BRAND/VEILIGHEID
stedebouw stedebouw architectuur architectuur &
JAARGANG JAARGANG 32 | NR. 336||NR. NOVEMBER 3 | JUNI 2016 2015
06MARK PPS: VERHIJDE MEER ‘WAAR VOOR GELD’ 10 12 OVER TINY JE HOUSES 27 EXPERTPANEL DOOR NEN6079OVER GROTERE SCHOLENBOUW IN TRANSITIE 28 CRADLE TO CRADLEOPSCHOOLBRANDCOMPARTIMENTEN 36 SENIORENHUISVESTING GESPANGEBOUW IN VENLO 48 HERBESTEMMING NEN VOET MET BRANDVEILIGHEID 44 TOP IN 10ZOETERMEER BRANDVEILIGHEIDSOPLOSSINGEN
OPPIICC OTT TO HHO
ID EW H U G O I L B I E N E V / L D O N H A SC AABR MM TTHHEE
1026
36 | JUNI 2016 STEDEBOUW & ARCHITECTUUR | NR. 3WWW.STEDEBOUWARCHITECTUUR.NL
44
1
HOT TOPIC Auteur: Mark Verhijde
DE WONDERBAARLIJK RUIME KLEINE HUISJES
uit sandwichpanelen, die op een slimme manier
ook comfortabel is en een mooi design heeft,
met elkaar verbonden worden. Om verdere
valt voor hen in de smaak. Bewoners zien in de
stevigheid toe te voegen is de fundering gemaakt
Tiny Houses ook een goede mogelijkheid voor
van een stalen frame, ook vanwege vervoer
aanleunwoningen of kangoeroewoningen, als het
MARK VERHIJDE,
van de woningen naar de uiteindelijke locatie.
om welzijn en zorg in de directe omgeving van
adviseur stedelijke ontwikkeling
VAN
Dijkstra: “Maar de twee woonproducten moet je
familie en vrienden gaat.
PRESENTATOR GEORGE CLARK IN
Tiny Houses op maat. De panelen wanden, vloe-
Grotere partijen kunnen de huisjes neerzetten als
‘AMAZING SPACES’.1 DE TV-SERIE
ren en daken worden gemaakt in onze fabriek
vakantiewoningen of voor sociale doelgroepen
VOLGT
in Mill en de woning wordt ook daar in elkaar
als statushouders, asielzoekers, misschien zelfs
gezet.” De huisjes kunnen ook compleet ingericht
probleemgezinnen. Bekeken kan worden of Tiny
ZELF VAN AUTO’S, CARAVANS,
geleverd worden, dat mag de klant zelf bepalen.
Houses zich ook lenen voor reguliere huisvesting
CONTAINERS,
Welke klanten zijn eigenlijk geïnteresseerd in
ratiewereld een betaalbaar alternatief in handen
VERVALLEN PANDEN PARELTJES VAN
Tiny Houses, vraag ik hem. Dijkstra onderscheidt
krijgt voor de huidige sociale huurwoningen.
WOON- EN WERKRUIMTE MAKEN.
drie groepen. Allereerst natuurlijk mensen zoals
Dijkstra: “Onze Duo Tiny House staat vanaf
Marjolein Jonker, die het belangrijk vindt om
begin juni in Den Bosch bij een project genaamd
TRANSFORMATIES EN HERGEBRUIK,
haar ecologische voetafdruk zo klein mogelijk
‘Maison D'artiste’ van woningstichting Zayaz in
AANDACHT VOOR AUTHENTIEKE
te maken. Tiny House-liefhebbers zijn verrukt
samenwerking met Rezone.”
