Welkom
1
Stay Tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen we uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen. In geval van een ontruiming van het pand:
• Volg de vluchtroute zoals aangegeven. • Gebruik de trap in plaats van de lift. • Ga naar het verzamelpunt. • Volg de aanwijzingen van de bedrijfshulpverlener. Deze is geval van een ontruiming aanwezig.
26-5-2015
TenneT - Klantdag
2
Programma 09.00 - 09.30: Ontvangst met koffie/thee 09.30 - 09.35: Welkom (Menno van Oostveen) 09.35 - 10.15: License to operate nu en in de toekomst (Ben Voorhorst, COO TenneT) 10.15 - 10.45: Ontwikkelingen voorzien in het nieuwe KCD (Gert van der Lee) 10.45 - 11.00: Nieuwe klantenportaal MyTenneT (Gijsbert Steenaert) 11.00 - 11.30: Koffiepauze én meet & greet projectleiders: PQM (spanningskwaliteit), RenSec (Renovatie Secundaire Beveiliging), Ombouw Aarding systeem Zuid-Nederland, MyTenneT
11.30 - 12.00: Aansluiten Wind op Zee (Marco Kuijpers) 12.00 - 12.30: Bedrijfsvoering en bediening (Rien Boone) 12.30 – 13.00: Energie & Vermogen, producten die TenneT inkoopt (Martijn Ophuis) 13.00 - 13.30: Lunch
26-5-2015
TenneT - Klantdag
3
TenneT Klantendag
26 mei 2015 Ben Voorhorst 4
In deze presentatie… • Storing 27 maart • Uitdagende omgeving • Infrastructuur • Benutting infrastructuur
• Marktontwerp • Marktontwikkeling
5
Storing 27 maart 2015
6
Storing 27 maart 2015 • 09.41h 380kV station Diemen uitgevallen; • 10.36h is de ring weer gesloten en is de situatie op HS net hersteld; • Daarna heeft het de hele dag geduurd om overal de stroomvoorziening te herstellen; • TenneT is zich bewust van de impact die het op de maatschappij heeft veroorzaakt en betreurt dat ten zeerste; • Het is onze belangrijkste taak om het Nederlandse hoogspanningsnet zo beschikbaar als mogelijk te houden.
26-5-2015
TenneT - Klantdag
7
Storing 27 maart 2015 • TenneT heeft direct een intern onderzoek naar de oorzaak van de storing ingesteld; • Tevens heeft zij ook direct DNV-GL opdracht gegeven om de oorzaak van de storing te onderzoeken; • Beide onderzoeken bevinden zich in de afrondende fase.
In de week van 8 juni verwachten wij dat we klanten kunnen informeren over de oorzaak van de storing.
26-5-2015
TenneT - Klantdag
8
Uitdagende omgeving
9
Strategische vooruitblik Samenvatting Uitdagingen • Grootschalige integratie van hernieuwbare energiebronnen • Doelstellingen EU-energiebeleid; verschillen in nationaal beleid Onze bijdrage • Robuust en toekomstbestendig elektriciteitsnet • Offshore windparken aansluiten op het net • Innovaties op het gebied van technologie en bedrijfsvoering TenneT zorgt voor een veilige, betrouwbare en ononderbroken elektriciteitsvoorziening en streeft naar de ontwikkeling van een geïntegreerde elektriciteitsmarkt in Noordwest-Europa
26-5-2015
TenneT - Klantdag
10
Uitdagende omgeving Toenemende interconnectiviteit Doelstellingen EU: • Betrouwbare elektriciteitsvoorziening bij concurrerende prijzen • Level playing field voor industrie en consumenten • Meer markt voor de integratie van duurzame energie
• • •
26-5-2015
Situatie
Situatie
2010
2013
Beperkte grensoverschrijdende capaciteit Aanzienlijke prijsverschillen in Noordwest-Europa Beperkte focus op de integratie van de markt
TenneT - Klantdag
• • •
Realisatie en ontwikkeling van grensoverschrijdende projecten Efficiënter gebruik van de bestaande capaciteit (de toewijzing van capaciteit optimalisatie) Belangrijke stappen in de richting van de marktintegratie
Toekomst •
•
Voltooiing van marktintegratie door middel van de realisatie van een model voor de allocatie van capaciteit Coördinatie van investeringsplannen op EU / regionaal niveau
11
Uitdagende omgeving De EU heeft ambitieuze doelen voor de ontwikkeling duurzame energie Maar, verschillende doelen in lidstaten: • Nederland: 14% duurzame energie in 2020 (Europese afspraak) en 16% in 2023 (Energie-akkoord). Hiervoor is circa 35% - 40% duurzame elektriciteitsproductie nodig • Duitsland: 18% duurzame energie in 2020 en 45% duurzame elektriciteitsproductie in 2030 (Energiewende en Atomausstieg)
