Infectiepreventie van A tot Z
198
Standby Praktijkreeks
Stellingen Bij maatregelen in het kader van infectiepreventie wordt ervan uit gegaan dat iedere patiënt álle besmettelijke ziekten kan hebben. Om patiënten een gerechtvaardigd vertrouwen in verantwoorde tandheelkundige zorg te geven moeten alle tandartsassistenten grondig geschoold en getraind (!) zijn inzake infectiepreventie. Ongediplomeerd mag, ongeschoold mag niet! Zeker niet als het gaat om de veelomvattende en verantwoordelijke taken op het gebied van infectiepreventie! (E.van Wijk, Inspecteur Mondzorg) Ondanks de vaccinatie tegen hepatitis B vormt de ziekte nog steeds een bedreiging doordat er mutaties van het virus ontstaan. Daardoor bestaat de kans dat vaccinatie onvoldoende bescherming biedt. Het aanstellen van een aparte balieassistente is een vorm van infectiepreventie. De Arbo-wet zou het gebruik van een thermodesinfector in het kader van een veilige werkplek verplicht moeten stellen. Bij het toepassen van maatregelen voor infectiepreventie zit de zwakste schakel in de hand(schoen)hygiëne. Infectiepreventie is dus in de eerste plaats een kwestie van doen en daarna pas van spullen… Het gebruik van een spittoon is omstreden.Een spittoon draagt op geen enkele wijze bij aan een schone praktijkvoering. Integendeel, een spittoon lokt uit tot onacceptabel vieze situaties, vooral bij kwetsbare groepen zoals kleine kinderen en (prothesedragende) ouderen. Kinderen spelen zo leuk met het stromende water… Oude mensen leggen voor het gemak hun prothese even in het spittoon… Om een patiënt op hygiënisch verantwoorde wijze naar de huidige eisen van Best Practice te kunnen behandelen, is een tandartsassistente in één woord onmisbaar! Het zou daarom in de beroepsgroep, te beginnen bij de opleidingen, niet langer geaccepteerd moeten worden dat er zonder assistente gewerkt wordt. Vuistregels: • Best practice bestaat niet zonder goede infectiepreventie. • Infectiepreventie is in de eerste plaats een kwestie van doen, daarna pas van spullen. • Schoonhouden is beter dan schoonmaken. • Schoonmaken moet als schoonhouden niet kan... • Alles is altijd dicht, behalve als het open is... (om er even iets uit te halen).
Stellingen
• Het werkblad is in principe altijd leeg, behalve als er iets op staat... (dat nodig is bij de betreffende behandeling). • Weggooien is de beste manier van schoonmaken. • Disposables gebruiken is vaak minder duur dan het betalen van schoonmaaktijd… • Het milieu wordt soms ernstiger vervuild door het proces van reconditioning dan bij het gebruiken van disposables! • ‘Te duur’ of ‘geen tijd’ mag nooit een argument zijn om niet te doen wat noodzakelijk is op het gebied van infectiepreventie.
199
Infectiepreventie van A tot Z
200
Standby Praktijkreeks
Literatuur L. Abraham-Inpijn, Door hepatitis besmette chirurg: is onrust bij tandartsen terecht? TP januari 2000. L. Abraham-Inpijn (2004), Inwendige geneeskundige voor de tandheelkunde. Utrecht: Lemma. isbn 90 5931 081 0. E. Berkel, Legionella in de tandartspraktijk. nt 57/9/2002. R. Berkow et al., hoofdredacteur (2000), Merck Manual – Medisch Handboek. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum. isbn 90 313 3069 8. H.S. Brand en D.E. van Diermen (2001), Algemene ziekteleer voor tandartsen. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum. isbn 90 313 3128 7. H.H. Bruins (2000), Medisch tandheelkundig memo. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum. isbn 90 313 3125 2. A.W.M. Doppen et al. (1996), Assisteren bij tandheelkundige behandelingen, theorie. Houten/Diegem: Bohn Stafleu van Loghum. isbn 90 313 2007 2. A.F. Feilzer, J.A.T. Berendsen, A.G.M. Rietmeijer en E.J.T. Kolsteeg, Waterkwaliteit van tandheelkundige units. nt 55/3/2000. J.D. van Foreest, Inspectie stelt richtlijn iatrogene hepatitis B op. NT 57/12/2002. H. Goote, Aids-patiënten in de tandartspraktijk. nt 16/1990. Handenwassen met zeep of alcohol: wat is effectiever? Geneesmiddelenbulletin 2003;37:23. W.J.M. Heeffer, Besmettingskans klein. nt 56/8/2001. W.J.M. Heeffer en J.L. van der Boon, Weten waar het blijft, goed afvoeren van afval. nt 54/05/1999. T.L. van Kan, E.R. Hajema, W.R. Moorer en A.J. Feilzer, Tandheelkundig koelwater een probleem? nt 56/6/2001. J.A. Molinari, Legionella en ziekten bij de mens. nt 53/9/1998 en
nt 53/10/1998.
