STAN DAARD CATAL,OGUIS VAN

STAN DAARD CATAL,OGUIS VAN

R. K. CENT7p_,I-AAL vooR BT3 AU El:

rr

T

STANDAARD-CATALOGUS

STANDAARD CATALOGUS VAN HET

R.K. CENTRAAL BUREAU VOOR LECTUUR AMSTERDAM ONDER LEIDING VAN

A. B. H. GIELEN S.J.

-

-

-

UITGEVERIJ -

„JOOST VAN DEN VONDEL" AMSTERDAM

VOOR ALLEN DIE DIT BOEK RAADPLEGEN

Dit boek is geschreven om lezers, die met zorg hunne lectuur wenschen te kiezen, daartoe de gelegenheid te bieden. Katholieken, want vooral voor hen is deze gids bestemd, hebben daarbij rekening te houden met I. De Natuurwet, II. De Kerkelijke Boekenwet, III. Den Index. Het is derhalve noodig, kort maar duidelijk den lezer hierover in te lichten. I. DE NATUURWET verplicht ons van Godswege te doen of te vermijden wat wij als goed of kwaad kennen. Dit gelds ook voor onze lectuur, en derhalve moet het geweten oordeelen volgens de algemeene beginselen, die wij klaar genoeg in ons zelven vinden. Wat ik voel of weet dat my schade brengt, ook al zou het anderen niet deren, late ik ongelezen, anders breng ik mijn geestelijk lev en in gevaar en pleeg vergrijp tegen mijne ziel. Hieruit volgt dat men van een overgroot aantal boeken alleen in relatieven zin kan zeggen dat zij goed, of nuttig, of schadelijk zijn. Het hangs immers zooveel of van den persoon des lezers zijn leeftijd, ontwikkeling, mentaliteit, gevoeligheid en honderd andere factoren. Iedereen begrijpt nu ook dat het onmogelijk is : elk boek een stempel op te drukken, waardoor zijn waarde of onwaarde, zijn geschiktheid of gevaar voor iedereen onvoorwaardelijk en absoluut zou kunnen worden vastgesteld. Alleen eerlijke zelfkennis en persoonlijke voorlichting van een betrouwvol en verstandig leidsman zijn in staat hierin een beslissend oordeel te spreken. Dat neemt echter niet weg dat reeds de aanduiding van inhoud en uitdrukkingswijze, van aard en strekking van een boek voor eerlijk willenden in de meeste gevallen voldoende zal zijn om, zonder verder onderzoek, te weten of het voor hen persoonlijk goed is of slecht. Wie werkelijk de waarheid wil erkennen, zal zich niet gemakkelijk iets wijs maken omtrent de kracht van zijn weerstandsvermogen. Menschen, die beweren dat zij overal tegen

6

INLEIDING

kunnen, bedriegen gemeenlijk zich zelf en gaan aan eigen roekeloosheid ten gronde. II. DE KERKELIJKE BOEKENWET. De Natuurwet behoeft veelal een nadere verkiaring en tijdelijke sanctie — derhalve een nader omschrijvende positieve wet, waarvan zij het fundament is. Zulk een positieve wet is de Kerkelijke Boekenwet, die in den Nieuwen Codex is neergelegd in het 3de Boek, 4de Deel, titel XXIII, Can. 1384-1405, waarbij Can. 2318 zich aansluit met eenige strafbepalingen. Wie deze voorschriften nauwkeurig wil kunnen, raadplege o. a.: L. Kauling : Het Kerkelijk Boekenverbod. —, Potters : De Boeken. wet. — Stoverinck : De Index en de Boekencensuur in de R. K. Kerk. BOEKENWET. Hier moeten wij volstaan met in het kort aan te geven, welk soort van boeken door deze Boekenwet (Can. 1399) worden verboden. a. Uitgaven der H. Schrift, van Oud-Katholieke Schriftuurvertalingen of andere door niet-katholieken gemaakt en uitgegeven. b. Dezelfde uitgaven, en in het algemeen alle geschriften van godsdienstigen aard, door katholieken gemaakt of uitgegeven, indien zij verschijnen zonder kerkelijke goedkeuring. c. Boeken van alle niet-katholieken die rechtstreeks godsdienstige vraagstukken behandelen, tenzij het vaststaat dat zij niets bevatten tegen het katholieke geloof. d. Boeken van alle schrijvers die ketterij of scheuring verdedigen, de grondslagen van den godsdienst zoeken te ondermijnen, systematisch godsdienst en goede zeden bestrijden ; bijgeloof, wichelarij, waarzeggerij, too verij, oproepen van geesten, e. d. leeren of aanbevelen ; leeren dat duel, zell. moord, echtscheiding geoorloofd is en vrijmetselarij of soortgelijke genootschappen verdedigen. e. Boeken die rechtstreeks onzedelijke dingen behandelen, verhalen of onderwijzen.

III. DE INDEX : Lijst van verboden boeken, waarvan de laatste uitgave dateert van 1924. Wanneer een nieuwe uitgave verschijnt,

INLEIDING

7

worden de nieuw-veroordeelde boeken, (welke inmiddels bekend werden gemaakt in het periodiek Acta Sanctae Sedis), daarin opgenomen. Van andere wordt ook wel het verbod opgeheven, indien bijvoorbeeld door gewijzigde omstandigheden het gevaar is geweken. Dat zijn natuurlijk gewoonlijk boeken, welke om redenen van opportuniteit werden veroordeeld. Van een schrijver worden sours alle werken, 6dn. voor &n, genoemd en veroordeeld. Ook worden van een schrijver alle werken (opera omnia) of alle romans (omnes fabulae amatoriae) veroordeeld zonder dat de titels afzonderlijk worden vermeld. Hierbij heeft men het volgende voor oogen te houden I °. die algemeene verboden willen niet altijd zeggen dat onder al de werken of al de romans van den genoemden schrijver geen enkele zou schuilen, die geen veroordeeling verdient. Vele geleerden nemen aan dat bij zoo'n algemeen verbod men al de werken van dien auteur moet houden voor gevaarlijke en veroordeelde lectuur, totdat uit den inhoud blijkt en door bevoegde personen erkend wordt, dat het boek niet onder het verbod behoeft te vallen. Een ieder mag dat dus niet eigenmachtig uitmaken. 2°. Soms gebeurt het dat eerst van een schrijver enkele werken afzonderlijk zijn veroordeeld en eerst later het algemeen verbod wordt uitgevaardigd. Die afzonderlijk-veroordeelde werken kunnen dan niet van het algemeen verbod worden uitgezonderd. Dit geval geeft licht eenige moeilijkheid, omdat elke nieuwe Indexuitgave, nadat eenmaal het algemeene gebod is uitgesproken, wel de datums der afzonderlijke decreten nog vermeldt, maar niet meer de namen der boeken, die daarin verboden werden. Wij zullen pier niet opgeven de namen der veroordeelde auteurs volgens de laatste Index-uitgave, omdat hoogstwaarschijnlijk een ingrijpende verandering in de naaste toekomst is te verwachten. Wel plaatsen wij in den loop van dit werk achter den naam van een schrijver, indien hij nog voorkomt op de laatste Indexlijst, het woord Index. Dus verboden lectuur. Ook de, volgens deskundigen, van een algemeene veroordeeling uitgezonderde werken, zullen wij als dusdanig aanwijzen.

INLEIDING

8

WIJZE VAN INLICHTING. I. Als een boek geschikt is voor de jeugd, wordt dat uitdrukkelijk vermeld. 2. Waar de vermelding niet voorkomt, is er sprake van lectuur voor volwassenen, minstens meerderjarige lezers. 3. Wordt alleen de titel afgedrukt, dan hebben wij Been bizondere aanmerkingen te maken, doch beschouwen het boek als bruikbaar voor volwassenen in het algemeen. 4. Indien gezamenlijke werken van een auteur een bepaalden geest ademen, wordt dit medegedeeld, als aanwijzing der strekking van geheel zijn werk. 5. Maken inhoud en gehalte van een boek eene waarschuwing noodig, dan wordt deze in duidelijke termen gegeven. Zoo kan ieder voor zich den ernst van het voorbehoud bepalen. 6. Staat een boek op den Index dan wordt dit aangeduid. 7. Er zijn twee lijsten : I. Oorspronkelijke — II. Vertaalde Werken. Op deze wijze hoopt het R. K. Centraal Bureau voor Lectuur (Heerengracht 415, Amsterdam) het doel te bereiken : de keuze der lectuur voor lezet of raadgever vergemakkelijken, hem beschermen tegen het slechte boek, en waarschuwen waar gevaar kan dreigen. R. K. Centraal Bureau voor Lectuur De Directeur: A. B. H. GIELEN S. J.

Over Inrichting en Werking van het Centraal Bureau zie men het aanhangsel achter in dit boek.

I. OORSPRONKELIJKE WERKEN. AA (Martinus Wilhelmus van der) Amsterdam 1830-1905. Hoofdredacteur van De Tijd. Hij schreef onder den naam Henry van Meerbeke

Hoe wordt

men

Waarnemingen en Waarheden

Lid van de Tweede Kamer ?

een hollandsche verkiezingsroman, die in zijn tijd veel opgang maakte en enkele jaren geleden nog werd herdrukt. Later het tooneelstuk Gevaar voor Oorlog, dat door de Kon. Ver. het Ned, Tooneel eenige malen met succes werd opgevoerd.

AALST (George van) schreef voor jongens

Reis.

De Bengels van III B en

een vervolg

De Bengels op

De jongens zijn al te vlegelachtig en hunne verliefdheid op de meisjes

van hun klas maken dat deze boeken niet de lectuur geven, zooals wij die liefst wenschen voor de jeugd.

De Lotgevallen van een Voetbalschoen is beter,

AALST—GOBIUS (Tine van) schreef een geschikt meisjesboek ;

Tweeerlei Leven.

ABBING (Justine) zie Bruggen (Carry van) ABELS (Antoon) Passiebloemen :

1 dl,

Zwellende Knoppen,

2 dl.

In vollen Bloei.

Het is een

goed katholiek boek, dat verhaalt van een braven twintigjarigen student en een mondaine moeder. Zijn meisje verbreekt wegens opkomende kloosterroeping hunne verloving. Hij sterft aan de tering, Goede hoedanigheden, maar blijkbaar de eerste proeve van dezen schrijver.

ABKOUDE (Christiaan van) Een vruchtbaar en vertrouwd schrijver van jongensboeken. De Padvinders van Duinwijk ---- Hein Stavast r Jolig Strandleven Pietje Bell — De Vlegeljaren van Pietje Bell -- Pietje Bell's Goocheltoeren -Fietsclub alle Vijf -- Tim en Tom --Bob zonder Zorg --- Jan Boenders De Otters — Dickie Pool — Ongeluksvogel Kruimeltje De Waterratten Jaap Snoek van Volendam — Hoe Jaap Bekkers een Fiets kreeg — Hollandsche Jongens zijn heel goed. Paedagogen kunnen bezwaren hebben tegen Het Jongenskamp r Zonnige Jeugd van Frits van Duuren Pinkertonnetjes.

ADAMA VAN SCHELTEMA (Carel, Steven) Geb. in 1877 te Amsterdam, bezocht aldaar het Gymnasium, werd medisch student en ging zich toen wijden aan de letteren. Met goed gevolg begon hij met zijn bundel Een Weg van Verzen in 1900, Eerste Oogst, Llit den Dool, Van Zon en Zomer, Zwerversverzen, Eenzame

OORSPRONKELIJKE WERKEN

10

Liedjes, Uit Stilte en Strijd, Zingende Stemmen (oorlogsgedachten) De keerende Kudde. In de Grondslagen eener nieuwe Poezie verklaarde hij zich als socialist tegen de individualistische kunst van 80, maar ook tegen die zijner partijgenooten, Henriette Roland Hoist en Gorter, welke hij te gekunsteld vond. Den yolksdichter Speenhoff stelde hij als voorbeeld. Niettegenstaande al hun aantrekkelijken eenvoud en zangrijkheid, zit er iets bitters en ontevredens in de kunst van Scheltema. Een worstelende ziel, die onderging door het ontbreken van een groot en sterk geloof. Hij overleed in 1924.

AJAM (Tom) is in 1924 voor den dag gekomen met zijn oorspronkelijke roman uit het zeemansleven De Muiterij op de Holmerdale. Namen en menschen zijn Engelschen, de taal is echter pittig hollandsch. Een bende schurken heeft de hoofdrol, en de afschuwelijke moorden zijn niet van de lucht, Griezellectuur, doorspekt met de allerruwste matrozentaal. Slechts een enkel vriendelijker tafereeltje (Peggy, mijn kind) als eene oase in de barre woestijn.

ALBERDINGK THIJM (Joseph Albert) : Een onzer pioniers op cultureel gebied. Hij werd in 1820 te Amsterdam geboren, was aanvankelijk werkzaam in de zaak zijns vaders. Daarna werd hij leider der oude uitgeverszaak Van Langenhuysen en in 1876 aanvaardde hij de benoeming tot hoogleeraar in de kunstgeschiedenis en schoonheidsleer aan de Academie van Beeldende Kunsten te Amsterdam. Hij had een verfijnden smaak en verfijnd was ook zijn hoofsche stijl. Meer populair schreef hij onder den pseudonaam van Pauwels Foreestier. Heel zijn werk willen wij aanbevelen als het werk van een voornamen geest. Zijne gedichten zijn over het algemeen te moeielijk voor den gewonen lezer, wat zeker geldt voor Het Voorgeborchte, dat echter zeer interessant is om Thijm's beschouwing der Nederlandsche toestanden en de voorspelling, welke hij Karel de Groote in den mond legt. Maar het ware te wenschen dat men weer smaak kreeg in

Legenden en Fantasien — Palet en Harp --, de Karoiingische Verhalen ,— de prachtige Vondelportretten en de Verspreide Verhalen, verschenen in vijf bundels en bevattende eene reeks van kostbare vertellingen, die toch zeker nog vol aan-

trekkelijkheid moeten zijn voor lezers, die niet alleen lezen om tijdverdrijf.

ALBERDINGK THIJM (Karel Johan Lodewijk) meer bekend onder den naam Lodewijk van Deyssel geb. te Amsterdam in 1864. Bij zijn 60sten verjaardag (1924) het hij verschijnen Ge-


11

denkschriften, welke historische waarde bezitten en licht laten vallen op bekende persoonlijkheden. In den Zen druk van zijn Multatuli, waarin van Deyssel, die zeer kritisch is geworden ten opzichte van Douwes Dekker, de onverkwikkelijke zaak van het Max Havelaar-handschrift en Van Lennep, en vervolgens Multatuli's verhouding tot de vrouwen behandelt, vindt men eene bibliographie betreffende Karel Alb. Thijm. Hij was een der stichters van „De Nieuwe Gids", daarna met Verwey redacteur van het „Tweetnaandelijksch Tiidschrift", later „De XXe Eeuw", die in 1909 werd vereenigd met „De N. Gids," zoodat Van Deyssel weer in de redactie kwam. De romans Een Liefde (immoreel, 66k in de gewijzigde uitgave) en De kleine (kostschool-leven, plat en ruw) zijn geen behoorlijke lectuur. Het

Republiek

lyrisch proza der kritieken uit den eersten tijd, het sensitivistische b.v. van

Zwemschool Sneeuw e. a. zal men lezen om de gevoeligheid en taalvirtuositeit. In Kind-Leven (Adriaantjes) prachtige uitbeeldingen van kinderlijk denken en doen. uit het leven van Frank Rozelaar is ontstellend van subjectivisme en voor een grout deel onverstaanbaar. Zijn Kritieken en Beschouwingen doorloopen de heele gamma van zijn proza : lyrisch, natuurlijk-gewoon tot den huis-en-tuin-toon. Als criticus wisselt hij voortdurend en biedt weinig houvast, wat bij zijn uiterst subjectivisme niet te verwonderen is, Zola bewondert hij om hem straks te verwerpen, met Maeterlinck doet hij hetzelfde. De vroeger versmade Bosboom---Toussaint, Van Lennep, Beets e. a. komen weer bij hem in de gratie. Het leven van zijn vader J. A. Alberdinck Thijm door A. J. is zeer lezenswaard, al voelt men soms dat het niet de toon is van een zoon over zijn vader. Het allerlaatste wat van hem in de Gids verschijnt zijn pijnlijk nauwkeurige aanteekeningen van de meest onbelangrijke dingen, die men wellicht bewondert om de beknoptheid maar die men niet leest. Was hij niet zelden een virtuoos, daarnaast en het meest is van Deyssel een onzer grootste prozaschrijvers.

ALBERDINGK THIJM (Catharina) geboren te Amsterdam 1849, aldaar overleden 1908, was de eenige dochter van Jozef Alb. Thijm ; zij trad in een Belgische Congregatie, die zich wijdde aan meisjesopvoeding. N a zeven jaren keerde zij terug, werd gouvernante bij een adellijke Poolsche familie, vandaar ging zij naar Engeland met Louise- Stratenus en woonde later in Brussel en Parijs. Tenslotte kwam Catharina naar Amsterdam, waar zij zich aan sociaal werk in de Jordaan wijdde.

1 2


Groote teleurstellingen, toenemende gezondheidsbezwaren drongen haar deze taak op te geven. Zij stierf na een langdurige ziekte, nog geen 60 jaren oud. Zij schreef veel onder verschillende pseudoniemen, waarvan hekend zijn Aagje Koper en Jan Steen. Voor de jeugd schreef zij In Vrijen Tijd, tien deeltjes, waarvan de verhaaltjes onderling verband houden. Haar andere werken zijn voor volwassenen. Zij dragen de sporen van overhaasting, zijn sensationeel en fantastisch, zoodat zij zware eischen stellen aan de goedgeloovigheid der lezers. Zij worden echter nog veel gevraagd, misschien omdat zij hoogdravend, vaak zelfs bombastisch zijn. Wij noemen ; Een koninklijke Misdaad Een vorstelijke Doornenkroon en Koninklijke Liefde Anna Valesco Het Geheim van den Czaar Kroonprinses r Galathea Groote Zielen (een beetje raar, vooral dat optreden van een kardinaal.) Romans a clef waren Een Huistyran (van Deyssel) en Een verwoest Leven, (haar broer Frank) waarin zij de drama's van haar eigen huiselijken haard aan het publiek vertelt. Zij richtte de meisjes-tijdschriften Lelie en Rozenknoppen later De Hollandsche Lelie op, was redactrice van het fransche La jeune Fille.

ALETRINO (Arnold Dr.) geboren in Amsterdam, 1858, werd arts in 1886 en promoveerde drie jaren later. Privaat-docent in de Crimineele Anthropologie en gemeente-geneesheer te Amsterdam, overleden 1916. Een groot schrijver is Aletrino nooit geweest ; geen kunstenaar met de taal. Hij maakte om een literaire tint te geven aan zijn werk wat woorden in den trant der Nieuw-Gidsers, maar overigens was zijn stijl sloom en karig. Hij is van een doodelijk-pessimisme en ziet bijna niets tinders dan ellende, zwaarmoedigheid en zenuwziekte, het pathologische. Wij zullen niet beweren dat hij zonder mede-gevoel is met de patienten, wier diagnose hij tracht te maken, maar het opsommen der symptomen is zoo lang en zoo monotoon, zijne hulpeloosheid tegenover den zieke zoo ontzenuwend, dat de lectuur van zijn doktersboeken, vooral bij jonge menschen, alle levenslust moet bekoelen, alle idealisme doen verschrompelen. Hij schreef de romans Zuster Bertha, pleidooi voor de ziekenverpleegster, realistische beschrijving van het gasthuisleven — Martha, hopeloos Moewe

Jaren. Daar tusschen door de schetsenbundels Uit den Dood, en andere

13


Schetsen -- flit 't Leven -- Line, het kleinburgelijke leven, scherp geteekend -Stille Uren. Napoleon's laatste Levensjaren, een belangrijke studie, waarin verklaard wordt het ziekte-proces van den verbannen keizer —, Hoe een Roman wordt geschreven is niet onaardig om te lezen. Men mag zich wel afvragen of deze boekstaver van allerlei afwijkingen niet zelf een psychopaath was. In 1916 overleed hij ; zijn werk heeft meer waarde voor den zielkundige dan voor den gewonen lezer, dien wij het ook allerminst aanbevelen. Zijn ongeloof is vaak stuitend.

ALIDA bewerkt bekende buitenlandsche verhalen alle jonge lezers geschikt zijn.

zoo

dat zij voor

De Bruid van Bruce (naar het Engelsch) -- De Man zonder Geheugen (naar Oliver Cabot) -- Quo Vadis ? (naar den beroemden roman van Sinkiewicz,) die in ongezuiverde uitgave voor de jeugd niet geschikt is. -- De Dochter van den Vrek (naar het Fransch).

ALPHEN (Hieronymus van) geboren te Gouda in 1746, studeerde te Leiden en Utrecht in de rechten, werd in de laatste stad procureur bij het Hof en later pensionaris te Leiden en thesauriergeneraal van de Unie. Als prinsgezinde werd hij in 1795 ontslagen en leefde verder ambteloos in den Haag tot aan zijn dood in 1803. Hij maakte zich een grooten naam door zijn

Kleine Gedichten voor Kinderen.

De Genestet nam een loopje met hem en sinds was het met zijn roem gedaan. Men moet toegeven dat sommige zijner kinderen wat ouwe-man-achtig of zoetelijk zijn, maar als men eerlijk wil zijn, moet men erkennen dat onder zijn gedichtjes ook heel aardige voorkomen, men leze b.v. maar eens de twee stroofjes van De

Spiegel.

AMMERS-KiiLLER (Johanna van) werd geboren in 1884 te Noordeloos, huwde in 1906 te Delft met ingenieur Van Ammers. De Roman van een Student, waarin zij vertelt van een jonge doktersvrouw, die een ongeoorloofde betrekking onderhoudt met een student. Een jonge Leeuw van Vlaanderen, In 1913 verscheen haar eersten omvangrijken roman

een goed maar haastig afgewerkt oorlogsverhaal.

De verzwegen Strijd stroom op.

van een verwaarloosd professorsvrouwtje.

Tegen den

Kruispunten, die in zijn geheel niet goed is te Maskerade, een beeld van het leven, waarin velen in maskerade-pakje

Verder een bundel schetsen keuren.

rondloopen, zich anders voordoen dan ze zijn. Er wordt sterk gescharreld tusschen jongens en meisjes, mannen en vrouwen. Een hard en sceptisch boek, dat het geloof in mensch en wereld doodt.

14


Een aardig boek is Frans van Altena's Vuurproef, de ervaringen van een hollandsch meisje als onderwijzeres aan een Engelsche kostschool. Voor iedereen,

De Zaligrnaker vertelt van een modedokter, op wien alle dames verliefd zijn. Hij is een gescheiden man en laat zich gaan met een verpleegster,

Een Pionierster

geeft aanteekeningen over de oude, vrije-liefde-preekende, met

Het Huis der Vreugden met zijn vervolg Jenny Heysten brengt ons in de tooneelwereld. Haar laatste boek is Het Inzicht, waarin eene echtgenoote heel kort na de ge-

Multatuli haspelende Mina Kruseman ; een leesbaar boekje.

boorte van het eerste kind tot de ontdekking komt dat hij haar bedriegt met eene „vriendin." Zij schreef ook eenige tooneelspelen :

Zijn Heilige --- Mijn en Dijn

en

De

Spaak in 't Wiel. Met het oog op den inhoud der boeken, behoudens de paar uitzonderingen welke wij maakten, zijn wij het eens met de woorden van Robbers (die in zijn bedoeling op den vorm slaan) : „er is iets brutaals en op-den-man-afgaande in haar schrijfwijze, die haar lezers onthutst . . .. en ontwapent." Haar levensbeschouwing is in elk geval voor ons niet aanneembaar.

ANDRIESSEN (Pieter Jacob) 's-Gravenhage 1815, overleden 1877. Tot 1872 was hij hoofdonderwijzer to Amsterdam. Hij verwierf bekendheid vooral door zijne historische kinderwerken. Dat hij, ondanks den verouderden vorm nog wordt gelezen, bewijzen de telkens weer verschijnende herdrukken. Wij moeten bedenken dat Andriessen zonder voorbehoud de helden uit den 80-jarigen oorlog, de vorsten van Oranje en de Watergeuzen verheerlijkt ! Zijn werken zijn echter streng zedelijk en godsdienstig in pratestantschen. zin. Verhalen uit andere tijdvakken, b.v. de 17de Eeuw, de Fransche Revolutie, de Napoleonsdagen, enz., missen de partijdigheid, die de boeken over den Spaanschen tijd ontsieren, en voor onze jeugd ongeschikt maken. De Suppoost van de Bank van Leening -- De Val van een Koningskind -- Dageraad van een Keizerstroon --- De Rolossus der 19e Eeuw -- De Prins Johan de Witt -- Deserteur — De Tamboer bij Quatre-Bras -- De Weezen van Vlissingen -- Zeeman tegen Wit en Dank -- Zilveren Schaatsen — Emma van Bergen (Wereldzin en Christendom) — Rinderen van den Zoetelaar — De Muiderkring. Onder den schuilnaam Pieter Jacobs gaf hij uit Adolf of de Verloren Zoon -- De Minnezanger van Gravinne Ada -- De Schoondochter --, en een bundel novellen : Nieskruid. Zijn beste boeken achten wij :

15


ANDRIESSEN (Suzanne Maria) Amsterdam 1851, aldaar 1924 overleden. Zij is de dochter van Pieter, Jacob Andriessen. Zij volgde haar vader na in het schrijven van boeken voor de jeugd, die nog gaarne warden gelezen. Zij vertoonen niet die vurige vaderlandsliefde en dien protestantsch-godsdienstigen geest van haar vader, die der laatste jaren zijn zelfs volkomen godsdienstloos. Nanny -- Doornwyck — De Lantaarnopsteker -- De Voddenraper -- Familie van Herpen -- Edith Mauderic -- Vera — Constance de Wild — In 1922 verscheen nog De Beukenhorst — Guido de Vioolspeler. Ook zijn vorm en stijl moderner. Wij noemen

De voorstelling van het eigenaardig optreden der priesters bij de verovering van Peru maakt het boek

Marie en Paulina

(ofnwerking van een boek haars-

vaders) tot minder geschikte lectuur.

ANEMA (Seerp) geboren te Minnertsga in 1875, werd onderwijzer, maar zegde zijne betrekking in 1910 op, om zich geheel aan de Ietteren te wijden. In 1920 benoemd tot schoolopziener. Poezie (1904) "--- Aan Hollands Kusten (gedichten in den trant der In 's Levens Opgang, een christelijken roman, die zeer goed ontvangen werd en Een Vergeten Dichteres uit de 18de Eeuw. De genoemde Hij gaf uit

Tachtigers) ;

roman is calvinistisch getint, maar niet hinderlijk,

ANTINK (Margo Sybranda Everdine) zie bij Scharten. APël, (Mari Ternooy) Amsterdam 1867, aldaar overleden in 1912, noon van een bekend predikant. Hij was tooneelspeler en schrijver van zeer bedenkelijke boeken ander de namen Bram van Dam en Brain van Dordt. Het laagste beschrijft hij bij voorkeur op zeer plastische en zelfs drastische wijze. Zijn pornografische werken zijn thans gelukkig vergeten : Doortje Vlas — Amsterdamsche Zeden — Eenzamen -- Om het Menschworden — Doodzonde -- Marie -- Mademoiselle Celine — Komedianten, het minst slechte, verscheen in 1803. Wij noemen de titels om tegen dergelijke lectuur te waarschuwen.

ARRAS (jozei). Deze Vlaming gaf in 1909 een bundel

Gekke Sprookjes,

waaronder bagijn-

hofsprookjes als die van Timmermans.

ASSCHE (Piet van). Deze Vlaamsche schrijver is een heftig realist zooals hij bewees in zijn wilde en ruwe dorpsnovellen Marcus — Theus, en in zijn later werk De wulpsche Vrouw werd hij bepaald walgelijk.

De Doode en

16


ASTAES (C). LIit Moeders Jeugd,

het eenige boek dat wij van Astaes kennen. Het is mis-

schien te mooi, dit verhaal uit Vlaanderen, waarin alle menschen edel, eenvoudig en godsdienstig zijn. Een tikje schaduw zou geen kwaad hebben gedaan.

AVERMAETE (Roger) Een voorbeeldige Vrouw,

die het haar man met de haar ijver voor zijn ziel

moeielijk maakt. Voor rijpere lezers.

B. B. (Louise) zie Nagel (L. van) BACKER (Frans de) Geb. 1891. Het Dochterken van Rubens.

Een kleermaker in het bezit van een echten

Rubens krijgt daardoor zijn bijnaam en zijn rijkdom. Dochtertje wordt deftig opgevoed. Het leven der zinnen ontwaakt een beetje, ze leest Verlaine en LouisPhilippe, wandelt met een Duitscher. Oorlog komt, haar Duitscher moet soldaat worden, haar vader sterft, zij staat alleen in de wereld. Voor volwassenen geen aanmerking ; alleen : een voorstelling van den aflaat is onjuist.

BADEUX (Mia) Onder deze schuilnaam schreef een jongedame

De Frenle van den Dennenhof.

een rein verhaal van gedwarsboomde liefde.

BAEKELMANS (Lode) Geb. 1879). Hij schreef een twaalftal romans en novellen. De Doolaar en de Weidsche Stad, De Zonnekloppers, Dwaze Tronies, Dolle Lijkreden, De waard nit den Bloeienden Eglantier stuitend zijn

Waarvan

door rauw realisme en gezochte platheden: de matrozen en hun „Venusdierkens". Zijn letterkundig beste roman is

Tille, het verhaal van den zedelijken onder-

gang van een meisje. Het realisme is bier wat meer binnen de perken gehouden.

Idealisten en in de humoreske van den buitenman, die in de stad Mijnheer Snepvangers. Zijn bundels schetsen : Menschen .-- Het gemoedelijk Leven ---, Vacantiekrabbels

Zoo ook in

komt rentenieren maar voor den mal wordt gehouden ; vragen geringer voorbehoud.

BAART (Clovis) Van dezen Gentenaar is bekend Het tweede leven van Wieske dat een stevige afkeuring verdient om zedelijke overwegingen.

Veyt (1922),

BAKHOVEN-MICHELS (M.) Geboren in 1869 schrijft onder het psd. Johanna van Breevoort. Van zeer eenvoudige afkomst wist zij zich van dienstbare op te werken tot een schrijfster, die vooral in christelijke protestantsche kringen belangstelling vindt en veel gelezen wordt.


17

De titels zijn : Tot het Licht -- Vrouwenweelde en Smart -- Hoe onze Vaderen zich moesten behelpen. Een trilogie van historische romans uit de Zweedsche geschiedenis : De Koningin boven den Koning — Koningin Louise Ulrika — Gustaaf III en zijn Hof —, Haar Idealen. Zij schreef ook een reeks werken voor de protestantsche Jeugd. De stijl van 1. van Breevoort is kunsteloos en haar werk niet van godzaligheid vrij te pleiten. Zij weet echter den kring, waarin zij leeft, goed uit te beelden. Als zij echter zich waagt in gezelschap van hoogeren stand faalt haar kunnen. Haar historische romans, die zich in Zweedsche hof kringen bewegen, zijn dus tamelijk teleurstellend. Ook kan zij het niet laten kath. personen op eene wijze voor te stellen, die leelijk zou zijn als zij niet zoo belachelijk was. Haar strekking is overigens hoogst moreel.

BAKHUIZEN VAN DEN BRINK (Reinier Cornelis) Geb. te Amsterdam 1810; studeerde eerst in de Godgeleerdheid, dock later in de letteren. Met zijn vriend Potgieter werkte hij aan „De Gids" en „De Muzen" tot 1843, in welk jaar hij wegens schulden de wijk nam naar Belgie, dan naar Duitschland, waar hij bibliotheken en archieven doorzocht. Zijn verloving met Geertruida Toussaint werd verbroken, en hij huwde de Belgische katholieke Julie Simon. Bij zijn terugkeer in het land werd hij benoemd tot Rijksarchivaris in den Haag. Hij overleed in 1865. Van belang zijn Studièn en Schetsen over Vaderlandsche Geschiedenis en Letteren (partijdig) ; leerzaam zijne Briefwisseling (1844-51) met zijne vrienden gedurende zijne ballingschap ; beroemd zijne studie Vondel met Roskam en Rommelpot. Uit brieven en bescheiden hebben C. en M. Scharten samengesteld Julie Simon. C. Bakh, v. d. Brink, waarin de houding van den

De levensroman van R.

geleerde tegenover het katholicisme in een eigenaardig licht komt te staan.

BALEN (Hendrik van) schreef Donkere Dagen, een Indische roman uit omstreeks 1740. Deze roman is voor menschen met eenige levenservaring. Bovendien gaf hij uit een groot aantal jongens- en volksverhalen over het krijgsbedrijf der Nederlanders in Oost- en West. Tegen velen dezer boeken wordt ingebracht dat zij al te ruwe tooneelen schilderen van wraak en moord en oorlog. De verhalen, wier titels wij bier noemen zijn vrij van dit euvel.

Onder de Zeeroovers — De Valkeniers -- Verovering van Jacatra -- Van Zee tot Zee s-Stuurman Tromp -- De Trompetter van Admiraal Spilberg -- De Panterkat ---, De roode Paradijsvogel -- Dadels van Karthoem — Avonturen van Jacob Everts — Avonturiers -- Onder de Mooren — Onder de Dajakkers -- De Kolonisten --, De Kroon van Mataram — In Columbia -- Het Geheim van Mijnheer Tukker.

STANDAARD-CATALOGUS 2


18

BANA (Marie) Voortrekkerslewe in donker Afrika, deze in Afrikaansch-Hollandsch geschreven roman is zeer aantrekkelijk, niet het minst uit volkskundig oogpunt.

BANNING (H.) Al de boeken van dezen schrijver zijn goede volkslectuur. Aan de Oevers van den Rijn -- De Beeldhouwer en zijn Dochter — De Beeldstormers van 's Hertogenbosch — Betje de Naaister -- Cecile — Distels en Doornen — Drie Eeuwen geleden -- Elsje — De Familie Walker --- De Heks van de Amersfoorter Heide -- In 's Levens Maalstroom — Het Klaverblad -- Kleine Verhalen en Kerstvertellingen — Ko Folkes -- Een Man van den ouden Stempel -- Misdaad en Wroeging -- Oude Kennissen -Sprokkelingen -- Strijd en Overwinning -- Twee Zusters -- Llit het Verleden -- Llitstapjes in Nederland.

BARBAROSSA onder dezen naam schreef J. Schroder Dagboek van een Amsterdammer, soms geestig, meestal een beetje grof-grappig Een dag Poilu, een verheerlijking van den Franschen soldaat, Barbarosserie en Journalistieke Rolmops in den trant van het Dagboek.

en altijd anti-Duitsch.

BASTIAANSE (Wilhelm Ange Francois) Geboren te Utrecht, studeerde in de Nederlandsche letteren en werd daarin leeraar. Natuurlijke en toch zeer verzorgde poezie ;

Natuur en Leven -- Gedichten --

Zomerdroom. Interessant, ook om zijn eigen werk te doorgronden, is

De Techniek der Poezie.

Ook gaf hij een Overzicht van de Ontwikkeling der Nederl. Letterkunde, waarin nogal uitvoerige beschouwingen staan over de opeenvolgende stroomingen.

BECKX (J. C. M.) schreef als Kapelaan het boek, voor iedereen,

Twee Wegen.

BECKX (A. H.) De Roof van St. Pieters erfgoed,

voor katholieken.

BEEN (Johan) Schrijver van neutrale Jongensboeken. De Avonturen van een Stadhuisklerk -- De Pleegkinderen van den Veteraan --Maarten Tromp -- De Tocht naar Paradijsland -- Om een Keizerskroon -De drie Matrozen van de Ruyter -- Een Reiskameraad uit de 17e Eeuw — Spekkie -- Een Scheepsjongen -- De Ring en de Lamp behooren tot de beste.

BEER (Taco Hajo de) Geb. te Maarssen 1838, over!. te 's Gravenhage 1923, was achtereenvolgens leeraar aan de H. B. S. van Goes, Breda en Amsterdam. Na zijn eervol ontslag wijdde

19


hij zich geheel aan de letterkunde. Hij was Redacteur van „de Portefeuille", een veel gelezen en gezaghebbend literair weekblad, van „Noord en Zuid" (voor Onderwijzers) en nog vele andere tijdschriften. Hij voltooide het Standaardwerk door Dr. Jan ten Brink begonnen . Geschiedenis der Noord-Nederlandsche Letteren in de XIX eeuw, 3 din,

Ook

veel te weinig bekende werken over de Engelsche letterkunde zijn van zijne hand. From Caedmon to Milton — The literary Reader 3 din., een fraaie bloemlezing van Engelsche schrijvers, bovendien interessante essay's in tijdschriften. In zijn laatste jaren maakte hij zich warm over de ShakespeareBacon-quaestie en schreef artikelen en zelfs boeken om te bewijzen dat Bacon en niet Shakespeare de eer toekwam de onsterfelijke drama's geschreven te hebben. Tot tweemalen waagde hij zich aan het romanschrijven, met weinig succes echter. In 1869 verscheen van hem een novelle

Toch Getrouwd

en in 1915

onder psd. E v e r t van M a a r s s en Gravin Marcza, een zeer ouderwetsch verhaal, dat echter van de fantaisie en belezenheid van den toen reeds 77-jarigen grijsaard getuigde. Het diende vooral om zijn eigen origineele denkbeelden en oordeelvellingen door zijn roman-personen te laten uitspreken.

BEERS (Jan van) Geb. te Antwerpen in 1826, overleed aldaar in 1888. Studeerde aan het klein-seminarie te Mechelen, werd in deze stad leeraar aan het college, nam ontslag wegens dreigende blindheid, het bekende gedicht Licht schreef hij bij zijne genezing, en was achtereenvolgens onderbibliothecaris van Antwerpen, leeraar te Lier en ten laatste aan het Athenaeum van Antwerpen. Tegen het einde zijns levens verliet hij het katholieke geloof en in zijn gedicht Conflteor toont hij zich als vrijdenker. Men heeft bij ons en in Vlaanderen letterlijk gedweept met zijn gedichten. De eerste bundel Jongelingsdroomen was voor een deel ziekelijk en sentimenteel. Zijn tweede bundel was gedeeltelijk veel gezonder. In Levensbeelden, en in Gevoel en Leven heeft hij zijn gevoelerigheid bijna geheel overwonnen.

BEETS (Nicolaas) Geb. te Haarlem 1814, overl. 1903 te Utrecht, promoveerde in de theologie te Leiden 1840 en was achtereenvolgens predikant te Heemstede en Utrecht; werd in 1865 bevorderd tot Docter honoris causa en in 1874 tot hoogleeraar. Hij is vooral beroemd als schrijver onder pseudoniem Hildebrand van de Camera Obscura (1839), dat zeker een klassiek werk mag genoemd worden. Het maakte bij zijn verschijning grooten

20


opgang en wordt nog steeds herdrukt. 't Onderscheidt zich door diep gevoel, kostelijken humor en levenswaarheid. 't Is een echt hollandsch boek bij uitnemendheid, voor jong en oud geschikt en dat ondanks den veranderden smaak jeugdig frisch is gebleven. Nadien schreef Beets niets weer dat zijn Camera Obscura evenaarde. Jose -Holland, die zeer romantisch zijn en

Onder zijn romantische werken noemen wij de dichterlijke verhalen

Kuser — Guy de Vlaming -- Ada

van

door maar heel weinigen tegenwoordig nog voor hun genoegen zullen gelezen worden.

BEKKER (Elisabeth) Geb. te Vlissingen 1738, overt. in den Haag 1804. Zij was gehuwd met den Beemster predikant Wolff. Na diens dood ging zij samen wonen met haar vriendin Aagje Deken. Beide vrouwen hadden veel te lijden van de politieke woelingen van dien tijd, Zij verloren haar fortuin en moesten door schrijven haar brood verdienen, Behalve vele Bespiegelingen, Zangen en Gedichten, die weinig letterkundige waarde hebben, schreven zij Historie van Jufvrouw Sara Burgerhart -- XL

stuks Fabelen, met even zoovele plaatjes ---- Historie van den Heer Willem Leevend, 7 deelen met een 8e deel als aanhangsel 1784. — Brieven van Abraham Blankaart -- Gesprekken met Emilia -- Wandelingen door Bourgondie -- De Gevaren van den Laster in Brieven — Historic van Cornelia Wildschut of de Gevolgen der Opvoeding en vele opvoedkundige en didactische werken, die men gerust ongelezen kan laten, Willem Leevend en Sara Burgerhart worden om hun natuurlijke schrijfwijze, hun geestige invallen en groote menschenkennis nog steeds gaarne gelezen. Zij geven een trouw beeld van het hollandsche leven in die dagen, Van Sara Burgerhart werd een tooneelstuk gemaakt, dat met veel succes eenige jaren geleden werd opgevoerd.

BELLAMY (Jacobus) Vlissingen 1757 ; was bakkersleerling voor hij door vrienden in staat werd gesteld in 1782 te gaan studeeren in de theologie te Utrecht. Hij overleed reeds in 1786. Dit vroege stervenslot heeft waarschijnlijk meegewerkt tot de overschatting van den jongen dichter en niet minder de sentimentaliteit van zijn beroemde Roosje. In zijn opgewonden Vaderlandsche Gezangen herinnert hij eenigszins aan Helmers. Overigens is hij eenvoudig en natuurlijk, verklaart zich een vijand van alle

21


„bombario" en de rijm-manie van zoovele rederijkers, tegen wie hij stand neemt met zijn rijmlooze verzen.

BEN I MA (Cornelis) schreef Caleidoscoop, een kritiek op maatschappelijke toestanden. Beschrijving van een hartstochtelijke aanranding eener jonge vrouw, door een tooneeldirecteur. Afgekeurd. Literair beneden alle peil.

De Haring,

een kijkje op het

kazerne-leven. Minder geschikt.

BERDEN (M.) Kamers met Nachtrumoer. Eenige komiekerige en humoristische schetsjes van de onschuldigste soort.

BERGMANN (Anton) Geb. to Lier 1853 en aldaar overleden in 1874. Studeerde in Gent en Brussel, waar hij als advokaat promoveerde. Hij vestigde zich toen in zijn geboorteplaats. Bergmann stond bekend als vurig flamingant en was bovendien een voorvechter der liberale beginselen ; hij schreef onder het pseudoniem Tony. Zijn beste boek is Ernest Staes, dat zich onderscheidt door frisschen humor, geest en gevoel, fijnheid van teekening en losheid van stijl. Het beleefde vele herdrukken en werd ook in Noord-Nederland veel gelezen. Behalve dit verhaal schreef hij nog Twee Rijnlandsche Novellen --- Verspreide Schetsen en Novellen. Een vroegtijdige dood maakte kort na het verschijnen van Ernest

Staes een einde aan zijn leven.

BERKEN (Tine van) zie Witmondt—Berkhout. BERKHOUT (Franc L. B.) Ludovicus, de Tragedie van een Verlorene.

Het lijkt bijna een voortzetting van

Brusse's Boefje, die nu een volslagen boef wordt en aldoor dieper wegzinkt. Om zijn fel realisme, weerzinwekkende toestanden en schaamtelooze taal is dit minstens zeer ernstig voorbehouden lectuur.

BERTRAND (H. en A.) bewerkten buitenlandsche romans tot yolks- en jeugdlectuur In Dienst van den Kroonprins —. Voor Koning en Vaderland -- Lambert Hadewart — Eindelijk Gesnapt — Getrouw aan den Koning —, De Dragonder van den grooten Keurvorst ---- De groote Koning en zijn Recruut verdienen aanbeveling.

OORSPRONKEKIJKE WERKEN

22

BEUSEKOM (Anna, Hubert van) schrijfster van kinderboeken Ben ---- Een Spannetje van Vier — De Oudste — Trekvogels --- Janneke en de Klok, die heel goed zijn.

BEVERSLUIS (H.) Saulus van Tarsen.

Verhaal uit den tijd van jezus' Omwandeling op Aarde

en de eerste Christen-martelaren. Het geheel is in protestantschen geest vervat. Van denzelfden auteur verscheen vroeger een bundel

Verzen.

BEIJER (C.) De Schaapherder (uit den Franzosentijd) Anastasia en De Non van Dobbertin zijn ongeschikt voor katholieken wegens hun volslagen onjuiste voorstellingen.

BEYENS (Daan) Anak Más met zijn benauwende alkoofgeschiedenissen, en het vervolgdeel Suze zijn onbruikbaar om het onderwerp dat zij met groote ruwheid behandelen.

BIEREMA (Betty) Het Hoogfatsoen van Herr Feuer. Herinneringen aan mijn Duitschen kantoortijd. Niet onaardig. Tusschen de regels door kan men lezen dat Herr Feuer geen ideaal echtgenoot

is.

BILDERDIJK (Willem) Geb. te Amsterdam 1756, overleden te Haarlem 1831, was eerst advokaat te 's Gravenhage maar moest, door de politieke geschillen gedwongen, zich naar Engeland begeven, nadat hij om zijn Oranje-gezindheid uit Holland was verbannen. Na de amnestie in 1806 keerde hij naar Holland terug, waar hij in groote gunst kwam van Koning Lodewijk Napoleon. Later moest hij na den terugkeer der Oranjevorsten veel miskenning en achteruitzetting lijden, zoodat hij in tamelijk bekrompen omstandigheden zijn laatste jaren heeft doorgebracht. Hij schreef op allerlei gebied, vooral van geschieden taalkunde. Ook als dichter en vertaler schreef hij ontzaggelijk veel. Hij maakte verzen bij ongeveer alle gelegenheden. Voorts zijn er vele treurspelen van zijn hand Edipus, Koning van Thebe — De Dood van Koning Edipus, beide naar Sophocles. Elius, romance in 7 zangen — Floris V, een treurspel evenals t Willem I van Holland ---- Cinna naar Pierre Corneille enz. Een groot heldendicht : De Ondergang der eerste Wereld, I— V tang, bleef onvoltooid. De Ziekte der Geleerden (in zes zangen).

23


Over het algemeen heerscht in zijn werken een zeer godsdienstige en vaderlandslievende toon. Zijn bruiloftszangen zijn hartstochtelijk en sterk erotisch gekleurd.

BLANKENBRUIN (jhr. Frederik) onder dien schuilnaam verscheen. Saliman. Een verhaal van Indisch Leed

Praatjes over liefde en liefdekruid.

Walgelijke beschrijving eener bevalling. Geen bruikbare lectuur.

BOCK (Eugene de) geboren te Antwerpen 1889. Hij is uitgever („ De Sikkel".) Deze Vlaming schreef Jeugd in de Stad. Geen aanbevelenswaardige lectuur, dit boek over kroegloopen, kwajongensstreken en omgang van meisjes met losse studenten en kantoorjongens. Flauw en sensueel.

BODDAERT (Marie) Geb. 1844, overl, 1916, was gehuwd met jhr. Gelderman, Zij gaf gedichten uit en een verhaal uit de 13de eeuw, nml.

Roswitha, dat als

premie van het „Nieuws van den Dag" uitkwam en zeer dichterlijk is ge.schreven. De inhoud is goed. Sturm Fels is de overigens goede geschiedenis van een buiten-echt geboren kind.

Geheim — Op Wendehuis

Frans en het De Schipper van de Jacomina Prins Almanzors Makker zijn voor de jongeren.

BOEKEN (Hendrik Jan) Geb. te Amsterdam in 1861. Leeraar in de klassieke talen aldaar en te Hilversum. Zijn vers is goed, maar weinig on troerend. In onze literatuur is hij een eenzame, ofschoon verscheiden bundels zijn gedichten, in den woordkunstenaarstrant van 80, herbergen. Van Goden en Menschen Helena

(een dramatisch gedicht) — De historie

van Floris en Blanchefloer — en de verzenbundel Aan mine Vrouw. Zijn Dante-vertaling in proza beantwoordt niet geheel aan de verwachting, staat zeker ver beneden die van Kops 0. S. F.

BOEKEREN (Prinse Koopmans van) Geb. te Groningen 1832, overl. te Leiden 1896 was predikant in verschillende plaatsen het laatst te Leiden. Hij schreef kinderboekjes en kinderpreeken en ook eenige romans voor volwassenen onder psdn. Frans Tinarlo. Knutselwerk Een Weduwe met De oude Tolbaas — Schoenen op Keur Graaf De Schepen van Doornekamp negen Kinderen r Strooiavonden Jan Koster — De Graaf de Monte Christ() — De Gerrit van Groenestein Robbert de Moor -V eldwachter van Laterveer — VOOr en na de Pauze Geertruid. Jurriaantjes Kappipo

24


Zijn verhalen reiken niet hoog maar zijn gezellig, soms zeer geestig en streng zedelijk. Veel opzien baarde het door hem gepubliceerde Friesche verhaal

Linda Bock,

Oera

dat volgens zijn bewering een door hem gevonden eeuwen-oud

document moest zijn, maar later geacht werd door hem zelf te zijn gemaakt.

BOELEN (Hendrik Theodorus) geb. te Amsterdam 1825, overt. te Bussum 1896. Hij was cargadoor en scheepsreeder, en schreef onder psd. N. Donker. Onder de Menschen — Twee Neven — Een Parelsnoer — Eind Goed al Goed. Vele novellen in tijdschriften en jaarboeken, alsmede twee drama's. Gravin Olga en haar Lijfeigenen — Maria van Utrecht, weduwe van Oldenbarneveldt. Zijn boeken zijn goed en werden gaarne gelezen in zijn tijd.

BOER (J. W. de) jong Rotterdamsch schrijver, De Kolk in de Kreek (de Kreek is het levensbegin en de Kolk, hier de liefde, waarin een stuurlooze jongen wordt opgezogen). Niet goed ; evenmin als schreef

De Gek, van een officier die een meisje van de straat laat beschaven om haar te trouwen. Stoffeering : vuilbekkende soldaten, rare officieren, verleidende meisjes —

Solaes, geschiedenis van een zielsziekte, soms zeer zwoel, de taal is

bijna niet te verstaan, ofschoon er ook bladzijden zijn vol prachtige lyriek.

Ras, Het Nachttij der Runia's.

(Roman van een geslacht der Zee-Friezen.)

Het is weer in bijna diezelfde wilde en opgezweepte taal geschreven als „Solaes" en zeer moeilijk te verstaan.

BOER (J. L. de) De Erfgename van de Doorwerth.

Een realistische beschrijving eener liefde,

vervelende theologische gesprekken tusschen een Jezuiet en een Mennist.

BOGAERS (Adrianus) 1795-1870. Advokaat in 1811, later tot in 1853 plaatsvervangend voorzitter der arrondissements-rechtbank te Rotterdam. Wegens toenemende doofheid nam hij ontslag en wijdde zijn leven aan de letteren. Zijn meest bekende gedicht is De Tocht van Heemskerk naar Gibraltar, dat doet denken aan „De Overwintering op Nova Zembla" van Tollens, wiens navolger in de kunst hij trouwens was, zonder diens godzalige zelfgenoegzaamheid. Zijn stiji is keurig afgewerkt zonder verlies van natuurlijkheid.

BOHL (Joan) Geboren te Zierikzee in 1836, overt, in 1909 te Amsterdam, waar hij als advokaat gevestigd was. Hij schreef o. a. : Oom Adriaan --. Najaarsbladeren en als C. Ager kwam hij voor den dag Koningin Bertha. Deze verhalen zijn alien doordrongen van katholieken

met

geest, maar tegenwoordig ongenietbaar wegens hun boekentaal en onmogelijke dialogen.


De historische roman

25

Pius VII en zijn Tijd is een verdienstelijk werk. Divina Comedia gaf de grootste

Zijn metrische overzetting van Dante's

bekendheid aan den naam van Bohl. Ook op rechtskundig gebied deed hij be-langrijke publicaties.

BOLHUIS (E. G. van) schreef

De Rechtmatigen, een verhaal van ruwheid en hebzucht, ellendig Aan het Eind der Wereld, een verhaal uit de Drentsche

pessimistisch ---,

Venen, waarin de avonturen van een veenmeid eenig verband brengen ; niet voor alien —

Het Huis van Roeleken, al wat Zola in zijn romans bij voor-

keur uitstalt, heeft ook deze schrijver hier opgetast. Onbruikbaar.

BOM (Emmanuel de) werd geboren in 1868, schreef den roman

Wrakken (1898). het verhaal van twee mannen en een

vrouw, vol armoedige lust en ellendige liefde. Fel naturalistisch. Verder dagblad-kronieken in eenige bundeltjes verzameld. Hij was mede-oprichter en redacteur van „Van Nu en Straks" (1893) met Prosper van Langendonck, Aug. Vermeylen en Cyriel Buysse.

BOON (Jan) De Roode Meidoorn. Tien schetjes voor elkeen.

BORDEWIJK (F.) Fantastische Vertellingen waarvan drie bundels alreeds zijn verschenen. De schrijver verliest zich in het sensationeele en maakt er een zieke kunst van. De schrijver behandelt gevallen van sadisme, godsdienstwaanzin, haat, koortsfantasie, vervolgingswaanzin en al dergelijke abnormaliteit, zoodat zijn boeken een en al akeligheid zijn voor den gezonden mensch en beslist ontredderende lectuur.

BOREL (Henri) Geboren in 1869, bracht de jaren tusschen 1892 en 1894 in China door, was later op Java werkzaam als chineesche tolk en keerde in 1913 naar Holland terug. Hij schreef eenige werken over China en verschillende romans, novellen en bijdragen in tijdschriften. Hij is nu verbonden aan de redactie van het „Vaderland - en woont in den Haag. Zijn voornaamstegeschriften zijn Wijsheid en Schoonheid in China — Chineesche Philosophie —, Het Zusje — Het Jongetje (zeer zinnelijk sentimenteel) — Vlindertje (onbruikbaar) — Het Recht der Liefde (afgekeurd) —.. Van de Engelen — De laatste Incarnatie (afgekeurd) — EenDroom --- Lelidnstad (afgekeurd) — Het schoone Eiland (over Oostersche wijsheid en schoonheid) — Leliane, een modern Sprookje .--- Kwan Yen — Lao-tse. De beide laatste zijn wijsgeerige boeken. Hij vertaalde ook Duizend en een Nacht, een boek dat lang niet zoo onkuisch is als. minder zoet-zinnelijk dan

26


de Decamerone, maar toch dikwijls zeer onkuische toestanden beschrijft. Door zijn groote ingenomenheid met chineesche en oostersche wijsheid en schoonheid lijkt Borel zeer bouddhistisch van moraal en levensbeschouwing. Hoewel in zijn romans en novellen sours zeer zinnelijk en hoogst liberaal in zijn opvatting van het huwelijk, is hij nooit plat en materialistisch en zoekt op zijn wijze het hoogere. Zijn stijl is dichterlijk, niet zelden sentimenteel of overgevoelig.

BOS (Fokke) heeft eenige verkeerde romans geschreven : De lotgevallen van Nap Lee, slecht — Droomster, door haar man bedrogen, Leugen, waarmee eene vrouw haar huwelijk ingaat. — Lize's avonturen. (als ze naar Amsterdam gaat our inkoopen voor haar huwelijk te

verdrinkt zich. —,

doen en in handen raakt van een jeugdvriend) slecht, en ook de voorgaande.

BOSBOOM-TOUSSAINT (Anna Louise Geertruida) in 1812 te Alkmaar geboren, overleden 1886 in den Haag, stamde van eene Hugenootsche familie. In 1851 gehuwd met den schilder Bosboom. Als vurige protestante is zij dikwijls fel partijdig bij het beoordeelen van katholieke personen en gebruiken. Een zeer talentvolle vrouw, die den historischen roman tot zeden, en karakterroman wilt te verheffen. Haar stijl laat te wenschen en hare langdradigheid maakt de lezing van haar grootere werken voor den haastigen modernen mensch niet gemakkelijk. Haar eersteling was

Almagro

(1837) een negentiende-eeuwsch verhaal van

weinig beteekenis, dat in dien tijd echter de aandacht op haar vestigde. Een grootere historische roman

De Graaf van Devonshire,

waarin de heldin is

Elisabeth Tudor naast haar oudere zuster Mary Tudor, door haar niet onsympathiek voorgesteld. De Engelschen te Rome — Het Huis Lauernesse is eene verheerlijking van de zegeningen der Hervorming en hatelijk tegen de katholieken, die het zonder ergernis niet kunnen lezen. In de drie novellen

Alba, Orsini, Ximenes

trachtte zij recht te doen weervaren

aan hare tegenstanders, beweert men, doch het is haar niet gelukt.

vrouwe de Maulëon

Mejonk-

speelt in den tijd van Lodewijk XIV en geeft een verkeerd

portret van Bossuet.

Graaf Pepoli

is niet veel meer dan een schotschrift in

romanvorm tegen Paus Sixtus V.

Graaf Leicester in Nederland — De Vrouwen nit het Leicestersche Tijdvak — Gideon Florensz. (een vroom

Haar beste historische romans vormen de trilogie :

protestantsche voorganger), waarin ook niet als in eenige der bovengenoemde werken, het catholicisme zoo mishandeld wordt. Ditzelfde geldt voor De Delftsche Wonderdokter — Een Leidsch Student in 1593 — Frits Millioen en zijn Vrienden. Tot een heel ander genre, bijna dat van den lateren karakterroman, behoort Majoor Frans, goede en onderhoudende lectuur, die blijft boeien,

27


Ongeveer in al haar boeken treedt de protestantsche op den voorgrond ; streng zedelijk mäar partijdig, wellicht onbewust, is zij bijna altijd ; waar zij een karikatuur maakt van Kerk en katholieken en hun geloof, hebben wij dat aangeduid.

BOUDIER-BAKKER Geb. te Amsterdam 1875 was eerst onderwijzeres, na haar huwelijk met den postdirecteur Boudier heeft zij eerst in Aerdenhout gewoond, thans woont zij in Vianen. Bzhalve novellen in verschillende tijdschriften, die later gebundeld werden, schreef zij een aantal romans, waaronder : Het beloofde Land — Verleden -- Armoede, familie-roman (zeker voorbehoud) ---- Bloesem (kinderschetsen) — Grenzen — Ongeweten Dingen (zeker voorbehoud) — Een dorre Plant -- Het Spiegeltje (voor menschen met ervaring) Aan den Overkant (van een huwelijk in andere kringen, dat ongelukkig dreigde te worden) — Zorgen -- In de Engte (korte schetsen van benepen levens) — Machten -- Blijde Geboorte (kerstverhalen zonder godsdienst) — Kinderen (kinderschetsen) — Wat komen zal -- De Straat. -- Zij schreef ook De Moderne Vrouw en haar Tekort (tegen overdreven emancipatie). Haar beste werken zijn Armoede, Het Spiegeltje en Kinderen. Ook werd een tooneelstuk van haar Verleden eenige malen opgevoerd. Mevrouw Boudier—Bakker behoort tot onze meest gelezen en populairste schrijfsters, Zij heeft een goeden stijl — dien men echter niet „literair" vindt, een scherpen blik op uiterlijke en innerlijke dingen en vooral een juist typeeringsvermogen, waardoor haar personen voor onze oogen als levend staan. Zij weet ze ook psychologisch uit te beelden, Hoewel zij volstrekt niet behoort tot de auteurs, die van hun mannen en vrouwen verlangen dat zij zich ondanks de „conventioneele moraal" uitleven, teekent zij toch toestanden, die haar boeken voor vele volwassenen zelfs voorbehouden maken. M a a r een s l e c h t b o e k schreef z ij n o o i t. In het schilderen van kinderlief en leed is zij bijna onovertroffen. Er zijn ware juweeltjes onder haar kinderschetsen.

BOUTENS (Peter Cornelis) geboren te Utrecht 1870, waar hij promoveerde in de klassieke letteren. Het meest bekend door zijne na-dichting van

Beatrijs. Hij gaf menig verzen-

boek uit : Verzen -- Praeludiên — Stemmen — Zomerwolken — Sonnetten (waarin hij sterk herinnert aan Helene Swarth) — Carmina — Vergeten Liedjes, enz. Men dringt niet gemakkelijk door tot het innerlijke en den zin van zijn droomerige gedichten. Van hem hebben wij ook vertalingen van Aischylos, Sophocles, Plato en uit moderne talen.

BOUTERSE (Sara) tegenwoordig mevrouw Oudsteyn-Bouterse, schreef in 1914

In troebel Water,

een somber en pessimistisch romannetje van


28

een gezin. Het geval komt hierop neer. Een notaris krijgt een andere vrouw lief, maar als hij na huiselijke onaangenaamheden de zijne verlaat en de andere vraagt, weigert deze. Waarop mijnheer weer naar huis gaat en zijn vrouw kalmeert. Waarom zou men zoo iets lezen ?

BOVELANDER (C. J.) Onder de gele Banier, Te veel naaktheid en te weinig behoorlijk hollandsch,

BRANDENBURG (J.) schreef een paar romans, die bewijzen dat hij het vak nog niet kent. Het Doodend Zwijgen, van een meisje dat in Berlijn studeerde wordt rondgebabbeld dat zij onder invloed van een pianomeester stond, waarop moord en doodslag volgt en een amateur-detective aan het werk gaat Gewroken, een deugniet hypnotiseert het meisje van zijn vriend en brengt haar in een slecht huis, waaruit de vriend haar redt. 't Is alles goed bedoeld, maar ongenietbaar.

BRANDT (Geraert) 1626-1685. Was aanvankelijk leerling bij vader, een horlogemaker. Op 16 jarigen leeftijd kwam hij met een hoogdravend treurspel de bewondering wekken De Veinzende Torquatus. Hij studeerde theologie en werd in 1652 Remonstrantsch predikant in Nieuwkoop, vervolgens te Hoorn en Amsterdam. Zijne echtgenoote was Suzanna Barlaeus. Hij schreef Historic der Reformatie en de Levens van Hooft, Vondel en De Ruyter in klaren, wat aangelengden stijl en met treffende eerlijkheid. Zijn grafschriften en gedichtjes zijn vaak puntig en geestig.

BRAN DT (Kaspar) zie Winkler Prins (J.) BRANDT VAN DOORNE zie Kollewijn (Dr.) BREDERO (Gerbrand Adriaensen) geboren te Amsterdam in 1585, overleed in 1618. Eerst beproefde hij de schilderkunst, maar begon zich spoedig toe te leggen op de poezie en werd een schilder met woorden. Zijn romantische drama's zijn niet onverdienstelijk, in zijn amoureuze en aandachtige liederen treft ons vaak het echt gevoel en de wonderlijke zangerigheid der taal, maar zijn talent was het meest geeigend voor het boertige, het levenslustige en kluchtige van het blijspel. Zijn beste blijspelen zijn Het Moortje en De Spaansche Brabander, waarin heel ruwe samenspraken van bordeelvrouwen, Bredero zegt zelf : „ik stel u naectelyck ende schilderachtigh voor oogen de

29


misbruycken van deze laetste en verdorven werelt, de gebrecklykheit van onze tijd", en hij voegt erbij dat hij het doet om alle menschen te „verlustighen en verbeteren," Zijn eigen leven en de vergaande scabreusheid zijner kluchten doen echter twijfelen of dat verbeteren zoo ernstig bedoeld is geweest. Het is in elk geval zeker dat vele episoden in zijn werken en de klucht

De Molenaar

in haar geheel, zeer bedenkelijk naderen tot de pornografie voor een lezer van onzen tijd. Bij al de groote waardeering van Bredero mag ook dit wel eens gezegd worden.

BREEVOORT (Johanna van) zie Bakhoven-Michels. BREN SA (Carel J.) gaf eenige detective-verhalen uit : De Gouden Naald -- De machtige Tegenstander,

die men niet als jongens-

boeken moet gebruiken.

BRINK (Ian ten) Geb. te Appingedam 1834, overl. in den Haag 1901, promoveerde in 1860 te Utrecht in de godgeleerdheid en vertrok in datzelfde jaar naar Batavia als gouverneur van eenige jongelieden. Hij is nooit predikant geweest, de letteren trokken hem meer aan dan de theologie. In het vaderland teruggekeerd, werd hij leeraar aan de H.B,S. te 's Gravenhage. Hij schreef tal van letterkundige werken ; de literatuur van ons land was hem even bekend als die van andere volken. Hij droeg er veel toe bij om de Fransche schrijvers bij ons bekend te maken als : Daudet, de jonge Dumas e.a. Hij stond op het standpunt dat kunst en moraal niets met elkander te maken hebben. Velen vonden zijn uitspraken toen zeer gewaagd ; na dien tijd hebben wij echter zulke enormiteiten te hooren gekregen dat Dr. ten Brink nog voor zeer tam en gematigd kan door gaan. Hij was een groot bewonderaar van het naturalisme en noemde Zola den koning der realisten. Zijn romans dragen echter weinig sporen van dat realisme, ofschoon zij alleen met voorbehoud toelaatbare lectuur zijn voor menschen met ervaring. Oost-Indische Dames en Heeren ,— Het Vuur dat niet wordt uitgedoofd -De Man van Brumaire en de Man van December — De schoonzoon van Mevr. de Roggeveen -- Nederlandsche Dames en Heeren .— De eerste Lie fde van Gerbrand Adriaensen Brederoo (kunst-historische novelle) — Jeanette en Juanito — Het verloren Kind -- De familie Muller Belmonte --- Een schitterende Carriére —, Madame de Fontenay — Monsieur d 1 4 Epinay. Deze verhalen zijn meestal vlot geschreven en soms zeer geestig. De personen


30

zijn vaak trouw naar het leven geteekend, maar toch niet genoeg levend. Om den wel wat wuften inhoud, den oppervlakkigen levenskijk en de niet zelden al te vrije schildering van minder stichtende toestanden en verhoudingen, behooren zij tot de voorbehouden lectuur, ook voor volwassenen. Ten Brink was een stoere werker, een beminnelijk mensch, die niets professoraals had en meer op een Zuid-Nederlander geleek. Dit gaf hem misschien niet het overwicht, waarop zijn talenten en ernstige arbeid hem recht gaven. Zijn

Geschiedenis der Ned. Letteren,

waarvan hij de drie lijvige deelen niet

kon voltooien is een betrouwbaar werk, dat zich ook kenmerkt door onpardigheid en zelfs sympathie voor katholieken.

BRINKGREVE-WICHERINK (Tine) Zij schreef

Magda's Vertrouwde een roman in brieven van een gescheiden Vrouw, die hem steunde, verhaal

vrouw. Voor volwassenen geen bedenking. De

van een meisje dat verpleegster wordt, nadat haar verloofde, de zoon van een bankier, zich aan den brandkast had vergrepen. In hare hoedanigheid van verpleegster wordt zij de steun en raadgeefster van een Duitscher, zOO zelfs (ofschoon er geen reden voor was) dat diens vrouw jaloersch wordt. Later trouwt zij den vroegeren malversant. Het boek is -goed. Zij schreef ook aardige

Dina's Reisavontuur -- Lies en Loek's Bakvischtijd — Lies en Loek op de H.B.S. (wat erg ondeugend wellicht) .— De zusjes Breesma —, Hoe het Lies en Loek vender ging. meisjesboeken :

BROECKAERT (Karel) een Vlaamsch schrijver uit den tijd der Fransche overheersching, Wiens Spectatoriale Geschriften (1795) I Borgers in den Estamin6 --, II Den Jongen Tobias door Dr. A. Jacob zijn uitgegeven, omdat zij zoo juist de gedachtenwereld uit Bien tijd leeren kennen. Daarvoor zijn ze dan ook te gebruiken en niet als gewone lectuur. De schrijver is een Voltairiaan en spot met het geloof. Maar hij wijst ook wel deplorabele toestanden en misbruiken aan. BROEDELET (Johan) schreef het vrijwel pornografische Hofstad, een vlooienkolonie op het menschelijk lichaam — Artistenleven, voor volwassenen — evenals het sarcastische Het jonge Huishouden -- Zomergasten -- Vroolijke Verhalen -- Maskers (alle

Met den Boemel (de boemeltrein des levens en de srationnetjes waar hij stilhoudt). Af te keuren De Vagebond, en zijn laatste boek, een bundel lichtzinnige schetjes, De nieuwe Decamerone. acteurs en actrices spelen ook in het gewone leven komedie) —

BROERE (Cornelis) Geb. te Amsterdam in 1803, overleden in 1861. Hij was leeraar aan het seminarie van bet Bisdom Haarlem.

31


Het meest bekend is zijn

Dithyrambe op het Allerheiligste bij het vijfde eeuwDe Bedegang en een helden-

getij van het Mirakel van Amsterdam. Verder dicht

Constatijn.

BROM (Eduard Theodoor Jan) geboren te Amsterdam in 1862, hoofd eener groote assuradeurszaak. Was een der eerste katholieken, die den vorm der tachtigers overnamen (nog niet in zijn eersten bundel). Hij is een vriendelijke, gevoelige zanger met hooge levensvisie, zooals bewijzen: Ben Bundel Gedichten — Felice en andere Gedichten — Opgang — Verzen. BROM (Gerard) geboren te Utrecht in 1882. Studeerde aanvankelijk in de medicijnen en later in de letteren, waarin hij promoveerde (1907) op proefschrift Vondels Bekering. Leeraar op verschillende plaatsen, redacteur-secretaris van „De Beiaard", thans hoogleeraar aan de Universiteit te Nijmegen. Als „kleine jongen" trok hij door lyrische artikelen reeds de aandacht in zijn studententijd. Hij schreef als drankbestrijder De Nieuwe Kruistocht, gaf een bundel lezing,n Areopaag (Wagner, Tolstoi, Godsdienstkennis, Stille Omgang enz.) beschouwingen over Barok en Romantiek, eveneens over het studentenleven uit den tijd van Klikspaan en thans, De Dominee in de Literatuur en een groot aantal kritieken, kronyken enz. Door zijn kernachtigen, ofschoon ietwat gezochten stijl boeit hij den ernstigen lezer. Sommigen vinden hem te „cerebraa I'', maar dat kan geen kwaad.

BRONDGEEST (Bernard) schreef

Doolhof, een onsmakelijk en verboden boek over een barones, die een

kind heeft bij den koetsier en dat door den voogd in de hartstochten wordt opgeleid. Daarbij nog een verheerlijking van homo-sexueele liefde ; verboden boek.

BROLIWER (P.) Goudglans en Eeuwigheidslicht

een verhaal uit den tegenwoordigen tijd met

goede strekking, eenigszins zalvende taal. Beter is

Moeiten des Levens,

waarin

de schrijver ons binnenleidt in een calvinistische wereld, die hij goed blijkt te kennen.

BROUWER (Petrus Abraham Samuel van Limburg) werd geb. 1829 in Luik en overleed te 's Gravenhage 1873. Hij studeerde in de rechten en werd in 1856 bij het Rijksarchief aangesteld.

32


Van 1864-66 was hij lid der Tweede Kamer. Hij onderscheidde zich door groote kennis van de Oostersche talen en schreef vele artikelen vooral in „de Gids'' over Sanskritische, Arabische en Hebreeuwsche letterkunde. Wij noemen slechts . Nitisatia — Budelha —, Ramayana — Vedanta — Gatakaparam (een Indische Elegie) .---, Veda-studies --- Het Boek der Koningen — De Poezie der Woestijn -- De Kabbala. Behalve deze wetenschappelijke boeken schreef hij Akbar, een Oosterschen roman (1872). Door dit zijn laatste werk, is van Limburg Brouwer ook buiten geleerde kringen bekend geraakt. In soberen vorm gaf hij hierin de slotsom van zijn Indische studien. Vooral de vrouwenfiguur Irawati

is

fijn

en teer geteekend. De ingevlochten verzen zijn uitstekend geslaagde vertalingen van de schoonste liefdespoezie in Hindoustan. Door zijn groote bewondering voor Indische literatuur en godsdienst, kon de schr. het Christendom weinig meer waardeeren. In Akbar spelen de missionarissen en in het bijzonder de Jezuieten geen mooie rol. Dr. Schaepman heeft den Schr. hierover op zijn bekende forschen wijze funk terecht gezet.

.BROUWER (Petrus van Limburg) Geb: in 1795 te Dordrecht, overleden te Groningen in 1847, studeerde in de medicijnen en vestigde zich eerst in Rotterdam, later in Tiel, maar gaf zijn praktijk op om zich aan de studie der oude letteren te wijden. Hierin gedoctoreerd in 1820, werd hij hoogleeraar te Luik, na de Belgische Revolutie, te Groningen. Behalve wetenschappelijke werken, schreef hij de historische romans Charicles en Euphorion — Diophanes, waar hij vertelt uit het leven der Grieken , in den tweeden roman niet zonder zinspeling op vaderlandsche toestanden, Deze boeken hebben nog verdiensten. In Een Ezel en eenig Speelgoed gaf hij eene allegorie in navolging van Apuleus. Het Leesgezelschap te Diepenbeek is een pleidooi voor de rationalistische bijbelverklaring der „Groninger School - en blijft een verboden bock. Hij spot met de verscheidenheid der richtingen bij de protestanten en voert een karikatuur van een pastoor ten tooneele, die enkele dwaasheden debiteert.

BR UGGEN (Carry) geb. te Smilde in 1880, dochter van een rabbijn en zuster van den joodschen dichter en voorvechter van zijn yolk, Jacob Israel de Haan. Zij werd onderwijzeres, huwde met Kees van Bruggen en trok met hem naar Deli, maar keerde spoedig naar het vaderland terug. Kort daarop scheiding en nieuw huwelijk met Jhr. Pit (directeur van het Rijksmuseum). Zij woont in Laren.

33


Carry van Br. heeft een veelzijdig talent; behalve aan journalistiek wijdt zij zich ook aan wijsbegeerte, schreef een lijvig boekdeel Prometheus (later een korte verklaring van Prometheus), dat eerst in fragmenten uitkwam in „Groot Nederland". Dit boek wordt door bevoegden een samenbaksel van onverteerde en onverteerbare wetenschap genoemd. Voorts De Zeltvermomming van het Absolutie (onleesbaar). Haar voornaamste bezigheid is het schrijven van korte schetsen in het „Algemeen Handelsblad" en van Romans (onder eigen naam of schuilnaam Abbing). Eerie Coquette Vrouw, die geen man, geen schooljongen met rust kan laten --Om de kinderen, echtscheidings-historie — Breischooltje, humoristische schetsen. Een Indisch Huwelijk, eene satyre op het huwelijk met den handschoen minder geschikt, realistisch en sours wat vies -- Van een Kind, —HetJodj, drie novellen over onbewust verliefde kinderen van 12 jaar -- Het Huisje aan de Sloot, mooie tafareeltjes uit Joodsch kinderleven, waarvan Avonturen een vervolg is en ook Vier Jaargetijden — De Verlatene, een roman uit het Joodsche leven, weinig interessant en niet heel zuiver — Heleen, „een vroege winter" verhaalt van een leven van ongeloof, ziekelijk gemijmer en somber gegrubel. Onder den naam Justine Abbing schreef zij literair minder afgewerkte romans:

Llit het Leven van een denkende Vrouw,

waarin zij, misschien onbedoeld, aan-

toont hoe onvereenigbaar de plichten van eene echtgenoote en moeder zijn met het werk van eene in haar wetenschap opgaande vrouw. Onder den schuilnaam schreef zij nog Een kunstenaar — Het verspeelde Leven — De Vergelding. Huwelijksteleurstelling is een lievelingsmotief van C. van Bruggen. Een gelukkig huwelijk schijnt bij haar uitgesloten. Dit maakt dat hare romans ondanks rake teekening en zielkundige verdieping, vaak ergeren. In haar schildering van Joodsch leven, vooral der kinderen, is zij innig ontroerend.

BRUGGEN (Kees van) geb. 1874. Hij werkte in Indie als redacteur van de „Deli-Courant" en teruggekeerd in het vaderland werd hij verbonden aan het „Algem. Handelsblad". Als zoodanig schrijft hij schetsen uit Parijs en 't laatst uit Italie. Behalve met dezen journalistieken arbeid was zijn pen bezig met het schrijven van eigenaardige, gewoonlijk satyrieke romans. Koning Adam

is een slecht boek van bronstige liefde --

De Freule, het on-

schuldig verhaal van een Jonkvrouw, die haar park openzet op verzoek van een artiest met een fluweelen jasje en communistische idees, en veel baldadigheden ziet gebeuren, totdat zij trouwt met een man, die weer orde op de taken Het Leven van Joost Welgemoed, onbehoorlijke lectuur — Zondvloed ,--

stelt. ---



34

Het verstoorde Mierennest ---, Als ge niet . . . dan,

zijn fantastische romans

met sociale strekking in den trant veler werken van Wells. Volwassenen geven ze wel iets ter overdenking.

BRUNA (G.) Llit het Leven van een protestantschen Jongen.

Uit de jeugd van dezen bekeer-

ling. Een onderhoudend boekje met apologetische waarde. —.

Brinio. een verhaal

voor de jeugd, van het jaar 80 na Christus.

BRUIN (Servaes de) geb. 1821 te Schoonhoven, overt. 1901 te 's Gravenhage is vooral bekend om zijn Leercursussen voor eigen oefening in verschillende talen en zijn woordenboeken. Voorts schreef hij onder eigen of schuilnamen omstreeks 150 deelen, vertaalde of oorspronkelijke romans. Wij noemen : Groote Lotgevallen eener kleine Familie — Een Voogd en twee Pupillen --- Kraak-amandelen voor Lagchers en Denkers of Variation op het Alphabeth .— De Notarisklerk ,---- Geen Schoondochter of zij moet van Adel zijn ----- Onze Vriend nit Friesland. Op taalkundig gebied onderscheidde hij zich meer dan in literatuur. Zijn werk is zoo goed als vergeten en ongenietbaar voor onze dagen.