26-5-2015
TenneT - Klantdag
12
Uitdagende omgeving Integratie van duurzame energie: gevolg voor netten Volatiliteit van zon- en windenergie: • Leveringszekerheid onder druk • Markten in toenemende mate volatiel en gericht op korte termijn Nodig: • Hogere flexibiliteit in system operations • Verbeterde monitoring van het net • Een markt die innovatie en flexibiliteit maximaal stimuleert
26-5-2015
TenneT - Klantdag
13
Uitdagende omgeving Investeringen nodig TSO’s moeten miljarden euro’s investeren in uitbreiding en versterking van de netten om toekomstige capaciteit te waarborgen: • Totale investeringen in Europa: EUR 150 miljard • TenneT investeringen (planning): EUR 20 miljard - Nederland: EUR 6-7 miljard (inclusief 2-3 miljard voor de ontwikkeling van een offshore elektriciteitsnet) - Duitsland: EUR 13-14 miljard (EUR 5-6 miljard voor offshore projecten en inclusief SuedLink)
TenneT verwacht de komende 10 jaar ongeveer EUR 20 miljard te investeren. Dit is bijna het dubbele van de huidige activawaarde (EUR 12,7 miljard). 26-5-2015
TenneT - Klantdag
14
Infrastructuur
15
Onshore
16
Uitbreiding landnet NL EUR 4-5 miljard in komende 10 jaar • Diverse grote projecten: • Randstad 380 kV Noordring • Noordwest 380 kV • Zuidwest 380 kV • Doetinchem-Wesel • Capaciteitsverhoging verbinding Zwolle-Diemen-GeertruidenbergMaasbracht (2 x 380 kV) • NoordOostPolder (NOP) 110 kV • 300 andere projecten: • Honderden kilometers aan nieuwe verbindingen: vooral ondergronds (110-150 kV) 26-5-2015
TenneT - Klantdag
17
Uitbreiding landnet DE EUR 7-8 miljard in komende 10 jaar • Ruim 500 kilometer aan nieuwe verbindingen gepland: 15 grote onshore-projecten en honderden kleinere projecten • Windenergie moet worden getransporteerd van Noord-Duitsland naar eindgebruikers in Zuid-Duitsland • Aansluiten van nieuwe elektriciteitscentrales op het net • SuedLink: Met 800 kilometer en 2 GW de grootste gelijkstroomverbinding in Duitsland; transporteert windenergie van Noord-Duitsland naar industriële regio's in Zuid-Duitsland 26-5-2015
TenneT - Klantdag
18
Offshore
19
Offshore ontwikkelingen NL TenneT ontwikkelaar en operator net op zee: EUR 2-3 miljard • •
• • • • •
Richtinggevend besluit Economische Zaken: ontwikkeling en bouw van net op zee door TenneT. In het Energie-akkoord (SER) staat dat TenneT verantwoordelijk moet zijn voor het net op zee. Doelstelling Energie-akkoord: 14% duurzame energie in 2020 en 16% in 2023. Dit betekent: 4.450 MW aan capaciteit voor offshore-windenergie in 2023. Situatie eind 2013: 220 MW wind op zee Relatief dicht bij de kust: wisselstroom. Begin 2016: wettelijke aanwijzing van TenneT als netbeheerder op zee.
26-5-2015
TenneT - Klantdag
20
Offshore ontwikkelingen NL Kostenreductie van 35 tot 40 % en 2023 doelen alleen haalbaar met gestructureerde aanpak, afgestemde planning en standaardisatie
• Lagere financieringskosten TSO
Platform functioneert ook als hub
• Dubbele verbinding = redundant = efficiënter
Centraal onderhoud: kostenreductie Windpark direct gekoppeld aan platform
• Minder duin doorsnijdingen: voordeel voor milieu en kostenreductie • Standaardisatie, leereffecten en inkoopvoordelen: lagere kosten • Klaar voor gebruik 380 kV kabel in de nabije toekomst
*Locaties zijn fictief 26-5-2015
TenneT - Klantdag
21
Uitbreiding offshore-net DE 5-6 miljard euro in komende 10 jaar Projecten
Vermogen (MW)
Operationeel
alpha ventus
62 (AC)
2009
BorWin1
400 (DC)
2010
Riffgat
113 (AC)
2014
Totaal
575
Projecten
Vermogen (MW)
Operationeel
Operationeel (gepland)
Project tender uitgezet BorWin4
26-5-2015
900 (DC)
TenneT - Klantdag
2019
22
Uitbreiding offshore-net DE EUR 5-6 miljard in komende 10 jaar Projecten
Vermogen (MW)
Operationeel (planned)
In aanbouw/toegekend BorWin2
800 (DC)
2015
DolWin1
800 (DC)
2014
DolWin2
916 (DC)
2015
DolWin3
900 (DC)
2017
HelWin1
576 (DC)
2014
HelWin2
690 (DC)
2015
SylWin1
864 (DC)
2015
Nordergründe
111 (AC)
2016
BorWin3
900 (DC)
2019
Totaal
7,132
2019
26-5-2015
TenneT - Klantdag
23
Benutting infrastructuur
24
Concept of Flow Based MC Succesvol ingevoerd op 20 mei 2015
