Stap in de wereld. Starten met vroeg vreemdetalenonderwijs: Stappenplan _Opl.750_

Starten met vroeg vreemde­­talenonderwijs: Stappenplan

30012015_Opl.750_2142674

Stap in de wereld

Inhoud Vroeg vreemdetalenonderwijs op uw school 4 1 H  et nut van vroeg vreemdetalenonderwijs: talentontwikkeling, verdiepen en profileren 5 2 De drie pijlers waar vroeg vreemdetalenonderwijs op rust 7 3 Staan voor kwaliteit: De Landelijke Standaard en het kwaliteitskeurmerk 8 Wat staat er in de Landelijke Standaard? 8 Het behalen van het keurmerk ‘vvto-school’ 8 4

De invoering van vroeg vreemdetalenonderwijs; een stappenplan 10 De voorbereidingsfase 10 De aanvangsfase (jaar 1) 11 De implementatiefase (jaar 2) 12 De implementatiefase (jaar 3/4) 13

5 Meer informatie 15

EP-NUFFIC: INTERNATIONALISING EDUCATION

EP-Nuffic is hét expertise- en dienstencentrum voor internationalisering in het Nederlandse onderwijs. Van primair en voortgezet onderwijs tot beroepsgericht en hoger onderwijs en onderzoek. EP-Nuffic is het resultaat van een fusie tussen het Europees Platform en de Nuffic, organisaties die sinds jaar en dag werken aan internationalisering. EP-Nuffic gaat vanuit het hoofdkantoor in Den Haag en elf kantoren wereldwijd uiteraard door met het inspireren en ondersteunen van het Nederlandse onderwijs. © 2015 EP-Nuffic – internationalising education Tekst: Myrna Feuerstake Redactie: Petra Dam Foto’s: Wilco van Dijen Vormgeving en druk: nr58 / total communication

2

3

Vroeg vreemdetalenonderwijs op uw school “Having no aim is like a traveller without a map, you cannot get to your destination without a goal” AUTHOR UNKNOWN

Met het schoolteam bent u eruit. De beslissing is gevallen; u wilt starten met vroeg vreemdetalenonderwijs (vvto). Wat komt er kijken bij vvto? Wat maakt het concept succesvol? Wat moet er gebeuren om aan de Landelijke Standaard vvto te voldoen? Waar moet u op letten? Deze uitgave geeft antwoord op de meest prangende vragen. U leest over het nut van vroeg vreemdetalenonderwijs (hoofdstuk 1), de kern ervan (hoofdstuk 2), de Landelijke Standaard en het kwaliteitskeurmerk (hoofdstuk 3). Daarna volgt een stappenplan voor scholen die vroeg vreemdetalenonderwijs willen invoeren (hoofdstuk 4).

Vroeg vreemdetalenonderwijs is in de regel het eerder aanbieden van een tweede taal op de basisschool dan groep 7. Deze checklist is geschreven voor basisscholen die met vvto Engels willen starten. Maar ook wie wil starten met Duits, Frans of Spaans als tweede taal, kan in deze brochure informatie en handige tips vinden. Mocht u na het lezen van deze brochure nog vragen hebben, dan kunt u contact met ons opnemen. Onze contactgegevens vindt u in hoofdstuk 5. Tevens kunt u meer informatie vinden op onze website: www.europeesplatform.nl/vvto

1 Het nut van vroeg vreemdetalenonderwijs: talentontwikkeling, verdiepen en profileren Op een basisschool met vroeg vreemdetalenonderwijs (vvto) krijgen alle leerlingen in hun gehele schoolloopbaan tussen de 60 en 200 minuten per week les in een andere taal dan de moedertaal, bijvoorbeeld het Engels. De doeltaal is de voertaal. De leerkracht spreekt Engels met de leerlingen en de leerlingen leren dat onderling ook te doen. De kracht van vvto is dat leerlingen de taal ook op andere momenten leren zonder er expliciet mee bezig te zijn. De leerlingen volgen dan een reeks lessen over een onderwerp of een ander vak in het Engels. We noemen dit Content and Language Integrated Learning (CLIL). Een belangrijk speerpunt van vvto is internationalisering. Een van de doelen van het leren van Engels is immers om de leerlingen te kunnen laten communiceren met leeftijdsgenootjes in het buitenland, maar ook om de leerlingen voor te bereiden op de internationale samenleving.