Literatuur
W.R. Moorer, Waterverontreiniging tandheelkundige units.
nt 51/22/1996. Nationaal Hepatitis Centrum, Leidraad prikaccidenten. J.H.N. Pameijer, Prepareren onder cofferdam. tp 2004;25:5. W.P. Piebenga en H.E.H.M. van ’t Veld (Centrum voor Huid en Arbeid, Wagnerlaan 55, Arnhem), Uw handen zijn onbetaalbaar. nt 53/21/1998. Raad van Advies van de Nederlandse Hepatitis Stichting, Folder Hepatitis-B-vaccinatie voor medewerkers in de gezondheidszorg. L.P. Samaranayake, Overzicht van virale hepatitis en tandheelkunde.
nt 55/11/2000. Werkgroep Infectiepreventie (2007), Richtlijn Infectiepreventie in de tandheelkundige praktijk.
Websites www.hepatitis.nl www.stichtingvoedselallergie.nl www.ska-nva.org/latex www.allergologie.nl www.vgt.nl www.wip.nl www.nmt.nl vvv.rivm.nl www.ivw.nl
201
Infectiepreventie van A tot Z
202
Standby Praktijkreeks
Register acquired immunodeficiency syndrome (aids), 30, 47 administratie, 92 administratieve handelingen, 122 aërogeen, 20 aërosol, 22, 42, 58, 69, 104 afdrukken, 158 afdruklepels schoonmaken, 167 afspraken maken, 124 aftekenlijst, 192 afweer, cellulair, 26 afweer, humorale, 26 afweer, niet-specifieke, 26, 28 afweer, specifieke, 26 afzuigbuizen, 147, 150 afzuigslangen, 162 afzuigtechniek, 70 aids (acquired immunodeficiency syndrome), 30, 47 airotoren, 159 alcohol 80%, 128, 151 algehele malaise, 24 allergenen, 28 allergieën, 28 analgetica, 35 anti-HBs titer, 172 antibacterieel, 79 antibiotica, 30, 33, 34 antigeen, 26 antihistaminica, 35 antilichamen, 26 antimycotica, 35 antipyretica, 35 antisepsis, 14 antiseptica, 14 antiviraal, 79 applicator, 115 Assistina, 145, 160 astma, 194 autoclaaf, 86, 142 –, onderhoud, 164 –, test, 156 auto-immuunziekten, 30 bacteriën, 16 behandelkaart, 122 behandelstoel, 90
behandeltray, 131, 145, 146 –, aluminium, 148 behandelunit, 97, 131 –, onderhoud, 162 benzinepomp-handschoen, 195 beschermhoezen, 97 besmettelijke ziekten, 44, 49 besmetting, 15, 18 besmettingsbron, 20 besmettingsroutes, 20 biofilm, 43 blaarvorming, 24 bof, 45, 175 boorhoezen, 97 borenblokje, 107 Bowie & Dick test, 157 breedspectrum, 34 bril, beschermende, 67, 185, 186 bronherkenning, 61 bse, 54 Candida Albicans, 17, 48 categorie A, 87, 88, 152 categorie B, 87, 88, 151 categorie C, 88, 151 causale therapie, 31, 34 Cavitron, 161 ccd-sensoren, 88, 109, 126 cellulaire afweer, 26 ce-markering, 85 cementen, 118 checklist, 140 chemische desinfectie, 85, 144 chirurgisch instrumentarium, 152 chirurgische ingreep, 95 chloorhexidinespoeling, 73 0,1%-chlooroplossing, 79 chronisch, 24 cofferdam, 73, 195 commensaal, 18 composiet, 117, 130 congenitaal, 20 conserveren, 31 contactallergie, 194 contaminatie, 15 controlestrip, 157 Creutzfeldt-Jakob, 17, 53, 62 cytostatica, 30
Register
dac Universal, 51, 83, 154, 160 desinfectie, 32, 83, 84, 131, 158 desinfectiedoekje, 132 diabetes, 29 direct contact, 64 dispenser, 180 disposables, 80, 106 drager, 17, 20 dragerschap, 51 drinkwater, 43 drinkwateralarm, 62 drinkwaternorm, 43 drinkwaterkwaliteit, 62 dustcover, 154 dynamisch instrumentarium, 159
emrra-lijst, 100 ems, 159 endocarditisprofylaxe, 33 endopoints, 110 enteraal, 20 ethanol, 79, 85 ethanolvrije desinfectantia, 80 excaveerboortjes, 81 expiratiedatum, 166 fagocyteren, 26 flessenunits, 62 fosforplaatjes, 88, 109, 126, 127 fysiologische afweermechanismen, 25 garderobebeheer, 187 geelzucht, 24 geslachtsziekten, 46 gevaarlijk afval, 92, 167 gevallen voorwerpen, 119 glasplaat, 118 gonorroe, 46