BRUNINGS (Pieter Frederik) geb. te Antwerpen 1820 overt. te Breda 1899. Hij was officier (evenals zijn vader, die na den val van Antwerpen zich naar Holland begaf) en bracht het tot kolonel. Zijn werken toonen genoeg aan dat hij zeer ervaren was op krijgskundig gebied. Behalve zijn militaire verhandelingen schreef hij nog een aantal romans : Nevel en Zonneschijn —, Jonkvrouwe van Steneburg ---. De Gravin --- De verloren Zoon, (Hist. novelle) i— Een Klaverblaadje — Een Rendez-vous — De Gouvernante —, Distels en Lauweren, (militaire schetsen) — Wildrick — Een Spelevaart over den Oceaan, 2 dln. —, Twee Verhalen — De Jagerkoningin — Bella --- Twee oude Vrijers -- Het Gezin van den Rentmeester — Mijn twee Schoonzoons -- Het Duivelshuis. Zijn romans verheffen zich niet boven de ontspanningslectuur in zijn tijd zeer geliefd. Zij waren welkome gasten in de leesbibliotheken, waarin zij zich nu nog bevinden. Zij zijn vlot geschreven en zitten goed in elkander. Van een bepaalde strekking is geen sprake. Brunings schreef ook nog een paar tooneelstukken, die gaarne door lief hebberij gezelschappen worden opgevoerd.

BRUSSE (Marie Joseph) geboren te Amsterdam in 1873. Werkte als journalist voor De Amsterdammer, De Telegraaf en thans


35

een dertig jaren voor de N. R. Ct,, waar hij geregeld zijn feuilleton Onder de Menschen schreef, Hij heeft zijn journalistiek werk tot goede kunst willen verheffen en het is hem gewoonlijk gelukt. Zijn Boefje is het meest bekend en daarna Landlooperij. Verder Van Al'- tot Aanmonsteren -- Achter de Coulissen -- Het Nachtlicht van de Zee ,—, Een Worstelaar, enz. — De zonderlinge Avonturen van Z E. den Generaal, lijkt meer phantastisch dan werkelijk. Het ligt voor de hand dat deze boeken elementen bevatten, die niet altijd heel frisch zijn. Men kan echter nooit zeggen dat Brusse het immoreele met welbehagen uitstalt, Maar

In de Nachtbuurt -- Het rosse Leven en Sterven van de Zandstraat en .Rotterdamsche Zedeprenten behooren tot de zeer ernstig voorbehouden

vooral

lectuur, OOk voor volwassenen, wien zij echter veel kunnen leeren.

BLIHRS (Lize) een katholieke schrijfster van een paar goede meisjesboeken. Jet -- De sterkste Kracht. --,

Het laatste gaat over de zegepraal van het

geloof op aardsche liefde.

BULL (Abraham Johannes de) geb. te Amsterdam 1823, over!, aldaar 1888, was eerst koopman, later journalist. Hij was langen tijd redacteur van de „Amst. Courant", Het meest schreef hij gedichten. Zijn romantisch gedicht een Beeld der Toekomst, waarin hij de vereeniging voorspelt der protestantsche Paulus en der R.K. Peterskerk tot een Evangelisch-Katholieke Johanneskerk, had bij zijn geloofsgenooten veel succes en vestigde zijn naam. Voorts gaf hij eenige bundels novellen Novellen -- Naar de Natuur,

novellen en schetsen —,

Binnenhuisjes en verder

vele verhalen in verschillende tijdschriften opgenomen en eenige tooneelspelen. Zij onderscheiden zich allen door den gemoedelijken, huiselijken toon, die later den 80ers aanleiding tot spot en hoon zoude geven.

BUNING (Arnold Werumeus) werd geboren. te Uithuizen (Gr.), was aanvankelijk marine,officier en onderscheidde zich als zoodanig in eene expeditie op de Molukken. Om gezondheidsredenen in 1876 gepensioneerd, vestigde hij zich in den Haag en werd later directeur van het Museum voor Taal- en Volkerenkunde te Rotterdam. Hij schreef een grooten roman (zeer romantisch)

meester. —

De Erfenis van den Burge-

Vele korte schetsen, waarvan ook als jongenslectuur geschikt is


36

Jonker Sicco — flit en Thuis met de Tromp — Ruyter's Afrikaansche Reis —, Een kritiek Oogenblik — Met z'n Drieen, Hij bundelde Marineschetsen, genaamd de „Camera Obscura", voor den zeeman. De Rooie en andere Marineschetsen — De Mottige en andere Marineschetsen zijn niet voor de jeugd, ook niet Verschillende oude Heeren, waarin sprake is van bastaardkinderen.

BUREN SCHELE (Anne Diederik van) geb. te Amsterdam 1874, overt. te Amerongen 1901, was tabaksfabrikant en woonde later ambteloos in Amerongen, waar hij verscheiden romans schreef : Magdalena Moons of het Beleg van Leiden ,-- Het Slot van Vollenhoven of Vrijheidszin en Heldendeugd --- De Roovers in de Rotsvesting of het Meisje aan de Arno --- De Angelsaksische Bruid of de Veldslag aan de Monden van den Rijn — De Rinaldo van het Noorden of de Rooversbruid --- Adolf van Gelder --De Wilde Jager. --- De sensationeele dubbele titels toonen voldoende aan hoe de romans van dezen vruchtbaren veelschrijver geheel uit den tijd zijn. 0 o k zyn antipapisme, gebrek aan historischen zin en langdradige, zwaar op de handsche stiji maken zijn boeken volkomen ongenietbaar.

BURG (Marie) katholieke schrijfster leverde een heele reeks bewerkte boeken voor de jeugd : De Man van den Vuurtoren --- De Verloofde van den Romein --- De kleine Herzog --- De goddelijke Kindervriend --- Ver van Moeder — De geheimzinnige Hut ,-- Tebaldo --- Op de Luneburger Heide, enz.

BURG (Emma van) zie Bijvoegsel vertelde in Isola Bella van de liefden der eilandbewoners op Texel, en het is een verhaal dat wij ten sterkste ontraden evenals De Voorgeschreven Weg.

BUURMAN (H. C.) schreef eenige zeer romantische verhalen, waarin echter details voorkomen, die de lezing ernstig voorbehouden maken. De Liefde van een Dweper — De verdwaalde Anarchist — Bohemien-woning.

BUSKEN HUET (Conrad) in den Haag geboren 1826, plotseling overleden te Parijs in 1886. In 1851 beroepen tot predikant bij de Waalsche Gemeente te Haarlem, vroeg hij wegens zijn afwijkende denkbeelden in 1862 ontslag en werd redacteur bij de „Haarlemsche Courant". Hij nam deel aan de redactie van „De Gids". Door een oneerbiedig stukje met koningin Sophie als hoofdpersoon, was hij gedwongen uit de redactie te treden en Potgieter ging met hem mee (1864).


37

In 1868 vertrok hij naar Indie als redacteur van de Java-Bode en stichtte later het Algemeen Dagblad voor Nederl. Indie. Sinds 1876 woonde hij te Parijs. Brieven over den Babel, die veel ergernis Het Land van Rembrandt en Het land van Rubens heeft hij flinke waarheden gezegd. — Lidewyde is een mislukte realistische echtbreukroman -De Bruce's en Bruce's Leerjaren zijn totaal onbelangrijk. In kortere novellen, b.v. Dokter George is hij gelukkiger, tintelend van geest en vernuft, ook gevoelig. Hij schreef in 1851 zijn vrijzinnige

verwekten. In

Maar bovenal was hij de criticus, die scherp maar over het algemeen zuiver

Litterarische Fantasien en Kritieken zijn een bron voor stuOude Romans, maakte hij een scheiding tusschen goede en slechte. Zijn persoonlijke herinneringen aan Potgieter van 1860 tot 1875 evenals zijn Brieven door vrouw en zoon uitgegeven, verdienen de belangstelling van oordeelde. Zijn

deerenden. In

literatuur-vrienden.

BUIS (F. A.) zie Fabius (Generaal). BUYS (Dorothêe) Als de Zinnen ontwaken.

Een beetje raar, maar gaat niet buiten de grenzen

voor volwassen lezers.

BUYSSE (Cyriel) geboren te Nevele in 1859, waar hij tot 1897 leefde, vertoefde voor zijn fabriek een paar jaren in Amerika. Woont thans afwisselend in den Haag en dicht bij Dongen (in de buurt van Gent). Redacteur van Groot-Nederland. Een fel en niets ontziend naturalist. Het Recht van den Sterkste (eene Leeuw van Vlaanderen, verkiezingspamflet — Op 't Blauwhuis -- Schoppenboer -- Te Lande — Mea Culpa -- Wroeging. — Van arme Menschen -- Daarna -- 't Bolleken --- Lente — In de Natuur -Tusschen Leie en Schelde — Het Leven van Rozeken van Dalen — Het voile Leven -- 'k Herinner my -- De nachtelijke Aanranding — Het Ezelken, hateAls felle naturalistische werken noemen wij ; reeks van verkrachtingen) — 'n

lijke typen van een pastoor en zijn huishoudster. Beter zijn Van Hoog en Laag, verliefdheid van koewachtertje op een freule, die trouwt met een gravenzoon ; „meneer pastoor glunderde en tierde en regeerde" (geestelijken kan Buysse niet zetten) -- Zomerleven (dagboek van zijn zomervacantie in 1913) — De Roman van een Schaatsenrijder (een leuk boek met een heel klein beetje erotiek, de auteur beschrijft zijn ijsvermaak van z'n jeugd af) -- De twee Pony's (van twee broers, die door den oorlog uit hun gewone doen worden gewekt, en van verschrikking in 't water loopen) —

Plus-que-parfait (komische beschrijving van drie dorpsnotabelen) — Van een verloren Zomer (indrukken van Parijs en Londen, en een autotocht door het geteisterd oorlogsgebied) -- De Strijd is niet geschikt : vader en zoon krijgen

38


heimwee naar het door hen verlaten land. De zoon geeft zich over aan ontuchtige liefdesavonturen en razenden hartstocht. Bruikbaar zijn Llit Vlaanderen --- Per Auto. Een schrijver die zijn Vlaamsche yolk B een eer heeft gedaan in den vreemde, omdat hij de gebreken vergroofde en bijna niets anders in hen opmerkte. — 'antes, waarin slechts enkele onbehoorlijkheden voorkomen, is zijn laatste boek.

BIJNS (Anna) 1494-1575. Eene Antwerpsche dichteres, die in hare Refereynen met groote heftigheid optrad tegen Luther en zijn leer, maar ook de ingeslopen misstanden in de Kerk met groote vrijmoedigheid durfde aanwijzen. In den avond van haar leven wordt zij meer meditatief en klaagt over haar eigen fouten en onvolkomenheden. Innig gevoel, hartstochtelijke overtuiging en een meesterschap over de volkstaal geven hare poezie een waarde voor alle tijden. CALCAR-SCHIOTLING (Elise van) geb. te Amsterdam 1822, overl. te 's Gravenhage 1904, was voor haar huwelijk onderwijzeres en wijdde zich vooral aan vrouwen-opvoeding, waarover zij zeer vooruitstrevende denkbeelden koesterde, die zij in vele geschriften uitsprak en verdedigde. Ontegenzeggelijk droeg zij veel bij tot de meerdere ontwikkeling en z.g. vrijmaking der Vrouw. In 1853 huwde zij H. C. van Calcar en bleef zich aan kinderopvoeding en vrouwenbelangen wijden. Later stond zij aan het hoofd van een kostschool te Wassenaar. In hare laatste levensjaren hield zij zich bijna uitsluitend bezig met spiritisme en was Redactrice van een tijdschrift : Op de Grenzen van twee Werelden (verboden). Haar beste werk noemt men : Een Star in den Nacht. Met die star wordt Savanarola bedoeld, met den nacht de duisternis waarin de wereld verkeerde, voor dat de Hervorming haar zon er over liet schijnen. Men begrijpt dus de strekking en hoe de schrijfster zelf, bij haar beschrijving van katholieke personen en toestanden in het donker tast. De roman is overigens met dichterlijken gloed geschreven en maakte bij zijn verschijnen grooten opgang. Voor dien tijd had zij uitgegeven, behalve haar opvoedkundige werken

39


Hermine — Evangeline, het vrouwelijke Leven — De Zoon van den Klepperman -- Fantasmagoriên — Dr. Martin Luther, de Hervormer -- De Dertiende ,— Johan Stephan van Calcar, een historische roman --, De Echtgenooten -Tweede Pinksterdag. -- Bovendien vele kinderboekjes en bijdragen in verschillende tijdschriften, Mevrouw van Calcar was een godsdienstige maar ook strijdbare protestante, die evenals mevrouw Bosboom-Toussaint een vinnigen haat koesterde tegen alles wat met Rome in verband stond en van onpartijdigheid geen begrip had. Later, onder den invloed van het spiritisme, verflauwden haar vurige sympathien misschien niet, maar zij gaf er minder uiting aan en streed met niet geringen ijver voor haar nieuw ideaal.

CALKOEN (J.) Waarom niet?

Zij wilde echtbreuk plegen, maar de vraag van haar kind ;

„waarom gaat het zoontje van mijnheer ook niet mee'', weerhield haar. —

het Verleden spreekt,

Als

valsch speler, die reeds een meisje verleidde, wordt door

een ander afgewezen, een vriend tracht hem op den goeden weg te brengen. Niet realistisch.

CALLANT (J. van) maakte een paar onverdienstelijke detectiveof avonturen verhaaltjes : Wie was Schuldig (een heel duistere verwikkeling) — Op Leven en Dood.

CANNEGIETER (H. G.) Rusticus Urbanus, journalist die vertelt van zijn verblijf op een dorp. Goed. De Dorpsvrouwtjes, waarin de fijnen worden gehekeld om hun onchristelijken levenswandel.

CANTER (Bernard) Op Water en Brood, rauwe schetsen uit de gevangenis — Twee weken Bedelaar, journalistiek werk — De Geraffineerde, een verbloemd schotschrift op eene thans overleden tooneelspeelster ; slecht. Een ander schrift van denzelfden aard (samengesteld met Tervooren) — De Lafaard, is voor rijpe lezers leesbaar

De Schrik van Mengelberg, humoristisch en behoorlijk. Mombakkes en Kalverstraat. -- Schetsen : Billie Ritchie's Raad, deugt niet — De Joodsche Schoenpoetser, onbeduidend — De volmaakte Parvenu --

Slecht zijn

vervelend om 't joodsche idioom.

CARELSEN (G.) zie Leeuw (A. G. de) CAMPEN (M. H. van) schreef Bikoerim, (Paaschavond. Van voorheen, De schaakspelers, Ontgoocheling, Zoon van ,t oude yolk, enz.) Schetsen uit het joodsche leven in kunstmatige, verliteratuurde en moeielijk te begrijpen taal.

40


CAMPHUYZEN (Dirk Rafaelsz) 1586-1627. Remonstrantsch predikant, als zoodanig vervolgd en overleden na een zwervend leven te Dokkum. Schreef didaktische

Stichtelijke Rijmen

en

Gezangen en toont zich een goed

mensch en een goed dichter.

CATS (Jacob) geboren te Brouwershaven in 1577, studeerde te Leiden en in Orleans in de rechten. Werd Raadspensionaris van Middelburg (in 1621), van Dordrecht (1623) en van Holland in 1636. Ging als gezant in 1627 en 1652 naar Engeland. Een man die in alles overschat is, ook als dichter. Hij was echter zeer populair en sommige zijner uitdrukkingen en zegswijzen zijn als gevleugelde woorden geworden in onze taal, vooral uit zijn Spiegel van den Ouden en Nieuwen Tijdt. Goeden smaak heeft hij weinig, en zeer dikwijls is hij plat en ergerlijk onkiesch, hetgeen voor een deel op rekening van zijn tijd komt. Cats is „van nature de minstreel der weinig of niet beschaafden - . Hij overleed in 1660 op zijn buiten Sorgh-vliet bij Scheveningen. Van bijna heel zijn werk geldt de uitspraak van Busken Huet : „Zijne (Cats') fout is dat hij het leven schier uitsluitend opge vat heeft van de sexueele zijde, de betrekking van man en vrouw nimmer uit het oog verliezend en daaraan tot in zijn ouderdom onverdeelde aandacht wijdend. Dit maakt zijn geza. menlijke dichtwerken tot een door omvang gedrochtelijken bundel erotische poezie. Dit heeft hem gebracht tot die soms koddige en meestentijds walgelijke vermenging van de deftigheid eens zede- en godsdienstleeraars met de dubbelzinnigheid van een plattelands-minnedichter". CAUWELAERT (August van) gaf in 1918 zijn

Liederen van Droom en Daad,

waar de invloed van den oorlog

op den geest der menschen, die hem beleefden, zich doet kennen. Voor alien.

CAUWELAERT (Frans van) geb. 1880. Thans burgemeester van Antwerpen. Is een der redacteuren van „De Beiaard". Hij gaf eenige bundels goede

Verhandelingen en Voordrachten.

CHAPELLE-ROOBOL (Suze la) in 1855 te 's Gravenhage geb. en daar overleden in 1923. Zij stamde uit de acteursfamilie


41

Roobol en was slechts zeer kort gehuwd met den beer Chapelle. Haar eenige zoon is tooneelspeler (thans bij Comoedia). Suze la Chapelle vertelt gezellig, maar in slordigen stijl. Soms is zij stroef en strak en weet geen emotie te wekken. De karakters worden niet zelden met overdreven scherpte geteekend. Ofscboon zij niet met zichtbare voorliefde bedenkelijke onderwerpen behandelt, komen die toch herhaaldelijk in haar boeken voor. De bedoeling is gewoonlijk goed, maar kan niet op tegen de vrije uitbeelding. De sterkste Band,

echtbreukgeschiedenis, verhinderd door het kind

Moeder

en Dochter, eene vrouw die zich in haar jeugd liet verleiden, ziet haar dochter Vriendinnen, twee dienstden verkeerden weg opgaan en sterft van verdriet boden, waarvan de eene Roomsch wil worden om te trouwen. Huisknecht verleidt een meisje

Het Verleden,

een moeder deelt haar zoon mede dat hij

niet de zoon is van haar man, om den jongen, die meent dat hij erfelijk-belast is, moed te geven Weeldedrang, een gehuwde vrouw laat zich verleiden uit weeldedrang door een ouden beer, en verdrinkt zich later met haar man, dien zij toch lief had ! In dit genre zijn ongeveer al de werken van deze schrijfster,

Norie Een Luchtkasteel Schuld Egoisme --De Familie de Regt r Een Waan -- In TweeVoor Pt Oog der Wereld IJdelheid is haar beste werk en het meisjesboek Stijfkopje strijd enz. Geheel onberispelijke meisjesboeken zijn Mevrouw van LasGrootmoeder. Familie v. d. Brinckhorst niet. tendijk en haar Nichtjes dus niet onschuldig, zoo ook :

CLAES (Ernest) Vlaming van geboorte (1885) schreef goede en mooie boeken Sichemsche Novellen Oorlogsnovellen -- Bei LIns in Deutschland -- Het Leven van Herman Coene. — Van heel anderen aard is De Vulgaire geschiedenis van Charelke Dop, waarin scherp de oorlogswinstmakers worden gehekeld, maar ook leelijke verhoudingen met vrouwen worden beschreven. — De Witte is 't humoristisch verhaal van een jongensleven, maar volstrekt geen boek voor de jongeren.

CLAES-VETTER (Stephanie) echtgenoote van Ernest. Eer de Mail sluit 1euke en geestige brieven en Vertelsels nit het schoone Hemelrijk. Voor alien.

CLEERDIN (Vincent) schreef goede en verzorgde boeken : Paaschfantasiên -- Dagen van Reisgenot -- BraOmtrekken en Figuren Monnikenleven. bantsche Sagen

42


CLERCQ (Rend de) 1877 geboren te Deerlijk in Vlaanderen. Werd doctor in Germaansche philologie, leeraar te Gent. Verliet Belgie bij 't uitbreken van den oorlog, keerde terug tijdens de Duitsche bezetting, en woonde daarna in Holland en Duitschland. Gedichten zijn de liedjes. Terwe is een prachtige cyclus Het Boek der Liefde -Van Aarde en Hemel en het bijbelsch gedicht Tamar en Maria Magdalena — In den roman Herman Riels (autobiographisch) beschrijft hij zijn ontworsteling aan het socialisme. Voor volwassen lezers. De roman Het Rootland is geschikt voor iedereen. De Noodhoorn — De zware Kroon en het verhaal in verzen De Vlasgaard. Het schoonst van zijn

gedichten van Vlaanderen. Veel zwakker zijn de bundels

CNEUDT (Richard de) 1877, onderwijzer, gaf in proza de aardige verhalen. : Primus -- De secretaris van Dekenij. Verder goede dichtbundels Langs lichtende Wegen -- Wijding -- Van Dichterleven -- Verzen.

COCQ (Jef de) schreef de vriendelijke, dichterlijke boeken

Van drie Santen — Bloemhoedjes.

COENEN (Frans) geboren te Amsterdam in 1866, promoveerde in de Rechten, hield zich bezig met journalistiek en werd in 1895 benoemd tot conservator van het Museum Willet-Holthuysen. Het meest is hij waard als schrijver van letterkundige studien. Ch. Dickens en de Romantiek is een knap en lezerswaard werk ; ook zijn Studien (van de 80er Beweging in „Groot-Nederland" 1920—'23). Hij is altijd zeer partijdig, heftig en dikwijls grof anti-katholiek. De man is een querulant, ziekelijk-pessimistisch, hij ziet in het leven alleen het doellooze, het triestige. Zijn mentaliteit is op den duur eene verwoester van alle gezonde energie. Sinds vele jaren schrijft hij Been belietrie meer.

Verveling, beschrijving dezer vreeselijke kwaal, die een jong meisje alle levensEen Zwakke,

lust en levenskracht ontneemt. Knap, op den duur vervelend. —,

een wilszwakke kantoorbediende met zijn lamlendige gedachten en gevoelens. -Bleeke Levens, vier schetsen, alle in mineur — Zondagsrust, twee troostelooze

Burgermenschen, raak getypeerd maar ontzettend onbelangrijk -Vluchtige Verschijningen, een bundel schetsen, vertellingen. natuurstemmingen

vertellingen —,

en reisindrukken. Alles saamgenomen is heel het oeuvre van dezen schrijver een ziekte-verschijnsel.

COHEN (Jozef) Kitty Optenberg, dat om zedelijke redenen eenigszins voorbehouden is Leven en Dood, dertien schetsen, maar onaangenaam van somber pessimisme,

schreef en


43

Het vervloekte Geslacht huldigt te sterk de Nederlandsche Sagen en Legenden en Overijselsche Sagen geven prettige lectuur —, Ver van de Menschen, het verhaal van een Overdat sours zelfs ziekelijk words — noodlotstheorie —

ijsselschen boer, die de voorvaderlijke hoeve tracht terug te krijgen door ingespannen arbeid.

COHEN-DE VRIES (P. J.) schreef de fijne boekjes Uit de School geklapt — Kinderen uit mijn Klas. -Bont Allerlei, is een kleuterboekje — als nagelaten werk is nu juist verschenen: Het Sprookje van de witte Hei, dat als Naar vroegere boeken — Jan Jop -Vacantie — Vriendinnetje -- Vreemd Eendje in de Bijt -- Kleine Mieuw en groote Kees, goede kinderlectuur is.

COLLEM (A. van) geboren te Rotterdam in 1858. Hij is geen groot dichter en zijn communistische propapandageest doet zijne kunst geen goed. Als Israeliet verontwaardigd over de Jodenvervolgingen in Rusland gaf hij uit : Russische Melodieen; verder Van Stad en Land -- Liederen van Huisvlijt .— drie bundels Liederen der Gemeenschap met tusschenruimten van telkens twee jaren en daar tusschen door Opstandige liederen, een prozagedicht : — Het Wonder — Van God en van de Natuur, dat godsdienstig verkeerd is.

CONSCIENCE (Hendrik) te Antwerpen geboren (1812) uit een doodarm gezin, ontving aanvankelijk gebrekkig onderwijs, maar werd later, aangespoord door zijn stiefmoeder, hulponderwijzer. Hij begon eerst in 1836 te schrijven en was spoedig beroemd. De Belgische Regeering erkende zijn talent en vaderlandsliefde door hooge en loonende betrekkingen. Zijn historische romans, zijn vertellingen uit het gewone leven zijn echte volksboeken en worden nog altijd veel gelezen. Men kan al zijne boeken elkeen in handen geven, doch Houten Clara -Schandevrees — De Minnezanger en De burgers van Darlingen, een hekeling van de kleingeestigheid eener kleine stad (Kortrijk) beschouwe men niet als lectuur voor kinderen.

De Acme Edelman -- Avondstonden -- De Baanwachter --- Baas Ganzendonk -Batavia -- Bavo en Lieveken -- Bella Stock -- Blinde Rosa -- De Boerenkrijg -- De Burgemeester van Luik -- De Dichter en zijn Droombeeld -- Een 0 te veel --- Everard 't Serclaes — Gekkenwereld --- De Geldduivel — Geld en Adel -- Het Geluk van Rijk te zijn -- Moeder Job -- Moederliefde — De Oom van Felix Roobeek — De Omwenteling van 1830 — De Plaag der Dorpen —, De Minnezanger —, Rikke-tikke-tak -- De Schat van Felix Roobeek -- Simov Turchi — Siska van Roosmalen -- Slachtoffer der Moederlie fde -- Een Stem uit het Graf — Twee Vrienden -- Een Llitvinding des

OORSPRONKELI1KE WERKEN

44

Duivels --- V alentijn — Een verwarde Zaak -- Het Wassenbeeld -- Wat een Moeder lijden kan --- Eene welopgevoede Dochter --- Het Wonderjaar -Het IJzeren Graf -- Een Zeemanshuisgezin — Ziekte der Verbeelding -Menschenbloed -- De Loteling — Levenslust -- De Leeuw van Vlaanderen -- Lambrecht Hensman -- Een Kwaal des Tads --- De Koopman van Antwerpen -- Kerels van Vlaanderen -- De keus des Harten -- Koning Orionde -- Jacob van Artevelde -- Hoe men schilder wordt -- De jonge Dokter -Hlodwig en Clotilde -- Goudland --- Goed Hart --- Gerechtigheid van Karel van Gelder — De Geschiedens mijner Jeugd -- Geschiedenis van Belgie -Graaf Hugo van Craenhove --- De Gierigaard.

COOPLANT (A.) zie Prins (Ary) COORNHERT (Dirk Volkertsz) geboren te Amsterdam 1522, gestorven te Gouda 1570. Plaatsnijder te Haarlem, later notaris en secretaris der stad. Zedekunst dat is Wellevenskunste

en zijn

Gedichten hebben alleen belang als

historische documenten van zijn tijd en van zijn geestesrichting, die totaal onafhankelijkheid was van eenige kerkelijke leer.

CORR (Ellen) Deze schrijfster schreef Van

het tere Begijntje in den trant van Timmermans,

het is heel aardig, ofschoon wat sentimenteel.

CORT (Frans Jozef de) geboren te Antwerpen 1834, overleden te Brussel in 1878, waar hij secretaris was bij den auditeurgeneraal van het militair gerechtshof. Het beste dat hij dichtte is vereenigd in Liederen. Meestal genre-stukjes in verzen, vrij van alle rhetoriek, verrassend van eenvoud en zuiver van taal.

COSTA (Isaac da) geboren uit een joodsch portugeesch geslacht in 1789, overleden in 1861, promoveerde te Leiden in de letteren en in de rechten. In 1822, onder invloed van Bilderdijk, werd hij gereformeerd protestant. Hij was fel gekant tegen de Fransche Revolutie en streed tegen dien Geest der Eeuw. Zijn politieke Tijdzangen zoowel als al zijn andere poezie kunnen den ernstigen lezer, trots de soms wat gezwollen taal en geforceerde beeldspraak, nog bekoren. Verder noemen wij zijn episch gedicht

Hagar, waarin hij de geschiedenis zingt

van het Arabische yolk, en het leven van zijn boezemvriend De Mensch en Dichter Willem Bilderdijk, dat zonder twijfel veel belangrijks geeft, maar onwillekeurig te veel beInvloed is door vriendschap en bewondering om volkomen onpartijdig te zijn.


45

COSINUS zie Huf van Buren. COUPERUS (Louis) te 's Gravenhage geboren in 1863, overleden in De Steeg 1923. Als knaap van tien jaren ging hij met zijn ouders naar Indie en keerde vijf jaren later terug naar den Haag. Deed examen Taal en Letterkunde M.O., maar was practisch nooit leeraar. Hij begon met gedichten

Een Lent van Vaerzen

en

Orchideeên, waarover

Kloos zich ergerde. Zijn eerste roman, in gewone taal geschreven, is

Eline Vere, de geschiedenis Wereldvrede noemt van

van een zenuwzieke, voor ouderen bruikbaar -Deyssel ,,hol geroffel" --

Majesteit, „zonder eenige waarde-. Scharten vindt

bij hem voortdurend bijna „een hol-verrukten toon-. -- De stille Kracht, noemt Schaapman pornografie --- Antieke verhalen, „de voorstelling van het geslachtsleven geschiedt hier . . . met . . . „geheel noodelooze prikkeling- zegt Frans Erens. Babel, „verstandelijke verwarring" — Illusie, stukjes van ziekelijke kunst — Van

God en Goden, onzinnig -- Van oude Menschen, de dingen die voorbijgaan, obsessie van een vroeger gepleegde misdaad; luguber boek van echtbreuk en doodslag -- Aan den Weg der Vreugde, een man verlaat zijn vrouw voor altijd, omdat ze een zijner tamme hagedissen uit ijverzucht doodtrapte -- De Boeken der kleine Zielen, 8 deelen over een zenuwlijdersgeslacht. Het begint met echtbreuk, en zit vol vrije liefde, zelfmoord, vervolgingswaanzin -- Langs Lijnen van Geleidelijkheid, ook weer echtbreuk en vrije liefde --- Over lichtende Drempels, theosophie en dus verboden -- Het zwevende Schaekbord, behoorlijker, maar onleesbaar wegens de verzonnen antieke taal -- Komedianten, mannen die altijd vrouwenrollen vervullen, niet goed -- Lucrezia, deugt niet. Iskander, roman van Alexander den Groote, voor volwassenen bruikbaar, ook Xerxes of de Hoogmoed --- Psyche, heidensch en zeer sensueel --- Fidessa, onleesbaar — De verliefde Ezel, een naijverige heks verandert Charmides in een ezel en zijn verloofde rijdt op hem rond -- Metamorphose, is een vermomde auto-biografie -- Blanke Steden onder blauwe Luchten, geschikte reisverhalen. Van en over Mij Zelven en Anderen en Van en over Alles en Iedereen -Korte Arabesken, zijn boeken voor volwassenen. Couperus was een dandy met de taal en een dandy met het leven. Een verfijnd artist, als men wil, ofschoon wij het zelf niet 'gelooven, maar een heilloos schrijver om zijn bar sensualisme, zijn amoraliteit en immoraliteit en zijn theosofische gevoelens. Een criticus in „Onze Eeuw- zegt, dat men Couperus-werken later precies zoo zal lezen en vinden, als men tegenwoordig leest en vindt „Julia' ? van Rhynvis Feith.

COLIRTMANS-BERCH MANS (Johanna Desideria) geboren in 1811 te Mespelare (Vlaanderen), waar haar vader burgemeester was, huwde met den onderwijzer Courtmans, die in 1844 be-


46

vorderd werd tot leeraar aan de normaalschool te Lier. In 1856 overleed hij en zij bleef achter met acht minderjarige kinderen. De weduwe stichtte te Maldeghem eene kostschool, die mislukte door tegenwerking. Zij trachtte toen door schrijven het brood voor zich en haar kinderen te verdienen. Zij schreef een vijftig romans of novellen, waarin zij zich vaak verweerde tegen hare belagers en slechtgezinde dorpelingen. Deze persoonlijke half bedekte aanvallen, en haar voor dien tijd moderne opvattingen zijn oorzaak dat men vroeger tegen haar geschriften waarschuwde. Ook al, omdat zij met angstige zorg Kerk en godsdienst vrijwel buiten haar boeken hield en te veel heil verwachtte van school en onderwijs. Griselda (boekentaal) .--- De zwarte Hoeve -Rozeken Pot — Het Rad der Fortuin —, De gezegende Akker —, De Weezenhof —, De Gemeente-onderwifter (bekroond) — maar het allerbeste Het Geschenk van den Jager, dat als boek voor de jeugd, evenals Genoveva van Brabant en Nicolette niet geschikt is.

Het beste wat zij leverde is nog

De taal is zuiver, maar voor onzen tijd te hoog-Haarlemmerdijksch.

CREMER (Jacobus Jan) geb. 1827 te Arnhem, overl. te 's Gravenhage 1880. Hij wilde eerst schilder worden en oefende zich onder leiding van den landschapschilder Hendriks. Ofschoon zijn schilderijen geprezen en verkocht werden, verruilde hij zijn penseel voor de pen en na eerst zijn kunst beproefd te hebben aan den historischen roman vond hij later zijn grootste succes in het boerenverhaal. Dit was een zoo goed als onontgonnen terrein. En hij had succes. Cremer was een uitnemend voordrager en de schitterende wijze, waarop hij zijn vertellingen las, maakte hen en ook hem zelf zeer populair. De Lelie van s' Gravenhage verscheen Wiegemie -Een Betuwsch Landman met zijn Zoon op Reis naar de Amsterdamsche Kermis, die opgenomen werden in zijn bundel van Betuwsche en Overbetuwsche Novellen, Na den historischen roman

Deze novellen lijken ons nu wat te zoetelijk toe. De personen zijn te braaf en die het niet zijn worden het. Zeker is 't dat zij niets hebben van het brutale realisme, dat wij in de laatste jaren gewoon zijn in de dorpsromans en novellen te vinden. Toch onderscheidde zich Cremer in voor zijn tijd trouwe weergave der werkelijkheid, goede uitbeelding der karakters en vooral door een lack onder tranen, die gevoelige zielen zeer voor hem innam.


47

Zijn personen zijn godsdienstig, zij zondigen maar hij vermeit zich niet hun zonde uitvoerig te schilderen. Later onderging Cremer den invloed der moderne beweging in den hervormden godsdienst en maakte er eenigszins propaganda voor. Hij publiceerde ook eenige groote romans maar deze staan beneden zijn dorpsvertellingen. Hij miste de gaaf om de gebeurtenissen te leiden, in elkaar te passen, uit elkander geleidelijk te doen voortvloeien. Kleinkunst was zijn genre en hierin leverde hij veel goeds en moois, dat de vergetelheid niet verdient, waarin zijn werk min of meer is geraakt. In de laatste jaren van zijn leven hield hij zich veel met sociale vraagstukken op, waarvoor hij in zijn romans beproefde te strijden. Zij zijn de volgende :

Anna Rooze, dat voor zijn meesterwerk door gaat, veel moois, maar ook veel langdradigs bevat en door de overmaat van personen en handelingen verwarring wekt. ---- Dokter Helmond en zone Vrouw — Fabriekskinderen -Hanna de Freule -- Daniel Sils -- Bella Roel — Wouter Linge — Tooneelspelers. Ook een tooneelstuk is door hem geschreven Emma Berthold, dat echter niet veel succes behaalde bij de opvoering. Zijn Pauwenveerke en Kruuzemuntje worden als de beste onder zijn Overbetuwsche Novellen beschouwd.

DAALDER (D. L.) Oude Verhalen,

bekende, uit het midden-Nederlandsch vertolkte en sterk

gewijzigde verhalen : Floris en Blancetloer en De Wonderlijke Geschiedenis van Ferguut, die toch eigenlijk alleen nog maar in het oude oorspronkelijke taaleigen kunnen behagen.

DAM (Bram van) zie Apel DAM (Jules van) maakte detective- en griezelromannetjes voor de Marabesco-serie. Het verlaten Huis -- Het Lijk zonder Hoofd -- De ontsnapte Spion --- De Jacht naar een geheim Staatsstuk -- De gevloekte Toren —, De tweemaal gestolen Brieven -- Hypnose, phantastische verhalen van ongekende machten. De Avonturen van den Man met het zesde Zintuig -- I Opzienbare Onthulling -- II De Doodenschilder. Het is allergewoonste sensatie-Iectuur.

DAUTZENBERG (Jan Michiel) 1808-1869 Aanvankelijk ander-wijzer te Heerlen, waar hij geboren was, vestigde hij zich later in Belgie, waar hij een vurig strijder werd voor de zuivere taal, een strijdbaar flamingant. Van hem verschenen Gedichten en Nagelaten en Verspreide Gedichten, die nag belangstelling verdienen. DAVIDS (S. J.) Het Geheim van freule Verhaeff — De Man met de Pets

en verdere a von-

turen van detective Jackson. Het zijn vreeselijk onwaarschijnlijke speurders verhalen, die overigens voor de jongeren ook niet geschikt zijn.


48

DECKER (Jeremias de) in 1609 te Dordrecht geboren, overleed in 1666 te Amsterdam. Hij ontwikkelde zich zelf in nieuwe talen en latijn, hij stond bekend als heftig anti..paapsch. Een hekeldicht

De Lof der Geldzucht .— Puntdichten,

vertalingen uit het latijn

enz., hebben voor ons weinig waarde meer. Maar

Goede Vrydagh of het Lyden Onzes Heeren Jezus Christus

bevat

prachtige passages, die men moet lezen.

DEKEN (Aagje) geboren te Amsterdam in 1741, overleden in den Haag 1804, medewerkster van Elisabeth Wolff, met wie zij, nadat deze weduwe was geworden, steeds samenwoonde. Zie bij Bekker (Elizabeth). Aagje werd in het collegianten-weeshuis opgevoed, trad in dienst bij de dichteres Marie Bonk, die de liefde voor de poezie bij haar aanwakkerde en weldra haar trouwe vriendin werd. Na haar dood in 1772 gaf Aagje beider gedichten uit in een bundel

Stichtelijke Llren, dien men niet meer leest.

DEKKER (C. M.) Schetsen uit de Gevangenis, van een godsdienst-onderwijzer in de strafgevangenis te Scheveningen, zeer geschikt boekje voor reclasseeringsambtenaren en anderen, die belangstellen in sociale vraagstukken.

DEKKER (Maurits) Doodenstad, Schetsen uit de Gevangenis,

de schrijver vertelt van zijn ver-

blijf in de gevangenis en kankert tegen de overheid omdat ze dit logement niet wat meer confortabel inrichtte. Te vergelijken met het voorgaande.

DEKKING (Henri) geb. 1874, talentvol voordrager, spaarzaam tooneelschrijver, hoofdzakelijk journalist, schreef Winterkoninkje (speelt in een achterbuurt van Rotterdam) — Getroffenen .— Op Dwaalwegen .— De Glazen Graaf(verleiding van een meisje), die om de toestanden, Welke realistisch worden uitgebeeld, voorbehoud zeer gewenscht maken, vooral het eerste, waarvan de rauwe inhoud nergens toe dient.

DELANG zie Hotker. DELFT (A. van) Als kapelaan schreef hij voor het tooneel Saul en David -- Tarcisius ---. De dorre Boom — En hij vertaalde Divina Commedia van Dante, over welk kosmisch gedicht hij eigenaardige en te overwegen denkbeelden ten beste geeft.

DENDER (J. F.) Een jonge Vlaming vertelt, talentvol, van Ellende uit den oorlogstijd.


49

DERCKSEN (Jacobus Marinus Everardus) Leiden 1825-1884, was notaris in Leiden ; hij schreef gedichten, novellen en romans, o.a : Denis Auguste Affre -- Novellen uit onzen Tijd — Pieter Bellaart -- De Legende van den Pilatusberg -- Eerie Poortersdochter uit de 17e Eeuw --, Lijden en Vreugde, novellen uit onzen tijd --- Llit drie Eeuwen -- Een Vondeling uit de 17e Eeuw ; vele gelegenheidszangen en andere bijdragen in tijdschriften. Ook verschenen van hem eenige blijspelen en drama's voor rederijkers.

Het Land in Gevaar — Een Proces in den Dop — Signor Carolo Minelli ,-Zijn boeken zijn degelijk, gemoedelijk en vroom in christelijken (prot.) geest.

DERMOUT In de Koffie -- Piong Pon Ho — Een Indische Schoonmoeder -- Sinkep-tin. Deze boeken oefenen een scherpe kritiek op Indische toestanden. Het laatste wordt nog veel gelezen. Flink voorbehoud is zeker noodig om de pikante voorvallen.

DEYSSEL (L. van) zie Alberdingk Thijm (Karel) DIEMEN DE JEL (N. W. van) Een Kerstnacht voor Parijs -- De Vrouwe van 't Hoynink, een verhaal uit den Gelderschen achterhoek evenals De Boer van het Groothof. De strekking is christelijk (protestantsch) en goed.

DOMMELEN (Caroline van) 1874, tooneelspeelster tot aan Naar huwelijk, schrijfster en medewerkster aan tijdschriften en dagbladen. Haar eenige groote roman is Op eenzame Hoogten,

die ons verplaatst in het communistische Rusland, (zonder

dat wij de gruwelen aanschouwen,) en de geschiedenis vertelt van een nobele verpleegster.

DONKER zie Boekn. DOORMAN (Christine) schrijfster van Dichters voor de Jeugd en Haar Hooglied — IJslandsche Sprookjes -- De Wondervogel, een sprookjesboek. Alles voor de jeugd en het kleine volkje.

DORDT (Bram van) zie Ape!. DOSFEL (Lodewijk) Deze kloeke mensch, die voor de Vlaamsche zaak zooveel heeft geleden, schreef Gedichten -- Verzarnelde Opstellen en Gedichten -- Wereldeinde -- Joas.

DOUWES DEKKER (Eduard) geboren in Amsterdam- 1820, ging op zijn 18de jaar naar Indie, was daar 17 jaren in verSTANDAARD-CATALOGUS 4

50


scheiden betrekkingen werkzaam en het laatst assistent-resident van Lebak, waar hij, ontevreden met zijn verplaatsing ontslag nam. Hij was een man met talent, vooral originaliteit en een geboren schrijver. Maar hij was ook een zenuwleider, een egoist, een hoogst immoreel mensch. Hij is de apostel der vrijdenkers geweest, „de theoloog en wijsgeer voor half-ontwikkelden." Zelf zeide hij : „in veel geschrijf is veel dwaasheid ". Max Havelaar,

ofschoon vol van zelfverheerlijking, is een meesterwerk, dat iedereen genieten kan. — Woutertje Pieterse, de geestelijke ontwikkeling van

een fantastischen knaap in een bekrompen, burgerlijke omgeving ; ernstig voor-

Minnebrieven, (loopen over de Havelaarszaak en bevatten de Kruissprook) — Verspreide Stukken, (waaronder het Gebed van den Onwetende.) Ideeen. Deze drie laatstgenoemde werken deugen niet, geheel of gedeeltelijk. Millioenen Studien, dwaze, maar onschuldige fantasterijen over zijn ervaringen behouden. ----

bij de speelbank te Wiesbaden. Multatuli is met zijn meesleepende taal en zijn goedkoope wijsheid een noodlottige schrijver voor de massa geweest.

DRAAIJER—DE HAAS (Albertine) heeft boeken geschreven van twijfelachtig gehalte. De Gelukszoeker, die zich ongelukkig voelt met zijn gewone vrouw en na haar dood een kokette trouwt, bij wie hij ook zijn geluk niet vindt. — De Weduwe, van een jonge weduwe en een vrouwzieken getrouwden man, die elke vrouw listig tracht te verleiden. Dit laatste boek is onbruikbaar.

DRABBE (Z. H. A.) Levenslol en andere boeken, die men in gezelschap De duistere Nacht — De onzichtbare Leider — De laatste Adam — Het onbelangrijk Geweten.

schreef het pornografische niet pleegt te noemen, —,

DROST (Aernout) werd geboren in 1810 te Amsterdam en stierf te Leiden reeds in 1834 na het afleggen van zijn candidaatsexamen in de theologie. Aan hem hebben de Nederlandsche letteren veel te danken, want in „De Muzen", tijdschrift waaraan hij medewerkte en dat als voorlooper van „De Gids" beschouwd kan worden, en in „De Vriend des Vaderlands" heeft hij een nieuwe periode voorbereid. Van hem bezitten wij Schetsen en Verhalen (Het Altaarstuk, De Augustusdagen, Meerhuyzen, De Kanariefluit en de Pestilentie te Katwijk (1625). Het laatste wordt veel geprezen om zijn aanschouwelijkheid van voorstelling, dock


51

van Drost zijn de 5 eerste hoofdstukken, wat maar een klein deel van het geheel is, en de rest moet zijn van Potgieter en Bakhuizen van den Brink. Zijn historische roman

Hermingard van de Eikenterpen

heeft alleen waarde

voor den literatuur-student.

DUNCKER (J. C. W.) Het dubbele Leven van Koos -iqeers. Een kantoorbediende vindt een portefeuille en gaat een dubbel leven leiden om den inhoud ongestoord to kunnen opmaken. Het is wat inhoud en stijl betreft een onleesbaar boek.

DUYKERS (Louise) Goede Vlaamsche boeken

Lena -- Jantje

met vrome katholieke strekking.

DUYSE (Prudens van) 1804-1859 behoorde met D. van Rijswyck, Conscience en Ledeganck tot het geslacht, dat leven bracht aan de Vlaamsche literatuur ; zijn liedekens in Middeleeuwschen vorm doen het nu nog. Zijn Jacob van Artevelde werd bekroond, maar Natalia (zijne zuster, die hij bezingt als liefdevolle dochter, vrome kranke en ontslapene) staat hooger. Overigens is alles wat Bilderdijkiaansch rhetorisch. Hij gaf een groot aantal bundels uit, en liet een massa gedichten na. In 1907 heeft Victor de Meyere twee boeken samengesteld : uit de werken tijdens het leven van den dichter geschreven, en uit de nagelaten gedichten. Daar vindt men het beste bijeen. Duyse was ook geschiedkundige en archivaris van de stad Gent.

DUYSE (Floremond van) 1847-4910, zoon van Prudens; rechtsgeleerde, muziekgeschiedkundige. Wij noemen hem hier om zijn verzamelwerk

Het oude Nederlandsche Lied,

dat waarde bleef houden.

DIJK-HAS (Nelly van). Clara van Arkel, een echt calHaar Roeping --- De Blinde en zijn Vrouw en als van Dijk-Has Levensspanning en Levensvreugde. De boeken zijn vroom en vrienonder haar meisjesnaam Nelly-Has gaf zij uit

vinistischen roman ;

delijk, geschikt voor de aankomende jeugd ; ook voor ouderen.

DIJKSTRA. (Margreet). De strekking der boeken van deze schrijfster is christelijk ; de vraagstukken, die zij behandelt, zijn berekend op ernstige lezers. In Al ware het .. , . stelt zij en bevestigt de vraag of een vrouw haar man kan lief hebben, als hij vroeger een misstap heeft begaan. — In Eeuwigheids-

licht, verhaalt zij van een meisje, dat verlieft op een jongen dokter, wiens vrouw ongeneeslijk krankzinnig is. Opstand in de ziel van het meisje, gedempt door den dokter. Zij wachten jarenlang totdat de krankzinnige is gestorven.

52


E. L. zie Engelberts (L,) ECKEREN (Gerard van) zie Esser (Maurits) ECREVISSE (Peter) geb. te Obbicht (Limburg) 1804, overl. te Eeclo 1879, was leeraar aan het Athenaeum van Charleroi, toen de Belgische omwenteling uitbrak. In 1832 werd hij Doctor in de rechten en vestigde zich eerst in Sittard. Na den vrede werd hij tot rechter in Eeclo benoemd. Hij was een der medestichters van de Taalcongressen, en drong reeds vroegtijdig aan op meer toenadering tusschen Noord- en Zuid-Nederland. Hij schreef vele boeken, waarvan het voornaamste en meest gelezene zeker is De Bokkenrijders in het Land van Valkenburg, dat men nu nog met genoegen De Teuten, zedenschets uit de XVIII eeuw. — De Drossaert Clercq en de Limburger Kempen, — De Verwoesting van Maastricht -- Egmond's Einde, een verhaal (bekroond) Het Meilief van Geleen, Limburgsche zedenschets De Vadermoorder — De Gemzenjager -- De Kanker der Steden, een zedentafereel (niet voor de jeugd) — De Stiefzoon — De Nicht nit de Kempen. ter hand neemt

Men kan Ecrevisse gerust een voorlooper van Conscience noemen, die de Vlamingen en Z.-Brabanders in hun eigen taal liet verhalen. Over het algemeen schrijft Ecrevisse prettig en niet zoo langdradig en preekerig als zijn N.-Nederlandsche tijdgenooten. Zijn soms kostelijke naiveteit zijn wij echter sinds lang ontwend.

EECKELS (Constant) geb. 1879, Vlaamsch dichter van wien wij de bundels Heimwee

Bloeitijd

Kruisbloemen en de novellen De Strijd

aanbevelen

voor alien,

EEDEN (Frederik van) geb. te Haarlem In 1860. Hij studeerde te Amsterdam, waar hij promoveerde tot doctor in de geneeskunde (1886). Hield zich bezig met hypnose, spiritisme, stond te Amsterdam aan het hoofd eener inrichting voor zielszieken, was medestichter van „De N. Gids" waar hij uittrad in 1893 ; in 1898 stichtte hij Walden (communistisch grondbezit), dat niet kon blijven bestaan. In 1921 werd hij katholiek en woont op „Walden" bij Bussum. Hij schreef een kluchtspel, historisch-anachronistisch, Frans Hals Het Sonnet (aardig) en Het Poortje of de Duivel in Kruimelburg

blijspelen (over gods-


53

dienstige onverdraagzaamheid). Zes deelen Studies (waar hij het heeft over alles en nog wat, en meeningen verdedigt, die zijn veelzijdigheid bewijzen, maar ook zijn ongestadig zoeken) — Ellen, een Lied van de Smart, beschrijft de ontwikkeling eener zwoel-mystieke hartstochtelijke liefde. In 1886 het eerste deel van

De Kleine Johannes,

de ontwikkeling van een ziel tot menschenliefde boven

koude wetenschap. Eenigszins pantheistisch getint. Ongeveer 20 jaren later verschenen de twee andere deelen, waarin Johannes is opgegroeid tot een profeet, een pseudo-Christus. Satyre op de theosophie en maatschappelijke toestanden. .—

De Broeders, Tragedie van het Recht, waarin het christelijk-dogma Het Lied van Schijn en Wezen (eerste deel in

wordt bestreden (verboden) —

1895, het tweede in 1910 en in 1922, na zijn katholiek worden, het derde deel)

Lan de koele Meren des Doods; eene vrouw die door lijden en zonde wordt gelouterd. Een hartstochtelijk en verwarrend boek — IJsbrand en De Idealisten zijn satirieke drama's over sociale aangelegenheden — De Nachtbruid, de Gedenkschriften van Vico Muralto, beschouwingen over sociale en godsdienstige vraagstukken. Pauls Ontwaken, herinneringen aan een jonggestorven zoon (spiritistische opvattingen). Op den drempel van het katholicisme schreef hij Het Roode Lampje, geeft de levensbeschouwing van den dichter in terzinnen. ---

waarin hij zijn vorderingen en twijfels uitspreekt. Een boek, dat de grootste voorzichtigheid vereischt. Eigenaardig zijn de twee deelen

Leeven en Jezus Openbaar Leeven,

Jezus verborgen

dat verwarring kan stichten, ofschoon het

uitmuntend bedoeld is. Als volop katholiek gaf hij in 1923 uit

Aan mijn Engel-

bewaarder en andere Gedichten (Eucharistie).

Van Eeden is een van de meest markante figuren uit den tijd der Beweging van '80. Hij is het beeld van den rusteloozen zoeker, die alles opraapt en omkeert en dan verder gaat omdat hij onvoldaan is gebleven ; zoo komt het dat bijna elk werk van Van Eeden negatief is, in dezen zin, dat hij iets ontkent, jets afbreekt, jets hekelt, maar er niets positiefs voor in de plaats kan geven dan droomen of plannen. Daardoor wordt het werk van Van Eeden in zijn geheel overzien als een groote tragedie met een verzoenende oplossing. Maar ieder deel afzonderlijk voldoet niet, omdat het alleen maar de oplossing van een probleern, de stilling van een verlangen, de voldoening van een onrustig hart, de overtuiging van een kritischen geest onderneemt, maar nooit volbrengt en aldoor de heks van Haarlem, de ontmoedigende onzekerheid, op den achtergrond staat. Zoo komt het dat menig, ik zou zeggen bijna elk boek van Van Eeden voor den argeloozen lezer een gevaarlijk karakter

54


draagt, terwijl voor hem, die heel de ontwikkeling van Van Eeden overziet het een geheel andere dan de oppervlakkige beteekenis krijgt. Voor hem zijn het de uiterlijke bewegingen aan de oppervlakte des waters, waaronder een om uitkomst worstelende ziel zich beweegt. Wie derhalve zich geroepen voelt kennis te nemen van het werk van Van Eeden, dient zich eerst degelijk voor te bereiden. Het eenvoudigst kan dat geschieden door het boekje van Feber: F. van Eeden's Ontwikkelingsgang of de reeks artikelen van Padberg S.J. in Studien (1924) te bestudeeren. Daar ontleedt hij elk boek van Van Eeden afzonderlijk en concludeert daarna welke veranderingen er hebben plaats gehad in hem. En zooals de gevoelens zich wijzigen van Van Eeden, den literator, den criticus, den socialen hervormer, zoo verandert ook de geheele mensch. Querido heeft het goed uitgedrukt : „bij Van Eeden is de wijze, goede mensch meer, veel meer dan de artistieke, de lyrische, de in klankschoon overrompelende, de in fijn vernuft schitterende virtuozen-mensch." Nog eens, wie Van Eeden leest moet goed ontwikkeld en behoorlijk voorbereid zijn. Wie dat niet is en zich geen moeite wil geven om het te worden, stelle zich liever tevreden met het schoonste wat in bloemlezingen wordt aangeboden of met het boek I van de Kleine Johannes, EEKELERS (W.) redacteur van een Vlaamsch socialistisch volksblad. Gaf in Het Roode Hoekje een bundel van zijn socialistische en onbeduidende stukjes, waarmede wij niets kunnen doen,

EFFEN (Justus van) geb. 1684 te Utrecht, zoon van een officier, studeerde in de Rechten in zijn geboorteplaats en te Leiden, promoveerde eerst in 1727. Hij was huisonderwijzer in voorname huizen, gezantschapssecretaris en een bereisd man, zoodat hij zijn wereld kende. Wekelijks gaf hij spektatoriale vertoogen uit, later verzameld als De Hollandsche Spectator, buitengewoon interessant om het leven te leeren kennen, de zeden en gebruiken onzer vaderen in de 18e eeuw. Hij overleed in 1735 als commies van 's Rijks Wapenmagazijnen te 's Hertogenbosch,


55

EIGENHUIS (Jan) geboren te Aalsmeer in 1866, werd onderwijzer en schreef een aantal, vooral landelijke, romans. In zijn kleinere verhalen is hij een goed objectief verteller. Zijn grootere romans zijn te fragmentarisch. Zijn Waterkerksche (dat is ikilsmeersche) typen zijn meestal levenswaar. Over het algemeen zeer ruw en al zoekt de schrijver niet naar het sexueele, hij vreest toch niet het wat al te uitvoerig te beschrijven; zijn stadsmenschen zijn minder geslaagd. Llit Waterkerk -- De Waterwolf — De Jonge Domine —9 Groei —9 De Wijsgeer .-- (lit het Zeedorp — Evenwicht ,-- Eenvoudige Zielen --- Beproefden, voor rijpere lezers, die tegen wat ruwheid en ongetogenheid niet opzien. Niet goed zijn Stoere Werkers (spiritisme en dergelijke fratsen) de historische roman De Schout van Amsterdam (dom anti-papisme uit gebrek aan kennis); De Rustige Hoeve, afval van een katholiek meisje om te trouwen met protestant.

EILKEMA DE ROO (j.) zie Tersteeg (J.) ELLEN zie Mollinger-Hooyer (M.) ELSSCHOT zie Ridder (A. de) EMANTS (Marcellus) geboren te Voorburg in 1848, overleden in Zwitserland (1924), hij gaf zijn juridische studie in Leiden op en wijdde zich geheel aan de letteren en reisde veel in en buiten Europa. De tijdschriften, die hij oprichtte „Spar en Hulse' (1872) en in 1875 „De Banier" bleken niet levensvatbaar te zijn. Domheidsmacht en Jonge Harten Reis door Zweden, — Aanteekeningen van een Toerist — Langs den Nijl --- Monaco --- flit Spanje,

Hij schreef vele tooneelspelen, waarvan alleen

succes hadden. Van zijn reizen vertelt hij in Op

waarin hij zich toont een scherp waarnemer. maar afstoot door zijn bijtend sarcasme. Emants „doet Been concessies aan de moraal", zooals hij zelf verklaarde, hij is volslagen ongeloovig, trotsch op zijn ongeloof, alle godsdiensten vijandig, maar een vurig spiritist. Zijn beide gedichten Lilith en ook Godenschernering (waaruit Blanche Koelensmid Loki maakte voor het tooneel) verwekten veel ergernis; het eerste om anti-bijbelsche strekking ; verboden lectuur. Zijne romans Goudakkers Illusiên -juffrouw Lina, een onbeteekenend dingetje, evenals Lichte Rost -- Dood is een naargeestig boek, — Een nagelaten Bekentenis, van een gehuwd man die omgang heeft met een lichtekooi en zijn eigen vrouw vermoordt. --- Vijftig, ellendige en cynische bekentenissen van een man van vijftig jaren .— inwijding, een brutaal en grof boek uit donker den Haag. —' Liefdesspel, eindeloos

56


gekibbel van een getrouwd paar, waarvan de vrouw zenuwpatient is, en in een gesticht wordt opgenomen. Bij voorkeur kiest Emants wezens op de grens van waanzin tot onderwerp zijner studie. Gelukkige huwelijken zijn voor hem onbestaanbaar. Emants is een zeer gevaarlijk schrijver en men late zijn boeken aan hen, die van den inhoud kennis moeten nemen.

ENGELBERTS (L.) Silhouettes, verhalen Onder de Republiek en De Sterkste teekent zij

Deze schrijfster onder de letter L.E. schreef aantrekkelijk. uit de 18e eeuw, opgebouwd uit oude familie-papieren .—

Levensbeelden

zijn ook schetsen uit het verleden. In

Reimira van Goldstein, een flinke vrouw, die huwde met den wilzwakken Allard van Bochoven in 1234, en goed zorgde voor huis en kinderen. --

Friesch Yayke,

van een 17 jarig meisje (een historisch persoontje) dat heimwee krijgt naar haar frieschen geboortegrond, de opvoedende tante, gravin Schlippcnbach, verlaat, en eenzaam wonen gaat, totda t men haar ten huwelijk komt vragen. Alles goede lectuur,

ENGERS (A.) Peccavi ? . ,

Roman uit het Haagsche Leven. Pleidooi voor homosexualiteit.

Verboden.

ERENS (Frans) geboren te Schaesberg 1857, is redacteur en medewerker van „De Nieuwe Gids", was eerst jurist en griffier, leeft nu ambteloos in Heerlen. Hij woonde van 1880—'83 in Parijs en bestudeerde de moderne Fransche literatuur. Hij legde zich vooral toe op critieken en letterkundige essay's en toonde een fijnen, latijnschen geest, die zeer suggestief werkt. Hoewel Erens katholiek is en in vele van zijn opstellen en studies op zeer stellige en soms schoone wijze van zijn geloof getuigt, is hij toch wegens zijn groote, niet altijd goed gemotiveerde bewondering voor moderne schrijvers o.a. Baudelaire, van Deyssel (in diens „Kleine Republiek") met eenige voorzichtigheid te aanvaarden. Hij huldigde te veel bet principe der onafhankelijkheid van kunst en moraal. Dansen en Rhytmen — Literaire Wandelingen — Gangen en Wegen .— Toppen en Hoogten —, Vertelling en Mjmering. Hij vertaalde ook in mooi rhytmisch proza : De Bekentenissen van St. Augustinus (de 2e druk is veel beter dan de eerste, waarin tal van vertaalfouten staan) — Gevangenissen van Silvio Pellico -- De Navolging van Thomas a Kempis — Ruysbroec's Sieraad der geestelijke Bruiloft. Veel belang stelt hij evenals zijn vrouw, Sophie Erens-Bouvy, in mystieke


57

literatuur. Zij vertaalde o.a. de „Brieven van de H. Catharina van Siena" terwijl hij in de N, Gids een studie begon over „Anna Cath, Emmerich".

ESSER (Isaac) geb. te Buitenzorg 1845, overt. te Haarlem 1920, was leeraar aan de H.B.S. te Assen, later te Haarlem. In 1872 werd hij redacteur van „De Standaard" en medewerker aan ,.De Oprechte Haarlemsche Courant". Onder het psd. Soera Rana schreef hij vele gedichten, die later gebundeld werden en door hun diep gevoel en echt godsdienstigen geest, die nooit tot bet preekerige oversloeg, veel gelezen en bewonderd werden. Onder het psd. C. Terburch gaf hij eenige novellen uit, die om hun fijne teere gevoeligheid zeer contrasteerden met den huiselijken misschien wel wat laag bij den grondschen toon, toen ter tijd in de belletrie heerschend. Ofschoon zijn werk sporen vertoont van den geest van zijn tijd, geeft het reeds den indruk van een meer modernen stijl. Zij werden door Schaepman zeer gewaardeerd. Willem Noal -- Hildegonde van DuyvenMinne ,— Celestine's Geschenk --- Ontrouw --

Zijn voornaamste geschriften zijn ;

voorde — Twee Sproken De Gebroken Vaas.

van

Esser behoorde tot de orthodoxe richting, maar in zijn werk, hoewel vroom en godsdienstig, is niets te vinden van een overdreven godzaligheid. VOOr alles schilderde hij met de pen en zijn tafereeltjes deden aan de meesterstukken uit den hoogsten bloei van onze schilderkunst denken, minutieus, kleurig en vol atmosfeer.

ESSER (Maurits) geboren te Haarlem in 1876, zoon van Isaac Esser (pseud. Soera Rana). Hij is hoofd der Ilitgeversmaatschappij „Hollandia" te Baarn en redacteur van „Den Gulden Winckel". Al behoort hij niet tot de modernste schrijvcrs, toch keuren de kunstautoriteiten van het oogenblik zijn werk waardig, te behooren tot de letterkunde. Querido vindt

Ida Westerman zijn beste werk. Het teekent objectief den strijd

tusschen een protestantsch meisje en een atheistischen verloofde, totdat zij het

De Van Beemsters vertelt hij boeiend van het lief en leed Annie Hada, de geschiedenis van een vrouwenleven, verwoest door hartstocht ; een gevaarlijk boek. --- Menschen en Machten, zware, sombere schetsen uit de volkskringen. --- De late Dorst, vergeefsch huwelijksverlangen, eenigszins ziekeiijk. — De Wrok van het Bloed, een ongehuwelijk opgeeft. In

eener dominë's-familie. —

lijk huwelijk en de gevolgen daarvan ; goed.


58

Guillepon Freres, roman van een winkeldochter — Om een Keuze — De Stem die Verklonk --- Het troostende Verleden .--, Uitzichten -- Donkere Machten. Esser, die gewoonlijk schrijft onder pseudoniem : Gerard van Eckeren, huldigt het beginsel dat kunst en zedelijkheid niets met elkaar hebben uit te staan. Er komen dan ook nog al eens zwarte passages in zijn romans voor.

EVERDINGEN (E. van) schreef Marineschetsen, die ons de matrozenwereld voorstellen met haar gebrek aan geestelijk leven en zelf beheersching, Voorbehouden.

EVERTS Jr. (J.) Uit het Leven van een Hypochonder.

zie Bijvoegsel.

EXLER (M. J. J.) Levensleed. Eene vergoelijking der homosexualiteit. Verboden.

EYCK (Pieter Nicolaas van) te Breukelen in 1887 geboren, studeerde te Leiden in de Rechten. Correspondent van de „N. R. Ct." in Londen. Hij zegt van zichzelf, dat hij een zoeker is. Zijn gedichten zijn vaak zeer sensueel. Jules Persyn ziet in hem een „kwalijk geharmoniseerde mengeling van aandoening en nadenken, van zinnelijke werkelijkheid en onverwerkelijkte bovenzinnelijkheid." Getijden (I Inleidingen ; II In de Nevels ; HI Schemeringen ; IV De Gouden Poort) zinnelijke en erotische lyriek. Andere bundels : De Getooide Doolhof — Uitzichten (van den zoekende) — Bevrijding (die hem geen bevrijding gaf) —

Het Ronde Perk ,— Gedichten -- In het proza Opgang, tracht hij zijn horizont te verwijden ---- Inkeer -- Uren met Platoon, vertalingen. Alles voor ervaren lezers.

EYCK (J. E. van) zie Eysten Jr. (J.) EYSTEN (J.) geb. 1869, werd officier, rechtsgeleerde, directeur der Nijmeegsche Tuchtschool, schreef voor het tooneel en maakte romans. Naast den Troon, is een historische roman uit den tijd van Stadhouder Willem II. De Bedehaege's, een katholieke vader heeft er niets tegen dat zijne dochter huwt met een niet-katholiek. .— Laat Geluk, een rijk geworden planter wordt gelukkig met een jong meisje. De strekking is goed, maar er gebeuren te veel walgelijke onfatsoenlijkheden in deze geschiedenis, — Verder

De Strijd om Gelre,

(Vlissingen tijdens de Fransche bezetting ; verhaal van oorlog en smokkelhandel, van liefde en doodslag) geschikt, alsook dat Van

een dikken Hertog.

EYSTEN Jr. (J.) Te duur Gekocht. Af te keuren evenaIs het onder pseudoniem van J. E. van Eyck geschreven : -- Een zwak Karakter,


59

FABIUS (A. N. J.) geb. 1858, overleden te Bussum 1920, waar hij als generaal en commandant der stelling Amsterdam gevestigd was. Onder psd. F. A, Buis schreef hij eenige blijspelen en novellen in verschillende tijdschriften en eenige geschiedkundige werken, later ook veel gelezen historische en andere romans : Een doelloos Leven -- Marie Hudde -- Binnenkamers en Buitenshuis --, In Ketenen van Hoogheid -- Bettekee — Maurits de Braziliaan — Het Leven van Willem III. Fabius schreef over het algemeen boeiend, hij had ernstige studie gemaakt van den tijd waarin zijn romans speelden. Aan woordkunst deed hij niet en, hoewel geen kinderlectuur, bevatten zijn boeken voor volwassenen niets stootends.

FABIUS (M. E. Cremer Eindhoven) geb. te Zwolle 1856, was gehuwd met generaal A, N. J. Fabius. Zij schreef kinderboeken, die zeer gaarne door de jonge lui werden gelezen, omdat zij den echten kindertoon kon vatten. Als schrijfster voor volwassenen gaf zij eenige novellen uit, die onder den titel „Bloemstukjes" in 1899 uitkwamen tegelijkertijd met een grootere novelle „Madonna". Het is eenvoudige, lieve lectuur, soms wat dwepend en sentimenteel, maar onberispelijk van strekking. FALKLAND (Samuel) zie Heijermans (H.) FEBER (L. J. M.) geboren te Bergen op Zoom in 1885, werd in 1908 ingenieur, bleef van 1909 tot 1920 in Indié, werd twee jaren later lid van de Tweede Kamer. Woont in den Haag. Hij was journalist, en is een schrijver van diepe gedachten en van schoone taal. Holophernes — David, twee bijbelsche drama's — In de Schaduw der Waringins (een bloemlezing uit zijn krantenartikels) — Opgaande Wegen (letterkundige beschouwingen) .— Strijd om de Stilte en De Gordel der Aarde zijn twee boeken van prachtige visie en diepe bezinning. Van Eeden's Ontwikkelingsgang, Van Eeden-lezers aanbevolen. Van hem verschenen ;

FEEN (A. H. van der), Rijksontvanger, schreef veelal onder den schuilnaam F. de Sinclair grappige, soms geestige boeken. In den laatsten tijd lezen wij onder zijn eigen naam in Tijdschriften schetsen of novellen, die niet onbedenkelijk zijn.

60

OORSPRONKEIAJKE WERKEN

Als de Sinclair schreef hij De van Berkels en hun Vrienden, prettige humor De Griffier van Peewijk, dat om eenige situaties niet voor de jongeren is .— Ridder Knol, geestige teekening van parvenus in een aristocratische omgeving Leugens, een echtpaar beloofde elkaar altijd de waarheid te zeggen, hetgeen bijna op echtscheiding uitliep. De H. Ignatius wordt even gelasterd. Clara's Huwelijk, met hindernissen, gezocht en wat grof Het Noodlot van Lucas Absdale, van een man, die de gedachten van anderen ziet en daardoor in De Ontdekking van Joust Gelderop, een oorlogsverongelegenheid komt haaltje — Om Papa's Principe, een geestig verhaal van examen-bedrog — De Sancta Musica, de verhouding van een muziekKrach van Renswoud leeraar tot de meisjes-leerlingen is niet in orde De driedubbele Vrouw, van een meisje dat zich driemaal vermomt om voor haar onhandigen verloofde een

Baron Selderie, een paar minder nette situaties — Pension Vink — Villa Caprifolio, geharrewar met de buren — Het Loon der Braven, is

positie te vinden

een naargeestig en valsch boek met een of te keuren moraal.

Focus-serie vindt men korte verhaaltjes als ; Mijnheer Focus als Hypnotiseur, als Globe-trotter, als Meid-alleen. Aileen de Mixed-Pickles geschiedenis,

In de

waar iemand (Mormoon) met twee vrouwen trouwt, is niet fijn. Geen der boeken van Sinclair kan als jeugdlectuur in aanmerking komen.

FEENSTRA (R.) journalist, gaf twee romans uit, die beslist niet deu-ren : Godshonger Scharrelvreugde.

In

Goud teekent hij het leven van hebzucht

en dieverij in de landen met lage valuta. De roman is met journalistieke vaardigheid geschreven, maar de vanzelfsprekendheid waarop de held met vriendinnetjes omgaat, vraagt eenig voorbehoud voor jongere lezers,

FEITH (Jan) 1874, was verbonden aan het Algemeen Handelsblad en is thans redacteur van de „Indische Post". Hij schreef romans, journalistieke rapportages, jongensboeken en verzamelde karikaturen en spotprenten tijdens en na den oorlog uitgegeven, die in twee banden verschenen. Zondeval, voor niemand — De levende Mummie, Een Reis om de Wergild in 40 dagen, in den trant van Jules Verne — Geheimzinnige Llitvinding of de Toovermacht van een H.B.S. Jongen flit Piet's Viegeljaren Uit Piet's Kantoorjaren (jongensboeken) Billy, gedenkschriften van m'n Chauffeur, een voorname dame doet den chaffeur schandelijke voorstellen — Aviator, geheimzinnige roman over galvanisch fluidum Schetsen van een Journalist Kostwinners ZwerfOver Alles en nog wat, juist als in de drie voorgaande buntochten dels betere journalistieke waarnemingen en schetsen Het Verhaal van den Die f, sluit aan bij Op het Dievenpad, uit het leven van een Amsterdamschen Rechercheur Onze Mede-dieren, soms veel te cynisch Het Hij schreef een slechten roman

tegen overdreven sport

61


valsche Russische Goad, een goed verhaal om tot behoedzaamheid te manen — Misdadige Kinderen, geschikt voor jeugdleiders -- De Dans-Maniek, een satyre op de dansziekte — Op Vleugels naar Indie, goed reisverhaal — Een Week als Vliegmensch, op het vliegveld van Reim!, — Van waarzeggende Menschen en geluidgevende Huizen, tegen het bijgeloof van zoovele menschen — Het voorwereldlijk Monster, fantastisch jongensboek --, Altru en Ego, van twee aan elkaar gegroeide kinderen, chirurgisch gescheiden. Psychologische beschouwingen. Niet voor de Jeugd.

FEITH (Louise) Het Huis hij den Toren, een boek voor jonge meisjes.

FEITH (Rhynvis) geb. te Zwolle 1753 aldaar overleden in 1824. Hij promoveerde in de Rechten te Leiden, was burgemeester van Zwolle, Ontvanger van de Convooien en Licenten, leefde later atnbteloos, beurtelings op zijn landgoed Boschwijk en in zijn geboortestad. Een vroom en godsdienstig man, die veel heeft verzameld en gedicht. Door de Tachtigers fel gehoond ; Loch gaf Klaas later eene bloemlezing uit zijn gedichten en Dr. ten Bruggencate deed dat nog eens in 1922. Daar was dus wel iets goeds bij. Zijn beide romans Julia (1792) en Ferdinand sentimenteel en om hun boekentaal ongenietbaar.

en Constantia,

zijn huilerig

FESKENS (Jos) pastoor in Vlaanderen, deed dienst als aalmoezenier der katholieke soldaten, bestemd voor Indie. Daaruit ontstond het boeiend en prettig geschreven reisverhaal :

Op een Troep-

schip naar Indie..

FIORE DELLA NEVE zie Loghem (van). FLANOR zie Keller (G.) FOKKER (Abraham A.) geb, 1862, schreef, behalve leerboeken voor Spaansch (woordenboek) en Maleisch, eenige romans. Hij was ambtenaar in Indie en daarna privaat-docent in Amsterdam. Heilige Banden en de novellen Moeder zijn. Sienjo en Om het Recht der Liefde. Voor rijpere lezers. Zijn schrijversnaam was Raramati. In 1903 verscheen de roman

Later het Hollandsch-Indisch verhaal

FOORE (Annie) zie IPerman—junius FOPPE (Magda) Als de Knoppen zwellen,

aardige schetsjes over kinderen, maar niet voor


62

kinderen — 't Geluk dat Wacht op een meisje, dat in man en kind een troost verwacht en krijgt tegen de eenzaamheid. Het boek is goed, ofschoon nog wat zwak geschreven, als een tegengift tegen de vrije-vrouwen-rage. —, Waar Twee samen zijn, een waarschuwing tegen het samenwerken van mannelijk en vrouwelijk kantoorpersoneel. De strekking is goed, maar de verliefdheid van den gehuwden boekhouder gaat ver, en 't is geen bock voor jonge meisjes.

FOREST (Ellen) Magda, beschrijft een onsmakelijke liefdesstrijd tusschen moeder en dochter --Juki San. Modern Meisjesleven in Japan, toont het conflict tusschen Japansche en Westersche zeden. Voor jonge meisjes is dit verhaal niet goed. ---, Het Leven en Sterven van Anne Marjorie Lam, van een vrouw, die een eigenaardig teruggetrokken leven lijdt met een soort van godsdienst op haar eigen houtje. Voorbehouden.

FORESTIER zie Alb. Thijm (J.) FRANCOIS (J. H.) Waar de Gamelan klinkt, een realistisch, zeer hartstochtelijk en moreel-onjuist Een Kind van dezen Tijd en Als stuurlooze Schepen

boek, dat wij evenals liefst zien afgekeurd.

FRANK (Julia) schreef met brutale oprechtheid over het zinnenleven der vrouw. Haar eerste werk Het Onvolmaakte betoogde nog vOOr de beruchte „Garconne" van Margueritte dat de vrouw het recht heeft zich uit te leven om dan na allerlei onstichtelijke avonturen de vlucht te nemen in het huwelijk, —, De Cirkel en De Sterke hebben eenzelfde strekking. — De Onschuldige en De IJzeren Wet zijn ongeveer in denzelfden geest, maar in het laastgenoemde boek laat zij de vrouw, die den man van een andere vrouw heeft afgetroggeld hare onvoldaanheid uitspreken, omdat zij bemerkt dat de liefde van haar samenleven uitgaat naar zijn twee verlaten jongens uit het wettelijke huwelijk. Men raadplege de algemeene Boekenwet, die wij beknopt weergaven, en men zal begrijpen dat deze romans behooren tot de verboden lectuur.

FRANKEN (Tjebbo) Studentenhaver --- Mt het Amsterdamsche Studentenleven. Heel onbelangrijke schuinigheidjes.

FRANSSEN (E. Th.) Plicht en Liefde,

een goede katholieke novelle.

FROENTJES (R.) Als Vrouw verkleed,

een detective-roman met veel dolken, gift, valluiken,

maar ongeveer geen enkelen goeden Hollandschen zin. Onmogelijke lectuur.


63

GALLS (Francisca) geb. te Amersfoort 1840, woonde in Arnhem en gaf de volgende romans uit : Agnes --- De Ziel van Wilg en Beek — Bertha Hereenigd — Wanda, het Zangerskind --- Twee Vreemdelingen Eldimar. Haar stijl is tamelijk slordig en de handeling zit los in elkander ; zij getuigt van weinig historisch inzicht of begrip, waar zij beweert geschiedkundige onderwerpen te behandelen. Daarom is het zeer te verwonderen dat Busken Huet Wanda hoogen lof toezwaaide en Mej. Galle vergeleek met wereldberoemde schrijvers van hist. romans. De vriendschapsbetrekking, die haar met de Huets verbond, schijnt niet zonder invloed te zijn geweest op dit oordeel.

GEEL (C. J. van) Van den Spiegel, die niet bog, een dame, die zich verveelde in haar provincie-stadje, raakt in Amsterdam op de baan ; deugt niet. kwam in 1908 voor den dag met

GEEL (Jacob) 1789-1862. Eerst onderwijzer, vervolgens thecaris aan de Universiteitsbibliotheek te Leiden en tenslotte aldaar hoogleeraar sinds 1830 tot enkele jaren voor zijn dood. Hij ijverde voor eenvoud, natuur en waarheid in den stijl. Onderzoek en Phantasie; Gesprek op den Drachenfels en Het Proza.

Zijn geschriften werden verzameld onder den titel het meest bekend is zijn

GEERTEN GOSSAERT zie Gerretson (C.) GENDEREN STORT (R. van) Grijsaard en de jongeling, Paul Hooz en Lambert Rodeck ---

schreef in diepzinnige, moeilijk te vatten zinnen De een bundel verhalen, vreemd en zeer zinnelijk,

Idealen en Ironieen, acht stukjes, waarvan maar een enkel moreel heelemaal in den haak is ; en een roman Helene Marveil, die er heel leelijke begrippen over liefde op nahoudt.