• De school krijgt een duidelijk profiel. Dit heeft een bewezen aantrekkingskracht op nieuwe leerlingen. De voordelen op leerlingniveau zijn: • Eerder starten met Engels zorgt voor communicatief vaardigere leerlingen, die beter toegerust naar het voortgezet onderwijs gaan (bron: Eindtermen vvto, Rick de Graaf e.a, juli 2014). Sinds 1 augustus 2012 is Engels een kernvak in het voortgezet onderwijs, samen met de vakken wiskunde en Nederlands. Dat wil zeggen dat op het eindexamen voor slechts één van deze vakken het cijfer 5 mag worden gehaald. • Door de leerlingen op jonge leeftijd te laten kennismaken met de internationale en interculturele samenleving, krijgen zij een breder perspectief en worden zij toegerust op het functioneren in deze samenleving.

VROEG VREEMDETALENONDERWIJS IN NEDERLAND

Zo’n 1.100 basisscholen bieden vroeg vreemdetalenonderwijs aan en het aantal groeit gestaag. Bijna 90% van deze scholen biedt Engels aan, voornamelijk omdat het de Lingua Franca van de 21e eeuw is. De eerste basisschool met Engels vanaf groep 1 startte in 1994.

Vvto heeft voordelen op zowel school- als leerlingniveau. De voordelen op schoolniveau zijn: • De school haalt met vroeg vreemdetalenonderwijs het beste uit zijn leerlingen en werkt hiermee aan talentontwikkeling. • De school kan het curriculum verdiepen door er een internationale dimensie aan te geven. De invoering van vroeg vreemdetalenonderwijs stelt scholen in staat om hun onderwijsaanbod inhoudelijk te verbeteren, meer uitdaging te bieden en de leerkrachten verder te professionaliseren.

GEEN NEGATIEVE EFFECTEN VOOR HET NEDERLANDS

“Onderzoek toont verder aan dat er geen negatieve effecten zijn voor het Nederlands van de leerlingen, als 15% van de onderwijstijd les wordt gegeven in het Engels of Duits. Leerlingen, ouders, leerkrachten en schoolleiders zijn er enthousiast over. Bovendien is deze vorm van onderwijs effectief. De taal wordt op een natuurlijke manier aangeleerd zonder dat er tijd verloren gaat voor andere vakken.” Uit: Plan van Aanpak Engels in het primair onderwijs, staatssecretaris Dekker (juli 2013)

4

5

Een traject van drie tot vier jaar Toen wij besloten met vroeg Engels te starten, sloeg dat bij de ouders in als een bom: zij waren razend enthousiast. Tijdens mijn intakegesprekken is het Engels een belangrijk gespreksonderdeel en ik leid de toekomstige ouders ook het liefst rond als er Engels in de klassen wordt gegeven. Ik vraag altijd aan de ouders waarom zij voor onze school kiezen. Het argument dat ik vaak terug hoor is het aanbieden van vroeg Engels. We zijn als basisschool flink gegroeid. Een groot deel van de toename van het aantal leerlingen is daaraan te danken. PIET VAN GENDEREN, DIRECTEUR OBS DE PHOENIX, ROZENBURG

Een school die kiest voor vroeg vreemdetalenonderwijs, kiest voor een gefaseerde en verantwoorde invoering van het Engels. De school belooft ouders en leerlingen immers een bijzonder onderwijsconcept, met uitstekende resultaten. Om deze belofte waar te kunnen maken, is een goede voorbereiding nodig. De ervaring leert dat scholen er drie tot vier jaar over doen om aan de Landelijke Standaard vvto te voldoen.