hai (Healthcare Associated Infection), 95 hairy leukoplakie, 48 halve handjes, 76, 110, 118, 122 hand- en hoekstukken, 84, 131, 144, 153, 159 –, reiniger, 85, 141, 142, 143, 164 handalcohol, 179, 181 handcrème, 184 handenwassen, –, hoe?, 181
–, waarmee?, 179 handschoenen, 64, 74, 79 hand(schoen)hygiëne, 110, 112, 123, 125, 128, 178 handschoenentruc, 74, 110, 122 Healthcare Associated Infection (hai), 95 hechtsetje, 152 helix test, 157 hematogeen, 20 hepatitis A, B, C, D, E, G, 50 hepatitis B, 20, 47, 61, 172, 176 hepatitis C, 174 herpes simplex, 17, 44 hiv (humaan immunodeficiëntievirus), 47, 58, 61, 174 holle ruimtes, 157 hoog-viremisch, 174 huid- of slijmvliescontact, 20 huishoudelijk onderhoud, 165 huishoudelijk schoon, 79 huishoudelijk schoonmaken, 83 huishoudhandschoenen, 92, 145, 149 humaan immunodeficiëntievirus (hiv), 47, 58, 61, 174 humorale afweer, 26 hygiënehoezen, 128, 135 iatrogeen, 30 iatrogene schade, 95 immunisatie, 27 –, natuurlijke actieve, 27 –, kunstmatige actieve, 27 –, passieve kunstmatige, 27 –, passieve natuurlijke, 27 immuniteit, 15, 26 immunodeficiënties, 29 immunoglobuline E (IgE), 28 immunosuppressiva, 30 immuuncomplexen, 28 incubatietijd, 19, 50 indirect contact, 69 infectie, 15, 19, 23 instrumentencassette, 91 instrumentensetjes, 153 jaarlijkse servicebeurt, 163 jeuk, 24, 35, 194
203
Infectiepreventie van A tot Z
204
Standby Praktijkreeks
Kaposi-sarcoom, 48 Kavo Lifetime, 161 keuken, 166 kinderhand, 136 kinderziekten, 45, 49, 174 kinkhoest, 50 kissing disease (ziekte van Pfeiffer), 51 klasse B, 89, 145, 154, 160 klasse N, 89 klasse S, 89 kleding, 188, 191 –, beschermende, 68 –, steriele, 96 kleedruimte, 190 klein afval, 131 kluisjes, 190 koelwater, 97 koorts, 24, 35 koortsuitslag, 45 kranen, 90, 180 kritisch instrumentarium, 87, 88 kruisallergie, 195 kruisbesmetting, 82 kruisinfectie, 22 kunstnagels, 179 laag-viremisch, 174 laesie, 34 latex, 193, 194 –, -allergie, 193, 195 legionella pneumophila, 44, 62 –, -bacteriën, –, -infectie, 43 –, -preventie, 105 leidraad prikaccidenten, 197 letaal, 24 leukemie, 30 lichtuithardend materiaal, 115 loepbril, 187 longtuberculose, 52 lues, 46 Mantoux-reactie, 53, 175 materialen, 112 matrixbandjes, 107, 110 mazelen, 46 meerfunctiespuit, 106, 131 meldplicht, 174
mengspatel, 151 micro-organismen, 15 mixingpad, 117, 118 modified asa, 61 mondmasker, 77 mond-neusmasker, 66, 77 mrsa, 53, 62 mrsa-infecties, 62 mrse, 53 multiresistentie, 34 naaldencontainer, 176 nagelborstel, 182 natuurlijke barrières, 25 niet-kritisch instrumentarium, 88 niet-specifieke afweer, 26, 28 nitrile, 194 N-nummer, 85 non-responders, 173 noodvullingen, 118 nulmonster, 177 onderhoud, 161 onderhoudsrapport, 162 ongediplomeerde assistente, 141 ontsteking, 15 ontstekingsremmers, 30 oogdouche, 94 oppervlakken, 79, 90 opportunistisch, 18 opportunistische infecties, 29 oraal, 20 overgevoeligheidsreacties, 28 –, type-i, 28, 193 –, type-ii, 28 –, type-iii, 28 –, type-iv, 29, 193 palliatieve therapie, 35 parasitair, 18 pathogeen, 18 pathologische afweermechanismen, 27 patiëntenpincet, 110 periodiek onderhoud, peroxidepreparaat, 79 personeelsruimte, 166 persoonlijke hygiëne, 68 piëzoelektrische tandsteeninstrumenten, 161