GENESTET (Peter Augustus de) geboren te Amsterdam 1829, overleden te Velp 1861. Hij studeerde aan het Remonstrantsche Seminarie te Amsterdam voor predikant en trad in 1852 in dit ambt te Delft op, later werd hij in Bloemendaal geplaatst. Hij was zeer zwak van gestel en werd zwaar bezocht door de langdurige ziekte en den dood van zijn vrouw en kinderen. In zijn gedichten sprak hij zijn leed uit ; zijn poezie werd zeer populair bij zijn landen tijdgenooten en heeft door haar diep gevoel en frisschen humor nu nog niets van haar bekoring verloren. Hij gaf : Eerste Gedichten Laatste der Eerste en Leekedichtjens.

-64


De Genestet had een zeer godsdienstige ziel. Hij was in zijn jeugd een overtuigd christen ; toch had hij geen vasten grond onder zijn voeten en Coen de zoogenaamde vrijzinnige richting zich in Nederland begon te vormen, die alle geloofswaarheden in twijfel trok, werd ook De Genestet door dien geest van modernisme aangetast. Misschien onder den invloed van zijn lichamelijk en zielelijden begon hij te twijfelen en gaf aan deze stemming op soms vlijmscherpe, geestige wijze uiting in zijn „Leekedichtjens"; hoewel hij pier hoofdzakelijk de domind's en hun inconsequent christendom aanvalt, zijn deze voor alle geloovige christenen om hun maar a! te vaak fellen spot op den duur zeer gevaarlijk. De Genestet stierf na lang en zwaar lijden in Rozendaal (bij Velp) nog pas 32 jaar oud. GERDES (Eduard) geb. te Kleef 1821, overleden Haarlem 1898, legde zich vooral toe op het schrijven van kinderboeken maar ook van strijdschriften ten gunste der Hervorming en tegen den kath. godsdienst. Ook aan z.g. poezie maakte hij zich schuldig. De Marskramer, De Neven, een kerstverhaal -De Gespleten Balk — De Tweelingzuster of de Belofte -- De Zoon van den Schulprijder —, Elise en Evert — Het Huis Wijrzgaerde, een verhaal uit 1598 --- In Engelenburg of een Dag onder de Beeldstormers te Amsterdam -De Slang in het Parades -- De Zwarte Raaf -- Het Geheim van den Reus -De kanten Zakdoek — De Barnsteendief -- Het Gouden Ooryzer -- Jonker Willem van Arkel, enz. enz. Verschenen :

Roemzucht -- Eersteling,

proza en poezie ---

een verhaal uit den tijd der Hervorming ----,

Reeds uit de titels is op te maken dat hij de Vaderlandsche Geschiedenis bij voorkeur tot onderwerp van zijn boeken koos. Hij behandelde haar geheel volgens de recepten van den tijd. Alle Geuzen helden zonder vlek of blaam, alle Spanjaarden wreedaards en verraders. De „gezegende Hervorming" tegenover het misdadige Rome. Wij kunnen geen enkel boek van dezen Neer gebruiken. Bovendien zijn die verhalen dor en langdradig.

GERLO (Ada) zie Salomons (A.) GERRETSON (C.) geboren in 1884 studeerde op verscheiden plaatsen en doctoreerde in de Wijsbegeerte te Heidelberg. Hij beweegt zich in zijn geschriften op politiek, economisch en letterkundig gebied.


Zijn verzenbundel

65

Experimenten (1912) behoort mee tot de beste poezie van

den laatsten tijd en beleefde reeds vijf herdrukken.

GEVAERT (Edgar) In het boek van dezen Vlaming In het Hof der Liefde, dat pleit voor vrede, liefde onder de menschen en gelijkheid vindt men brokken prachtig lyrisch proza. Maar het geheel is te opgewonden.

GEWIN (Bernard) (1812—#1873) studeerde in Leiden toen de Belgische opstand uitbrak. Hij nam met nog 200 Leidsche studenten als vrijwilliger dienst om tegen de oproerlingen te strijden. Later predikant in Utrecht. Hij was een groot vriend van Hazebroek, Beets, mejuffrouw Toussaint. Vlerk uit het humoristische De Reisontmoetingen van Joachim Polsbroekerwoud en zijn Vrienden. Dit maakte veel

In 1841 gaf hij onder den schuilnaam

opgang en werd in 1903 herdrukt. 't Is vrij banaal.

GEWIN (Jan Christoffel) geb. te Rotterdam 1808, overleed in 1877, studeerde eerst voor arts, let de studie varen en leefde verder ambteloos om zich aan letterkunde te wijden. Hij was redacteur van het „Museum voor de Jeugd" dat onder zijn leiding 7 jaargangen beleefde. Zijn romans en novellen zijn vooral op het nut berekend. Eugenie Merlin .— Augusta van Valkenburg, een familieroman ---- Miskende Liefde — Qom Frits .— Ellen Anton --- De Dochter der Jodin --- Ines en Amanda. Verder nog vele kinderboeken.

GEZELLE (Cesar) geb. 1876. Priester, neef van Guido Gezelle, wiens Leven hij schreef. Van hem werden uitgegeven

Leliên van Dalen. Proza : De Dood van Yper Dieren.

Gedichten — Primula Veris ---. Herbloei — en het scherp geobserveerde

Ltit het Leven der

GEZELLE (Guido) na en met Vondel, maar anders, de grootste Nederlandsche dichter. Hij werd geboren in 1830 te Brugge, priester gewijd in 1854, was leeraar in Roesselaere, onderpastoor in Kortrijk en Brugge. Ook van katholieke zijde werd het voorgesteld alsof Gezelle werd vervolgd door de hooge Geestelijkheid, die zijn Vlaamsch-gezindheid niet zou kunnen zetten. Wie zoo oordeelen, vergeten dat de geniale Gezelle zijn eigenaardigheden bezat, die vaak in botsing kwamen met de werkelijkheid, STAN DAARD-CATALOGUS 5.

66


de goede orde van de hem toevertrouwde ambten en de praktijk des levens. Men raadplege hierover Walgrave en zijn neef Cesar Gezelle, die elk afzonderlijk het leven hebben geschreven van den grooten dichter. Een collectieve uitgave zijner Gedichten in tien deelen L Dichtoefeningen — II. Kerkhofbloemen --- III. Gedichten, Gezangen, Gebeden, Kleengedichtjes, Iv. Liederen, Eerdichten en Reliqua — V. en VI. Tijdkrans .— VII. en VIII, Rijmsnoer —, IX. Haiwatha's Lied — X. Laatste Verzen. Later nog Sprokkelingen.

GOEDHART-BEKKER (J. H.) opende de reeks van vrouwen, die ruw het sexe-leven der vrouw openbaarden. Martje Vroom,

een meisje ontmoet op het ijs wat in haar oogen een „echte

heer" is. Het kost haar deugd. Als hij trouwt en haar laat zitten, huwt ze in haar stand, na eerst den „echten beer" zich nog eens te hebben aangeboden.

De Dood van de oude Mevrouw van Leeuwen, een bundel schetsen. Beide Ijssel de Schepper, met wien

boeken onbruikbaar, het eerste vooral. Zie ook deze schrijfster later is gehuwd,

GOEKOOP DE JONG- VAN BEEK EN DONK (Cecile) woonde in den Haag en werd plotseling in 1898 beroemd door haar tendenzroman Hilda van Suylenburg, waarin zij hartstoch. telijk pleitte voor een beteren rechtstoestand der vrouw. In korten tijd beleefde het — een ongehoord feit in Holland — zes drukken. Nu vele van haar grieven zijn weggeruimd, wordt het zoo goed als niet meer gelezen, daar het literair weinig beduidt en noch door karakter-teekening noch door milieuschildering of zielkundige ontleding uitmunt. Later gaf mevrouw Goekoop nog uit Lelia, een roman waarin zij voor vrije liefde een lans breekt. Haar huwelijk met den heer Goekoop is ontbonden eh zij nam haar meisjesnaam Jkvr. van Beek en Donk weer aan. Na den dood van haar echtgenoot is zij met een franschen katholiek hertrouwd, tot wiens godsdienst zij later overging. Zij vestigde zich in Parijs. GOEJE (Reynoudina de) geb. te Lippenhuizen (Friesland) was sedert 1870 hoofdredactrice van het weekblad „Ons Streven". Zij was een vurige strijdster voor de rechten der vrouw en wijdde zich vooral aan de jeugd.

00 RSPRONKELIJKE WERKEN

67

De volgende kinderwerken zijn door haar geschreven : De Dochter van den Kozak, hist. vertelling uit den tijd van Catharina I — De Page van den Baron de Montigny, een verhaal uit den 80 jarigen oorlog — De Genius van het Kransje — Eva Strooveld .— De Vrijwilliger, een verhaal over den slag van Waterloo .— De Jeugd van beroemde Mannen -- Een Surprise, St. Nicolaas vertellingen -- De Jeugd van beroemde Vrouwen -- Kruidje roer rnij niet — Broertjes en Zusjes — Het Begin van Jan Willem' s leven —, Mathilde's Moeder en vele andere vertellingen. Mej. de Goeje schreef onder psd. Agatha, grieksche vertaling van haar naam de Goeje. Zij werd veel gelezen en was zeer geliefd om haar ongekunstelden gezelligen verhaaltrant. Afgezien van haar protestantsche en eenzijdige vaderlandsche sympathieen is zij een zeer verdienstelijke schrijfster, wier boekjes nog gaarne worden gelezen door jonge, niet al te wijsneuzige meisjes. De Genius van het Kransje en de Dochter van den Kozak zijn het meest bekend en worden nog telkens herdrukt.

GOEVERNEUR (Johan Jacob Antony) geboren te Hoevelaken 1809, overl. 1889, werd doctorandus in de letteren. Hij schreef onder schuilnaam Jan de Rymer : Gedichten en Rijmen. — Kinderpoezie -- Fabelboek. Op dat gebied het beste dat wij hebben met het werk van Jan Pieter Heye.

GOGH (Anna Kaulbach van) geb. te Velzen 1869, woont sedert haar huwelijk in 1899 te Arnhem. Zij schreef behalve eenige tooneelstukken, die niet veel succes hadden, een groot aantal romans. Mammon, eenigszins socialistische novellen —, Tragedie, fel liefdeleven — Kleine Menschen —, Moeder, die zich afslooft voor hare kinderen, maar ze geestelijk vervreemdt -- Rika, fel liefdeleven —, Voor twee Levens, vrije liefde — Impromptu's korte schetsen, zelfmoord -- De Schuld, twee kleine verhalen die behoorlijk zijn 6— Getijden: ondergang van Amsterdamsch handelshuis —, Opgang -De hooge Toren, voor dienstweigering —. Het Licht van Binnen, blind meisje als een goede genius — Op de Kentering, buiten-echtelijk verkeer —, Opgang en het vervolg De Droom, voor volwassenen, tamelijk levendige beschrijving eener bevalling -- Zusters, ongehuwde moeder —, De Sterkste, overrompelend van passie -- Het rijke Leven, voor rijpere lezers, een meisje dat van haar verloofde alles wil weten, zich dan af keert en drie jaren later weerkeert — Levensdoel, niet goed — Op den Drempel vol Geheim, wederzijdsch huwelijksch bedrog — Scheidingslijnen, een bundel geschikte verhalen — Jet Lie, de geliefde van Mirabeau, voorbehouden —, Liefde die Overwint, prostitutie en zelfmoord. Liefde en nog eens liefde en niet van de beste soort is het altijd weer terugkeerende onderwerp van mevrouw van Gogh's romans. Zij munt uit door haar

68


milieu-schildering, haar stijl is vlot maar soms wat stroef. Haar moraal is volstrekt niet christelijk, eerder socialistisch getint. Bij voorkeur teekent zij mislukte levens, vrouwen in opstand of in strijd met haar levensomstandigheden. Alhoewel er na haar schrijfsters zijn opgetreden met nog krasser meeningen is zij toch, behoudens eenige uitzonderingen, volstrekt niet aanbevelenswaard.

GORTER (Herman) zoon van Simon G. Geboren in 1864 te Wormerveer, promoveerde in de oude letteren. Socialist en daarna communist. Men noemt zijn werk wonderschoon, doch daar zullen maar weinigen zijn, die hem verstaan om zijn sterk individualisme. Zoo Mei —, Pan en Een klein Heldendicht alsook De School der Poezie (I Sensitieve Verzen, II Overgang van Individualisme tot Socialisme, III Socialistische Verzen), verkondigen zijn liefde voor het socialisme. Later leverde hij felle kritiek op de beweging van '80.

GORTER (Simon) 1848-1871. Predikant te Wormerveer, daarna redacteur van het vroegere „Nieuws van den Dag". Een uitstekend en geestig prozaschrijver. Een Praatje —, Letterkundige Studién, verzameling Gids-artikelen — Een Jaar Levens voor de Dagbladpers, verzameling krant-artikelen.

GOUDSMIT (Samuel) 1884 Geboren. Als Israéliet zoekt hij vooral de joodsche volksomgeving en teekent met felle realistiek. Zijn stijl is gemaniereerd, vooral in het laatstgenoemde boek. Zoekenden, joodsche roman — Van Zwarten en Blonden — Dievenschool — In de groote Leerschool, (Novellen : In de groote Leerschool ; Hoe de kleine Sjimmie Neeler burger werd ; De Onverbeterlijke ; De Hengelwedstrijd ; Moeder Zijpe's verjaardag ; Kinderen ; In de Engte). ---, Van Droom en Wereld is in zulk een gemaniereerden stijl gestreven dat het onleesbaar wordt, hetgeen eene verdienste is. Geen lectuur, die aanbeveling verdient.

GOLIW (Johannes ter) 1814-1894. Onderwijzer te Amsterdam, werkte met van Lennep aan diens Uithangteekens. Een Wandeling door Amsterdam in de 17e eeuw — Geschiedenis van Amsterdam, een werk van 8 d1n. — Amsterdamsche Verhalen (Heintje Hoek ; Hoe Reinout van Brederode een slechten Hij schreef over Amsterd. Oudheden :

Sinterklaas had ; Hooge Recommandatie ; Een angstvolle Nacht ; Wat zeven Visschertjes vingen). Voor lief hebbers van den ouden tijd zeer onderhoudend en interessant,

GRAADT VAN ROGGEN (W.) Kwam in 1903 uit met

Het schouwende Leven.

Daarna met de novellen :


69

Tuberculeus, sentimenteel; bewondering van het katholiek geloof als iets poetisch Vereenzaamd, enkele kleine verhalen, waarvan sommige roerend

en naiefs —

van eenvoud ; ook hier weer het bewonderen eener religieuze-ziekenverpleegster,

GRAM (Johan) geb. te 's Gravenhage 1833, aldaar over!. 1914. werd eerst opgeleid voor de schilderkunst, ging later over tot de telegraphie en werd vervolgens benoemd tot stenograaf bij de Staten Generaal. Hij schreef onbelangrijke reisherinneringen en kunstbeschouwingen. Schetsen en Novellen verschenen in verscheiden tijdschriften. Hij was een goed voordrager en trad menigmaal voor Nuts- en andere vergaderingen op tot voorlezing zijner eigen stukjes. Onder een Dak werden vele zijner schetsen ondergebracht — Een Huwelijksreisje ,-- De roode Handschoen -- Frans Belmont —, Een politieke Tinnengietster -- De familie Schaffels — Maurits van Moreelen — Schakels uit een Keten -- Een Haagsch Fortuin — Zeven Spruiten. Voor de Jeugd : Tom Tyler in het Paardenspel — Bonte Schakels -- Een ruime Oogst — Mijn Praatstoel. Gram was van huis uit katholiek, later werd hij afvallig en gaf blijk van zijn gevoelens door de vertaling van „Le Maudit" (De Vervloekte), een afschuwelijk pamflet tegen de katholieken. In zijn overige werken is echter niets van dien of keer te bespeuren.

GRAS (H.) schreef de onderstaande goede jongensboeken: De Heiden van Waterland -- Siem Pompel in Belgie -- De Dijk bezweken -Met z'n Beiden — Henk Blik --- Boer Laan en zijn Vrienden.

GRAVE (Emiel de) 1872-1903, deze jong gestorven Vlaming schreef eenige goede boeken, voor iedereen. Door een Poort -- Sparrenagels — Brem en Varen.

GROENINGEN (August van) overleed 1890. Hij was onderwijzer in Rotterdam. Schreef in 1890 den zeer naturalistischen roman laten schetsen werden uitgegeven onder den titel

Martha de Bruin ; zijn nageEen Nest vol Menschen. Hij

beweegt zich vooral onder de lagere volksklassen. Voorbehouden,

GULDEMONT (Emilie Weggeman) een verwarde geest, die korten tijd katholiek was en toen overging naar de oud-katholieken en met vijandelijke romannetjes de kath. kerk bombardeerde. Een Joodsch Hoveling --- Gelofte van Kuischheid, (Mystiek en Occultisme) -Een Kloosterling — Rome en Utrecht. Verboden boeken.


70

GUTTELING (Alex) zoon van den Landraadspresident, geboren 1884 te Bondowoso (Java). Studeerde in de rechten te Amsterdam, maar wegens een sloopende ziekte moest hij zijn studie opgeven. Hij huwde in 1906 en overleed in 1910. Een Jeugd van Liefde, waarin prachtige verzen, bracht hij mee ten huwelijk. De gedichten Doorgloeide Wolken, kwamen uit na zijn dood,

GIJSEN (Marie) werd geb. te Gouda 1856 en woont nu in Schiedam, waar haar broer burgemeester is. In de 80er jaren begon zij kleine novellen te schrijven en grootere romans: Peccavi -- Drie Gratien — Geheiligd Vuur, die thans zoo goed als onvindbaar zijn, hetgeen niet te betreuren valt. Hoewel niet bepaald slecht, zijn zij toch veel te hartstochtelijk en vol. maakt godsdienstloos, terwiji haar stij1 stroef en soms zeer onbeholpen is. Eerst toen Mejuffrouw Gijsen eenige jaren in Berlicum (NoordBrabant) gewoond had, vond zij haar weg, een weg, die haar naar groot succes zou voeren. Zij bestudeerde de Brabantsche boeren en boerinnen niet alleen, maar nam ook de Brabantsche natuur geheel in zich op. Zij kent het dialect alsof zij een geboren Berlicumsche is en drong diep in de ziel van de eenr voudige menschen, wier lief en leed zij voortaan zou verhalen. Zij deed het op zulk een uitmuntende wijze, dat haar verhalen den eersten rang innemen in onze landelijke literatuur. Zij zijn realistisch in den goeden zin des woords. Gelukkig is het geen kinderlectuur. Zij zijn doorademd van een echt katholieken geest. Brord en Hanne, een pleidooi voor drankbestrijding --- Hooger op ! roeping tot het priesterschap en strijd --- Een uit Velen, de ellende der mobilisa tie ---, On geweten Levens, schetsen en novellen evenals het volgende Uit het Hart van Brabant --- Op Akkermans Hoeve,

H.-P, (L.) Strafschuldigen? vraagt de schrijfster van deze schetsen over de verwaarloosde jeugd en de wijze waarop zij voor het

kwaad words opgevoed. Het zijn zeer boeiende en leerzame stukjes werkelijkheid, die schrijfster bij uitoefening van haar ambt heeft waargenomen. HAAN (Jacob Israel de) geboren te Smilde (Dr.) zoon van een rabbijn, broeder van de bekende schrijfster Carry van Bruggen.


71

Hij was onderwijzer, bereidde zich voor tot de universiteit, promoveerde in de Rechten en werd privaat-docent te Amsterdam. In 1919 ging hij als correspondent van het „Algemeen Handelsblad" naar Jeruzalem, werd in 1920 aldaar lector in het Strafrecht aan de Regeeringsschool voor Juristen. In Juli 1924 vie! hij door de hand van een sluipmoordenaar. Hij was in de oorlogsjaren van libertijn een orthodox Israeliet geworden en een vurig Zionist. Zijne romans of hoe men ze noemen wil : Pathologieen en Pijpelijntjes, verheerlijking van tegennatuurlijke ontucht, zijn verboden ; ook Libertijnsche Liederen — Het Joodsche Lied, eerste deel, mag men op zij schuiven — In

Russische Gevangenissen en Liederen is vooral het medelijden aan het woord. Uit Een nieuw Carthago en Jeruzalem spreekt de hoop en de teleurstelling van den Zionist, uit het Joodsche Lied, tweede deel, geloof en berouw over het verleden. In het algemeen staat een Christen geheel vreemd tegenover zijn geschrif ten.

HAAR (Bernard ter) 1806-1880 geboren te Amsterdam. Hij was predikant bij zijn leven en was dat ook te dikwijls in zijne Gedichten. Uit de school van Tollens, maar dezen in menig opzicht overtreffend. Men denke maar aan Huibert en Klaartje, Eliza' s Vlucht e.a. Na op vele plaatsen als predikant te hebben gestaan, werd hem een professoralen leerstoel aangeboden te Utrecht. HAARDT (J.) Metella, verhaal uit den tijd van Nero ; ook Ave Imperator. Schrijver is niet katholiek, maar geeft bier een teekening van het geloof en de standvastigheid der eerste Christenen, waarop wij niets hebben of te dingen.

HABBEMA (Koos) zie Heyermans (H.) HARE WYCH (Zuster) Kloosterlinge uit de 14de Eeuw in Vlaanderen. Wij vermelden Naar bier omdat zij de grootste en diepste mystieke dichteres is der middeleeuwen en hare Liederen in 1907 door Johanna Snellen met inleiding en woordenlijst uitgegeven en Vizioenen, door Albert Verwey in nieuw-Nederlandsch overgezet, binnen het bereik van de meeste lezers zijn, die deze prachtige poezie van extase en droef held willen genieten.

72


HALLIWELS (Edward) de schuilnaam van een hollandsch priester, die met veel verbeelding en vernuft zich aan 't makers van goede detective-verhalen heeft gezet. De Misdaad van Robert Weston — Mij is de Wraak — De Heks van de stille Heide ,-- Maaiers van den Dood De Lawson-Brillanten. Zij zijn niet bedoeld als kinderlectuur, ofschoon de oudere jongens en meisjes ze kunnen lezen.

HANNA onder dezen gefingeerden naam verschenen eenige boekjes „Voor de Coupe. Als een eigen Kind Jonkheer van Aden -- Gevonden -- Rust na den Strijd, waarop niets valt te zeggen.

HANS (A.) De katholieke volksbibliotheken staan vol van de inderdaad brave boeken van dezen schrijver. Wij zullen er geen een van noemen, want tijdens den oorlog ontpopte deze Vlaming zich in zijn ware gedaante, en bleek het dat hij een hater was van de kath. Kerk. Hetgeen ten overvloede nog blijkt uit zijn verhaal De Bijbel van den Pastoor, dat een pamfletje is. HANSIE Beestmensch -Nymphomane. Het is walgelijk.

Onder dezen pseudonaam verschenen de pornografische romans :

Het Nachtboek van een Kinderjuffrouw

HAREN (Willem van) 1710-1768. De dichter van het schoone klaaglied Het Menschelijk Leven. Door veel tegenspoed terneer geslagen, doodde hij zich zelven te St. Odthenberg. HAREN (Onno Zwier van) 1713-1779. Broeder van den voorgaande. Naar aanleiding eener beschuldiging van zedenmisdrijf, moest hij het Hof verlaten en wijdde zich op zijn kasteel te Wolvega aan wetenschap en kunst. Zijn voornaamste werk is De Geuzen, eene verheerlijking van de watergeuzen. Wij kunnen het gerust lezen, maar zullen het waarschijnlijk niet doen. HAS (Nelly) een lieve calvinistische schrijfster, wier boeken bestemd lijken voor protestantsche jonge dames. Clara van Arkel,

van een meisje dat men ten onrechte den naam van flirt

Zusterliefde, van een meisje dat ten huwelijk gevraagd, weigert, om haar oudere zuster een kans te geven Lichtende Verten, van heeft gegeven r

73


een weerbarstig meisjeskarakter, dat eindelijk zich wil onderwerpen ,—

Roeping ---- De Blinde en zijn Vrouw,

Haar

zijn van hetzelfde genre, liefdevol en

zeer godsdienstig.

HASEBROEK (Johannes Petrus) zie Jonathan. HASEBROEK (Elisabeth Johanna) geb. te Leiden 1814, overl. te Amersfoort, was de zuster van Jonathan (Johannes Petrus Hasebroek). Zij volgde hem naar de pastorie van Heiloo, later naar Breda, waar zij tot zijn huwelijk bleef. Toen vestigde zij zich in Wijk bij Duurstede en vervolgens in Amersfoort. Zij had een buitengewoon godsdienstigen aard. Reeds zeer jong hoorde zij stemmen, die haar tot iets hoogers riepen. In Heiloo maakte zij kennis met de vrienden van haar broer, in wier kring zij de goede genius werd. Hier ontwikkelde zich haar schrijfsters-talent. Onder den invloed van haar broer schreef zij haar eersten roman Te Laat. Haar tweede werd aan den geliefden broer opgedragen, aan wien zij bekent zoo veel verschuldigd te zijn. Elise —, Twee Vrouwen — Margaretha Blaaren.

HASPELS (George Frans) in 1864 te Nijmegen geboren, studeerde te Utrecht, werd predikant te Colmschate (1888), in Kralingen (1895) en in Rotterdam (1900), waar hij in 1916 overleed. Hij was oprichter van „Ooze Eeuw" (1900), welk tijdschrift 1 Januari 1925 werd opgeheven. Zijn boeken onderscheiden zich door mooie natuurbeschrijvingen en godsdienstige levensopvatting. Een enkelen keer met een hatelijkheidje aan het adres der katholieken. Vreugden van Holland, schetsen uit Texel en Urk —, Zee en Heide ,---, Herrijzenis — Boete ; (moeielijk door het dialect; gestoei met boerenmeiden en domme praat over de H. Mis) —, Onder de Brandaris, schetsen —, De Stad aan het Veer, (een lichtzinnigheidje over de biecht, zoo ter loops) — Wisselend Llitzicht — David en Jonathan (zijn mooiste boek) .— Scandinavische Reisschetsen, inhoud : Een mooie Dag ; Op Zee ; Op de Stolkjaerre ; Tusschen Sagen en Rurnen ; In de Rookhut ; Tot Hamerfest ; Ringerthe ; Zweden ; Naar de Keck; Pension.

HAVERSCHMIDT (Francois) geboren te Leiden in 1835, Etti-


74

deerde in Leiden, was predikant op verscheiden plaatsen, het laatst te Schiedam, waar hij in 1884 overleed. Hij is vooral bekend onder den naam Piet Paaltjens, waarmede hij zijn „academische poezie" onderteekende Snikken en Grimlachjes, kostelijke humor, die nooit zal verouderen. Veel van die gedichten bestaat uit regels van toen min of meer beroemde dichters. Hij schreef nog schetsen en novellen, veelal herinneringen uit zijn jeugd. Zij werden verzameld onder den titel Familie en Kennissen, staan lang niet op de hoogte der Snikken en Grirnlachjes, ofschoon ook bier de vriendelijke humorist (die in werkeiijkheid een zeer zwaarmoedig man was) om den hoek kijkt. De beste zijn : Mijn

heelen dag Uitrijden

Broerje -- Het Verhaal van Oom Jan Een Kerstvertelling. Bedorven

We Gaan den

HEEZEN (Ch. van) Het Masker

Anders, twee verboden boeken, die in romanvorm een betoog

houden ten gunste der homosexualiteit.

HEGENSCHEIDT (Alfred) geb. 1866. Een der vier eerste redacteuren van „Van Nu en Straks". Muziek en Leven. Vier jaren Starkadd, dat de geestesrichting

In dat Tijdschrift verscheen zijn sonnetten-cyclus later, in 1898, zijn drama in rymlooze verzen

der toenmalige jongeren vertolke en zeer werd bewonderd. Ziekten hebben den dichter verhinderd zijn talent ten voile te ontwikkelen.

HEIMANS (E.) Thijsse zulke Hei en Van Vlinders — In het In Sloot en Plas Dennen -- In de Duinen Vondelpark -- In het Bosch -- Wandelboekje voor Natuurvrienden.

Er is een avontuurlijk jongensboek van dezen geleerde, die later met

mooie boekjes voor natuurvrienden, ouden en jongen heeft geschreven

HELLEN (Max) de schuilnaam des echten schrijvers (dr. M. Huddleston Slater) van den indertijd door Boekenschouw bekroonden roman : Het Parelende Leven. HERMANNA. Onder dezen naam schreef Mej. A. H. Schluter boeken voor de Jeugd, die goed werden bevonden : De Zusjes van de Berkenhoeve — Lot Mertens -- Op den Seventop -Kasteel Rompersburgen. En voor ouderen Kinderloos en Mieke.

HERMANS (een schuilnaam van Dosfel.) HERMUS (Cor) Een Moeder, die

dapper haar gezin beschermt tegen de slechte invloeden van Broeder Johannes, dat heel onschuldig is.

den tijd. Hij schreef ook


75

HERS (Anna) Barbara Rens schetst zij den strijd van een predikant op een Hollandsch dorp met de weerbarstige notabelen. Het boek is goed, maar zal uit den aard In

der zaak den protestantschen lezer het meest trekken.

HEUFF Azn. (Johannes, Adrianus) geb. te Avezaat 1843, aldaar overleden in 1915. Leefde ambteloos. Hij schreef meestal historische romans onder schuilnaam Huf. van Buren, die zijn eigen naam in vergetelheid bracht. Voor het tooneel :

Speculanten en

Het Nichtje van den Bakker -- Hotel Wittebrood -Buat, dat te Amsterdam in den Stadsschouwburg

het drama

werd opgevoerd.

In 't Vuur van den Verkiezingsstrijd -- Het Testament van Dome Jan ; de historische : De Kroon van Gelderland en De Mannen van Sint Maarten — De laatste der Arkels ,--, Johannes de Speelman -- Hertog Adolf. Romans :

Hij dringt niet door tot den geest dier tijden, houdt zich aan het uitwendige leven. De bril, waardoor hij alles ziet, geeft hem soms een verwrongen beeld van het katholicisme, wat verstandige lezers spoedig ontdekken. Na zijn dood bleek hij, onder schuilnaam C o s i n u s, de schrijver van den geruchtmakenden roman Kippeveer, waarin een loopje wordt genomen met spiritisten en kopstukken der Anti-Revolutionnaire partij.

HELIVEL (F. A. v. den). De vroegere, thans overleden mederedacteur van de Katholieke Illustratie, waarin hij placht te schrijven onder psd. Ravo. Een onder Weinigen — Kerstvertellingen. Hij vertaalde ook het bekende werk van Silvio Pellico: Mjne Gevangenissen.

HEUV EL (H. J. M. van den) LIit het Land van Ravenstein, prettig vertelde geschiedenis van een onverbeterlijken deugniet, een Brabantschen Uilenspiegel.

HEYE (Jan Pieter) 1809-1876. Geboren te Amsterdam waar hij later optrad als geneesheer. Hij is met Goeverneur onze beste yolks- en kinderdichter. Al de Volksdichten -- Al de Kinderdichten -- Poezie

op

den Levensweg.

HEIJERMANS (Herman). Geboren in 1864 te Rotterdam, ging eerst in den handel, daarna in de journalistiek en was als „Gerrit- een gevreesd tooneelcriticus. Hij leefde eenige jaren in Berlijn, keerde terug in Amsterdam, waar hij tot zijn financieel ongeluk, de directie op zich nam van een tooneelgezelschap.


76

In 1924 stierf hij aan een langdurige ziekte en werd met socialistisch eerbetoon begraven. Hij was de groote propaganda-schrijver van het socialisme en van alle ontevredenen in zijn afkeer van godsdienst, gezag en kapitaal. Onder den naam Samuel Falkland schreef hij een duizendtal schetsen, die als feuilleton verschenen en werden uitgegeven in bundels : Schetsen —, Kleine Verschrikkingen -- Gevleugelde Daden -- Drifrende Klompjes -- Biecht eener Schuldige — Joep's wonderlijke Avonturen — Kleine Vertelsels. Bovenstaande „Falklandjes - zijn voor ouderen geen verkeerde lectuur, maar Drijvende Klompjes en Biecht eener Schuldige bevatten beschouwingen, die men moet corrigeeren. Overigens zijn deze schetsen en verhaaltjes bijna altijd raak, maar ruw en niet zelden plat. Onder den naam Ha b b e m a schreef hij een smerigen roman Kamertjeszonde (verboden.) H e ij e r mans: Diamantstad (een onmenschelijk vies boek) ----

Trinette (groot

voorbehoud) — Een Jodenstreek? (waaruit zijn haat spreekt tegen den doop der christenen, en dat eigenlijk onbedoeld, een pleidooi levert tegen het gemengde huwelijk) —

Interieurs is behoorlijk. Zijn laatste boek Droomkoninkje

is aandoenlijk en goed, even sentimenteel. Voorts is hij een knappe, niets ontziende, de inspiratie meestal uit zijn wrok puttende tooneelschrijver met groot talent ; de voornaamste werken zijn :

Ghetto Het

(strijd van een jongen joodschen vrijdenker tegen de joodsche traditie) ----

Zevende Gebod (pleidooi voor vrije liefde) --- Het Pantser (soldaten-komedie) —, Ora et Labaro (de ellende van de werkers op het land) ---, Allerzielen (tegen den godsdienst) — Gluck Auf (over de mijnwerkersellende en de hebzucht der kapitalisten. Een leesbaar boek, en genoeg om een idee te hebben van H.'s kunst) —,

De Meid

(gaat nog al) — Op

Hoop van Zegen

(uit de

visscherswereld). Al deze stukken hebben socialistische tendenz en als zoodanig zijn ze gevaarlijke lectuur.

HEIJERMANS (Ida) geboren in 1866 te Rotterdam, leerares aan de Industrieschool aldaar, schrijft opvoedkundige schetsen en kinderboeken, die zuiver ethisch zijn en den godsdienst buiten geding laten, In grooten Kring -- Prins Peter -- Vertellingen van de Maan -- Zoo mooi als Zonneschijn .— Sprookjes — Olaf de Vondeling -- Het Goud achter de Bron -- Vertellingen -- Uit Tante's Jeugd .— Naney's Avonturen ; maar overigens goed.

HEYNES (H. J.) Kinderen Noord Hollands ;

voor de meeste volwassenen kan deze beschrijving

77


der zeden van boeren en visschers door den predikant-schrijver wellicht nog aantrekkelijk zijn, niettegenstaande een kleingeestigheidje tegen de katholieken en de al te uitvoerige schildering der verleidingskunsten van een meisje en de daarop volgende liefdesroes. Dit laatste is ons grootste bezwaar tegen het boek ; zelfs volwassenen kan die beschrijving nog geneeren.

HICHTUM (N. van) Onder deze en haar eigen naam schreef mejuffrouw S. Bokma de Boer een groot aantal kinderboeken en een boekje over Ethel Turner en haar Werken. Onder haar boeken voor de jeugd zijn er vele, die in Afrika spelen. Kajakmannen Sipsu Afkes Tiental (uit het Friesche Ohoehoe of hoe een kleine Kafferjongen Page werd bij den Ohoehoe, een kaffersche Heldin. Ohoehoe in de Wildernis

Wij noemen de beste ; Arbeidersleven)

Koning

HILLE-GAERTH8 (C. M. van) heeft fijne en wijze boeken geschreven. Tuintjes Stale Wegen De Plaats waarop gij staat.

In Knop -- De Feesten van Det en Not -De twee laatsten zijn voor de jeugd.

HILDEBRAND zie Beets (N.) HOEK (Gerard van den) 1891-1916. Het kostelijke Leven (schetsen) en Ontmoetingen van een Kniesoor zijn twee boeken van dezen jonggestorven schrijver, die veel van de toekomst deden verwachten. In den stijl voelt men bewondering voor van Deyssel.

HOEKSTRA—KAPTEIJN (Nelly) schreef een massa stukken voor liefhebberij-tooneel, met gezonde strekking. Prinses Edelhart en andere Sprookjes -- Lou --een Bakvischje -- Ali en haar Vriendje.

Voorts boeken voor de jeugd

Lief en Leed

van

HOEFFELMAN (Marie) Is zij een Nederlandsche ? Zijn haar boeken oorspronkelijk ? Voor ons nog een raadsel. De Pastorie van Argenti6res, zou het tegendeel doen vermoeden. Het boek kan men lezen, maar het is niet veel zaaks : dochter van dominee trouwt met een man met een verleden, het blijft haar een kwelling. Na haar dood, komt de vroegere „vriendin" zijn kind verplegen en hoopt hem te trouwen. Als een andere wordt gekozen loopt ze het water in. Brigitte is tweeslachtig. Het begin is ouderwetsch, dan wordt het ineens modern. Het gaat over een meisje dat veel tegenspoed in de liefde heeft gehad en toch nog gelukkig wordt. Zonnewende vertelt van een groep studenten, die een meisjesschool binnendringen en de stoutmoedigste knaap dwingt een kus af. Wat aanleiding wordt dat zij later trouwen. Geen dezer boeken is voor jonge meisjes.


78

HOFDIJK (Willem Jacob). Deze schilderdichter werd geboren te Alkmaar in 1816, was klerk ter secretarie, daarna onderwijzer en het laatst leeraar aan het Gymnasium te Amsterdam. Wat thans nog te genieten valt, vooral in goede voordracht, zijn de Balladen van Kennemerland en even nog de Historische Landschappen. Zijne Geschiedenis der Nederl. Letteren en Het Nederl. Volk, geschetst in de verschillende tijdperken zijner ontwikkeling, heeft alleen een academische waarde.

HOFKER (Jan) psd. Delang. Gedachten en Verbeeldingen,

uitgegeven met inleiding van Van Deyssel. Een

staal van impressionistisch proza, dat het schier onmogelijk maakt, na te vertellen waar de schrijver het over heeft.

HOLLAND (Jan) zie Vitringa (A. J.) HOLLANDER (F.) Het laatste Geluk,

Een jong meisje heeft een getrouwden man lief en maakt

zich wijs dat het niet zoo erg is . . . . en daarom is het boek wel erg verkeerd. Juist zulke insinueerende verhalen doen veel kwaad.

HOLT (William) achter dezen naam schuilt een katholiek onderwijzer, die verdienstelijke detectieve-verhalen schrigt : Het Drama van Schillerhorst —, De Broeders des Verderfs ---- Het Schot op het Spook — De Geheimzinnige Derde. Ook voor de rijpere jeugd geschikt.

HOM (0.) De A(lossing van het geld, dat een arme kantoorbediende, wiens dochter trouwen moest, gedwongen was op te nemen. En daar tobben ze nu over. De ouders spreken met de grootste gemoedelijkheid over de zonde van het meisje, als over een heel gewone gebeurtenis.

HOMOET (J. G.) schreef kinderboeken, die voor de protestantsche jeugd bestemd zijn, en zeker het laatst genoemde, dat in 1924 verscheen. Als een Zonnebloem —, De Liefde van de Veermansdochter ,--, De Verborgen Troon —, Een IJdel Woord —, Tot de Zon doorbreekt en 't laatste : De Hofnar van Gelre. Een verhaal uit 't begin der 16e Eeuw. Niets voor ons.

HON HON (Louise) schreef voor de katholieke jongens en meisjes : Het Gestolen Kind — Jan van den Bosch en zijn Kring -- Het nieuwe Kindermeisje — Angelo en Feestklokjes (versjes bij alle mogelijke gelegenheden.)

HONDIUS (J. M.)


79

Sebastiaan, een ziekelijk gevoelig en lang niet normaal mensch komt bij vergissing als inwoner in een slecht huis terecht. Hij wijst de zonde af, bezoekt het zelfde soort vrouwen in de gevangenis. De schrijver heeft waarschijnlijk willen leeren dat goedheid alles vermag. En dat is waar, maar niet als het de goedheid is van Sebastiaan. Maar zeer weinigen kunnen zoo'n verhaal verwerken. En liefst moest het niemand willen beproeven

Mensch ? keuren wij

om zijn leerstellingen beslist af.

HONIG (Marie) schreef neutrale kinderverhalen : Het Gezin van den Houtvester Millie's Vacantie Een moeilijk Jaar -Het Huisje aan Wilgenpad -- Mies — Van twee Meisjes.

HOOFT (Pieter Corneliszoon) geboren te Amsterdam in 1581, zoon van den burgemeester der stad, overleden te den Haag in 1647. Van zijn zeventiende tot zijn twintigste jaar reisde hij voor zijn ontwikkeling in Duitschland, Frankrijk en Italie. Vooral Italie kweekte den kunstenaar en den taalgevoelige in hem. Warenar trok lang de bewondering ; de treurspelen Geeraerdt Velzen en Bato vielen bij zijn tijdgenooten niet in den smaak. Zijne Sonnetten zijn geestig en vloeiend. Zijn prozastijl is kernachtig en door zijn Zijn blijspel van

gedrongenheid vaak moeilijk te verstaan. Zijn voornaamste prozawerk zijn

De Nederlandsche Historian.

Hij had in Leiden gestudeerd in de rechten en werd in 1609 benoemd tot Baljuw van Gooiland en Drost te Muiden. En om hem been op het slot te Muiden, verzamelden zich de kunstvrienden en vormde zich de bekende Muiderkring.

HOOG (Aletta). Een vruchtbare schrijfster, die al ongeveer dertig jaren het jonge volkje van lectuur voorziet, protestantsche en neutrale en vertaalde of bewerkte en oorspronkelijke. Een gelukkig Viertal

Koninginnetje -- Van een eenzaam klein Meisje.

zijn neutraal.

HOOGEWERFF (G. C.) Jacob Martens Een Verhaal nit de Zestiende Eeuw.

De geleerde schrijver,

De Ontwikkeling der Italiaansche Renaissance en over de schilderijen van Gerrit Honthorst) verklaart dat de Kath. Kerk vol afgoderij en supersticien zit. Dat

hij staat aan het Nederl. Instituut in Rome (en heeft ook nog geschreven

weten wij nu onderhand 66k wel en ernstige ontwikkelde menschen behoeft het niet te weerhouden kennis te nemen van dezen roman, omdat hij zoo bekwaam een beeld geeft van het leven dier dagen.


80

HOOGSTRATEN—SCHOCH (A. van) Evenals de

Kjkjes door het Levensvenster bewijzen dat de schrijfster een

vrome protestantsche is, pleiten daarvoor ook de ernstige levensopvattingen en de christelijke beschouwingen van deze drie romans;

wet -- De Slotvrouwe van Westwoude .— Renata,

De groote Levens-

en vooral onzen prote-

stantsche landgenooten zullen zij voldoening geven.

HOORN (Mil. van) Onder den Ouden Jan,

dat is de toren van Delft, die neerziet op het doen

en laten van de jongelui, die hier voor reserve-officier werden klaargemaakt , en wij zien mee hun lief en leed, hun spel, plagerijen, gestoei en onschuldige verliefdheidjes.

HORA ADAMA (J.) De Jongen met de Bloeze uit het leven van een Spaanschen stierenTropenstudies, waarin gevoelige vertellingen en goed. Maar de schrijver is daarna afgedwaald ; in Astrale Liefde levert hij een theosophischen vertelt in

vechter —

roman, een dwaas en verboden boek.

HORST (Jan van der). Men vroeg ons vaak naar het gehalte der boeken, die door Jan van der Horst in colportage worden aangeboden. Welnu, dit moge volstaan. J. v. d. Horst verspreidt volksboeken in afleveringen om de slechte colportage-romans te bestrijden. Wat hij tot heden aanbood, was religieus en moreel goed, maar speculeerde soms te veel op de ruwe instincten van het yolk b.v. Misdaad en Boete .--, Gouddorst en Misdaad. Dat is ook verkeerd, en doet onbewust kwaad. Een echt volksboek moet beschaven en veredelen ; sensatie-romans doen dat allerminst. Hierbij zij opgemerkt dat de meeste romans van v. d. H. vrij zijn van het aangewezen euvel. HOVEN (Therese) geboren 1860, ging in 1890 naar Indie om te huwen met den journalist S. Kalif, maar keerde het jaar daarop, na ontbinding van haar huwelijk, terug naar Europa. Sinds heeft zij een lange reeks romans en kinderlectuur bezorgd. men Zaait .. . , --- Van Koningsplein naar Gang Ketâpan — Van een Dessakind --- Nonnie Hubrechts .— Naar Holland terug — Toko Vermaas — In Sarong en Kabaai -- Uit het Land der Klapperboomen -- Vrouwen Lief en Leed onder de Tropen. Indische romans : Zoo


81

'n Zeemansbruid Overwonnen Wreed Noodlot — Aan den Leiband — Santa Catharina Hooger Op -- Broeder en Zuster Linda — Artistendroom Zuster Een Erfenis van Rouw in de Schaduw Grootmoeder -- Mimosa -- Meisje Grootmoeder Onder de Palmen en Waringins — Go — Avanti — De Jonker van den Stins — Op valsche Gronden Moederschap — De dure Tijd 't Winkeltje -Het Suikerpaleis Schijniicht e.a. Andere romans of novellen

Over het algemeen kan men zeggen dat de strekking niet kwaad is, maar zij behandelt toch onderwerpen, die haar boeken niet voor jongere lezers geschikt doen zijn. Dat komt ook vaak door de weinig kiesche manier, waarop zij de dingen zegt. In Avanti bestrijdt zij het huwelijk van een teringlijder ; in De Passagiers van de R. is het een echtbreuk en zelfmoord uit wanhoop ; in Mimosa het leven van een doordraaier, die een onschuldig meisje heeft gehuwd ; in De dure Tijci gaat zij in tegen maithusianisme ; in het tweede deel van Go gebeuren vreemde dingen, ofschoon het boek niet slecht is ; in het Suikerpaleis worden intimiteiten uit het huwelijksleven niet tactvol te berde gebracht ; in Hooger Op en Wreed Noodlot speelt het blinde toeval de groote rol ; in Zuster Linda, schending der huweiijkstrouw ; in de jonker van 't Stins wordt ook nog een paar pagina's breed uitgeweid over zijn minder loffelijken studententijd. Onder

Verhalen van Een Erfenis van R. loopt een enkel minder goed -Overwonnen, alle drie de verhalen gaan over ongeloof en zedelijke afdwalingen. Daar zijn er maar weinig : als Valsche Gronden en Grootmoeder waarop niets de zes

valt te zeggen. Een weinig tactloos is bijna alles, en al haar menschen zijn volslagen godsdienstloos. Lectuur, die verheft is het dus niet, maar volwassenen, die niets beters zoeken, kunnen ze zich veroorloven,

HOPMAN (Frits) schrijft kritieken in „De Gids" en liet afzonderlijk verschijnen : In het Voorbijgaan, schetsen, die van goede opmerkingsgave getuigen en goed De Proeftijd Van de Liefde die vrij wou zijn Nachtwaker. De zijn drie laatste boeken vragen voorbehoud,

HOY.ER—VAN DER FEEN (Mevr.) meer bekend onder haar schuilnaam M. van Wakheren, won in het begin der zeventiger jaren vele harten door hare romans : Penserosa, waarin moderne theologie op echt vrouwelijke wijze behandeld wordt, en dat een denkbeeld geeft van wat in geloovige protestantsche kringen omging, toen de vaste grond als het ware onder de voeten wegzakte — Van Kind tot Vrouw en Zijn Zuster, twee familie-verhalen, waarin de echte vrouwelijkheid en de roeping der vrouw om gelukkig te worden door gelukkig te maken, op aantrekkelijke wijze wordt voorgesteld. De ouderwetsche manier van vertellen en de stijve dialoog ontnemen hun voor het tegenwoordig geslacht veel van de bekoring die zij op onze grootmoeders uitoefenden. STANDAARD-CATALOGUS 6.

82


HUBERT VAN BEUSEKOM zie Beusekom. HULLEMAN (Frans) 1879 De Avonturen van Mijnheer Richard, socialisme en liefdes-avonturen, bevallen ons heelemaal niet Toewijding, van een Amsterdamsch onderwijzeresje, wier karakter zoo goed uitkomt tegen dat van hare vriendin, Dien Sand, die over alles uitvaart, zelfs over den „burgerlijken Vondel"; voldoet wel. Maar in andere van zijn schetsen en novellen vinden wij te veel realisme en vooral te veel zwartkijkerij ; Stadsmenschen Een Tooneelspeelster Een

ongelukkige Vrouw.

De bundels korte schetsjes ;

Leven Scheiding

zijn bruikbaar.

HULZEN (Gerard Hendrik Ignaaz van) werd geboren te Zwolle in 1860, was eerst meubelmaker, daarna journalist en letterkundige. Zijn zwakke gezondheid deed hem naar 't Zuiden en naar Zwitserland reizen, doch maakte wellicht ook dien somberen man, die nergens in het leven wat zon kan zien. Zwervers (voor volwassenen nog bruikbaar) vervolgens Getrouwd (scabreus) Van de Zelfkant der Samenleving : I De Man uit de Slop (naargeestig en slecht) — II Marie van Dalen (ellende en III Zijn Kind (bedelkind dat vader haat en met moeder, die ondeugd)

Hij begon in 1899 met verschenen

spoedig zich met een ander troost, blij is als hij wordt opgepakt. Bedekte schunnigheidjes) In hooge Regionen (met voorbehoud) Een Vrouwen. biecht (lichtzinnig en cynisch) Wrakke Levens Machteloozen Ontredderden (somber en pessimistisch, ongezonde lectuur) r Liefdes Tusschenspel (onkuisch) — Annie Revers Llitvaart (voor volwassenen, met voorbehoud) De witte Vallei (Davos en het leven aldaar. Met voorbehoud) — De zwarte Wagen (goede teekening der wroeging ; voor volwassen lezers) De Liefde der Zinnen : I Aan 't lichtende Strand; II De Belofte. Dit zijn twee zeer onkuische boeken over een meisje dat niet trouwen wil, maar belooft zich vrij te geven, en telkens voor de daad weer terugschrikt. Dat eeuwig draaien om de zonde, de domme praatjes, die warden gehouden om haar goed te praten, maken deze twee vervolgdeelen tot schandelijke producten.

In het schilderen van de armsten onder de armen toont hij veel talent. De zwarte Wagen geeft hiervan wel het beste voorbeeld. Hij schroomt niet de walgelijkste toestanden en meest weerzinwekkende ontredderden voor te stellen. Men voelt daarin een socialistische tendenz, een aanklacht tegen de maatschappij. En onder dien druk maakt hij zich schuldig aan zware overdrijving en eenzijdigheid. Gelukkige huwelijken schijnt hij niet te kennen, want overal heeft hij den mond vol van vrije verbindingen.


83

Eerlijk gezegd moet van Hulzen het eerste boek nog schrijven, dat zijn lezers opheft. HURRELBRINCK (S. H. J. Lamberts) 1857, Limburgsch Advokaat en schrijver, van wien wij kennen Limburgiana (een enkel schetsje is wat plat, maar echt Limburgsch) —, Een Offer (een jong priester, die een goudstuk, waaraan voor hem eene herinnering was verbonden, offert om een strooper te redden) .— Vergelding (een wreede geschiedenis) --, Trots (een Boer voedt zijn kinderen op boven hun stand, zij makers hem arm, maar alles komt terecht) .— Misdadigerswereld (uit het leven, zonder al te rauw naturalisme) —, Madonna (Een meisje dat onder narcose door een tandarts wordt verkracht) --- De Eerste Mei (een droevig, maar mooi boek) — Van een Limburgsch dorp (vijftien aardige verhalen) .— Vaderland (van een Duitscher in Vlaanderen) — Het Wingewest (over Vlaamschen taalstrijd met een veegje voor de geestelijken) .— De Kinderen hunner Ouders (waarin de kinderen boeten voor de zonden der ouders ; is wel wat zwaar pessimistisch, maar de tendenz is uitstekend), In al deze verhalen ligt een goede tendenz, die echter in

Madonna niet te

achterhalen is. Overigens een twijfelachtig boek.

HUYGENS (Constantijn) geboren in den Haag (1596) promoveerde te Leiden in de rechten en was vanaf 1626 Raad en Secretaris van Hendrik, Willem II en Willem III. Zijn poezie is gekunsteld en gezocht, hetgeen hij voor een verdienste hield en waar hij zich dan ook met hart en ziel op toelegde. Trijntje Cornelis, die onverdragelijk plat is, en erger, Kostelick Mal is een hekeldicht op de dwaasheden der mode, dat men nog met plezier leest. Nogal vrij. In Hofwijck en Cluyswerck Hij schreef een klucht

voor onze ooren. —

beschrijft hij zijn doen en laten als hij vrij van 't Hof en in zijn kluis aan 't werken was. Interessant om den mensch Huygens te leeren kennen. Bij zijn Zede-Printen schreef hij geestige invallen, maar dikwijis ook weer te gekunsteld en te gezocht.

HUYGENS (Cornelie Lydie) geboren te Haarlemmerliede 1848, overleden te Amsterdam in 1902, trad op als een vurige voorvechtster van de rechten der vrouw, en vergezelde Mina Kru^ seman op haar propagandatochten. Zij debuteerde in 1877 met Helene van Bentink, waarop volgden Uit den strijd des Levens — Regina .— Arabesken (novellen) —, Ellen — Hoogenoord ---, Zomer — Berthold Meryan (socialistische propaganda-roman).

Zij deed zich voor, terecht of ten onrechte, als jonkvrouwe en


84

liet haar romans in aanzienlijke kringen spelen, maar allengs werden zij van lichtroze vuurrood. Met jeugdig vuur streed zij, vooral in haar laatsten roman Barthold Meryan, voor het socialisme. Men zegt dat de held er van naar het leven geteekend was en eigenlijk Ignaz Bahlmann heette, een socialistische leider, met wien zij in 1902 in bet huwelijk trad. Een maand later zocht zij den dood in een der vijvers van het Vondelpark. Zij werd met socialistisch eerbetoon begraven. Een vuurrood kleed bedekte haar baar en roode bloemkransen sierden den lijkwagen. Aristocrate is zij gebleven in haar hart en ze voelde zich in de volkskringen blijkbaar niet thuis. Haar romans lijden door hun te fel uitgesproken tendenz, baar stiji is zwaar en conventioneel. HUYS (Victor Leo). Een vlaamsch geestelijke, schreef : Bakelandt, de Rooversbende van 't Vrijbosch --- De Legenden van St. Franciscus. Het eerste boek wordt telkens herdrukt en wil niet verouderen,

IDSARDI Mooie Marie. Een verhaal uit het Friesche Volksleven. Marie wilde hooger op, ging naar Amsterdam en bracht het tot „Miss Mary" een zangeres in een tingeltangel. Maar toen zij ziek werd, keerde zij terug naar haar moeder en had een mooi sterfbed. De strekking is goed, het boek is zelfs vroom.

Een Heilig Ja, een verhaal uit het voile leven, kunnen wij hetzelfde zeggen. Kleine Luyden, schetsen uit het volksleven, bevallen ons het best. De beide Van

voorgaande zijn wat zalvend.

IERSEL (Charles van) Het Gouden Droornschip

van dezen schrijver is niet alleen een troebel boek,

maar men bemerkt uit het heele ding, dat het er op aangelegd is, een leelijke zonde goed te praten ; verboden iectuur. Ook zijn Oosterschen koningsroman Idzubar en de geschiedenis der Russische danseres Tamara Nasarowa wijzen wij of als mal en slecht.

ISING (Arnold) (geboren 1824 te Heusden, overleden 1904) in den Haag ; was voor den krijgsdienst bestemd, werd afgekeurd en toen aangesteld eerst bij de registratie, later als stenograaf bij de Staten-Generaal. Behalve vele, nu vergeten kinderboeken schreef hij in „de Spectator" en andere tijdschriften en de volgende romans :


De Graaf de Saint Ybar, Marie.

historische roman —

85

Haagsche Schetsen —, Freule

De historische romans en novellen geven blijk van veel studie. De personen zijn scherp en geestig geteekend, zoodat, al mogen stiji en vorm verouderd zijn, hun inhoud, vooral van Graaf de St. Ybar, spelend aan het hof van stadhouder Willem II, nog steeds belangwekkend is. IVANS zie Schevichaven (J. van) JAARSMA (Doede Th.) Hij is leeraar bij het middelbaar onderwijs en trad in 1917 op met een geruchtmakend boek Bekentenissen van een Bruidegom dat wij rekenen tot de verboden lectuur. Van This, een aangekondigden romancyclus van 10 dln., zijn verschenen De Dageraad — Het Ontwaken .— De Branding.

Over het geheel is nog niet te oordeelen, maar wel kunnen wij zeggen dat het een verre navolging is van R o m a i n Rollan d's Jan Christoffel. Die uitbarstingen van zinnelijkheid als in de boeken van den Franschman hebben wij hier nog niet ontmoet, ofschoon er hier en daar wel wat zwoeligheid heerscht. Maar die verwarde gedachten, dat gewilde gegrubel over het leven, dat volslagen los zijn van elk geloofsbegrip maakt nu reeds dat wij tot voorzichtigheid aansporen. JAEGER (W.) gaf in 1890 uit :

Van Ginds ; herinnering van een jong Invalide en kwam Van Oorlog en Vrede gevolgd door Indische Herin-

zeven jaren later met

neringen. De boeken behandelen alle het leven in lndie en geven een goeden, maar wellicht een weinig te eenzijdigen kijk op de toestanden aldaar, in den tijd dat de strijd tusschen toga en degen, tusschen civiel en militair gezag, eigenaardige conflicten kon scheppen. Het boek is voor oudere lezers.

JANSEN (Miek) Schaduw van den Toren — Aan den Einder e.a.,

wier waarde wordt ver-

hoogd door de platen van Toorop, uit wiens schat van teekeningen zij ook een afzonderlijk boek met reproducties en bijschriften van haar hand heeft uitgegeven.

JANSSEN (B.) Een Deensch Hof in de Nederlanden. Dat beet een historischen roman, maar de haat tegen het catholicisme is zoo wild opgeschoten dat er van de historie niet veel meer te zien is.

86


JANSSEN (Lodewijk) Deze Vlaming schreef voor kinderen en eenvoudige menschen. Arm Grietje -- Ark van Noe -- In den Schutpenninck -- Heideroosje -Het Gouden Hart .-- Reginald van Valkenburg -- De Vagebond ,--- Het Valkennest -- Wat een Vader laden kan .-- Dat verdoemde Geld -- Filips II Hilperic -- Koning der Boschjagers -- Lauweren en Doornen. De vijf laatste boeken kan men dan beschouwen als volkslectuur ; voor de jeugd zijn zij niet.

JAVA (Melati van) zie Sloot (M.) JEHLI (Felicie) zie Wehl (Nanny van) JOHANNA Onder dezen naam schreef Mevrouw J. C. Hoekvan Staveren een heele bibliotheek voor de Jeugd. Deze verhalen zijn zoo goed als alle berekend op de protestantsche jeugd. JONATHAN. Onder dezen naam is bekend als de schrijver van Waarheid en Droomen, die tweede „Camera Obscura" Johannes Petr us H a se b r oek. Hij werd geboren te Leiden, was predikant te Heilo en het laatst te Amsterdam. Hij legde zijn ambt neer in 1883 en overleed 1896. Zijn andere werken, schetsen en verzenbundels vonden weinig en vinden tegenwoordig 06n belangstelling meer. Studien en Schetsen -- Dicht en Ondicht — Poezy — Windekelken -Nieuwe Windekelken — Sneeuwklokjes -- Winterbloemen.

JONCKBLOET (Godfried D. A.) 1848, trad na zijn gymnasiale studien te hebben voltooid in de orde der Jezuieten. Hij was leeraar, ging voor ziekte naar Davos en na herstel naar Indie. Toen hij vandaar in 1908 terugkeerde bezocht hij weer Davos. Schetsen uit Davos — Davos Voorheen en Thans --

De vergelijking dezer

boeken bewijst hoe in de jaren het aanzien en de gezelschapsatmosfeer veranderd is. Hij bundelde zijn gedichten in : Vlindertjes -- Mt Eigen en

Vreemde Gaarde ,-- Uit Nederland en Insulinde,

bevat letterkundige causerieen

o.a. over J. Alberdingk Thijm, De Genestet, Broere, Van Meurs, Verweij, Veuillot, Flaubert, Over Multatuli, over wien hij in Indie eene studie maakte, publiceerde hij een boek, dat veel stof opjaagde. Studies over

Henriette Roland Hoist,

Noto Soeroto en

zeer verdienstelijk.

JONCKBLOET (Willem Jozef Andreas) (1817—'85) geboren in den Haag. Studeerde eerst te Leiden in de geneeskunde, maar ging over tot de letteren. In 1847 hoogleeraar aan het Athenaeum te Deventer, later (1854) te Groningen. Wij noemen hem


87

hier om deze twee voor ons belangrijkste zijner uitgaven te vermelden: Geschiedenis der Midden-Nederlandsche Dichtkunst en Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde. Hij is heftig in zijn oordeel, maar men moet erkennen dat hij den spijker gewoonlijk op den kop sloeg. JONG (A. M. de) medewerker aan het socialistisch dagblad „Het Volk". In zijn romans maakt hij propaganda voor zijn wereldbeschouwing. De zware Weg --- Ondergang ---- Marcus van Houwaert en Het Evangelie van den Haat in drie boeken I De Stormloop, II De Overwinning, III De Ineenstorting. Wij moeten deze boeken afwijzen. Het „evangelie van den haat" is trouwens zoo uitbundig en opgewonden van taal dat men de lezing geen half uur volhoudt. In Ondergang krijgen wij een levensfragment : een jongeling die zijn zaken in de war heeft gestuurd, trekt naar Londen en als hij daar een publieke vrouw ontmoet, grijpt deernis hem aan en wil hij een nieuw Christendom stichten. Misgeloopen jongelingen, waar de energie of de onrust nog niet heelemaal uit is, willen altijd wat stichten : een godsdienst, een nieuwe kunst of een spaarkas. Dat gaat wel weer over, maar men moet van hen geen romanhelden maken.

JONG VAN BEEK EN DONK zie Goekoop. JONGH (Sophie) De Zondagen, Een moeder van drie lieve kinderen, een schat van een man en al wat haar hartje verder begeert, vindt het leven te saai. Ze gaat heel alleen wonen in een houten huisje en iederen Zondag mag haar een der kinderen bezoeken. Eenmaal aangenomen dat er zulk een malloot bestaan kan, heeft de schrijfster verder knap werk geleverd, De karakters der bezoekende kinderen zijn scherp geteekend. Er komt in dit boek ook niets onbehoorlijks voor ; alleen draait alles om die malle streek eener neurasthenica. Op het eind treedt de man kordaat op en zegt ; terug of voor goed weg. En zij keert terug tot haar plaats en plicht.

KALDEKERKE (Bernd van) Een Vlaamsch schrijver die schetsen „in mineur" schreef; Uit donkere Dagen.

Het gaat al over lijden, ziekte en sterven. Men moet dus Uit blijde Dagen is een pendant.

een beetje in de stemming zijn. —

KALFF (Gerrit) 1856-1923. Hoogleeraar te Leiden. Hij schreef Literatuur en Tooneel te Amsterdam in de XVII Eeuw —, Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde. — Westeuropeesche Letterkunde (15 en 16e Eeuw).

Het tweede deel van dit laatste werk was nog niet ter perse toen de


88

dood hem verraste. Zijn zoon d r. J. K a 1 f f heeft het uitgegeven en voorzien van een levensschets en bibliographie. Met deze werken moet de onervarene met behoedzaamheid omgaan. Uit den aard der zaak komen er min of meer ontstichtende bladzijden in voor, waar bet betreft het zedelijk verval in de middeleeuwen. Vooral in het laatste werk worden daarvan fel sprekende staaltjes gegeven en citaten, die aantoonen hoe ruw de middeleeuwen zich, waar bet geslachtelijke verhoudingen betreft, konden uitdrukken. Wij gelooven dat prof. Kalif het zedelijk leven dier vroegere eeuwen nogal vrij eenzijdig beschouwt, maar daarvan afgezien, zijn deze boeken toch alleen voor rijpere lezers of voor wie hen noodig hebben voor hun studie. KALFF (M.) schreef in 1879 Het Volksleven, (novellen : Een Spookgeschiedenis —. Een eerste Liefde -- Moeders Wiegelied -- De nieuwe juffrouw — De Lauweren van den Straatmuzikant —, De Tijdgeest — De Begrafenis uit de Achterbuurt). De verhaaltjes zijn goed.

KAMER (B. N. van de) Neemt in Indische Caesarenwaanzin een denkbeeldig of werkelijk bestaand controleur onderhanden, die door zijn overtuiging dat hij het wel weer en door zijn verregaand zelfvertrouwen veel blunders maakt. Het boek is goed.

KAMP (Christine) Eene hedendaagsche katholieke schrijfster, van wie wij goede lectuur bezitten : „Het Marterle -,

eene novelle uit de Tiroolsche Bergen. — In datzelfde land

speelt het naar het Duitsch bewerkte verhaal Klokkenhoeve --- In Storm en Nood — Wedren van Olifanten, en eene vertaling van den inderdaad mooien en verheffenden roman van M. Deily Twee Zielen — Lastige Loge's. (Ofschoon deze boeken niet oorspronkelijk zijn, plaatsen wij ze toch onder deze rubriek omdat zij bijna uitsluitend bekend zijn onder den naam der vertaalster. Deze zelfde opmerking geldt ook van eenige andere boeken, vooral voor de jeugd bewerkte.)

KARAMATI zie Fokker (A. A.) KARTINI (Raden Adjeng) 1879-1904. Eene ontwikkelde Javaansche vrouw, gehuwd met den regent van Rembang. Zij werkte voor de opheffing der Javaansche vrouw, en trachtte haar to


89

brengen tot een hoogere beschaving. Hare brieven zijn verzameld in het boek Door Duisternis tot Licht, waarin vele schoone gedachten voorkomen, doch dat lectuur is voor ontwikkelde en nadenkende menschen. KATTENDIJCKE.DE BAS (Elize) De Vrouw van Veertig Jaar.

Een behoorlijk boek van late liefde.

KATE (Jan Jabob Lodewijk ten) geboren in 1819 te den Haag, was 't laatst predikant in Amsterdam en overleed in 1889. De mannen van '80 hebben hem veel bespot, maar verschillenden hunner hebben later erkend dat het maar jeugdige baldadigheid was en hun overdrijving ingezien. Zeker, ten Kate is niet diep van gedachten, maar hij is een meester van de taal, waarbij niemand van zijn tijd in de schaduw kan staan. Met maat en rijm doet hij wat hij wil, en al is dat op zich zelf geen verdienste, het behoedt Loch tegen allerlei gewrongenheid en gezochtheid, die men bij dezen dichter dan ook niet vindt. En vooral, het stelde hem in staat groote gedichten der wereldletterkunde metrisch over te brengen in het Nederlandsch zonder dat in den vorm eenige moeilijkheid zich laat voelen. Van zijn omvangrijke gedichten De Schepping -- De Planeeten — De Nieuwe Kerk te Amsterdam is het eerstgenoemde 't meest bekend. Deze en kleinere gedichten zijn opgenomen in *Dichtwerken (niet „De Planeeten"). Hij vertaalde Maria Stuart (Schiller) — Jerusalem Verlost (Tasso) — Sprookjes in verzen (Andersen) --- Inferno (Dante) —, Verloren Paradijs (Milton) -Faust (Goethe). Aileen reeds om deze vertalingen dient hij te worden genoemd. Hij was ook de ziel van het hekelend tijdschrift in rijm : Braga, dat de rijmmanie der tijdgenooten bespotte en „De Gids" aandurfde. Daar staan werkelijk zeer geestige versjes in, die men met een glimlach van voldoening nog lezen zal,

KELLER (Gerard) geb. te Gouda 1829, overl. te Arnhem 1899, was na vele vergeefsche pogingen om een hem passende carriêre te vinden, eerst stenograaf bij de beide Kamers der Staten Generaal, later sinds 1864 Redacteur der Arnhemsche Courant. Hij was in zijn tijd een der meest populaire Hollandsche schrijvers. Tegen de lezing van zijn boeken bestaat geen bezwaar. Het Huisgezin van den Praeceptor — Zonnevruchten -- Novellen (verscheiden De Hypotheek op Wassenstein — Van Huis 3 dln. —, Een Misverstand -- Overcompleet -- Gederailleerd .— Twee Weduwnaars -- Het

bundels) —


90

Testament van Mevrouw de Toinette -- Onze Minister -- Flikkerende Vlammen -- Nemesis — Najaarsrozen -- Haar Buurman. Bovendien gaf Keller nog eenige beschrijvingen uit van reizen, die hij op verzoek en op kosten van zijn uitgevers ondernam. Zij lieten zich aangenaam

Een Zomer in het Zuiden .— Een Zomer in het Noorden -- Weenen -- Waldeck in Vogelvlucht — kali& van de Alpen tot de Etna.

lezen. De meest bekende zijn :

In Parijs zijnde, tijdens de Commune, verhaalde hij zijn indrukken in twee boeken : schrijver

Het belegerde Parijs -- Het vermoorde Parijs. Hij was ook de Het Servetje (Oefening kweekt Kennis) en van „Vlugmaren" in den

Ned. Spectator, welke C. V osm a er bij Keller's vertrek naar Arnhem (1864) onder den naam Flanor voortzette.

KEETELAAR (J.) schreef een paar boeiende jongensboeken : De kinderen van den Koorddanser -- Dirk en Corrie.

KELB. Waarheid of verdichting ? Kelb geeft een boek, waarin hij een Duitschen huwelijksmakelaar, die in den Haag zijn praktijk had en zijn slachtoffers maakte, ontmaskert. De titel van het geval heet :

250,000 Gulden Bruidschat,

Er staat geen onver-

togen woord in.

KEMP (Mathias) 1890, deze Maastrichtenaar, eerst werkzaam op de aardewerkfabriek als schilder, daarna journalist en vervolgens verbonden in eene betrekking aan de Kamer van Koophandel, toonde zich een visionair dichter in : Het Wijnroode blur — De Zeven Broeders -- De Droomer -- Naar den Ochtend -- De Vreemde Vogel, (deze twee en het eerste vereenigd in Ravijnen) --- Twee Boomen Opgezet, zeven schetsen en proza. Een novellen-bundel Een verwarde Liefde toont naast talent eene nog onvaste hand voor dit werk. Indien hij zijn verbeelding aan den toom kan houden, zal zijn werk, dat zeker aandacht verdient er bij winnen. Voor de groote menigte van lezers is hij moeielijk toegankelijk. Zijn broeder Pierre Kemp dichtte

Het wondere

Lied -- De Bruid der onbekende Zee.

KENIS (Paul) schonk de wereld een paar twijfelachtige boeken : De Roman van een Jeugd

vertelt van een jongen man, die zich een letter-

kundig genie waant, zooals vele jongelui doen, die op school goed stellen. Hij gaat naar Parijs en daar naar de diepte. Een paar bladzijden verhalen van zijn leven met lichte vrouwen. Hetzelfde genre is

arisette,

De Kleine Mademoiselle

van een mislukten jongen in Parijs samenwonend met een midinette. En

van datzelfde zinnelijke leven, maar nu uit een vroegere eeuw, krijgen we to


hooren in

91

Fetes Galantes. 't Is allemaal ongezonde, onsmakelijke en slecht

geschreven lees-proviand.

KESSELS (M. J. H.) een zuiderling van Hollandsch-Limburg vertelt van de prettige en oubollige manier, waarop onze warmbloedige landgenooten kermis vieren, in Kermis. Een onschuldig en ook wel aardig boekje. KEUNING (P.) uit zijn boeken spreekt de protestant, maar zij zijn van hoog zedelijk gehalte. De Boef,

die vertelt van het teed dat hij ondervond van vrouw en kinderen

Eenvoudige Zielen — Het Goud Blinkt — Kinderen in Verstand en Boosheid (dat echter zeker niet in handen der jon-

en in de gevangenis bekeert --

geren behoort te komen ; voor niet-Groningers zal het bovendien wel een gesloten boek blijven vanwege het dialect. In het algemeen zullen kathotieke lezers niet vallen in al deze lectuur, omdat haar toon te protestantsch klinkt.) De drie volgende boeken, die verhalen van den strijd tusschen de aanhangers van het oude geloof en van de nieuwe leer ten tijde der Hervorming, kunnen wij

Frans Schreur van Loppersum — Boer Allard Harms van Wedde -- De Zonderling.

in 't geheel niet aanvaarden als lectuur ter ontspanning of ontwikkeling :

KIEVIT (C. Johan) is schrijver van de volgende flinke en boeiende boeken, die voor onze jeugd werden goedgekeurd. LIit het Leven van Dik Trom — Toen Dik Trom een Jongen was -- De Zoon van Dik Trom --- Dik Trom en zijn Dorpsgenooten -- Het tweede Boek van Dik Trom en zijn Dorpsgenooten — De Club in Valkenburg -De Club van Zessep klaar -- De Club op Reis -- LIit het Notulenboek van Dorus -- De twee Neven -- De Duinheks -- Pension Zonneduin — De Jongens van Oudt-Holland -- Onder verschillende Meesters -- Fulco de Minstreel — Frits Wardland -- Ab en zijn Vrienden -- Het Badreisje van Cor Slung — In den Otter -- Gouden Daden -- Jaepie, Jaepie — Kleine 011e en zijn Ekster -- Het Slot op den Hoe' -- De twee Broeders — Wilde Bob — Vroolijke Vertellingen — Gullivers Reizen — Het Geheim van den Canadees -- De Hut in het Bosch — Een dozijn Hollandsche Jongens -De geheimzinnige Koepel -- Het vroolijke Trio -- De Kennemer Vrijbuiter is niet aan te bevelen.

KIMMAN (J. H,) verraste ons een paar jaren geleden met een mooi boek, pittig en frisch geschreven, waarin hij de verhouding van patroon en arbeiders, hoe zij wezen moet en hoe zij niet mag zijn, op suggestieve wijze weet te doen uitkomen. Het boek beet

Campagne.

92


KINKER (Johannes) 1764-1845 geboren te Nieuwer-Amstel, Professor te Luik, na de afscheiding van Belgie (1830) teruggekeerd naar Amsterdam, waar hij ambteloos leefde. Behalve door menschen, die zijn werk moeten kennen voor hun studie, wordt Kinker niet meer gelezen. De wijsbegeerte van Kant, die hij zooveel mogelijk te berde brengt, maakt het voor den gewonen lezer ook raadzaam, niet in zijn werken te grasduinen. KLAVER-OUDSHOORN (Chr. A.) klaagt over den nood, waaraan de Predikanten met hun laag inkomen, hun meestal groote gezinnen en toenemende onverschilligheid van den kant der gemeente, zijn blootgesteld. Zij doet dat in een familie-roman : De Wegerincks. Een Boek van het wondere Ambt.

Hoewel wij kunnen begrijpen dat men zoo'n boek kan schrijven als het water tot de lippen is gestegen, doet het ons toch niet sympathiek aan. Lezers, die wiilen weten hoe zij het zouden vinden, kunnen gerust de proef nemen. KLEEFSTRA (J.) voor watersportlievende romanlezers schreef hij: Avonturen te Land en te Water

en

Een Vacantie op de Friesche Wateren.

Het zijn boeken voor groote menschen en geen jongensboeken.

KLEEREKOPER (A. B.) De bekendedruktemaker uit „Het Volk". Aan zijn

Zionistisch Schetsboek hebben wij niets en zijn verwaande en dikOproerige Krabbels zijn natuurlijk heel verkeerde lectuur.

wijls anti-christelijke

Aileen goed om de menschen te voeden met Multatuli-wijsheid.

KLEI (Jac. van der) schreef voor groote lezers een jammerboek over: Het gevloekte Ambt,

waarmede hij dat van onderwijzer bedoelt. Waarom zou

men niet eens luisteren naar een, die van ondervinding spreekt ?

Sietske lezen is echter aangenamer, het is een vertelsel van leven en lieven te lande. Eenig voorbehoud. Hij is ook een allerleukste verteller van verhalen voor jongens ;

Met den Woonwagen — Het Drievoudig Verbond Wimpie Lodegijs. Blank

Janneman

Pietje

KLERK (C. R. de) 1873 geb. te Woubrugge, woont te Amsterdam en is verbonden aan de Wereldbibliotheek van L. Simons. Gehuwd met Maria Viola. Behalve Gedichten, die hier en daar verspreid zijn, bezitten wij van hem Va.derlandsche Nieuw-Klassieke Beschouwingen, waarin hij pleit voor het op-


93

nemen der christelijke klassieken bij het latijn. Veel waardeering vond zijne

Cultuurbeschouwende Inleiding tot Vondel.

KLOOS (Willem Johan Theodoor) werd geboren te Amsterdam in 1859, studeerde aan de H. B. S. aldaar en werd later doctorandus in de klassieke letteren. Hij woont thans in den Haag. Kloos is een der hoofdmannen geweest in den literairen strijd van '80. Hij was met Van Eeden, Willem Paap, Van der Goes en Albert Verwey in 1885 redacteur van „De Nieuwe Gids" en door zijn kritieken en poezie leidde hij in de nieuwe richting. Hij met Albert Verwey waren het, die onder pseudoniem Guido de Julia uitgaven en toen de kritiekers er in liepen (tang niet alle) triomfeerend schreven over De Onbevoegdheid der Hollandsche literaire Kritiek. Met de eenheid der Nieuwe-Gidsers was het spoedig gedaan. Verscheidenheid van inzichten en bedoelingen, persoonlijke eerzucht en verandering van omstandigheden maakten de gelederen los. Naast De Nieuwe Gids verscheen het Tweemaandelijksch Tijdschrift, dat straks veranderde in De XXe Eeuw om naast zich te vinden De Beweging van Verwey, opgeheven in 1919 wegens gebrek aan belangstelling. Kloos bleef intusschen trouw aan De Nieuwe Gids en nog altijd is hij de hoofdredacteur en schrijft zijn kritieken en herhaalt de beginselen der tachtigers, alsof er in dat kwart eeuw niets gebeurd is. Kloos was een groot dichter. Daar zijn verzen van hem, die altijd zullen blijven leven voor het nageslacht, sonnetten, weike men niet zal ophouden te bewonderen. Maar de bundels Verzen zijn zeer ongelijk in waarde. De eerste bevat de beste, de mooiste maar ook tevens de godlasterlijke cyclus „Van Kind en God-. In zijn overige bundels komen, hoe langer hoe meer sporadisch, nog goede gedichten voor, maar wat hij sinds de laatste jaren dicht over de Al-ziel lift beneden alle peil, wat vorm en gedachte betreft. De belangrijkste kritieken werden verzameld in Veertien Jaar Literatuur-geschiedenis 2 dln. (van 1880-1894). De vier deelen Nieuwere Literatuur-geschiedenis (van 1895—Y1905) beteekenen veel minder; en het is of Kloos zelf een weinig begint te twijfeien aan de beginselen, die hij vroeger met zoo groote stelligheid had verdedigd.