2 De drie pijlers waar vroeg vreemdetalenonderwijs op rust Vroeg vreemdetalenonderwijs rust op drie pijlers: natuurlijke taalverwerving, Content and Language Integrated Learning en internationalisering. 1 NATUURLIJKE TAALVERWERVING

Het leren van de moedertaal gaat op een natuurlijke manier. Door heel veel taal om je heen te horen en door interactie en feedback krijg je de taal onder de knie. Het is deze vorm van leren die ook gehanteerd wordt bij het leren van een vreemde taal op jonge leeftijd. Door de Engelse les in het Engels te geven, leren de leerlingen impliciet veel taal (doeltaal = voertaal principe). De nadruk ligt op het luisteren, begrijpen en spreken van de vreemde taal. De woordenschat wordt systematisch opgebouwd door het gebruik van liedjes, rijm, chants, spel, drama, verhalen en Total Physical Response (TPR). Halverwege groep 4 komt daar het lezen en weer later het schrijven bij.

3 INTERNATIONALISERING

Vroeg vreemdetalenonderwijs is in veel gevallen het middel om samen met de leerlingen ‘over grenzen heen te kijken’. De beheersing van de vreemde taal zorgt ervoor dat de leerlingen kunnen communiceren en samenwerken met leeftijdsgenoten in het buitenland. Door samenwerking met een school uit een ander land leren zij op een betekenisvolle manier over andere culturen en gewoonten. Zo verbreden zij hun blik.

2 CONTENT AND LANGUAGE INTEGRATED LEARNING (CLIL)

Bij CLIL-lessen wordt de geleerde taalvaardigheid toegepast en verder uitgebreid in andere vakken. Ook tijdens de CLIL-lessen is de voertaal Engels en ligt de focus op zowel het vak dat aangeboden wordt (Content) als de taal (Language) die geleerd wordt. De belangrijkste kenmerken zijn: • Het aanbod bestaat uit verschillende lessen rond een thema, aansluitend bij de kerndoelen van het basisonderwijs. • Er wordt voortgebouwd op de kennis en vaardigheden die de leerlingen al hebben in het Engels. Belangrijk daarbij is dat de taalinput moeilijker en uitdagender is (n+1). • Activerende werkvormen, zoals coöperatief leren, staan centraal, zodat er veel interactie in de doeltaal is.

Het belangrijkste doel van internationaliseren is kinderen de houding mee te geven dat ze zich overal ter wereld thuis kunnen voelen, dat ze zich een plekje weten te verwerven. Door internationalisering worden kinderen in contact gebracht met kinderen in andere landen. Het is belangrijk voor het kweken van wederzijds begrip en het vinden van raakvlakken. PAUL GROOT, DIRECTEUR ENSCHEDESE SCHOOLVERENIGING

6

7

3 Staan voor kwaliteit: de Landelijke Standaard en het kwaliteitskeurmerk ‘Would you tell me please, which way I ought to go from here?’, said Alice. ‘That depends a good deal on where you want to get to’, said the cat. UIT : ALICE IN WONDERLAND, LEWIS CAROLL

Elke school met vvto heeft de vrijheid om het onderwijs op zijn eigen manier vorm te geven. Voor het basisonderwijs zijn er globale kerndoelen voor Engels geformuleerd. Om meer richting te geven, heeft het Platform vvto een standaard vroeg vreemdetalenonderwijs Engels ontwikkeld. In deze standaard zijn alle elementen opgenomen die nodig zijn om de kwaliteit te borgen.

WAT STAAT ER IN DE LANDELIJKE

HET BEHALEN VAN HET KEURMERK

HET LANDELIJK NETWERK VVTO

STANDAARD VVTO?

‘VVTO-SCHOOL’

In de Landelijke Standaard vvto Engels staat het volgende: • In alle groepen wordt minimaal zestig minuten per week lesgegeven in het Engels. • Er is sprake van een goede doorgaande leerlijn in de school. • De leerkrachten zijn adequaat geschoold in de vakdidactiek en hebben een goede beheersing van het Engels. Zij bezitten een taalvaardigheid op ten minste B2-niveau op de vaardigheden luisteren en begrijpen, spreken en lezen. Voor schrijven volstaat B1. • Naast het vak Engels wordt er ook met Content and Language Integrated Learning (CLIL) gewerkt. • Elke leerling heeft aan gerichte internationale activiteiten meegedaan. • Vvto is opgenomen in het kwaliteitsbeleid van de school.