•
• •
De hoeveelheid capaciteit op de ene grens is afhankelijk van het gebruik van capaciteit op de andere grens Flow Based houdt hier optimaal rekening mee. Flow based maximaliseert niet de hoeveelheid transport, maar maximaliseert de waarde (social welfare) van het transport 25
Impact Flow Based Based on parallel run 2014 Verwachting • Prijsverschil tussen Nederland en Duitsland wordt kleiner • Nederlandse prijzen worden lager
26
Eerste resultaten Flow Based
26-5-2015
TenneT - Klantdag
27
Bidding Zone Review • TenneT onderzoekt met 15 andere TSOs of andere biedzones leiden tot een betere benutting van het Europese net. • Landsgrenzen zijn niet langer leidend. • Een complexe studie met grote commerciële en politieke belangen
? 28
Marktontwerp
29
Uitgangspunten Innovatie nodig om uitdagingen het hoofd te bieden Het marktontwerp: • •
Dient innovatie en investering te stimuleren in assets die duurzame energie ondersteunen; Elektriciteitsvraag te creëren die reageert op schaarste en overvloed.
Dit betekent: • • • •
Accepteren van de prijsvolatiliteit omdat dit basis is van de business case voor de benodigde flexibiliteit; Een stabiel kader waarbinnen marktpartijen er op kunnen rekenen dat ze de vruchten kunnen plukken van hun innovaties; Een balanceringsregime dat marktpartijen alle prikkels geeft om hun klanten te beleveren, ook op momenten van schaarste; Eén markt, waarin alle vormen van opwek en flexibiliteit met elkaar in concurrentie staan.
26-5-2015
TenneT - Klantdag
30
Europese harmonisering • Verdere Europese integratie krijgt vorm door de ontwikkeling van netcodes; • TenneT levert een belangrijke bijdrage aan het schrijven van deze codes; • TenneT streeft ernaar de sterke punten van het Nederlandse systeem van marktgebaseerde balanshandhaving te integreren.
26-5-2015
TenneT - Klantdag
31
Allocatie op slimme meter Ontsluiten van flexibiliteit op alle niveaus Belangrijke uitkomst van het Pantheon project: • Met de huidige systematiek van profielen kan flexibiliteit bij kleinverbruikers niet worden benut; • Als de slimme meter wordt gebruikt voor allocatie kunnen klanten en leveranciers afspraken maken over de waarde van het aanpassen van het elektriciteitsgebruik; • Innovaties kunnen zich dan bewijzen in de markt: real time pricing, inzet van flexibiliteit bij alle afnemers.
26-5-2015
TenneT - Klantdag
32
Flexibiliteits platform concept Flexibility platform model als een single interface voor gesegmenteerde energie markten:
• Biedingen inclusief locatie informatie en regelsnelheden maakt het poolen van biedingen voor de Intraday en Balanceringsmarkt en voor Congestiemanagement mogelijk • Verbeterde toegang en service voor kleine flexleveranciers
26-5-2015 14-10-2014
TenneT - Klantdag
33
Flex platform users and providers Providers of flex access to market exploit opportunities of flex Better deal with BRP/Aggregator reduce cost
Market facilitator Increase accessibility Increase pool of flexibility Efficient pricing
Power exchange Centralized VRES
System power balance and grid security, and market facilitator Increase pool of flexibility and accessibility
TSO
Classic MP
DSO
Providers Residential / local initiatives
Users
Flexplatform
BRP
SME
Aggregator
Industry
26-5-2015 14-10-2014
TenneT - Klantdag
Manage network access and transport capacity support of CM and local cooperation
End-user (system benefit)
Balance portfolio market portfolio flex reduce cost operations reduce imbalance risk
Mediator to access of market Increase pool of flexibility and accessibility
Efficient and sustainable production better valuation of flexibility higher cost-efficiency
34
Marktontwikkelingen
35
Marktontwikkelingen TenneT publiceert jaarlijks de TenneT Market Review. Daarmee maken we we de data en de inzichten die TenneT heeft toegankelijk. TenneT volgt actief de ontwikkeling van flexibiliteit door marktpartijen: • Investering in opslag • Flexibiliseren van centrales • Sturing van windparken • Power-to-heat in de industrie
26-5-2015
TenneT - Klantdag
36
Vragen?
37