94

En het ging steeds bergafwaarts. In 13 of 14 deelen, onder den titel Inzichten en Vergezichten (waaronder ook de nieuwere literatuur-geschiedenis werd opgenomen) gaat hij voort te herhalen tot vervelens toe wat hij vroeger al eens gezegd heeft, en wat nog erger is, hij verliest zich in allerlei pantheistische betoogen en is altijd bezig over het geloof, maar op eene wijze, die hinderlijk is en . . . karat noch wal raakt. Hij is overigens van een vaderlijke gemoedelijkheid geworden, en hij, die voorheen verkondigde dat hij het Christendom haatte, is nu zelfs zoo vriendelijk dat hij het recht van bestaan toekent. Hij zelf staat er boven ! Natuurlijk is Kloos geen lectuur voor elken volwassene zonder onderscheid, vooral om zijn religieuze dwalingen (in bet proza) en zijn opstand tegen God (voornamelijk in den eersten verzenbundel). Ik geloof dat trouwens ook de meeste menschen genoeg zullen hebben aan de talrijke bloemlezingen, waarin zijn schoonste verzen zijn overgenomen. Zij die literaire studie maken, hebben reden om zijn „oeuvre" in zijn geheel te onderzoeken. De Navolging van Christus door Kloos, bewijst dat hij dit heerlijke boekje niet heeft begrepen en zijn studies over 18de eeuwsche dichters : Een Daad van eenvoudige Rechtvaardigheid, evenals de door hem uitgegeven Bilderdijk, Bloemlezing met Inleiding en Opmerkingen en Rhijnvis Feith, Bloemlezing met Inleiding toonen dat de ontstuimige oordeelen en veroordeelingen uit zijn jeugd, herzien en milder geworden zijn. Het leven en de groeiende kennis en ervaring plegen den mensch gewoonlijk wijzer en zachter te maken. KLOPPERS (P. J.) heeft dozijnen verhalen voor de jeugd vervaardigd In Strikken van Satan -- Een Man naar Gods Hart (bedoeld is Calvijn), enz. Wij willen niet afdingen op de verdiensten van zijn werk, maar voor onze kinderen deugt het niet.

KNEPPELHOUT (Johannes) Klikspaan, geb. 1814 te Leiden, overleden te Oosterbeek 1885, is het meest bekend, wij durven zelfs zeggen beroemd door zijn onder den titel Studententypen


95

door Klikspaan verschenen Schetsen uit het toenmalige Leidsche Studentenleven. Hij begon met in bet Fransch te schrijven, zijn eerstelingen werden onder den titel Opuscules de Jeunesse in 1848 verzameld uitgegeven. Op raad van zijn vriend Hasebroek, bediende hij zich van zijn eigen taal en publiceerde de volgende werken : Studententypen —, Studentenleven — Verhalen en Schetsen op Reis .— Reisverhalen -- Gemeenzame Brieven uit Engeland, Wales en Schotland — Mengelschriften.

Kneppelhout behoorde tot de school van Beets en Hasebroek, Zijn buitengewoon groot talent stelde hem in staat op meesterlijke wijze de woelige studentenwereld met al haar eigenaardigheden uit te beelden. Zijn physiologie van Leiden is eenig, in de eerste plaats door zijn frisschen, vlotten stijl, zoo verschillend van de stijve, harkerige boekentaal uit die dagen. Kneppelhout's sympathie voor het Fransch, zijn bezoeken aan Parijs en zijn betrekkingen met Victor Hugo, Jules Janin e.a. hadden hem geest en losheid van dialoog geleerd. Hoe veranderd ook de tijden en de studenten zijn, nog steeds wordt Klikspaan met genoegen en belangstelling gelezen en verdient hij zeker een plaats naast Hildebrand en Jonathan, die hij op menige bladzijde overtreft. Geen jeugdlectuur. KNLITTEL—FABILIS (Elite) 1865. — Echtgenoote van den onderbibliothecaris der Koninklijke Bibliotheek in den Haag, die de uitgave van B r e d e r o verzorgt en den Catalogus uitgaf der Nederl. Pam fietten. Zij schreef den roman Der Ziele Wonderland, dien men lezen kan, maar niet boeiend zal vinden. In haar kinderboeken is zij beter geslaagd : Op „Duin-

zicht" -- Kinnie en haar Vrienden — Het Pleegkind -- Aan de Rivier -Voor belangstellenden is wel aardig haar boek over Oude Kinderboeken, wat betreft de daarin vervatte opvoedkunde en moraal.

KOENEN (Marie) werd geboren in 1879 te Maastricht, zij huwde met dr. Felix Rutten en woont nu in de nabijheid barer geboorteplaats. Marie Koenen is niet alleen de grootste taalkunstenares onder


96

de katholieken, maar zelfs van geheel vrouwelijk Nederland. Dat wil niet zeggen dat zij de grootste dichteres is, want haar gedichten zijn niet veel meer dan middelmatig. Haar taalkunst schittert het meest in haar sprookjes, op een onovertroffen wijze. Zij is echter niet onze voornaamste romanschrijfster en dat komt wellicht omdat het sprookjeslievende van haar acrd en aanleg te vaak in botsing komt met de realiteit en zij niet genoeg acht geeft op vermijding van het onwaarschijnlijke. Bij voorbeeld in De Andere en in De Wilde Jager, haar meester. stuk wellicht, waarin zulke schoone, krachtig gepenseelde tafereelen , de bekeering van den wilden jager en zijn kloosterroeping is al zeer onvoldoende voorbereid. En zoo ook in de Andere de liefde van den levenslustigen Giel voor de vrome, maar leelijke Fina. Maar overigens, wat Marie Koenen ons aan uitstekende katholieke kunst geschonken heeft, is dankbaar te aanvaarden. Zij vertaalde in Nieuw-Nederlandsch de Sint. Servatius-legende en schreef verder De Wegen (proza en poezie) --- Sproken en Legenden --- De Witte Burcht -De Toren van Neekum —, Het Hoicke ,---- De Moeder — De Andere (een heel goed boek, maar wegens de verhouding van Giel met het herbergsmeisje niet voor grootere meisjes of jongens). De Wilde Jager —, De Redder (Mozes) .— Parcival /— Het Koninkje waarvan het tweede deel op dit oogenblik in boekvorm is verschenen.

KOETSVELD (Cornelis Eliza van) geboren 1807 te Rotterdam, over!. te 's-Gravenhage 1893 was predikant in verschillende plaatsen, eindelijk sinds 1849 in den Haag. In de vrije uren, die zijn predikantstaak hem overliet, schreef hij veel, vooral op godsdienstig gebied, ook kinderboekjes en vertalingen, maar ook novellen en schetsen meest met stichtelijke bedoeling. De verzameling hiervan bestaat uit de volgende werken: De Oudejaarsavond — Gedenkschriften van een Regtsgeleerde —, Schetsen uit de Pastory van Mastland — Ernst en Luim uit het Leven van een Nederlandschen Dorpsleeraar .— Snippers van de Schrijftafel —, Het menschelijk Leven in drie Woorden — Fantasie en Waarheid ---- Nieuwe Novellen — Ideaal en Werkelijkheid — Overburen ---- Zonder Schaduw ---, Nemesis --Nalezing van een 80 jarige : Nieuwe Schetsen en Phantasiên.

97


Zijn voornaamste werk is Schetsen uit de Pastory van Mastland. Het is, evenals zijn andere werken, geen samenhangend geheel. Het bestaat uit een menigte kleine verhalen, maar toch kan men dit boek beschouwen als de eerste der hollandsche dorpsvertellingen. Potgieter stelde de Pastory zelfs boven de Camera Obscura. Zeker is het, dat hij zoowel in deze schetsen als in zijn andere novellen proeven geeft van echt realistische kunst en zonder het zelf te weten een voorlooper was van het naturalisme. Zijn doel was, medelijden voor de armen en misdeelden op te wekken. Jammer, dat hij zijn verhalen onderbreekt door telkens lessen te geven en zelden of nooit vergeet, dat hij voor alles dominë is. KOFF (D. J. de) wil liefde wekken voor Ons Grijs Verleden en hij stelt ons voor aan I. De Schoone Slaapster II. Prinses Theudesinde III. De Edelste Brederode. Als deze verhalen voor jongere lezers zijn bedoeld, dan wil ik ze ontraden, want het is liefde of verliefdheid wat de klok slaat bij deze onze voorvaderen van het jaar 692, aan het Hof van Koning Radboud. Voor oudere lezers is dat niet erg, maar zij zullen deze geschiedenissen allicht niet interessant genoeg vinden.

KOK (Truida). Van Naar kennen wij voornamelijk de volgende goede meisjesboeken : Vic —, Flora van Marcksveld — Rudi ---- Eccolien — Loula Almerus ---Kleindochters van Mevrouw Westlandt --- Zonneheuvel d— Free Meerkerk — Treeze — Marietje —, Het Parijsche Nichtje .— Fransje Elswoudt — Mijn twee Vriendinnen — Drie Nichtjes —, Tweelingen --- Te Heiveld.

KOKADORUS de bekende volksch-welsprekende en geestige Amsterdamsche markt-koopman en politieke tinnegieter M. Linn ewiel geeft, ingeleid door Jan Feith, zijn „mdmoires" met portret. Op het Amstelveld.

Het is te lezen, maar de geest van zijn gesproken woord

zit er niet in.

KOO (J. de) 1841-1909, de bekende radicale redacteur van „De Amsterdammer" (De Groene) heeft een vermakelijk en geestig tooneelstuk geschreven, dat men niet meer speelt maar met genoegen nog lezen kan : De Candidatuur Van Bommel. Juris. STANDAARD-CATALOGUE 7

Het verscheen onder den pseudonaam

Doctor


98

KOOY—VAN ZEGGELEN (M. C.) Ook waar zij bedoelt verhalen voor kinderen te schrijven, behalve dan het Zeerooversjongetje en misschien De Schat van den armen Jongen en Din en

Aroe, schrijft zij weer over kinderen dan voor hen. Voor de jongere lezers is De Gouden Kris, een verhaal uit de nieuw veroverde streken van Zuid-Celebes ; voor oudere : Onderworpenen, schetsen waarin zij het leven teekent van den Inlander en zijn verhouding tegenover de gebieders.

Als een Veldbloem, is een heel fijn boekje, waarin een meisje, in betrekking bij een deftig gezin, waar man en vrouw van elkaar zijn vervreemd, hereeniging brengt en geluk (niet voor jeugdige lezers). ..--, Voor alien

Koloniaaltje.

Buitengewoon mooi is het, naar oude papieren uit een fransch familie-archief opgesteld verhaal: Een Broederdienst van 1815. Iedereen kan dat lezen. —

De Hollandsche Vrouw in Indiê is

een dagboek van een Ambtenaarsvrouw

op Celebes, een instructief boek.

KONING (J. C. de) Zijn

Jan Waanders is, uit den aard der zaak, voor ons te protestant.

KOPS (Chr.) 1876. Hij is van de orde van Sint Franciscus en leeraart te Venray. Kritieken en verzen verschenen in verschillende tijdschriften. Wij noemen hem hier echter voornamelijk om te wijzen op zijn prachtige Dante-vertaling, welke zoodra zij in boekvorm is uitgegeven, de b e s t e Nederlandsche vertaling zal brengen onder het bereik van het kunstlievende publiek

KOPS (W. P.) Een Jaar onder het Schrikbewind,

geeft een tragisch beeld van dien gruweitijd.

Hier en daar blijkt de schrijver niet op de hoogte van katholieke gebruiken : een priester bijvoorbeeld gaat naar een zieke „met de hostie onder den arm". Maar over die kleinigheidjes kunnen wij been lezen.

KOSTER (Eduard Bernard) geboren te Londen in 1861, studeerde te Leiden in de oude talen, waar hij promoveerde in 1891. In 1897 werd hij leeraar aan het Gymnasium in den Haag. Hij is geen dichter met stormende gevoelens, maar met een pracht van taal en een kiassieke zelf beheersching, die hem een plaats waarborgt in de literatuurgeschiedenis. Hij gaf in 1888 uit zijne Gedichten, in 1890 Liefdes Dageraad en andere Gedichten, dan Niobe, waarvan de opgang het grootst was. ,--- Natuurindrukken en Stemmingen — Tonen en Tinten, tot hij in 1903 Verzamelde Gedichten 94. Vijf jaren later verscheen Odysseus' Dood gehouden in kiassieken toon, vol rust ; Ver van 't Gewoel, een laatste boek met gedichten, verscheen in 1922.


99

Hij vertaalde drama's van S h a k e s p e a r e, maar boven zijne vertaling stellen wij die van Burgersdijk, wiens taal het geluk heeft uitdrukkingen van Shakespeare, die in heel modern hollandsch banaal zouden klinken, iets van het origineel te laten behouden. Ook gaf hij eene vertaling van Lessings Nathan de Wijze, dat ons lijkt te behooien tot de verboden boeken wegens de leer daarin vervat. KOUBERT (Anna) zie Witmondt-Berken (Tine van) KRAMER (J. C.) schreef een groot aantal graag gelezen jongensboeken, waarop geen aanmerking gemaakt behoeft te worden. Adriaan Brouwer, uit het schildersleven der 17e Eeuw -- De Adjudant van Generaal Daendels -- De Avonturier, lotgevallen van een Amsterdamschen jongen uit de 18e Eeuw — Jan van Galen ---, Met Roggeveen de Wereld om -- Tot Ridder geslagen ---, Een Hollandsche Jongen in China —, Piet Hein — Bange Tijden —, Llit den Patriottentijd —, Op de Vloot van Admiraal Verhuell — Dertien jaar Krijgsgevangen -- Beleg van Groningen (in dit boek trekt een bisschop ten strijde, hetgeen de jonge lezers wellicht wat bevreemdend aandoet) ---- De Landverhuizer naar Nieuw-Amsterdam (New-York).

KRA AN (H. J. van der) schreef deze goede jongensboeken Kees Koepel —, Ouwe Gerrit ---- De Stap van den Dokter --- Op en aan de Rivier.

KRIENEN (Charles) Een vruchtbaar schrijver van jongensboeken, waarvan de volgende ons heel goed lijken. Toch Gered --- Zijn Belofte trouw — Een Hollandsche Jongen — Zwerver -De Weesjongen in den grooten Oorlog --- Pommelman en zijn Pleegkind -Een Hollandsche Jongen --- Jolige Duimpan — Avonturen van vier Pretmakers ---- Twee echte Jongens -- Karel Vermeer — Bram --- Frank Vrijdag — Prettige Dagen .--- Llit de Jeugd van Kees Kolving —, Verdreven .— Zijn Wensch vervuld.

KRUGER (Paul) De dappere Transvaalsche President liet ons zijne Gedenkschriften na, aan H. C. Bredel en Piet Grobler gedicteerd en in 1902 uitgegeven. KRLISEMAN (Mina) geb. 1839 te Velp (Geld.), overleden 1922 te Parijs, was de dochter van een hoofdofficier van het N.-I. leger. Zij maakte als zangeres een kunstreis door Amerika en trad toen op, omstreeks 1873, als pionierster in den strijd ter

100


vrijmaking van de vrouw. Zij voerde dien met woord en daad, heftig, zelfs brutaal. Onder den schuilnaam, die echter geen oogenblik geheim bleef, Stella 0 r i s t orio di F r a m a, cantatrice, gaf zij snel achter elkander uit : Een Huwelijk in Indie -- De moderne Judith -- Zusters -- Mijn Leven, 3 din. is, raakt

Haar stijl is levendig, warm, maar ruw en kunsteloos. Als zij op dreef

haar denken van de kook. Bovendien schreet zij nog twee drama's, die niet voldeden. De Echtscheiding -- Een Blik in de Kunstenaarswereld.

Zij reisde met haar vriendin Betsy Perk door Holland om haar denkbeelden te verkondigen en 't moet erkend worden, dat zij veel er toe bijgedragen heeft het lot der vrouw te verbeteren en haar minder afhankelijk te maken van een alleen om verstandsredenen gesloten huwelijk. Maar naast vele billijke eischen, pleitte zij ook voor vrije liefde of tenminste vergemakkelijking der echtscheiding en verheffing der vrouw boven den man, die in haar oog niet veel beter was dan een ellendeling met alle mogelijke ondeugden behept. Zij was eerst zeer bevriend met Multatuli en wist te bewerken, dat zijn drama Vorstenschool werd opgevoerd. Zij en haar vriendin Elise Baart speelden er de hoofdrollen in, met schamel succes. Later toen het stuk door beroepsspelers werd opgevoerd, sloeg het pas in. Groote oneenigheid volgde tusschen haar en den schrijver, die in wederzijdsche scheldpartijen ontaardde. Mina Kr. had veel geleerd in Amerika op gebied der reclamekunst. Haar statige verschijning, elegante kleeding, haar schoonheid en zelfbewust optreden droegen veel bij tot haar succes als voordraagster en strijderes. Onverwacht keerde zij naar Indie terug, te Soerabaya gaf zij muziek en voordrachtlessen, totdat zij plots verdween met een 22-jarigen leerling Hofmann geheeten. Met hem leidde zij een leven van vrije liefde — een wettig huwelijk was tegen haar principes — in Italie en Frankrijk. Zij vestigden zich tenslotte in Parijs, waar zij, na hem, in behoeftige omstandigheden overleed in 1923. Geen van haar boeken is gezond. KUIPER (A. C.) schreef meisjesboeken, die wij aanbevelen : Marguerita Bionco — Eene Heldin -- Een lastige Dochter — Anneke — Prinses Evelientje -- Een Hollandsch Meisje op een Engelsche Kostschool — Aileen in een kleine Stad -- Elsje -- Het Huis op de Heide.


101

KUYK (W. C.) schreef goede jongensboeken. Hier volgen de titels van die, welke heelemaal geschikt werden bevonden. Een Wandeltocht met Avonturen — Toch naar Zee —9 Vacantiedagen op het Water —, IJzeren Hein ---- De Club der Kaninefaten ---- Drie vroolijke Wandelaars — Billy komt Logeeren —, Uit de Vlegeljaren van Henkie Snip.

KUYPER (Abraham) 1837,-1920. Een groot staatsman, geleerde en journalist. Hij promoveerde in 1862 tot doctor in de theologie en was op verschillende plaatsen predikant, het laatst in Amsterdam. Hij overleed te 's-Gravenhage. Deze calvinistische leider was een meester van het woord, gesproken en geschreven. De meeste zijner werken zijn niet voor ons, maar men kan het bovengezegde bewaarheid zien in de 4 deelen Parlementaire Redevoeringen. Hij beschreef ook in twee deelen zijn reis Om de Oude Wereldzee. De stijl is hier wat onverzorgd ; de mededeelingen zijn te encyclopaedisch gedrongen, maar het is voor den ontwikkelden lezer toch Been onbelangrijke lectuur. De deelen bevatten :

I. Het Aziatisch Gevaar --- Rumenie —/ Rusland — De Zigeuners —, Het Joodsch Probleem —, Constantinopel ---- Klein Aziê — Syriê —, Het Heilige Land. II. Het Raadsel van den Islam —, Het Land der Pharao's —, Soedan — De Hellenen .— Siciliè —, Het Protectoraat van Tunis —, De Algerijnsche Kolonie,— Marokko ,— Spanje .— Portugal.

KUYPER (H. S. S.) Van deze dochter van den grooten calvinistischen staatsman hebben wij eenige heel mooie boeken voor protestantsche jonge dames aan te teekenen. In het Land van Guido Gezelle. Ofschoon haar in deze door en door katholieke omgeving veel vreemd moet hebben aangedaan, wat zij overigens niet verheelt, is het toch een sympathiek boek geworden.

Vacantie in Engeland —, Dagboek van een Verpleegster. Juist omdat deze verpleegster logeert bij een scherp anti-papistische familie is het aardig te zien hoe de verpleegster, die schrijfster is, daarop reageert. Vervolgens twee bundels novellen en schetsen

In Liefde's Licht en

een tegenhanger

Van Liefde's Leed.

LABBERTON (Mien) Kinderstemmen. Schetsen over kinderen, waaruit ouders en opvoeders iets kunnen leeren. En daarbij is het onderhoudende lectuur.

LAMMERS (Louis) De boeken van dezen katholiek en schrijver, ook die staan op den naam B r. F 1 o r e n t i n u s keuren wij goed. Onder den laatsten naam :


102

De Bruid des Heeren — Kerstvertellingen —, Martelrozen en Zegepalmen --Vorstin en Volkskind, Onder Lammers: Roode Brutus —, Cadoudal. Maar het boek dat hij vertaalde van Paul Fr a y c our t: Dagboek van een Dorpspastoor moet beslist worden afgekeurd, omdat het zoo vreemd praat over de geestelijke overheid.

LANDT (A. van 't) Schreef

Arbeid : 'n boerenknecht verleidt een meisje en treks dan met haar weg

zonder haar te trouwen, want aan de kerk of zoo doet hij niet. Als hij echter ziet dat het haar verdriet, huwt hij en laat het kind doopen. De zorgende liefde der vrouw en zijn eigen hard aanpakken maken hem een gezeten man, eigenaar eener flinke boerderij. Modellectuur is het in geen geval.Familiaar uitgedrukt is de socialistische boerenknecht een eersterangs-zwammer.

LANGENDONCK (Prosper van) geboren te Brussel in 1862 ; te Brussel Ambtenaar bij het Ministerie van Justitie en later bij de Kamer van Vlaamsche Diensten. Hij was mede-oprichter der tijdschriften „Van Nu en Straks" en van „Vlaanderen." Hij overleed in 1920. Zijn poezie werd verzameld in den bundel Verzen, en die munt uit door schoone natuurbeschrijvingen. LANGENDIJK (Pieter) 1683-1756. Een blijspeldichter, die zich gunstig onderscheidde van zijn rijmelende tijdgenooten. Vergeleken met anderen van zijn tijd, was hij tamelijk kiesch, hetgeen niet verhinderd heeft dat men in zijn spelen ergerlijke platheden en vertooningen van verdacht allooi kan ontmoeten. Hij hekelde in den trant van Moliere het uiterlijke grootdoen in : Het wederzijds Huwelijksbedrog ; in Krelis Louwen laat hij een boertje zich een dag koning wanen en regeeren, en dan blij zijn als hij weer gewoon melkboertje is .---, den onrechtvaardigen handel stelde hij aan de kaak in.

Quincampoix of de Windhandelaars en Spiegel der Vaderlandsche Kooplieden. Hiermede is zijn beste werk genoemd. De twee eerste stukken zijn nog niet van het repertoir verdwenen.

LANS (J. R. van der) geboren te 's-Gravenhage in 1855. Was eerst verbonden aan het onderwijs, kwam in 1879 aan de Kath. Illustratie. In 1898 werd hij hoofdredacteur van „De Gelderlander". Hij heeft veel goed gedaan door zijn romans en novellen, waarmede hij ons yolk hielp aan leerzame en boeiende lectuur. Men moet al heel grof zijn om dat niet te waardeeren.


103

Irmingarde -- Kruis en Adelaar — De Nachtelijke Zangers — Tenochtilan --Om de Keizerskroon -- Koning Karel en Widukind --- Door Strijd tot Zegepraal — Gregorius de Groote — De Tocht naar Damiate --- De Gouden Dubloen -Maagdepalmen --- Een Bloem in den Kerker --- De Juffrouw van Gezelschap --De Indringster --- Lood in 't Hart -- Worstelend om Licht --- Kerst- en andere Verhalen. Onder den naam R o m b o u t schreef hij twee deelen Humoresken.

LANS—RUSSEL (Julie H. M. R. van der) geboren te Maastricht in 1867, studeerde M. 0. Fransch, schreef in vele tijdschriften en was medewerkster aan Nederlandsche en Fransche dagbladen. Zij schreef de novellen . Martenshoeve --- De van Randerburg's --- Barones Beatrix -- Wereldlingen — Mij is de Wrake — De Erfgenamen van Ter Horst — A'sche Dames -De Loopbaan eens Kunstenaars --- De Meerssener Bende -- Al Verder en Verder -- De Eiken van Forzetten (voor oudere lezers) — Zee van Wee (drankbestrijderslectuur) ---- en voor jongeren, met dezelfde tendenz : Frenske in den Vreemde. Kinderboeken zijn : Ridder Michiel -- Janus Peek en In Vliegmachine -Frits de Jager --- Treesje's nieuwe Taak.

LATEUR (Franciscus Maria Petrus) te Heule (bij Kortrijk) in 1871 geboren, neef van Guido Gezelle. Tot 1906 werkte hij te Avelghem in zijne bakkerij, en studeerde tusschentijds letterkunde en talen. Hij schreef steeds onder den naam Stijn Streuvels. Zijn taal is machtig, en grootsch zijn visie op menschen en natuur. Hij is impressionist en visionair, realist en romanticus. Hij is uitbundig in het beschrijven van het liefdeleven, maar ook prachtig in zijn uitbeelding van het hoogere (als in Kerstekind — Sint Jan.) Met zijn boeken

Minnehandel en Dorpsgeheimen, moet men om den losge-

broken zinnenzwijmel, zeer behoedzaam zijn. Als voorbehouden beschouwen

Lenteleven -- Zomerland -- Zonnetij — Doodendans — Langs de Wegen -- Dagen, Literair even goed en moreel veel beter, zijn Openlucht -- Salle Avonden -Het Llitzicht der Dingen — Kerste-Kind -- De Boomen ,--- Sint-Jan — Oogst — Mijn Rijwiel — Het glorierijke Licht -- Soldatenbloed --- Morgenstond — Najaar en ook De V laschaard. (Onder deze laatste opsomming wij ook

noemen wij eenige schetsjes afzonderlijk uit zijn groote bundels uitgegeven). In

Reinaert de Vos

zijn de minder-geschikte passages van het middelnederlandsche

dierenepos handig weggewerkt. Van

Genoveva van Brabant, voor grootere

lezers, gaf hij ook een editie voor de jeugd.

104


Prutske is de trouwe waarneming van het kinderlijk gedoe en gebabbel van zijn dochtertje ; een nauwkeurige bijdrage tot de kinderpsychologie. In Dorpslucht teekent hij de opoffering eener dienstbare voor haar jongen meester. Zijn In Oorlogstijd uit het Dagboek, is van minder belang en had indertijd alleen een „succes de curiosite. Zijn kijk op Vlaanderen na de bezetting Land en Leven in Vlaanderen heeft waarde om de foto's en om de mededeelingen van een ooggetuige — Vertelsels van het Jaar Nul is een bundel grappig vertelde oude sprookjes.

LAURILLARD (Eliza) 1830-1908, laatstelijk predikant te Amsterdam. Hij maakte gedichten, veelal met grappigen, schertsenden inhoud en waarvan de beste nog geschikt zijn voor humoristische voordrachten. Bundels : Graan en Groen — Ernstig en Los — Koren ernstige verzen werden bijeengebracht als Primulae Veris.

en Klaprozen.

Zijn

LEDEGANCK (Karel Lodewijk) geboren te Eeclo (Oost-Vlaanderen) in 1805. Hij studeerde in de Rechten te Leuven, werd vrederechter te Zomerghem, in 1845 professor te Gent en over^ leed in 1847. Zijn beste werk, dat kort voor zijn dood verscheen, is de trilogie De Drie Zustersteden (bedoeld : Gent-Brugge—Antwerpen), dat de aandacht blijft verdienen. LEEUW (Aart van der) 1876, promoveerde in de rechten, schreef in verschillende tijdschriften en gaf zijn gedichten uit in Liederen en Balladen. Herscheppingen —, Opvluchten.

Zij zijn melodieus, maar groote gevoelens en

gedachten heeft deze dichter van welluidenden zingzang niet. Zijn vertellingen zijn onderling, wat de moraal betreft, nogal afwijkend. Zoo is het in Sint Veith en andere Vertellingen, waar soberheid, open en verdoken sensualiteit naast elkaar staan.

De Gezegenden, zeven novellen, waarvan de strekking goed is, maar de schrijver zich hier en daar al te groote zinnelijkheid veroorlooft. De Mythe van een Jeugd, een verhaal van een 17-jarigen jongen, die leeft met een veel oudere vrouw en door haar wordt ingewijd. Het is een onproper en schandalig boek.

LENNEP (Jacob van) geboren te Amsterdam in 1802. Hij promoveerde in de rechten te Leiden (1824), werd vijf jaren later Rijksadvocaat, en bleef dat tot zijn dood in 1868. Een navolger van Scott, wiens hoogte hij niet kon bereiken. In zijn historische romans neemt hij de geschiedenis niet ernstig, wat


105

volgens zijn meening voor een romanschrijver ook niet noodig was. Van Lennep schreef met een ongemeen gemak, en zoo komt het dat hij veel schreef, wat geen waarde heeft. Maar zijn groote verdienste ligt in zijn luimige, ongemeen natuurlijke vertelkunst. De Lotgevallen van Ferdinand Huyck,

dat elkeen

kan lezen en daarmede van Lennep op en best leeren kennen. In

De Pleeg-

Zijn meest gelukte roman is zoon

en De Roos

van

Dekama zegt hij zulke idioten dingen over katholieken

en kerkelijke instellingen, dat hij voor een groot deel verantwoordelijk is voor de dwaze meeningen, die bij andersdenkenden, ook ontwikkelden, zelfs heden

Onze Voorouders is meer romantisch dan historisch Elizabeth Musch is geschiedkundig vols1agen onjuist. De zedenroman De Lotgevallen van Klaasje Zevenster, (die gered wordt uit een bordee1, waarin nog worden gevonden —

en

zij gelokt werd) deed een storm van verontwaardiging over den schrijver losbarsten. Sinds heeft de een den ander nagepraat dat het een verschrikkelijk slecht boek is, wat niet waar is. Voor volwassen lezers kan het er door.

LEKE (van der) Gevonden, wel te verstaan elkaar, toen zij samen gingen door schoon Vlaanderen. Onschuldig.

LEONHARD (Fr.) schreef meestal over verwaarloosde jeugd en sommige van zijn verhalen en schetsen zijn tamelijk rauw en realistisch en vragen voorzichtigheid. Jonge Liefde -- Vroolijke Makkers —, Het Knechtje -- Aan lager Wal — Onder de Schooiertjes — Zwervelingen — Kleine Bandeloozen.

LEOPOLD (Jan Hendrik) geboren te Arnhem in 1865, studeerde in de Oude Letteren en werd leeraar. Wij hebben van hem de volgende gedichten : Verzen — Uit den Thin van Epicurus -- Stoische Wijsheid --. Cheops --, Omar Klayam. Droomerige en vage poezie, wier humanistische gedachten en gevoelens den lezer minder boeien dan de zachte klank, waarop zij drijven.

LEROY (J.) Zeisels en Vertellingen, twee bundels oude verhalen en legenden, b.v. van het Paardeken Malegijs --- Driekoningen — Katten en Honden --- Stijn lokket-ge en dergelijke, verteld in sappig Vlaamsch, waaraan men een beetje wennen moet.

LEY (Nico van der) Strubbelingen, dat zijn moeielijkheden ondervonden door een man, die om het lieve geldje een oude nicht wilde trouwen, maar van een koude kermis thuis.

106


kwam, En voorts van een predikant, wiens zoon een meisje verleidt en op aandringen van zijn vader met haar trouwt, maar nu de verzenen tegen de prikkels slaat en socialistisch propagandist wordt. Natuurlijk voorbehouden.

LIEFDE (J. L. F. de) In Liefde Bloeiende,

is goed van strekking. Echter geen lectuur voor opge-

schoten meisjes. Van deze schrijfster bestaan verscheiden kinderboeken, die

Onder zes Nichtjes en Neefjes — Hoe Stijfkopje en Driftkopje vriendinnetjes bleven. Over het algemeen zijn deze

dikwijls (dit jaar nog) herdrukt zijn.

werken bedoeld voor niet-katholieke kinderen.

LIEFDE (J. de) kiest bij voorkeur de stof zijner verhalen uit de protestantsche geschiedenis. De Jonge Samaritaansche (een verhaal uit den Bartholomeus-nacht) -- De Savoyaard en de Aartbisschop. Hij is geen schrijver voor ons.

LINDE (Gerrit van de) zijn schrijversnaam De Schoolmeester heeft zijn familienaam in het vergeetboek doen geraken. Geboren te Rotterdam (1808) was hij later als kostschoolhouder in Londen werkzaam, waar hij in 1898 overleed. Na zijn dood gaf J. van L e n n e p De Gedichten van den Schoolmeester uit, die door hun grillige originaliteit en ongebreidelde luimigheid wel altijd populair zullen blijven. LINDEN (Louis van der) een katholiek schrijver, van wien wij kennen de novelle Langs Dwaalwegen,

die voor jong en oud geschikt is.

LINDO (Mark Prager) werd geboren te Londen (1819), woonde later in Frankrijk en Duitschland, promoveerde te Utrecht in de letteren. Het laatst was hij leeraar aan de Kon. Milit. Akademie te Breda en sinds 1865 tot aan zijn dood, in 1877, inspecteur van het lager onderwijs in Zuid-Holland. Hij inspireerde zich op Sterne, Dickens, vooral echter op Thackeray, wiens bijtende satyre men niet zelden terug vindt in zijn werk. Hij is bijna uitsluitend baend onder zijn schrijversnaam De Oude Heer Smits. Brieven en Uitboezerningen, eene verzameling van kritisch-humoristische schetsen --- Clementine —. Eventjes over de Grenzen — Typen --- Uittreksels nit het Dagboek en nadere Levensbijzonderheden van Janus Snor, — Met Lode w ij k Muller maakte hij Afdrukken van Indrukken.

OORSPRONKELUKE WERKEN

107

LINNEBANK (H,) Hij behoort tot de Orde der Kruisheeren en is leeraar te Uden. Hij verzamelde losse artikelen en opstellen in

Letteren en Leven ;

schreef

geestig en heel ongewoon een Dagboek mijner Roomsche Reis, dat door zijn onconventioneele manier om de dingen te bezien en de openhartigheid om ze te zeggen vaak hartelijk lachen doet.

LITH DE JEUDE (Carla van) Banden. Een meisje, wier verloofde is omgekomen, zoekt zich nuttig te maken voor haar oude moeder en andere menschen, die haar hulp behoeven. Voor iedereen. —,

Haar Erfdeel,

van moederszijde, was een muzikaal talent en aanleg

tot tering. Het eerste offert zij op als zij huwt, en het tweede, de tering eischt haar op in den bloei der jaren. Goed, maar wat sentimenteel. -- Nora wordt verliefd op een getrouwden dokter en hij op haar. Om het gevaar te ontgaan stelt deze zijne vrouw voor te verhuizen. Zij begrijpt en is inwendig diep gegriefd. Het slot van het boek is overdreven. Nora doet alsof haar leven verwoest is. Voor rijpere lezers,

LOGHEM (Martinus G. L. van) geboren te Leiden in 1849, was eerst leeraar aan de H. B. S, te Goes, later te Amsterdam waar hij in de rechten promoveerde. Nadat hij als leeraar ontslag had genomen richtte hij met Taco de Beer De Amsterdammer (De Groene) op, waarvan hij o.a. de Damesrubriek redigeerde onder pseudoniem E . . . e. Ook was hij lange jaren redacteur van Nederland en bestuurslid van den Raad van Beheer van de Kon. Ned. Ver, Het Ned. Tooneel, waarvan hij letterkundig adviseur was. Onder den schuilnaam Ghulonne had hij reeds vele romans en novellen geschreven in verschillende tijdschriften : De twee Robijnen — Clara — Het Kind van den Boschwachter — Josepha, enz. Dat alles is vergeten. In 1881 verscheen zijn roman in verzen Eene Liefde in het Zuiden, uitgegeven onder den naam Fiore della Neve, die de Tachtigers aanleiding gaf hun Juliagrap uit te halen.

Liane — Van een Sultane — Walter ; de romans : Victor — Calypso — Fokel —, Operette-bloed — Het Huwelijk van den Weesjongen — Gravin Euridice —, Blond en Blauw (novellen). Onder den schuilnaam Prosper van Haamstede: Sacha --- Op Weg naar de Fortuin. Volgden nog meer verzen ;

Zijn stijl is wat vernuftig precieus. De verwikkeling is goed gevonden en goed uitgewerkt, meestal. Er ligt over heel zijn werk iets vrouwelijk mondains. Hij gaat soms tot de grens van het gewaagde, die hij echter zoo goed als nooit


108

overschrijdt. In de leesbibliotheken vindt men hem nog altijd door een paar boeken vertegenwoordigd. Het is Been lectuur voor jongeren.

LOKHORST (Emmy van) tegenwoordig Mevrouw E, van Loon, schreef boeken, die door toon, voorstelling en lichtzinnigen inhoud voor jongeren volstrekt verkeerde en voor oudere lezers nog zeer twijfelachtige lectuur zijn. Dat is niet om de gevallen afzonderlijk, maar om de heele atmosfeer van zwoele zinnelijkheid, die deze boeken omgeeft. Phil's amoureuze Perikelen be ginnen reeds in haar jeugd ; in den aanvang zijn zij tamelijk onschuldig, lijkt het een kinderspel, maar op het laatst worden zij zeer gewaagd Lenoor Sonnevelt, geeft de uitbeelding van een heel jong, slecht opgevoed meisje, welks leven een tragischen loop neemt. Zij verlooft zich met een jongmensch en dan blijkt dat zij als schoolkind reeds door diens vader is verleid. Om deze wansmakelijke verhouding, de ongegeneerde beschrijvingen van den omgang tusschen twee jonge menschen, hun vrijpostige taal en vele walgelijke tooneelen, die de lezers voor oogen worden gebracht, kan men dit boek niet scherp genoeg veroordeelen : het is onzedelijk.

Bart Jorgen

is minder kras ; het is vooral zeer vervelend, gerekt en slecht gebouwd. Het gaat over een ongelukkigen, achterlijken jongen en in overdreven somberheid is 't of de schrijfster wil laten uitkomen dat alleen een blind en wreed noodlot deze wereld regeert. In Phil's laatste Wil, een klein verhaal in aansluiting bij de perikelen, wordt verteld de mislukte poging tot zelfmoord van het ongeloovige meisje. Het grappige einde ontneemt er alien ernst aan, maar voor meisjes keuren wij ook dit boek af.

LOMAN (Mies) De Ongeluksvogel.

Een boek voor grootere meisjes. Van kostschool tot verloving.

LOON (H. van) Drie Boeken die wij om de troebele levensbeschouwing, om het somber pessimisme en om de rare dingen, die er op zedelijk gebied g e b e u r e n af keuren.

Geteekenden Trouweloozen Onder den Dak. En zeker als lectuur Als de Muggen dansen.

ontr a den wij zijn laatste boek

LOON (Hendrik van) dit eigenaardig warhoofd, dat in Leiden wetenschap en in Amerika reclame leerde, schreef De Geschiedenis der Menschheid, een paskwil en verminking van de geschiedenis, gelijk De Bijbel aan mijn Kinderen verteld dat ook is en een verboden boek bovendien.

LOOI—GOEDHART (L.) Wasdom. Een dagboek, dat de evolutie beschrijft van een jong ongeloovig meisje tot een brave, overtuigde en haar geloof belevende protestante.

109


LOOSJES (Adriaan) zoon van een predikant, geboren te Tessel 1761. Hij werd boekhandelaar te Haarlem en overleed aldaar in 1818. Hij heeft een onafzienbare hoeveelheid bespiegelingen, betoogen, mengelingen en herderskout achtergelaten, zelfs het leven van Constantyn Huygens in latijnsche verzen vertaald en geen sterveling ziet er meer naar om. Maar ëën boek is gered nit de vergetelheid Maurits Lynslager, een Hollandsche Familiegeschiedenis der 17e Eeuw, waarin de helden der 17e eeuw worden verheerlijkt. Het werd herhaaldelijk herdrukt. Zijn andere familiegeschiedenissen Hillegonda Buisman Robbert Hellemans Johannes Blommesteijn halen er niet bij. Als zedenroman komt in aanmerking

Mej. Suzanna Bronkhorst,

LOOSJES (Vincent) schreef behalve een bundel Aphorismen, eenige leesboeken ; Fra'ulein Louise -Kameleon, ook schetsen en novellen, verzameld onder den titel Menschenleven: (Grietje Stoffens trouwring ; Van Sinterklaas ; Stijntje ; De teere Plek ; Vriend Langhand ; Nummer Elf ; Een Samenloop van Omstandigheden ; De Echo van Engelenzang ; Verzoend ; Jan Vlammenstein).

LOOY (Jacobus van) te Haarlem geboren in 1855. Als weesjongen werd hij letterzetter, daarna schildersknecht, bezocht toen de kunst-academie te Amsterdam. Nadat hem de prix de Rome was toegekend, maakte hij groote reizen naar Italie, Spanje en. Marokko. Als schrijver en schilder is hij realistisch en impressionistisch. Zijn prozaschetsen verschenen in „De Nieuwe Gidsen werden later verzameld in den bundel Proza. Later verschenen de bundels Gekken en Feesten, waarin hij zijn kleurige, plastische kunst ten toon spreidt. Zijn schilderijen gelijken zijn boeken ; levendig, fel gekleurd, ruig en eenvoudig. In zijn Reizen en De Wonderlijke Avonturen van Zebedeus geeft hij zijn indrukken op origineele en boeiende wijze weer. Geroemd wordt vooral Jaapje, een boek van jeugdherinneringen, dat gevolgd wordt door het boek van den grooter geworden Jaap. Het is een minutieus reproduceeren van gedachten en herinneringen, bewegingen en gebeurtenissen, en men kan niet nalaten de kunstvaardigheid daarvan te bewonderen. De boeken van Van Looy zijn voor groote menschen, 66k de geschiedenis van

Jaapje

en

Zebedeus.

LOUWERSE (Pieter) 1840,-1908, onderwijzer en bekend dichter en schrijver van verhalen voor de jongeren. Louwerse stond

110


de katholieke levensopvatting zoo na, dat er in zijn laatste jaren bijna geen afstand te bespeuren was. Hij was lang redacteur van „Voor 't Jonge Volkje." Zijn jongensboeken kunnen wij aanbevelen. Toch Oranje boven — Janmaat in de Oost — Worstelen en Ontkomen --Mannen van Stavast — Vlissinger Michiel --- Bestevaar Tromp --- Een Delfthavensche Kwajongen .--, De Vaandrig van Frederik HendrikT — Een Schippersjongen ---- Hoe Willem Advokaat werd --- Krijgsman en Koopman --Stichters eener Wereldstad --- Onder de Maori's — Alfer en Wala --- De trouwe Schildknaap — De twee Hugo's -- Robinson Crusoe — Trouw en Ontrouw ---- By Kijkduin — De Dwerg en zijn Tooverstaf — Met Eere Verloren ,--- De Vos van Berkenheim. De Vincentius-bibliotheken keuren of de volgende vier : Twee Vrienden -Verhalen uit de 1001 Nacht --- Met Robinson Crusoe Lien jaren op Reis -Het Beleg en Ontzet van Groningen.

LOVELING (Rosalie en Virginie) geboren te Nevele (OostVlaanderen (1834,-1875 en 1836-1923), waren zeer verdienstelijke schrijfsters in poezie en proza. Zij schetsten tafereeltjes uit haar dorpsomgeving, waarbij zij blijken gaven van scherpe opmerkingsgave en fijn ontleedkundig talent. In het schijnbaar alledaagsche wisten zij het schoone te ontdekken. Jammer dat zij door liberalisme, de kwaal van haar tijd, verblind waren, weinig of niets zagen van de godsdienstige gevoelens der goede Vlamingen, die zij overigens zoo levenswaar wisten uit te beelden. Zij hadden slechts oog voor de zoogenaamde dwingelandij der priesters, waaronder het yolk heette te zuchten en voor de zegeningen, die het neutrale onderwijs over de achterlijke bevolking zou uitstorten. Rosalie stierf jong. Virginie bereikte een hoogen ouderdom. Haar laatste werken zijn lang niet zoo anti-godsdienstig meer. Misschien kwam zij terug van haar idealistische opvatting van de leeken-moraal, nadat zij er de heillooze gevolgen van had mogen aanschouwen. Samen schreven de zusters bundels Gedichten en Novellen, Nieuwe Novellen en Schetsen. Van Virginie alleen zijn : Het Hoofd van 't Huis — Een Winter in het (zeer hatelijk op godsdienstig gebied ; uit den tijd van

Zuiderland .--, Sophie

den Belgischen schoolstrijd) --

Eene Idylle —, Idonia --- Een Vonkje van

11 1

OORSPRONKELIJK E WERKEN

Genie — De Bruid des Heeren (ook niet vrij van spot) Mijnheer Connehaye Het Land der Verbeelding -- Madeleine — Een Twistappel (zeer mooi verhaal van den strijd om de opvoeding van een kind, waarin de godsdienstige moeder zeer sympathiek wordt voorgesteld en de godsdienstlooze vader ongelijk krijgt) Erfelijk belast (minder aanbevelenswaardig) Het Lot der Kinderen. Op moreel gebied is Virginie Loveling zoo goed als onberispelijk. Haar liberalisme en godsdienstloosheid maken haar werken voorbehouden.

LOVENDAAL (Gijsbertus Wilhelmus) 1847. Hij is hoofd der school te Grave hij Nijmegen. Een katholiek dichter die zangerige liederen heeft gedicht, vooral kinderliederen. Aan Moeders School. Lentedagen Magen en Hilda en van Het Lied der Liefde.

Bundels :

Hij is ook de dichter der Sage

Een groot talent dat tot heden nog niet de waardeering heeft gevonden, die het verdiende. Hij werd 26 December 1924 door' vrienden gehuldigd. LUYKEN (Jan) geboren in 1649 te Amsterdam, overleden 1712. Door zijn prachtige etsen is hij beroemd. Uit de jeugdjaren van dezen dichter zijn de minnezangen en „dartelende toonen" verzameld in Duytse Lier. Op 26-jarigen leeftijd kwam hij order den invloed der mystiek van Jan Bame en anderen, veroordeelde zijne manier van leven en de poezie der Duytse Lier, Welke hij zocht te vernietigen. Voortaan zou hij alleen nog maar godsdienstige onderwerpen bezingen Des Spieghel van het Menschelijk Bedrijf -- Het leerzaam Huisraad Vonken der Bijkorf des Gemoeds Menschen Begin, Midden en Einde Jezus en de Ziel — De OnBeschouwing der Wereld Liefde Jezus waardige Wereld — Het Overvloeiend Hart.

Hij is een dichter van groote gaven. Luycken, die later de gedichten van zijn jonge jaren Wilde doen doorgaan voor losbandig, overdreef. Zijn religieuze poezie kenmerkt zich niet zelden door weekelijk pietisme. M. C. C. Een Werk der Duisternis.

Een verhaal ter waarschuwing van „jonge meisjes,

die aileen op reis gaan". Er staat niets verkeerds in dit tragisch verhaal. Of het goed kan doen, is een andere vraag,

MAARSSEN (Evert van) schreef Gravin Marcza, die haar goeden naarn heeft verloren, maar innerlijk ongedeerd uit het mondaine leven terugkeert. Voor voiwassen lezers.


'112

MAAS (C. C. J.) schreef goede, katholieke verhalen voor yolk en jeugd : Gelouterd —, De Stem die Beschuldigt --, De Nicht van den Keizer — Rijke Neven "-- Kolonel Errard .— Edith's Offer -- Als in de Dagen der Ridders -De Koning der Medans --. Liefde verwint -- Lord Loveland in Amerika — Het Geheim van het Wrak — Het Drama Rue Sint Anna -- Rijkdom en Armoede -- De Speler -- Als in de Dagen der Ridders -- De Zeeroover van het Eiland Lera -- Het Geheim van den grooten Hesper.

MAAS (H. H. J.) De boeken van dezen schrijver verdienen te worden afgekeurd om zijn valsche sociale beschouwingen en venijnigheid. Om de School -- Het Goud van de Peel — Landelijke Eenvoud, Verstooteling, onzedelijk en brutaal anti-papistisch.

schandaal-

lectuur —

'MAAS (J. van der) Illusie. Roman van Lief en Leed.

Een theologisch student, die zijn geloof

verliest, later hervindt, maar door zijn meisje wordt afgewezen vanwege het lage traktement. Goed, maar geheel protestantsche atmosfeer.

MAASBRUG (W.) Een te wilde Vogel. Voor iedereen.

MAAS-VAN DER MOER (Agnes) De Omweg, zij trouwt den man, dien zij niet lief heeft. Echtscheiding. Door toedoen van zoontje en grootmoeder trouwt zij met dengene, dien zij wel lief had. Toon en uitbeelding zijn behoorlijk .— De bittere Kelk, liefde van een mismaakt meisje, die niet wordt beantwoord. Strekking paganistisch — Drie Vrouwen, drie verhalen, waarvan geen een deugt en het eerste, ontgroening van een jongen door een gehuwde vrouw, schandaal-lectuur is.

MAAT (Annigge) Nelly Degenstein,

zeer mooi ; in Giethoornsch dialect.

MACLAINE PONT (M. W.) Een Alkmaarsche Burgemeesters-dochter, uit den tijd van Stadhouder Willem V; de Grenzen der Middeleeuwen -- Jacoba van Beieren —, Het Huis aan de Haven — De Kinderen van Batenburg -- Het Fortuin van de Grancey. Protestantsche lectuur.

voor alien — Op

MAN (Herman de) van hem kennen wij twee boeken

Aardebanden, gezocht en aanstellerig, bovenis Weideweelde, dat om bepaalde

dien laf sentimenteel en hinderlijk. Beter

zinnelijke details echter voorbehouden lectuur is.


113

MANDELE (Egberta van den) schreef De Rijke Wees, zedelijk en godsdienstig verkeerd — De Daad, tendenz-roman tegen het huwelijk van erfelijk belasten, dat wij niet goedkeuren --,

Moraliteit, dat wij voor niemand kunnen goedkeuren. In Naar het groote Licht, vertelt zij haar overgang tot het katholieke geloof.

MANDER (Carel van) geboren in 1548 te Thielt (Vlaanderen), overleden te Amsterdam in 1606. Een bekend schilder, als letterkundige een wegbereider van onze 17e Eeuwsche schrijvers. Hij bemoeide zich veel met het tooneel ; vertaalde uit Homerus, Vergilius, gaf De Gulden Harpe, die al zijn geestelijke liederen bevat : maar is het meest bekend door Het Schilderboeck, dat niet alleen de levens der oude, italiaansche, neder- en hoogduitsche schilders vertelt, doch ook veel realistische teekeningen heeft uit de laatste helft der 16e eeuw. Voor studie-menschen waardevol. MARE (Eline) jonge schrijfster, die veel bijval wierf door haar fijn verhaal over het leven van een meisje op een kostschool Lieveke --, Cleemke's Fortuintje — Zoo'n Dweepstertje.

De boeken zijn voor

groote menschen.

MARRES (P.) schreef Heerscherswaan, waarin hij niet zeer stichtelijke en klein-menschelijke dingen uit het leven van Karel den Grooten vertoont. Niet voor de jongeren.

MARNIX van St. Aldegonde (Philips van) werd geboren te Brussel 1540, studeerde te Leuven en later te Geneve, waar hij Calvijn leerde kennen en een vurig aanhanger der Hervorming werd. Het is niet bewezen dat hij de dichter was van bet Wilhelmuslied. Zijn meest beroemd geschrift is Bienkorf der H. Roomscher Kercke, dat onder de verbodsbepalingen der Boekenwet valt. MARTEL De Frangaise,

een monsterdraak en anti-katholiek.

MARTIN (Hans) een journalist, heeft na zijn eerste Onder Jongens en Meisjes, de volgende boeken geschreven, die geheel of gedeeltelijk pornografisch zijn Danseresje, een publiek Danseresje, dat zich vergiftigt, nadat een jongmensch STAND AARD-CATALOGUS 8

114


Malle Gevallen, van vier Dwaze en ernstige Invallen: twaalf onschuldige en drie immoreele stukjes — De Menschaap, schandelijk boek, ook lomp tegenover kath. geestelijken — De Vrijbuiter, verheerlijking

vergeefs beproefde haar op te heffen. Niet goed. — studenten, die spotten met ernst en moraliteit, 4—

van vrije liefde.

MARXVELDT (Cissy van) schreef voor volwassenen Caprices en voor de grootere jeugd Game-ant-Set -De H.-B,-S.-tijd van Joop ter Heul --9 Joop ter Heuls Problemen -- Joop van Dil ter Heul — De Kingsford-School, waartegen men wellicht bezwaren van opvoedkundigen aard kan laten gelden.

MAST (A. C. van der) Verkeerd Beoordeeld.

Twee novellen : een zoon die spaart om de schulden

van zijn vader te betalen, wordt beschuldigd van gierigheid. — Een meisje dat ongelukkig is bij haar examen, verliest haar Godsvertrouwen voor een wijl. Niets op aan te merken.

MATHILDE zie Sloot (M.) MAURIK (Justus van) geboren te Amsterdam 1846 en aldaar overleden in 1904. Hij volgde zijn vader op in diens tabakszaak. In zijn tijd een gevierd tooneelschrijver (Janus Tulp). Hij schreef novellen en schetsen uit het yolk, die in verscheiden bundels vereenigd zijn. In 1901 vertelde hij uit zijn eigen zonnige jeugd: Toen ik nog jong was

(Het Water -- De Hannekemaaiers Het Fort van Jaco —

De Mormonen te Amsterdam —, In den Engelenbak 4— De Duvelshoek — Vermakelijkheden ---- Een bezoek bij Judels.)

Oude Kennissen

(Een probaat Middel —, Wijnkenners — Genootschap Leuter-

burg — Een Sjëne ---- Vergeten Schouwburg en miskend Kunstenaar — Jets over Lachen en Schreien — Een Artist — Huisvaders en Huismoeders — Twee Kerstmorgens 4--- Izaak en de Beesten — Een Erfenis •— Een Koopje.)

Met z'n Achten

(Klaas Komijn op de Beurs .--- De Heks van de Kemmenau --

Een pleizierige Nacht — Een slot dat pakt — Baddoctoren — Hein de Kruier 4.--- In goeden doen geweest 4— Het Diner van Manus). (Een Benefiet — Een Massagekuur 4— Bijou — Henri de

Papieren Rinderen

Snoeper 4— Dirk de Snorder — De fashionable Dineur — Hoe Jetje geroemd werd.

Salle Menschen

(Mijn Buurmeisje — In den Verkiezingstijd -- Wijn 4— Een

Helper van de Gerechtigheid 4— Influenza — Pinkster-pleizier — Een vergeten Schuld — Op Oudejaarsavond — Twee Jantjes — Een Scheeravontuur — Een Burgervrouwtje 4--44 Pietjes Begrafenis 4.-- Verhuizen — Een Moederszoontje).

flit een Pen

(Herr Hagenbach's Erfenis — Oude Sientje 4-4-4 Cesar — De


115

Nachtwacht — Een kleine Suprise .--- David de Loterijman — Een Knorrepot ,-- Muziekkenners,)

Amsterdam bij Dag en Nacht (Ontwakend Amsterdam — De Slaapstee van Koo —, Suffe Bet —, Cafe „Goenoeng Api" — In de Groene Os — Waarom de mottige niet kwam — Op de Vischmarkt te Amsterdam --- In de Kemphaantjes ,-- Pinksterblommen — Paling-Jan — Een Werkelooze — Garribaldi — Een Standje ,-- Een Zondagmorgen-verrassing — In den Nacht -- Een Interview --, Wat de Kruier vertelde — 't Was er maar Eentje).

Verspreide Novellen ---- Op Reis en nuts --- Indrukken van een Tote:4c.

Onder bovengenoemde novellen en schetsen zijn er, die eenigs‘zins hinderen door grofheid van toon en ook door de behandelde onderwerpen. Dit voor fijngevoelige lezers. Het meest is dat het geval in Stille menschen en vooral in Amsterdam bij Dag en Nacht. Wij willen daarmede echter niet zeggen dat voorgaande bundels voorbehouden zouden zijn. En wie een keuze wil doen, kan de volgende boeken nemen, waar niets op aan te merken valt Burgerluidjes (Truitje de Naaister --- Een Premiere —, In een Achterbuurt .— Teun de Nachtwacht — Te veel Vergunning). Verder : LIit het Volk --- Van allerlei Slag --, Krates, een Levensbeeld.

MEEKEL (Kees) geboren te Amstelveen uit een welgestelde boerenfamilie, studeerde eenigen tijd aan de seminaria te Hageveld en Warmond. Daarna trok hij de wereld in. In Engeland bestudeerde hij het werk van Shakespeare, in Denemarken verkeerde hij met den grooten bekeerling Johannes Jorgensen, in Rusland vertoefde hij, om de werken van Dostojefski, Turgenief e. a. in het oorspronkelijk te kunnen lezen en verstaan. Vervolgens leefde deze zwerver lange jaren als cowboy en farmer in Amerika (aldus P. A. Kerstens). Een man van talent, maar onbeheerscht. Hij schreef drama's in Shakespeareaanschen stijl. Volk van Holland, een bundel goede schetsen. De roman Adel en Het Slot op den Mond, zijn voor rijpere lezers. En De Stad des Levens, verleiding en inkeer moet om de noodelooze ruwheid worden voorbehouden en is als katholieke roman mislukt. Het einde is zeer abrupt.


116

HEELS (George) Annie de Barones, verkeerd verhaal uit het leven eener lichtekooi.

MEER DE WALCHEREN (Pieter van der) geboren te Utrecht in 1880. Werd candidaat in de Oude Letteren aan de Universiteit van Amsterdam. Hij ging in 1911 over tot het katholieke geloof. Voor dien tijd schreef hij eenige boeken, die afgekeurd moeten worden : Jong Leven — Van Licht en Duisternis -- Het Geheime,

adr verkeerd.

Hij is een welmeenend maar onverantwoordelijk propagandist van Leon B 1 o y. Als katholiek schreef hij LIU Italie —, Mijn Dagboek, zijn bekeeringsverhaal —,

Van het verborgen Leven,

met wat voorbehoud te lezen ---.

De H. Benedictus, Branding.

en verzamelde zijne artikelen, geschreven in „De Nieuwe Eeuw" :

MEEREN (Willy van der). Boeken met katholieke levensbeschouwing, voor iedereen : In 's Levensstorm —, Stale Grootheid.

MEESTER (Eliza Johannes de) te Harderwijk in 1860 geboren, was eenige jaren werkzaam 134 de registratie, daarna journalist, o. a. Parjjsch correspondent van het Algemeen Handelsblad, sinds 1891 redacteur voor Letteren en Kunst van de N. Rott. Courant. Hij is van de naturalistische school van Zola. Kleingoed, Schetsjes en Silhouetten, onbeduidend werk van den beginner — Een Huwelijk, ongeschikt — Parijsche Schimmen — Zeven Vertellingen, realistische schetsen uit het leven van schippers, bedelaars en boeren, later ver-

Gezin --- Deemoed, drie vertellingen -- Allerlei _Menschen, schetsen — Over het Leed van den Hartstocht, schetsen —, Louise van Breevoort — Geertje. verleiding van een vroom meisje, dat als dienstbode naar de stad ging --- Aristocraten — Lichte Lijnen, schetsen, ongeschikt De Zonde in het deftige Dorp, verleiding van een dienstbode door den zoon des huizes -- Carmen, heeft den schijn van een verheerlijking van het katholieke huwelijk. Voorbehouden. --- De Kindsheid van Harlekijntje, gevallen van physieke en zedelijke krankheid .— Dwaalpaadjes in den Doolhof der Min -Walmende Lampen, pleit voor ongehuwde moeder — Goethe's Liefdeleven, schenen onder den titel

onjuist en onbeduidend.

Door zijn drukkend pessimisme, zijn cynische levensbeschouwing en zijn gewaagd naturalisme, dat hem vooral vermaak doet scheppen in sexueele verhouding, is de M e e s ter een auteur, van

117


wien de gewone lezer niets goeds heeft to verwachten. Door Robbers en de zijnen wordt hij hemelhoog geprezen, door de modernen verguisd. Zijn taal is hobbelig en stroef, zijn zinnen zijn. half-geworgd. Talent van observatie heeft hij in overvloed, maar voor iets hoogers heeft hij zelden oog. MEINDERT SMITH-WESTRA De tweede Jeugd van Charles Termeer.

Goed.

MELATI VAN JAVA zie Sloot (M.) MELIS (Hubert) Vlaamsche schrijver : De Vrouwkens van Brugge --- Zonnige Dreven.

Goed.

MELIS-STOKE schreef een grappig verhaal uit den mobilisatie-tijd :

Van Aardappelmes tot

Officiersdegen.

MENDES (Joost) onder dezen naam schreef de uitgever E m. Q u e r ido in bombastische taal waarvan 7 din. reeds verschenen : I De ver-

Het Geslacht der Santeljano's,

weerde Jaren — II Het Licht dat gloorde — III De Dorrende Akker ,---- IV De Revolte Dagen — V Het wonderschoone Rijpen — VI 's Wasdoms voile Tooi — VII 's Werelds daverende Wedloop — VIII De hooge lichte Kim der Stilte. Het is de ontwikkelingsgeschiedenis van een joodsch geslacht, waarin de schrijver zijn grooten broer op daverende wijze verheerlijkt. De kritiek heeft gesproken van een ongeevenaard kunstwerk. Wij hopen dat de lezers zich daardoor niet van de wijs zullen laten brengen. Het is een ontzagiijk drukdoend boek, dat onder joodsche praatvaardigheid tot 9 deelen moest uitgroeien, waar twee voldoende zouden zijn geweest. Daar zijn bladzijden ook van heel vrije en realistische uitbeelding. In elk geval voorbehouden,

MENNEKENS (Jef) Vlaamsch schrijver : Een Kroon — Naar den Zomer.

Goed,

MENTEN (Mgr. J. H. E.) schreef de volgende goede ontspanningslectuur : De Plasmolen van het Lissedal --- De vloek Gods — Aan God en Koning trouw --- De Weg naar den Afgrond — Mij is de Wrake --- Het Godsgericht --, Door Kruis tot Licht — De Zwanenhoeve --- Rooie Hannes -Om een Ziel — De Stamgast in de drie Moriaantjes .---, Kerstbloemen.

MERLET (Herluf van) Onder dezen naam schreef H. van Lamsweerde een roman Elwin. Voor groote menschen.


118

MERWEDE (Th.) Twee&lei, het boek is goed, maar wat langdradig —, Thuiskomen, kleine schetsen. De niet-katholieke schrijver onthoudt de katholieken zijne sympathie niet.

METZ-KONING (Marie) geboren 1866 't Viooltje dat weten wilde, een sprookje, Van de Zonnebloem die de zon wou zijn. Niet voor de jongeren. Voorbehouden boeken zijn : Het Beeld op de Rots — Nachtsilene -Van een schoonen Dag -- Intermezzo .— Gabrielle (waarin de schrijfster het catholicisme sympathiek is, maar er allerlei gevoeligheden bijsleept) --- Ninnie, schreef als Mevr. Marx—, Koning evenals

uit het artistenleven, over menschen die om het een of ander gebrek niet tot hun recht komen. Correcte lectuur. — Het Wonder, kleine verhaaltjes, niet verkeerd. —, Van eene Vriendin (moreel en godsdienstig te verwerpen) — Het Kindje (sombere levensbeschouwing, voor geestelijk onontwikkelden of te raden) —, Ragnus' Gang, tragedie van een dichter (een dolzinnig boek) —, Verborgen Gronden (zedelijk en religieus heel slecht) .— De Bannenburgh (theosophisch propagandaboek ; verboden).

MEYERE (Victor de) Vlaamsch schrijver, geboren 1873. Verzen -- De Avondgaarde -- Het Dorp, Hij gaf drie bundels LIit min Land -- Langs den Stroom — De gekke Hoeve. Een roman De Roode Schavak en een humoreske Onkel Daan, dat eenvoudige lezers, die

Hij dichtte proza :

den lossen Vlaamschen toon niet kennen, licht een weinig kan ergeren.

—HetVlamschui

een folkloristisch boek.

MEYERINK Jr. (Jac. C.) schreef : Sombere Schijningen -- Het Boek van den Ondergang.

Huwelijks-ontrouw

en zelfmoord. Een verkeerd boek.

MEYIER (Fenna de) begon met weinig beduidende verhaaltjes, volgde daarna de mode om alle uitspattingen uit naam der liefde vrij te pleiten. En ze werd natuurlijk gelezen. Robbers vindt haar „moedie. Schijn — Tropische Bloemen .— Ik Worstel en kom Boven .— Onder de Indische Zon ,-- Wilde Vogel, haar volkomen immoreel werk al vermoeden, Het Geluk van Thea Wencke. Onte-

Achteraf gezien doen haar vroegere verhalen

vreden met haar man, staat zij op het punt een jeugdvriend te volgen, maar komt tot inkeer. Zeer hartstochtelijk. — Zondaresje, een meisje leeft met een getrouwden man, wiens vrouw krankzinnig is —

De zuivere Bron, is buiten-

gewoon troebel. Een getrouwd man verlieft op het dochtertje van zijn neef, weet haar echter aan 't verstand te brengen dat December en April niet bij elkaar passen. Na den dood zijner vrouw leeft hij een tijd met het malle kind en huwelijkt haar dan uit.


119

MIDDENDORP (Herman) schreef eerst eenige boeken die onvoorwaardelijk zijn of te keuren : Het schoone Mysterie, is het katholieke geloof, waartoe een Indische jongen zich getrokken voelt en door een eigenaardigen Jezuiet geholpen wordt — Het veege Lijf, van een fabrieksmeisje, dat wordt begeerd door een jongen, haar patroon, diens zoon ; slecht. De Klop van het Bloed, ook slecht en Arent van Wjck, lijkt ons een verboden boek. — Het zwarte Venster, warrelig en gevaarlijk. De detective-verhalen voor grootere lezers zijn : Het Mysterie van St. Jacques — De Groene Cirkel Het Geheim van Cuba Het Spaansche Goud De verdwenen Documenten De Man bij 't roode Hek.

MINNEMA (Nine) Een strijdster voor vrouwen-emancipatie, wier boeken ons niets goeds hebben te zeggen. De Andere Lin, is een pleidooi voor de werkende en studeerende vrouw Het Boek van Riti en Bob, een aanklacht tegen wettenmakers, die handelen over de moeder zonder de moeder erin te kennen Het Kind van de Bergen, een onecht kind door de moeder achtergelaten bij de boeren, waar het ter wereld kwam

De

Kentering der Tijden, eene serie, die slecht is begonnen

verward, immoreel, ongodsdienstig.

MOENS (Wies) 1898 De leider in katholiek Vlaanderen der katholieke expressionistische dichters : De Boodschap — De Tocht

Opgangen

Verzen

Celbrieven.

MOER (J. v. der Jongen en Ouden. Jong meisje wordt verleid door een rijken

boerenjongen,

die haar laat zitten om een fortuin te trouwen. Bedrogene pleegt zelfmoord. Slecht.

MOERKERKEN (Pieter Hendrik van) werd geboren te Middelburg 1877, doctoreerde te Utrecht (1904) met een dissertatie. „De Satyre in de Nederl. Kunst der Middeleeuwen," werd leeraar aan de H.B.S. te Haarlem en is sinds 1921 buitengewoon hoogleeraar aan de Academie van Beeldende Kunsten te Amsterdam. Behalve eenige drama's en XXX Verzen, schreef hij : De Dans des Levens (schetsen en verhalen, venijnig tegen kerk, kloosters enz.) De — De Ondergang van het Dorp (modernisme, theosophie, overspel) Bevrijders (zeer ruwe en brutale tooneelen) Andre" Campo's Witte Rozen (vijfmaal gescheiden, trouwt voor den zesden keer en verlangt van zijn vrouw onnoembare dingen. Zedeloos). in den roman-cyclus

De Gedachte der Tijden behandelt hij verscheiden perioHet Nieuwe Jerusalem : uit den tijd

den uit de geschiedenis der Menschheid ; I.

120


De Verwildering : uit den In den Lusthof Arcadie ; grof ontuchtige bladzijden ; dwaze kloosterroeping. — IV. De Vraag zonder Antwoord : over de ketterij der Labadisten. Communisme. Zwoele bladzijden. — V. Het demonise Eiland : Parijsche Commune. Niet direct aanstootelijk, maar vaag en zwammend. VI. Habhabalgo. Laatste deel van den cyclus ; der Wederdoopers ; een onbruikbaar boek — II.

strijd tusschen Spanjaard en Watergeus. Zeer hatelijk. — III.

synthese van de gansche geschiedenis der Menschheid. Een godslasterlijk boek met onkuische beschrijvingen.

HOES (Wally) 1856,-1918. Zij was schilderes, maar hield zich bezig met schrijven sinds jicht haar het schilderen belette. Larensche Dorpsvertellingen ---- Gooische Dorpsvertellingen ---- Nagelaten Vertellingen, goed met een onsympathieke inleiding van Frans C o e n e n.

MOLENAAR M. S. C. (M.) geboren te Sneek in 1886, trad in de congregatie der Missionarissen van het H. Hart te Tilburg. Hij behoort tot de redactie van het Maandschrift Roeping. Hij schreef eenige stukken voor het tooneel, een schoone levensmeditatie van De H. Geertrudis, maar het schoonst van al is de bundel schetsen In Koele Schaduw. MOLKENBOER 0. P. (Bernard, Hilarius) werd geboren te Leeuwarden 1879, zijn familie verhuisde naar Amsterdam in, 1883, waar zijn vader benoemd was tot Directeur der RijksNormaalschool van Teekenonderwijzers. Na eerst in Hageveld eenige jaren te hebben gestudeerd, besloot hij Dominicaan te worden en vertrok naar Nijmegen. Na zijn lectoraat te hebben verworven, ging hij voor de studie der kunst-geschiedenis naar Rome, waar hij 2 jaar verbleef. Teruggekeerd werd hij leeraar in het klooster te Huissen en onlangs Lector aan de Universiteit te Nijmegen. Hij is vooral een autoriteit op kunstgebied en een knap Vondelkenner. Veel opgang maakten zijn prachtwerk Roomsche Schoonheid en De Spaansche Kapel in Florence, zijn studie over Dante en zijn Vondelschetsen in navolging van Thijm's Vondelportretten. Nog vele studies over Vondel zijn ons in vooruitzicht gesteld. De schetsen zijn keurig gestyleerd en dragen de titels Rond Palamedes --- Gysbreght Onsterfelijk --- Van Lucifers Opgang en een Vondel-

zoon. Zijn stijl is krachtig en zwierig. M. is als schrijver, criticus en redenaar zeer populair.


121

MOLLINGER-HOYER Vriendschap — Twee Vrouwen --- Een Herfststorm -- Uit de Brieven en Dagboekbladen van Klaartje Hartig. Al

Schreef onder den schuilnaam Ellen:

deze boeken zijn uit den booze en vormen als het ware de inleiding tot de garconne-lectuur, aan welks navolging thans een heele groep schrijfsters zich schuldig maken.

MOLT (F.) Een veel gelezen schrijver van jongensboeken, waarvoor hij de stof gewoonlijk haalt uit de geschiedenis. De Page van Gravin Hilswinde — Hoste Bruneels — Een Valkenjacht bij het Kasteel Brederode -- Alewijn, de Lijfeigene --- Dieryc, de Schrijnwerker --Roderik — De Ondergang van een ouden Burcht — De laatste Strijd -Heiden en Slachtoffers der Fransche Revolutie -- Floris V. Minder geschikt De Kluizenaar — De Kruisvaarders — Lamoraal van Egmond.

MONT (Karel Maria Polydoor de) geboren te Wambeke (Belg.Brabant) in 1857. Studeerde te Leuven in de Letteren en de Rechten, was leeraar en van 1904 tot 1921 conservator van het Museum van Schoone Kunsten te Antwerpen. In zijn tijd een gezocht causeur en een zeer gewaardeerd dichter, wien men echter niet ten onrechte heeft verweten dat heel zijn kunst eigenlijk maar een spel met woorden is. De Mont, die katholiek was, schaarde zich spoedig bij de vrijzinnigheid. Gedichten (verzameling van oud en nieuw) — Loreley — Lentesotternijen --- Idyllen (later uitgegeven als Dichterlente) --- Zomervlanrzen. Van zijn vele bundels noemen wij

zeer zinnelijke minnedichten :

Zijn verzen zijn dikwijls zeer sensueel, waarmede men rekening heeft te houden.

MONTEYNE (Lode) 1886 Deze Vlaming schreef De tweede Lente van Meneer Quistwater, die weduwnaar geworden, huwt met een jong meisje. Zijn zoon doet al te lief met de jeugdige stiefmoeder ; slecht, De liefdesroman

Het schoone Avonttzur is oak niet

goed.

MONTIJN DE TOUW (Nelly) vertelde opnieuw de bekende, oude

Sagen van Koning Arthur en de Ridders

van de Tafelronde.

MOOY (Henriette) Acht Schakeeringen

maakte in eens opgang met haar frisch, eenvoudig en opgewekt boek :

Dagen Wielertocht. Haar bundels Van den Hak op den Tak zijn soms al wat meer gezocht van onderwerp en uitbeelding,

en

122

OORSPRONKELIIKE WERKEN

MULDER (Lodewijk) geboren 1822 in den Haag en aldaar in 1907 overleden. Was officier. Hij schreef met Mark Prager Lind o het boek

Afdrukken van Indrukken ;

van zijn hand komen daar in voor : Een Badinetje --- Een Parapluie en een Speer — Een landziekige —, Over 't een en ander, dat de Dichters schrijven, en Poezie — Een Buitenpartijtje —9 Jets uit den Tijd dat ik nog een lief vers maakte. Afzonderlijk verscheen de satire De Stokvischorders. Hij gaf o, a. ook Losse Schetsen uit mijn Reisdagboek. Maar vooral bleef hij bekend door zijn historischen roman

Jan Faessen, waarin hij den mislukten aanslag op Maurits door

Stoutenburg en Slatius behandelt. Voor rijpere lezers.

MORESCO-BRANTS (Christine) Het Kornalijnen Halssnoer,

een boek over meisjes, die veel rooken en zich erg

mal aanstellen.

MOUW (J. A. der) 1862-1919, begon onder den naam Adwaita op zijn vijftigste jaar gedichten te schrijven. Wij noemen hem bier alleen omdat zijn vrienden hun uiterste best doen den geleerden wijsgeer tot kunstenaar te verheffen. Zijn twee bundels Brahmaan, pantheistische, anti-christelijke gedichten, bewijzen afdoende dat hij geen dichter was.

MULS (Jozef), 1882 schreef zeer moderne, maar gewaardeerde beschouwingen over kunst, menschen en steden Moderne Kunst — Steden ---- Het Rijk der Stilte.

MUSBACH (Dora). Hare boeken bevolken de leesbibliotheken en leeren de eenvoudige lezers slecht Hollandsch en slechte zeden. Na Jaren, onbeduidende familie-roman ; niet verkeerd -- Schaduw van het Verleden, een echte draak en raar — Om het Fatsoen, over twee menschen, die fatsoenshalve moeten trouwen ; slecht. -- Strijdende Harden, slecht geschreven prul -- Het Offer, nog grooter prul -- Hechte Banden, moreel slecht -- Verloren Spel, buitenechtelijk verkeer -- Het Erfstuk, minder geschikt -- Het Schoonzusje, echtbreuk ; het schoonzusje hengelt naar den verlaten man -- Een Dissonant, verliefde dames en een vuil twaalfjarig ventje. Niet realistisch. — Een verloren Illusie, hij verdrinkt bij het baden en zij gaat reizen voor de kunst. Passabel — Gebroken Levens, van den een liep de vrouw weg ; een ander vond geen wederliefde, enz. — Hermance, of te keuren -- Onder Betoovering, echtbreuk en doordraaiersgeschiedenis. 't Is alles een rommeltje.

MULTATULI zie Dekker.


1 23

MULTAVIDI schuilnaam van een afgevallen katholiek, die een paar pamfletjes spuwde : LInifornwerandering

Van Zwart tot Rood.

NAEFF (Top) geboren te Dordrecht in 1878, huwde aldaar den arts van Rhijn. Als jong meisje schreef zij reeds een tooneelstuk (De Genadeslag), dat werd opgevoerd te Rotterdam. Door haar Schoolidyllen werd zij algemeen bekend. Haar volgende boeken

De Tweelingen 't Veulen In den Dop,

hebben

dezelfde goede kwaliteiten van haar eerstelinge, zijn daar eigenlijk herhalingen van en de herhaalde teekening van meesteressen-plagende meisjes wordt wel

In Mineur, eene verzameling van al De Stale Getuige, een klaagboek van een bedrogen vrouw voor rijpere lezers. De vertellingen van Oogst zijn wel mooi, maar ook weer zoo in-droevig -- De Dochter, van een drinkenden vader, die zijn edele dochter diep ongelukkig maakt — Door de Poort, wordt geprezen wat eentonig. Voor groote menschen is te treurig gestemde schetsen —

als haar meesterwerk, maar wij vinden de onbeantwoorde liefde van freule Liesbeth voor een gehuwde, die later als weduwnaar een onbeduidende vrouw trouwt, niet voldoende gemotiveerd en evenmin haar waanzin. De beide boeken:

De Stine Getuige

en

Door de Poort zijn ook voor menig volwassen lezer Vriendin, handelt over eene vrouw, die jaren

nog eenigszins voorbehouden

lang in ongeoorloofde liefde leefde met den vriend van haar man. Het boek is niet goed, ook al omdat geen woord van af keuring over deze verhouding wordt vernomen Dramatische Kroniek, bevat tooneelverslagen, welke zij schreef in „de Groene." Gewoonlijk juist en scherp van oordeel.

NAHON (Alice) Een jonge Vlaamsche dichteres, die twee bundeltjes frissche en innig-eenvoudige poezie gaf : Vondelingskens

Op zachte Vooizekens

in

Verzen vereenigd.