vanwege de kleine maatvoering, de vrijheid en
VOOR MIJ KWAM HET DOOR HET
ENTHOUSIASME
ECHTE
KLUSSERS
DIE
BLOKHUTTEN
EN
vooral zien als voorbeelden, in feite leveren we
van sociale huurders, waarmee de woningcorpo-
4
ONDERDELEN EN SMART DESIGN,
het directe contact met de omgeving en de
Om meer ervaring op te doen met het fenomeen
ALLES WORDT DAN UIT DE KAST
natuur, het slimme interieur en – heel belangrijk
Tiny Houses worden er verschillende activiteiten
– een bijdrage aan duurzaam bouwen en wonen.
in Nederland opgezet. Gemeente Almere orga-
GEHAALD OM GEHEEL EIGEN EN
Zij zouden het liefst de huisjes zelf bouwen of
niseert een BouwEXPO Tiny Housing, met een
UNIEKE BOUWSELS TE MAKEN.
verbeteren en zien het als een nieuw en concreet
prijsvraag die 245 inzendingen heeft opgeleverd.
voorbeeld van beter en anders wonen, zelfs van
Begin juni 2016 worden de prijswinnaars bekend
IEDERE AFLEVERING DAGEN DE
woningdelen in de Deeleconomie.
gemaakt.5 Op de Waalkade in Nijmegen heeft
BEWONERS VAN DE AMAZING
Een heel andere groep gebruikt de Tiny Houses
richt. “Daar is onze Single Tiny House geplaatst,”
SPACES DE REST VAN DE WERELD
als tweede woning of als recreatiewoning. Zij
vertelt Dijkstra. “Hij trekt ontzettend veel bekijks
UIT, WANT ZIJ MAKEN HUN DROOM
hoeven niet zo nodig een huisje te bouwen en
en is tot en met midden september 2016 te
verlangen wat meer gemak. Een Tiny House dat
bewonderen.” Dat ga ik zeker doen.
stichting Fabrikaat het Bouwlab Nijmegen6 inge-
WAAR, REALISTISCH, BETAALBAAR EN BIJZONDER. WAT OPVALT IS DAT ZIJ VAAK KIEZEN VOOR DE KLEINE AFMETINGEN EN ZO
series-1
AANSLUITEN BIJ DE TINY HOUSE-BEWEGING.
D
2
Bron: 1Vandaag Binnenland, link: binnenland.eenvandaag.nl/blogs/67229/eerste_tiny_house_in_nederland_in_alkmaar
3
Meer informatie over de droom van Auke de Vor, Gerard Dijkstra en Rob Besemer van Mill Home met de link: millhome.
ergelijke alternatieve woonvormen zijn
worden gemaakt. Misschien dat zo ook de weg
er nog nauwelijks in Nederland. Sinds
vrijgemaakt wordt voor wonen in een Yurt, een
maandag 23 mei is Marjolein Jonker uit
Mongoolse nomadentent.
van de CO2 die we uitstoten. Deze ruimte kan omgerekend worden naar de hoeveelheid productief land, in gha
Oudkarspel de eerste die officieel in een Tiny
Voor Gerard Dijkstra van Mill Home3 is wonen
(mondiale hectare) gemeten. Bron: Wereld Natuurfonds Nederland, link: wnf.nl/wat-wnf-doet/themas/voetafdruk/wat-is-
House mag wonen. Een Tiny House voldoet niet
in een Tiny House vooral de ultieme vrijheids-
aan het bouwbesluit en mag daarom officieel niet
beleving. Mill Home bestaat sinds januari 2016
5
Bron: BouwEXPO Tiny Housing, link: bouwexpo-tinyhousing.nl
zomaar ergens staan en permanent bewoond
en timmert aan de weg met twee Tiny House-
6
Bron: Stichting Fabrikaat, link: stichtingfabrikaat.nl/blog
worden. Gemeente Alkmaar wil met een proef