Register
pijn, 35 polijstborsteltjes, 80 polijstcupjes, 80, 195 porte d’entrée, 19, 21, 33, 59 praktijk –, -afval, 95 –, -kamer, 166 –, -inrichting, 105 preventieve therapie, 30 prikaccidenten, 50, 92, 176, 178 prikprotocol, 93 prionen, 17, 53 protocol, 140 protozoën, 17 prullenbakken, 90 radiotherapie, 30 randapparatuur, 135 recappen, 92, 176 reconditionering, 83, 130, 140 reinigen, 83 reiniging, 83 –, handmatig, 83 –, machinaal, 83 resistentie, 34 richtlijn infectiepreventie in de tandheelkundige praktijk, 58 risico-categorieën A, B en C, 87, 89 rodehond, 49, 175 röntgenbuis, 125 röntgenfoto’s, 88, 109, 123, 125, 126 routing, 89, 141, 141, 143 –, beschermbril, 67, 185, 186 –, in de praktijk, 89 Sanitair, 166 scalpelmesjes, 146, 177 schimmels, 17 schoonmaakdoek, 165 seksueel overdraagbare aandoeningen (soa), 46 semikritisch instrumentarium, 87, 88, 142 sensibilisatie, 28, 194 seropositief, 48, 58 sleeve, 106, 129, 135 smalspectrum, 34 smeercontaminatie, 22, 74 Sonicflex, 161
special 93-10, 148 specifieke afweer, 26 speelgoed, 166 spoelschaduw, 146 sporen, 16 standalone apparatuur, 162 steriel folie, 97, 126 sterilisatie, 83, 89 sterilisatiedatum, 154 stof, 123 stofkast, 93, 151 stress, 29 subklinisch, 24 suck-back-systeem, 63 syfilis (lues), 46 symbiose, 18 symptomatische therapie, 31, 35 symptomen, 23 systeemziekten, 29 tandsteenverwijder apparatuur, 159, 161 techniekwerk, 94, 95 techniekhandstukken, 90 telefoneren, 124 terugvetter, 181 therapie –, causale, 31, 34 –, palliatieve, 35 –, preventieve, 30 –, symptomatische, 31, 35 thermische desinfectie, 84 thermodesinfector, 84, 141, 142, 146, 147, 151, 167 –, Miele testkit, 155 –, onderhoud, 163 –, test, 155 –, tosi-test, 155 –, uitruimen, 151 tipjes voor meerfunctiespuit, 80 touchscreen, 76 toxinen, 18 transportpincet, 108, 110 tray, 107 –, -systeem, 91 trismus, 45 tst-teststrip, 156 tuberculose, 51, 61, 175 tups, 92
205
Infectiepreventie van A tot Z
206
Standby Praktijkreeks
uitdrogen, 32 uithardingslamp, 13 uitleesstrip, 157 uitslag, 24, 194 ultrasoon trilapparaat, 157 ultrasoon trilbad, 143 unit, ontkiemen van de, 163 Unitwater, 62 vaccinatie, 27, 34, 93, 172 vaccinatiepaspoort, 172 vacuümautoclaaf, 141, 152 vario td-programma, 148 vectoren, 19 veilig afval, 95 veilige werkomstandigheden, 92 venerische ziekten, 46 verdunnen, 32 verhitten, 33 verloop –, acuut, 24 –, chronisch, 24 –, letaal, 24 –, subklinisch, 24 veteranenziekte, 44 vib, 86 vinyl, 194 viral load, 47 virusremmers, 35 virussen, 16 virulentie, 23
vluchtige materialen, 117 voedseldeficiëntie, 29 voorgedoseerde verpakkingen, 81 voorraadkast, 166 vuile zone, 128 wachtkamer, 166 warmwaterbaden, 165 waterpokken, 49 waterleidingen, 43 wattenrollen, 110 werkblad, 90, 108, 128 werkbladpincet, 108, 110 Werklijst infectiepreventie, 191 werkomgeving, 79 werkveld, 97, 108, 113 wip-Richtlijn, 58 www.allergologie.nl, 196 www.hartstichting.nl, 33 www.hepatitis.nl, 174, 177 www.ivw.nl, 169 www.stichtingvoedselallergie.nl, 196 www.vgt.nl, 86, 165, 193 zeep, vloeibare, 148 zichtbare vervuiling, 79 ziekenhuisinfecties, 53 ziekte van Creutzfeldt-Jakob, 17, 53, 62 ziekte van Pfeiffer (kissing disease), 51 zweervorming, 24