NANDA schreef meisjesboeken, die wij niet kunnen aanbevelen, omdat zij ons te wild en uitgelaten schijnen om een goeden invloed uit te oefenen op jonge karakters : Wildzang Jolige Noes en haar Zusjes Een Lastig Logeetje — Wilde Een echte Robbedoes Jetty Miep Hofland.

NES-UILKENS (G. van) schreef een mooi boek : De jonge Jaren

van

de Bergmannetjes,

waarin verteld wordt met ernst en

humor van een gezellig gezinsleven op eene protestantsche pastorie. Het is geen jeugdboek.

N ETSCHER (Frans) werd geboren in Den Haag (1864). Gedurende een kwart-eeuw was hij redacteur van „De Hollandsche Revue",

1 24


welke taak hij met smart moest opgeven toen deze kwam in handen van den Indischen journalist Karel Wybrands. Overl. in 1923. Hij volgde het naturalisme van Zola, schreef zoogenaamde „tranches de vie" zonder eenige verwikkeling. Onverteerbaar. Als leesboeken-schrijver komt hij niet in aanmerking. Voor hen, die literatuur studeeren, en ook kennis moeten nemen van wat nu uit den tijd is, noemen wij : Studies naar het naakt Model — Menschen om Ons -- Egoisme -- Lk de Snijkamer (walgelijk) ,— Karakters. Geestig zijn de portretten geteekend der leden van ons Parlement ; In en Om de Tweede-Kamer — LIit ons Parlement.

NEUBOURG (G. van) Een katholiek geestelijke ; hij gaf uit Een Vifftal Novellen, en schreef voor het lief hebberij-tooneel : Een Tegenvallertje -- Guido de Vendar

(naar het Fransch) —,

Guzman's Zonen.

NEUMANN (r. B.) schreef hartstochtelijke romans, die wel niet zoo ver gaan dat zij als verboden 1ectuur zijn te beschouwen, maar toch lichtelijk de verbeelding zullen vertroebelen : Haluna •-- Hartstocht en IJdelheid in de Lampongsche Wereld /— Silama, een Liefde-drama in de Lampongsche Districten. Wat betreft Over en tusschen Blank en Bruin, maken wij een uitzondering : de inhoud, verhouding van een Indo tot zijn meerderen, is goed, maar er komt een zeer hartstochtelijke scene in voor, zoodat eenig voorbehoud gewenscht is.

NIEBOER (Attie) Boerentypen en Humor uit de Betuwe, voor rijpere lezers — De Geur van de Kamperfoelie, telt eenige bladzijden van ruw realistisch liefdeleven en is lang niet voor iedereen — 't Witte Huiske en andere Schetsen uit het Dorpsleven, ernstig voorbehouden om het eerste verhaal, dat verloopt in zonde schreef

en schande.

NIEUKERKEN (Elisabeth van) schreef Eene Liefde, verhaal van een Jongen, die door zijne liefde voor een braaf meisje zelf beter wordt. Voor alien.

NIELILANT (K. F. K.) Liefdes-Kronkelpaden,

is een ongezond sensatieboek. dat vertelt van Hagenaars, op wier reputatie een vlek kleeft.

NIEVELT (Carel van) geboren te Delftshaven in 1843, ambtenaar in 0. Indic, daarna in Nederland journalist. Onder den naam Gabriel schreef hij :

125


Ontboezemingen -- Phantasièn. Het meest bekend is hij als criticus (ps : J. van den 0 u d e n). Literarische Interludièn -- Uit de Poppenkraam onzer Romantiek. Men merkt wel dat de schrijver niet katholiek is, maar hij tracht eerlijk en onpartijdig te zijn.

Fragmenten -- In bonte Rif -- Chiaroscuro — Onder Zeil — Ahasverus -- Vertellingen .— Motieven -- Een Held van Labongtjobong — Sancta Musica ---- Van Vroeger en Later -- Een Alpenboek. Uit

Wij noemen verder

zedelijk oogpunt is op zijn werk niets aan te merken.

NIEUWENHUIS (Willem) redacteur van de ,,Maasbode", verzamelde in Een Brokkenhuis zijn beste artikelen. NIEUWLAND (Pieter) geboren te Diemermeer in 1764, zoon van een timmerman, door de gebroeders Bernardus en Jeronimo de Bosch in staat gesteld zijn talenten te ontwikkelen, zoodat hij het bracht tot hoogleeraar in de wis-, natuur- en sterrekunde. Hij overleed op 30-jarigen leeftijd (1794). Zijn Nagelaten Gedichten kenmerken zich door eenvoud en gevoel, waardoor hij zich van de meeste zijner tijdgenooten gunstig onderscheidde. NOLST Trinite (G) schreef onder den schuilnaam Charivarius zijn literaire-spotternijen in „De Groene" : Charivaria — Ruizerijmen.

NOORDWAL (Cornelia) Haar boeken hebben Been literaire waarde en worden waarschijnlijk ciddrom zoo veel gelezen. Hare typeering en karakterteekening is voldoende. Nina Donker, is een boek voor de rijpere jeugd en vertelt van een trotsch, egoistisch nest, dat opgroeit tot een flinke, hartelijke vrouw —, Geraldine is ook wel bruikbaar voor de jongeren, maar Kleine Trees en Freule Edith zeker niet --- 0, die lastige Juf, staat vol aardige huiselijke tafereeltjes, maar lijkt ons beter voor opvoeders dan voor hun leerlingen — De Winkeljuffrouw uit n alseau d'Or", een verontwaardigd verhaal over de nukken en grillen van Haagsche dames. Men kan het boek niet iedereen in handen geven

Infra Nos,

--

van een meisje, dat den man niet kreeg, dien zij hebben wilde ;

Ursule Hagen, De nieuwe Mevrouw Garvliet,

sterft aan de tering. Aanbeveling verdient de lezing niet. ---noemt men haar beste boek, voor volwassenen —

houdt er vreemde begrippen op na over het huwelijk, waarmede de ernstige lezer rekening heeft te houden. Overigens in de teekening van het leuke jongetje een goed geslaagd verhaal — Greet Hemming, niet voor de jongeren ---

Mademoiselle de Chavise, is als een slecht boek beslist of te keuren om de belachelijke rol een katholiek priester toebedeeld, de malle redeneeringen over het geloof en de theosophische sympathie — In de Rue Blanche, een erg ver-

126


ward en langdradig verhaal, ; het christendom en zelfs het catholicisme wordt gewaardeerd. Toch lijkt het ons Been boek voor den eersten den besten lezer,

NOOT (Jan van der) omstreeks 1540 te Brecht bij Antwerpen geboren en overleden in 1595. Hij was een volgeling van Ronsard. Een tijdlang hervormingsgezind, werd hij later weer katholiek. Hij schreef mooie zuivere en gevoelvolle Sonnetten en was met Carel van Mander (1544-1606) en Jan van H out (1542-1609) de inleider der Nederl. Renaissance. NOPPEN (J. A. van) flit het Leven van een jeugdig Echtpaar en hun Jantje. Het is een zeer godvruchtig boek, maar zoo door en door protestantsch dat het alleen door protestanten te lezen is.

NOUHUYS (Herman Jacob Constant) geboren te Brussel 1821, overleden in 1858 te Amsterdam, waar hij candidaat-rechter was geworden. Hij gaf verscheiden romantische dichtbundels, was met J. A. Al b e r di n g k T h ij m redacteur van den bekenden Volk's-Almanak voor Hollandsche Katholieken. Gelezen wordt nog wet De Wapensmid en zijn Zoon. NOUHUYS (Willem Gerard van) geboren te Zaltbommel in 1854. Werd opgeleid in de fabriek zijns vaders, en ging in 1891 wonen in den Haag om zich uitsluitend te wijden aan de letteren. Overleden in 1914. Hij was redacteur van „De Lantaarn", van „Woord en Beeld" en van „Groot-Nederland". Geregeld schreef hij ook in „De Gids". Zijne Gedichten Gedichten en Gedachten verschenen onder den schuilnaam W a a 1 n e r. Van zijn tooneelwerk noemen wij : Het Goudvischje -- In kleinen

Kring Een Keerpunt -- De Sterkste Eerloos, dat om N's opvatting van eer, sterk werd gecritiseerd. Zijn romantische verhalen vindt men nog op de meeste leesbibliotheken Eenzamen Zijn Kind -- Dageraad Egidius en de Vreemdeling. Hunne strekking is niet verkeerd, Als criticus heeft hij zijn oordeel gesproken over de meeste schrijvers van zijn tijd : Letterkundige Opstellen Studiên en Critieken Llren met Schrijvers --

Nederlandsche Belletrie flit Noord- en Zuid-Nederland — Van over de Grenzen — Louis Couperus en „de Boeken der kleine Beets -Walt Whitman. Zijn besprekingen zijn voor ons Lang niet altijd te aanvaarden (b.v. over Couperus).


127

NOVEEM (Nella) schreef Van het Jaloersche Hart. Dit boek is niet goed. Een kind wordt door hare vriendin ingelicht over de verhouding van hare moeder tot een anderen man. In een aanval van woede vertelt zij alles den niets vermoedenden vader. Echtscheiding, nieuw huwelijk.

NUYENS (P. J. J.) een katholiek schrijver van wien verschenen:In Rechte Banen geleid, bekeeringsverhaal --- Om een Kinderziel — Nina — In de Branding --- In veilige Haven. Zonder aanmerking.

OEVER (Karel van den) Antwerpen 1879. Deze Vlaamsche dichter wist zijn gemakkelijk talent te plooien naar de behoeften en verlangens van den tijdgeest. Aanvankelijk behoorend tot de oude school, neigde hij tot de Tachtigers en dezer katholieke epigonen, en openbaarde zich tenslotte als expressionist, maar verstandelijk bezonnen. Kempische Vertelsels -- Oude Antwerpsche Vertellingen 6-- Het drievuldig Beeld, (gedichten) dat wij evenals Pierelierken en Ginneginneken slechts volledigheidshalve noemen -- De Geuzenstad, „historieele verbeeldingen uit de XVIe Eeuw" .--- In Schemergloed der Morgenverte - Van stille Dingen — Verzen uit Oorlogstijd 6-- De Zilveren Flambouw -- Kritische Opstellen — Geestelijke Peilingen (verzamelde opstellen) en moderne poezie in Het Roode Paard 6-- Het Open Luik — Schaduw der Vleugelen. Hij is een kernachtig dichter ; maar in zijn religieuze verzen niet vrij van de zelf kwelling der jongste generatie. Het inwendig Leven van Paul lijkt ons meermalen geforceerd van godsdienstzin.

OGIER (Guilliam) te Antwerpen geboren in 1618, aldaar overleden 1689. Hij was onderwijzer. Op zeventienjarigen leeftijd schreef hij De Gulzigheidt, dat kort geleden voor literatuurvrienden werd uitgegeven. Elk der zeven hoofdzonden werd vervolgens door hem „speels-gewijs verthoont." Zijn bar realisme maakt zijn werk onmogelijk voor wie er niet mee noodig hebben. OLTMANS (Jan Frederik) geboren in den Haag (1806), overleden in Steenderen (Gelderl.) 1854. Hij schreef onder den schuilnaam J. van den Hage: Het Slot Loevestein

van

1570, een verhaal uit den tachtig-jarigen oorlog,,

romantisch gekleurd door de liefdes-geschiedenis van Karel v. Doorn en Anna de Manilea — De Schaapherder, vertelt de historie van Jan van Schaffelaar. Realistisch in de schildering der worsteling van Maria en Perrol, die haar

128


Het Huis van het Zeewijf, is de beste zijner novellen en, met Doctor Rimini en Een Damesportret, lectuur, die ook voor de jongeren bruikbaar is. Gertrude — Friesche Gastvrijheid — De Graaf van Bossu te Rotterdam --- Gaston van Foix — Lucie —, Het Testament —, Gedachtenis aan een Kloekmoedig uitgevoerd Bevel voor oudere lezers. onteeren wil —

OMMEN (C. J. van) Schreef

Het Getouwe.

een roman in brieven, waarin een jonge vrouw, door

haar man (een artist) verlaten, haar geschiedenis verhaalt. Voor rijpere lezers.

OORDT (Adriaan van) geboren te Dresden (1865) uit Nederl. ouders, kwam op zijn veertiende jaar in ons land, was eenigen tijd werkzaam bij de posterijen, woonde daarna te Bussum, zich uitsluitend wijdend aan de letteren, en stierf in 1910. Hij schreef twee treurspelen : Floris V

en

Eduard van Gelre. Is vooral bekend door zijn onhistorisch-hisIrmelo en Warhold, in zuivere maar breedsprakige taal

torische romans —

geschreven. Hij ziet in de middeleeuwers alleen de ruwe kracht, het leven der zinnen, het uiterlijke en dient ernstig te worden voorbehouden.

OPZOOMER (A. S. C.) Gehuwd met den Hongaarschen professor Antal. Zij schreef onder den naam Wallis: Een Hongaarsche Samenzwering,

een treurspel in verzen, dat tot onderwerp

heeft den opstand van Wesseldny tegen keizer Ferdinand. Hare romans

Een Liefdedroom in 1795 ,--,

en vooral

Vorstengunst zijn voor

rijpere lezers.

In Zielestrijd gaat het om den strijd tusschen geloof en twijfel en ofschoon het geloof zegeviert, is de roman toch weinig overtuigend.

ORTT (Felix) heeft een statige reeks boeken geschreven om zijn ethische denkbeelden te propageeren. Hij heeft zijn woord gesproken over christelijke anarchie, religieuze begrippen, godsgeloof, vivisectie, liefde en huwelijk, rein leven enz. Ook door eenige romans trachtte hij zijn ethische levensregeling te doen kennen. Felicia, het Boek van Roeping —, Felicia, het Boek van Vervulling —, Naar het groote Licht — Heidekind. Om de religieuze en moreele opvattingen des schrijvers, zijn deze boeken als lectuur voor den gewonen lezer of te wijzen.

-OSSELEN —VAN DELDEN (B. E. van) heeft een groot aantal boeken geschreven voor jonge kinderen. Die wij lieten doorlezen, waren allemaal goed : neutraal met opvoedende strekking,


129

Asschepoester -- Broertjes en Zusjes — De lastige Ekster -- Grootmoeder en Kleinzoon —, De Schaapskooi op de Elspeeter Heide —, 't Jodinnetje van Elspeet -- Het Meisje uit Amerika — De Moore's — Arthurs Viool —, Philip de Schaapherder —, De Familie Dolijn — De Kleine Frits .— 's Winters op Beukenwoud — Corrie en de Kaboutertjes. De meeste dezer boeken verschenen reeds vijftien tot twintig jaren geleden, maar werden herhaaldelijk herdrukt.

OSSENBRLIGGEN (Cor van) De volgende boeken voor de jeugd zijn bruikbaar: Trouwe Bondgenooten ---- Tweelingen —. Annie's Duiveltje — Wilde Jo — Tante Doortje's Er Penis.

OTTO (Willem) Het Huisje in de Duinen — Tom. Een Jaar dat niet meetelt en het gemoedelijke Lief en Leed uit een Ambtenaarsleven, een boek dat wij alien die „in overheid Voor de jongeren zijn

Voor de ouderen de novelle staan", mogen aanbevelen.

OLIDE HEER SMITS (De) zie Lindo (Mark Prager.) OUDEN (J. van den) zie Nievelt (C. van) OUDSHOORN (J. van) Van hem kennen wij Louteringen, de roman van iemand, die als knaap reeds de neiging had naar het naakte te gluren en schunnige poppetjes te teekenen. Slecht. --

Willem Mertens Levensspiegel,

weerzinwekkend en ziek verhaal

van een zenuwlijder. Slecht. — Verhalen, smakeloos en pathologisch. —, Zondag. Een Poging tot Conflict, van een verboemelden man, die een tiran is voor zijn vrouw. Niet zoo jammerlijk als de voorgaande boeken, maar reden genoeg cm het af te raden.

OVERDUIJN—HEYLIGERS (E.) schreef Zondigen ; de vrouw van een advokaat gaat er vandoor met een violist. De advokaat troost zich met zijn jonger schoonzusje, dat hij weer aan den dijk zet, als zijn vrouw terugkeert. — Als de Sennah' s bloeien is een verhaal van trouw en groote liefde —,

Om zijn Eer

vertelt van de vrouw, die

gehuwd is met een Indisch officier, een grof en zwaardrinkend heer. Zij verlieft op den militairen dokter en als haar man hen betrapt, schiet de dokter zich dood — Wat de Tijden rijpen. Ze waren pas getrouwd en wilden al van elkaar af. Maar tenslotte komen ze na eenigen tijd weer tot elkaar — De Ver-

zoeking, aan board van het schip dat hem naar Indie brengt, ontmoet hij een meisje, dat hij ten huwelijk zou hebben gevraagd als hij niet juist een brief ontving van zijn meisje in 't vaderland — Balmoedertje, 't verhaal van een moeder, die haar dochter ziet als verloofde van den diplomaat, die haar (de STANDAARD-CATALOGUS 9.


130

moeder) vroeger het hof maakte ; en een tweede verhaal van een meisje dat huwt met een officier, die een kind had bij zijn Indische huishoudster. Het eerste boek maakt het al te bont ; de rest is wel geen stichtelijke lectuur, maar toch ook maar weinig voorbehouden voor volwassenen.

OVERLOOP (J. van) gaf in 1905 een boek uit

Wintertijd, waarin brutaal wordt gevloekt in over-

eenstemming met de verliederlijkte levens der Antwerpsche ellende-lijders, waarvan wordt verhaald.

OVINK—SOER (Marie) Schreef voor volwassenen

Een verloren Leven, een vijftal schetsen, waarvan Sisca van

het titelverhaal den ondergang beschrijft van een kampong kind ---

Dannenburgh, over Indische huishoudens en wat men doen moet om niet in den sleur te geraken —, Sytke's Huwelijk, van een in Indie getrouwd vrouwtje, dat heimwee heeft naar Holland en terug wil, maar door haar verstandigen man en moeder leert dat de plaats der vrouw aan de zijde van den man is. Deze boeken zijn zwak maar goed, veel aardiger zijn de boeken voor kinderen :

De Canneheuveltjes in Indie — De Canneheuveltjes in Holland .— Puck — Hoe Puck een Canneheuveltje werd — Huize Canneheuvel.

PAALTJES (Piet) zie Haverschmidt PAAP (W. A.) behoorde tot de Nieuwe-Gidsers. Schreef eenige schandaal-romans als De Kapelaan van Liestermonde .— Vincent Hamann, een sleutelroman, tegen gemakkelijk te herkennen, vroegere literaire vrienden — Jeanne Collette, Doodsklok van 't Damrak. Daar deugt niets van.

PARADIES (J. H.) Hofgedachten, berijmde vertelsels, eerst verschenen in „De Haagsche Post". Zij bootsen den trant na van oude dichters als Huygens (b.v. in Hofwyck) en zijn vooral grappig door hun anachronismen.

PARADES (Cornelis) Onder dezen naam schreef F. van E e d e n zijn ondeugende en geestige

Grassprietjes tegen de huis-of-tuin-poezie van vOOr '80.

PEETERS (Maurits) schreef

Pierke's euvele Daad, een ruw verhaal, maar niet verkeerd, van een

landlooper, die zijn lichaam voor de snijkatner verkocht om te drinken en die dronken zijn dood vindt.

PENNING (Hugo) valt ons lastig met

Goudland, een tropenroman ; 't gaat er over rijk worden,

slempen en brassen, moord en ontucht,


131

PENNING (L.) schreef een lange reeks verhalen, grootendeels uitsluitend voor het protestantsche yolk en jeugd. Zijne verhalen uit den Engelsch-Afrikaanschen oorlog zijn ook voor ons aantrekkelijk. De Held van Spionkop --- De Leeuw van Modderspruit -- De Overwinnaars van Nooitgedacht — De Verkenners van Christiaan de Wet ---- Het Lichtende Spoor.

PENNING (Willem Livinus) geboren te Schiedam in 1840. Sinds 1883 maakte eene oogziekte, die allengs tot blindheid oversloeg, hem elk beroep onmogelijk. Overleden 1922. Zijn eerste gedichten in Tienden van den Oogst — Schakeering gaf hij uit onder den naam M. Coen s. Verder onder eigen naam de gedichten Benjamin's Vertellingen — Toms Dagboek, de bundels Kamermuziek en Levens-

avond. Zijn werk is goed.

PERK (Jacques Fabrice Herman) werd te Dordrecht in 1859 geb. en overleed reeds in 1881. Vooral door toedoen van Willem Kloos heeft men een tijdlang gedweept met zijn gedichten: den Sonnettenkrans Mathilde en Iris, voelbaar geinspireerd door „The Cloud" van Shelley. Perk huldigde de schoonheid als eene godheid, heeft lichtelijk pantheistische neigingen, maar zijn verzen zullen niemand schaden. PERSIJN (Jules) 1878. Redacteur van De Dietsche Warande" Kritisch Kleingoed —, Kiezen, Smaken, Schrijven — leven van Dr. Schaepman. August V e r m eylen zegt : „We bezitten een criticus, die niet anders dan criticus zijn wil en geheel in zijn yak opgaat, Julius Persijn, den zeer belezene, uitgaande van het katholieke gezichtspunt, maar nauw gezet rechtschapen in zijn wil tot begrijpen en waardeeren, met een omvattenden kijk op de letterkunde van verschillende tijden en volken, wat hem in staat stelt, de critiek dikwijls uit te breiden tot literatuurgeschiedenis van grooten stijl. PHOCIUS zie Robbers (H.) PISUISSE (J. L.) schreef De Franc-tireur van Warsage, een episode uit den oorlog van 1914, niet bepaald vriendelijk voor de Duitschers. Met B l o k z ij 1; Avonturen als

Straatmuzikant, onderhoudende journalistiek.

132


PLEYTE (C. M.) Hij gaf in 1894 uit

Bataksche Vertellingen,

die eigenlijk meer voor den weten-

schappelijken lezer zijn. Zij handelen over eeredienst, godsbegrip, priesterschap enz, der Bataks.

POELHEKKE (M. A. P. C.) geboren te Deventer in 1864, onderwijzer, van 1901 directeur der H.B.S. te Nijmegen, waar hij thans nog woont en zich geheel aan zijn vak wijdt. Een Pionier — Modernen — Het Te-Kort der Katholieken in de Weten schap — Het Land der Zon — Woordkunst --- Platenatlas bij de Ned. Litt. Geschiedenis —, Lyriek.

POIRTERS (Adrianus) geboren te Oisterwijk bij Herenthals in 1606, trad in de orde der Jezuieten. Beroemd is zijn werk : Het Masker van de Wereldt afgetrokken. Ook zijn echter Het Duyfken in de Steenrots en De Spiegel van Philagie nog met genot te lezen. In geest en humor overtreft hij Cats met dubbele lengte.

POOT (Hubert Cornelisz) geboren in 1689 te Abtswoude, overleden te Delft in 1733. Hij gaf het landbouwersbedrijf op, raakte in gezelschap van al te vroolijke vrienden, van wie hij zich echter spoedig terugtrok. Hij huwde in 1732 en overleed een jaar later. Hij is geen eersterangsdichter, maar de natuur en de minne heeft hij op verdienstelijke wijze bezongen. POTGIETER (Everhardus Johannus) geboren te Zwolle in 1808; werkzaam op handelskantoor te Antwerpen, waar hij den letterkundige Willems leerde kennen. Sinds 1832 te Amsterdam gevestigd, gaf met Bakhuizen v. d. Brink, Drost en Heye het tijdschrift De Muzen uit. Drie jaar later De Gids, welke redactie hij verliet met Busken Huet. In De Gids schreef hij meestal onder de letters W. D. S. Hij overleed te Amsterdam in 1875. Potgieter was geen vriend van de katholieken, maar te hoffelijk om dat veel te laten blijken. Van hem verschenen : Proza --- Het Noorden in Orntrekken en Tafereelen --- Leven van Bakhuizen van den Brink —, Schetsen en Verhalen — Poezie —. Verspreide en nagelaten Poezy — Een Bundel Liederen en Gedichten, het veelgeroemde Florence, dat hij schreef na zijn reis naar Italie, tot bijwoning der Dante-feesten --

Kritische Studien -- Studien en Schetsen --- Personen en Onderwerpen.

Potgieter wordt veel geprezen en weinig gelezen. Voor de


133

gewone lezers is hij wel al te moeielijk. Ongetwijfeld heeft hij veel gedaan voor de letterkunst, maar 't meest door zijn opwekking, aansporing en scherpe kritiek. PRIEM (G. H.) is een schrijver van meerendeels sensatie-lectuur, die zeer ongelijk is van gehalte. De Stomme Passagier,

uit den oorlog van '70. eene geschiedenis van francti-

reurs. Onschuldig, --

Een Avontuur van den Prins van Wales, een meisje

van het land wordt verliefd op den prins van Wales, dien zij niet kent. Later als verpleegster, verzorgt zij een zijner zieke kinderen. Voor ouderen. —,

Race met den Dood,

De

twee kantoorbedienden hebben een rijken Turk bestolen,

een hunner wint in een wedstrijd de som, waarmede hij restitutie kan doen. ---

Man met den Kaftan, minder geschikt, zieisverhuizing enz. — Langs donkere Paden, bruikbaar voor ouderen, maar niet aanbevolen. — Op den Huize Hilhuize, van een valsch beschuldigde en zijn redding. Goed. — De Man zonder Naam, een wilde film-roman. Niet verkeerd, maar prulwerk --- De Doode, een zoon heeft zijn moeder gedood ; zijn wroeging wordt beschreven. Hij pleegt zelfmoord, Als gemoeds-ontleding niet onverdienstelijk — Nini, een Boek van Liefde, zij hield niet van haar man, gaf zich aan een vriend, die De

genoeg van haar krijgt ; vraagt hem om een laatste kus en springt in het water. Afgekeurd. —

De Wreede Lust

is een vuil boek, dat voor niemand

bruikbare lectuur kan zijn.

PRINS (Ary) werd in 1860 geboren te Schiedam en overfeed aldaar in 1922. Op 25 jarigen leeftijd vertrok hij naar Hamburg en toonde zich een goed handelsman. In 1905 werd hij directeur van de Stearine-kaarsenfabriek te Schiedam. Hij schreef in De Nieuwe Gids en De Twintigste Eeuw. Aanvankelijk onder den deknaam A. Coopland t. Zijn proza, waarin vaak de werkwoorden worden weggelaten of onvervoegd blijven, wordt door de vrienden erg geprezen. L.& het Leven ,--. Een Koning,

een bundel novellen —,

De Heilige Tocht.

Robbers, die haar bewondert, geeft toe dat .,misschien de meest typische, en dan ook felst belachen en bestreden Nieuwe-Gidskunst, was die van Ary Prins". PRINS (Jan) zie Schepp (C.) QUERIDO (Israel) geboren te Amsterdam in 1874. Hij ontving slechts lager onderwijs, was leerling bij een horloge-maker, vioolspeler, diamantwerker, journalist. Door zelf-studie werkte

134


hij bij, wat hem aan kennis ontbrak. Een geboren schrijver, maar Wien de zelfbeheersching ontbreekt om zijn aanstormende verbeeldingen te schiften. In het monumentaal-bedoelde is hij dikwijls bombastisch, in zijn natuurbeschrijvingen wemelt het van klatergoud. (In „ Menschenwee" bijvoorbeeld), in alles wil hij zich zelf overtreffen en dan verliest hij het evenwicht. Dat geldt niet alleen van zijn taal, maar ook van zijn gedachten, waar hij zich uitspreekt over kunst en kunstenaars en waar hij het leven schildert van het yolk. Daarin echter is hij op zijn best ; een meester, die zich voelt op zijn terrein. Maar ook van eene zoo verregaande ruwheid en nietsen niemand-ontziend realisme, dat het hem onleesbaar maakt. De Verzen, die hij schreef onder den naam Theo Re e d e r s raakten in vergetelheid. Levensgang, een socialistische roman, waarin een paar mooie figuren voorkomen, maar die zoo plat en vies is in de uitbeelding van zedelijke ellende, dat hij elkeen afstoot. —, Menschenwee, een roman van de tuinders, wier zwoegen en ondergang hij vertelt. De breed-opgezette beschrijving van de jongens en de meiden op de kermis in de stad, hun dierlijke instincten, hun walgelijke praat, dronkenschap en ontblooting, behoort tot het brutaalste naturalisme in onze literatuur, Zijn Amsterdamsche Epos. : I De Jordaan ; II Van Nes en Zeedijk ; III Manus Peet, teekenen waarschijnlijk heel goed het volksleven, zijn ook niet zoo bar als „Menschenwee", maar brengen toch zooveel vuil aan de oppervlakte dat men de lectuur alleen kan overlaten aan hen, die haar om de een of andere reden noodig hebben.

De Oude wereld : het Land van Zarathustra. Romantisch Epos uit OudPerziê : I Koningen ; II Zonsopgang ; III Morgenland. Bevat prachtige verbeeldingen, doch is in zijn geheel een mislukt werk. Hier geldt vooral wat wij zeiden ; in plaats van het monumentale geeft Querido dikwijls het bombastische. Ofschoon de schrijver voor dit werk ontzaggelijk veel studie moet hebben gemaakt, blijkt deze toch niet bezonken . . . en niet voltooid . . . Dr. Slijpen en K. Vos wezen daarop in hun kritieken. Overigens zijn ook deze geen boeken, die men zonder ernstige reden den gewonen lezers in handen geeft. Wat aangaat zijn studien over kunst, zijn kritieken enz. heeft men te veronderstellen dat zij, die zulke boeken lezen, in staat zijn de uitspraken van Querido niet voetstoots aan te nemen.

Meditaties over Literatuur en Leven

(Taine en de Kunstnaturalisten, Een

Woordgenie, Kloos, Gorter, Zola, Verlaine, Maeterlinck. Nietsche, Tolstoi, Ibsen enz.) — Studien I (o.a. Geertje v, d. Meester, Warhold van Oordt,

135


Kleine Johannes, enz -- Studien II (Beethoven, Scharten, Boudier Bakker, Teirlinck, Couperus,Van Deyssel enz.) — Van den Akker (Chopin, Baudelaire, Toorop enz:) —Letterkundig Leven in 3 dln. — Geschreven Portretten — De

Jeugd van Beethoven — Napoleon,

zielkundige studie.

QUIRINUS (P.) gaf

Zielen -- Scheiding -- Een Magdalena,

mooie katholieke boeken.

RAALTE (Frits van) Een cynische en gevaarlijke schrijver, van Wien wij aanteekenen : Xenerriel -- Het Boek van Satan en de Ziel eener Vrouw. Slecht en geschreven in gekkenhuistaal —, Een jonge Liefde in een nude Stad. Het is gewoonweg een smerig boek en dat het bedoeld zou zijn als eene waarschuwing voor ouders maakt dit niet goed —, Chariessa en andere sproken, dat wij ook

Kinderen en Menschen is van paedagogisch standpunt bezien, Een wilde Lente, van een dienstmeisje dat hoogerop wilde en allerlei onfijne avontuurtjes beleefde —, Jeugdliefde van Kunstenaars,

afkeuren. .---

niet goed te praten —

waarin hij spreekt van Goethe en Gretchen, Dante en Beatrice, Byron en Maria Duff, Beethoven en Eleonora. Voor volwassenen leesbaar ; veel waarde heeft het echter niet.

RAESKIN (F.) een man, die het katholieke geloof den rug keerde en in zijn boeken, die wij beslist afkeuren, een loopje neemt met wat hij eens hoogachtte. Nonneke -- Pastoor Horsman --, Hageveld — Oue Jane.

RANITZ (Lita de) van haar kennen wij maar een roman : Als de Droom in Droom vergaat, vertelt van Agnes Seghers, een jonge weduwe die in Italie een bekende ontmoet, die nog niet lang gehuwd is ; diens vrouw gaat er tijdens eene ziekte van haar man met een ander van door, keert spoedig terug en wil haar escapade verborgen houden. Het bedrog komt uit, de man wil scheiden en huwen met Agnes, die hem liefheeft. Deze weet hem echter te bewegen vrouw en kind niet te verlaten. De lezer oordeele naar dit verslag. Voor volwassenen lijkt het ons niet ongeschikt.

RAPPARD (Henriette) schreef eenige goede neutrale boeken voor de jeugd : Hetty -- Annie van Walen -- Wilddooder -- Lederkous.

RAVENSBERG (van) Een Vlaamsch schrijver, die schreef : Eugenie van Revel,

eene geschiedenis uit de Fransche revolutie. Volkslectuur.

RAVESTEIN (Max van) Men heeft veel gegist en waarschijnlijk veel gemist. In elk geval is het geheim van den schuilnaam tot op heden nog niet ontdekt. Het is eigenaardig dat deze schrijver,


136

die toch uit zijn werk een volboed, ofschoon strijdbaar katholiek blijkt te zijn, bij zijn geloofsgenooten een minder goede pers vond dan aan den overkant. Poverella o.a. werd hoog geprezen door Jeanne Reyneke van Stuwe. Ravestein vindt niet alles mooi bij de katbolieken en hij zegt het onomwonden. Dat is maar goed ook, en juist om zijn openhartigheid vinden wij deze boeken voor volwassenen heel best : Bij Ons --- Aan clft Overkant —, Drijfzand — Stofgoud — Poverella. Het is lectuur voor groote menschen.

RAVO zie Heuvel (F. A. van den) REDDINGIUS (Joannes) In 1873 te Deurne geboren. Hij gaf menigen verzenbundel uit. Hooge vlucht neemt hij niet, maar hij is lief en klankrijk. Johanneskind .— Regenboog —. Jeugdverzen —, Zonnewende —, Bloei — Zonnegoud. Zijne romans Een romantische Jongen — Cynthio worden weinig of niet gelezen.

REEDEN (Koert van) Het derde Oog van Siwah. Een Indische roman. Een dief heeft den kostbaren diamant, het derde oog van Siwah, uit een tempel geroofd. Het zoeken naar den gestolen steen geeft aanleiding tot een reeks van verbijsterende en ongelooflijke avonturen. Overigens geschikt.

REES (W. A. van) Schreef de volgende boeken, die voor volwassen lezers zijn. Indische Typen en Krijgstafereelen —, Toontje Poland — Vermeulen Krieger — Herinneringen uit de Loopbaan van een Indisch Officier.

REGINA onder dezen pseudonaam verscheen : Naar Kostschool — Op School

en

Thuis. Voor de katholieke Jeugd.

RELILE (A. S.) schreef voor de jeugd . Onder de Gouddelvers

en in

Nieuw Groot Vertelselboek

bracht hij een ver-

zameling bekende vertellingen bijeen.

REYNBACH (Wilhelmina) ; onder dezen naam lief Anna van G o g h-K a u 1 b a c h de eerste uitgave herdrukken van haar eersten roman, die heel weinig beteekent : Otto van Lansvelt.


137

REYNEKE VAN STUWE (Jeanne) geboren te Soerakarta in 1874; spoedig uit Indie vertrokken bracht zij hare eerste jeugd door op het landgoed „ter Meer" te Maarssen, bezocht de H.B.S. in den Haag, huwde in 1900 met Willem Kloos. De Heer van State, Zeer hartstochtelijk. Duel, poging tot vergiftiging. -Hartstocht. Af te keuren. Een zeer „gewaagd" boek. Tragische Levens. Ongenietbaar. — Het Kind. Van een kind dat het arme slachtoffer wordt van dwaze ouders — De Loop der Dingen, door en door vervelend Een Liefdesgeschiedenis Liefde. Beide boeken zijn te zwoel om ze zonder deze aanmerking te laten passeeren Zestien Zeventien Geengageerd. Over jonge meisjes, alle drie, maar niet voor jonge meisjes. Zijden en Keerzijden:

Huize „Ter Aar" — Het leege Leven — Arl —

Alle drie zeker voorbehouden om de opvattingen van leven, huwelijk, liefde

—AchterdWl, vergoeilijking van echtbreuk. Onbruikbaar --- De Illusie der doode Menschen, een ontzettend troosteloos boek Liefde's Schijn, Huwelijks-ontrouw. Gelukkige Menschen, De eene is gehuwd en wil geen kinderen ; de tweede is hysterisch en wordt door haar man mishandeld ; de derde laat zich scheiden ; de vierde is artieste en is lief tegen een anderen man — St. Hubertus, voor rijpere lezers geschikt — De Groote Voltige, leeg leven der artisten, voor volwassenen Caltne, roman van Parijsche zeden. Slecht. Durate, Over antiquarisme en standsverschil, goed -- Het gevleugelde

Wiel. Roomsch meisje dat haar geloof verliest — In 's HeiligenBureaucratius' Voor volwassenen bruikbaar — Alarm, Oorlogsroman. De oorlog geneest twee zenuwlijders. Goed. — De Gast van een Dag. Geschikt. Als de oogen opengaan, bundel schetsen. Geschikt. Bloeiertde Oleanders. Liefde tusschen stiefmoeder en noon. Zelfmoord. Gee"- 012S Heden. Schetsen uit het leven van den arbeidenden stand. Goed. -- De Biecht. Afgekeurd. Voor zestig Jaren, twee bruikbare verhalen Haagsche Schimmenspel. V erder :

Korte verhaaltjes uit de mondaine Haagsche Wereld. Eenig voorbehoud --

Een Mariage de Raison. Onbeduidende, Haagsche mondaine verhaaltjes. — IJdelheid der IJdelheden -- In s Levens Waan. Schetsen van verongelukte levens. Ongenietbaar — Het Schoone Raadsel : Vrouw. Alles in de vrouw is een raadsel, waarvan de oplossing het moederschap. Goed. --- Circus-Leven. Geschikt voor rijpere lezers. Vlottende Schaduwen, 26 verhalen over liefde, geluk, bedrog, list. Voorbehouden. -- Flirt. Flauw, maar niet slecht voor ouderen, Een Spel van Verbeelding. Een bundel schetsen ; gaat voortdurend over vrouwen die andere liefde zoeken. Niet goed. — Van V r o u w e nleven: I. De Man in het Spel -- II. De Comedie der Liefde, Mondain gedoe, geflirt, gekuip en bedrog. Als rijpere lezers het niet lezen, doen zij verstandig. Het is geen verboden bock, maar het is in elk geval een zinnelijk boek, met fosse opvattingen over huwelijk en liefde,

..


138

RHIJN—NAEFF (Antoinette) zie Naeff (Top) RIDDER (Alfons de) 1885. Een Vlaming, die onder den naam Willem Elsschot schreef: Villa des Roses (een bordeel). Een slecht boek -- De Verlossing deugt evenmin.

RIDDER (Andre de) 1888. Van dezen Vlaamschen schrijver hebben wij : Fieliep Dingemans Liefdeleven — De gelukkige Echt van Mijnheer Dingemans — De Gelukkige Stonde. Deze drie boeken keuren wij of om de passie, de echtbreuk, en het laatste om de beschrijving van een geweldigen zinnenroes. Voorts de onstichtelijke levens van Ninon de Lenclos en den verliederlijkten Jean de la Fontaine, waar de schrijver nog anti-christelijke beschouwingen aan toevoegt.

RIETEMA (J.) scheef een frisch en flunk boek : (lit Wad en Polder,

dat om een enkele schets niet de jongeren in handen

kan worden gegeven --- Zijn Tweede Vrouw, is geschreven in dialect. Het boek is goed voor groote menschen ; verhaal van een tweede vrouw, die de ruzie-stokende buren het zwijgen oplegt door hare goedheid voor het stiefkind — Van 't Hoogland, schetsen in dialect. De atmosfeer is geheel protestantsch.

RITTER Jr. (P. H.) Hij is hoofdredacteur van het „Utrechtsch Dagblad". Kleine Prozastukjes — Zeeuwsche Mijmeringen — Het Land van Wind en Water —, De Mende Reis — De Legende van het Juweel. Het eerstgenoemde is jeugdwerk, maar teekent reeds den schrijver. Verfijnde taal en beweeglijke verbeelding, die soms in meditatie verstillen kan. Van het laatste boek heeft men gezegd : „het is 'zinnelijk en zelfs voluptueus van verbeeldingszwijmel". Ook in zijn

IJlende Reis (door de verwoeste gebieden van Frankrijk) krijgt de

lezer meer taal- en verbeeldingskunst dan werkelijkheid te zien.

ROBBERS (Herman) geboren te Rotterdam in 1868, deelgenoot in de uitgeverszaak „Elsevier" en hoofdredacteur van „ElseviersGeillustreerd Maandschrift". Hij schildert vooral moderne menschen en motieven ; zijn personen volgen dus meest hun eigen impulses, zijn geheel zonder godsdienst en vaste moraal. Hij vreest niet plaatsen en toestanden te schilderen, die voor velen stuitend zijn ; is sensueel en hartstochtelijk in zijn liefdestooneelen, zoodat een criticus hem eens verweet dat hij te „hoorbaar" was in zijn liefkoozingen. Door het uitrafelen van


139

kleinigheden is zijn werk vaak vermoeiend. Onder den naam Phocius schreef hij : Een Kalverliefde —, De Verloren Zoon en De Vreemde Plant. Voorbehouden. Onder eigen naam De Bruidschat van Annie de Boogh, dat voor ervaren lezers niet ongeschikt is — De Roman van een Gezin : I De Gelukkige Familie ; Il an voor 66n, rake teekening van zoogenaamd modern huiselijk geluk, dat echter op een debacle uitloopt ; voor rijpere lezers -- Helena Servaes, is het droevige verhaal van een meisje dat een getrouwden man bemint, die niet scheiden wil, en eindigt met zelfmoord na vergeefsche pogingen om zich met

Een Mannenleven ; I St. Elmsvuur ; II Op hooge Golven, een verhaal vol verkeerde liefde en zelf bedrog. Deze boeken eischen

anderen te troosten —,

zeer groot voorbehoud en voor vele menschen zijn ze uiterst gevaarlijk. Hij schreef het boekje

De Nederlandsche Literatuur na 1880, waarin hij de vrou-

welijke schrijfsters der laatste jaren, die de meest gewaagde romans hebben geschreven, in bescherming neemt. In

Het ontstaan

van

een Roman, Bunt hij

ons een blik in zijn literaire keuken. Een aardig boekje.

RODERIK. Het Geheim van de twee Sleutels.

Niet voor jonge lezers.

RODENBACH (Albrecht) 1856-1880. Leerling van Hugo Verriest, werd geboren te Roesselare, studeerde te Leuven in de Rechten en overleed op 24 jarigen leeftijd. Zijn Gedichten en het spel Gudrun worden in Vlaanderen nog altijd gelezen, waartoe ook zijn liefde voor land en taal van Vlaanderen zeer zeker bijdraagt. ROLAND HOLST—VAN DER SCHALK (Henriette) geboren te Noordwijk, huwde in 1906 met den kunstschilder Roland Hoist. Zij was socialiste, werd Communiste en heeft ook deze partij weer verlaten. Haar werk is socialistisch, proza en poezie, en als zoodanig te ontzeggen aan hen, die er niet mee hebben te maken. Hare werken van sociologie en philosophie zullen wij bier niet noemen. Hare levensbeschrijving van Jean Jacques Rousseau en vooral het subjectieve, onhistorische De Held en de Schare (Garibaldi en de vrijheidsbeweging) zijn boeken, waarmee men moet oppassen. Behalve dramatische schreef zij de volgende lyrische poezie : Sonnetten en Verzen in Terzinen geschreven — De Nieuwe Geboorte ---


140

Opwaartsche Wegen -- De Vrouw in het Woud — Verzonken Grenzen -Tusschen twee Werelden,

ROSSEM (C. P. van) gaf zijn

Surprises, die verschenen in de „Haagsche Post" in een bundeltje. Humoresken en Sarcasmerz

Het is luchtige, ironische lectuur. In zijn bundel

staan eenige schetsen, die volstrekt niet deugen. In een words bordeelbezoek als de meest gewone en voor de hand liggende gebeurtenis beschouwd.

ROZENDOORN (Lilly) Toen de Nevel optrok. Het Oude Huis.

Een aardig boek voor half-volwassen meisjes. Even-

eens

RUTGERS (Elise) Berusting. Een meisje, alvorens zich te verloven met een schilder, onderzoekt of haar vroegere geliefde nog aan haar denkt. Hij is echter getrouwd en herkent haar niet. Het boek kan worden gelezen.

RUTTEN (Felix) geboren 1882 te Sittard, promoveerde in de Germaansche philologie te Leuven. Bij zijn optreden als dichter werd hij te laid geprezen, en tegenwoordig te lomp neergehaald. Eerste Verzen -- Avondrood — Goede Vrijdag — Sonnetten. Hij schreef een onvoldoend-boeiende novelle Onder den Rook der Mjn en een zwakken roman Levenswijding. — Limburgsche Sagen, Voor het tooneel schreef hij : Beatrijs -- Hagar — De Rabbijn van Selcha — Eva's Droom -- jessonda --Slachtoffers -- Driekoningen c.a., waarin niet genoeg dramatische kracht leeft om de hoorders te boeien en aan te grijpen,

RLIZILIS Heilig Indiê, schrijver komt op tegen B a s de V e t h en andere, die kwaad spreken van Indie. Jammer dat hij zelf, ofschoon hij de noodlottige gevolgen ervan heeft gezien, de samenleving van soldaten met een Indische huishoudster goedpraat.

SABBE (Maurits). Deze Vlaming werd in 1873 geboren en schreef op vijf en twintigjarigen leeftijd : Aan 't Minnewater, waarin prachtige schilderingen van Brugge — Een Mei van Vroomheid, is een idyllisch mooi boek over zuivere liefde — De Filosoof van 't Sashuis, voor alien geschikt — 't Kwartet der Jacobijnen, een weemoedig-humorvol boek van wederzijdsche liefde, die door schroom weerhouden werd zich uit te spreken. En nu de haren wit zijn en het te laat is, weten zij. Geen jeugdboek. —

't Pastorken van Schaerdijcke, ook al houden wij rekening

met de grootere vrijheid van zeggen der Vlamingen, keuren wij niet goed.


141

SALOMONS (Annie) werd geboren in 1885 te Rotterdam, studeerde te Leiden en Utrecht, werd redactrice van „Leven en Werken", huwde einde 1924 en vertrok naar Indie. Van huis uit was zij katholiek, maar in haar werken is daarvan niets te bespeuren. Het ontzenuwend zwaarmoedige, het tastend onzekere, bet troostelooze van haar levensopvatting, maakt dat haar boeken voor jonge menschen geen gezonde lectuur zijn. Zij schreef

studente, Novellen :

Verzen (zwoel) — Nieuwe Verzen ;

den bekenden roman

Een Meisje-

waarin zij het onbevredigende toont der studie. Zwaarmoedige

Langs het Geluk.

Als Ada Geri o gaf zij uit :

Herinneringen van een onafhankelijke Vrouw,

waarin zij weer toont met pijnlijke oprechtheid het onbevredigende der wetenschap voor een vrouwenhart --

Daadlooze Droomen,

zonder fut en energie

—EenoudSchl, van een verleid meisje, dat om haar schande te verbergen, trouwt met een mismaakten man, die haar na de geboorte van het kind wil vrij laten. Zij blijft en verpleegt hem, maar heeft een zwaren strijd te voeren tegen eene ontwakende liefde. Gepassioneerd. Zeker voorbehouden.

SALOMONSON (Herman) Elvira en de Kapstok, de namen van twee paarden van nachtkoetsiers. Praatjes over nachtvlinders. Maar in dit zelfde boek staat nog een ander verhaal dat het geheel onmogelijk maakt : een onschuldig meisje, dat in den oorlog een verlaten nonnenklooster zou bewaken, wordt verkracht door een Uhlaan. Zij begrijpt er niets van, toont de na een jaar terugkeerenden haar kind, dat zij meent van St. Michael te hebben ontvangen —,

Menschen van hun Tijd,

eene her-

trouwde vrouw is jaloersch op de liefde van haar man voor haar dochtertje. Zelfmoord. Het boek is niet hartstochtelijk maar erg raar. —,

Bomston, een

schier onbegrijpelijk verhaal van een dokter tijdens den oorlog, Niet verkeerd,

De Collage van Ferdinand Volmay, is niet Luisterrijke Dagen, een arme kerel wordt door een

voor zoover wij het vatten — goed op moreel gebied —,

speelbank gehuurd om den baron te spelen en menschen te trekken. Hij went aan dat verfijnde leven, maar wordt, juist als zijn rol is afgespeeld en hij tot de ellende terug moet, door een auto overreden. Voor volwassenen bruikbaar.

SANDE (H. B. van der) Levensdurf, van een jongeman, die bijna zijn meisje kwijt raakt bij gebrek aan flinkheid. Goed. .— De Klove, tegen het gemengde huwelijk. Katholiek.

SANDERS (Arie) Een Wereldje,

heel geschikte volkslectuur.

SAS (Henri 't) schreef verscheiden novellen, schetsen.

Karakters, schetsen in Brabantsch dialect —

142


Het vroolijke Panopticum, een humoristische roman, Beide boeken voor groote den Tweesprong, moet men wat voorzichtiger

menschen. Met den roman Op

zijn. De teekening van de verliefdheden en zwelgerijen is voor jongeren ailicht te realistisch.

SAUDEK (Robert) Diplomaten.

Haagsche roman. Een oude Oostenrijksche diplomaat verzamelt

handschriften (met zijn secretaresje) van de vooraanstaande personen en uit het schrift bepalen ze het karakter. Dat geeft den schrijver aanleiding om den keizer en Ludendorff en anderen eens te zeggen wat hij van hen denkt. Het boek moet voorbehouden zijn (zeker voor jongere lezers) wegens de lichtzinnigheid waarmede over vrouweneer wordt gesproken en om het jeugdverhaal eener oude gravin.

SAVORNIN LOHMAN (Anna de) geboren te Assen in 1868, bracht eenige jaren door in Paramaribo. Huwde met den heer Spoor en woont thans, inmiddels weduwe geworden, in den Haag. Zij debuteerde met haar roman Miserere, krachtig, maar slordig van stijl en brutaal oprecht. Zij neemt stelling tegen het orthodoxe geloof, scheldt op huichelarij, aristocratie, toont sympathie voor de katholieken, die zij tamelijk onpartijdig beoordeelde. In De Hollandsche Lelie richtte zij een vrije tribune op, waarin ieder zijn meening mocht zeggen. Zoo bar werd daarvan gebruik gemaakt dat er over godsdienst en zedelijkheid de ergerlijkste theorieen werden verkondigd en het blad een slechten naam kreeg. In Geloof --- Na het Ontwaken ---, Vragensmoede ..-- Smarten — Van het inwendige Leven, schrijft zij tegen het geloof --- Het eenige Noodige, over vrije liefde. In Om de Eere Gods --- Zedelijkheidsapostelen — Llit Christelijke Kringen -- i 1k zeg de Waarheid, hoont zij de orthodoxen als huichelaars. In Letterkundig Leven — Vrouwenliefde in de moderne Literatuur -- Over Boeken en Schrijvers, geeselt zij de pornografen, maar laat niet na te verklaren dat zij heelemaal niet tegen vrije liefde is. Al deze boeken zijn te veroordeelen. In Levensraadselen verklaart zij weer geloovig te zijn geworden. Een slap boek, maar dat men lezen kan zonder aanstoot.

SCHAEPMAN (Johan Aloysius Marie) werd geboren te Tubbergen in 1844 en overleed in 1903 te Rome, waar hij gestudeerd had (1868-1870) en doctor in de theologie was geworden. In 1880 werd hij lid der Tweede Kamer, waar hij zich


143

onderscheidde door zijne welsprekendheid. Zijne gedichten zijn te oratorisch, maar zijn proza is frisch en pittig, vol levendigheid en kracht. Menschen en Boeken vindt men artikelen verzameld uit „De Wachter" -Chronica, is een voortzetting zijner artikelen in „De Katholiek". Van zijn groote gedichten noemen wij : De Paus — De Eeuw en haat. Koning (Pius IX) — Vondel -- Frans Hats, wellicht zijn beste gedicht — Parijs -Napoleon — Aga Sofia -- Elisabeth van Hongarije -- Van het H. Sacrament van Mirakel. In

SCHARTEN (Carel Theodoor) geboren te Middelburg in 1878, wijdde zich geheel aan de letteren ; hij huwde in 1902 met : ANTINK (Margo Sybranda Everdine). S c h a r t e n schreef gedichten, die weinig dichterlijks hebben en k r i t i e k e n: De Krachten der Toekomst -- De Roeping der Kunst -- Kroniek der Nederl, Letteren. Mar g o An t ink de romans : Catherine, naturalistische roman eener jonge werkster, verleden jaar met Angelina's Huwelijk uitgegeven onder den titel Liefde-Geluk. Afgekeurd. — Van Scheiding en Dood, novellen van uiteenloopend gehalte. Het meest bekend is de trilogie, waarin de lotgevallen worden

Sprotje — Sprotje heeft een Dienst -- Sprotjes verder Leven, een knap bock, voor rijpe lezers. In den vrijen Amerikaan (een soort Pallieter-figuur, maar minder uitgelaten). S a men gaven zij uit Een Huis vol Menschen, beschrijving eener Parijsche Menschen-kazerne -- De Vreemde Heerschers evenals t' Geluk hangt als een Druiventros, voorbehouden lectuur -- De Jeugd van Francesco Campana, beschreven van een zoogenaamden duizendpoot :

keuren wij als gevaarlijke lectuur met al zijn objecties tegen de christelijke leer, beslist af, en de roman van Scharten alleen :

De Bloedkoralen Doekspeld,

verwerpen wij om zedelijkheidsmotieven.

SCHEEPENS (J.) schreef goede, katholieke volksromans, welke grootendeels bewerkt zijn naar buitenlandsche boeken : Liefde en Plicht -- Delphine van Neuville -- De ijzeren Ridder -- Van Opstandeling tot Martelaar -- Tosca -- Zonnestraal —, Om eigen Erf -- Afgedwaald en Bekeerd -- Daags na de Revolutie —, De Erfgename der Gravin -- De Bruidschat der Wees --- Van Socialist tot Priester — Om 't Zwarte Goud — De Dochter van den Schatmeester — Failliet — In den Maalstroom.

SCHENDEL (Arthur van) 1874 ; woont in Florence. Hij heeft een zoetelijke, fijn genuanceerde, eigen stijl, die bij nadere beschouwing vol maniertjes zit. Hij is een droomer en zijn zangerige taal doet den lezer meedroomen. Daar schuilt het gevaar van

144


Van S c h e n d e 1. De zwoele atmosfeer zijner boeken bevangt den lezer zonder dat hij bet bemerkt. Hij verheerlijkt de liefde, raakt in verrukking over naaktheid, die precieus wordt beschreven. Zoo in Rose Ang6lique --- Der Liefde Bloesems, hypersensueel. Voor niemand goed — In De Berg van Droomen is hij volslagen onbegrijpelijk door zijne opzettelijke vaagheid— De Mensch van Nazareth, beschouw ik als een verboden boek.

Wie absoluut lets van Van Schendel moet kennen, zou kunnen nemen Een Zwerver Verliefd — Een Zwerver Verdwaald (namelijk in zijn zinnen), maar men moet toch een veel ernstiger reden hebben dan nieuwsgierigheid of verlangen naar verzet om zich aan deze lectuur te wager). Ook zijn navertelling van Tristan en Isolde is een zddr voorbehouden boek, ofschoon er geen stuitend woord in voorkomt. SCHEPP (C. L.) geboren in 1883. Hij was zee-officier en woonde lang in indie. Onder ps. Jan Prins schreef hij Tochten ; eerst bij den derden druk openbaarde hij zijn waren naam. Voorts Getijden. Hij is een frisch en eenvoudig natuurdichter. SCHEVICHAVEN (J. van) heeft onder den naam Ivan s een groot publiek gewonnen met zijn detective-romans. De lectuur is goed, maar wij makers eene uitzondering : Voor de donkere Poort, waar hij het misbruiken der vrouwen door de Hongaarsche soviet-beesten beschrijft. En juffrouw Mientje is ook niet onberispelijk. Voor de rest, voor niet al te jonge menschen onderhoudende ontspanningslectuur. De Man uit Frankrijk — Het Spook van Voroshegy — De Medeplichtigen — De Man op den Achtergrond — Het verloren Spoor ---, Aan den Rand van het Bosch — De Schaduw — Het Spinneweb --- De IJskoningin ---- De Dubbelganger --- De Eerste Schreden --- Het verre Koninkrijk — Het verloren Kruis (waarin in 't begin een oude koppelaarster optreedt) — De Gebroken Brug — Jakhalzen. Jongensboeken zijn het geen van alle. Voor jongens schreef hij onder zijn eigen naam (Schevichaven) Piet's groote Reis — De Toren van Beukenhorst --- Jan Brummer s Leertijd --- De Lobbes.

SCHIMMEL (Hendrik Jan) geboren te `-Gravenhage in 1823. Hij was werkzaam op het notaris-kantoor zijns vaders, daarna bij de Nederl. Handelsmaatschappij en werd in 1863 directeur van

145


de Amsterd. Crediet-Vereeniging. Van zijn harde jeugd vertelde hij in het ten deele biographische Jan Willem's Levensboek. Hij overleed te Bussum in 1906. Schimmel onderscheidde zich als dichter, tooneelen roman-schrijver. Wij noemen van zijn romans het geuzenverhaal De eerste Dag eens nieuwen Levens, voor ons minder geschikt. ,---, Het verhaal van de intrigante Juffer Serklaes aan het hof van Aartshertogin Isabella : Een Haagsche Juffer. Zijn voornaamste roman is Sinjeur Semeyns (verheerlijking van Prins Willem III als verlosser des vaderlands) en het vervolg De Kapitein van de Lijfgarde (met de hartstochtelijke liefde van Maud.) — Mary Hollis -- Mylady Carlisle behandelen onverkwikkelijke hofgeschiedenissen ten tijde der Stuarts. Het zijn wat vorm en inhoud betreft twee onbehaaglijke boeken.

SCHMITZ (Marie), thans Mevrouw Verhoeven, schreef: Marietje, troosteloos verhaal van een doof meisje. Verdienstelijk — Anna Marie — Het duurzame Geluk : I De schoone Zekerheid ; II Naar nieuwe Opgang — Uit wren van Verlangen, bewondering van de ongehuwde vrouw als moeder — Weifeling -- De donkere Tocht. Alles zeker voorbehouden, behalve No. 1.

SCHIPPERS (W.) Starheim -- Het Veerhuis — Het Uilennest -- Een Zeemansvrouw -- De Vondeling — De Strooper zijn specifiek protestantsche boeken.

SCHOON (J.) Kapitein van de Zwarte Gier.

Voor de jeugd (wordt alleen vermeld onder

naam van vertaler).

SCHREURS (Jacq.) werd geboren te Sittard en kwam het eerst uit met gedichten in „Van onzen Tijd". Zijn verzen zijn alle doordrongen van een religieus optimisme. Zijn zangerige-gedichten doen denken aan Adema van Scheltema. Hij scheen voortbestemd dezen in populariteit op te volgen, toen brak men hem. Hij gaf uit de navolgende bundeltjes gedichten. Voorjaar -- Voor U Aileen -- De bloeiende Wijnstok.

SCHUIL (J. B.) Het is een groote vraag of de jongensboeken van dezen schrijver in aanmerking komen. Het is een erg ruw wereldje, met weinig manieren en te veel vrijheid in den omgang met meisjes. De Katjangs -- De Artapappa's -- De A,F.C.-ers — Uit den Kostschooltijd van Jan van Beek. STANDA.ARD-CATALOGUS 10

146


SCHORMANN (Willem Frederik) geboren te Rotterdam in 1876, ging in den handel, schreef na een reis naar Amerika Arnettkaansche Schetsen, ook andere vertellingen en tooneelwerk. Het meest bekend door zijn tooneelstuk De Violiers, uit het joodsch koopmansleven. Het bevat zedelijk niets aanstootelijks. En door zijn roman De Berkelmans, uit het Rotterdamsche zakenleven, dat het gedoe in de koopmansstad met zijn niet altijd stichtelijke voorstellingen, scherp en getrouw weergeeft. SIMONS—MEES (Josine Adriana) geboren te Rotterdam in 1863; huwde in 1894 met L. Simon s, den directeur der „Wereldbibliotheek". Zij schreef uitstekende tooneelstukken, die over 't algemeen niet dikwijls werden opgevoerd. Bij de lezing voldoen zij wel en bespeurt men fijnheden, die bij de opvoering niet over het voetlicht komen. In de meeste stukken ontwikkelt zij de tegenstelling tusschen de vrije levensdrift van een jonger geslacht tegenover de strengere levensopvatting der ouderen. Wij wijzen hier enkel op : St. Elizabeth, genaamd het treurspel van het TolstoIsme, waarin zij een edele ziel teekent vol zucht naar opoffering en zelfontzegging. In Levensstroomingen, stelt zij een broer en zuster voor, die het hooger leven zoeken. Het meisje sluit een geestelijk huwelijk, de jongeman wordt katholiek en monnik. De ouders staan verbluft tegenover deze keuze. De bekeering van den zoon is wat wonderlijk uitgevallen. In haar laatste stuk kwam de ommekeer. — Geloof, is een drama uit den Hugenootentijd. Fel antipapistisch en buitengewoon onhistorisch..

SINCLAIR (F. de) zie Feen (van der) SIPMAN (M. A.) Frederik Wegelandt.

Uit den tijd Coen grootvader nog jong was. Er is geen

sprake van passie of realisme, maar voor de jeugd is het toch niet interessant..

SLOOT (Nicolina Maria Christina) geboren te Semarang, kwam in 1871 in Nederland. Vanaf haar 17de jaar schreef zij onverpoosd, romans en novellen, onder den naam van Melati van Java, Mathilde e.a. Volgens eene statistiek, die voor eenige jaren werd samengesteld, worden hare boeken in de verschillende bibliotheken van stad en land, ook thans nog zoo veel gevraagd, dat zij de meest gelezen schrijfster bleek te zijn. Onder den schuilnaam Ma t h i 1 d e schreef zij :

Twee Moeders --- Anonciade ---


147

De Tjerda's — De Amerikaansche --- De Engel der Bergen --- Juliaan en Juliana -- In den Vreemde Weergekeerd Overtollig --- Het hangende Zwaard Ilitgeweken -- Irene (Peri) r Jeanne or Arc — Herinneringen van een Dienstmeisje Voor God en Koning -- Euphrosyne — Henriette's Herinneringen — Fantasia (2 dln.) — De Stem van Isabella (Naar het Geluk) Zijn Twaalf — De Kroon van Aviara -- Het Geheim van Dubuly Nathalie. Verder schreef zij onder dezen naam in Almanakken, kath, Illustratie, kath. Stuiversmagazijn, kath. Gids. Onder den pseudoniem M e l a t i v an Java De Jonkvrouw van Groenerode — De Familie van den Resident --- In de Lente vergaard (bundel) Ferdinand --La Renzoni Dorenzathe Verdwenen — Van Slaaf tot Vorst (Soerapati) — Rosa Marina -- Hermelijn — De Gesluierde Schilderij (Miliane) Miss Campell (bundel) Prada -- Het Kasteel Schlesheim — Angeline' s Beloften — In Extremis (met vacantie en handschoenen) Twee (Mijzelf en de Eerste) — Orchidee (meisjesboek) Eigen Schuld (meisjesboek) r Het Boschmeisje Waarheen (meis(meisjesboek) — De Ring der Grootvorstin (meisjesboek) Nazomer — Naar jesboek) — Michael de Zanger Vriendinnen (bundel) het Geluk Bonte Wimpels — Haar Held (meisjesboek) — De Freule (meisjesboek) — Het Land van Walter Scott — Catharina Howard -- In Eigen Huishouding Een eenige Dochter — Het Viooltje van Saint Germain -Johan's Avontuur ( JongensDe nieuwe Mevrouw Verhooghe Toch een boek) Colibri Herfstdraden — Frits (Twee zusters, meisjesboek) Voorts Koninginnen met en zonder Kroon, Hortense de Beauharnais vele novellen in Huisvriend, Nederland, Indische Gids, Nieuwe Eeuw ; o.a.: Blanche Rose, Verloren Smart, Oude Jeugd, Een vorstelijke Idylle, terwijl in de „N. Eeuw" verschenen : Louise Hoilandine, de Winterprinses. Onder de letters M. S. schreef zij menige beoordeeling in de Katholiek, Boekenschouw en andere Tijdschriften. Wie zooveel goede lectuur heeft gegeven, mag met voldoening terug zien op een vruchtbaar en welbesteed Leven.

SLOOTEN (Agusta van) Geschikte boeken voor grootere meisjes: Nannie Waller — Lots dwaze Lucie van Wees De Familie Weldring Broer van Mevrouw -- De Trossen Los ! Tijd Aan het Kruispunt

SMED1NG (Alie) Menschen uit een stil Stadje,

de taal der schrijfster is verbijsterend en die van

de menschen uit het stile stadje is erg kras.

Sterke Webben,

een meisje

dat gekust werd door een soort heertje, kan hem niet meer vergeten. Beschrijving van zwoel zinneleven dat zich voortzet tot in de droomen Achter het Anker, fel realistisch evenals de andere boeken. Deze boeken zijn ook voor vele volwassenen voorbehouden.

SMELDERS (Miep) alias Dora M u s b a c h : Eenig Dochtertje ; dagboek van een moederloos meisje, dat praat over menschen en genoegens van den dag. Voor iedereen.

1 48


SMIT KLEINE (Frits) geboren te Haarlem in 1845, adjunctcommies aan Binnenlandsche Zaken. Hij schreef onder den schuilnaam Piet Vluchti g. De Geschiedenis van een Kantoorklerk -- De Gedenkschriften van een halven Cent. Werd algemeen bekend door zijn Haagsche Hopjes, waarin zijn meesterstukje : Een Spoedstuk. De rest, ook zijn gedichten, is vergeten. Hij streed met goed gevolg tegen stijfheid en conventie in den stijl. Ondanks zijn hoogen leeftijd publiceert hij nog lezenswaardige artikelen in „Den Gulden Winckel."

SMITS (L.) De Bieboeren, de beschrijvingen van een boerenkermis zijn wel wild, maar niet Breughelsch. Voor iedereen.

SMITS (de oude Heer) zie Lindo (Mark Prager) SNIEDERS (August) Broeder van Renier, geb. te Blade! (N.-Br.) in 1824. Hij legde zich toe op het boekdrukkersvak. Was hoofdredacteur van het „Handelsblad van Antwerpen". Hij schreef goede volkslectuur : De arme Schoolmeester -- De Gasthuisnon -- De Orgeldraaier — De Fortuinzoekers -- De Verstooteling — Verborgen Geluk — Het Zusterken der Armen -- De Speelduivel — De Koningin van het Voetlicht -- Sneeuwvlokske — Jan Scharesliep — De Ooievaars -- Hoog Vliegen, Diep Vallen -- enz.

SNIEDERS (Jan Renier) geboren 1812 te Blade! (N.-Br,). Studeerde te Leuven in de geneeskunde promoveerde in 1838 en vestigde zich te Turnhout. Hij gaf ons menig katholiek volksboek : Het Kind met den Helm .-- Dorpsverhalen — De Hut van Wartje Nulph -- De Meesterknecht ,-- Amanda -- Doctor Marcus -- Op de Grenzen — De Gouden Willem -- Brecht Bakels ,–. Het Paradijs -- Op de Pijnbank -De wraakroepende Zonde -- Narda — Mentor, enz.

SOER (Elize) Langs Lijdenswegen;

een eigenaardig rommeltje. Een doordraaier huwt een

vrouw van minder goeden naam, wordt door zijn familie verstooten. Als de vrouw dood is komt hij onder den plak eener huishoudster, die schuld is dat zijn dochter wordt verleid. Maar het meisje trouwt met een boerenjongen, wordt een goede huisvrouw en moeder. Dan komt de oorlog en haar man wordt vreeselijk verminkt I ! ?

Tot hoogen Prijs, van twee Amsterdamsche jonkvrouwen, die door Napoleons schuld ongelukkig worden. Niet bruikbaar.


149

SPEENHOFF (Jacobus Hendrikus) geboren in 1869 te Kralingen. Hij is volksdichter en liedjeszanger, maar zijn bundels Liedjes, Wijzen en Prentjes bevatten te veel van matrozenliedjes en jongens van de vlakte, en dat alles in een directe taal van het yolk, dat men er heel voorzichtig mee moet zijn. SPIEGHEL (Hendrik Laurensz) 1549-1612. De persoon (die niet sympathiek is) van dezen Amsterdamschen koopman en zijn werk (dat bijna onleesbaar is) hebben alleen literair-historische waarde. SUCHTELEN (Nicolaas Johannes van) werd geboren te Amsterdam in 1878. Studeerde in scheikunde later in de rechten te Amsterdam, vervolgens te Zurich staathuishoudkunde en wijsbegeerte, en promoveerde ten slotte in 1910 te Amsterdam in de Staatswetenschappen. Hij was uitgever, redacteur van „Het Vaderland" en is sinds 1913 onderdirecteur van De Wereldbibliotheek. Hij zegt dat kunst zonder tendenz geen kunst is. Hij is een zoeker, steeds onvoldaan en in zijn werk doet hij zich voortdurend als zoodanig kennen. Hij schreef verzen, tooneelstukken, sociologische werken; vertaalde Dante's: Het nieuwe Leven

(een goede vertaling) en werk van vele andere buitenlanders.

Schetsen, die zich aangenaam laten lezen, zijn verzameld als

de Tent door Nederland.

Zwer(tochten met De Salle Lach

Het meest echter wordt gevraagd

(in samenwerking met Annie Salomon s), dat is een echt mode-boekje. Een briefwisseling tusschen twee hoogstaande menschen, een dorpsschoolhoofd en eene voor vrouwenrechten strijdende freule. Daar komen ook gedachten in voor over de christelijke leer, waartegen men op zijn hoede moet zijn.

Demonen,

die stormen in de ziel van een mensch. Hier eerzucht en onvoldoende liefde. Als de uitgevonden vliegmachine verbrandt, geeft de uitvinder het op. Echtscheiding en ongeoorloofde liefden. Voorbehouden — Quia Absurdum is voor de meeste lezers om zijn onvastheid en zijn gegrubel zeer waarschijnlijk een ongezond boek. Zelfbekentenissen van een teleurgestelden communist.

SLITORILIS (Anna) schreef goede boeken voor meisjes : Pension Betuwzicht --- Jodokus en zijn Heldin — De Club van Brederoode — Tragische Roman van Loesje Dekkers en Brammetje Rekkers --. 't Dorpskindje,

STAAL (M. v. d.) De Zonen der Kerels.

Eigenlijk is het oorlogs-propaganda-lectuur en dus ge-

lukkig uit den tijd. Er valt overigens niets op te zeggen.


150

STALPAERT VAN DER WIELEN (Johannes) geb. in 1579, studeerde te Leuven en te Orleans in de rechten en vestigde zich als advokaat in den Haag. Daarna studeerde bij theologie in Leuven, werd doctor te Rome en in 1617 pastoor van de St. Hyppolytus-kerk te Delft, waar hij overleed 1630. Hij heeft werkelijk schoone geestelijke liederen nagelaten, en wij molten D r. Knipp e n b e r g dankbaar zijn dat hij in 1924 eene Keuze uit zijn Werk met inleiding en aanteekeningen bezorgde. STAMPERIUS (J.) schreef jongensboeken, die zeer in den smaak vallen, De Reis van Schipper Bontekoe ---- Het Bankbiljet en andere Verhalen --De verdwenen Portefeuille —, Hoe Frans uit Hengelen ging ,--, Helden --- De Bootsman op 't Gardameer — In Oorlogstijd ---, Michiel de Ruyter — Mijn Reis naar den Haag — Neérland weer Vrij — De Oude Veldwachter -De Sasmeester en zijn Pleegzoon — Toen ik Veertien Jaar was ---- Alfons de kleine Belgische Vluchteling --- Door de Zwitsersche Bergen --- Met de Rembrandt naar Genua --- Ons Genoegen --- De Boerenknecht --- Tennis in de groote Stad.

STAPELVELD (Jean) schreef

Voorbeschikten, een student leeft met eene modiste en als hij merkt

dat hij tering heeft, zoekt hij het bij een andere. De afgewezene vliegt nu in de armen van den een na den ander. Voorbeschikten ? Ja, de vader van den jongen had ook tering, en de moeder van het meisje was eveneens eene lichtzinnige, Idioot.

Het hoogste Huwelijk,

Nanda beet katholiek, sluit een vrij huwelijk, beleeft

in Lourdes iets met een geestelijke, pleegt zelfmoord en Naar man wordt morphinist. Beide slecht.

STARING (Antony Winand Christiaan) geboren te Gendringen in 1767, overleden 1840 op zijn riddergoed de Wildenborch. Promoveerde in de rechten te Harderwijk ; legde zich toe op de landhuishoudkunde en de letteren. Een veelzijdig man, een nobel mensch, een kernachtig dichter. De lezing vraagt soms wat inspanning. Mijn eerste Proeve in Poezy ---- Dichtoefening — Gedichten — Nieuwe Gedichten --- Winterloof. In proza. Schetsen — Kleine Verhalen.

151


STEENHOFF—SMULDERS (Albertine) geboren in 1873 te Rotterdam. Zij was bij de oprichting in de Redactie van „Van Onzen Tijd", woont te Baarn gehuwd met den redacteur van Het Centrum, Steenhoff. Verzen

Zij schreef

van Beieren

Bienboec --Jan van Arkel Jacoba

verzamelde de schoonste legenden in haar

vertaalde romans, maar schreef ook oorspronkelijke :

Eene Abdisse van Thorn, de mooiste. Haar werk is voor oud

en jong.

STEIJNEN (Job) Te Land Goed en Kwaad -- De Gek Sentimenteele Geschiedenissen Griezelige Histories Vroolijke Verhalen -- De Liefde die verwoest Verbijsterden Maagdelijkheid Proletarièrs In en om de Nachtkroeg Vaderschap.

Het heele „oeuvre - van Steijnen is een misselijk product, hetzij hij moeder en dochter elkaar laat ontmoeten als prostitudes, hetzij hij zijne snaaksheden ten beste geeft over het vaderschap en een pamfletje maakt tegen de katholieke geestelijkheid, 't is alies slecht, lichtzinnig en onverantwoordelijk geschrijf. Men zegt dat hij thans anders denkt en medewerker is aan een katholiek tijdschrift. STIEMENS—HOPMAN (M. M.) Meisje. Een boek voor Moeders. Vriendelijk geschreven, maar wat erg sentimenteel. Het is te hopen dat katholieke ouders hun kind krachtiger wenschen op te voeden.

STORM VAN LEEUWEN—VAN HOYTEMA (A.) Marregie.

De bedoeling mag nobel zijn, maar we houden niet van dit snort

waarschuwingslectuur. Ze is meestal gevaarlijk, als ze niet heel voorzichtig is.

STREUVELS (Stijn) zie Lateur. STROOTMAN (Dr. K.) Hoofsche Verhalen, 't zijn historische schetsen over Kardinaal Magzarin, de Amourette van Frederik den Grooten, van de Hertogin de Barry e. a. Voor volwassenen.

STUWE (Eline van) Als 't Hart jong is,

een meisje trouwt om onder dak te zijn en verlieft dan

op een jongmensch. De strekking is blijkbaar eene waarschuwing tegen onberaden huwelijken, maar die strekking komt in het boek heelemaal niet tot haar recht.


1 52

De kleine Mensch,

een wereldsch meisje wil in haar leeg leven een taak heb-

ben, en zij neemt ter opvoeding het kind eener ongehuwde moeder, een physiek weinig aantrekkelijk wezentje. Als haar afgewezen aanbidder lief is voor het stakkertje, vindt zij dat hij hart heeft, en neemt hem weer in genade aan.

Schaakmat,

historische roman uit den tijd van Frans Ferdinand van Oostenrijk.

Deze beide laatste boeken zijn ongeveer voor alle romanlezers.

In de Nevelen,

dat is in moeilijkheden en bittere ondervindingen door het ge-

drag van man en kinderen. Geschikt.

SWARTH (Helena) geboren te Brussel in 1859, schreef eerst in het Fransch, op raad van haar vrienden begon ze in het Nederlandsch en werd dadelijk door de heeren van '80 blij begroet. Dit „Zingende Hart" is de dichteres van het gebroken hart. In 1892 trad zij in het huwelijk met F r i t s Lapidot h, na acht jaren scheiding. Tot heden gaat zij voort met haar smartzangen, alsof zij die stemming liefdevol aankweekt. Zij heeft niets anders noodig dan een levensdoel te vinden buiten de aardsche liefde, om eindelijk tot rust te komen. Voorbe. houden lectuur voor jongeren om haar eeuwig twijfelen en liefdeklagen. De romantische titels harer verzenboeken zijn : Eenzame Bloemen — Blauwe Bloemen — Beelden en Stemmen — Sneeuwvlokken — Rouwviolen — Passiebloemen — Poezie — Blanke Duiven -Diepe Wateren — Salle Dalen -- Najaarsstemmen — Gedichten — Octoberloover — Bleeke Luchten -- Avondwolken --- Verzen — Mara en Doloroza Nieuwe Verzen — Eenzame Paden — Late Liefde — Late Rozen. Proza : boeken als haar verzen, waaraan wij niets hebben : Van Vrouwenleven — Van Vrouwenleed — Van Vrouwenlot — Herfstdraden, enz. Thea Lelie, een bundel verhaaltjes met armzalige levensbeschouwing, sentimenteele, zondige liefde —

Schimmetje, een beetje hysterisch. Niets voor de jongeren.

STIJNS (Reimond) 1850,-1905, Twee romans Ruwe Liefde -- In de Ton, mengsels van romantiek en naturalisme, niet goed. Deze Vlaming schreef in 1905 den fel realistischsn boerenroman

Hard Labeur,

dien wij af keuren.