Een basisschool kan er voor kiezen een keurmerk te behalen. Dit betekent dat de school twee keer gevisiteerd wordt. Ons advies is om na ongeveer een jaar vroeg vreemdetalenonderwijs de eerste visitatie aan te vragen. De tweede visitatie vindt dan meestal na drie à vier jaar plaats. Ervaring wijst uit dat dit de tijd is, die de school nodig heeft om de Landelijke Standaard vvto te bereiken. De drie, door EP-Nuffic erkende, kwaliteitskeurmerken zijn het keurmerk ‘Drietalige scholen’ (Cedin), het keurmerk ‘TalenT’ (Christelijke Hogeschool Ede en samenwerkende pabo’s) en het keurmerk ‘EarlyBird’ (EarlyBird).

Als basisschool kunt u zich aansluiten bij het Landelijk Netwerk vvto. Scholen in het netwerk kunnen deelnemen aan halfjaarlijkse studiebijeenkomsten. In deze bijeenkomsten worden kennis en ervaringen gedeeld, met als doel kwalitatief goed vvto neer te zetten. De inhoud van de bijeenkomsten verschilt per keer, maar de opzet blijft gelijk: informatie over onderzoeksresultaten, het bespreken van recente ontwikkelingen en ervaringen en het delen van good practices tussen de scholen. Iedere twee jaar wordt er een landelijke conferentie georganiseerd, waar netwerkscholen met korting aan deel kunnen nemen.



Effective instruction is critical if the extra time and early start are to be advantageous. Quality instruction may be more important than time and age of learning alone. UIT: IS EARLY SECOND LANGUAGE LEARNING REALLY BETTER?,

Er is een significant effect van het aantal minuten Engelse les per week: zestig minuten of minder per week leidt tot significant lagere scores voor Engels in vergelijking met de kinderen met meer dan zestig minuten.

FRED GENESEE, JANUARI 2014

UIT: FOREIGN LANGUAGES IN PRIMARY SCHOOL PROJECT, NOVEMBER 2012

8

9

4 De invoering van vroeg vreemdetalenonderwijs; een stappenplan De invoering van vroeg vreemdetalenonderwijs vergt voorbereidingstijd. Wat moet u precies doen? Dat leest u hierna. De genoemde activiteiten hoeven elkaar niet op te volgen, ze kunnen ook naast elkaar plaatsvinden.

Tijdens een studiedag om de koers van het nieuwe schoolplan uit te zetten, hebben we met ons team lang stilgestaan bij de vraag: Wat willen wij nu met onze leerlingen? Willen we ze kansen geven of afnemen? Wat voor beroepen gaan deze kinderen uitvoeren? Als vanzelfsprekend kwam toen vvto Engels naar boven en het besef dat we de kinderen tekort doen als we dit als school niet oppakken. Uiteindelijk hebben vier collega’s aangegeven dit spannende traject niet in te willen en zij zijn op een andere school gaan werken. De andere 85% heeft het Engels letterlijk omarmd. SANDOR VAN DER LAAN,

10

DE VOORBEREIDINGSFASE INVENTARISEER EN CREËER DRAAGVLAK IN DE SCHOOL

Voldoende draagvlak is een belangrijke voorwaarde voor het slagen van vroeg vreemdetalenonderwijs. Vvto is niet iets ‘dat je erbij kunt doen’. Informeer het schoolteam en de medezeggenschapsraad (MR) goed over vroeg vreemdetalenonderwijs om het draagvlak te vergroten: ga op bezoek bij collega-scholen, laat u informeren door EP-Nuffic, bezoek voorlichtingsbijeenkomsten, congressen, bekijk lesmethoden voor groep 1 t/m 8, vraag informatie aan bij de verschillende aanbieders van nascholing, et cetera. Op basis hiervan kan dan bepaald worden of vvto haalbaar is voor uw school.