producten, de Single en de Duo. Bijzonder aan de
gaan kijken of er niet toch een uitzondering kan
woningen van Mill Home is dat het casco bestaat
2
12
Bron: George Clarke’s Amazing Spaces, link: channel4.com/programmes/george-clarkes-amazing-spaces/episode-guide/
1
nl/contact 4
Een ecologische voetafdruk is de hoeveelheid ruimte die nodig is voor de productie van wat we gebruiken en de opname
ecologische-voetafdruk.htm
STEDEBOUW & ARCHITECTUUR | NR. 3 | JUNI 2016
13
BRAND/VEILIGHEID Auteur: Peter van de Leur
PETER VAN DE LEUR, DGMR Bouw bv
BRANDVEILIGHEID VAN PARKEERGARAGES DE BRANDVEILIGHEID VAN PARKEERGARAGES GROTER DAN 1.000 M2 IS SINDS 2012 EEN CONTROVERSIEEL ONDERWERP. IN DAT JAAR HEEFT DE NVBR DE RICHTLIJN INGETROKKEN ALS REACTIE OP DE 4,5 UUR DURENDE BRAND IN DE APPELAAR IN HAARLEM IN 2010, WAARBIJ 26 AUTO’S UITBRANDDEN EN 300 BESCHADIGD RAAKTEN. HET ‘GEZAGSVACUÜM’ DAT DAAROP ONTSTOND WERD BESCHREVEN IN HET THEMANUMMER BRANDVEILIGHEID VAN STEDEBOUW & ARCHITECTUUR IN 2012. DAT GEZAGSVACUÜM EN DE WILLEKEUR ZIJN NOG STEEDS AAN DE ORDE.
H
et Ministerie van BZK heeft in 2013 DGMR
metingen van het vermogen dat bij een auto-
onderzoek laten uitvoeren naar de brand-
brand vrijkomt, eind jaren ’80, laten nog piek-
veiligheid van parkeergarages. Het onder-
vermogens zien van 1,5 MW. Eind jaren ’90 was
zoeksrapport is in 2015 uitgebracht. NEN neemt
dat opgelopen tot ruwweg 6 MW en in recentere
het mee in de ontwikkeling van een norm voor
experimenten nog hoger, tot 10 MW en meer.
de brandveiligheid van parkeergarages. Enkele bevindingen uit het BZK onderzoek worden hier
INNOVATIEVE ENERGIEVOORZIENING
besproken.
De tijd waarin alle auto’s op benzine, diesel of LPG rijden is voorbij. Elektrische auto’s rijden
BRANDGEDRAG AUTO’S
rond met een grote massa batterijen en op dat
Sinds de jaren ’80 branden auto’s steeds gemak-
gebied vinden continu innovaties plaats. De
kelijker. Auto’s worden steeds comfortabeler,
lithium-ion batterijen die momenteel popu-
groter en zwaarder, met steeds meer kunststof.
lair zijn raken relatief gemakkelijk in brand.
Niet alleen in het interieur, maar ook in de car-
Bovendien is er een explosierisico als zo’n auto bij
rosserie, dragende delen en de brandstoftank.
een garagebrand betrokken raakt en de batterijen
Meer kunststof betekent in de praktijk een hoger
van buitenaf opgewarmd worden. Een brand in
vermogen en een langere brandduur. De eerste
de batterijen van één auto duurt meerdere uren
STEDEBOUW & ARCHITECTUUR | NR. 3 | JUNI 2016
31
BRAND/VEILIGHEID
HET KUNSTWERK ‘WHISPERS’ VAN ARNE QUINZE, TWINTIG SCULPTUREN IN DE VORM VAN BOMEN, UITGEVOERD IN CORTEN STAAL. FOTOGRAFIE: ERIC BRINKHORST
‘TOT OP HEDEN IS DE BRANDWEER ER IN VRIJWEL ALLE PARKEERGARAGEBRANDEN IN NEDERLAND IN GESLAAGD DIE VROEG VIA EEN BINNENAANVAL TE BLUSSEN. DE BRANDWEER STAPT DAAR ECHTER GELEIDELIJK VAN AF.’