TEIRLINCK (Herman) geboren te Brussel in 1879, beambte van de afdeeling Fraaie Kunsten in de hoofdstad. Daarna bestuurder eener Kunstmeubelfabriek en docent aan eenige inrichtingen van onderwijs. Teirlinck heeft verwantschap met Anatole France en ook als deze is hij een gevaarlijk schrijver. Zijn werk is literatuur, de afspiegeling van een ongeregelde fantasie,


153

een zwoele zinnelijkheid en zelfgenoegzame ironie. En dat is hij hoe langer hoe meer gaan omwazen met een troebele mystiek. Moraal en godsdienst bestaan niet voor T e i r l i n c k. Met zijn eigenaardige taal weet hij veel te bereiken zooals het best blijkt uit zijn beschrijvingen Zon. In de drie novellen waaruit De Wonderbare Wereld bestaat is hij nu en dan ongegeneerd naakt, wat de droomerige mystiek niet bedekken kan. Het Stille

Gesternte is een roman van het land, waar het vaak brutaal naturalistisch toe gaat, hetgeen in Het Bedrijf van den Kwade nog erger wordt. In De Doolage staan de stemmingen : Avond, Meionruste, in den Mist, de vurige Doorn, het Wiel, de wonderlijke Mei, die soms zeer sensueel zijn — Mijnheer J. B. Serjanszoon houdt er verkeerde theorieen op na over de liefde — Het Ivoren Aapje, is het verhaal van een perversen wellusteling — De nieuwe LIllenspiegel of de jongste incarnatie van den scharlaken Thyl, is plat en hatelijk, het drama De vertraagde Film, vol valsche praatjes over de onwaarde van het leven, vrije liefde, kindermoord — Ik Dien, dat eene verheerlijking moet heeten van Beatrijs, is eenvoudig een gemeen boek.

Persoonlijk ben ik van gevoelen dat Teirlinck met zijn geheimzinnigheden over den geestelijken achtergrond van het bestaan en zijn schijnbaar doordringen in het innerlijk leven, alleen „literatuur - op het oog heeft. Niet alleen om het immoreele, maar ook om het verwarrende van zijn redeneeringen of dat zijner personen, moet men een heel stevig motief hebben om zich met zijn boeken bezig te houden. TEREGO (A. L.) schreef Leo Verberne, van een afgevallen priester. Slecht.

TERMON DE (Alfred) 't Gedijt niet —, Herinneringen uit bange Dagen. Over de autobandieten, die voor eenige jaren Parijs onveilig maakten. Geschikt voor rijpere lezers — Het eeuwige Mysterie, beslist minderwaardig in alle opzichten.

TERNOY APEL zie Ape!. TERSTEEG (J.) voorheen chef van de uitgeversfirma Sythoff te Leiden, kwam voor den dag met eenige opzienbarende romans onder den naam E i l k e m a de R o o. Dubbelleven ---- De Man van Veertig Jaar .— De weg van Paul de Raet I In den Maalstroom der Onbewustheid ; II Naar de Bronnen van het Inzicht -Liefdes Veelvoudigheid — Ontknoopingen (kleine Verhalen). Het hoofdmotief in al zijn romans zijn bij Tersteeg de geslachtelijke uitspattingen,

154


Daarvan is de slaaf de man, die een dubbel leven lijdt, en Paul de Raet en de man van veertig jaar. Na het verschijnen van

Naar de Bronnen van het Inzicht

dacht men dat Tersteeg evenals Paul de Raet tot de kath. kerk zou overgaan. Daar was in werkelijkheid ook alle reden om dat te vermoeden. Maar

Liefdes' Veelvuldigheid was nog cynischer en ontuchtiger dan de voorgaande boeken en Ontknoopingen gaf Been inkeer te zien. Al deze lectuur is door-endoor slecht. Zijn jongst verschenen boek

De Rijke Jongeling

is eene politieke fantasie, een

roman, waarvan de held, na getracht te hebben deze wereld te verbeteren door zijn goud weg te geven, haar niet gelukkig kan maken en nu zich zelf geeft : katholiek priester wordt. Voor alien.

TERVOOREN (Lina) schreef boeken voor meisjes. De drie Vacantieboomen — De oude Klok van Sonnehof Mia van Randwijck. zusters Toetie Roetmop

De Schoon-

TFRWOGT (W. A.) Corrie's Tjisai, afgekeurd om de vele vuile bizonderheden.

TEX-BOISSEVAIN (A. den) Tora by de Trio's,

voor onze jeugd is dit boek met zijn bemerkingen over de

Spaansche missionarissen niet geschikt.

THANS (Hilarion). Te Maastricht geboren in 1884. Hij trad in de orde van St. Franciscus. Zijn gedichten, die zoetvloeiend en gevoelig zijn, werden verzameld in Omheinde Hoven -- Verloren Stroom — Der lieve Vrouwe. Van zijn brancardiersleven tijdens den oorlog verhaalt hij in het boek Mijn Oorlog.

TH EM MEN (G.) In 's Levens Poort.

Een goede volksroman met christelijke strekking.

THIRY (Antoon). Deze Vlaming schreef met Felix T i m m e rm a n s Bagijnhofsproken en met die verhalen van simpele menschen is hij voortgegaan in Hof ken van Oliveten, tragischer in Meester Vindevogel Pauwke's Vagevuur Onder Sinte Gommarus Wake en ten slotte de roman De Droomer, waarin hij het leven beschrijft van kind tot man, van een die de wereld om zich been niet begrijpt en door haar niet begrepen wordt. De boeken van T h i r y zijn voor alle volwassenen.

THOMPSON (J. W.) geboren te Rotterdam in 1839, oprichter en redacteur van „De Maasbode", overleed in 1924. De De Marketenster van Milaan Jurtha de Giftmengster — De Twee Weezen — De

Goede katholieke romans en verhalen :

Jood van Weenen


155

Parijsche Commune ---- Garibaldi en Rome ,— Het Gestolen Kind ---- Cesar de Melville ---, De Pauselijke Gezant. Hij vertaalde : De Familie Alvareda — Elda de Kerenor --- Christina — Wraak en Vergelding -- Het Verhaal van den Raadsheer — Frederik II en zijn tijd --- De Vrijmetselaar ---. De Vet.loofde van den Vrijmetselaar ---, De Socialist en de Jezuiet.

THIJM zie Alberdingk. TIMMERMAN Leo en Gerda,

in hooge dichterlijke taal worden verwarde gedachten gehuld

en men wordt maar niet wijs uit de bedoeling van den schrijver.

TIMMERMANS (Leopold Maximiliaan Felix) geboren te Lier in 1866, beoefende eerst de schilderkunst, maar voelde zich toen tot schrijven getrokken. Onder den indruk van een ziek lichaam en een kranken geest schreef hij Schemeringen van den Dood, nare griezelverhalen, waaruit men den levenslustigen Timmermans van later niet herkent — Bagijnhofsproken. zijn wel mooi, maar men voelt als 't ware een tikje ironie met eenvoudige vroomheid -- De zeer schoone uren van Juffrouw Symforosa, van een refine en bededsde liefde --

De Pastoor uit den Bloeyenden Wijngaardt des Heeren, met eenvoud te lezen, anders ziet men in den pastoor iets karikaturaals — Pallieter, een levenslustig, maar echt paganistisch boek ; van een man. die alleen met zijn zinnen leeft en deze overdadig tevreden stelt. Het is een zwijmel van zinnelijkheid en dus verkeerde lectuur .— Het Kindeken Jezus in Vlaanderen, een mooie verplaatsing van het heilig gebeuren in Vlaanderen in den geest der primitieven. Voor de kinderen en in protestantsche omgeving levenden, is dat niet altijd Boudewijn, een satire in verzen, eene navolging van Reinaert

even eerbiedig —

Driekoningentriptiek en ook van Het Keerseken in den Lantaarn, geldt hetzelfde als van de „Bagijnhofsprookjes" ---- Anna-Marie, is een roman van velerlei liefde, van

de Vos, doch niet bizonder gelukt — Van den bundel ---

sentimenteele, van vurige, van eerlijke en ongeoorloofde. De teekening van Pirroen is een der best geslaagden, die Timmermans ooit gegeven heeft. De boeken van dezen schrijver, behalve Pallieter, zijn voor alle volwassenen.

TOLLENS (Hendrik) geboren in 1780 te Rotterdam, volgde op in de zaak van zijn vader, een handel in verfwaren, trok zich terug in 1846, en stierf te Rijswijk in 1856. Hij is geweldig populair geweest bij het yolk door zijn romances, zijn huiselijke poezie en vaderlandsliefde, die hij jammerlijk vertolkte in het Wien Neerlandsch Bloed. Na Busken Huet is een einde gekomen aan zijn roem. De dichter was katholiek en ging over tot het protestantisme. Wij noemen bier zijn groot gedicht :

156


Tafereel op de Overwintering der Hollanders op Nova-Zembla. Gezamenlijke Gedichten. Maar zijn tijd is voorbij.

Verder de

volksuitgave :

TONY (zie Bergmann) TOUSSAINT VAN BOELAERE (Fernand) 1875, bundelde zijne kleinere stukken in De Bloeiende Verwachting,

voor volwassenen ---

Landelijk Minnespel,

de

verleidingskunsten van een boerin tegenover haar knecht, die door den boer wordt gedood. Onbruikbaar. In

Het Gesprek in Tractoria

spot de schrijver op

hatelijke wijze met alien, die in zijn oogen te nauwgezet zijn op het stuk van goede en reine zeden. ---

De Gouden Vruchtenschaal

(bundel) voorbehoud.

TREFFERS (J.) Het Moeilijk Ambt,

een wereldsch type van domine legt zijn ambt neer en

wordt journalist. Geschikt voor volwassenen. Zijn tweede boek

Eenzaamheid

vraagt streng voorbehoud. De hoofdpersoon Marcus heeft van die uitbarstingen van hartstocht, welke te weelderig worden beschreven, om niet tot voorzichtigheid te manen. Verder dan hij gegaan is, kan de schrijver zonder onbehoorlijk te worden, zeker niet gaan.

TUUK (Titia van der). Voor de jeugd schreef zij Op

de Lichtenhorst — De Vriend van den Postopzichter.

Goed.

UBINK (J. B.) schreef de hist. roman Aspern. Afgekeurd. Golgotha ; roman nit het Leven van Jezus,

is voor ons een verboden boek.

LIETTERMUNDO De Schat der Loosworpens.

Een geheel onschuldig boek voor y olk en jonge

lezers. Katholieke strekking. Onder den schuilnaam schuilt trouwens een kloosteriing.

UFKES (Ko) schreef goede meisjesboeken : Bremheuvel .--- Aan het Begin — Een vroolijke Frans.

UILDRIKS (Frederika van) Van den Hak op den Tak,

een prettig en leerzaam vogelenboekje, voor iedereen,

die er belang in stelt.

ULEHAKE (L. A. B.) Voor jongens zijn :

Niet Pluis —, Mal Jantje.

ULFERS (S.) schreef ongeveer een 20 jaren geleden een boek, dat in 1924 reeds zijn 13en druk bereikte. Het is uit het leven


157

gegrepen en ofschoon de atmosfeer heel protestantsch is, heeft het voor onze eenigszins ontwikkelde lezers, toch ook zijn aantrekkelijkheid. Het boek heet Oostloorn. en bevat de volgende dorpsschetsen : Wiegen de Droomer ; Doleering ; Harders ; De Domineesvrouw ; De groote Droogte ; Ake Ilting ; De Klokkeluider ; Goesting : De Diaken ; Twijfel.

VALKENSTEIN (Kees) schreef goede, neutrale jongensboeken, waarvan men alleen een enkelen keer kan zeggen, dat de kinderen wat ruw in den mond zijn. In de Naftabus — Met de Padvinders op Avontuur —, Het Bivak van de Ratelslang ---, Prins Alphabet — De Algebra-Club — De Aeroplaan van Mijnheer Vliegenthert --- De Verdwijnmachine — Tom Tiddelium.

VECHT (Ada van de) Haar boek Jonge Liefde zouden wij kunnen goedkeuren, indien de jonge lezeressen niet in de dwaling konden worden gebracht dat jOrn Uhl, Balzac en de zuivere Rede van Kant behoorden tot de jeugdlectuur. De schrijfster zal dit wel uit aardigheid hebben gedaan, maar 't is niet voorzichtig en niet tactvol. VEEN (j. van) schreef na zijn afval een paar pamfletten tegen de katholieken : De wonderbare Historie van den laatsten LIilenspiegel .--, Celibatairen —

Ver-

boden lectuur.

VEER (Hendrik de) geboren te Sommelsdijk, was eerst predikant en woonde later te Amsterdam als redacteur van „Het Nieuws van den Dag." Als student schreef hij hoog-romantische gedichten , later onder pseudoniem : V esaluis M o b a c h i u s de romans : Van gelijke Bewegingen als Gij — Agatha Welhoek, beide ter verheerlijking van het predikantenambt. Van zijn hand verschenen nog tal van romans, waarvan wij eenige noemen : Halfbloed --- Toen en Nu — Over-

troffen —, Moderne Schaduwvlekken — De ,,Mynheers" en hun Polderland, In dit laatste boek houdt hij er een eigenaardige wijsbegeerte op na, zonderlinge economische utopieen en weinig patriotisme. Maar boven al dat werk steekt uit De Trou-ring voor 't jonge Holland, dat bijna klassiek is geworden. Telken jare voegde hij er nieuwe hoofdstukken aan toe, die 't werk nog waardevoller maakten. Het geeft de idealiseering van het intieme geluk en is een mooi en goed boek. Zijn driedeelige

Frans Holster,

waarin hij duivelsche schurken stelt tegenover engelen van vlekkeloosheid, is zwak en onwaarschijnlijk.

158


VELTMAN (Jan) Zijn boeken zijn specifiek protestantsch en door ons niet goed te. verwerken. VEREN (M.) Om een Leuze, pacifistische roman, wiens strekking (en uitwerking) wij gaarne aanvaarden.

VERENET (G. C.) Pietermannetje,

een heel smerig ding ; voor niemand.

VERHOEVEN (Bernard) werd geboren te Arnhem in 1897. Hij was redacteur van „Het Centrum" en thans van „De Nieuwe Eeuw." Hij behoort tot de beste jongere katholieke dichters in ons land. Zijne kritieken zijn wel overwogen en geschreven in zuiver proza, klaar als kristal. Gedichten :

Van Schijn en Schemer ,-- De Voorhof — Verzen, --

Drama:

Mirja.

VERIDICUS (Pater) Achter getvijde Muren,

een faster-roman, die te vuil is om aan te pakken,

VERMANDERE (Rend) Van Zon zaliger door Hem zelf,

een boekje om van te smullen ; voor alien.

VERMEER (Ernst) Maja, een kwajongensroman. Een Delftsche afgestudeerde doet wat levenswijsheid op in Duitschland, verliest zijn geloof en brengt het dan zoo ver dat ook zijn oprecht geloovig meisje wordt meegesleurd. Waarover de schrijver erg in zijn nopjes is. Een slecht boek.

VERMEERSCH (Gustaaf). Deze \naming in 1878 geboren, overleden 1924, was een eenvoudig treinconducteur. Hij is een somber realist en in zijn uitbeelding van het instinct-leven staat hij voor niets. De Last, werd geschreven met een verbijsterende brutaliteit en onbewogenheid tegen elk gevoel. Het gaat over een oudachtig kantoormannetje, wiens onbevredigdheid ten slotte uitbreekt in een beestachtige wellust, waaraan hij ten ondergaat — Mannenwetten, is niet veel beter —, Het Rollende Leven, geeft de leelijke sensaties van dezen somberen conducteur en het is zoo rammelend van samenstelling, dat het niet te lezen is. In Nazomer, lastert hij het katholieke volksleven, dat hij niet begrijpt, Wat wonder ! Glen enkel boek van dezen man is bruikbaar.


159

VERMEULEN (Edward) 1872. Een gezonde Vlaamsche schrijver, die zijn yolk door zijn boeken zoekt te verheffen. De Trimards, de Vlaamsche maaiers in Frankrijk — Grepen uit het Dierenleven, met geestige toepassingen op het leven der menschen — De Zwarte Pokken, over de twisten en het gekrakeel van liberalen en katholieken in eene parochie —, Herwording —, Pauwenschreeuw .— Cans Zonde, --- De Dieperik, 't zijn allemaal gezonde boeken van rijke verbeelding en taal.

VERMEYLEN (August) werd geboren te Brussel in 1872. Hij is doctor in de Geschiedenis, studeerde een paar jaren te Berlijn en Weenen, en werd in 1902 hoogleeraar in de geschiedenis der Nederlandsche letterkunde te Brussel. Hij was medestichter van „Jong Vlaanderen" en „Van Nu en Straks." Hij is socialist. Leven en Werken van Jonker Jan v. d. Noot --- Geschiedenis der Europeesche Plastiek en Schilderkunst ---, Kritiek der Vlaamsche Beweging ---- Van Gezelle tot Timmermans. Alle boeken voor ontwikkelde lezers. En dan De Wandelende food, waardoor hij het meest bekend werd. Onder het beeld van Ahasverus jaagt V e r m e y 1 e n een menschenziel door de wereld, altijd rusteloos en onvoldaan, tot zij ter belle vaart. Men weet dat Vermeylen een ongeloovige is en men begrijpt derhalve dat dit symbolieke boek alleen voor ontwikkelden kan zijn. Als geheel voldoet het niet, maar er komen schoone brokstukken in voor.

VERRIEST (Hugo Nestor) een geestig voordrachtkunstenaar, een pittig prozaschrijver. Hij werd geboren te Deerlijk, bij Kortrijk in 1840. Hij was leeraar te Roesselare, werd daarna kapelaan in Heule en overiced in 1922 als pastoor van Ingoyghem, waar ook Streuvels woont. Als uitmuntend causeur was hij gezocht en overal roemde hij zijn ouden leermeester Gezelle en diens kunst. Twintig Vlaamsche Koppen (karakterschetsen van bekende VlaDrie Geestelyke Voordrachten ---- De Regenboog (schetsen) en voordrachten — Op Wandel — en Liederen. Hij schreef

mingen) —

VERSCHAEVE (Cyriel). Hij werd geboren te Ardooi in 1874 ; na zijn priesterwijding leeraarde hij poesis en werd daarna onderpastor te Alveringhem. Vermeylen noemt hem „den rijk en machtig aangelegde." Om vorm en didactische waarde dienen zijn Urea van Bewondering voor groote Kunstwerken, — Zijn verzen : Zeesymfonieen worden alom geprezen. -- Zijn


160

Ferdinand Verbiest --- Jacob van Artevelde -- Philips van Artevelde — Judas hebben goede kwaliteiten maar bereikten niet het hoogste.

drama's

VERSCHOREN (Frans) 1871. Een blijmoedig Vlaamsch schrijver. Als hij kinderen laat stoeien en ravotten is hij op zijn best. 't Zijn mooie boeken voor groote menschen, die wij noemen LIit het Nethedal --- Dompelaars ---- Jeugd ---- Langs kleine Wegen — Zonnig Leven.

VERSTER—BOSCH REITZ (Minca) heeft eigenlijk geen enkel boek geschreven, dat voldoet. Het is in elk geval geen lectuur waar men iets aan heeft. 'n

Schat van een Vrouw

is nog 't best. Gaat over een vrouwtje, dat lief en

hulpvaardig is, maar door andere eigenschappen 'n onpleizierig schoonzusje

Wuft en Lichtzinnig kan er best mee door — De drie Dames Cnussewinkel, grappig en gezocht en op een enkele plaats te gewaagd — Olga Warnate's Schoentjes van Slangenhuid, de geschiedenis van een 0.-W-er ,

blijkt te zijn. —

maar dat dribbelen om het meisje brengt den lezer voortdurend in den waan dat er iets anders aan de hand is, wat echter blijkt niet zoo te zijn. 't Is een vrij grof verhaal. ---

Als een Vlieg om de Kaars

is verkeerd. Een onecht kind

opgevoed als „nichtje" bij een baron en zijn vrouw ; leeft vrij met een artist, omdat ze geen toestemming krijgt tot het huwelijk, wordt mishandeld door haar zoogenaamden man en trekt er van door met een ander,

VERWEY (Albert) Amsterdammer van geboorte (1865). Hij nam ijverig deel aan de actie der Tachtigers, maar trok zich terug van de N. Gids-redactie en stichtte het „Tweemaandelijksch Tijdschrift" (1894-1902) dat later werd genoemd „De twintigste Eeuw" (1902-1909). Dan leidde hij een nieuw maandschrift De Beweging (1905-1920). Aanvankelijk lyrisch werd hij in zijn poezie hoe Langer zoo meer beheerscht, verstandelijk en koel. Op zijn naam staan een groot aantal bundels Persephone en andere Gedichten — Van het Leven (sonnetten) -- De nieuwe Tuin — Het Brandende Braambosch enz. Hij schreef literaire beschouwingen, kritieken, studien : Stille Tournooien — Luide Tournooien .--- Het Leven van Potgieter — Toen de Gids werd opgericht (dat heel interessant is) --- Inleiding tot de Nieuwe Nederl. Dichtkunst. zijn kritieken uit De Beweging verschijnen onder den titel Proza.

Verwey is maar voor weinige ontwikkelden, en om zijn zwaren gedachtengang en om zijn religieuze opvattingen,

161


VESTERS (J. B). schreef boeiende katholieke volksverhalen, die graag worden gelezen : De Erfgename van Duivenvoorde — De Koning van het Goud -- Tweemaal Ridder -- Het Geheim van den Monnik -- Gorm, de Noorman — De Bestedeling -- De Idioot ft-- Mona Mercedes.

VETH (Cornelis) de bekende kunsthistoricus schreef eene reeks van Prikkelidyllen gevolgd door Parodieen. Op geestige wijze dreef hij daarin den spot met sensatie-lectuur en colportageromans. Hij wist zijn titels te kiezen als : Onthullingen door een Kamenier ten Hove en dergelijke. Hij legde de ironie er dik genoeg op, maar toch nog te fijn voor sommige lezers; wan daar waren er die meenden dat het echt was bedoeld. 't Is grappige en onschuldige lectuur. VETTER (Christine) heeft zich verdienstelijk gemaakt met het schrijven van goede, opvoedende katholieke lectuur voor het yolk. Men heeft indertijd aanmerking gemaakt op Zielestrijd. Het is de geschiedenis van een buitenmeisje, dat in de stad gaat dienen en door een student ongelukkig wordt gemaakt en de treurige gevolgen van dezen val ondervindt. Het is geen lectuur voor jonge meisjes, maar voor eenvoudige ouders van den lande, die sons zoo erg te goeder trouw zijn, is de lezing heilzaam. Verder voor alien : Kleine Burgers — De Schat der maakt — Drie (Novellen) -- Eenvoudige Menschen.

0'

Findy's —, Goedge-

VIEZIERKORREL Mobilisatie-humor, goed geschreven en vlot verteld, maar humor zit er te weinig in. VISSCHER (J. A.) Toen de Heide riep.

Een jonge dominê verlaat de plaats, waar hij in hoog

aanzien stood, om te gaan werken in een der noordelijke provincies van ons land, waar geestelijke hulp zoo broodnoodig is. Een protestantsch boek ; een mooi boek.

VLERK zie Gewin. VLETTER (A. C. C. de) schreef een macht onderhoudende jongensboeken (neutraal) : In Dagen van Spanning -- Twee Helden -- Zeven Jongens en 'n ouwe Schuit -- Zevens Jongens in de Knel — Zeven Jongens in den Grond -- Achttien STANDAARD-CATALOGUS 11

162


Groote Broer r De dolende Arendskop Jongens en een ouwe Kar Ridder — Het betooverde Kasteel Admiraal Snor De Roode Molen -Hein past op de Dubbeltjes — Om het Kampvaur — Op de Balken Duizend Dagen in de Lucht enz.

VLETTER (W. de) Van hem noemen wij als geschikt voor onze jongens Kari en Olo Robinsons.

De Kromme Spyker — De Stad van Karton — De Zeven

VISSCHER (Roemer) 1547-1620. De vader van de wijze Anna en de vroolijke en geestige Maria Tesselschad e. Een groot dichter was hij niet, en als zoodanig beschouwde hij zich ook geenszins. Zijn Proza : Sinnepoppen en zijn Poezie Brabbelingh bevatten vele woorden en uitdrukkingen evenals bij Bredero, die thans heel grof en onwelvoegelijk zijn. Het was in dien tijd meer de gewoonte alles bij den eigenlijken naam te noemen. Ofschoon zijn werk wel niet door anderen dan die het voor hun studie noodig hebben, zal worden gelezen, is het toch goed dit bier even te vermelden. VISSER (P.) Het Beleg van Haarlem doet ons met zijn vechtende bisschoppen wat vreemd aan. Zijn overige jongensboeken zijn geschikte lectuur. Heemskerck voor Gibraltar — HeemsDe Laatste der Arkels Aleida De Zwervers van het De Vliegende Hollander kerck op Nova Zembla De Beeldhouwer van Pompeji. Het Beleg van Alkmaar Groote Leger

VLIEGER (G. S.) Bart Ankers, historische novellen nit het Schippersleven.

Het is een verhaal van iemand, die blijkbaar nooit heeft geschreven voor het publiek ; en wellicht dadrom is dit onbeholpen boek zoo bekoorlijk. Wie iets zoekt van letterkunst komt dus bedrogen uit. De schrijver vertelt van het meisje van een avontuurlijken schippersjongen, dat, onteerd door een rijken jongen, zich met haar kind terugtrekt in de eenzaamheid. De mama van den rijken jongeling en de vader van den schippersjongen brengen ten slotte toch een huwelijk tot stand. Het boek is niet realistisch en voor volwassenen kan het de aantrekkelijkheid hebben van iets dat natuurlijk is en ongecultiveerd.


163

VOLENS (J.) Katholieke volksboeken ; De Er Penis van een Socialist — Cornelis — De Priesteres van Vesta Jeanne d' Arc — De God der Slaven.

VONDEL (Joost van den) werd in 1589 te Keulen geboren. Zijn ouders, doopsgezinde Antwerpenaars, waren hun stad ontvlucht en kwamen, na een verblijf in Duitschland, naar Utrecht (1696) en een jaar later naar Amsterdam. Joost kwam in den kousenhandel van zijn vader en liet de zorg der bloeiende nering voor een groot deel over aan de zorg zijner vrouw M a a i k en de Wolff. Hij zelf, die maar weinig onderwijs had genoten, ontwikkelde zich zelf op eene wijze die eerbied en bewondering afdwingt. Hij werd katholiek in 1641, na zijne dochter Anna. Vondel heeft veel leed gedragen in zijn lang leven, maar hij droeg het als een groot christen, ongebroken. Zijn overgang tot de kath. Kerk was oorzaak van de verkoeling veler vriendschap, zelfs van vijandschap. De dood plunderde zijn huis ; het wangedrag van zijn zoon Joost kostte den vader zijn aanzienlijk fortuin en op zijn ouden dag stond hij als suppoost bij de Bank van Leening. En onder dat alles door groeide hij als kunstenaar en werden zijn werken steeds machtiger en meer bezonken. Zou het niet eens tijd worden dat de liefde voor Vondels kunst wat meer doordrong tot de menschen? Eigenlijk moest er geen Nederlander zijn, die lezen kan, of hij moest ten minste iets hebben genoten van Vondel ; al naar zijn aard Het meesterstuk Lucifer, den Vaderlandschen Gijsbrecht, den onschuldig-vermoorden Palamedes, de geleerde, maar in prachtige verzen gedragen Altaerge-

heimnissen, zijn aangrijpend Geusevesper, Jaargetijde van Oldenbarnevelt.

Men maakt wel eens bezwaar, dat Vondel in zijn geheel geen lectuur is voor alien. Het scheelt toch niet veel ; in zijn bruiloftszangen mag hij wat levendig, in zijn hekeldichten was plat en ruw zijn, in sommige van zijn vertalingen de vrijheden van het origineel te duidelijk hebben weergegeven. Wie ontwikkeld genoeg is om Vondel te lezen zal er zich niet licht aan stooten ; maar bovendien : zijn schoonste en zijn hoogste kunst heeft geen enkele schaduw.

164


VOOGT (G. de) Fatsoensdominé. De meid van een domine heett een misstap begaan en dat is voor den schrijver een aanleiding om uit te pakken. Zonder eenige verdienste, tenzij negatieve. Lees het liever niet.

VOSMAER (Carel) te 's Gravenhage geboren (1826) en overleden. Hij studeerde Rechten in Leiden, vestigde zich in zijn geboorteplaats, waar hij substituut van den Hoogen Raad werd en bleef tot 1873. Zijne levensbeschouwing was paganistisch en aan katholieken had hij een hekel. Odyssee en de Ilias van Homerus. Verzamelde zijn verspreide Vogels van diverse Pluimage. Schreef na het vertrek van G er a r d Keller in „de Spectator- onder pseudoniem Flanor zijn Vlugmaren. Hij nam het op in een boek voor Multatuli's Een Zaaier. Zijn roman Amazone, Hij vertaalde de

opstellen in

een liefdesgeschiedenis met veel kunsten landschapsbeschrijvingen is voor ontwikkelde lezers.

VORMEER DE SPIE zie Wagenvoort. VREEKEN (A) Van hem kennen wij goede neutrale jongensboeken : Aalsveensche Jongens ---- Kees Morel -- Avonturen van Piet van Gent.

VRIES (Martha de) 11/lijn Kleuters, een mooi boek, waarin een onderwijzeres vertelt van de kleintjes. Voor ouders en opvoeders een boek van waarde.

VRIES—BRANDON (Rachel de) De Klove,

van een meisje uit eenvoudigen stand, dat gaat samenwonen met

den zoon van een katholieken notaris. Als het aankomt op doopen, kan de vrouw het niet harden en gaat als ongehuwde moeder met het kind terug naar haar ouders. Stichtelijk is het bock niet, maar ook niet realistisch. Wat het vertelt over „de klove- moest ieder katholiek weten, maar dat schijnt niet het geval. Voor volwassenen is het ook een verkeerd boek, want anti-katholiek. —

Openbaring, een raar bock, met iets over geestelijk huwelijk en over kat-

holieke gevoelens. Men moet het maar ongelezen laten.

VROEGOP (W. A.) De Strik Ontkomen ;

een protestantsch boek, waarschijnlijk van een midder-

nachtszendeling, dat vertelt van de zedelijke gevaren der groote stad en getuigt van de kracht van „Gods woord." Voor rijpere lezers niet of te keuren.

VIJZELAAR (Archibald de) De Vonk verhaalt van een meisje dat tegen den raad haars vaders trouwt met een, voor wien liefde bij haar is ingeslagen. Na het huwelijk blijkt hij een

165


akelige egoist, die liefst geen kinderen heeft. Echtscheiding. Reis met haar broer naar Indie waar de eerste aanbidder zit . . . . en wacht. Voor volv.rassenen niet af te keuren. Wat die echtscheiding betreft, dat weten wij nu wel.

WAALS (Jacqueline E. van der) In 1868 te 's Gravenhage geboren, woonde sinds 1877 te Amsterdam, waar zij overleed in 1922. Zij was leerares in Geschiedenis, voor zoover haar wankele gezondheid dat toeliet. Een fijn gevoelige dichteres en een nobel mensch, die zeide : „alleen een schoone ontroering geeft schoone kunst, alleen een zedelijk meerderwaardige ontroering is een schoone ontroering". En hare gedichten ontroeren de lezers. Zij schreef onder de letters

I.Z.

E. V. :

Verzen --- Iris .--- Laatste Verzen.

Verzen ---- Onder eigen naam Nieuwe Noortje Velt,

Ook een heel mooien roman

WACKIE—EYSTEN (J.) Ondergang, het beet een historische roman. Liefde van een jongen uit het yolk voor een freule, die hem zegt dat er niets van komen kan. Hij mag haar eens kussen en dan is het uit. Hij sneuvelt in den oorlog. Er wordt nogal g es p r o k e n van ongeoorloofde liefde en verleiding. Voor volwassenen bruikbaar.

WAGENVOORT (Maurits) 1859. Hij ontving een zeer gebrekkige schoolopvoeding, maar wist met zijn talent te woekeren. Hij bracht het tot veelgelezen schrijver, die geen literaire kunst geeft en onder zedelijk opzicht vaak zeer bedenkelijk is. Onder den schuilnaam V o s m e e r de S p i e begon hij feuilletons te schrijven (wat onbeholpen doch vol fantasie) in „Het Handelsblad". Deze verhalen werden gebundeld onder den titel Zwervers. Een Passie, heftig hartstochtelijk en smakeloos, om de reclame-achtige voorrede en het kiezen eener heldin, in wie het publiek dadelijk de bedoelde, nog levende

Felicia Beveridge is gerekt, slecht ineengezet, een reportersMaria van Magdala, voor katholieken ergerlijk — Van Jerusalem naar Rome is af te keuren evenals De Droomers --- De Ploerten --- Een Overwinning.

vrouw herkende — roman —

Wagenvoort, een ongeloovige, heeft zijn oordeel over philosophie, godsdienst, geschiedenis. sociologie. Maar het is er naar ! Ook in zijn reisbeschrijvingen hoont hij de katholieken als er maar even eene gelegenheid voor is. La Romanina, een roman uit het Italiaansche muziekleven. Voert ook immoreele

166


geestelijken ten tooneele --- Het Koffiehuis met de Roode Buisjes, flirt, echtbreuken, scheidingen, zelfmoord naar het nieuwste procede : per vliegmachine --In den Wilden Wingerd, treurige gevolgen der zonde ; woest zuidelijk verhaal; scabreuze bladzijden — Op de Grenzen der Samenleving, realistisch in de schildering van vieze zeden —, Een Huwelijk in 2020, een vrijbrief om naar hartelust te zondigen — De Rabbi Paulus in Filippi, ergerlijk voor christenen. Het eenigste boek dat voor rijpere lezers bruikbaar is : Het Stijfhoofdige Bruidspaar, een aardige geschiedenis uit den tijd der O.-I. Compagnie. De rest deugt niet. WAHLEN (J.) Goede katholieke volkslectuur : De Abt van Sint Gallen — Het Geheim van de Biecht e. a. WALDRICHEM (M. van) is de schuilnaam van M e v r. W. H. de Feyfer-van Tussenbr oek, die met een aantal ondeugdzame romans de lezerswereld onveilig heeft gemaakt. Mevrouw Adine was 18 jaar toen ze trouwde met haar 50-jarigen voogd. Een jeugdvriend, onecht kind wiens moeder zelfmoord pleegde, komt ten tooneele enz. — Fee, vrije liefde, onechte kinderen, rare levensopvatting — Incognito, een freule gaat als „noodhulp - in een familie en een der zonen raakt zijn zinnen kwijt. Tot zoover gaat het nog even, maar dan komt een tweede deel Caspar Verlaren en dat is een heel slecht boek ; voor niemand. Van dat soort heeft ze nog meer geschreven Nelly met het vervolg Otto Valckenaer — Tante Chrisje -- Een rijk Huwelijk — Maskers. Het is allemaal bijna op het kantje af. En juist dat soort boeken, die niet grof genoeg zijn om terstond af te schrikken, maar de vrije zedelijkheidsbegrippen binnensmokkelen, zijn gevaarlijke lectuur. WALL PERNE (G. van de) Veluwsche Sagen, voor iedereen. WALLIS zie Opzoomer. WALREE (C. C. W. Gobee van) geboren te 's Bosch in 1839. Haar schuilnaam was Christine M u l de r. Zij schreef Lief en Leed in een Kleine Wereld, dat dadelijk de aandacht trok door de trouwe milieu-schildering eener kleine stad en de fijne uitbeelding van een mooi vrouwenkarakter. Zij gaf nog een roman De Willenborg, die minder succes had. Goed. WALREE (Dorothea A. van) Schreef eenige romans voor groote menschen . Sterken en Zwakken -- Eenzame Menschen -- Dorine.

WASCH (Karel) De Salon-Salome deugt niet ; veel te wulpsch — Dialogen, heel raar, nieuws-


167

gierigen volwassen lezers zelfs of te raden —

Judith van Esten's donkere Jaren,

een meisje dat zich in haar kinderjaren door de jongens liet zoenen en grooter geworden haar deugd prijs gaf, zoo dikwijls het haar behaagde --, Arnold Fronde' s eerste Lie(de is het vervolg op het nare en immoreele verhaal. Een heel ander soort boek is Opvoeders, daarin geeft de schrijver scherpe karakterteekeningen van zijn vroegere leeraren. Een origineel boek, waarop Been aanmerking valt te maken.

WATTEN (Omer) Deze Vlaming schreef : Van Twee Koningskinderen (nog al hartstochtelijk en wild) -- Wouters jonge Jaren (schetsen) — De Zwalmleeuwen. De boeken zijn voor volwassen lezers en hebben een goede strekking.

WEGGEMAN GULDEMONT zie Guldemont. WEHL (Nannie van) schuilnaam van Mevrouw S. Lug te nR e y s. Daar zijn er die aanmerkingen maken op verschillende boeken van deze schrijfster, omdat haar meisjes wat te luchthartig leven, wat vrij met jongens omgaan enz. Hier hebben wij nu een geval van oordeelen naar omstandigheden. De boeken van Mevr. Lugten zijn voor jongedametjes, niet voor kinderen uit het yolk. Vervolgens kan worden toegegeven dat het voor ouderen nogal moderne meisjes lijken, maar ze zijn grootendeels, 66k in katholieke families, zooals zij ze teekent. H. B. S. en tennis en dansclub en zwemschool hebben al heel wat veranderd. Men zal dus voor elk geval afzonderlijk raad moeten schaffen. Ik wil echter verklaren van Nannie van We id nooit een boek te hebben gelezen dat bedenkelijk was. Drielingen -- Meisjesjaren .— Wij zijn Jong — Vooruitgestuurd —, De Boschjesclub — De Buren —, Huize Labor .— De Kleinkinderen van Mevrouw Beukema —, Tante van het Duinveld —, Anneke van den Dokter —, enz.

WERKENDAM (Edith) Schreef Het purperen Levenslied, waarvan wij niets beters kunnen zeggen dan dat het gemeen is. En Als Lot en Leven Dobbelen noemen wij, wat minder heftig, slecht !

WERMESKERKEN (Henri van) Schreef Leo Smeeder ; is een vervolg op Hollandsch Binnenhuisje zijner moeder — Smeeder en Zoon het slot. Daar komen in deze boeken heel immoreele verwikkelingen voor : de held maakt een meisje ongelukkig en huwt dan een dame omdat hij geld noodig heeft --

Van het wondere Geluk,

vrije liefde, echtbreuk,

......... 168

......■■


zelfmoord liggen opgestapeld —

De Armen van Geest, verkeerd door toon en

strekking — De Profundis Clamavi, verhaal eener moeder aan haar dochter van haar zedeloozen levensroman --- Deze boeken zijn beslist of te keuren.

Roemak Angker,

een roman van Indisch bijgeloof en hoe licht een Europeaan

Tropenadel Een Indisch Binnen-

in die omgeving onder den indruk komt. Voor alle volwassenen — is een leuk, maar onwaarschijnlijk boek .— zijn laatste

huisje vertelt van een slap echtpaar dat haar Indie gaat en geheel op zichzelf gaat leven. Veel zaaks is het gewis niet, maar het is tenminste onberispelijk.

WERMESKERKEN—JUNIUS (Sophie van) geboren te Thiel 1852, overleden te Utrecht in 1904. Zij was de dochter van een predikant met groot gezin. Na haar huwelijk met den candidaat-notaris E. v. W. vestigde zij zich in Rotterdam. Het meest bekend van haar verhalen is Een Hollandsch Binnenhuisje, waarin zij haar long huwelijksgeluk uitjubelde. Het was dadelijk populair en Johanna van W o u d e, onder dit pseudoniem was het verschenen, was de lieveling der toenmalige vrouwen en meisjeswereld. Toen volgden elkaar snel op : Haar Roeping Trouw — Verwante Zielen — Het Bosch van Groot Vredestein — Tom en Ik — Een verlaten Post —, Van de Muziek des Levens (novellen) — De Zeven Schoonheden — Onder Ons --- Zijn Ideaal.

De herdrukken volgden elkaar op. Als redactrice van „de Holl. Lelie" had zij een plaats van vertrouwelinge bij hare lezeressen. Maar allengs begon men haar te zoetelijk en te lievig te vinden. Intusschen was haar man notaris geworden in Wormerveer. Spoedig drongen er geruchten door tot de buitenwereld van echtehike oneenigheid. Na treurige, opzienbarende gebeurtenissen vertoonden zich verschijnselen van geesteslijden, die aan het werk der arbeidzame schrijfster een te vroeg einde maakten. Het Binnenhuisje blijft haar meesterstuk ; 't verheerlijkt het intieme, huiselijke geluk, dat echter niet op Godsgeloof en vertrouwen is gebouwd. Haar boeken zijn niet voor kinderen. WESTERBRINCK—WIRTZ (J. M.) schrijft goede boeken, in protestantschen geest, in de eerste plaats voor haar geloofsgenooten, maar overigens ook voor katholieken niet ongeschikt: Om wat Klaprozen ,— Van velerlei Verwachtingen Gelouterd Leven.

—

(voor aankomende meisjes)


169

WESTLAND (Cora) was of is afdeelingschef aan de telefonie te 's Gravenhage. Zij behandelt heel ernstige problemen in haar romans, maar het is de vraag of zulke delicate kwestie's in romanvorm behooren besproken te worden. Bovendien als het zoo zonder eenige terughouding geschiedt en er elken schijn van licht van Boven words afgesloten, is het nutteloos. Alles Vloeit — Haar Rinderen (over het recht der ongehuwde moeder) — Levenswond (pleidooi voor het geneeskundig onderzoek vOOr het huwelijk) — Geboortevloek, over het noodlot der erfelijke belasting. Ik vind die boeken of te keuren.

WEVE (Jo) Gestilde Passie —, Die den Vrede brengt, twee katholieke verhalen. Misschien wat te idealistisch en te mooi, maar in elk geval „opbouwende" lectuur.

WIN KELER (N.) Vrouwenharten — Vrouwensmarten,

twee boeken uit het Vlaamsche yolks-

leven. Zij hebben beide een nobele strekking. De schrijver is katholiek .

WIT (Augusta de) geboren in 1864 te Sibogha (Sumatra) kwam . als achtjarig kind in Holland, studeerde van (87-89) in Londen en Cambridge. Na veel reizen in binnen, en buitenland, werd zij leerares aan de H. B. S. te Batavia. Daarna ging zij in de journalistiek, woonde eerst in Berlijn en thans in Holland. Zij is zeer zeker een onzer beste stylisten. Orpheus in de Dessa (vriendschap van een javaansch fluitspelertje voor een hollandsch ingenieur) is wellicht haar meester-

De kleine Javaansche novelle

werk en door de heerlijke natuurbeschrijvingen, en door haar diep begrijpen eener Javaansche jongensziel. Veel schoone partijen zijn er in den grooten roman De Godin, die Wacht, maar hij is niet zoo goed geslaagd als haar kleiner werk. Het gaat over een die het inlandsche yolk door zijn eigen bril bekijkt, en over een ander, die tracht mee te leven en te begrijpen —

Ver-

borgen Bronnen,

fijne schetsen : Nellis ; Vrijage ; De Meester-glaswerker ; De Vader ; Vijandschap ; De hoogste Wet. — Het dure Moederschap is goed

Drie Vrouwen in het Heilige Woud komt zij weer in haar eigen sfeer en is prachtig evenals de bundel De Wake bij de Brug (voor alien). Zij schreef nog in het Engelsch Facts and Fancies about Java. Haar werk is voor iedereen die lezen en waardeeren kan. maar ligt buiten de lijn voor haar talent. In de

WIT ( jo de) Een der vrouwelijke schrijfsters van de garconne-richting. Donkey Geluk, een negental schetsjes bijna uitsluitend over getrouwde mannen, die zich vergrijpen aan jonge meisjes, Een zedeloos boekwerk. Zoo ook haar

170


Branding — Open Zee, ofschoon deze bundel veel behoorlijker is dan het voorgaande, moet hij toch zeker voorbehouden blijven. roman

WITTE (H.) Op den Terpenberck, de eene vriend kaapt het meisje weg van zijn vriend. Als de twee laatste dood zijn, trouwt hij eene vondelinge, die een kind blijkt te zijn van den ouden vriend. Onsmakelijke poespas.

WITMOND—BERKHOUT (A. C.) werd geboren te Amsterdam in 1870, overleed in 1899. Zij schreef meest meisje5boeken onder den naam Tine van Berken en Anna Koubert. En zij deed dat met veel talent. Een Klaverblad van Vier — De Familie Berewoud (BereDe Dochter van den Generaal Mijn Zusters en Ik Een Klaverblad van Vier — Rudi Willenborg — Hans en Hanna - Kruidje-roerme-niet Op Kostschool en Thuis Mooie Bruno — De Booze Stiefmoeder De Oudste — Met in Drieen r Ons Zonnetje. Onder den naam A nn a K o u b e r t had zij geschreven Moeder Wassink en De titels zijn :

woutjes) --

ontving op haar sterfbed de tijding dat deze novelle door E 1 z e vier in een wedstrijd was bekroond.

Confetti en Een Scheepje zonder Roer. Zij was redactrice van het meisjesblad „Lente". Haar werken ademen een christendom

Meer voor oudere lezers zijn

boven geloofsverdeeldheid, en zijn rein en onberispelijk.

WOESTIJNE (Karel Peter Edward Maria van de) geboren te Gent in 1878, studeerde philologie en werd hoogleeraar in zijn geboortestad. Als schrijver staat hij als een „aristocratische eenling", heeft men gezegd, en als men bedoelt dat hij zijn gedachten huh in voorname, verfijnde woorden en vormen, en ze neerzet in het mystiek-halfdonker eener deftige kamer, die maar weinigen molten binnentreden, heeft men gelijk. V e r m e y 1e n zegt : hij „is de dichter van de moderne psyche in haar uiterste ontwikkeling ; en hare samengesteldheid, hare tegenstrijdigheden zips het, waarvan zijn werk de resonantie uitbreidt. Bij hem vooreerst het paroxysme van haar voelen en streven : de zonen van een overoude beschaving dragen in zich de erfenis van veel eeuwen, hun zenuwen en hun geest hebben zich verscherpt tot het ziekelijke toe, de vermogens van hun ziel zich meer en meer gesplitst en verfijnd, de gewaarwording dringt


171

zoo schielijk diep dat ze haast een pijn wordt, hun hyperaesthesie maakt ze aan alle zijden kwetsbaar ; en daar ze zeer moe zijn, hebben ze behoefte aan het intense, den alkohol van de sensatie die prikkelt en verdooft". Dat is goed gezegd. Dezelfde ziekte, die wij thans bij zoovele jongeren waarnemen en waarvan alleen de symptomen wat anders zijn. Het grootsche, het zinnelijke, het grillige en afgematte van Van de Woestijne's taal is bewonderenswaard, trekt aanvankelijk aan, maar als men eenigen tijd in zijn gedachten-troonzaal heeft vertoefd, wil men toch gaarne weer weg. Wie ontwikkeld genoeg zijn om te kunnen doordringen in de taal van dezen dichter, zijn ook in staat de fouten te zien van zijn denken en zijn levensbeschouwing. Voor dezen noemen wij de Verzenboeken : 't Vaderhuis — De Boomgaard der Vogelen en der Vruchten .— Interludien — De modderen Man. Van zijn proza : Janus met het dubbele Voorhoofd — Afwijkingen — Goddelijke Verbeeldingen --- De bestendige Aanwezigheid .--- Laethemsche Brieven over de Lente, De met Herman T e i r l i n c k samengestelde roman in brieven : De Leemen Torens is van geen beteekenis ; oorlogswerk.

WOLFF—BEKKER (Elisabeth) zie Bekker. WOLTERS (W. P.) schreef Een artistiek Klaverblad -- en Uit de Hollandsche School (verhalen over bekende schilders.) Goed.

WORMSER (C. W.) Het Graf op den Soembing --- De Heilige Gong. Uit het leven der Javanen en vaststelling van hun onwankelbaar geloof in Mohamed. Goed.

WORMSER (F. A.) Van Kleine Luyden, eenvoudige Schetsen uit geloovige protestantsche kringen. Het godsdienstige leven der kleine burgers wordt zeldzaam mooi geteekend.

WOLIDE (Johanna van) zie Wermeskerken-Junius. WIJCK (J. C. van) Levenswil --- Van frs Levens Laagten — Wereldlente. Deze boeken moeten wij afkeuren, omdat de schrijver voorstaat een christendom zonder leerstellingen met een historischen Christus op den achtergrond. Het duidelijkst komt dat uit in het laatste boek.

172


WIJKER (W.) geschikte neutrale jongensboeken Vreemde Oom Frans ---

De Nieuwe Jongen De Zoon van den Ka per Toontje Henk Mus.

WIJS (H. de) Freule Elda

Ina Rabelli — De zwarte Schaduw.

Eerlijk gezegd is het niet

veel, maar iedereen kan deze verhalen lezen.

WIJSMAN—GOEDKOOP Neutraal gehouden meisjesboeken : Mies en Loes

Op den Rand van het Nest.

X Hieronder plaatsen wij niet de vele verhalen die zonder naam of schuilnaam (een zonderlinge gewoonte) zijn uitgegeven. Aileen een paar die met X zijn geteekend. X. Hij die Kwan2 en Ging. Een boek van lichtzinnigheid en zonde. Afgekeurd. Een Liefde in het Woud. Een zoogenaamd middeleeuwsch verhaal, waarin een monnik een meisje de keuze laat tusschen liefde en brandstapel. Een dolende ridder bevrijdt haar. Idioot en slecht.

IJSSEL DE SCHEPPER (Jo Becker) eerst gehuwd met Goedhart-Becker (zie aldaar). Onder haar nieuwen naam schreef zij nog een ergerlijk tooneelstuk, dat wij liever niet eens noemen. ZEGERS DE BEYL (H. Z.) De Moed om te Leven,

een jonge vrouw vol liefde overgekomen naar Indie

wordt door haar man mishandeld en door zijn schuld sterft hun eenig kind. Hij pleegt zelfmoord en zij begint opnieuw te leven met een anderen man.

ZECGELEN (Marie van) De Vrede van het Moerland Aan de Kruiswegen Kooy-van Zeggelen.

Goede christelijke

boeken. Zie ook

ZERNICKE (Elisabeth) Het Schamele Deel,

waaraan de Mij. van Nederl. Letterkunde den prijs toe-

wees als den besten roman van het jaar. Zij behandelt het oude thema ; een gehuwde vrouw heeft den ware niet getrouwd en ontmoet den man, met wien zij meent gelukkig te kunnen zijn. Deze ziet bijtijds de bezwaren aan een inniger verhouding verbonden en zij loopt het water in.

Een Vrouw als zij,

een

gescheiden vrouw vertelt aan haar veertienjarigen zoon dat zij en vader voor hun huwelijk niet deugden. Als de tweede vrouw van den man wegloopt, komen ze weer bij elkaar. Raar zootje.

Kinderspel

is misschien fijn geobserveerd,

maar gloeiend vervelend dat spelletje van ik heb je lief, ik heb je niet lief.

Het goede Huis

gaat nogal. Vriendschap tusschen een verpleegde en zijn verZondebok een

pleegster. Zij kan maar niet klaar komen met haar besluit

173

OORSPRONKELUKE WERKEN

naar verhaal van weeke en decadente en ziellooze vrouwen. Benauwende atmosfeer. De boeken staan onder voorbehoud.

ZOETMLILDER (Jurriaan) geb. te Schiedam in 1881, studeerde eerst voor arts, wijdde zich later aan de schilderkunst in Rotterdam en Munchen en ging daarna over naar de letterkunst. Zijn eerste novelle

In Retraite

(dat is ; bij een pastoor-oom op zomervacantie.

Een driftige, hartstochtelijke stoeipartij om liefde, ontsiert het verhaal en maakt het voorbehouden), De

Verloving van Jaap Mennings

is het vervolg (een kun-

stenaar die ten onder gaat ten gevolge eener verboden liefde).

Herman Leyter.

Het Gezin van

In het eerste deel teekent hij de moeilijkheden dezer branders-

familie, in het tweede het verval van Schiedam.

Het Lokkende Leven (bekroond

door de Nieuwe Eeuw) verhaalt van de begrijpelijke afdwaling van een musicus en diens onwaarschijnlijke bekeering. — Fata Morgana, een eigenaardige roman, die zich afspeelt in de koortsvizioenen van een zieken schilder. —

Geruineerden,

een troosteloos en hopeloos boek. Voor het tooneel schreef hij

Het Gouden Juk -- Het Wonder — Indringers. --

Z. b. b. h.

Zoetmulder is een knap psycholoog en boeiend verteller. Zijn boeken zijn voor rijpere lezers. ZOOMERS—VERMEER (J. P.) schreef goede kinderboeken: Op de Meerhoeve —, Het Huisje met de roode Luikjes -- Reintje van den Watermolen -- Bloemen in Knop. Maar haar boeken voor groote menschen, vooral Het Bock van Koosje keuren wij af, om den aanslag van den ouden boer en de praatjes van de in vrije liefde levende dochter.

Kleine Levens,

is goed bedoeld en wil medelijden wekken voor de kleine stum-

perds, die door de schuld der ouders in het ziekenhuis liggen te wachten op den dood. 't Is erg pessimistisch. ---

Nachtschimmen„ Afgekeurd.

ZWART (Kerst) Zomerweelde en dorre Dagen, een jaar met planten en dieren in Ameland. Blokhut in het Stoeleveld, een verhaal uit den ouden tijd, gezellig

Goed ; ook de verteld.

ZWARTS (Aukje) Levensblijheid, een lekker boek. Brieven van een meisje aan haar verloofde in den vreemde. Hij neemt zijn woord terug. Zij gaat voort met schrijven als vriendin aan vriend. Als hij haar opnieuw vraagt, staakt ze voor goed alle correspondentie.

VERTAALDE WERKEN

„'n Boek om in een adem uit te lezen” (Uit de recensie van „Eigen Haard").

MOEDER MAJELLE DOOR

JAN GREGOIRE. Ingenaaid f 2.75. Gebonden, in een door den schrijver ontworpen stempelband f 3.50. Wat de pers zegt : „Van dit eenvoudige gegeven in een edit katholieken sfeer, heeft Jan Gregoire lets gemaakt, z66 trillend van leven, met tal van trekjes z66 fijn van humor, z66 aandoenlijk van tragiek, dat men den boeiendsten roman er graag voor laat liggen," De !vlaasbode.

„Zoo staat in dit heerlijk-onbevangen boelc] alles door elkaar ; kinderlijk gekeuvel, dat toch dikwijls zoo onweerstaanbaar z'n grappige werking doet, naast vol-rijpe diepernstige bladzijden." De Tijd.

„Een Zuid-Limburgsch verhaal vol jool en werkelijkheid, Kleurig als het volksleven in den zwaren strijd om het bestaan, ruw en hard, maar tevens groat en krachtig,Het Nieuwe Dagblad.

„Een boek zoo geestig en boertig als dit is in lang niet verschenen, Een bock om in een adem uit te Dikwijls doet de beschrijving aan Felix Timmermans denken. - Eigen Haard. „Wij hebben dit verhaal, dat in Maastricht speelt, met genoegen gelezen; Het is in kleurige, sprekende en boeiende taal Nieuwe Haarl. Courant. geschreven. - „Ik kan niet anders zeggen, dan dat dit bock mij vele aangename uren heeft bezorgd en ik verwacht, dat het dit nog velen Bredasche Courant. na mij doen „Het bock staat sterk en is boeiend door de stevige wijze, waarop de beheerschende, bedillende, alle verantwoordelijkheid voor Naar gczin hebbende, figuur van Moeder Majelle is uitLimburger Koerier. geteekend.''

UITGEVERIJ „MOST VAN DEN VONDEL Cornelis Anthoniszstraat 54 — Amsterdam.

Leerboek met bloemlezing der Ned. Letterkunde voor R. K. Middelbare scholen. door P. A. Kerstens Ingen. f 5.90

I I

Geb. f 6.90

In „het Centrum" van 11 Aug. 1923 schreef BERNARD VERHOEVEN : „Sinds pioniers als den fijnzinnigen warmbezielenden docent Poelhekke en litteratuursbeschouwers als den professoralen vrij buiter Dr. Prinsen, zijn in het litteratuur-onderwijs de ramen wijd opengeschoven. Het geestdoodend regiem van kankerige theoretici, stijf als papier-mache, van titelkluivers en jaartallen-kauwers, is vrijwel voorbij ..... . . . . Een sprankel liefde is, in de schoonheid, voor het leven kostbaarder dan een magazijn van feitenkennis. Het litteratuuronderwijs heeft zich allereerst te richten tot het gevoel, en daarna pas tot het verstand. Toch is dat recht op subjectiviteit niet voor ieder te geef : in handen van onbevoegden is het breekbaar porcelein. Kerstens heeft een pikanten durf-van-zeggen. maar ook een helderen kijk op de verschijningen en verschijnselen, en een degelijk-gefundeerd oordeel. Los en lenig scribent als hij is, tikt hij meermalen met een bondig pittig karakteristiekje den spijker op den kop. Natuurlijk stuit men wel op verschil van inzicht, kibbelt men een enkele maal genoeglijk in stilte — deze fleurige methode kan gerust die keerzij verdragen ...... Dit loffelijke leerboek wil op de eerste plaats de katholieke jeugd Leiden naar de katholieke schoonheid. En daarom ook is dit boeiend boek een hartelijk welkom en een warme ontvangst zoo volop waard". „DE TIJD" van 3 Aug. 1923 schreef: ,,Ons eindoordeel over dit mooi-uitgevoerde en met zorg bewerkte boek (Iuidt), dat (het) volkomen op de hoogte is en zijn plaats wel zal veroveren in het katholieke onderwijs, waarvoor het een werkelijke aanwinst beteekent na lange armoe." In „Boekensehouw" van 15 April 1924 schrijft de ZeerEerw. Pater A. B. H. GI ELEN S. J.: „De Heer Kerstens zal met dit leerboek en deze bloemlezing een goeden dienst hebben bewezen vooral aan katholieke inrichtingen van onderwijs en ik kan zijn werk dan ook van harte aanbevelen, als het meest volledige dat wij bezitten."

UITGEVERIJ ,,JOOST VAN DEN VONDEL" Amsterdam Cornelis Anthoniszstraat 54

JAARBOEK VAN HET

R. K. Centraal Bureau voor Lectuur ON DER LEIDING VAN

A. B. H. GIELEN S. J.

Jaarlijksche aanvulling v. d. STANDAARD-CATALOGUS

In dit jaarboek zullen telkenjare alle in Nederland verschenen romans en leesboeken (oorspronkelijke en vertaalde) worden vermeld met een beknopte, maar duidelijke omschrijving van inhoud en waarde. Bovendien zal het bevatten uitvoerige lijsten van Fransche, Duitsche en Engelsche lectuur in den loop van het jaar verschenen. Prijs f 1.—. Inteekenaren op den Standaard-Catalogus wordt dit werk ten vervolge gezonden. Zij gelieven dus niet opnieuw te bestellen.

Men gelieve de aangehechte bestelkaart ingevuld en onderteekend te verzenden.

I ,.

. .,

if Mw fp 0, ....

.1 ,, • PA

.,...,.,...6,,,,,..40,* -,fif ..4.

sr 0.•■ •..11,...,.. • ..co*

r

4 " • ..1io r ......i......e4......

2 cents

BESTELKAART VOOR BOEKWERKEN

postzegel

•

UITGEVERIJ „JOOST V. D. VONDEL" CORNELIS ANTHONISZSTRAAT 54

AMSTERDAM

NIS110111■110//=W

BOEKENSCHOUW KRITISCH LETTERKUNDIG MAANDBLAD ONDER HOOFDREDACTIE VAN

A. B. H. GIELEN S. J. Abonnementsprijs f 5.45 per jaar BOEKENSCHOUW geeft als regel zoo spoedig

mogelijk na het verschijnen van een boek in binnenen buitenland een beoordeding uit ethisch en aesthetisch oogpunt,

geeft maandelijks door vlot geschreven artikelen zijn lezers een kijk op de verschillende stroomingen in de binnenen buitenlandsche literatuur, wordt door iederen Roomschen opvoeder geraadpleegd en is onmisbaar voor elk gezin. UITGEVERIJ „JOOST V. D. VONDEL" CORN. ANTHONISZSTRAAT

54

AMSTERDAM

CZESENNEIECNIN

4. 49,

••

...•.

De ondergeteekende verzoekt voor zijn rekening te zenden : door bemiddeling van boekhandel . rechtstreeks van den uitgever 1 Abonnement „Boekenschouw" met ingang van den 19 den Jaargang (15 Mei a.s.)

R. K. Centraal Bureau voor Lectuur. 1 Jaarboek Gregoire. Moeder Majelle, ingenaaid a f 2.75 1 in prachtband geb. a „ 3.50 idem idem Kerstens. Leerboek der Nederlandsche Letterkunde. ingenaaid a f 5.90 ,,6.90 in prachtband idem id em Voornaam en Naam Stad en Datum Straat en huisnummer

it a

Flandteekening

* Doorhalen wat niet gewenscht wordt.

II. VERTAALDE WERKEN. ABBOTH (Mevr.). Engelsch. Terug naar het Vaderhuis — flit de Papieren van een Geneesheer. Een ontroerend verhaal van val en opstand. Het is hoofdzakelijk voor protestantsche lezers, maar ook voor ons is het te waardeeren.

ABOUT (Edmond) 1828-1885. Fransch. Ofschoon About een heftig anti-katholiek was en in zijn krantenartikelen en brochures daarvan blijk geeft, is er in zijn romans geen spoor van te bemerken : De Koning der Bergen —

Le Nez d'un Notaire — 1' Homme a 1' Oreille

cass6e. Drie grappige verhalen. Wij weten niet of de twee laatste vertaald zijn en noemen daarom de oorspronkelijke titels.

ADELPHA schuilnaam van Mevr. Callenbac h-v an Gheel G i 1 d e m e e s t e r. Zij vertaalde veel van Alcock. Zie daar. AD8S (A) en J o s i v i c i, Fransch. Deze beide Turken schreven in slecht Fransch: flit het Boek van Goa, den Onnoozele.

Daar worden in dit boek zulke rare

harem-toestanden en zulke ongepermitteerde handelingen blootgelegd, dat het een speculatie lijkt op de zinnelijke nieuwsgierigheid. Slecht.

ADLERSFELD—BALLESTREM (E. von). Duitsch. Gewone, boeiende ontspanningslectuur, waar niets op valt aan te merken : De Dame in 't Geel, een beetje sensationeel --- Kasteel Monrepos — Trix -Freule Kitty -- Gravin Ketty, de drie laatstgenoemde vinden wij Naar prettigste leesboeken, en die zijn voor elkeen — Witte Rozen, erg romantisch.

AHO (Juhani) 1861. Zweedsch-Finsch. Schuilnaam van J. Br o feld t. Aileen -- Marfa, vinden wij geen van beide geschikt. — Luchtkasteelen -Met Stoom vooruit. Zie bijvoegsel.

AIGREMONT (Paul d'). Fransch. De Koningin van het Goud -- De Prins van Monte Leone -- Moeder en Martelares. Voor alien. In het laatste boek, in de vertaling tenminste, staan een paar onjuiste uitdrukkingen over het biechtgeheim.

AIGUEPERSE (Mathilde). Fransch. Schijft voor jonge meisjes en doet het uitmuntend : Kitty als Jong Meisje -- Kitty Getrouwd -- Kitty als Moeder. STANDAARD-CATALOGU8 12

Overigens zijn

178

VERTAALDE WERKEN

al de boeken van deze schrijfster goed ;

La Fresnaie kan voor sommige Jon--

geren wat te hartstochtelijk zijn.

AIMARD (Gustave) 1818—'83. Fransch, Hij ging als scheepsjongen naar Amerika en leefde daar een tijd onder de Indianen. Zijn Indianen-romans worden vaak beschouwd als jongensboeken, wat zij niet zijn. Daarvoor komt er te veel hartstochtelijke liefde in voor en, waar er gelegenheid toe is, toont zich de schrijver als een zeer ongodsdienstig man. ALCOCK (Deborah). Engelsch. Schreef een groot aantal boeken, die specifiek protestantsche lectuur vormen. Verschillende zijn onaangenaam voor de katholieken. ALCOFORADO (Marianna) 1640-1723. Portugeesch. Wij vermelden de vertaling van deze oude brieven alleen als literair curiosum. De eerste brieven gloeien van hartstocht ; later, als de geliefde haar heeft verlaten, uit zij haar haat en verwachting in bittere woorden. Het is natuurlijk geen on. spanningslectuur : Minnebrieven van een Portugeesche Non. ALCOTT (Louise) 1833-1888. Amerikaan. Een schrijfster van goede meisjesboeken : Bloemensprookjes von Tante Jo — Zonneschijntje -- Llit Jo's Schetsboek —, Onder Moeders Vleugels ,--- Op eigen Wieken — De Werelci in —, Rozeknop — Een Nichtje met zeven Neven -- Zonneschijn na Regen -- Een Handje Helpen --- De Kostschool van Meneer Beer --- In de Kerstvacantie — LIit Tante Jo's Snippermand -- Silvia en hare Luimen — Fijne Handschoenen.

ALLEN (Charles Grant) 1848-1899. Amerikaan. Hij heeft over vele onderwerpen geschreven en ook een zeer anti-christelijk boek over God. Van zijne romans is af te keuren De Vrouw die den Moed had, namelijk om een vrij huwelijk aan te gaan. De gedachten door den schrijver ontwikkeid over het huwelijk en de verhouding der seksen zijn niet in den haak. Zuster Hilda --- Hilda Wada, zijn geschikt en ook de satyriek vertelde avonturen van een stoutmoedig meisje ; Met een Dubbeltje de Wereld rond — Een Amerik. Millionair -- De Typiste,

onschuldige ontspanningslectuur.

ALLEN (James Lane) 1849. Amerikaan. Het ontzichtbare Koor,

wordt zijn beste werk genoemd. Het boek is eigen-

aardig, voor ontwikkelde lezers wellicht mooi, maar om religieuse redenen zou ik het toch liefst willen voorbehouden.

179

VERTAALDE WERKEN

ALTMANN (0.). Duitsch. Tegen den Stroom, Een hooggestemd verhaal van een oud gezagvoerder op de Duitsche Handelsvloot ; komt hier op tegen de slechte toestanden, die er heerschten en beklaagt zich over de reeders.

AMICIS (Edmondo de) 1846-1908. Italiaansch. Hij schreef een boek over Holland (L'Olanda) ; het meest bekend is hij door Jongensleven (Cuore), dat de geschiedenis geeft van n' jaar schoolleven op een gemeentelijke school in Italie. Voor volwassenen.

ANDERSEN (Hans) 1805-1875. Deensch. Hij was de zoon van een touwslager, ontwikkelde zich zelf en bereisde Europa in het Oosten. Zijn mooie, geestige Sprookjes zijn bekend. ANDREJEW (Leonid). Russisch, De opstandige Dorpspriester,

van een pope, die wordt tegengewerkt door de

heeren der Russische Staatskerk. Voor ons van weinig belang, ---

De Gedachte,

het rapport van een krankzinnigen dokter, die een moord beging, hoe de gedachte langzaam zich ontwikkelde tot de daad. Er komen zeer gepassioneerde tafereelen in voor. Als pathologisch of psychologisch geval wellicht belangrijk ; als ontspannings-lectuur niet geschikt. —

In de Slaapstee .--- Judas Iskarioth,

zijn op zijn minst ernstig voorbehouden.

ANKER LARSEN. Deensch. Zijn boek De Steen der Wijzen werd in 1923 bekroond. Het is een wonder boek, dat begint met een lustmoord en voorts van allerlei gevallen van zondige liefde, van dronkenschap, spiritistische proefnemingen enz. vol zit. De schrijver schijnt to willen leeren dat al die dingen gebeuren buiten den wil van den mensch. Het is in elk geval een heel verkeerd boek. ANNUNZIO (Gabriele d') 1864. Italiaansch. Al de romans en tooneelstukken van dezen schrijver staan op den Index 1911. Het groote Veer,

opgewonden proza over den oorlog, is na het decreet

geschreven en niet afzonderlijk veroordeeld.

ANZENGRUBER (Ludwig) 1839-1889. Oostenrijk. Hij schreef veel voor het tooneel. Zijn twee beste romans zijn

De Schandvlek

VERTAALDE WERKEN

180

en Sternsteinhof. In het eerste is sprake van een kind in echtbreuk gewonnen en de schrijver toont hoe alien boeten voor deze schuld. In het tweede gaat het over eene vrouw. die boerin wil worden van de rijke Sternsteinhoeve. Zij geeft daarvoor haar eer prijs en wordt de bijzit van den jongen boer om met hem te huwen als zij beiden verweduwd zijn. De inhoud zegt genoeg dat deze boeken niet voor iedereen geschikt zijn. Vooral het laatste niet.

APPLIN (Arthur), Engelsch. De Schok van het Doodvonnis. Een man, die wegens moord ter dood wordt veroordeeld, krijgt zijn geheugen terug en kan nu de ware daders aanwijzen. Geschikt ; zoo ook

Het Jog. Beiden geen jeugdlectuur.

ARDEN (Clive). Engelsch. Een Symphonie van Liefde,

een zeer twijfelachtig boek. Meisje gaat vliegen en

raakt met haar vliegenier op een eiland, zonder mogelijkheid het te verlaten omdat de machine verwoest is. Nu loopt het heele geval over den hartstocht dezer twee menschen. Vooral de vreemde praatjes over het huwelijk van den vliegman kunnen er moeielijk door. — Een moeilijk Conflict, zij trouwt met een rijken man, doch had een ander lief. Tenslotte loopt ze weg van haar man en gaat naar den ander, die haar echter terugvoert naar haar echtgenoot. En zij begrijpt nu dat zij deze lief heeft en het andere gevoel maar passie was. Beide boeken ernstig voorbehouden.

ARTSIBASHEW (Michael) 1878. Russisch. Ssanin, een zedenroman uit de Russische RevoArbeider Schewyrsow, die wij beiden of keuren.

Zijn meest bekende boek is lutie , voorts

ASKEW (Alice). Engelsch. Daar kwam een Vrouw voorbij,

Een leuk en onschuldig vertelsel, waarin een

guitig vrouwtje twee pretendenten een blauwtje laat loopen. ---- Door

en Schande,

Schade

is ook geschikte lectuur.

ASMUSSEN (G.) 1856. Duitsch. Het Zwijgen der Dooden.

Een prijswinner in een ski-wedstrijd verliest door

den drank fortuin en positie, komt tot inkeer door zijn vrouw en vervalt weer tot dronkenschap bij gelegenheid van een jubelfeest zijner firma. —

Machten,

Twee

vertelt van den strijd van een stoutmoedigen boer tegen de ridder-

schap (15e eeuw). Deze boeken zijn goed.

AUDOUX (Marguerite). Fransch. Marie Claire,

maakte opgang en werd bekroond door de Academie de Gon-

court (1910). De schrijfster was eene naaister en werd ontdekt door Anatole France. In haar boek stelt zij de zusters, bij wie ze werd opgevoed en geestelijken met wie zij in aanraking kwam, zeer antipathiek voor. Haar tweede

VERTAALDE WERKEN

181

boek (1920) een vervolg van Marie Claire heet

Het Atelier van Marie Claire;

het ging bijna onopgemerkt voorbij. Beide boeken, vooral het eerste, voorbehouden, liever nog afgekeurd.

AUERBACH (Berthold) 1812-1872. Duitsch. Edelweisz. Voor alien.

AUSTEN (Jane) 1775-1815. Engelsch. Het meest bekend van haar is Gevoel en Verstand, waarvan kort geleden eene vertaling verscheen. Gaat over een meisje dat in een hinderlaag wordt gelokt en bedrogen. Voor rijpere lezers.

AYRES (Buby). Engelsch. Het Meisje hiernaast, een heele verwikkeling tusschen schoonvader en schoonzoon — Bruine Suiker wordt het eenvoudige meisje gescholden door de familie van haar aristocratischen man. Ten slotte wint zij aller harten, —, De Vrouwenhater, door zijn verloofde verlaten. meent hij alle vrouwen te haten. Maar als hij haar later ontmoet, begint langzaam de liefde weer in hem te herleven

De Man zonder Geheugen, terugkeerend uit den oorlog, kent zijne verloofde niet meer. Langzaam keert de herinnering en het slot is een huwelijk. —,

terug en komt alles terecht. ,-- Liefde en Leugen, van een meisje dat zich voor de grap heeft uitgegeven als erfgename en dan in angst komt, als het geloofd wordt. Alle aardige boeken ; geen jeugdboeken,

BACH (0.), Duitsch. Licht en Schaduw,

voor volgroeide lezers —

De Vloek van de Leugen, te vrij De Ware, bevat

in de onthullingen en daarom eenigszins voorbehouden —

eenige uitingen over de biecht, die bewijzen dat de schrijver niet op de hoogte is ---

De Boer van den Dennenhof,

vinden wij ongeschikt,

BAHR (Herman) 1863. Oostenrijk. VOOr zijn katholiek worden werd 0

Mensch I geschreven en het zit vol van

gedachten, die den toets der kritiek niet kunnen doorstaan en op de meeste menschen verwarrend zuilen werken,

BALZAC (Honord de) 1799-1850. Fransch. Hij is een der grootmeesters van den modernen roman, en heeft ongeveer een honderd stuks geschreven. Eenige werken van Balzac staan met name op den Index : bovendien is er nog een decreet, waarbij alle romans worden veroordeeld. Afzonderlijk zijn veroordeeld: Der Deernen Praal en Val — Vader Goriot — De Lelie van het Dal — Het Huis Nucingen --- Het Meisje met de Gouden Oogen .— Bleeke Jane — De Kapelaan der Ardennen (zie voor de overigen, waarvan wij niet weten of

VERTAALDE WERKEN

182

ze vertaald zijn) de titels in het Fransch onder afdeeling III van dit boek ; Verboden Boeken. Onder het algemeen verbod vallen zeer waarschijnlijk :

Nicht Bette — De Deugdzame Vrouw -- Honorien --- De Verlaten Vrouw --, De Vrouw van Dertig Jaren -- Een Liefde in de Woestijn —Beatrix — Een dubbel Huisgezin. Als lichtelijk voorbehouden worden door bijna alle bevoegden genoemd Eugenie Grandet (ook onder den titel Miskende Liefde) — Vendetta — De Dorpspastoor --- Kolonel Chabert ---- De Chouans -- Een duistere Zaak —, Cesar Birotteau -- Neer Pons --- De Alchimist.

BANG (Herman) 1857-1912. Deensch. Zijne romans munten uit door fijn psychologisch begrijpen. Maar ze zitten zoo vol verwarrende gedachten, verkeerde begrippen over berouw en boete (b.v. door zelfmoord) dat men hoogst voorzichtig moet zijn met de romans van Bang. En bovendien zijn ze zeer realistisch in hun schildering der driften. Zoo bijvoorbeeld in De Vier Duivels, vier acrobaten, waarvan een wordt verleid door een adellijke dame, waarop volgt haat, wraak, zelfmoord en dood --

Tine, echtbreuk, berouw en zelfmoord als uitboeting — Een ondergaand Geslacht. —. Phedra -- Aan den Weg — Zonder Vaderland — Mikáel, zijn rijpere lezers voorbehouden.

BARBLISSE (Henri) 1873. Fransch. Hij schreef het pornografische De Hel, wat geen fatsoenlijk mensch kan lezen zonder to walgen. 't Draait alles om het sexueele leven en de beschrijvingen dier handelingen zijn zoo brutaal en zoo nauwkeurig als maar even mogelijk is. — Het Vuur, is een schandelijk en onvaderlandsch libel — Wij Menschen

— Het Schijnsel van den Afgrond —, Hartsgeheimen — De Smeekelingen, zijn volslagen onbruikbaar, wegens de ongegeneerde beschrijvingen en de communistische tendenz van Barbusse,

BARCLAY (Florence) 1862-1921. Engelsch. Een veelgelezen schrijfster, soms wat sentimenteel, maar overigens onberispelijk in de meeste harer boeken. De Raderen van den Tijd, verandering De Vrouwe van Shenstone, munt vooral uit door de schoone karakterteekening — De Rozenkrans, niet de onze maar een dusgenaamd lied. Dit boek maakte de schrijfster populair. —, De Witte Zuster van Worcester, vied ik geen boek voor iedereen. Barclay heeft zulke rare begrippen van een klooster. .--- Onder de Upasboom, Door de Tuinpoort,

overgevoelig ---

van een wereldsch vrouwtje in een ernstige echtgenoote ----

een vreemde fantasie ; het natuurlijke van de andere boeken is bier verdwenen —

Ledig Teruggezonden, een spiritistische draak. Afgekeurd. --- De Scheids-

183

VERTAALDE WERKEN

muur, romantisch verhaal van verraad en liefde — De Gebroken Stralenkrans, treffende geschiedenis van een wilden jongen man en een hoogstaande oudere vrouw.

BARKE (A.). Engelsch. Het Onzichtbare. Een tamelijk flauwe fantasterij, De chemicus ontdekt een middel dat de menschen voor eenigen tijd onzichtbaar kan maken en wat dan al zoo kan gebeuren is onbegrensd.

BARR (Robert) 1850-1912. Engelsch. De Jonge Lord Strangleigh, maakte zijn naam. Verder : Eerbiedig de De Llitvinding van Sarsfield Wetten ---- De nieuwe Bazaar van Donsdale Mitchem. Allemaal grappige tijdverdrijvertjes. Vooral

BARRE S (Maurice) 1862-1923. Fransch. Wij vinden geen enkel boek van Barrés vertaald, maar meenen toch deze gelegenheid te baat te moeten nemen om aan te manen tot groote voorzichtigheid met heel zijn werk. Geen enkelen zijner vele romans durf ik uitsluiten van deze waarschuwing. BARRETT (Wilson). Engelsch. Het Teeken des Kruises.

Verhaal uit den tijd van Nero. Een mooi en stichtend

verhaal, dat echter wel de sporen draagt van het protestantisme des schrijvers. — De Blauwe Taxi, is een boeiend en strikt neutraal feuilleton De Fransche Gouverneur, een aardig vertelsel met veel wonderbare avonturen.

BARRIE (James Matthew) 1860. Schot. Bekend door zijn schetsen uit het Schotsche leven : De Kleine Dominee,

liefdesgeschiedenis van een jongen dominee, die als literair

werk niet bijzonder gelukt is — Peter Pan, is een gevoelig humoristisch verhaal — Margaret Ogilov, waarin hij met liefde en eerbied zijn eenvoudige moeder heeft geteekend.

