiteitsbew ijs mee naar het stembureau. Op de stempas staat w elk stembureau het dichts bij je huis is. Je kunt zelf kiezen in w elk stembureau in jouw gemeente je gaat stemmen.
17
De verkiezingsdag
Neem je legitimatiebew ijs en stempas mee naar het st embureau.
Bij het stembureau aangekomen, ga je naar binnen. Je ziet op de bordjes w aar je heen moet.
Binnen geef je je st empas af aan de mensen achter de tafel.
Deze mensen kijken je stempas en legitimatiebew ijs na.
18
Dan krijg je een st embiljet. Je gaat naar een stemhokje.
Soms moet je even w achten. Houd dan genoeg afstand van de stemhokjes. Ben je aan de beurt? Ga dan alleen in het stemhokje staan.
Vouw je stembiljet open. De namen van de politieke partijen staan bovenaan op het stembiljet. Daaronder staan de namen van de mensen w aaruit je kunt kiezen. Zoek de persoon op w ie je w ilt st emmen. Voor de naam staat een leeg vakje. Dat kleur je rood. Vouw het stembiljet dubbel en stop het in de st embus. Let op: maak maar 1 vakje rood. Heb je een fout gemaakt? Vraag dan een nieuw stembiljet.
Op de volgende pagina’ s staat een uit leg in pictogrammen over hoe je je gedraagt in het st emlokaal en het stemhokje.
19
20
21
Informatie over de verkiezingen op internet
www.ookjij.nl
Op deze site vind je informatie over politiek, st emmen en verkiezingen.
Ook jij kunt meebeslissen. De uitleg is in gesproken taal. Klik op het plaatje om door te gaan. Door de verschillende plaatjes aan t e klikken krijg je meer informatie over: Regels en afspraken; Politiek en politieke partijen; De regering en de Tw eede Kamer; De belasting; De gemeente; De provincie; De Europese Unie; Stemmen; Na de verkiezingen. Klik op de pijl om verder te gaan.
Klik op ‘ terug’ om naar de verschillende onderw erpen t e gaan.
22
Informatie over de verkiezingen op internet
www.stemjijook.nu
Op deze site staat veel informatie over st emmen, de gemeenteraadsverkiezingen en politieke partijen. Ook staan op deze site verschillende f ilmpjes w aarin w ordt uitgelegd w aarom stemmen belangrijk is, hoe je kunt stemmen en w at de gemeenteraad doet .
www.stemwijzer.nl
Op deze site staat een stemw ijzer. Niet alle gemeentes hebben een eigen stemw ijzer. Zoek jouw gemeent e op en geef aan of je het eens of oneens bent met de stellingen. Aan het eind berekent de stemw ijzer w elke politieke partij het best bij jou past . De stemw ijzer is in geschreven taal.
23
Informatie over de verkiezingen op internet
www.kiezenenstemmen.nl
Deze site geeft algemene informatie. Bij het uitkomen van dit boek stond er nog geen informatie specifiek over de gemeent eraadsverkiezingen op. Klik op een plaatje aan de linkerkant van de pagina om meer informatie te krijgen. Quiz: verschillende quizen met verkiezingen als onderw erp.
Hoe Nederland w ordt bestuurd: informatie over hoe Nederland best uurd w ordt .
Waarom je belasting betaalt : informat ie over belastingen en bezuinigingen.
Waarom stemmen belangrijk is: informatie over verkiezingen en stemmen.
De informatie op deze sit e is in geschreven taal.
24
Informatie over de Wmo op internet
https://iederin.nl
Op deze site staat een uitleg over de Wmo. Onderaan de pagina kan je doorklikken naar Wmo.
25
Bijlage Na de verkiezingen Kort na de verkiezingen is bekend hoeveel gemeenteraadsleden iedere partij in de fractie heeft . De fracties kijken samen w elke partijen w illen samenw erken in het college van burgemeester en w ethouders. Dat moeten fracties zijn die samen de meerderheid in de gemeenteraad hebben. Ze moeten ook samen een plan kunnen maken: het collegeprogramma. Hierin staat w aar ze aan gaan w erken en w aar ze geld aan w illen besteden. Daarna beslissen ze w ie er w ethouder w orden. Burgemeester en wethouders Iedere w ethouder heef t zijn eigen taak: bijvoorbeeld onderw ijs, openbare w erken, financiën, huisvesting, sport en cultuur. Burgemeester en w et houders beslissen bij meerderheid van st emmen. De vergaderingen van het college van burgemeest er en w et houders is niet openbaar. Daar mogen anderen niet bij aanw ezig zijn. De burgemeester is voorzitter van het college van burgemeester en w ethouders. Als voorzitter heef t de burgemeester hier stemrecht. Zijn stem kan zelfs de doorslag geven als de st emmen van de w ethouders dat niet doen. De burgemeester is verantw oordelijk voor de openbare orde en veiligheid in een gemeente. Ook moet hij ervoor zorgen: dat de plannen die gemaakt zijn w orden uitgevoerd; hij kan onderw erpen op de agenda van vergaderingen zet ten. Veel burgemeesters zijn ook actief om reclame t e maken voor hun gemeente. De burgemeester w ordt niet gekozen, maar benoemd door de Kroon. Dat w il zeggen door de regering en op voordracht van de minist er van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
26
De gemeente in het kort De inw oners van een gemeente kiezen de gemeenteraad. De De De De
gemeenteraadsvergaderingen zijn openbaar. gemeenteraad beslist bij meerderheid van st emmen. burgemeester is de voorzitter van de gemeenteraad. burgemeester heeft geen stemrecht in de gemeenteraad.
Een w et houder w ordt gekozen door de gemeenteraad. Elke w ethouder heeft zijn eigen takenpakket . De bugemeester en w et houders vormen samen het college van burgemeester en w ethouders. De collegevergaderingen zijn niet openbaar. Het college beslist bij meerderheid van stemmen. De burgemeester is de voorzitter van het college. De burgemeester heeft stemrecht in het college. De burgemeester w ordt benoemd door de Kroon.
27