32
en is erg moeilijk te blussen, zeker in een met
uit van maximaal drie auto’s die tegelijkertijd
de ontwikkelende brand te blussen. We moeten
de standaard flashover brand een voordeel voor
rook gevulde gesloten parkeergarage.
branden, waarbij de brandweer de brand blust
er dus rekening mee houden dat in de toekomst
de blootgestelde constructies: elk constructiedeel
voordat een vierde auto bij de brand betrokken
de brandweer meer branden op hun beloop moet
staat maar een relatief korte tijd bloot aan zeer
CNG, ofwel aardgas gecomprimeerd tot 200
raakt. Het aantal auto’s dat uiteindelijk uitbrandt
laten, zelfs al zouden de auto’s nog hetzelfde
hoge temperaturen, namelijk alleen wanneer
bar in cilindervormige tanks, wint snel terrein;
of meebrandt bepaalt de totale brandduur en
blijven.
de auto’s branden die direct onder het con-
waterstof (H2) is daarmee vergelijkbaar. De hoge-
daarmee de warmtebelasting op de constructie.
druktanks zijn aan één zijde voorzien van een
Als de brandweer, om wat voor reden dan ook,
SAMENLOOP TRENDS EN GEVOLGEN
verplaatst, zijn de temperaturen een stuk lager.
beveiliging in de vorm van een smeltprop. Als die
niet succesvol blussend ingrijpt, ontwikkelt de
Twee elkaar versterkende trends zijn genoemd,
Er is echter ook een nadelig effect: de constructie
boven ca. 150 graden Celsius wegsmelt, stroomt
brand zich door, naar de ervaring leert in de vorm
die allebei wijzen in de richting van parkeerga-
kan schade oplopen als die lange tijd, zeg tien à
de tank in een paar minuten leeg. Dit voorkomt
van een travelling fire: op elk moment brandt een
ragebranden waarin de brandweer vaker niet
twintig uur of zelfs veel langer, blootstaat aan de
dat de tank bij verdere verhitting explodeert,
klein groepje auto’s en die brandhaard verplaatst
meer blussend kan optreden en die onbeperkt
lagere temperaturen. Er zijn concrete aanwijzin-
maar de resulterende steekvlam van een metertje
zich in de tijd door de garage doordat auto’s
doorgroeien binnen het compartiment. Dit leidt
gen dat dit voor betonconstructies een zwaardere
of acht à tien steekt wel direct andere auto’s
uitbranden en nieuwe auto’s bij de brand betrok-
tot de volgende aanbevelingen:
belasting vormt dan de standaardbrand.
CONSTRUCTIES EEN
aan en vormt een risico voor brandbestrijders die
ken raken. Er zijn aanwijzingen dat na verloop
• Stop de aparte behandeling van parkeergara-
op korte afstand de brand proberen te blussen.
van tijd meer dan drie tot vijf auto’s tegelijk in
ges, accepteer dat de inhoud ervan (de gepar-
Grote voortschrijdende instortingen van boven-
ZWAARDERE
Bovendien is er bij een ingebouwde tank grote
brand staan. De brand groeit door tot hij geen
keerde auto’s) een goede kans loopt verloren te
gelegen gebouwen hebben zich wereldwijd
kans op ongelijkmatige opwarming van de tank,
nieuwe auto’s meer kan aansteken, bijvoorbeeld
gaan en zorg dat de effecten van brand beperkt
voor zover bekend niet voorgedaan. Het is niet
waardoor de tank kan bezwijken voordat de
bij het einde van een blok parkeervakken, of tot
blijven tot het compartiment.
duidelijk of dat te danken is aan toeval, of aan de
PRD wordt geactiveerd. In de open lucht leidt
de brandweer alsnog de brand blust. Een par-
• Stel niet langer volledig vertrouwen in een
veelal hogere eisen die in het buitenland worden
zo’n explosie tot uitworp van onderdelen over
keergarage die volledig in brand staat is een hoge
rookbeheersingsinstallatie (tienvoudige ventilatie
gesteld aan de brandwerendheid van draag- en
vele tientallen meters. In een lage ondergrondse
uitzondering.
