r
"-'171INFF4A--47; '11/ STEEN EN BETON. EEN RENOVATIEPROJECT IN BOUVIGNES-SUR-MEUSE. Architecten: Joëlle Houck en Jean-Paul Verleyen.
Ir
DOSSIER
Steen is het oermateriaal. Reeds eeuwen worden grote, ruwe blokken gehouwen sit steengmeren. De muren die hieruit gestapeld en vermetst zijn. zijn ruig,massief en gesloten. Beton is het afgeleide materiaal. Steen wordt gebroken en vermengd met cement en Ivater tot een gietbare massa die bindt, hardt en versteent tot beton. Steen en beton zijn één in Bouvignes-:sur-Mettse. Stenen restanten van de middeleeuwse stadswal zijn er stille getuigen %yin een bewogen tijd. Stenen muren voimen er de gi-ens tussen doorleefde huizen en smalle, rechte stegen. Beton incarneert er het nieuwe naast en in het verlengde van het oude.
CEMENT
9 juli 1996
.9114
'
Zo begrenst een gebogen betonnen wand dc kleine uitbouw an het geklasseerde 'notarishuis' uit de achttiende eeuw in de Richierstraat. Het eigenc van het materiaal en zijn massielheid verwijzen naar het oude, het oorspronkelijke en tidal- het minerale karakter van de onigering. De kromming refereert aan die van cell reusachtig schild en zo metaforisch aun de middeleeuwse bescherming en slagkracht. De viand is zowel een baken, een herkenningspunt. als een teken van begrenzing en verbinding. Zo houdt een rechte betonnen wand de stenen muren 1,(1/2 een geklasseerde achttiende eeuwse woning in de Barbierstraat recht. Hij maakt als eigentijds structuurelement gekartelde zijrand werkt als een versteende onclubbelzinniy derl nit van he t bias, Avainiwn momentopname van een vroegere vervallen toestand.
_glannair-
'OM
Verleyen/Houdé woning
;•• Te1FSCIAIMU
- -:x2r.)mtmatm
gevel in situ gestort beton renovatie
81
(21) Ef2 (W7)
BB/S10
Deze publicatie is volledig gewijd aan de technische detaillering van beide betonwanden. De 1,vanden maken deel uit van het renovatieproject van de architeeten Houdé en Verleven in Bouvignes-sur-Meuse dat uitvoerig werd voorgesteld in het artikel 'Als een schild in een vesting van weleer' „gepubliceerd in A+Architectuur nr. 130.
•
'7:7c
NOORDGEVEL (tuinzijde)
DOORSNEDE AB
L,J _
10.30
IA 6.30
TWEEDE VERDIEPING
eg 1 7.t1 1
yp
B
voqg lx1
•
I.
2
111
.9.
'. 1' 4....WhVeqh.t.AV i.904.04, 2..1,4 4.4%......b.a.'24V We iWA'r r' 4, e .4bYVOZAV2ifirelV.W21.44W2AVIWAMtnei
4.02222N2121W2621T202•WOMW2211W2002212202AW1241
-:-.
.9, . -.`
o
• 2, .
.:.;
■C
0
detail 1
IA w
11__. •
106
1
71
06
_4_ 113
113
106
4,
122
20
122
_ r. 122_4
4
EERSTE VERDIEPING DETAIL 1: Snede door gevelwand en vloer (tussen eerste en tweede verdieping)
met raamaansluiting onderaan.
< IB
wapeningsnet 010/010/20/20 overlapping min. 45 cm geplaatst op de aslijn van de wanden van 14 cm
staaf 012 beugel 08 om de 20 cm staaf 08 om de 15 cm
DETAIL 2: Snede door gevelbalk en vloer (tussen gelijkvloers en eerste verdieping) met de raamaansluiting boven- en onderaan. staaf 012 beugel 08 om de 20 cm e) wapeningsnet 08/08/15/15 overlapping min. 35 cm
wapeningsnet 08/08/15/15 overlapping min. 35 cm
Dorpel in zink
Houtwolcementpla Waterdichte laag Stijve isolatie
20
111:11Mit
Wet NW, ViVin::4WILL --ti
?,
46.
EMESES V
•
`t
°
51,.4.0.0.4vSe.,..,_44.4.oebuos.c.•..41v , 647.6,venc4466441vvom,,,qe,4,4,41110szo,041, o P
.
•
N`,'.