In het begin heeft de directeur het zelf opgepakt. Hij moest echter zoveel ballen in de lucht houden, dat er te veel dingen bleven liggen. Ik heb een beleidsplan geschreven en die ter goedkeuring aan de directeur voorgelegd. Ik probeer zoveel mogelijk belemmeringen bij het team weg te nemen door ze te adviseren hoe ze vvto Engels het beste kunnen voeren en door suggesties voor materialen te geven. ADRIANNE CAPEL, VVTO-COÖRDINATOR, CBS HET KOMPAS, YERSEKE

FORMEER EEN VVTO-WERKGROEP ONDER LEIDING VAN EEN COÖRDINATOR

HET BELEIDSPLAN

De beslissing is gevallen; vvto wordt daadwerkelijk

Voor de invoering van vvto is een beleidsplan onmisbaar. Hierin wordt de visie en de missie ten aanzien van vroeg vreemdetalenonderwijs beschreven met daarbij de te nemen stappen voor de komende drie à vier jaar met behulp van de Landelijke Standaard vvto. Neem in het beleidsplan ook een meerjarenbegroting op.

ingevoerd! Het verdient aanbeveling tijd en middelen vrij te maken om een werkgroep en een coördinator Engels aan te stellen. De werkgroep kan zich oriën-

DIRECTEUR BASISSCHOOL DEVELHOEK,

teren op de verschillende methodes en een voorstel

ZWIJNDRECHT

doen aan de rest van het team. Daarnaast kunnen zij een globaal lesplan voor het eerste jaar uitwerken. Eventueel kan er extern begeleiding ingeschakeld worden. Een lijst van aanbieders kunt u vinden op www.europeesplatform.nl/vvto/vvto-engels/ vvto-engels-nascholing.

TIPS

• Voor de invoering van vvto is subsidie aan te vragen voor nascholing en materialen (Vios en Erasmus+). Wilt u hiervoor in aanmerking komen, dan is uw beleidsplan vvto een voorwaarde bij de aanvraag. Bovendien helpt het beleidsplan u om het aanvraagformulier adequaat in te vullen. Meer informatie vindt u op www.europeesplatform.nl/vvto/subsidies. • In de ‘Toolkit Internationalisering primair onderwijs’ vindt u een format voor het schrijven van een beleidsplan. De Toolkit is te vinden op de webpagina www.europeesplatform.nl/basisonderwijs.

DE AANVANGSFASE (JAAR 1) DE KICK OFF

Veel scholen met vvto op hun school starten op de Europese dag van de talen (26 september) met een ludieke kick off. Denk bijvoorbeeld aan een bezoek van ‘Queen Elizabeth’, een ritje met een rode dubbeldekker of een High Tea in alle klassen.

SCHOLING VAN DE LEERKRACHTEN

Engels staat op het rooster en er is een start gemaakt met de lessen in alle groepen. Om de lessen Engels goed uit te voeren, is goede nascholing in zowel de vakdidactiek als de taalvaardigheid bijna een voorwaarde. De vreemde taal is immers ook de voertaal tijdens de les. Ons advies is om in deze fase te starten met nascholing, zodat het geleerde direct in de praktijk kan worden toegepast. Dit kan zowel een cursus op maat zijn voor het hele team op uw school, als individuele taalcursussen of een cursus in het buitenland. Dit is niet alleen goed voor de taalverwerving maar ook voor de teamvorming. Een lijst met aanbieders van nascholing vindt u op de vvto-site van het Europees Platform: www.europeesplatform.nl/vvto/vvto-engels/ vvto-engels-nascholing/ TIPS

• Via het nationale subsidieprogramma Vios kunnen scholen subsidie aanvragen voor de invoering van vvto. Hiermee kunt u deels de nascholing bekostigen. Via het Europese subsidieprogramma Erasmus+  kan uw school een subsidie aanvragen voor mobiliteitsprojecten waarbinnen leerkrachten een cursus in het buitenland volgen. De subsidie dekt (een deel van) de reis-, verblijf- en cursuskosten. • Maak een nascholingsplan voor de teamleden. • Vergeet niet om in uw aannamebeleid ook taalvaardigheid Engels en de bereidheid tot nascholing mee te nemen. 11

De nascholing in Engeland is heel goed geweest voor de persoonlijke ontwikkeling van de leerkrachten. In het begin vond iedereen het nog heel spannend om in het Engels te praten, maar later in de week werd iedereen steeds bedrevener in de Engelse taal. We hebben ook veel gehad aan de lesideeën en aan het bezoek aan een Engelse basisschool. Een beter ‘teamuitje’ kun je je niet bedenken! KIM VAN BERCKEN, VVTO-COORDINATOR, KBS DE NIEUWE WEG, POELDIJK

VAKLEERKRACHTEN

Als u extra budget heeft, is het aanstellen van een vakleerkracht Engels (al dan niet native speaker) aan te raden. De vakleerkracht kan dan samen met de groepsleerkracht de vvto-lessen geven, zodat er een gezamenlijke verantwoordelijkheid is. Voor de vakleerkracht is het van belang om een onderwijsbevoegdheid te hebben én een goede kennis van de didactiek van het vreemdetalenonderwijs voor het jonge kind.