of ‘zicht op de brand ventilatie’). Die verkleint het
scheidingsconstructies (in Nederland 60 minuten
risico van doorgroei van een brand, maar alleen
wbdbo, 60-90 minuten voor de draagconstruc-
garage is dat voor brandbestrijders reden om zich
structiedeel staan. Als de brandhaard zich heeft
INGRIJPEN BRANDWEER
als die toevallig langzaam verloopt èn als de
tie). Het belang hiervan gaat verder dan grote
ken een bedreiging voor de bouwconstructie
Tot op heden is de brandweer er in vrijwel alle
brandweer blust. Een sprinklerinstallatie heeft een
nieuwe garages: de extreem langdurige travelling
vormt is nog onbekend.
parkeergaragebranden in Nederland in geslaagd
veel grotere kans om de ontwikkeling te stoppen.
fire kan zich ook in relatief kleine garages voor-
die vroeg via een binnenaanval te blussen. De
• Bepaal op basis van een risicobenadering of
doen en uiteraard ook in bestaande garages.
AANTAL AUTO’S BETROKKEN BIJ BRAND
brandweer stapt daar echter geleidelijk van af.
die installaties nodig zijn om de veiligheid van
Het BZK onderzoeksrapport beveelt aan om nader
Het aantal auto’s dat tegelijkertijd brandt, is
Ze gaan over op een voorzichtigere opstelling,
personen boven de garage te garanderen.
te onderzoeken of dit gevaar voor parkeergarages
bepalend voor het vrijkomend vermogen en daar-
waarin ze de risico’s voor de brandbestrijders
mee voor de hoeveelheid rook en warmte die per
minimaliseren. Ze gaan dan niet direct naar
TRAVELLING FIRE (LOPEND VUUR)
Het is nog niet duidelijk wat de te ontwikkelen
seconde vrijkomt en zich verspreidt, en daarmee
binnen, maar nemen de tijd om de omstandig-
Het BZK onderzoek signaleert daarnaast een nog
NEN-norm voor grote parkeergarages met dit
voor de temperatuurontwikkeling in de garage.
heden en de risico’s te beoordelen. Dat gaat
nauwelijks onderkend risico. Het travelling fire
onderwerp zal doen.
Nederlandse richtlijnen (LNB, NEN 6098) gaan
ontegenzeggelijk ten koste van hun kansen om
karakter van de brand heeft in vergelijking met
op grote afstand te houden. Of de explosiedruk-
‘ER ZIJN CONCRETE AANWIJZINGEN DAT EEN TRAVELLING FIRE VOOR BETON-
BELASTING VORMT DAN DE STANDAARDBRAND.’
zo groot is dat het nodig is de eisen op rekken.
STEDEBOUW & ARCHITECTUUR | NR. 3 | JUNI 2016
33
BRAND/VEILIGHEID Auteur: Willem van Oppen
ONTWERPEN MET ONTRUIMING VOOR OGEN? WANNEER ARCHITECTEN EEN GEBOUW ONTWERPEN, KIJKEN ZE VOORAL NAAR FUNCTIONALITEIT EN ONTWERP. WAT DOEN DE MENSEN DIE ER HUN TIJD WILLEM VAN OPPEN,
DOORBRENGEN EN HOE MOET HET GEBOUW DAAROP WORDEN INGERICHT?
adviseur Conformiteitschema’s CCV Utrecht
DAARBIJ STAAT DE GEBRUIKER CENTRAAL. EN NATUURLIJK WORDT ER NAGEDACHT OVER VLUCHTWEGEN, E.D. MAAR WAT DOET DE GEBRUIKER ALS ER BRAND
BRONNENLIJST BZK (2014). Bouwbesluit
UITBREEKT?