BARSJO (Pio). Italiaansch. Op een Dwaalweg. Goed verhaal. Een vurig arnachist verlaat zijn dochter en door haar huwelijk wordt zij eene deftige matrone, die de gevaarlijke theorieen van huffs uit meegenomen, afleert.

BARTSCH (Rudolf Hans) 1873. Oostenrijker. Hoe twaalf Menschen God zochten,

een boek dat ernstig moet worden voor-

behouden en waar alleen ontwikkelde menschen doorheen kunnen, want deze Elisabeth Keitt, Godzoekers doen het wel op een heel eigenaardige manier.

Een Zoon der Muzen (vertaling van Schwammerl), een roman waarin Schubert de held is. behandelt zeer gedurfde toestanden en zou ik liefst of keuren Aileen voor rijpere lezers.

VERTAALDE WERKEN

184

BAUM (Vicky). Duitsch. Zijn werken zijn nare sensatie-lectuur en immoreel. Wij keuren of De Dansen van Ina Raffay, een zeer zedeloos boek van een danseres, die voor zij sterven gaat in haar eentje nog een dans uitvoert --

De Wereld der Zonde,

een snelle levensfilm voor den dood, waarin heel zwoele

passages .— Tooneelingang, van een meisje dat door de zonde in de kunst wordt ingeleid. Want daarvoor is passie noodig. Afschuwelijk boek, De schrijver heeft trouwens geen behoorlijk boek op zijn naam staan.

BAUMANN (Emile) 1868. Fransch. Een bekend katholiek romanschrijver. Wij weten niet of er iets van hem werd vertaald. Zijne romans, het worde dan bij voorbaat verklaard, zijn boeken alleen voor volwassenen en ontwikkelden. BAZIN (Rend) 1853. Fransch. Een katholiek schrijver, die een reeks van goede en mooie boeken heeft geschreven. Daar zijn er evenwel, waar wij een klein nootje wilden bijvoegen. Bijvoorbeeld Zuster Pascale (vertaling van „I' Isoke"), waar hij hekelt de uitdrijving der religieuzen en een deter zedelijk laat verongelukken. Dit boek is op enkele plaatsen zeer realistisch, maar bovendien laat het onbevredigd. Het is of zuster Pascale door God is verlaten en haar val lijkt onontkoombaar. —

David& Birot,

de bekeering van een ongodsdienstige onderwijzeres. Eenige

Donatienne, is goed, maar niet voor al to jonge De Familie Oberle, ongeveer voor elkeen — De Hoeve van

zeer vrije bladzijden. — menschen —

Champdolent. een oorlogsroman, kan ook door allen gelezen worden evenals flit heel haar Hart en de overige boeken van Bazin.

BEACH (Rex). Amerikaan. Schreef tal van romantische verhalen. In bijna alle komt iets voor, al is het dan ook maar terloops, van een ongeoorloofde verhouding. Maar de schrijver legt er geen nadruk op en geeft zich ook niet over aan gewaagde beschrijvingen behalve echter in

Het wisselend Lot. --- Liefdes Omweg,

een eenvoudig

meisje trouwt een millionairs-zoon en geneest hem van den drank. —

Zilveren Horde,

De

waarin een zalmvisscherij en een vrouw met een verleden het

hoofdonderwerp zijn —, Een Millionair zonder Geld, aardig gevonden thema .— In het verre Westen, waar de verliefde niet zuinig is met een geweerkogel —, De Mijnroovers, ruwe jongens door beschaafder meisjes verzacht. In al deze romans schuilt iets van het boven vermelde, zoodat het geen boeken zijn die men elkeen zoo maar in handen geeft.

VERTAALDE WERKEN

Het Net,

185

is een geweldig ingewikkelde roman van een geheim Italiaansch

genootschap, dat overal zijn vertakkingen heeft. —

Het vloeibare Goud, de

petroleum, de knoeierijen aan deze industrie verbonden, nieuwe rijken en een liefde. ----

Mantanzas, de Stad des Doods — Mantanzas, de Schat van Verona.

Uit den opstand van Cuba en over een verborgen schat op den bodem van een put. Geen der boeken van Beach zijn voor jongere lezers.

BEAUMARCHAIS (de) 1732-1799. Fransch. Een Dag vol Dwaasheid, de vertaling van het beroemde of beruchte Le Mariage de Figaro. Het is om de onbehoorlijke liefdes-avonturen van den graaf, die geen meisje met rust kan laten, zeker voorbehouden lectuur. Het stuk van den avonturier en zwendelaar Caron (de Beaumarchais) heeft grooten invloed gehad op de Fransche revolutie.

BEECHER STOWE (Harriet) 1811-1896. Amerikaan. Zij heeft menig boek geschreven, dat letterkundig veel hooger staat dan De Negerhut van Oom Torn, Maar dit heeft het meest opgang gemaakt en haar naam bewaard voor het nageslacht. De Negerhut heeft buitengewoon veel bijgedragen tot de afschaffing der slavernij. In een opwelling, na een brief van haar schoonzuster, bekeerde zij tot de zaak der afschaffing en schreef haar roman, geholpen door haar verbeelding, het betrekkelijk weinige wat zij zelf had beleefd en het vele dat zij hoorde vertellen. Het is een boek voor alle volwassenen. BEGBIE (Harold). Engelsch. Gaf in

Gebroken Aardewerk,

een tiental bekeeringsverhalen door het Leger

des Heils. Wij kennen ze niet gebruiken ; de godsdienstige beschouwingen zijn erg vreemd.

BENNETT (Arnold) 1867. Engelsch. In ons land wellicht nog het meest bekend door zijn tooneelspel: Mylpalen. Een aardige fantasie is Het Babylon-Hotel, een millionair koopt een reusachtig hotel, omdat de eigenaar weigerde, een simpel gerecht op te dienen voor zijn dochter. Dan de avonturen, die hij in zijn hotel beleeft. Niet voor

Wat God vereenigd heeft, stichtelijk zijn de verhoudingen niet, maar voor hen, die het leven kennen is het boek niet of te keuren. Hetzelfde de jeugd. — geldt van

De mooie Mevrouw Cavalosi ; onschuldiger is Levend Begraven, een

schilder gaat door voor zijn kamerdienaar, die is gestorven, en dit geeft aanleiding tot kluchtige avonturen voor dezen levenden doode. Niet voor de jeugd.

BENOIT (Pierre). Fransch. Een kunstenaar is Benoit niet, al won hij den prijs der Aca-

186

VERTAALDE WERKEN

demie in 1919 met Atlantis en Koenigsmark. Hij heeft menschenkennis en weet door een mengsel van humor, sensatie en zinnelijkheid den lezer te boeien. Atlantis is het fantastisch verhaal eener heerscheres in Afrika, die haar minnaars, zoodra ze haar vervelen, laat dooden en opzetten. Er komt veel passie en naaktheid in dit verhaal en het is voorbehouden. — Koenigsmark, een geheimzinnig kasteel en een wonderlijke geschiedenis van een jongen Franschman en een avontuurlijke Russische prinses. Voor volwassenen. ---

Reuzen.

De Weg der

Een Iersch verhaal over een opstand in Ierland tijdcns den grooten

oorlog. Er komt een ontkleedpartij in voor en 't is dus niet voor iedereen geschikt. Geer der boeken deugt voor de jonkheid.

BENSON (Robert Hugh) 1871-1914. Engelsch. Z0011 van een Anglikaansch bisschop, bekeerde zich tot het catholicisme en schreef, behalve zijn schoone meditaties Christus in de Kerk, verscheiden romans : Met tvelk Recht? historische roman uit de Engelsche kerkvervolging — Tragedie eener Koningin, over het iced en lijden van Queen Mary. — Hoe een Koning overwon, Hendrik VIII en zijn misdaden --- Roeping, een Anglikaansch jong edeiman wordt Karthuizer ; eigenlijk wat geforceerd —, Wie was het ? geheimzinnige geschiedenissen over onbekende machten. Ik vind het eigenlijk een beetje bijgeloovig. — De Toovenaar, waarschuwing tegen spiritisme — Trots Pijnbank en Schavot, uit de vervolging order Elisabeth, zeer aangrijpend. — Odd fish, is de bastaardvloek van Karel II, die de held is van dezen roman. Verder Richard Raynal, ;-- De Kluizenaar -- Loutering — Een Gevoelsmensch — Eenzaamheid, is zijn laatste werk. Van een meisje dat alles verliest wat het leven aantrekkelijk kan maken en dan tot God keert. — De God der Wereld, is een profetische roman over de laatste dagen der wereld.

Men zegt dat Benson eene kerkelijke veroordeeling van dit boek heeft kunnen ontgaan door te beloven dat hij nog een ander boek zou schriiven, waardoor alle misverstand zou worden weggenomen. Dit tweede boek is De Nieuwe Dag. Wij gelooven niet dat na het genoemde boek nog een lezer in de war kan worden gebracht. BENTLEY (E. C.). Engelsch. Voor het laatst Detective. Hij had er genoeg van toen hij zijn ingewikkelde ontdekking na afloop vertelde aan een ouden heer, en deze hem pardoes verklaarde dat het heelemaal mis was en de oude beer zelf uit noodweer de daad had gepleegd. Een aardig vertelsel en onschuldig.

VERTA ALDE WERKEN

187

138RALID (Henri). Fransch. Hier in 1924 bekend geworden door Het Buikje (vertaling van den prijsgekroonden roman Le Martyre de tObèse). Wel geestig is dit martelaarsschap van een dikkert beschreven, maar waar de schrijver vertelt dat het hem ook handicapt in de lief de, en nog wel een ongeoorloofde, is hij zoo erg lichtzinnig dat het boek moet worden voorbehouden aan hen, die er niets 'neer in zien dan een onwelvoegelijke, sterk gepeperde scherts. BERNHARDT (Sarah) 1844-1923. Fransch. Hare Gedenkschriften, tijdens haar leven uitgegeven, zijn voor volwassen lezers. BERTHET (Elie) 1815-91. Fransch. Vader en Dochter.

Gruwzame tooneelen uit gevangenisleven van Cayenne. De

vader vlucht met behulp zijner dochter.

De schrijver die een honderdtal boeken op zijn naam heeft staan is geen christen ; sours zeer anti-godsdienstig, en heeft geen literaire verdiensten. Dus al weinig reden om hem te zoeken. BERTRAM (Louis). Duitsch. Schaduw van Macht,

een gemeen anti-katholiek boek, waarin het te doen is

om de gemoederen der protestanten op te zweepen. Juist als het

Roomsch Bakken

en Braden van den oud-dominee B a k e 1 s.

BERTRAND (Louis) 1866. Fransch. Wij noemen Sanguis Martyrum over de Afrikaansche Christenen der derde eeuw, voor volwassenen. Met het meerendeel zijner werken moet men voorzichtig zijn. Ook zijn geroemd Saint Augustin is niet vrij van alle vlek.

BERTSCH (Hugo) 1851. Duitsch. Schrijver was een eenvoudig Duitsch arbeider in Amerika. Hij schreef daar Die Geschwister — Bob, der Sonderling en later nog het een en ander uit zijn leven. Deze boeken zijn in het Nederl. vertaald. Broeder en Zuster, in briefvorm verhaalt hij aan zijn zuster uit het leven in. Amerika en houdt elleulange beschouwingen over godsdienst. In Bob, de Zonderling, vertelt een oude werkman van zijn eigen leven en spreekt ook weer veel over God en godsdienst.

Voor ontwikkelde lezers, die eens willen weten hoe zulke menschen denken over hooge levensproblemen, blijven die boeken

188

VERTAALDE WERKEN

wellicht eenige waarde behouden. Maar gewone leesboeken zijn het allerminst. BESANT (Walter) 1836-1901. Engelsch. Werkte samen met James Rice tot '81, toen deze stierf. Daarna gaf hij zelf een aantal romans meestal met eerie tendenz. Een Rijke Erfgename, de strekking is eenigszins socialistisch en had tengevolge de oprichting van het „Volkshuis" in Londen. De Engelsche titel is All Sorts and Conditions of Men --- De Booze Geest, beschrijft de ellenden, veroorzaakt door den drankduivel ---, De Weerspannige Koningin, begin der vrouwenemancipatie — Voor Geloof en Vrijheid, de vervolging der puriteinen onder Jacobus H en hun uittocht naar Indie — Amorel, liefdesgeschiedenis van een kunstenaar. De boeken zijn voor ontwikkelde lezers niet ongeschikt, niettegenstaande sommige strekkingen, waarmee zij het niet eens zullen zijn.

BEYERLEIN (Frans Adam) 1871, Duitsch. Hij was de schrijver van den indertijd geruchtmakenden roman Jena of Sedan ? waarin hij fel te keer ging tegen het Duitsche militaire drilsysteem. Vanwege de schandaalgeschiedenis is het zeker voorbehouden. BINNS (Otwell). Engelsch. Liefde in de Wildernis. Van een valsch beschuldigde, die in de wildernis zijn goeden naam en een lieve vrouw vindt. Voor alien.

BIKELAS (Dimetrios) 1835. Grieksch. Een nieuw-grieksch schrijver, die behalve vertalingen uit andere letteren (b.v. van Shakespeare) ook verhalen en vertellingen heeft nagelaten. In 't Nederl. vert. De leelijke Zuster, Een aardig en onschuldig verhaal. BIRCH (W. von Hillern) zie Hillern. BIRMINGHAM (George). Engelsch. Dr. O'Grady en zijn Verloofde.

Een „pootig" meisje redt haar verioofde, die

onder gekken is te recht gekomen. Onberispelijk. En de humoreske

Op Goucl-

jacht is dat ook.

BISSCHOFF (Charitas). Duitsch. Amalie Dietrich,

in deze bladzijden teekent de dochter het leven barer moeder

(deels brieven van deze), die de plaats van een onwaardigen echtgenoot verving en als natuuronderzoekster werkzaam was om haar brood te verdienen. Het boek leest men als een roman en is van kultuur-historische waarde.

VERTAALDE WERKEN

189

BJoRNSON (NOrnstjern.e) 1832-1910. Noorsch. Hij kreeg in 1903 den Nobel-prijs voor letterkunde. Wij vinden van hem vertaald. Twee Verhalen,

Zonneheuvel, een verhaal van het Liefde, tamelijk hartstochtelijk ; niet voor groene lezers -Vlaggen in Stad en Haven, waarin de schrijver een Tans breekt voor een vrijere opvoeding der meisjes. --- Ole Tuft, een vreemd boek : het komt er die onberispelijk zijn —

land. Geschikt. —

niet op aan wat de mensch gelooft maar hoe hij leeft, Als of het geloof het

Op Storhove -- Moederliefde Petra zijn voor het meerendeel

leven niet beInvloeden moest ! Voorbehouden. — (bundel novellen), maar vooral zijn prachtboek der lezers goed.

BLICHER—CLALISEN (Jenny) 1865. Deensch. De boeken van deze schrijfster beleefden in ons land herdruk op herdruk. Zij wordt nog veel gelezen. Maar ik kan het niet helpen, ongeveer heel haar productie vindt ik niet alleen sentimenteel, maar zelfs ziekelijk-sentimenteel, en dus ongezonde lectuur voor gezonde menschen. Zoo zijn b.v. : Het Verloren Tooverland --- De Viool --- Prater Giovanni, dat daarbij ook nog om religieuse bezwaren afkeuring verdient. — Inga Heine, bemint een getrouwden dokter, maar wil hem niet volgen omdat grootmoeder er tegen is. Eigenlijk een bedekte reclame voor echtscheiding.

BLOEM (Walter) 1867. Duitsch. Van dezen schrijver zijn ter onzent het meest bekend : Het IJzeren Jaar: uit den oorlog van '70. tot den val van Straszburg --Volk tegen Volk, de intocht van Frederik Karel in Orleans — De Smeden der Toekomst. De drie boeken zijn voor volwassen lezers geschikt, niettegenstaande eenige levendige liefdesverwikkelingen.

BLUM (Ernest). Fransch. De vertaling is ten minste geschied uit het Fransch. De Lotgevallen van een Notaris, die door een jongen in een vat met stroop wordt geduwd. Het is onschuldig als knapkoek, maar ook even flauw.

BLUNDELL (Agnes) Engelsch. Pension Kraus. Voor hen die 't pension-leven meemaken is het een tamelijk gezellig boek over lief en leed van zoo'n ballingschap.

BOCCACCIO (Giovanni) 1313-1375 Italiaansch. Voor de ontwikkeling der Italiaansche taal, de „stilo nuovo", zijn de novellen der Decamerone van groot belang geweest.

190

VERTAALDE WERKEN

Maar uit moreel oogpunt beschouwd is het grootste deel van deze honderd vertellingen niets meer dan elegante pornografie, die door niemand zonder reden van studie-belang kan gelezen. warden. Ook de schrijver had den goeden smack in later jaren zijn boek te betreuren. BOECK (Christopher). Deensch. Jonge Harten Kerstroos.

De boeken zijn bruikbaar, maar geheel in protestantschen geest. En diezelfde geest maakt Het Groot Verlangen, dat vertelt van de eerste tijden des christendoms, voor ons niet goed genietbaar,

BOEHME (Margarete) 1869. Duitsch. Dagboek eener Verlorene (Een verloren Ziel), waarin een meisje, dat door een misstap op de breede baan is geraakt

maakte naam met het sensatieboek

hear ellendig leven beschrijft. Het bock is wellicht niet direct een schandaalroman, maar het moet toch zeker worden afgekeurd.

BOELSCHE (Wilhelm) 1861. Duitsch. Met zijn natuur-wetenschappelijke werken heeft hij het geloof van het yolk aangerand. Al die werken zijn ook in het Nederlandsch vertaald, evenals een zijner romans De Godin van het Licht. zijn werk deugt absoluut niet. BOJER (Johan) 1872. Noorsch. Hij verhaalt op zeer realistische wijze van het leven der boeren en visschers : De laatste Viking,

van den man die op zee slechts kan leven en de vrouw,

die het land wil behouden en de kinderen, die langzaam ontaarden

Durandal

van een kinderloos echtpaar, dat ongelukkig wordt door een aangenomen kind

Moeder Lea.

Slecht kan men de boeken niet noemen, maar zij zijn ruig en op het punt van liefdeleven niet bedeesd. Natuurlijk zeer voorbehouden, maar heel wat minder als wanneer deze boeken zouden geschreven zijn door een auteur, die zich verlustigt in dergelijke Bingen. BONCH8 (Ferdinand). Fransch. Een Waal schreef den roman, De Mourlons, die erg vrij bet liefdeleven in Walenland beschrijft. S t ij n St r e u v e 1 s gaf er een knappe vertaling van. Maar als leesboek is bet of te keuren, zonder meer.

191

VERTAALDE WERKEN

BONSELS (Waldemar) 1881. Duits ch. Een buitengewoon gevaarlijk schrijver, die met het leven solt en zich gaan laat op al zijn stemmingen en droomen, zijn begeerten en driften. Hij dweept met de natuur en verafgoodt haar. In zijn beschrijvingen van het sexueele leven doet hij dichterlijk, maar dat neemt de schandelijkheid ervan niet weg. De eenige boeken van Bonsels die men lezen kan zonder ergernis, zijn : Maja de Bij en Hemelvolk. De rest : Anjekind ---- Menschentvegen -- Eros en de Evangeliên —, De Heerschappij van het Dier, zijn slecht.

BOOTHBY (Guy Newell) 1867-1905. Engelsch. De boeken van dezen Australischen schrijver zijn voor de gewone romanlezers. Wat liefde, avontuur en spanning. Een Wanhoopsdaad — Een Koning onder de Oplichters --- Eene Lie(de in het Oosten ---- De Betoovering des Konings p—, Een Samenzwering In Equinata --- Het Geheim van de gevouwen Handen, enz.

BORDEAUX (Henri) 1870. Fransch. Door de katolieken wordt Bordeaux buitengewoon geprezen, maar men vergeet te veel dat zijn boeken, niettegenstaande de goede strekking, niet zelden voorbehouden en een enkelen keer afkeurenswaardig zijn. Wij noemen deze boeken in de eerste plaats om er tegen te waarschuwen. Jeanne Michelin (een bundel, dateerend nit den tijd des schrijvers, dat hij nog niet vast in zijn schoenen stond. Dit bock deugt niet.) — De Sneeuw tvischt alles Lilt, de strekking is goed, maar het bock zit van het begin tot het einde zoo vol schuldige liefdesverhoudingen, zulke walgelijke toestanden (maitresse van vader en zoon) worden opengelegd, dat het een bock is, waarvan veel kwaad kan uitgaan en dat moet worden afgekeurd -- Het Zwarte Meer --- De Geboortegrond --- Het Gebroken Halssnoer, zijn een weinig sensueel — Het

Gouden Zwijgen,

van een vrouw die haar man terugbrengt op het rechte pad

door haar zwijgend lijden. Niet voor de jongeren ; er wordt niet veel te raden overgelaten. — De Farnilie Roquevillard is een pleidooi voor het hechte, christelijke gezin, dat bier door de wandaden van een zoon wordt bedreigd. De tendenz is uitstekend en de roman is geschikt voor rijpere lezers --

Pauw

De Witte

eenigszins gepassioneerd verhaal van een wuft meisje, dat speelt met de

liefde en wordt gestraft. Zijne twee voornaamste boeken zijn Als ons de Oogen opengaan, is een pleidooi tegen echtscheiding en vrije liefde. Voor ouderen -Liit den Strijd des Levens (La Peur de Vivre) kan ongeveer iedereen lezen ; bet bevat heilzame lessen voor jonge meisjes, die slechts wenschen te huwen Urn een vrij en goed leventje te hebben en tegen offer en plicht opzien --

Het

192

VERTAALDE WERKEN

Vogelmeisje, wat romantisch, maar overigens goed — De Kleine Mademoiselle Liefde, die niet wederkeert, grof, afgekeurd — Het Wollen Kleed, goed en aandoenlijk ; van een edel vrouwtje, dat haar onwaardigen man tracht te behagen in alles. De strijd is te zwaar en zij sterft -Helene Page, liefde en ontrouw ; op het laatst wordt het ergste voorkomen -Het Huis, een goed boek met edele strekking —, De Nieuwe Kinderkruistocht goed maar geen jeugdlectuur —

is een prachtig christelijk boek, dat de H. Communie der kinderen verheerlijkt ; vol innige vroomheid en heilige geestdrift.

BOURGET (Paul) 1853. Fransch. Het is moeielijk eene oordeel te vellen over het werk van dezen schrijver. Zijne bedoelingen zijn goed : hij wil de afwijkingen en ongerechtigheden beschrijven om er van af te schrikken. Maar daarvoor is noodig dat hij ons met allerlei zielszieken en zondaars bekend maakt en men weet : „zeg mij met wie gij omgaat en ik zal u zeggen wie gij zijt". Dit geldt ook voor de menschen uit boeken. En daaruit volgt dat men heeft kunnen zeggen : de boeken van Bourget zijn niet zedelijker dan die van. Zola. Ja, Zola is grover, bruter, beestachtiger in zijn schilderingen, maar het verfijnde van Bourget stoot minder af en is daarom des te gevaarlijker. Maar gelijk in zijn leven zijn er ook in het literaire werk van Bourget drie perioden te onderscheiden : hij was ongeloovig, hij kwam tot nadenken en hij werd katholiek. Af te keuren zijn: Het Onherstelbare --- Een Misdaad uit Liefde — Het wreede Raadsel -Tweede Liefde -- Andre Cornelis — Gewetensbezwaren, Veel beter maar zédr ernstig voorbehouden voor ervaren lezers is De Leerling — Het Beloofde Land, waarvan de strekking goed is ; de jonge menschen waarschuwen tegen schuldig genot. Stuitende tafereelen. .— De Echtscheiding, een pleidooi er tegen. Gezonde moraal. Voor volwassenen. (l'Etape ----, Cosmopolis, Monique, Le FantOrne (wij weten niet of ze vertaald werden) bevatten alle gewaagde passages). Onberispelijk

De Twee Zusters -- De Beteekenis van den Dood — Nemesis, Le Demon de Midi, over liefde, die op middelbaren leeftijd

voorbehouden —

voor 't laatst met verwoestende kracht begint te heerschen. Het is de geschiedenis van den man van veertig jaar. Het is een boek dat sommigen de oogen kan openen voor het leed van den hartstocht, maar het is ook een boek dat anderen onherstelbaar kwaad kan berokkenen. Opgegeven wordt nog als een schoone katholieke roman voor volwassenen :

Lin Drame dans le Monde.

193

VERTAALDE WERKEN

BOWEN (Marjorie) 1888. Engelsch. Onder dezen naam schrijft Miss Cam p b e 11 haar historische romans in protestantschen geest, en waar het kan, tegen de katholieke kerk. 1k zal Handhaven —, Beschermer van het Geloof

(zoo noemt zij spottend

Karel II) — Voor God en de Koning omvatten de Geschiedenis van den Koning-Stadhouder Willem HI. De opvatting is protestantsch eenzijdig ; voor

De Held eene verheerlijking van Willem de Het Carneval van Florence, waarin Savonarola wordt afgeschilderd als een voorlooper der Hervorming -- Een Heldenkoning, Karel XII van Zweden en zijn weinig stichtend leven in den aanvang — Spel der Voorzienig, heid, sommige schetsen zijn pamfletten tegen het catholicisme. Afgekeurd. — George Washington, geen uitvallen tegen katholieken ; 't is een roman uit den

, ontwikkelden toch geschikt --Zwijger —

vrijheidsoorlog. Bowen schrijft goed en onderhoudend en het is jammer dat haar protestantsche enghartigheid voor ons de lectuur bederft en voor eenMensch en Macht, volwassenen,

voudige menschen onmogelijk maakt. --,

BOY—ED (Ida) 1852. Duitsch. Vooral in hare novellen munt zij uit, terwiji voor grootere romans haar de kracht ontbreekt en het geheel te ingespannen wordt. Zij is realistisch en krachtig, een enkele maal prikkelend. In alien geval zijn haar boeken voor oudere, rijpere lezers. Wie het Verlangen kept, eene vrouw meent haar man niet lief te hebben, komt De Vlucht, de teekening der hoofdheldin is kras. Voorbehouden — Psyche's Lamp, een mal boek ; een halfgeestelijk huwelijk — Een reine Ziel, van een meisje dat speelt met vroomheid en reinheid, maar later tot inkeer komt — Herfststormen, vader en stiefzoon op hetzelfde meisje veriiefd. Behoorlijk. -- Een Koninklijk Koopman, strijd

tot inkeer en weerstaat de verleiding ---

tusschen liefde en trots ; een van die langere romans die niet voldoende blijft boeien — De Stem van het Vaderland, strijd tusschen liefde voor het eigen en het aangenomen vaderland bij het uitbreken van den oorlog —. De zaaiende

Hand,

een meisje dat het huwelijk afwijst en naar de universiteit gaat, maar

onbevredigd en verstandiger terugkeert. A Iles voor volwassenen.

BRACHVOGEL (Albert Emil) 1824-1878. Duitsch. Een tooneelschrijver van wien de roman Malcolm Sinclair vertaald is. Een historische roman uit den tijd der Russische overheersching in Zweden. Veel liefdes-spel. Voor volwassenen. De romans echter van Carry van Br a c h v o gel deugen over het algemeen niet. STAND AARD-CATALOGLIS 13

VERTAALDE WERKEN

194

BRACKEL (Ferdinande Freiin von) 1825-1905. Duitsch. Een goede katholieke schrijfster, die boeiende verhalen naliet. Het alom bekende De Dochter van den Kunstrijder, een best boek voor het huisgezin —, Daniella, eene Jodin die eerst uit liefde voor den Christen zijn godsdienst wil omhelzen, later communiste wordt en eene rol speelt te Parijs in '71, die haar het verstand kost — Prinses Ada, van onbegrepen en onbeantwoorde liefde. Er is geen enkele aanmerking op deze lectuur te maken.

BRADDON (Mary Elisabeth) 1837—.1914. Engelsch. Onder dezen naam schreef M r s. Ma x w e 11 tal van verhalen, waarop niets yak aan te merken : Een geheimzinnige Verdwijning -- De Kapitein van de Valk — De Straatzangeres --- De Vrouw van den Dokter ,—, Ten onder Gebracht, enz.

BRAEME (Charlotte). Duitsch. Eene vertaling of bewerking, verscheen kort geleden onder den titel : De Schaduw van het Kwaad, van een overijlden misstap, vergeving en gelukkig huwelijk. Volkomen onschadelijk. —, By Gebrek aan Bewijs, hetzelfde genre.

BRANDSTADTER (Herman) 1851. Duitsch. Leeraar aan gymnasium, schreef jongensboeken, maar is wat lang van stof. De boeken zijn overigens goed. Recht door Zee — Friedel — De Tooverviool -- In de Leerschool des Levens — Een Voetbalwedstrijd.

BRAUN (Lily) 1865. Duitsch. Zij heet eigenlijk met haar meisjesnaam von Kretschmann. Van haar vinden wij vertaald den roman ; Herinneringen van een Socialiste, dien wij beslist afkeuren — In de Schaduu, der Titanen, beweert zij of te stammers van Jerome Napoleon, en zij vertelt van de Napoleoniden wel aardige bijzonderheden. Voor volwassen en ontwikkelde lezers.

BREBNER (Percy). Engelsch. De Dame in het Grijs, een avontuurlijke geschiedenis met zeer dwaas gekwebbel over monniken. Ongeschikt.

BRENT (Fred. C.). Engelsch. Het Geheim van Eldstone, een moordgeschiedenis, die treurige gevolgen na zich sleept. Onschuldig, pretentieloos boekje.

VERTAALDE WERKEN

195

BRESCIANI (A.) 1798—,1862. Italiaansch. De romantische werken van dezen Jezuiet, indertijd redacteur van de „Civilta" werden vertaald : De Jood van Verona ..-- Don Giovanni -- Lionello — De Romeinsche Republiek — Het Huis van IJs — Odoricus — Lorenzo. Voor alien.

BR1TE (Jean de la). Fransch. Schuilnaam van Mejuffr. Alice Charbonne 1. Al haar boeken zijn goed. Wij kennen in vertaling alleen Mijn Oom en mijn Pastoor. Niet voor kinderen. BRONTE (Charlotte) 1816-1855. Engelsch. Jane Eyre (De Wees van Lokwood) behoort bijna tot de Engelsche klassieken. Een jonge vrouw, sterk van karakter, met grooten of keer van vele maatschappelijke gewoonten, die geen zin hebben, verliefd bovendien op een ouderen man, verhaalt van haar leven, Het doet wel wat verouderd aan, maar is geschikt.

BROUGHTON (Rhoda) 1840-99. Engelsch. Van haar werden vertaald o.a. Mevrouw Blish --, Zigeunerbloed, geschikt. En Bloem in Knop (Cometh up as a Flower), prettig en humorvol verhaal van een meisje, wier geluk door haar zuster wordt verwoest; is voor iedereen,

BRUUN (Laurids) 1864. Deensch. Van hem zijn een paar romans vertaald : Van Zanten's gelukkige Tijd --- Van Zanten's Eiland van Gelukzaligheid — De Eeuwige. Zie bijvoegsel.

BULWER (Edward Lytton) 1803-1873. Engelsch. Hij schreef meer dan een honderd deelen romans, tooneel, verzen. Van zijn historische romans noemen wij : De laatste Dagen van Pompeji, dat verwoest werd in het jaar 79 door een uitbarsting van den Vesuvius. Een interessante studie van dien tijd. --- Rienzi, de laatste der Tribunen, die de Romeinsche republiek wilde herstellen in 1347. Verval der tijdelijke macht van den Paus. Belangrijk.

Beide boeken voor eenigszins ontwikkelden. Hij schreef eene trilogie van het huiselijk, dagelijksch leven uit het begin der 19e eeuwen onder den titel De Familie Caxton, geschikt. Eveneens een drietal romans, waarin het occultisme een groote rol speelt. Een dezer is verleden jaar weer uitgegeven in het hollandsch : Zanoni. Niet goedgekeurd, zeker voorbehouden. Bulwer zelf geloofde aan zwarte kunst en astrologie. De Familie Beaufort, een zeer onwaarschijnlijke avonturen-geschiedenis.

196

VERTAALDE WERKEN

BURNES GRUNBY (Mabel) Engelsch. Marguerite's wondere Jaar.

Een pasgetrouwd vrouwtje krijgt door een fiets-

ongeluk een ruggegraats-verlamming en sterft nog voor het einde van haar eerste gelukkig huwelijksjaar. Een dankbaar en blijmoedig boekje.

BURNETT (F. H.) 1849. Engelsch. Van deze schrijfster (Eliza Hodgson), gehuwd met Burnett en later met Townsend, hebben wij De Geheime Tuin,

dat wij of keuren om de bladzijden, waarin het positieve Christendom wordt weggeredeneerd — De Groote Lord, die een dochtertje van een lichtzinnige moeder vaderlijk beschermt en redt uit vele gevaren (o.a. een slecht huis) ; voor volwassenen — De Kleine Lord — De Kleine Prinses, zijn voor iedereen.

BURROUGHS (E. Rice). Amerik. 0 verstroomt de wereld met de voorstellingen eener verrukte verbeelding. Iets positiefs verkeerds staat er in zijn verhalen niet en toch zit er een element in zijn Tarzan-verhalen dat op den duur verkeerd kan werken op de verbeelding van jonge lezers. Dat zijn de apenlijke manieren, die Tarzan, een menschenkind door apen opgevoed, maar niet kan afleeren. Hij loopt door de boomen, zelfs in het hartje van Parijs bruit hij als een ver woede Orang-oetang. Dan is er ook te veel naaktlooperij in vele zijner boeken, en een overvloed van wezens, die geen apen en geen menschen zijn, maar de missing links suggereeren tusschen beiden. We willen er vooral den nadruk op leggen dat het geen jongensboeken zijn, daarvoor komt er ook te veel strijd om het wijfje in. Tarzan van de Apen — De Terugkeer van Tarzan (in aanraking met vrouDe Wilde Dieren van Tarzan — De Zoon van Tarzan .-- Tarzan de Ongetemde --, Tarzan en de Juweelen van Opar (met de verliefde prinses) --Bill de machtige Vechter — Thuvia, de Maagd van Mars ---- en — In de Ingewanden der Aarde —, De Man zonder Ziel. wen) —

Voor volwassenen die een sterk hoofd hebben kan geen van deze verhalen kwaad. Maar het is vrijwel onzin. BUTLER (William Francis) 1838-1910. Engelsch. Hij was generaal en schreef de levens van eenige beroemde standgenooten. Ook romans, die spelen in Noord-Amerika. Vertaald De Roode Wolk. Voor elkeen.

VERTAALDE WERKEN

197

CAINE (Hall) 1853-1923. Engelsch. Een joodsch schrijver, van wien een groot aantal romans werden vertaald. De Vrouw, die Gij mij gegeven hebt, eigenlijk tegen de onontbindbaarheid van het kathol. huwelijk. Hij toont aan wat rampen daaruit kunnen voortkomen. Zijn beweren is dat deze geschiedenis op waarheid berust, wat al zeer te betwijfelen valt omdat het huwelijk, zooals hij dat voorstelt, ongeldig was en dus niet ontbonden behoefde te worden. Zeer voorbehouden, nog beter afgekeurd. —

De Wittebroodsweken van Kapitein Davy, grappig en onschadelijk ,--- De Stem van het Geweten, een ongeoorloofde liefde en daarna berouw. Voor rijpere lezers —, De Witte Profeet, een pseudo-Christus, afgekeurd. Lijkt sours heel sterk op profanatie — De Verloren Zoon, om het fatalisme van den schrijver en eenige zwoele tooneelen voorbehouden — De Eeuwige Stad, een mal, overdreven verhaal, en zeer hatelijk anti-katholiek. Afgekeurd. — De Zondebok, uit het Joodsche leven. Schuld en boete. Niet voor alien. -- Een Zoon van Hagar, een verhaal van broederhaat --- De Vrederechter, een geschikt boek en ook wel het mooiste dat hij schreef. Het behandelt een dramatisch probleem en geeft interessante bijzonderheden over het eiland Man, waar de auteur woonde. —,

Liefde boven Haat,

is het laatste boek door den schrijver, dat bij

zijn dood blijkbaar slechts in schets aanwezig was. Het is niet af, liefde tusschen een geinterneerden Duitscher en een Engelsch meisje. Hartstochtelijke beschrijvingen, zelfmoord der geliefden. De bedoeling is goed, de uitwerking is verkeerd.

CAMMERER (E.). Russisch. Guscha Hoist,

een heel slecht boek vol passie en bordeel-atmosfeer.

CAMPBELL (Pread). Engelsch. De Mevrouw die dezen roman Nyria schreef noemde zich geinspireerd. En Edo Fimmen vertaalde het ding. Deugt niet ! CARBIN (Louis). Ik weet niet of Carbin Nederlandsch of Fransch zee-officier is. Zeer vermoedelijk het eerste. In elk geval : zijn boeken deugen niet. De Zuivere Eros — De Gruwzame Grot — De Verliefde Passagier.

Dit

laatste kan er voor ervaren lezers nog door.

CARLING (John). Engelsch. De Gedoemde Stad — De Schaduw van den Czaar — Het Geheim van den Ring. Spoorweglectuur. Het eerste boekje vertelt de verwoesting van Jerusalem en is realistisch genoeg.

CARMEN SYLVA zie Sylva,

198

VERTAALDE WERKEN

CARPENTIER (George). Fransch. De beroemde bokser schreef of liet schrijven Min Loopbaan als Bokser. Men leert hierin den beoefenaar van die barbarensport kennen als een goed en liefhebbend zoon. Wie belang stelt in dat soort menschen, leze het boek. CARRION (Miguel Ramos). Spaansch. Zarzamna, verhaal van een mismaakten, verliefden seminarist. Afgekeurd ; 't is al te Spaansch.

CARTER (T.) Engelsch. Verhalen uit Shakespeare. Zij bevatten : De Koopman van Venetie ; Koning U behaagt ; Macbeth ; Een Mid-

Lear ; Het Winterverhaal ; Hamlet ; Naar het

zomernachtsdroom ; Julius Caesar ; Een Komedie vol Vergissingen ; Romeo en Julia ; De Storm, Als ze de menschen opwekken om met de meesterwerken van Shakespeare zelf kennis te maken, doen ze goed.

CASANOVA DE SEINGALT (Jean Jacques) 1725,-1803. Zijne Levensherinneringen, het uitermate scabreuze verhaal van zijn avontuurlijk en schandalig zwerversleven, staat op den Index (1834.)

CASTLE (Egerton) 1858-1920. Engelsch. Hij was een tooneelschrijver, en samen met zijn vrouw, Agnes (Sweetman) overleden in 1922, componeerde hij romans. Als de Jeugd eens Wist, lichtzinnige avonturen en intrigues aan een koninklijk hof ; voorbehouden. — De Zwerver, een eigenaardig, maar toch ook wel aardig verhaal.

CERVANTES (Savedra de) 1546-1616. Spaansch. Wereldberoemd werd hij door zijn hekeling der in zwang zijnde avonturen-romans van dolende ridders : Don Quichotte de la Mancha, een boek dat niets van zijn aantrekkelijkheid heeft verloren. Voor de jongeren bestaan jeugdedities. Van zijn „Novelas ejemplares" werden er ook eenige vertaald. Zij zijn niet onaardig, maar voor moderne lezers weer curiosa dan boeiend. Preciosa, het Zigeunermeisje — De Historie van Crisostomo en Marcella.

CHAMPOL. Fransch. Onder dezen schuilnaam schreef graaf Lagreze (overl. 1918) vele verhalen, die elkeen kan lezen. Vertaald is Roeping, een mooi en katholiek boek.

VER TAALDE WERKEN

199

CHATZOPOULOS. Grieksch. Verhalen van de Bergen. Om de weinig bekende Grieksche omgeving zijn deze allereenvoudigste verhalen niet oninteressant — Terugkeer, dramatischer dan

het voorgaande en fijn van uitbeelding.

CHAUCER (Geoffrey) 1340-1400. Engelsch. Deze groote Engelsche dichter heeft een onsterfelijk meesterstukje geschreven The Canterbury Tales (De Canterbury vertellingen), vertellingen waarmede pelgrims, die op weg zijn naar het graf van Thomas a Becket, elkaar den tijd korten. Zij zijn in den trant soms van de vertellingen der De ca m e r one en men kan ze niet gebruiken als gewone lectuur ; daarvoor zijn ze wel eens wat te scabreus. CHESTERTON (Gilbert Keith) 1874. Engelsch. Werd geboren te Kensington, studeerde aan de „Slade School of Art" en ging in de journalistiek. Hij schreef schoone hartelijke gedichten. De bekende essays, waarin onder veel schijn van paradoxen groote waarheden liggen verborgen : Heretics — Orthodoxy (ook vertaald) — Verder de geestige en vernuftige verhalen Naar is Donderdag ? —, Avonturen van pater Brown. Een zeer origineele detective roman. De schrijver is sinds een paar jaren katholiek.

CHRISTALLER (Helena) 1872. Duitsch. Van deze schrijfster, bekend door haar grooten roman der „heilige liefde", Franciscus van Assisie en Sint Clara, werd vertaald Ruth's Hutvelijk, dat ongelukkig is door haar jalouzie en later, als zij tot inkeer komt, verbetert. Goed. CHRIST ( Joannes). Duitsch. Krijgsherinneringen van een Veteraan. Uit den oorlog van '70. Iedereen kan deze boeiende verteiling lezen.

CHURCH (A. J.). Engelsch. Vertellingen van Homerus in den geest van Cunningham en Carter. Zij zijn genomen uit Odyssee en Ilias. Ook voor jeugdige lezers. CLARKE (Isabel C.). Engelsch. Een goede katholieke schrijfster : Kinderen van Eva — De geheime Citadel zijn twee stevige tendenzverhalen tegen het gemengde huwelijk.

VERTAALDE WERKEN

200

CLARKE (Markus Andrew Hislop) 1846-81. Engelsch. Ging reeds vroeg naar Australia en vond eerst zijn weg, nadat hij in de journalistiek was gegaan, Zijn meesterwerk werd vertaald Buiten de Beschaafde Wereld, het is een realistisch werk en wilde dat zijn om zoo scherp mogelijk het systeem der importatie van misdadigers als arbeiders in de kolonie, aan te vallen. Het is een boek voor ontwikkelde lezers. CLEMENS (Samuel Langhorne) zie Twain (Mark). CLEMENT (Bertha) 1452. Duitsch. Schrijfster van veel gelezen meisjesboeken, die om vorm en inhoud hoog staan aangeschreven. Gravin Walli, en het vervolg : Koningin Roza en Naar Hofstoet — Moeders Klaverblad -- Vijf Studentjes in Berlijn — Juffertje Wildzang — juffertje Wildzang Verloofd -- Driftkopje -- Driftkopje Verloofd — Zonnige Dagen --Zilveren Kruisjes -- Levensroeping — Harde Lessen,

COLLIN DE PLANCY (Jacques) 1783-1881. Fransch. Van dezen schrijver zijn er nog veel vertalingen in het land; voor zoover wij zagen uit zijn goeden tijd. Men moet weten dat Collin de Plancy tot 1841 een slecht, ongeloovig en anti-christelijk schrijver was. In 1827 werden al zijn werken op den Index geplaatst. In 1841 bekeerde hij en schreef sinds dien degelijke katholieke boeken. Men kan ze ge. makkelijk reeds aan de titels herkennen, die den inhoud verraden: legenden van heiligen, van Gods geboden en historische (Dagobert --, Godfried van Bouillon enz.) COLOMA (Luis) 1851-1915. Spaansch. Van adelborst werd hij jezuiet en toen hij bemoeielijkt werd in zijn vrijmoedig preeken, greep hij naar de pen om tegen de voornamen de waarheid te doers hooren. Aristocraten van Madrid met eenig voorbehoud. De teekening der karakters is niet voor de poes -- Boy, het verhaal van een lichtzinnig leven, dat goed maar te vlug eindigt — Achter deSchermen —, Novellen — Voor groote en kleine Menschen — Door een Gedierte —, De Kleine Pilatus, zijn voor alien.

en toestanden in hooge Madridsche kringen

COLLINSON—OWEN (H.). Engelsch, een aardige detective roman :

De Verdwenen

Diamant. Een leuke oom vermaakt

201

VERTAALDE WERKEN

zijn vermogen aan een niets-doenden neef op voorwaarde dat hij een opvallend grooten diamant zal dragen. Het ding wordt gestolen en de eigenaar moet hem zoeken, ofschoon hij hem liever kwijt was. Er komen een paar aanwijzingen in voor naar vrouwen van den zelfkant, dus niet voor de jeugd.

CONAN (Doyle) zie Doyle, CONNOR (Ralph). Amerika. Schuilnaam van Charles William Gordon, die als protestantsch geestelijke verhalen schreef met godsdienstige strekking, Van Strijden en Overwinnen — De Hemelloods ---- De Goudzoeker.

Voor

protestantsch-christelijke kringen.

CONNOR—LEIGHTON (Mary). Engelsch. Het Geheim van Deep Deen House.

De eene zuster tracht de andere van haar

erfenis te berooven, te verhinderen dat zij in 't huwelijk treedt. De deugd wordt beloond.

CONRAD (Joseph) 1857-1924. Engelsch. Hij heette Feod or Josef Conrad Korzeniowski, werd uit Poolsche ouders in de Ukrainegeboren. Op 17 jarigen leeftijd kwam hij in Engeland. Hij was zeeman en in zijn verhalen speelt het zeeleven bijna altijd een groote rol. Van hem werden vertaald Chance ,— Jeugd, twee boeken voor volwassen lezers en Het Hart der Duisternis, vreeselijk verhaal van een Duitschen natuuronderzoeker, die in de wildernis zijn dierlijke lust en wreedheid zoekt te verzadigen. Het is een verhaal van ontzettende verwildering en, ofschoon op kiesche wijze verteld, moet het toch voorbehouden blijven voor ontwikkelde lezers. Niet het verhaal maar de beschrijving der ontzagwekkende wildernis is de hoofdzaak.

CONSTANT (Benjamin) 1766-1830. Fransch. Leidde een levee van vele en dikwijls weinig stichtende avonturen. Men meent dat zijn roman Adolphe voor een groot deel autobiographisch is. Het geeft een lamentabel maar scherp zielkundig verhaal van twee menschen, die door schuldige liefde tot elkaar getrokken worden. Het boek is zêdr voorbehouden. CONWAY (Hugh). Engelsch. Teruggeroepen -- Levend of Dood ?

Twee geschikte verhalen van den eens zoo populairen schrijver.,,

202

VERTAALDE WERKEN

COOPER (James Fenimore) 1789-1841. Amerik. Hij was zeeman, daarna farmer en begon eensklaps op dertigjarigen leeftijd te schrijven. Men beschouwt, geheel ten onrechte, zijn boeken als jongensboeken, hetgeen stellig niet de bedoeling was van den schrijver. Maar aan dit begrip werd voedsel gegeven door het feit dat men er veel uitgaven van bezorgde voor de jeugd door weglating en wijziging van sommige passages. Van het verwijt dat hem eens trof dat zijn Indianen meer personen der verbeelding dan van de werkelijkheid waren, is men ook allengs moeten terugkomen. Zijn beste werken zijn ongetwijfeld Lederkous —, De Oude Trapper -- Padvinder — Wilddooder — en, niet te De laatste der Mohikanen. Hij schreef ook vertellingen uit het leven ter zee : De Loods (van den zeeroover Paul Jones) — De Roode Vrijbuiter -- Het Waterspook, voor ons interessant vergeten :

omdat het speelt in het begin der 18de eeuw toen de Nederlanders de baas waren in Nieuw-Amsterdam (New-York.) , COPP8E

(Francois) 1842-1908. Fransch. Bekend dichter en romanschrijver. Na zijn terugkeer tot het katholieke geloof schreef hij het mooie boek : De Zegen van het Lijden.

Een van zijn vroegere novellen is nog altijd popu-

lair : Henriette ; behoorlijke lectuur is het heelemaal niet, want het is een stille vergoelijking van een verboden verhouding tusschen een noon van goeden huize en een naaistertje. Zijn Contes pour les fours de Fetes, zijn uitstekend en zijn Herinneringen van een Parijzenaar kan ieder volwassene lezen — De Schuldige en De Meclenzinnaressen doet men best te laten liggen.

CORELLI (Marie) 1864-1924. Engelsch. Een onbeteugelde phantasie, neiging tot ongezonde mystiek, heftige afkeer van de katholieken en daarbij een groote schrijfvaardigheid bij een uiterste lichtvaardigheid om over alles den staf te breken wat zij niet kent. Deze vrouw is een der gevaarlijkste schrijfsters en het verdient aanbeveling al haar werk uit de gewone bibliotheken verwijderd te houden. De paar min of meer onschuldige boeken, die zij schreef, zijn niet waard dat men daarvoor het gevaar loopt het heele werk van Corelli te -introduceeren.

VERTAALDE WERKEN

Mijn Wonderlijke Vrouw

203

is een bespotting van de tot het uiterste geemanci-

peerde vrouw. In dit boek staat niets verkeerds. Hetzelfde kan worden gezegd

Een Visioen van den Millionair, een hekeling van de hardvochtige rijken De geheime Macht is een dwaas phantastisch gedoe met radio-stralen en bommen — Innocentia, een dwaze verliefdheid van een hysterisch meisje op een dooden voorvader en de gevolgen van die gril — De Koningskroon, vol domme godsdienstige theorieen --- Wereldlijke Macht, vinnig anti-katholiek -De Strijder is een godslasterlijk boek — De Ware Christen is zoo christenvijandelijk als maar mogelijk is — De Schat des Hemels uiterlijk minder gevaarlijk, maar daarom niet minder een verkeerd boek — De Smarten van Satan verdient eene noot als het voorgaande werk — Liefde lang Geleden, kleinere verhalen, waaronder een onbehoorlijke kloostergeschiedenis — De jonge Diana, van —

een vier-en-veertig jarige, die een verjongingskuur ondergaat, flauw maar niet aanstootelijk — Thelma, een van haar beste en meest onberispelijke werken — Een Roman nit twee Werelden, fantasmagorie, niet vrij van theosofie en spiritisme. Haar anti-christelijke romans vallen onder de bepalingen der boekenwet.

COSTER (Charles de) 1827-79. Fransch. Belg van geboorte ; schreef zijn verhalen, die getuigen van een goede kennis der middeleeuwsche letterkunde, in het Fransch. Vertaald werden De Legende en de heldhaftige en vroolijke Avonturen van LIylenspiegel en Lamme Goedzak is nogal anti-clericaal — Uit zijn Brabantsche Vertelsels kennen wij Braf de Profeethond, dat voor rijpere lezers bruikbaar is, evenals De Huwelijksreis.

COULEVAIN (Pierre de). Fransch. Zij overleed in 1913. Haar eigen naam was Mejuffr. Fa v r e. Haar boeken zijn goed geschreven en makes oppervlakkig gelezen den indruk van degelijkheid, waardoor haar onjuiste denkbeelden nog gemakkelijker ingang vinden. Amerikaansche Adel

is een goedgeslaagde satire — Een

moderne Eva,

felle

hekeling der Amerikaansche vrouw, waarin zij niets vindt dan egoIsme, zinnelijkheid en andere ondeugden — Op

den Tak,

reisindrukken van eene vrouw,

die van hotel tot hotel zwerft (zooals de schrijfster ook deed) en 't spiritisme bewondert — Het onbekende Eiland, indrukken uit Engeland. Voor nadenkende lezers, die zich moeite geven wat op to letten, kunnen deze boeken er door. Op den Tak het minst --- Le Roman Merveilleux (ik weet niet of die vertaald is) kwam in 1915 op den Index. Een laf en hatelijk pamflet tegen het catholicisme.

COURTHS—MAHLER (Hedwig) 1867. Duitsch. Zij schreef zich schatrijk. Haar romans vullen dan ook de lees-

204

VERTAALDE WERKEN

bibliotheken en worden verslonden. Een paar jaren geleden werd er eensklaps heftig tegen haar te velde getrokken omdat zij geen kunst schiep. Dat weet zij zelf waarschijnlijk ook wel, maar tevens dat het yolk het precies zoo wenscht als zij het voorzet. Romantisch, nobele graven en baronnen, geflankeerd door deugnieten ; arme edelaardige meisjes, die boven haar stand huwen als belooning der deugd, en bovendien, zij laat haar romans zoo goed als altijd gelukkig eindigen. Zij brengt er wel Bens een onecht kind bij te pas, een echtscheiding, natuurlijk onkatholieke opvatting van bet huwelijk, maar ergerlijk is zij niet. Dus over het algemeen tamelijk onschuldig, maar niet goed als lectuur om te verslinden in plaats van te gebruiken als lichtere ontspanning. Lliv Broeders Vrouw, gevallen van verliefdheid en moreele wanorde. Niet voor -- In het Beukenbosch ,-- K§the van den Schout — Wat heb ik gedaan ? --- U behoort mijn Hart, allemaal gewone liefdesgeschiedenissen en behoorlijk — Uit het tweede Huwelijk, echtscheiding —, Zijn Kind, een onecht kind door zijn vrouw liefdevol aangenomen — Winifred, de Pelskoningin, iedereen

schuldige liefde en meineed ; over het laatste veel berouw, over het eerste wordt Vreemden Bodem, een artistiek meisje gehuwd in

geen woord gerept --- Op

Met de Linkerhand Getrouwd, van een edelaardige gouvernante, die den vader van haar pupil trouwt en van valsche familie, die haar leven verbittert. --- Liselotte's Huwelijk, ongelukkige echt, die later in orde komt -- Gebrandmerkt, gouvernante, onder

burgerlijke familie, scheiding en geluk in nieuw huwelijk —

de valsche beschuldiging, die haar vader onteerde, gerehabiliteerd en schitterend Californische — Een onbeminde Vrouw enz. enz. Het

getrouwd — De mooie

komt alles op hetzelfde neer. Liane Reinhold is wat anders van structuur en inhoud. Volwassenen zal de lectuur van C.M. niet deren. Voor de jeugd is zij niet.

CRAWFORD (Francis Marion) 1854-1909. Amerik. Zoon van een Amerikaanschen beeldhouwer, werd geboren te Rome en ging later over tot de katholieke kerk. De boeken die wij van hem kennen in vertaling, zijn geschikt voor grootere lezers: De Kinderen van den Koning -- Via Crucia dan de Erfgenaam — Paul Patoff.

(uit de kruistochten) — Zip.

gy

CREW (David). Amerik. Ongebreideld, de geschiedenis van een paard, dat gevangen, de vrijheid terug wint. Mooi verteld. Niet voor de jeugd.

VERTAALDE WERKEN

205

CROCKETT (Samuel Rutherford) 1860-4914. Engelsch. Schreef liefdesromans, waarvan werden vertaald De wilde Bloem van de Heide --- Dinderella — De Korenbloem.

Die voor vo1wassen lezers zijn, als zij niet opzien tegen eenige hartstochtelijke bladzijden. Markiezin Carantoni vraagt veel voorbehoud. CULLUM (Ridgwell). Amerik. De Roode Zandvallei, van een mooi meisje dat een leelijken maar flinken man verkoos boven haar knappen verloofde, die een deugniet bleek te zijn. — De Ruiters van den Nacht,

een veedievenbende, aangevoerd door een blinden boer, die echter in het donker goed kan zien. — Ontmaskerd, spannende ontmaske-

ring door een jongen van een boosaardigen oom, waardoor hij een zilvermijn

het Recht zegevierde, een wild boek uit het leven Wahana's Tweestrijd, het meisje wordt begeerd als vrouw

en een vrouw wint. — Toen der cowboys. —

door een blanke en een Indiaan. Zij kiest den eerste en verdedigt hem. .—

Het Mysterie van Llilenhof,

een ingewikkeld avonturen-verhaal van smokkelaars

en doodslag en alles-komt-terecht. Deze boeken zijn alle voor gewone romanlezers, niet voor de jeugd.

CUMMINS (Maria Suzanna) 1827-66. Amerik. Had door haar Lamplighter, in het Nederlandsch vertaald als De Lantaarnopsteker, een enorm succes. Het is een ietwat sentimenteele geschiedenis van een weesmeisje, bij wie een oude man het licht des geloofs ontsteekt. Het boek doet het nog altijd , is door iedereen met vrucht te lezen. Haar overige novellen zijn goed, maar beteekenen niet veel. CUNNINGHAM (Suzan). Engelsch. Verhalen uit Dante. Evenals Carter verhalen uit Shakespeare trok, heeft Cunninghan dat gedaan met Dante. Ze zijn goed om de belangstelling op te wekken voor de Divina Commedia. CURWOOD (James Olivier) 1878. Amerik. Journalist en schrijver van boeken uit de wildernissen van Noord-Canada. Hij is nogal romantisch en in zijn natuur-beschrijvingen en in de verwikkeling zijner verhalen. Men heeft hem vergeleken in ons land bij J a c. London en verklaard dat hij niets beteekent naast dezen. Het is een vergelijking tusschen twee ongelijksoortige grootheden

206

VERTAALDE WERKEN

en gaat niet op. an ding is waar, de meeste boeken van Curwood lijken iets op elkaar. Men doet verkeerd de boeken van Curwood te beschouwen als jongensboeken, daarvoor komt er te veel in van liefde en ook de geslachtelijke aantrekking der dieren wordt te veel naar voren gebracht, vooral in Bliksemflits. Als boeken voor jongens kan men gebruiken ; John Keith's Misdaad --- De

Goudjagers —, De Wolfsjager. De overige zijn voor oudere lezers : Kazan de Wolfshond —, De Zoon van Kazan .— flit het Land van Kazan —, Thor de Beer — Marge 0 Doone — De Bloem van het Noorden — De Eer van het Sneeuwland — De Vrouw en het Paradijs, alle vier vol liefde en romantiek — Isobel, ook zoo —, Nada's Redding, wat vreemde Godsbegrippen — De Gouden Strik — Wapi, de Walrus — Het vlammende Woud —, Het stale Dal — De Eer van het Volk —, De Goudvallei ,— Alaska —, Philips Steele — Op het Onheilspad zijn allemaal, gelijk wij zeiden voor oudere lezers en niet voor de jeugd. — De Moed van Kapitein Plum is een tamelijk prulletje.

DAHL (Jones). Noorsch. Cargadoor Sahl, geschiedenis van een nobelen, door het yolk vereerden man, wrens vrouwtje wat ijverzuchtig was. De lezers moeten er rekening mee houden dat Sahl een godsdienst op eigen gelegenheid zich heeft gefabriceerd.

DAHN (Felix) 1834-1912. Duitsch. Zijn grootste verdiensten heeft hij door wetenschappelijke, juridisch-historische publicaties. Zijne „manier" van schrijven is onuitstaanbaar. Zijn beste werk, dat het minst is vergeten, heet De Strijd om Rome, paus Silverius wordt even voor moordenaar en meineedige uitgemaakt. — Juliaan de Afvallige, gelijkt een mislukte karakterteekening van Juliaan en is anti-christelijk. — Zijn er Goden, waarop het antwoord van een monnik luidt : neen, geen goden der heidenen en geen God der Christenen. In

Felicitas wordt paus Liberius voorgesteld als een schrift-vervalscher. Kortom, waar Dahn er kans toe ziet, laat hij zijn katholieken-vijandige gezindheid den vrijen teugel. Zijn werk is ernstig voorbehouden.

DANRIT zie Driant. DARRINGTON (Alb.). Engelsch. De Radiumduivel, onschuldig maar niet veel zaaks.

DANTE (Alighieri) 1265.-1321. I taliaansch. De dichter van het wereldberoemde gedicht Commedia (door het nageslacht „divina- genoemd). Het is de gang des dichters door Vergilius en Beatrice geleid, door Hel, Vagevuur en Paradijs.

VERTAALDE WERKEN

207

Men neme als vertaling die van A. S. Kok, of Mr. J. Bohl, of A. van Delft, of de nieuwste van pater Kops. Zijn Vita Nuova -- Het Nieuwe Leven, werd goed vertaald door N. van Suchtelen. Wie de lezing van Dante wil ondernemen, doet verstandig zich voor te bereiden door het schoone en leerzame boek van B. H. M o 1 ken b o e r : Dante. Men vroeg ons dikwijls wie Dante mag lezen ? En wij antwoorden: iedereen. Want wie rijp en ernstig genoeg is om zulk eene lectuur te beginnen en voort te zetten, toont daardoor reeds dat hij er op berekend is. DARVILLE (Lucien). Fransch. Schuilnaam van Lucien Puce 1. Hij is in 1917 overleden en al de boeken, welke op zijn naam staan kan men gerust iedereen in handen geven. Vertaald werd Een noodlottig &hot. DAUDET (Alphonse) 1840—' 1897. Fransch. Heeft een groot aantal boeken geschreven, die van zeer uiteenloopend gehalte zijn. De geestige satyren : Tartarin op de Alpen is vrijwel onschuldig ,— Tartarin de Leeuwenjager is het minder, vooral waar de schrijver de ontmoeting vertelt van Tartarin en een Moorsche danseres ; voor volwassenen is het echter geschikt --- Nouma Roumestan, met hier en daar een pijltje tegen den godsdienst -- De Nabob is ook al niet eerbiedig op het punt van religie -- Maar Sapho keuren wij liefst of om de zwoelheid, die er heerscht — Jack, de geschiedenis van een door zijn moeder verwaarloosden zoon, is voor rijpere lezers geschikt. — Koningen in Ballingschap, een politiek pamflet -- Froment en Risler, schets van Parijsche zeden ; een massa echtbreuken .— De Kostwinner --- Een Jongensleven, veelal herinneringen uit schrijvers jeugd.

DAUTHENDEY (Elisabeth). Duitsch. Een slachtoffer der filozofie van Nietsche. Van haar werd vertaald; Over de nieuwe Vrouw en haar Liefde. Dit boek deugt niet ; trouwens geen enkele van haar boeken.

DALITHENDEY (Max) 1867. Duitsch. Een geestverwant van Dehmel (zie aldaar) over wiens werk wij niet anders kunnen oordeelen dan door het hartgrondig teveroordeelen. DAWSON (A. J.). Amerik. :I an, de zoon van Finn. Dit hondenboek heeft veel moois ; maar . . . . men

208

VERTAALDE WERKEN

denke er toch aan dat de sexueele relaties van Finn, zooals zij bier worden beschreven, een heel verkeerden indruk kunnen maken op de jongeren.

DEFOE (Daniel) 1660--1731 Engelsch. Het boek, waardoor zijn naam blijvend gevestigd werd Robinson Crusoê.

Voor iedereen, vooral ook voor de jeugd.

DEHMEL (Richard) 1863 Duitsch. De dichter van den Uebermensch, de propagandist van het zich uitleven. In roman of poezie verdedigt of bezingt hij het walgelijkste zinnenleven; echtscheiding, vrije liefde, bloedschande. Vast heel zijn werk is verboden door de natuurwet. DELAND (Margaret) 1857 Amerika. Geboren Mar g a r e t Wade Ca m p b e 1 1. Zij werd het eerst bekend door haar John Ward, strijd tusschen een Calvanistisch predikant en zijn ongeloovige vrouw. -- Helena Richie. Beide boeken, vooral het laatste, geschikt voor onze lezers. DELEDDA (Grazia) 1872 Italiaansch. Under dezen naam schreef Mevrouw Medesani haar romans. Zij is een geboren Sardinische, kent heel goed de eigenaardigheden van land en yolk. Jammer echter, is zij totaal ongodsdienstig zoodat -het zieleleven dier menschen voor haar een gesloten boek blijft. Dit blijkt reeds uit haar bundel De Dood, die Schertst , . . . uit haar roman Asch, maar vooral uit De Moeder en Elias Portala: in beide verhalen heeft een priester, die door een zondige liefde overvallen is, de hoofdrol. De schrijfster laat hem zegevieren, maar de atmosfeer van deze romans en de uitbeelding van dien strijd maken het noodig tegen beide boeken nadrukkelijk te waarschuwen. DELL (Ethel) Engelsch. Al haar boeken zijn zoo wat op het kantje af.

De Rotsen van Dalpr6, met Ruitenboer,

gewaagde situaties, b.v. den nacht in de grot. Voorbehouden. — volstrekt af te keuren. —

Als een Adelaar,

een derde in het spel. Voorbehouden.

DELLE GRAZIE (Marie Eugenie) 1864 Oostenrijk. Zij is een geboren Hongaarsche. Men zegt dat in de laatste jaren de schrijfster tot inkeer is gekomen. Voorheen toonde zij zich een bittere pessimiste, een verheerlijkster van Robespierre,

VERTAALDE WERKEN

209

van de Fransche revolutie in het algemeen. Zeer anti-katholiek. Liefde, af te keuren om de laatste genoemde eigenschap en om de passie. Dit geldt van al hare dorpsgeschiedenissen. DELLY (M.). Fransch. Zij schrijft lieve en nobele verhalen voor ouden en jongeren. Heel haar werk is goed. Wij kennen in vertaling De Erfgenamen van den Hertog --- Het Duifje van Rudsay-Manor — Twee Zielen. Het laatste is een zèdr mooi boek vol fijne psychologie : het teekent hoe een jonge vrouw de liefde wint van haar trotschen man, met wien zij na veel strijd om wille barer familie was gehuwd.

DEMOLDER (Eugene) 1862-1919. Belg. Deze Brusselsche schrijver behoort tot de naturalistische school zooals blijkt uit : De Schaatsen van de Koningin van Holland, dit is een heel smerig boek, gedeeltelijk pornografie. — De Bloeiende Weg, schildering van het heidensche en overdadige leven in het Nederland der Renaissance ; hij schrikt in zijn beschrijvingen niet licht voor jets terug. Die boeken zijn niet goed. —

van Yperdamme,

Vertelsels

beschrijven de middeleeuwsche Vlaamsche zeden, en doen op

sommige bladzijden denken aan Rabelais. Voorbehouden.

DEMBITZER (Salomon). Duitsch. De twee Tuinen. Een sarcastisch sprookje. Dembitzer is trouwens altijd sarcastisch en wrang, want hij is een opstandige, die zich met wereld en leven niet kan verzoenen. Wij raden de lectuur van zijn werk af. DICKENS (Charles) 1812-1870. Engelsch. Hij had geleefd onder het yolk, kende zijn ellende, zijn humor en zijn taal, en schreef daarover zijn romans en verhalen, die door hun pathos, hun humor, hun vriendelijken spot en levende werkelijkheid altijd zullen boeien. De lijst zijner werken behoeven wij hier niet af te drukken ; zij staat in elken cataloog. Daar is geen enkel werk dat voorbehouden behoeft te worden, of men zou Schetsen uit Amerika en Italiê als niet geheel onberispelijk moeten willen aanwijzen. Het valt overigens buiten het genre, waar Dickens talent tot zijn voile recht kon komen. Voor de jeugd bestaan er speciale uitgaven, die zonder eenige STANDAARD-CATALOGUS 14

VERTAALDE WER KEN

210

bedenking kunnen gebruikt worden. Een van deze Dickens voor de Jeugd is vertaald naar de Engelsche Jeugd-editie van L. We e d s o n door Christine Doorman. DICKMAR (Helena). Noorsch. Strijdende Zielen, ongelukkig huwelijk, het vinden der vrouw die beg rijpt, strijd en dood en spiritisme. -- De Gouden Beker, op het randje af. — Psyche, zeer immoreel. Deze drie boeken keuren wij af.

DIEMER (Marie). Duitsch. Meester Josia. Roman uit het oude Straatsburg. Volstrekt onberispelijk.

DIERS (Marie) 1867. Duitsch. In al haar eenvoud een sterk verteltalent,

Dokter Joost en zijn zeven Zcrgen;

een weduwnaar, die achterbleef met zeven kleine meisjes. Ondanks alle zorgen een opwekkend boek. -- De Brieven van den Ouden Jozias, een mooi bock vol levenswijsheid --

Tante Liitte, een meisje dat zich wijdt aan de opvoeding Die niet Sterven mogen, nagelaten brieven worden uit

van kleine jongens. ---

hebzucht door de familie uitgegeven en ontsluieren een droevig levensgeheim —

Het zachte Juk, liefde, leed, strijd en over winning van een eenzaam meisje. -Kinderloos, een man wiens leven wordt versomberd door de gedachte aan zijn kinderloosheid. -- Het levende Hout -- De Zonde der Ouders, zijn goed Op het Heerenhuis maar Lang zoo mooi niet als de genoemde verhalen. Elsbeth, hebben ook niet dat diepe en karakteristieke en Wie zijt Gij? lijkt ons heelemaal uit den toon te vallen. jonge lezeressen is bet ook niet onvoorwaardelijk aan te bevelen.

DILL (Liesbet) 1877. Duitsch. Eene schrijfster die een zeer pessimistischen kijk heeft op het leven en vooral dat der vrouwen. Van haar werden vertaald Eene van Zoovelen Vrijheid, om van elkaar weg te loopen en een nieuw Lo's Huwelijk. Deze boeken zijn niet goed, in alien geval

leven te beginnen.

zeker ernstig voorbehouden.

DINCKLAGE (Friedr. von) 39. Duitsch. Van hem zwerven door de leesbibliotheken nog tal van kunstenaars- en soldaten-verhalen. Ze zijn echter zoo grof en ergerlijk plat,. dat men ze zoo gauw mogelijk behoorde op te ruimen. DOMANIG (Karel) 1851. Oostenrijker. Een goed katholiek romanschrijver :

De Abt van Fiecht

De Vreernderz.

DOMINIK (Hans). Duitsch. De Doodende Straal,

een oorlogsroman uit 1953 ! Drie heeren hebten de:

VERTAALDE WERKEN

211

„telenergische concentratie" gevonden en dooden op een afstand van vele mijlen. Het hoofdidee is : de wereld behoort aan de Engelschen en daar moeten de Duitschers voor oppassen. Er is geen aanmerking to maken op dit verbeeldingswerk.

DORFLER (Peter). Duitsch. Katholieke schrijver van wien eenige prachtige boeken werden vertaald Toen Moeder nog Leefde — Het Geheim van den Visch, uit de eerste tijden Stomme Zonde, voor volwassenen.

des Christendoms. Voor alien. —

DORNAU (E. von) 1866. Duitsch. Onder dezen deknaam schreef de Fr e i f r au Char 1 o t t e S c h a u r o t h goede en vriendelijke, of ernstige boeken b.v. Das Licht, tegen de emancipatie der vrouw. Vertaald: Lastige Loge's. Voor alien.

DOSE (Johannes) 1860. Duitsch. Hij heeft historische romans geschreven, die den strijd tusschen Sleeswijk—Holsteiners en Denen uitbeelden of grijpen in het leven van Luther. De Vriendin van Dokter Luther — De Zoon zijner Moeder --- De Held van Wittenburg, welke boeken wij overlaten aan protestantschen lezerskring.

DOSTOJEVSKI (Fedor M.) 1821-1881. Rus. Eerst in de laatste vijftien jaren drong de beteekenis van Dostojevski door in West-Europa. En in die laatste jaren, sinds er meer belangstelling kwam in geestelijk leven, werd deze Russische schrijver boven mate en verdienste gevierd. Het was of men in hem den eersten en eenigen Christen ontdekte, ofschoon hij er in werkelijkheid menige zonderlinge opvatting op na houdt. Men beschouwt hem als een der grootste Russische literatoren, maar moet toch toegeven dat zijn romans vaak uit de voegen vallen ; door ellenlange digressies, redeneeringen en beschouwingen den lezer op een harde proef stellen. Ook is het alsof men in zijn romans de sporen van zijn ziekte, epilepsie, kan aanwijzen. Hij werd als samenzweerder ter dood veroordeeld, kreeg genade op het schavot (de doorgestane spanning maakte van hem een epilepticus) werd verbannen naar Siberie tot 1854. Hij huwde tweemaal. Vlucht voor zijn schuldeischers en zwerft

212

VERTAALDE WERKEN

ziek en arm door Europa. In dezen tijd komen zijn grootste werken tot stand. In 1871 is hij terug in Rusland en sterft daar in 1881. Zijne begrafenis werd een geweldige huldebetooging. Wie Dostojevski in eens wil kennen, en op zijn best, leze , De Gebroeders Karamazow.

De eene broeder is een krachtmensch, de andere

een materialist, de derde een vriendelijke en geduldige lijder. Het is een wreed en ruw boek, maar het schijnt een treffend beeld te geven van de Russische wereld. Voor ontwikkelde lezers.

Arme Menschen, vriendschap tusschen Oompje's Droom, een overdreven humoristische karikatuur. --- Het Landgoed Stepantikowo en zijn Bewoners, hoe In 1846 maakte hij reeds opgang met

een armen klerk en een veracht meisje. —

een huisonderwijzer over alien regeert, door sommigen gehaat maar gevreesd, door anderen als een heilige vereerd wordt. — Mt het Doodenhuis, de marte-

Booze Geesten (of : Demonen) — De Vernederden (De Vernederden en Beleedigden) — De Idioot --- De Dubbelganger, alle vol verwarring, zeer ongelijk van bladzijde tot bladzijde, — Schuld en Boete, lingen van Siberie --

van een student, die een moord beging om zijn familie uit de armoede te trekken ; hij komt tot berouw en boete, als in hem de liefde ontwaakt voor een arm meisje.

Van al de genoemde boeken durven wij voor ontwikkelde lezers Been enkel afkeuren, omdat overal de schrijver zich toont als een nobel mensch met edele bedoelingen. Maar, het moet gezegd, er groeit onkruid tusschen de tarwe, en wie dat niet kan onderscheiden moet van dien akker afblijven. In dat geval kan menig boek van Dostojevski veel schade berokkenen. DORLETTE LINDBERG (Elsa), zie Lindberg. DOYLE (Arthur Conan) 1859. Engelsch. Werd geboren te Edinburgh, waar hij zijne studie voor geneesbeer voltooide. Als student begon hij reeds te schrijven en in 1888 trok hij de aandacht door De Avonturen van Micah Clarke,

een goed maar gewoon boek. Een paar

jaren later trad hij op als de uitvinder van een bepaald soort lectuur : de detective-roman ; en hij schiep het type Sherlock H o 1 m e s. Verschenen zijn in een zeven of achttal bundels

De Avonturen van Sherlock Holmes.

Het is niet goed mogelijk over al deze verhalen iets afzonderlijks te zeggen, want het komt feitelijk allemaal op hetzelfde neer. Op den duur wordt de lezing ietwat eentonig. Wie

VERTAALDE WERKEN

213

detective-lectuur uit den booze achten (wij begrijpen niet waarom, zoo lang men er niet verslaafd aan raakt) vinden bij Conan Doyle eigenlijk niets van hun gading ; de liefhebbers echter een Dorado. Verhalen der Sherlock Holmes-serie zijn alle behoorlijk, wat niet wil zeggen dat het jongensboeken zijn. Maar wij moeten hier opmerken dat er veel op naam van Conan Doyle verschijnt wat niet van hem is ; en dan moet de vlag de lading dikwijls dekken. Men zorge derhalve dat men de echte avonturen van Sherlock Holmes in handen heeft (een 40 verhalen). Wat betreft zijn andere boeken noemen wij : Een Duo, over een zuivere en reine liefde ; voor alle volwassenen. — Een Godsgericht (ook verschenen onder den titel Wraak), dat niet geschikt is voor de jeugd. — Zijn laatste Truc, een bundel onafgewerkte verhaaltjes ; wij kunnen moeilijk gelooven dat het van Doyle is. — De Hond van de Baskervilles, draagt al eenige sporen van dien lust naar het geheimzinnige, die Conan. Doyle in de laatste jaren gedreven heeft naar het spiritisme. Behalve de ge-

De Avonturen van Oom Bernac ,— De laatste Avonturen van Kolonel Gerard —, De Dood van Sherlock Holmes.

noemde vermelden wij bier nog

DRIANT (Emile) 1855-1916. Fransch. Commandant van de Jagers, sneuvelde in den oorlog. Onder den schuilnaam D a n r i t, heeft hij veel geschreven en zijn boeken kan men iedereen in handen geven. De Schipbreuk van de Libellule -- Voortgedreven naar de Noordpool — De Vliegmachine van den Stillen Oceaan.

DROSINIS ( J.) 1859. Grieksch. Journalist, dichter en romanschrijver : Het Liefdekruid,

liefde (door middel van het kruid) van een boerenjongen en

een zigeunerin. Verlating, zelfmoord. Het verhaal is zinnelijk en hartstochtelijk. Voor rijpere lezers.

DROSTE—HULSHOFF (Elise Annette von) 1797—'1848. Duitsch. De grootste Duitsche katholieke dichteres. Haar schoone dorpsnovelle Die Judenbuche die in 1842 verscheen en dadelijk de aandacht trok, werd verleden jaar vertaald : De Jodenbeuk. DROZ (Gustave) 1832-95. Fransch. De schetsen van dezen schilder-schrijver, zijn vaak heel geestig

214

VERTAALDE WERKEN

maar ook zeer „mondain” en niet zelden gewaagd, Dit geldt in hooge mate van . Monsieur, Madame et &be -- Schetsen uit mijn Leven als Vrijgezel, Echtgenoot en Vader. Een boek, dat er niet door kan. Zijn Heden en Verleden, (vertaling van „Tristesses et Sourires") moet ernstig worden voorbehouden.

DUHAMEL (Georges) 1884. Fransch. Na den oorlog is hij als schrijver ontwaakt. Vertaald werd Het Bezit van de Wereld. De schrijver is niet katholiek, en dat kan men dan ook wel merken in dit boek. Toch bevat het dikwijls zoo schoone gedachten (een roman is het niet) dat er voor ontwikkelde lezers jets goeds uit te halen is. DUMAS, pare, (Alexandre) 1803-1870. Fransch. AI de romans van D u m a s, pare, werden bij decreet van 1863 op den Index geplaatst. Over de beteekenis van zulk eene veroordeeling leze men biz. 7 van dezen cataloog. Het schijnt dat indertijd bet vonnis over Dumas' werk werd uitgesproken om zijn protestantsche tendenz. De a u c t or es p r o b a t i (bevoegden) meenen dat een groot deel van zijne romans thans kunnen worden uitgezonderd. Naar mijn bescheiden meening gaan sommigen daarin wel wat ver en worden lange reeksen titels genoemd van boeken, die • niet onder het verbod zouden vallen. Men vergete echter niet dat Dumas meer dan 250 romans en een massa tooneelstukken heeft geschreven en dan behoeft men zich niet te verwonderen dat onder zooveel nogal wat bruikbaars schuilt. Wij noemen als wel ernstig voorbehouden maar niet veroordeeld : De drie Musketiers --- Twintig Jaren later, vervolg op de Musketiers --- Tien Jaren later of de Graaf de Bragelonne --- Joseph Balsamo —, Het Halssnoer der Koningin ---- De twee Diana's —. Ascanio (Benvenuto Cellini) — Ange Pitou — San Felice ---, Koningin Margot — De Graaf van Monte Cristo --- Jeanne d'Arc (Jehanne la Pucelle) — Histoire de mes Bêtes --- Le Capitaine Pamphile. Deze drie laatste zijn onschadelijk.