Na een jaar vvto Engels wordt het tijd om de vorderingen van de leerlingen te monitoren. Zowel voor de leerlingen als de ouders en de leerkrachten is het belangrijk om te weten of er vooruitgang is geboekt. TIP

OUDERAVOND

DE IMPLEMENTATIEFASE (JAAR 2)

Organiseer een ouderavond waarin u de ouders informeert over vroeg vreemdetalenonderwijs en hoe dit er in de praktijk uitziet.

AANVRAAG EERSTE VISITATIE

TIPS

• Maak een filmpje van het Engels in de groepen en laat het tijdens de ouderavond zien. • Informeer de ouders regelmatig over het Engels in de groepen via de nieuwsbrief of de website van de school. EVALUATIE EN TERUGKOPPELING

Om de invoering van het vvto-programma te doen slagen is het belangrijk regelmatig te evalueren. Eventuele knelpunten kunt u dan bespreken, good practices kunnen gedeeld worden en indien nodig kunt u het beleidsplan aanpassen.

12

MONITORING EN RAPPORTAGE

Als de school besluit op te gaan voor een keurmerk, is het na zo’n tien maanden tijd voor het eerste ‘piketpaaltje’. Tijdens de eerste visitatie wordt er gekeken of er een goede basis is gelegd en de school klaar is om de volgende stappen op weg naar de Landelijke Standaard vvto te nemen.

Je bent al even bezig, maar je weet niet zo goed of je op de goede weg zit. Het is dan heel fijn om dit met een eerste visitatie bevestigd te krijgen. Het heeft ons een energie-boost gegeven om de volgende stappen te zetten.

TIP

KIM VAN BERCKEN, VVTO-COORDINATOR,

• Zet vvto in de beginfase maandelijks op de agenda van de teamvergadering.

KBS DE NIEUWE WEG, POELDIJK

UITBREIDING ENGELSTALIG MATERIAAL

Naast de aanschaf van een Engelstalige methode voor groep 1 t/m 8 is het ook belangrijk aanvullende materialen aan te schaffen, zodat er in de klassen English areas ingericht kunnen worden en een English library. Denk hierbij ook aan woordenboeken, spelletjes en computerprogramma’s.

• Ga met het team het gesprek aan over welke vorderingen er gemeten worden en op welke manier. Hoe worden de resultaten op het rapport gecommuniceerd? Methodegebonden toetsen en observatieformulieren kunnen hierbij een hulpmiddel zijn.

DE IMPLEMENTATIEFASE (JAAR 3/4) CONTENT AND LANGUAGE INTEGRATED LEARNING (CLIL)

TIP

• Organiseer op school een boekenmarkt in samenwerking met een uitgever. Door een boekenmarkt op school te houden, krijgen ouders en leerlingen de gelegenheid om Engelstalige kinderboeken aan te schaffen. De school heeft hier ook voordeel bij: van een percentage van de opbrengst mag de school boeken en spelletjes uitzoeken.

De vvto-lessen worden adequaat gegeven, de leerlingen (en de leerkrachten) maken goede vorderingen en nu is het tijd voor de volgende stap: andere vakken en activiteiten aanbieden in het Engels. TIPS

• Bij CLIL gaat het niet om één les, maar om een reeks lessen over een onderwerp (bijvoorbeeld een project), waarin de leerlingen zowel aan taaldoelen als aan vakinhoudelijke doelen werken. • CLIL is bij uitstek geschikt voor de zaakvakken. • Tot 15% van uw lestijd mag u wettelijk gezien lesgeven in het Engels, Frans of Duits.