6
•
•
_
. °P.
•°°-
6*
0
< 1
detail 2
0 20 40 60 80 100
GELIJKVLOERS
200 cm
2.6
WONING BARBIERSTRAAT 3/5
Uitvoeringsfasen: Toestand v6ör de werken De bouwvallige noordgevel en de houten vloeren werden afgebroken. Enkel de houten balken die de licht uitkragende kopgevel (zie foto) dragen, en enkele balken van het dakspant bleven staan. Het buitenblad van de gevelwand (rechtergedeelte) werd gestort in een houten bekisting (houten staanders met contactbekisting in gebakeliseerde multiplexplaat). Dit gebeurde in twee fasen (stortnaad ter hoogte van bovenzijde van vloer). Na het plaatsen van isolatie werd het binnenblad hiertegenaan gestort samen met de vloer van de eerste verdieping. De centerpennen werden gestoken door de bestaande centerpengaten van het buitenblad dat deel uitmaakte van de bekisting. Op een gelijkaardige manier werd de rest van de wand en de vloer van het linkergedeelte gestort. De vloer werd aangebracht boven de bestaande houten vloerbalken. Storten van de 'vloer van de tweede verdieping.
4114' 1101-1 ;liet 1.144167' ,
J114#01/. 14itti,1» 11■414e,14, Sir j.:)», ,
r
1/11-4
1
■11 41
:
ter
,4,
!*.?.
•
;.10;44
9' ■.`
I
ief./114 '4,411 • t‘i
11"
."'
•
•
i4-""°"" --0--,!f•
4' %.1••• vs94.i;%. 11,
.
s
(
s
•
7
PIEN11111 _
161114MINEINIIIIMI
/
_
,
1
. êç
. ■411
;04);
,■ , 4t ■•■ ■■ '''‘ '‘'' %%nil%.1%--.%... r:k4 lk •Ni-t% ..:•-e, tv...-
...411
ii
?!' 1/
/14 A
'N .
/40
liv %p, , Vi›. itte gA314 41 t ,N
ii
41
,41,1 It:
Ai
-
4 14 \w . -.....
.1) iiiF• N.Q ....wzi,
:I: A'`,
..4% *..1,A ..% ;ZMIN.,1* ■:..t'
'1/!.;
144
■, 1.
11L,1%■
Iv. ■■ %Usk. I
--,,
/10,1;
/4
4,
IIIklig Pt , , , ,/0"0;
- ViiriZe4.1000
Pt,' V11 it 1,.&,,,I.S1-1441,,e/1/ lq,19,,,' A* in.411 0); v■ A,,,, 0i",i' 0 ';'.0:2■16, -,••10y iltie-ilt... Ih. ..%......=1,.... ./. ii ;.■ ; . 2 i
VI
■•;,-.. IfVls.....-.
;,
/
r 340 . r„,,/,.„
......" ok,'S.,..
!N
'
. 5/ /,
lie% ".1e•N 1 0, i , C liZIlis jr: e 4f / ■ . ‘;01401ii' 0 0 Ili II .... f , •
4
WONING RICHIERSTRAAT 10/14
DOORSNEDE AB
••••
6.30
; 5. 66
i
detail 1 Enkele gegevens over de uitvoering
detail 2 De gebogen wand is samengesteld uit een binnen- en een buitenblad, van elkaar gescheiden door een isolatielaag. Het buitenblad werd eerst gegoten. Vervolgens werd de isolatie geplaatst en het binnenblad samen met de vloerplaten gestort. De bekisting was van hout met een gebakeliseerde multiplexplaat in contact met de betonspecie. De aannemer verkoos de gebogen bekisting te maken in een atelier. Omdat de straten van Bouvignes zo smal zijn, was hij verplicht de bekisting op te splitsen in verschillende onderdelen. Daardoor is er niet alleen een horizontale, maar ook een verticale hememingsvoeg in de gebogen wand. DETAIL 1: Snede door dakrand van wand met inkomdeur.
czi
•
C.)
6.00
DETAIL 2: Snede door luifel.
hi staid 012 gebogen volgens de kromming van de wand c) beugel 0 11 om de 20 cm el vvapeningslict 08 108/15/15 overlapping min. 35 cm
staaf 08 onderaan om dc 15 cm staaf 08 onderaan om de 15 cm
Dakprofiel in zink Waterdichte laag
ia—Teiyik•f•I•T•fi-T4•24,-1 Thermische is6lat e Houtwolcerrientp132t
e•
v
Dichting . . ' Hobtwolcementplaat
•■ .,
Houten . draagsttik.