2012: brandmeldinstallatie en ontruimingsalarminstallatie. Den Haag: Ministerie van
REGELS, TECHNIEK EN MENSELIJK GEDRAG BIJ BRAND
REGELGEVING
stallaties voorgeschreven (artikelen 6.20 en 6.23).
dat onderhoud van groot belang is voor een
Gebouwen worden ontworpen om gebruikt
In een speciale brochure geeft de rijksoverheid
correcte werking van het systeem. Dit onderhoud
de reactietijd meer bepalend dan de loopsnel-
Koninkrijksrelaties. Geraadpleegd
te worden. Aan dat gebruik heeft de wetgever
uitleg over toepassing van brandmeld- en ontrui-
kan ook worden gecertificeerd, de eisen hiervoor
heid;
op 10-03-2015 op bit.ly/
in bepaalde gevallen voorwaarden verbonden,
mingsalarminstallaties (BZK, 2014).
zijn vastgelegd in NEN 2654-2.
- Een alarmsignaal met gesproken woord
Binnenlandse Zaken en
bouwbesluit-2012
wordt beter opgevolgd dan een slow-whoop
onder andere ten aanzien van het ontruimen van het gebouw in geval van nood. De bekend-
TYPEN ONTRUIMINGSALARMINSTALLATIES
VLUCHTEN
ste wettelijke bepalingen zijn te vinden in de
Ontruimingsalarminstallaties kunnen worden
Als alarmering heeft plaatsgevonden, moeten
- Voor de keuze van de juiste vluchtroute is de
Arbowet en het Bouwbesluit.
onderverdeeld in drie hoofdtypen:
voor het verlaten van het pand veilige vlucht-
lay-out van de vluchtroute meer bepalend
kritische factoren voor het veilig
- Type A: de installaties waarmee de in het
wegen beschikbaar zijn. Het Bouwbesluit bevat
dan de groene nooduitgang bordjes;
vluchten uit gebouwen. Den
signaal;
Kobes, M. (2008). Zelfredzaamheid bij brand:
De Arbowet en Richtlijn nr. 89/391/EEG bevatten
gebouw aanwezige personen via gespro-
daarvoor een aantal bepalingen. Daarnaast is
- Mensen gebruiken bij voorkeur dezelfde uit-
Haag: Boom Juridische uitgevers.
voor de werkgever de verplichting om maatrege-
ken woord in kennis worden gesteld van
op grond van het Bouwbesluit noodverlichting
gang als die waardoor ze ook zijn binnenge-
Geraadpleegd op 10-03-2015 op
len te treffen voor eerste hulp, brandbestrijding
de noodzaak om het gebouw te verlaten.
vereist. Een goede noodverlichtingsinstallatie kan
komen;
bit.ly/zelfredzaamheid-bij-brand
en evacuatie van werknemers bij ernstig en
Vaak gebruikt op plaatsen waar veel mensen
paniek doen voorkomen en stelt de aanwezigen
onmiddellijk gevaar. Zo’n maatregel is bijvoor-
aanwezig zijn, zoals stations, luchthavens en
in staat het gebouw snel en veilig te verlaten.
beeld het instellen van een bedrijfshulpverle-
congrescentra;
ningsorganisatie (art 3 Arbowet). De leden van
- Type B: de installaties die een alarmsignaal
- De mobiliteit bij brand is minder dan eerder werd aangenomen; - Een BHV-organisatie is zeer positief van
MENSELIJK GEDRAG
invloed op de reactietijd en de routekeuze.