13

5 Meer informatie INTERNATIONALE ACTIVITEITEN

DOOR NAAR HET VOORTGEZET ONDERWIJS

MISSIE VVTO VAN EP-NUFFIC

HANDBOEK VVTO

Internationalisering is onderdeel van het vvto-programma. Het doel van het leren van Engels is immers om de leerlingen te kunnen laten communiceren met leeftijdsgenootjes in het buitenland, maar ook om de leerlingen voor te bereiden op de internationale samenleving. Internationaliseren is ook aandacht besteden aan andere culturen en landen, projecten uitwerken die de hele wereld aangaan of een school ondersteunen in een ontwikkelingsland.

Voor de leerling is het van belang dat de vo-school waar hij/zij het onderwijs vervolgt, inspeelt op de opgedane kennis van het Engels. De leerling moet de mogelijkheid krijgen om verder te leren op zijn eigen niveau. Tussen uw school en de ontvangende vo-scholen zal er een gesprek plaats moeten vinden om informatie uit te wisselen en te overleggen over de doorgaande leerlijn. Vaak leiden deze gesprekken tot een goede samenwerking en een betere opvang van de vvto-leerlingen.

Het stimuleren van kwalitatief goed vreemde talenonderwijs en internationale oriëntatie aan basisschoolleerlingen, waardoor zij 21e-eeuwse vaardigheden leren. Zo kunnen zij effectief communiceren, leren, werken en leven met iedereen in onze globaliserende wereld en zijn zij toegerust op een toekomst waarin een internationale samenleving en samenwerking vanzelfsprekend is.

Heeft u het Handboek vvto al? Dit boek is speciaal geschreven voor iedereen die belangstelling heeft voor vvto Engels en geeft een schat aan (achtergrond) informatie, zodat u vvto op een goede manier kunt invoeren. Het handboek is te bestellen via www.coutinho.nl.

TIPS

• Op zoek naar een partnerschool of projectvoorbeelden in het buitenland? Kijk op www.etwinning.net, de online community voor scholen in meer dan dertig Europese landen. • Meer weten over internationalisering in het basisonderwijs? Download de ‘Toolkit Internationalisering primair onderwijs’ via www.europeesplatform.nl/basisonderwijs.

Engels geven vanaf groep 1 zegt nog niets over de kwaliteit ervan. Ik zie dat er te veel hapsnap wordt aangeboden in het basisonderwijs. Als je Engels geeft, moet je de kwaliteit kunnen waarborgen en ook echt iets te bieden hebben. Met het keurmerk heb je een valide basis, een stevig fundament. Je laat zien dat je als basisschool kwaliteit biedt. SANDOR VAN DER LAAN, DIRECTEUR BASISSCHOOL DEVELHOEK, ZWIJNDRECHT

14

TIPS

• Maak gebruik van een niet-methodegebonden eindtoets Engels. Toetsen voor het basisonderwijs zijn bijvoorbeeld de examens van Anglia (www.Anglia.nl), Cambridge (www.cambridgeenglish.org/exams) en de Oxford Young Learners Placement Test (www.oxfordenglishtesting.com). Zie voor een volledig overzicht van alle toetsen www.europeesplatform.nl/vvto/vvto-engels/ • Neem het Engels op in het Onderwijskundig Rapport. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het vermelden van de gebruikte methode, de resultaten van de toetsen die zijn afgenomen en of de leerling van huis uit tweetalig is opgevoed. Een voorbeeld hiervan vindt u op www.europeesplatform.nl/vvto/vvto-engels/ vvto-engels-aansluiting-voortgezet-onderwijs.

Bent u enthousiast geworden? EP-Nuffic helpt u graag verder. Neem contact met ons op en vraag naar het vvto-team. EP-Nuffic – internationalising education Bezoekadres: Kortenaerkade 11 2518 AX Den Haag Postadres: Postbus 29777 2502 LT Den Haag Telefoon: 070 4 260 260 www.europeesplatform.nl/vvto [email protected]

VISITATIE TOT CERTIFICERING

De implementatiefase kan worden afgerond met een tweede visitatie. Als uw school aan alle aspecten van de Landelijke Standaard vvto voldoet, wordt het keurmerk toegekend.

15