Multiplexplaat
••
Dorpel inzink
-w -
NI
n •
I••
•4
_
0
1
o
.•
'
4.
■,4
0° \
•
00
ti
•4
4o. •
o
•\ Variabel vo gens kromming
Ob
•••4 4
.00 ,
1.4 •4 •4 •
'
I,
.
o
• ,)•
0
e_ •
FEBELCEM dit bulletin is een publicatie van: FEBELCEM - Federatie van de Belgische Cementnijverheid Voltastraat 8 1050 Brussel tel. 02/645 52 11 fax 02/640 06 70 http://www.febelcem.be e-mail:
[email protected] auteur: ir. arch. J. Apers tekeningen: J.P. Verleyen / J. Houclé foto's (tenzij anders vermeld): P. De Prins layout: D. Nihoul verantw. uitgever:
JR Jacobs wettelijk depot: D/2002/0280/12 (herdruk, mei 2002) -
NOORDGEVEL
DOORSNEDE CD
,eimilmitirgrer
e-TallErt.. , w 117#11SW ....air eiAtill4 10-1. -7.1,, ,r-t\ L...-zio. um ■.., ...lob Agswilim911111111,11.1101WW■i-,,..., . 4,..01110•11• ■■ •■•=1TgerlpialLefolwm..,,
,-----0111010110111006 111rammummonsir ...11. All111101117011114=r172edirmalmilmm— lk‘
ill rkt iv ri mi silkata . ANA ......astimpli I 11...... 1-115_112.7 1111WIN .. ,..-„,...- untraevemsurewmpordar=r.vamlimr•Tz..-.....ap me. ailitasm igwom,,,-isras 77111mwsw7 .-; riols-wArikareelti_ 111111111111BaMillard. rileirlitilligi iwyezw,..._74,1 ors■ams_
1.,6401161 '11"'Win1;1 .—'.illells ••tg.
1.-,.....Z.I■gm....-
111m
, .0.
TWEEDE VERDIEPING
41017.701
! --.-
°
t
IA .7. 1110,1 .
...irsirot. .....,.. it ,--..-t-..... ,fzirAmr4
•
rw imilm,z-%k wal e "lataitiril -11011M1 . WIMP, ...„-,... ., .... ,o,n,00„„,„ p - ....... .,,±, .. . ..167
joint cretix111 • -'
.
•
0 20
200ern
GO 60 80 103
,r 2.0. almilinri .....
:
10.7111voit 61 . -INHAIIMB
wiet ....... fliiii-Ai.....:: imi. AATZV). ..=-.--......71
nirn1•111.... t .ii. ttr4
mm r v* l1 9 . .r ei uaraat■i mium=
° .
Opmerking an de auteur: ter voorkoming van gevelvermiling14'are het beter geweest om een meer naar achter hellend bovenvlak en/of een uitstekende rand met druipneus (randprofiel) te voorzien. wapeningsnet 010/010/20/20 overlapping min. 45 cm geplaatst op de aslijn staaf 012 gebogen volgens de kromming van de wand beugel 08 orn de 20 cm d) staaf 08 om de 15 cm el wapeningsnet 08/08/15/15 overlapping min. 35 cm g) 3 spouwhaken per m2 over de volledige hoogte van de wand
-AI a - le 1'1. ".--.-'.7'7iir-ia l. •
A
nt c.rouzl x 1 p . .
O
DETAIL 3: Snede door dakrand van gebogen wand.
EL
V
DETAIL 4: Snede in het midden van de gebogen wand ter hoogte van het raam met aansluiting boven- en onderaan.
EERSTE VERDIEPING
wapeningsnet 0101010/20/20 overlapping min. 45 cm geplaatst op de aslijn van de wanden van 14 cm staaf 012 gebogen volgens de kromming van de wand beugel 08 om de 20 cm e) wapeningsnet 08 108/15 1 15 overlapping min. 35 cm
40
Aluminiump ofiel Waterdichte ;lag Stijve isolati
o. 0..
o
B
Dorpel in blauwe hardsteen Waterdichte laag Isolatie
V
Cvl
o
GELIJKVLOERS
C
Dubbele beglazing Soepele soee Stijve isolatie
.zt
6Z