Kobes, M., Helsloot, I., Vries, B. de, & Post, J.G. (2010a). Building safety and human behaviour
Bouwregelgeving is gestoeld op een aantal aan-
Deze onderzoeksresultaten zijn anno 2015 onver-
in fire: A literature review. Fire
aanwezige personen in het gebouw geat-
names, in meerdere of mindere mate onder-
minderd relevant, mede in relatie tot de grote
Safety Journal 45 (1), 1-11
tendeerd worden op de noodzaak om
bouwd door empirische ervaring (zie bijvoorbeeld
veranderingen die in onze samenleving optreden
ordelijke ontruiming van het gebouw en indien
het gebouw te verlaten. Dit is het meest
Kobes et al., 2010b). Een aanname betreft
in de huisvesting van kwetsbare groepen.
nodig de hulpverleningsdiensten te ontvangen en
gebruikte type in allerlei soorten utiliteitsge-
onder meer het gedrag van mensen bij brand.
bouw;
Literatuurstudie laat zien dat de kennis over het
ONTWERPEN
Groenewegen, K. (2010b). Way
gedrag van mensen bij brand fragmentarisch is
Zijn de noties uit het onderzoek inmiddels wat in
finding during fire evacuation;
deze organisatie, de BHV-ers, zijn opgeleid om
(‘slow-whoop’ geluid) geven waarmee de
beginnende brand te bestrijden, in geval van calamiteiten eerste hulp te verlenen, te helpen met de
te verwijzen (art 15 Arbowet).
- Type draadloos stilalarm: de installaties die
Kobes, M., Helsloot, I., Vries, B. de, Post, J.G., Oberijé, N., &
Hoe gaat ontruiming in zijn werk? Iemand moet
een elektronisch signaal doorgeven aan
(Kobes et al., 2010a) en dat een groot aantal
het vergeetboek geraakt? Als dat zo is, past hier
an analysis of unannounced fire
de ontruiming in gang zetten. Bij overzichtelijke
piepers van functionarissen, die vervolgens in
veronderstellingen onjuist is (NIFV, 2008).
een krachtig pleidooi om ze – voor zover dat nog
drills in a hotel at night. Building
gebouwen kan dat bijvoorbeeld door luid roepen
staat zijn om in het gedeelte van het gebouw
niet gebeurde: hernieuwd – te betrekken bij het
and environment 45 (3), 537-
en een rondgang te maken langs alle ruimtes.
waar zij zich bevinden de ontruiming in gang
In de afgelopen jaren is gepoogd deze kennisla-
ontwerpen van gebouwen. Dat mag misschien
548
Maar als een gebouw complexer wordt, zijn
te zetten. Gebruikt in bijvoorbeeld ziekenhui-
cune te dichten. Nederlands onderzoek naar zelf-
compliceren; het is al een toer om regelgeving,
andere maatregelen nodig. Het Bouwbesluit
zen en zorgcentra en bedoeld om onrust en
redzaam gedrag bij brand (Kobes, 2008; Kobes et
gebouwkarakteristieken en (beoogd) gebruik met
NIFV (2008). Zelfredzaamheid bij
paniek te voorkomen.
al, 2010a) had als doel het verkrijgen van inzicht
elkaar te verbinden. Maar als in het ontwerp-
brand. Tien mythen ontkracht.
voorzieningen heeft dat een brand tijdig wordt
Ontruimingsalarminstallaties kunnen worden
in het menselijk gedrag bij brand en de factoren
proces de mens centraal staat, voegt empirische
Arnhem: Nederlands Instituut
ontdekt, zodat aanwezigen ook tijdig kunnen
gecertificeerd: NEN 2575 geeft eisen voor het
die het veilig vluchten uit gebouwen mogelijk
kennis over het menselijk gedrag bij brand daar
Fysieke Veiligheid Nibra.
vluchten. Voor een aantal gebruiksfuncties wor-
ontwerp, de uitvoering, de compatibiliteit en de
maken, dan wel belemmeren. De belangrijkste
een wezenlijke dimensie aan toe.
Geraadpleegd op 10-03-2015 op
den hiertoe brandmeld- en ontruimingsalarmin-
kwaliteit. Evenals voor andere installaties geldt
conclusies uit het onderzoek zijn:
schrijft daarom voor dat een bouwwerk zodanige
42
- Voor het overleven van een brandsituatie is
STEDEBOUW & ARCHITECTUUR | NR. 3 | JUNI 2016
bit.ly/tien-mythen-ontkracht
43