Wij weten niet of alle werden vertaald. Wat zijn reisverhalen betreft, zij kunnen door ontwikkelde menschen worden gelezen. Als slechte romans, die wij beschouwen als te vallen onder het Index-verbod, worden door de meeste schrijvers genoemd : Isaac Laquedem --, La Salle d'Armes — Le Capitaine Paul -- Les Crimes

VERTAALDE WERKEN

215

alébres (15 deelen !) — Sylvandire --- Gabriel Lambert -- Amaury — Fernande — Line Fille de Regent .— Les Mohicans de Paris.

Wij noemen de Fransche titels, omdat van de enkele vertaalde werken, die wij zagen, de titels vaak in niets meer herinneren aan de oorspronkelijke en het moeilijk is, tenzij bij doorgezette vergelijking, te weten met welk boek men te doen heeft. DUMAS, file, (Alexandre) 182495. Fransch. Was de natuurlijke zoon van den voorgaande. Hij was vooral tooneelschrijver en een heftig pleiter voor echtscheiding ; zijn boek (La Question du Divorce) werd afzonderlijk veroordeeld (1880). Bovendien zijn a 1 z ij n romans door den Index verworpen (1863). is de geschiedenis van een lichtekooi La Dame aux Camelias Marguerite Gauthier, verder : Pauline of het Grafgewelf — Het Bruidskleed — Bedorven Vrouwen. Alles verboden.

Het meest bekend

in 't Nederl, vertaald onder den titel

DU MAURIER (George) 1834,-96. Engelsch. Teekenaar „Punch" ; schreef eenige romans, waarvan Trilby een overweldigend succes had. Het is een verhaal, dat speelt in kunstenaarskringen te Parijs, en heeft tot heldin een meisje zonder begrip van muziek, dat echter telkens als zij in hypnose wordt gebracht, zich openbaart als een schitterende zangeres. In Peter Ibbetson geeft de schrijver iets van zijn jeugdherinneringen en laat een verloren geliefde op geheimzinnige wijze verschijnen aan haar minnaar. In beide boeken toont Du Maurier zich een liefhebber van geheimzinnige machten en krachten. Zijn boeken (het laatste wordt trouwens niet meer gelezen) zijn daarom voorbehouden. DUNCKER (Dora) 1855. Duitsch. Heeft een massa romans geschreven, waarin zij opkomt voor de emancipatie der vrouw en heel domme en slechte dingen vertelt. Zij heeft ook hare aandacht gewijd aan beruchte liefdesschandalen en deze zieke lectuur is vertaald : an Liefdesidylle van Lodewijk XIV (namelijk met Louise de la Valliëre) -Markiezin de Pompadour —, George Sand,

Wij doen het best heel het oeuvre der schrijfster, die alleen op sensatie belust is, op zij te schuiven als onbruikbaar.

216

VERTAALDE WERKEN

DUSE (J. A.) Zweedsch. Schrijft zeer fantastische en vaak hoogst onwaarschijnlijke speurders-verhalen. Van de hieronder volgende is Been enkel verhaal verkeerd of ongeschikt voor volwassenen. Maar Been voor jongens en meisjes. Want de schrijver zinspeelt soms op toestanden en relaties, die niet eerbaar zijn. Dat gebeurt terloops, wordt nooit beschreven, komt alleen even in de vertelling to pas; b.v. omgang met lichte vrouwen (in Dr. Smirno) of de verleiding van een typiste door den patroon (Raadsel van een Nacht). Voor grootere lezers zijn die verhalen geschikt, als zij zoeken naar zoo'n soort lectuur De Degenstok --- Het Dagboek van dr. Smirno — Schoppenkoning — Het nachtelijk Avontuur ,-- De Vier Klaverazen — Het Cobra-mysterie -- Het Raadsel van een Nacht.

DYKE (Henri van) 1852. Amerika. Protestantsch geestelijke, was van 1913—'17 gezant in den Haag. Eenige aardige boekjes werden van hem vertaald De vierde Wijze uit het Oosten

en

De Blauwe Bloem.

EBENSTEIN (Erich) 1867. Oostenrijk. Onder dezen naam schreef A n n i Hr u s c h k a een groot aantal romans, die bijna alle zoo zwoel zijn, dat men ze niet tot de gezonde lectuur kan rekenen en ernstig moet voorbehouden ; vertaald Dokter of Edelman,

heel sensueel ---

De Kreupele, is goed in de vertaling.

EBERS (Georg) 1837-1898. Duitsch. Een geleerd Egyptoloog, die in den aanvang zijner studie uitkwam met Een Egyptische Koningsdochter (1863). Benoemd tot buitengewoon hoogleeraar, maakte hij een reis naar Egypte en het Heilige Land en schreef wetenschappelijke werken. Genood. zaakt door ziekte moest Ebers in 1898 zijn professoraat neerleggen en wijdde zich weer aan het schrijven van cultuur-historische romans. Men geeft thans toe, dat de uitbeelding der omgeving, het decor zijner romans uitmuntend is, maar de personen, die hij laat optreden verkleede tijdgenooten zijn, dragers van de ideeen der humaniteit, verlichting en anti-christelijkheid. Ebers laat dan ook niet na zijn achterdocht tegen het christen-

VERTAALDE WERKEN

217

dom te luchten, en als er heidenen en christenen optreden in zijn verhalen, staan gewoonlijk de eersten hoog in deugd en karakter boven de laatsten. Hij vermijdt het schilderen van kras-relistische en brutale gebeurtenissen en werd daarom gehouden voor een schrijver, dien men gerust in het huisgezin kon binnenleiden. Zulk een zienswijze is onjuist. Ebers heeft te duidelijk en te dikwijls getuigd van zijn vijandschap tegenover bet christendom, om hem te kunnen beschouwen als een onschadelijk schrijver. In zijn andere romans, die spelen in de late middeleeuwen spot hij met de afgoderij en het bijgeloof der kath. Kerk. Hij was een vinnig kultuur-kampfer en er valt van hem geen welwillendheid ten opzichte van ons te verwachten. Zijne romans zijn vrijwel vergeten en wie ze nog leest, doet dat meer om zich een begrip te vormen der oude beschavingen dan wel om de aantrekkelijkheid van het verhaal. Zijn voornaamste vertaalde romans laten wij bier volgen met eenige aanteekeningen. Ben Egyptische Koningsdochter,

schildert den ondergang van het Rijk der Homo Sum, een

Pharaonen en speelt in 528 voor Chr. Voor volwassenen. —

verkeerd boek, waarin de schrijver een woestijnkluizenaar laat bezwijken voor

--Cleopatra, deze beruchte en hartstochtelijke koningin van Egypte (29-30 vOOr

de verzoeking. Hij verdedigt de stelling dat het monniksleven onnatuur is.

Chr.) wordt hier geteekend als een romantisch-sentimenteele vrouw. Volwassenen. —

Serapis.

Overwinning over het Heidendom, op welks zijde de sym-

pathie van Ebers is. Voorbehouden, —

Jozua, uittocht der Joden uit Egypte ; Warda, zijn beste boek ;

rationalistische bijbelverklaring. Een slecht boek. .----,

uit den bloeitijd van het Egyptische Rijk onder Ramses 11 (vijftiende eeuw voor Chr.). Voor ontwikkelde lezers. — De Keizer, namelijk Hadrianus. Het verhaal verplaatst ons in den tijd van het opkomende Christendom. Voorbehouden. — De Nijlbruid, de overwinning van den Islam op het christelijk Egypte. De personen zonder godsdienst worden verheven ten koste der geloovigen. — Arachne, een roman utt het Alexandria van 275 voor Chr. Gesprekken van kunstenaars over kunst, die de gedachten van Ebers over dit onderwerp weergeven. — Drie Sprookjes voor Oud en Jong, (Noten ; Het Elixer ; De grijze Lok) ze zijn vlot en frisch en niet onaardig.

E BN ER— ESC H ENBACH (Marie von) 1830-1916. Oostenrijk

Geboren Gravin Dubsky. Zij was een der beste Oostenrijksche schrijfsters. Katholieke, met zeer onkatholieke opvattingen. De Bestedeling (Klooster-satyre) — Aphorismen (bier en daar niet in orde) --Zonder Geloof? (een priester met menschelijk geloof allddn, wat schrijfster genoeg acht.)

VERTA ALDE WERKEN

218

ECKSTEIN (Ernst) 1845-1900. Duitsch. Een windvaan, die met alle winden draaide. Toen de archeologische roman door Dahn, Ebers, Hausrath c. a. in de mode kwam, deed hij dapper mee ; en toen het naturalisme begon op te komen liet hij zich ook niet onbetuigd. Zijn werk is echter vrijwel vergeten behalve zijn humoresken en satyren op schoolLeven en leeraren. Zij zijn wellicht wat uitbundig, maar over het algemeen kostelijk van geest. Geen jeugdlectuur. Schoolhumoresken

(bevatten : Scholierstypen ; Een Familiegebeurtenis; Herinne-

ringen aan de Cel ; Uit Hennepheimers Dagboek ; Allerlei Onhebbelijkheden ; Het Bezoek in de Cel ; Nachtmerries).

EDEL (Edmund) 1863. Duitsch. Een satyre-schrijver, die wel scherp en geestig kan zijn, maar wiens verhalen gewoonlijk te veel wildsmaak hebben : De Dansmaniak. EECKHOUD (Georges) 1854. Fransch. Een van de groep Vlamingen van 1' Art Moderne (Edm. Picard, Verhaaren, Maeterlinck). Van hem werd vertaald: Kees Doorick of een bloedig Halfvasten, een rauw realistisch boerenverhaal vol grove passie. Flink voorbehouden, beter afgekeurd.

EHRENCRON— MULLER (Astrid). Deensch. Mevrouwtje Elsebeth

blijft haar man liefhebben trots alles, en als zij ziet dat

de zwakkeling niet van zijn ontrouw is te genezen, sterft zij van verdriet. Wij

Ouders — De gezegende Dag .— De stille Dagen — Als de Schemering daalt .— Eens komt de Nacht. De levensbeschouwing is vroom

noemen verder : protestantsc h.

EICHENDORFF (Josef von) 1788-4857. Duitsch. Een der voornaamste lyrische dichters. Ben wonder van vertelkunst is : LW het Leven van een Dagdief. Voor alien. Eichendorff is een katholiek en al zijn werk is met zijn levensbeschouwing in overeenstemming. EILNER (M.). Duitsch. De Vagebond.

Protestantsch in merg en been.

EJ8 (Anders). Duitsch. Hoe George Kesser zijn grooten Slag sloeg. verhaal van de meest mane avonturen.

Een grappig en onschuldig

219

VERTAALDE WERKEN

ELIOT (George) 1819 —1880. Engelsch. Onder dezen schuilnaam schreef Mary Miss Evans en werd een der grootste schrijfsters van Engeland. Zij teekent op buitengewone wijze de ziele- en karakterontwikkeling van haar personen. Adam Bede, liefde tusschen een jonker en een boerenmeisje. Prachtig is de bekeering van het schuldige meisje door een innig godsdienstige vrouw, hetgeen te meer treft omdat deze schrijfster een ongeloovige was. Toch wist zij diep in godsdienstige zielen door te dringen en den invloed der eeuwigheidsgedachte te schetsen. —

Silas Marner,

de geschiedenis van vrekkigen wever, die door De Molen van Dorlcote, vervreem-

een kind van zijn kwaal wordt genezen. — ding tusschen broer en zuster. —

Romola, brengt ons in het leven der Italiaansche

rennaissance. De hoofdfiguur is de boete-prediker Savonarola. Een goede historische roman, maar met weinig begrip van katholiek leven. —

Daniel Deronda,

de held is de zoon eener jodin maar weet niets van zijn af komst. De moeder laat hem opvoeden als christen, maar als hij later het geheim van zijn geboorte kent, keert hij terug tot het jodendom en huwt een Israelitisch meisje. — Felix Holt, de Radikaal, een sterk idealistisch geteekend figuur van een arbeidersleider. — Middlemarch, engelsch leven onder allerlei standen. Als roman niet van belang, wel als bijdrage tot de kennis van het leven van dien tijd en van de denkbeelden der schrijfster. Voor volwassenen zijn deze boeken geschikte lectuur.

ELISABETH (and her German Garden), Engelsch, De schrijfster van dit boek houdt zich schuil en hare andere verhalen verschijnen onder aanduiding van dezelfde schrijfster als „Elisabeth and .... enz. - Wij hebben van haar nog, behalve het bovengenoemde Blauwe Regen en Zonneschijn — en het geestige Prinses Priscilla, die met haar ouden leermeester het hof ontvlucht, en zich voordoend als zijn dochter, in Engeland eens wil gaan leven als een gewoon menschenkind. 't Is echt amusant. EMERSON (Blanche). Amerikaansch. Verworpenen. Twee meisjes gaan er op uit om het mannelijk geslacht te bestrijden. Het boek is onschuldig, maar is erg opgeschroefd voor zoo'n onbeduidenden inhoud.

ENGEL (Georg) 1866. Duitsch. Een vlijtig broodschrijver, die zich regelt naar de eischen van het publiek.

VERTAALDE WERKEN

220

Hann Kluth,

is een tamelijk platte verleidingsgeschiedenis. Twee broers om-

fiadderen met slechte bedoelingen hun pleegzuster. Slecht.

ENNERY (Adolphe-Philippe d') 1811,-4899. Fransch. Hij schreef alleen en met hulp van anderen, evenals Scribe, een onafzienbare reeks tooneelstukken. En van sommige stukken maakte hij dan weer romans o. a. : De Weezen. Het gevoel ligt er zoo dik op dat gevoelige menschen bij het lezen hun zakdoek wel in de hand mogen houden. ERCKMANN—Chatrian. Fransch. Dit is de samenkoppeling der namen van twee auteurs, die tot 1889 broederlijk samenwerkten. E r c k m a n n leefde van 1822.— 1899 en Chatrian van 1826-1890. Dat de Franschen hen te anti-militaristisch vonden, deert niet. Maar zij zijn ook hier en daar een beetje anti-katholiek en wat socialerig. Vriend Fritz --- De Loteling van 1813 -- Waterloo, zijn bijna onberispelijk -juffer Thereza, is te revolutionair — De twee Broeders, antigodsdienstig --— De man uit het Volk, valt ook niet te roemen — De Invasie uan 1814 — De Blokkade enz. kan men niet iedereen zonder onderscheid in handen geven. — De Confidentièn van een Klarinetspeler, drie vertellingen waarin het nogal grof toe gaat.

ERICHSEN (Erich). Deensch. De Stomme Deen,

een boek vol ontzetting. Wat de Deen voelde ondervond

en dacht vOOr, tijdens en na den oorlog. Voor volwassen lezers,

ERMITE (Pierre 1') 1863. Fransch. Schuilnaam van pastoor Lou t i 1. Hij heeft zijn vaardige pen gebruikt voor het apostolaat onder het yolk. Dat hij schrijverstalent heeft, bewijst wel het feit dat zijn roman La grande Arnie door de Acaddmie werd bekroond. Zijn Lierde -- Failliet --- Zoo'n Buffel.

Kinderlectuur is het niet ; zeker niet

het tweede, dat ook niet in handen van grootere meisjes en jongens hoort.

ERNST (Otto) 1862. Duitsch. Schuilnaam van den onderwijzer 0, E. Schmid t, die met veel humor vertelt. In

Asmus Sempers Jeugd -- Asmus Semper als Jongeling

vertelt hij van de

ontwikkeling van een kind uit arbeiderskringen (veel autobiografisch). Daarbij kwam nog

Asmus Semper als Man, die door den oorlog zijn geestelijk even-

wicht verliest. Evenals in de beide voorgaande deelen, ontmoeten wij ook hier

VERTAALDE WERKEN

221

weer veel dat wij niet kunnen aanvaarden. Het is ernstig voorbehouden lectuur. —

Bellefleurtje, wordt opgedragen aan hen die kinderen lief hebben. 't Zijn

aardige „plaudereien" over een kind, zijn doen en laten. In den trant van Streuvels' „Prutske."

ERNST (Paul) 1866. Duitsch. Van hem werd vertaald De Smalle Weg naar het Geluk, een boek dat niet heelemaal in den haak is. Het moet zeker worden voorbehouden. ESCHELBACH (Hans) 1868. Duitsch. Dichter, tooneelen romanschrijver,

Judas, de Volksverachter —, Twee Boefjes,

onberispelijk.

ESCHTRUTH (Nataly von) 1860. Duitsch. Deknaam van Kn.obelsdorff—Brenkenhoff. Zij was eenmaal de lievelinge van jongedames en haar sentimentaliteit beviel aan een vorig geslacht. Maar toch, in leesbibliotheken wordt zij nog altijd veel gevraagd. Haar romans spelen vaak in hoogere kringen en de schrijfster heeft er dan plezier in, te toonen hoeveel leelijke ondeugden zich daar verbergen. De lijst van haar werken is zeer groot ; al die verhalen zijn erg oppervlakkig, maar niet altijd onschuldig. Zoo vind ik Vae Victis, weerzinwekkend om het rijke wijf, dat zich de verloofde van een ander toeeigent. — Vrede, is veel te realistisch. Het leelijkste wordt bij voorkeur geschilderd. De strekking is goed, maar daarmede is het boek niet gered. In Bruidegom en Bruid, wordt veel geflirt, gevrijd en getrouwd. Het boek is niet slecht maar ook niet goed. Het meest bekend zijn Ganzenlize

—, Hoflucht —, Poolsch Bloed, maar geen jeugdlectuur. Zonder aanmerking te De Regimentstante —, De Molenprins —, Eeuwige Jeugd — De verloren Zoon -- De Gelukster, huwelijk met gescheiden vrouw — Beloonde Trouw. maken noemen wij

ESRICH (Perez). Spaansch. Vergelding,

eene vrije bewerking van het origineel. Voor iedereen.

ESTAUNI8 (Edouard) 1862. Fransch. Over het algemeen een schrijver, die niets goeds heeft te zeggen. Onafhankelijk in zijn moraal, het christendom niet welgezind. Het innerlijke Leven,

weinig stichtelijke droomerijen, afgekeurd. .—

Alles ziet,

een verhaal dat door de meubelen, die alles hebben beleefd, wordt verteld.

222

Voor volwassenen wel interessant. —

VERTAALDE WERKEN

De Gebrekkige met de Handen van

Licht — De Champels,

twee verhalen van pessimistische levensbeschouwing. Voor volwassenen bruikbaar.

EVARTS (Hal). Amerikaansch. Breed, de gele Wolf, voor de jeugd niet geschikt om de herhaalde toespelingen op het geslachtsleven der dieren.

EVERS (Ernst) 1844. Duitsch. Een protestantsch (hij was predikant) schrijver van jeugd- en volkslectuur. In zijn genre goed werk met ethische strekking. Vertaald is Eene Burgemeestersfamilie. EWALD (Carl) 1821-1908. Deensch. Hij schreef Sprookjes, die voor de jongeren wat al te natuur. wetenschappelijk zijn. .-• Verder twee eigenaardige boeken Mijn groote Dochter -- Mijn kleine Jongen. Geestige schetsen. De vader stelt het voor alsof hij zijn jongen vanaf zijn geboorte tot dat hij groot genoeg is om naar school te gaan, laat doen wat hij wil.

EWERS (Hanz Heinz) 1871. Duitsch. De beruchte schrijver, die in Amsterdam een paar jaren geleden eene lezing kwarn houden en door zijn cynische kletspraatjes de toehoorders ergerde. Een dekadent, die zijn lust zoekt in perversiteit. In vertaling hebben wij het smerige Alraune ; misschien wel meer, maar het is niet noodig dat te noemen. Zijn werk is verboden door de natuurwet. EYRE (Archibald) Engelsch. Het Kroontje van de Koningin — De Amateur-detective.

Geschikt.

FABRI DE FABRIS 1858. Duitsch. Onder dezen schuilnaam en dien van Angelika Harten verborg zich Maria Schmitz-Kohler. Zij schreef prachtige sprookjes en hare schetsen, novellen en romans muntten uit door kunst en door een zuivere strekking. Wat men van haar vertaald vindt, kan men gerust als goed aanvaarden. FALCONER (L.) Engelsch. Pseudoniem van Mary Elisabeth Hawkes. De Geheimzinnige Gouvernante, een boeiend verhaal eener Russische nihtliste. Voor alien,

VERTAALDE WERKEN

223

FARNOL (John Jeffery) 1878. Engelsch. Begon als schilder en ontdekte toen zijn talent voor leuke en humoristische vertellingen, waarvan werden vertaald : Een Kwajongen als Huwelijksmakelaar — De Gouden Maan De Amateur Gentleman. Voor alien.

FARRAR (Frederic William) 1831-1903. Engelsch. Was een hooggeplaatst geestelijke in de Anglicaansche kerk en schreef behalve godsdienstige werken, die dikwijls in tegenspraak zijn met de H. Schrift (b.v. zijn preeken in Eternal Hope), verhalen over schoolle-ven : Een . Schooljongen — St. Winfried, uit de Schoolwereld Drie Cricketspelers (kostschoolleven), die niet voor de jeugd zijn, maar voor opvoeders mogelijk van waarde. En dan zijn Duisternis en Dageraad, waarin

het tragische

hij de worsteling tusschen heidendom en christendom beschrijft in den tijd van Nero,

FAYETTE (Mad. de la) Fransch. De Prinses de Cleves, de eerste psychologische roman, kan men zeggen, die hier in vertaling van Helene Swarth wordt aangeboden. Zeer fijn wordt hier de liefde ontleed van een getrouwde vrouw tot een anderen man. De geliefden weten zich te bedwingen zij trouwen zelfs niet als zij vrij zijn, uit eerbied voor de nagedachtenis van den overleden echtgenoot. Om de stof is het bock voorbehouden. FEDERER (Heinrich). Duitsch. Een katholiek priester, dichter en schrijver van grout talent. Het meest bekend in ons land is Juifrouw Theresia, waarvan zoo joist een nieuwe (Vlaamsche) vertaling is verschenen. Al zijn werk is goed zijn reisbeschrijving Op Reis door Limbrie is opgewekt en boeiend. FERBER (Edna). Amerik. Moeder's Jongen (vert. van So Big) een dapper vrouwtje waakt over haar coon, die haar tegenvalt om zijn laag-bij-den-grond blijven. Hij wordt in korten tijd schatrijk, en een getrouwde vrouw loopt hem na. De onvoldaanheid van So Big met zijn rijkdom en de liefde van zijn dappere moeder wordt goed weergegeven. Een negerin-model op een schilderles wordt wat uitvoerig beschreven, overigens valt er niet veel aan te merken.

VERTAALDE WERKEN

224

FERREY (Mary). Engelsch. Het Geheim van den Lakei,

die van deftige of komst blijkt te zijn

en

trouwt

met zijn meesteres. Een gewoon feuilleton.

FERRINGTON (Frank). Engelsch. Het Geheim van de Witte Roos,

onschuldige avonturen van een hoogleeraar

in de scheikunde aan Oxford College.

FERRY (Gabriel) 1809-1852. Fransch. Onder dezen schuilnaam schreef Louis de B el 1 e m a r e een aantal Mexicaansche verhalen over Bosch- en kampleven. Men moet met zijn boeken voor de jongeren voorzichtig zijn, want hij is Been godsdienstvriend. Tegenwoordig vindt men in de Bibliotheken bijna alleen nog maar De Woudlooper, waarvan een goede vertaling bestaat. FEUVRE (Amy le) Engelsch. Vrede Gezocht,

een protestant-godsdienstig boek, dat het geloof aanwijst als Gelukkige Vrouw, hetzelfde genre.

den grondslag van vrede en geluk. — Een

F8VAL (Paul) 1817-1887. Fransch. Schreef een groot aantal verhalen, een tweehonderd ongeveer. In 1876 werd hij een goed christen en kocht al zijn boeken terug om ze te verbeteren. De uitgaven van Dentu, Fayard zijn echter niet gecorrigeerd. Voor het overige is zijn werk goed, onderhoudend en vol avonturen. Maar hij wordt tegenwoordig niet veel weer gelezen in ons land. Alleen De Bultenaar, wellicht dank het populaire tooneelstuk dat van dien roman is gemaakt, ziet men nog wel vermeld. FINN (Francis) Amerika. Schrijver is lid van de orde der Jezuieten, leeraar aan een der colleges in Amerika. Hij schreef echt mooie jongensboeken, gezond en opbeurend, waarvan verscheidene zijn vertaald. Edele Vriendschap — Een Nieuwe Tarcisius — Het Offer des Levens -Percy Wynn --- Tom Playfair — Harry Dee --- Ethelred Preston --- Ada Merton, Mijn Hemel op Aarde (voor meisjes) --- De Voetbalwedstrijd --Jongens uit Amerika .— Jongenstypen --- Het beste Beentje voor ---- Zijn eerste en laatste Optreden .— Claude Lightfoot — Op den Loop.

FLAMMARION (Camille) 1842. Fransch. Een sterrenkundige, die zijn wetenschap wist te populariseeren,

VERTAALDE WERKEN

225

dikwijls op zeer fantastische wijze. Te overtuigd verkondigt hij als bewezen wat op zijn hoogst een hypothese kan worden genoemd (dat er beslist meer bewoonde werelden zouden zijn.) Zijn geloof in God is pantheistisch, een positieven godsdienst neemt hij niet aan, wel zielsverhuizing en spiritisme. In zijn roman Stella is hij zeer sensueel. Het in bet Nederl. vertaalde boek De Wonderen des Hemels is bruikbaar en zijn bewering over de bewoonde werelden nemen wij dan maar als eene veronderstelling, die hij gaarne verwezenlijkt zou zien. Met zijn andere werken moeten wij voorzichtiger zijn. Voor leesbibliotheken zijn zij volstrekt of to keuren. FLAUBERT (Gustave) 1821-1880. Fransch. Zuiver stilist, fijn waarnemer, grondig psycholoog. Drie Verhalen : Een eenvoudige Ziel — De Legende van Sint Juliaan, de Gastvrije — Herodias. Zijn voornaamste werk, inderdaad een kunstwerk, staat met name op den Index ; Mevrouw Bovary, het Van hem kan men lezen

verhaal eener door romanlectuur overprikkelde vrouw, die sensatie zoekt in verboden liefde en ten slotte zich zelf vergiftigt. Ook de cultuurhistorische Carthaagsche roman van episch-romantische verbeelding en fel realistische beschrijving,

Salambo, werd met name voroordeeld.

FLEURIOT (Zenaide) 1829-90. Fransch. Van deze uitmuntende schrijfster, die meer dan 80 boeken heeft nagelaten is in onze taal maar weinig vertaald. Wij vermoeden, omdat zij een ernstige Christin was en dat in haar werk laat blijken. Zij schreef niets wat niet goed is; en hare romans en haar verhalen voor de jeugd kunnen den lezers voor wie zij bedoeld zijn gerust in handen worden gegeven. Wij noemen Mijn laatste Boek — Vlindertje. FLEURON (Sven). Deensch. De Roode Bende, over een vossenfamilie. Voor iedereen.

FOCK (Gorch). Duitsch. Schrijver van Hamburger visschersgeschiedenissen, die hij op boeiende en levendige wijze vertelt : De Visch wordt duur Betaald, voor alle voiwassenen. FOGAZARRO (Antonio) 1842-1811. Italiaan. Had veel succes met zijne romans Daniel Cortis . Tweestrijd .--, STANDAARD-CATALOGUS 15

VERTAALDE WERKEN

226

Donkere Dagen (Piccolo Mondo antico) De Vrouw, zijn voor volwassenen, die tegen felle passie kunnen, of sommige eigenaardige denkbeelden van den schrijver weten te verwerken. Twee andere romans staan op den Index om hun sterke modernistische tendenz : De Heilige (in 1906) — Leila, waarin de schrijver in een grafrede den veroordeelden „heilige" roemt en de overwinning voorspelt van het modernisme; werd verboden in 1911. FOLEY (Charles) 1861. Fransch. Al zijn romans en verhalen zijn in den grond goed, maar soms is hij we! wat vrij van toon en schildering. Verkeerds is er echter niets bij. Heel prettige lectuur. Een Schat in de Rotsen,

een vroolijk boek, voor iedereen

De Witte Vrouw,

is behoorlijk ; voor volwassen lezers.

FONTANE (Theodor) 1819-98. Duitsch. Hij was eerst, als zijn vader, apotheker, maar de zaak bood geen vooruitzichten. Van regeeringswege ging hij een paar malen naar Londen en schreef van daaruit in de bladen, en trok als reporter mee met het Duitsche leger. Hij is een der goede balladen-dichters. Romans begon hij eerst te schrij yen toen hij zestig jaren oud was en op zeventig-jarigen leeftijd stond hij als leider van de jeugd, die zich verzette tegen de mode-literatuur der z.g. cultuur-historische romans (Dahn, Ebers e.a.). Hij greep in het dagelijksche leven en vond daar de stof voor zijn verhalen. De teekening der karakters is goed ; de natuurlijkheid zijner dialogen is treffend. Dwalen, Falen,

een burgermeisje leeft met een officier, die haar verlaat. Het

thema is de vrije liefde, maar de schrijver wijst er op dat de liefde haar regeling vindt in het huwelijk. Adultera, de echtbreekster, die man en kind verlaat, door de wereld worth uitgestooten, in armoede geraakt, zich verzoent Eefke Brijst, weer een echtbreuk-roman met tragische met haar echtgenoot. gevolgen voor de zondares. Verreweg als kunst het beste en diepste werk van Fontane. De Familie Poggenpuhl, vertelt vol humor uit het leven eener arme officiersfamilie. Dit laatste boek is vrij onschuldig, maar met de voorgaande moet men voorzichtig zijn om de onderwerpen, die de schrijver behandelt en het groote medelijden dat hij toont voor de schuldigen ; zoodat het wel eens lijkt alsof hij hun daad verdedigt. Voor lezers met levenservaring geloof

VERTAALDE WERKEN

227

ik dat verhalen als het aangrijpende Eefke Briêst geen kwaad kunnen, ofschoon het jonge vrouwtje, gehuwd met den ouderen man, op al te onbewust naieve wijze ten val komt en daarna geen berouw toont maar vrees alleen dat het bekend zal worden.

FOOTNER (Hubert). Amerik. Hij plaatst zijn verhalen in de wildernis, die hij heel mooi weet te beschrijven en waarin de romantische liefden, welken hij gelegenheid geeft zich te ontwikkelen, uitnemend passen. Jacques de Zanger, door een ontrouwen vriend valsch beschuldigd, wint hij zijne eer en een mooi meisje. —, De Pelsjager — Een Liefde in de Wildernis — De Dubbelganger, een slechte broer die zich uitgeeft voor den ander en onder diens naam zijn streken uithaalt. — De Verborgen Vallei, wedijver tusschen een blank en een Indiaansch meisje om een Europeeschen dokter. Bij al deze boeken hebben wij alleen op te merken dat het geen jongens- of meisjesboeken zijn.

FORBES (Rosita). Engelsch. Deze ontdekkingsreiziger was eenigen tijd Bast bij den Moorschen roover.hoofdman Raisoeni en heeft diens levensgeschiedenis geschreven, die verleden jaar in het Nederlandsch verscheen. Raisoeni, de Sultan der Bergen. Wij kennen van hem ook Naar Koefara — Het Geheim van de Sahara en Verblinding. Met al deze boeken, wijl er voortdurend sprake is van het haremleven, moet men voorzichtig zijn, ofschoon de schrijver er geen prikkellectuur van heeft gemaakt.

FORMAN (Justus-Miles). Engelsch. Bianca's Dochter, Het is een voorbehouden boek : een meisje trouwt met den zoon van den Lord, met wien haar moeder is weggeloopen.

FORSSLUND (Karl Erik). Zweedsch. De Groote Hoeve; dit verhaal, dat in Zweden veel opgang maakte, zit vol ongeloof en dwepend natuurpantheisme. Afgekeurd.

FRANCE (Anatole) 1844—' 1924. Fransch. Een schrijver, die ontzettend veel kwaad heeft gedaan en die hemelhoog werd geprezen door zijn geestverwanten : ongeloovigen, socialisten, vaderlandsloozen. Men heeft hem geroemd ver boven zijne verdiensten, want in werkelijkheid bezat hij als grootste talent zijn zuiver taalgevoel. Hij heeft de kunst verstaan zijn perverse gedachten, zijn goddelooze beginselen, zijn amateurskennis en wetenschap, verpakt in die schoone, verzorgde taal

VERTAALDE WERKEN

228

den menschen op te dringen. Alles saamgenomen bestaat er wellicht geen weerzinwekkender schrijver dan deze Anatole France. Quidquid tetigit foedavit : alles, wat hij aanraakte, heeft hij bezoedeld. Noces Corrinthiennes, lucht hij zijn haat tegen het Christendom --, in Thais Le Jardin d'Epicure, is hij van een aanstellerig scepticisme — L' Orme du Mail, een hekeling der geestelijkheld .-- Sur la Pierre Blanche, verheft hij het socialisme boven het Christendom, waarvoor het in de toekomst-maatschappij in de plaats zal komen — in Vie de Jeanne d' Arc, besmeurt hij deze reine en heldhaftige maagd — in 1' Ile des Pingouins — La R6volte des Anges ---- Les Dieux ont Soif, is hij van In

verheerlijkt hij al de zonden des vleezes — in

een bruut-arrogante aanmatiging tegenover God en godsdienst en tevens van een wellustigheid, die een aap kan doen blozen.

Het is dan ook niet te verwonderen dat Anatole France (die met zijn eigen naam heet Anatole Francois Thibault) met al zijn werken (opera omnia, dus niet alleen zijn romans) bij decreet van 31 Mei 1922 op den Index werd geplaatst. Als geheel onschuldig, zal men van deze algemeene veroordeeling wel mogen uitsluiten De Misdaad van Sylvester Bonnard. Er zijn van zijn werken verschillende reeds vertaald in het Nederlandsch en nu, na zijn dood, zullen er nog wel weer volgen. Men zij dus gewaarschuwd, en late zich door den Nobel-prijs, dien hij in 1921 ontving, niet biologeeren. FRANCES (Jose). Spaansch. De Dans des Harten,

van een rijk meisje, dat trouwt met een tooneelspeler,

die haar dwingt de planken te betreden en er alle mogelijke liefjes op nahoudt. Zij gaat van hem weg en is toch nog wanhopig als zij verneemt dat hij in een café chantant bij een twist is doodgeschoten. Het is een tragische historie, waarbij koele lezers waarschijnlijk hardop zullen lachen, zoo bombastisch drukken de menschen hun gevoelens uit. Bovendien een zêër zinnelijk boek, dat voor de meesten verkeerd en voor alien niets waardig is.

FRANKE (Elisabeth) 1881. Duitsch. Het groote, stille Licht, is

geheel in protestantschen geest, maar wij bewon-

deren wat dit innig godsdienstige boek aan levenswil en onderwerping leert. Andere vertaalde boeken van deze schrijfster, als :

Wie zegt het hun aan ?

Een Schaapje

van

Jezus --

zijn voor ons niet geschikt.

FRANZOS (Karel Emil) 1848-1905. Duitsch. Een joodsch schrijver, die cultuurteekeningen gaf uit GaliziE, de

VERTAALDE WERKEN

229

Boekowina en Rumenie. Onder zijn nagelaten papieren werd gevonden: De Pias, ontroerende geschiedenis van een Jodenknaap, een geboren komiek voor het tooneel, die jong moet sterven. — De Joden van Barnow, schetsen van jodenleven in een stad. Een geval van ontrouw eener jodin, die de vrouw wordt van een Christen. — De President, die een ongehuwde kindermoordenares moet veroordeelen, maar ontdekt dat zij zijn eigen natuurlijke dochter is. Deze boeken zijn voor rijpere lezers geschikt. Maar Moschko van Parma zie ik liever afgekeurd.

FRAPI8 (Leon) 1862. Fransch. Gehuwd met de directrice eener bewaarschool, maakte eensklaps naam door zijn boek De Bewaarschool (La Maternelle), waarin hij beschrijft de ondeugden en viesheden van de volkskindertjes en de ruwe manier, waarop men met hen omgaat. Daar komen heel brutale en vuile details in voor. Daarbij pleit de schrijver voor beperking van het kinderaantal. Afgekeurd. Wij kennen van dezen banalen schrijver geen enkel boek dat aanbevolen verdient te worden. FRENSSEN (Gustav) 1863. Duitsch. Heeft verscheiden ruige boerenromans geschreven, waarin het wat de zeden betreft ruw toegaat, maar waarin bijna altijd een of meer der personen zwaar redeneeren over geloof en vaderlandsliefde. Frenssen, die predikant was maar zijn geloof aan Christus verloren heeft, zorgt dat zoo zijn eigen „gegriibel" wordt voortgeplant in de hersens van anderen. Het ergst deed hij dat in Hilligenlei. Een groot deel van dezen roman bestaat uit een rationalistisch leven van Christus en het boek valt dan ook zeker onder de verbodsbepaling der algemeene boeken wet. In zijn laatste werk De Predikant van Poggsee, houdt hij ook niet op te betoogen dat het Duitsche yolk. zoo geslagen in den oorlog, meer de wijsheid van Goethe noodig heeft dan de leer van Christus, om weer gezond te worden. In dezen roman komen ook eenige afdwalingen voor op zedelijk gebied, zooals in al de werken van Frenssen. — Jörn Uhl, een boerenzoon, die gaarne had gestudeerd en aldoor piekert over godsdienst, werkt om de hoeve er boven op te krijgen, die door zijn drinkende broers en vader, onder schulden ligt. Na den Fransch-Duitschen oorlog verliest hij alles, have en goed en vrouw. Is voor een tijd een gebroken man, voelt zich dan bevrijd, gaat studeeren, wordt

ingenieur en trouwt gelukkig. Hier en daar zee! . zinnelijk. -- Het Vergaan der

230

VERTAALDE WERKEN

Anna Hollman, tegen knoeiende reeders en over de mislukte wraak van een zeeman, die na een ramp het geheugen is kwijt geraakt. Geschikt. — De Broeders, verhaalt van een trotsche, eenzelvige familie, die plotseling ontdooit. Niet kwaad. — Peter Moor, verhaal van een eenvoudigen Holsteinschen soldaat over strijd en leven in de Duitsche kolonien. Geschikt. — Klaas Hinrich Baas, van een armen dorpsjongen die het brengt tot vermogend handeisman ten koste van de goedheid en menschelijkheid van zijn hart. Ruwe zinnelijkheid. Geen enkel boek van Frenssen werkt verheffend ; er loopt altijd jets door dat niet in orde is.

FREYTAG (Gustav) 1816-95. Duitsch. Hij was docent, werd daarna redacteur van een krant, maar maakte zijn naam door den roman „Soli and Haben" in het Nederlandsch vertaald onder den titel

Debet en Credit, waarin hij op gemoedelijke wijze een beeld van zijn tijd

geeft, waarin hij eerlijk koopmanschap stelt tegenover onredelijke winzucht en daarnaast teekent den ondergang van een adellijke familie, die geen arbeid kent en alleen genot zoekt. Het is een mooi en goed boek. — Het verloren Handschrift, van een geleerde, die met zooveel hartstocht op zoek is naar een oud handschrift. dat hij zijne vrouw vergeet en bijna verliest. Voor volwassenen. --De Kroonprins en de Duitsche Keizerskroon, dat in zijn tijd veel stof opjoeg, zijn schetsen en herinneringen uit den oorlog van '70, waaruit men het onafhankelijk oordeel des schrijvers leert kennen.

FROEST (Frank). Engelsch. De geheimzinnige Verdwijning van Robert Grell. Een gewone detective-roman met de blijde uitkomst dat een gewaande doode springlevend blijkt to zijn.

FULLERTON (Georgina) 181285. Engelsch. Dochter van Graaf Granville, bekeerde in 1846 tot het catholicisme en schreef onder den naam Constance Schrwood, een belangrijke autobrographie. Al haar boeken kan men iedereen in handen geven. Enkele zijn vertaald :

Ongelootlijk en Loch Waar — Marie de la Providence.

FUNCK—BRENTANO (Frantz). Fransch. Het Halssnoerproces. De Geschiedenis der oplichterij van voorname juweliers, waarin ook Marie Antoinette onschuldig betrokken werd. Schrijver bewijst zonneklaar dat zij er part noch deel aan had. Wegens de aanwezigheid van den lichtzinnigen kardinaal de Rohan, van de hoofdoplichtster en de strafoefening van deze,

is

het geen boek voor Jan en Alleman.

GALSWORTHY (Johan) 1867. Engelsch. Een tegenwoordig zeer gevierd roman- en tooneelschrijver.

VERTAALDE WERKEN

231

The Freelands, een goede roman, wat socialistisch getint, maar boeiend en levenswaar. Voor volwassenen. — Zwaar Beproefd, van een predikantsdochter die van haar verloofde een oorlogs-baby krijgt. Eindelijke vergeving van den vader. Het boek is van zeer twijfelachtig gehalte. — Broederschap, de geschiedenis van een ongelukkig huwelijk. De indruk, dien het verhaal achterlaat, is benauwend. .— De Donkere Bloem, dat is de bloem der liefde-passie. Zeer hartstochtelijk wordt beschreven de liefde van een jongen voor een getrouwde vrouw ; de liefde van gehuwden die bijna was verongelukt door tusschenkomst van een meisje ; de echtbreuk en de vermoording der schuldige. Het is een zwoel-hartstochtelijk boek, dat wij afkeuren..— Het Onbereikbare, blijkbaar beschouwt schrijver het geluk in de liefde of de trouw in het huwelijk ais iets onbereikbaars. Het gaat hier over een vijftal ongetrouwhedens en 't is een naar, pessimistisch en ongezond boek. — De Forsyte Sage, is het verhaal der Familie Forsyte, waarvan het hoofd zich tot rijkdom heeft opgewerkt. Het verhaal loopt over eenige geslachten, die men in den loop der tijden ziet veranderen en zich aanpassen aan de nieuwe tijden. Tot de boeken dezer serie, die de schrijver, tegenwoordig zoo opgaande in zijn tooneelwerk, wellicht nooit zal afmaken, behooren In Ketenen ..— Het Geluk der Rijkerz — fie Huur. Literair staan de werken van Galsworthy op goede hoogte, maar dat is nog Been reden om ze te lezen. Zijn opvatting van het leven (de rechten van den hartstocht en zijn ongeloof) maken zijn boeken, zoo al niet tot verboden, dan toch zeker tot zeer voorbehouden lectuur.

GANGHOFER (Ludwig) 1855-1920. Duitsch. Onderscheidde zich aanvankelijk als tooneelschrijver (Der Herrgottschnitzer von Ammergau), later als schrijver van dorspvertellingen om ten slotte over te gaan tot den grooten roman. Ook als journalist was hij ijverig werkzaam. Hij is vaak zeer zinnelijk, theologisch niet zuiver en lang niet vrij van tendenz bier en daar tegen de katholieke geestelijkheid. Veel van hem werd vertaald Het Slot Hubertus, van een jager, die voor zijn jachtlust alles verwaarloost en het slachtoffer wordt van zijn hartstocht. Goed. — Het nieuwe Leven, een verhaal uit den boerenoorlog der 16e eeuw, Het nieuwe leven is de hervorming. Voor ons niet bruikbaar ; los-van-Rome-beweging. — De Hoeve van Simmerau, waarin een lasterlijke voorstelling wordt gegeven van het kloosterleven der middeleeuwen, — De Dorpsapostel. Van een eenvoudigen houthakker, die als een dweeper optreedt in zijn dorp en ten gronde gaat. Vol bijgeloof en voor ons onbegrijpelijke toestanden. — De Man in 't Zout. Een historische roman uit den tijd voor den dertig-jarigen oorlog. Volwassenen. — In de Stilte van

't Woud, waarin op geheel verkeerde wijze over goed en kwaad wordt geleeraard. — Meistorm, een goede novelle van jonge liefde. die tragisch verloopt.

232

VERTAALDE WERKEN

GARBORG (Arne) 1851. Noorsch. Hij was in zijn jeugd een eenigszins dweepend vroom man, maar sloeg over tot het uiterste radicalisme op elk gebied. Zijn romans zijn brutaal realistisch en wij keuren ze of Boerenstudenten — De Verloren Vader, dat is God. dien hij verloren heeft. Het boek van schrijver's twijfelen. — Bij Moeder T huis, de geschiedenis van een arm meisje, dat door de omstandigheden afgesloten wordt van alle geluk. --Met zijne vrouw Hulda schreef hij Buiten de Bergen, een dagboek over de jaren, die zij in de bergen doorbrachten. Ook al niet aan to bevelen.

GARBORG (Hulda). Noorsch. De vrouw van Arne Gar bor g. Van haar werd vertaald Eli, een slecht boek, dat alleen toont hoe diep menschen kunnen zinken, die van godsdienst en moraal niet willen weten. De Strad om de Zon, vervolg op Eli, niet zoo brutaal maar doodelijk vervelend. GAUTIER (Judith) 1850-1917. Fransch. Dochter van Theophile G., huwde met en scheidde weer van den dichter Catulle Mendès. Zij kende vele oostersche talen en was eene niet-christelijke vrouw. Bekend zijn bij ons Gedenkschriften van een Witten Want; onschuldig. GERSTACKER (Friedrich) 1816-72. Duitsch. Schreef na verscheiden reizen door Amerika verscheiden romans a la Cooper en Sealsfield. Ze zijn dikwijls heel leuk, maar nooit diep. In Naar Amerika vertelt hij van het leven der landverhuizers, hun vergeefsch zoeken naar werk, enz. Zijn reisbeschriivingen staan achter bij zijn verhalen, zijn minder geestig en opgewekt. GEYERSTAM (Gustaf of) 1858-1909. Zweedsch. Kenmerkte zich in zijn eerste periode door realistische novellen en romans en neigde later tot een onklaar mysticisme. Tegenover al zijn boeken, die voor een groot gedeelte in onze taal zijn overgebracht, past een voorzichtig voorbehoud. Als voorbehouden noemen wij : Gevaarlijke Machten —, Wraak --, Afgunst — Lie (of Zielestrijd) —, Het Boek van klein Broertje. Minder behoedzaamheid is noodig bij Mijn Jongens -- Karins Droom —, Een Liefde -- Zegepraal.

VERTAALDE WERKEN

233

GJELLERUP (Karl Adolf) 1857-1919. Deensch. Hij ontving in 1917 den Nobelprijs met het boek Sinds ik voor het eerst Haar zag. Voor alien. — De Hooge Molen, voorbehouden. .— De Pelgrim

Kaminata, is een boek vol Bouddhistische opvattingen en moet worden afgekeurd. —, De Gedachtenlezeres, is een verhaal van een jongeling, die geen keuze kan makes tusschen twee meisjes en ten slotie de verkeerde trouwt. Het is voor alle groote lezers.

GLYN (Elinor). Engelsch. Van deze schrijfster kan men geen boek aanbevelen, hoogstens toelaten. Ambrosine. Een arm gravinnetje trouwt met een rijken burger, die op tijd sterft om een kaper op de kust aan de beurt te laten komen. Voorbehouden. '—

Het Huwelijk van Lady Tancred. Opoffering van een meisje voor moeder en stiefbroertje. Huwelijk zonder liefde, die tenslotte komt. — Drie Weken van Liefde, zoo hartstochtelijk dat wij het of keuren. Het is een heel leelijk boek. — Duur Betaald. Een voorbehouden boek. — Het beslissende Moment. Een weggeloopen vrouw ontmoet in Californie een Jezuiet, die er malle meeningen op nahoudt. — Betty's eerste Liefde, Betty is niet op haar mondje gevallen, en zij houdt er zonderlinge beginselen op na. Het is voorbehouden lectuur. —

Betty in Amerika, als moeder van twee kinderen. maar een moeder die niet omkijkt naar die kinderen. 't Is geen voorbeeldig boek. —, Een Liefde in Rusland, vind ik eenvoudig een slecht boek, dat de deugd bespottelijk maakt. — De Levensboot van Katharina. Een typiste, die er in slaagt gravin of hertogin te worden. — Halcyone, zijn voorbehouden,

GOETHE ( Johann Wolfgang) 1749-1832. Duitsch. Een groot en geniaal kunstenaar, maar als mensch niet groot. Hij studeert in de rechten en lief hebbert in natuurwetenschap. Hij is heel zijn leven door verliefd, tot op zijn ouden dag, leeft in vrijen echt met Christine Vulpius van 1788 tot 1806, wanneer hij haar huwt. Hij was in leven en denken een paganist. Zijn roman Het Lijden van den jongen Werther, ontstond naar aanleiding van zijn ongelukkige liefde tot Charlotte Buff, de verloofde van zijn vriend Kestner. Deze roman druipt van „Weltschmerz" en men zegt dat zij menig lezer tot zelfmoord heeft gedreven. Zulke gevolgen zal zij nu wel niet meer hebben, maar het is toch geen lectuur voor dweepzieke en sentimenteele menschen. — Willem Meester en de Zielsverwantschappen, leest men voor ontspanning niet meer ; dat is alles te lang en te gerekt. Hoewel niet aanbevelenswaardig, is het toch geen verboden lectuur. Zijn gedichten zijn schoon die van den West-Oestliche Divan heel erotisch en zinnelijk.

Wij kregen dikwijls de vraag ter beantwoording of zijn beroemde

VERTAALDE WERKEN

234

Faust op den Index staat? Dat is niet het geval, wat echter

niet wegneemt dat het een werk is van een geheel onzuivere werelden levensbeschouwing, van sarcasme en ironie met alles, van een koele en koude scepsis. Zij die aan literatuurstudie doen of andere ontwikkelde menschen kunnen zich de lezing veroorloven, maar het is geen boek dat men opneemt in een gewone I eesbiblio theek. GOGOL (Nicolaz Wassiljewitsj) 1809-1852. Rus. De Revisor ; het Doode Zielen, dat zijn de

Van dezen schrijver kennen wij vertaald : het aardige blijspel zielige. ontroerende

De Mantel

en zijn meesterwerk

lijfeigenen op de Russische landgoederen, die, ofschoon overleden, door den eigenaar in zijn opgave aan den staat toch worden meegeteld uit overwegingen van eigenbelang. Al deze boeken zijn voor volwassenen.

GOLDSMITH (Oliver) 1738-1774. Engelsch. Studeerde in de geneeskunde, o.a. ook te Leiden, reisde door Europa en begon op twintig-jarigen leeftijd te schrijven. Zijn geestige, klassiek geworden roman De Predikant van Wakefield werd vertaald, en verdient gelezen te worden. GONCOURT (Edmond de) 1822-96. Fransch. Met zijn broeder Jules (1830-70) werkte hij samen op historiografisch, kritisch, dramatis& en roman-gebied. Hun historisch werk over de 18e Eeuw krioelt van bijzonderheden over gewoonten, kleeding, uitspraken van bekende personen en dalen of tot dikwijls zeer onstichteiijke details. Hun stiji is kunstmatig en gezocht. De romans, die zij schreven, verhalen van zieke, overspannen, singuliere, hysterische, immoreele personen, b.v. Elisa, de Deerne. Een boek dat wordt afgekeurd. -GORKI (Maxim) 1868. Rus. Is de schuilnaam van Alex e i P e s c h k o w. Hij was een revolutionair, die na den mislukten opstand in 1905 Rusland verliet en zich vestigde in Frankrijk, waar hij bewonderd werd. Bij het uitbreken van den wereldoorlog keerde hij terug naar zijn vaderland, werd in 1919 lid van Sowjet en maakte sindsdien geen verkwikkelijk figuur. In

Mijn Jeugd

en het vervolg

Onder Vreemden

vertelt hij zijn eigen leven,

dat zeer avontuurlijk was. Dat zijn boeken voor ontwikkelde lezers. Voor de-

VERTAALDE WERKEN

235

zelfde lezers zijn ook de verhalen uit de laagste volkskringen, van schooiers, dieven, vagebonden en bedelaars :

Barrevoeters -- Slaven — In de Steppen.

Het is natuurlijk geen verheffende lectuur ; vol ondeugd, onverschilligheid of fellen geest van opstand. Zijn grootere romans zijn vrijwel mislukt en missen de levensechtheid van zijn schetsen uit het yolk.

De Politie-Spion

is door de

opstapeling van gruwelen en dierlijke passies een onleesbaar boek. Afgekeurd.

GRATH (Harold Mac). Engelsch. De Man op den Bok,

een onderhoudend liefdeshistorietje zonder pretentie ;

voor iedereen.

GRAVES (Armand). Engelsch. De Geheimen van het Duitsche Ministerie van Oorlog 4— De Spionnendienst van den Generalen Staf. Deze onthullingen, waar of verzonnen, bevatten stof voor een paar honderd detective-romans. Voor de liefhebbers van dat genre.

GREEN (Anne Katharine). Engelsch. Het Huis van de fluisterende Dennen, tamelijk gerekt, toch spannend — De Stem der Gerechtigheid, een detective-geschiedenis .— De Hand en de Ring —. De Geheime Kamer. Alle vier geven ontspanningslectuur, waar niets op te zeggen valt.

GREGORY (Jackson). Amerik. Oog

in Oog, voor volwassenen is dit boek goed. Het verhaal speelt zich of

in de Mexicaansche wildernis, tusschen een trotsch meisje, een onvervaarden jongeman en een oom, die om zijn ongehoorde eigenzinnigheid en de krasse middelen, die hij gebruikt om zijn zin door te drijven „de ouwe duivel" wordt genoemd. Het is een wild verhaal, vol ruwheid en vechten, maar met personen van geweldig karakter --

De Ontstuimige

heeft diezelfde eigenschappen onge-

veer.

GREINZ (Rudolf) 1866. Duitsch. Van dezen schrijver verscheen verleden jaar in vertaling : Het Huwelijk van Frans Senn.

Deze roman is een pleidooi voor de echt-

scheiding en toont ons den schrijver in eens in zijn ware gedaante. Hij is een vinnig anti-klerikaal. In zijn romans, waarvan wij Beene vertaling kennen,

Allerseelen pleit hij tegen het celibaat der priesters, in Stillen Nest, kraamt hij een verschrikkelijke schandaalgeschiedenis van een geestelijke uit. Het is verboden lectuur om de jammerlijke tendenzen.

GR8VILLE (Henri) 1842-1902. Fransch. Schuilnaam van Alice D u r an d-F 1 e u r y. Zij woonde geruimen tijd in Rusland en toen zij op dertig-jarigen leeftijd terugkeerde naar Frankrijk begon zij een Lange reeks boeken te

236

VERTAALDE WERKEN

schrijven voor volwassenen en jongedochters, die vroeger met haar dweepten. Ten onrechte ; want zij verkondigde soms heel onjuiste princiepen en haar boek over de opvoeding : Instruction morale et civique des jeunes Riles staat op den Index (1882). Hare boeken zijn niet slecht, maar nogal eens lichtzinnig ; zij spreken over zulke toestanden en gebeurtenissen, dat men ze niet in de huiskamer kan laten slingeren. De in het Nederlandsch vertaalde ; Dosia (bekroond) De Dochter van Dosia

— Mamselke -- Een Russisch Violist — Aan den Dood Ontsnapt — BonneMarie, vragen alle eenig voorbehoud.

Volgens mijn opvatting doet men het best, ofschoon er onschuldige boeken onder zijn, heel haar werk als jongemeisjes-lectuur of te wijzen. Onbewust worden zij door deze schrijfster graag gemaakt naar mondaine verhalen. Vragen alle eenig voorbehoud. GREW (David). Amerik. Ongebreideld, de mooi vertelde geschiedenis van een wild paard, dat wordt gevangen, doch de vrijheid weer terug wint, Hier en daar wat al te redelijk voor een dier. Ook het sekseleven wordt aangeduid ; dus Been jongensboek,

GREY (Zane). Amerik. De boeken zijn goed, zeer romantisch en wild, maar dikwijls nogal hartstochtelijk. Het is lectuur voor volwassen lezers. Als de Bergen roepen --- De Erfenis der Woestyn ---- De Man van het Woud — De Geheimzinnige Ruiter — Op Zoek naar Geluk ---- Tot den laatsten Man --- Woestijngoud --- De Wilde Jacht ---, Gouddorst.

GRIFFITH (Arthur). Amerik. Een paar eenvoudige detective-verhalen : Een Slachto/fer der Misdaad — Een Jacht over den Oceaan -- Een flinke Meld.

GRIFFITH (George). Engelsch. Zijn verhaal uit den Russisch-Japanschen oorlog : De gestolen Onderzeeboot 4— en — De Engel der Revolutie zijn voor alien ; niet veel zaaks.

GRIGOROWITSJ (D. W.) 1822-99. Rus. Een der eerste volksschrijvers. Hij verzette zich tegen de lijfeigenschap en zocht door zijn schetsen medelijden op te wekken voor de ongelukkige verdrukten, hetgeen hem zonder twijfel voor een groot deel gelukt is. Bij het zien van al de ellende

VERTAALDE WERKEN

237

ging de humor van Gr. niet verloren, zooals blijkt uit Russische Gastvrijhaid, een verhaal om onschuldig en smakelijk te lachen. GROS (Erwin). Duitsch. De Onderwijzer van Hartenhausen

Van eenvoudige Menschen (novellen).

Voor alien zonder uitzondering.

GUNTHER (Agnes) 1863-1911. Duitsch. De Heilige en haar Nar

stelt een eigenaardig, fijn, dweepend freuletje tegen-

over een forschen, nuchteren jagersman. Het is voor volwassenen wel een aantrekkelijk-vreemd boek, maar men moet over eenige tooneeltjes en beschouwingen kunnen heenlezen.

GYP 1850. Fransch. Onder dezen schuilnaam schreef Sybille de R e q u e t t i Mirabeau, gravin Martel de Danville haar luchtige en vluchtige schetsen van het mondaine Parijsche levee. Zij spaart niets en niemand, hekelt de dwaasheid en de ondeugd op een onnavolgbaar geestige wijze. Zij is gedurfd in haar taal en voorstelling, haar moraal is lang niet onberispelijk, zij waagt zich aan alles (vrije liefde, echtbreuk, geldhuwelijk, ontrouw, flirt), maar om dat alles te bespotten en te geeselen. Wij gelooven dat haar boeken op enkele uitzonderingen na, nog jets goeds kunnen doen door tot nadenken te stemmen in die kringen, waarvoor en waarover zij zijn geschreven. Andere menschen hebben haar niet noodig. Enkele boeken zijn vertaald b.v. Om het Hutvelijk heen (flunk voorbehoud) Het Hutvelijk van Chiffon (voor volwassenen) maar ze zijn onvertaalbaar eigenlijk en verliezen meer dan de helft van hun smack, zoodra het origineele Fransch voor een andere taal heeft plaats gemaakt. HABBERTON (J.). Amerik. Helen's Kleintjes, grappig verhaal van twee kereltjes, die bij afwezigheid der ouders, werden toevertrouwd aan een ongetrouwden oom.

HAGGARD (Henry Rider) 1856. Engelsch. Zijn eerste boek, dat met succes werd bekroond was

Koning Salomon,

De Diamantmijnen van Zij lijkt iets op

waarin eenige vrije tafereelen voorkomen.

„Atlantide" van Benoit, tegen wien de schrijver procedeerde wegens plagiaat. Zijn vrijwel vergeten product werd daardoor weer populair. Even als het

238

VERTAALDE WERKEN

Cleopatra moet hetzelfde worden gezegd en De Koningin der Geesten is fantastischer dan al de

fransche boek erotisch. — Van nog uitdrukkelijker —

genoemde en ook niet vrij van erotiek. Onschuldig zijn de jagersvertellingen

Maiwa's Wraak ---- Het zonderlinge Testament,

getatoueerd op den rug van

een jong meisje, die met den erflater schipbreuk leed op een onbewoond eiland

De blanke Zwaluw, een meisje dat leeft onder de Transvaalsche boeren. De Twee Broeders — Het Parelmeisje —, Liesbeth zijn minder onberispelijk, vooral het laatste, dat wij afkeuren -- Ayesha, Theosophie ; slecht. —

Echter

HAHN—HAHN (Ida Gravin) 1805-1880. Duitsch. Na vier jaren werd haar ongelukkig huwelijk ontbonden, zij keerde terug naar hare eveneens gescheiden moeder. Om afleiding te zoeken reisde zij lang door heel Europa, Azie, Syrie en Egypte en schreef bittere society-romans. Na haar overgang tot het catholicisme werd haar werk strenger (sinds 1850). Maria Regina

is gerekt en vervelend —,

Doralice is een krachtige, schoone Peregrin, de zoon uit

roman, die waarschuwt tegen den hartstocht —, Ook

den Vreemde.

HAL8VY (Ludovic) 1834-1908. Fransch. Heeft geestige, mondaine boeken geschreven, waaronder bier het meest bekend De Abbe Constantin. Iedereen kan het lezen, ofschoon het ons voorkomt dat Halevy zich geen goede voorstelling van een priester heeft kunnen vormen. HALLSROM (Per) 1866. Zweedsch. Was eerst ingenieur in Amerika en begon later te schrijven : Het Onuitgesprokene — De Waterbronnen — Phocas ---- Het Wrak --- De vier Elementen, waarin men een eigenaardig gegrubel vindt, dat sours neigt tot doodelijk pessimisme. Vroolijk is hij o. a. in Gustaf SpArfverts Roman — Lente, Voor ontwikkelde lezers. Anderen zullen ze ook niet boeien.

HAMMERSTEIN (Olga). Duitsch. Hetgeen God heeft samengebracht

is een onverdraagzaam verhaal, waarin

schrijfster de katholieken niet spaart.

HAMSUN (Kraut) 1860-1921. Noorsch. Hij was een arme jongen en verdiende zijn brood als schoenmaker, visscher, windelbediende, matroos enz. Uit Amerika teruggekeerd was hij journalist en langzaam begon hij als schrijver de aandacht te trekken. In 1920 werd hem den Nobelprijs voor letterkunde toegewezen.

239'

VERTAALDE WERKEN

Honger,

een onzedelijk en godslasterlijk boek —

Dwepers van dezelfde kwa-

liteit — Daarna schreef hij boeken, ruw vaak, maar niet slecht als de eerste.

Pan

(uit de papieren van luitenant Thomas Ghlan) mooie beschrijvingen der

natuur, maar overspannen en vol ongezonde gedachten. Voor volwassenen bruikbaar — Droomers is in zijn geheel boeiend. maar voorbehouden om de liefdesavonturen van den grootste der droomers — Hoe het Groeide, eene beschrijving van primitieve boeren ; ruwe zeden, wilde liefde, kindermoord. Ernstig voorbehouden —

Kinderen van hun Tijd,

waarin hij een oud geslacht, dat ten

onder gaat stelt tegenover een sluwen man, die in Amerika is geweest. Eenige zinspelingen op minder goede gevoelens —

Victoria is een idyllisch boek van

mislukte liefde. Goed.

HANDE (Pierre 1'). Fransch. Een Basker van geboorte. Hij is priester en kloosterling. Mijn Priesterjongen,

een verheffend boek.

Louis

beschrijft den geestelijken

ondergang van een knaap, die geen leiding en begrijpen vindt bij zijn ouders.

HANDEL—MAZETTI (Enrica von) 1871. Oostenr. De voornaamste Oostenrijksche schrijfster van haar tijd. Hare, meest historische romans zijn zeer belangrijk om haar prachtigen stiji, haar rake karakterteekening en typeering en diep gevoel. Daar zij zeer onpartijdig wil zijn, komen de katholieken nogal eens in de verdrukking, b.v. in de De Arme Margaretha, een boek dat op eenvoudige geloovigen verwarrend moet werken. Maar de schrijfster is innig katholiek. Meinrad Helmpergers gedenkwaardig Jaar — Broeder en Zuster — Rita's Brieven vooral zijn te bewonderen. Haar groote roman Stephana Schwertner verdient bewondering, maar is lectuur voor rijpere lezers — De Duitsche Held, een hulde aan Aartshertog Karel — Het vertaalde Rita's Nalatenschap is een „monumentale draak", heeft men terecht gezegd. Het is door zijn overdrijving onmogelijk ernstig te nemen.

HARAUCOLIRT (Edmond) 1857. Fransch. Heeft ongeveer niets geschreven, dat aanbevolen kan worden ; cynisch en ongodsdienstig. Maar het vertaalde Daan de Oermensch is een ploertig boek. HARBITZ (R.). Noorsch. juffrouw Preutsch,

ondeugende meisjes laten een nederig onderwijzeresje er in

loopen door een nagemaakte liefdesvesklaring van een leeraar. Om paedagogische redenen geen meisjesboek ; anders niet onaardig.

VERTAALDE WERKEN

240

HARBOU (Thea von) 1878. Duitsch. Deze tooneelspeelster schreef gedichten en een paar romans. Het Indische Grafmonument

is spannend, maar wordt hoe langer hoe onwaar-

schijnlijker, totdat het een droom blijkt te zijn van een architect. Voor volwassen lezers.

HARDERS (S.). Duitsch. Jalaan ! — Wil tegen Wil.

Twee goedgeschreven protestantsche boeken. Het

eerste, uit de zending van Arizona, is ook voor katholieken heel goed te gebruiken : een mooi leesboek.

HARLAND (Henry) 1861—' 1905. Engelsch. Is de schrijver van aardige, sentimentvolle verhalen, die iedereen lezen kan. De Snuifdoos van den Kardinaal --- Mijn Vriend Prospero — Suzanna.

HARRADEN (Beatrice) 1864. Engelsch. Haar eerste werk had veel belangstelling, ook bij ons. Voorbijgaande Schepen in donkeren Nacht. Het is een verhaal van menschen in een herstellingsoord, droefgeestig en soms vrij hopeloos, omdat die ten doode opgeschrevenen zoo weinig den blik naar boven wenden. Voor volwassen lezers.

HARRISON (H. S.). Engelsch. Het veelgelezen en hooggeprezen boek, dat verhaalt van de ontwikkeling ten goede van Queed onder invloed van een meisje, is voor volwassen lezers : Queed. HARRY (Myriam) 1875. Fransch. Onder dezen naam schreef Mevrouw Perrault anti-christelijke en scabreuze verhalen : De Verovering van Jerusalem,

een pleidooi voor het natuurlijke heidendom

ter vervanging van het strenge christendom. Haar boeken over

Siona, de avon-

turen van een meisje, zijn op menige plaats ongepermitteerd immoreel. Geen lectuur voor katholieken,

HART (Hans) 1878. Oostenr. Schuilnaam van Hans von M o 1 o.

Wonderkinderen, nogal opgewonden ge-

schreven. Voor volwassen feuilletonlezers.

HARTE (Francis Bret) 1839-1902. Amerik. Geboren te New-York, ging echter reeds als vijftien-jarige met zijn moeder naar California. Hij stichtte een „Magazine" en werd beroemd door zijn schetsen en verhalen.

241

VERTAALDE WERKEN

Mejuffrouw Cressy, liefdesgeschiedenis van een onderwijzer in de mijnstreek -Een Kind der Prairiên — De Drie Kameraden. Voor volwassenen.

In bijna al zijne boeken beschrijft Harte het leven in de mijnstreek, of in het mijnwerkerskamp. Er wordt dus frisch gevochten en de toestanden, die hij te beschrijven heeft zijn niet altijd wat wij beschaafd noemen. Maar toch zijn het prettige en behoorlijke boeken, die graag gelezen en gelezen mogen worden. HALIFF (Wilhelm) 1802-1827. Duitsch. Deze jong gestorven schrijver, wiens talent nog niet ten voile ontwikkeld was, heeft zich voor goed een plaats weten te veroveren in de letterkunst door zijn schoon verteltalent : Sprookjes, In zijn roman Lichtenstein, een zoogenaamd historische roman in den geest van Walter Scott, beharidelt hij eene periode nit den hervormingstijd. Het is een goed en boeiend bock. Ook zijne

Novellen zijn smaakvol.

HAUPTMANN (Gerhardt) 1863. Oostenrijk. Legde zich toe op de beeldhouwkunst, studeerde aan de universiteit natuurwetenschap, wijdde zich aan het landbouwbedrijf en began toen voor het tooneel te werken. Hij is, en was dat vooral in zijn eerste periode, van de naturalistische school. Zijn tendenz is socialistisch. Wij noemen den vertaalden roman : De Ketter van Saona,

een afgevallen priester tracht zijn gedrag goed te

praten. Afgekeurd.

HAUSCHNER (Augusta). Duitsch, Een beetje blauwkous, met een naturalistischen kijk op het leven, die aan velerlei problemen heeft gekrabd. Kunst bevat meer valsche moraal dan kunst. Het is een verkeerd boek. HAWTHORNE (Nathaniel) 1804-1864. Amerika. Een zonderling en een dweper, maar in zijn tijd een der meest gevierde novellisten. Men leest hem tegenwoordig niet veel meer, doch zijn beste, maar uitermate tragisch en somber verhaal, vindt men nog overal. De Scharlaken Letter,

speelt onder het schrikbewind der Puriteinen in Amerika.

Hester, een gehuwde vrouw die een zedelijken misstap heeft begaan, wordt gebrandmerkt en met haar kind in de armen aan den schandpaal gebonden. Haar man blijft vol haat. Voor volwassenen. STAND AARD-CATALOGUS 16

242

VERTAALDE WERKEN

HAY (Mary). Engelsch. De Winterkoningin,

dat is Elisabeth van Boheme gedurende haar Haagsch

verblijf. Het boek zit vol amoureuze avontuurtjes en moet men liefst voorbehouden.

HEARN (Lafcadio) 1850-1904. Engelsch. Zoon van een Ierschen dokter en een Grieksche moeder, werd professor in de letteren, lies zich naturaliseeren en dweept met het land en yolk van Japan. In

Kokoro geeft hij levendige impressies van leven, gelooven en werken der

japan ners.

Men voelt hierin reeds de bewondering van Hearn, die later zou overslaan tot een geringschatting van het christendom. Het boek geeft Been novellen, maar indrukken en waarnemingen. Voor ontwikkelde lezers, die over de Spencer-philosophie van den schrijver heen kunnen, is het bruikbaar. HEDIN (Sven) 1865. Zweedsch. Een reiziger en onderzoeker, die mooie reisbeschrijvingen heeft geschreven. Vertaald werden : Transhimalaja --- Over Land naar Indiê. jongere lezers vinden boeiende lectuur in de drie deelen Van Pool tot Pool.

HEER (Jakob Christoph) 1859. Duitsch. In het waarlijk schoone, auto-biographische (vertaalde) boek Joggeli vindt men inlichtingen over den schrijver, een DuitschZwitser. Hij was onderwijzer en leeraar, ging over naar de journalistiek en wijdde zich aan het schrijven van dorpsromans en novellen. Hij is sensationeel, teekent liefst het geweldige in natuur en leven, en zeer hartstochtelijk. Aan Heilige Wateren,

is de strijd der boeren tegen een ingenieur, die den

loop van de wateren, welke dienen voor watertoevoer aan het dorp en die reeds vele slachtoffers maakte, wil verbeteren. Het is de strijd van het oude tegen het nieuwe. Een geestelijke stijft de boeren in hun bijgeloof. — De Koning van den Bernina. Door het ijveren van Markus Paltram wordt St. Morits een beroemd Kur-oord. Maar deze man door passie vervoerd, bezoedelt zich, moet zijne bruid opgeven en wordt een geweldig bergjager, die het Felix Notvest, staat niet zoo

Engadin bevrijdt van Napoleon's bemoeingen. .—

hoog al s de voorgaande. Een predikant wekt de boeren van zijn dorp op om het nieuwe te aanvaarden en hun dorp om te scheppen in een industrie-stadje, waardoor armoede en achterlijkheid zullen verdwijnen. Al de boeken voor volwassen lezers.

VERTAALDE WERKEN

243

HEGAN (Rice). Engelsch. Juffrouw Wiggs van het Doolhof,

een arme weduwe, die blijmoedig door het leven gaat en altijd nog iets weet te vinden, waarover zij zich verheugen kan. Voor jong en oud.

HEGELER (Wilhelm) 1870. Duitsch. Hij is een noord-Duitscher en zuid-Duitscher in een persoon. Zijn studie in de rechten gaf hij op toen zijn boeken succes hadden. Ingenieur Horstmann, die

van gewoon arbeider is opgeklommen, trouwt de mooiste vrouw die hem echter bedriegt. Hij mishandelt haar, zoekt haar min-

naar te vernietigen en pleegt ten slotte zelfmoord. Het is een zeer brutaal, naturalistisch boek. Het is uit over-verhitte verbeelding en zinnelijkheid ontstaan.

Samson en Delila,

van hetzelfde soort.

HEIMBURG (W.) 1848-4912. Duitsch. Onder dezen naam schreef Bertha Behrens een groot aantal zacht-romantische verhalen en novellen voor het gezin. Men heeft haar vergeleken bij Marlitt en Werner, maar die zijn antikatholiek en dat is zij niet. Wel protestantsch. Haar boeken zijn wat verouderd, maar zij worden toch nog zeer druk gelezen. Om haar Geld — Op de Rechte Plaats —, Het Blonde Nichtje .--, Op Dwaalwegen — De Familie Lorenz --. Liesje van den Klompenmolen, enz. Als eigenlijke meisjesboeken moet men ze niet beschouwen.

HEINE (Heinrich) 1797-4856. Duitsch. Een geniaal mensch, die overigens aan zijn eigen spot en fri. voliteit ten gronde is gegaan. In zijn gedichten is hij vaak zwoel erotisch ; in zijn satyren menigmaal obsceen. Zijn werken werden als staatsgevaarlijk in 1835 in Duitschland verboden. Op den Kerkelijken Index kwamen en staan nog altijd als verboden De l'Allemagne --- De la France — Reisebilder

(dus al de deelen, want het laatste verscheen in 1831; en het decreet, waardoor deze drie boeken werden

veroordeeld in 1836). In 1844 werd veroordeeld boden is derhalve

Neue Gedichten. Niet ver-

Das Buch der Lieder.

HEITENFLISZ (Clara). Duitsch. Alle boeken met christelijke strekking voor het protestantsch gezin. De Weinands — Van Menschen die Onderweg waren.

244

VERTAALDE WERKEN

HEELER (Frank). Noorsch. In Yousouf Kahn's Huwelijk, wordt verteld van een student, die er op uitgaat om jets van de wereld te zien en in de klauwen raakt van een Internationale oplichtersbende. De praatjes over harem-leven zijn niet erg proper. Trouwens

De Avonturen van Meneer Collin in Londen, van een oplichtend advokaat, die listig

het heele verhaal laat te wenschen op dat punt. Onschuldiger zijn

aan de speurders weet te ontkomen. Waarde heeft het gevalletje niet.

HEIVION (Louis) 1880-1913. Fransch. Vertrok op 21-jarigen leeftijd naar Canada en schreef daar het flinke, gezonde en schoone Canadeesche verhaal Marie Chapdelaine, dat na zijn dood verscheen. Men maakte gebruik van die gelegenheid om ook andere van zijn nagelaten geschriften uit te geven, die het niet waard waren. HEMPSING (Carl). Duitsch. Vloek en Vergeving. Meer uitsluitend voor het protestantsch gezin.

HEMSKERCK (Heinz von). Duitsch. Het trouwlustige Weeuwtje, 't is heusch wat onfatsoenlijk en voor niemand bruikbare Iectuur.

HENNESY (David). Amerika. In ons land het meest bekend door zijn heerlijken woudloopersroman Vogelvrij. Deze roman werd bekroond en verdiende dat. HENTY (George Alfred) 1832-1902. Engelsch. Oorlogscorrespondent, roman schrijver, maar vooral bekend als de maker van een onafzienbare reeks jongensboeken. Vele zijn vertaald. Lotgevallen van twee Jongens --, Door de Russische Sneeuwvelden --- Met Hannibal over de Alpen --- Avonturen van Kapitein Graeme — In Ballingschap — Een Jeugdige Held --- De Jonge Vaandrig. enz.

HERBERT (Marie) 1859. Duitsch. Onder dezen naam schreef Therese K e i ter hoogstaande katholieke boeken, die schatten bevatten van levenswijsheid en ernst. Idealisten .--- Vittoria Colonna --- De Druppels,

enz.

HERBERT (Murray). Engelsch. Het Geheim van de Verpleegster,

alles wordt er bijgesleept om het geval

VERTAALDE WERKEN

245

geheimzinnig te maken en van het eene avontuur naar het ander te leiden. `t Is een onmogelijk bedenksel, maar niet verkeerd. Voor jongeren niet.

HERGESHEIMER (Jos.). Engelsch. Deze duitsche of van oorsprong hollandsche schilder heeft geschreven De Drie Zwarte Penny's,

een familie-geschiedenis, over drie geslachten. Het is

een voorbehouden boek om de ongeoorloofde liefdes, het flirten, de mondaine vrouwen, moderne huwelijksbegrippen. De schrijver had dit alles noodig om de verandering der verschillende geslachten scherp te doen uitkomen, maar het is er dan toch in elk geval aanwezig.

HERMANN (Georg) 1871. Duitsch. Schuilnaam van Georg B or chard t, een joodsch schrijver, die natuurgetrouw en met humor het leven der rijkste joden teekent in Jetchen Gebert en het vervolg Henriette Jacoby. Het zijn voorbehouden boeken. Een misselijk bock is Kubinke, een schildering van onzedelijk leven, van een kappersjongen en zijn liefjes. Een inferieur boek, --- De Nacht van dr. Hersfeld en Sneeuw kunnen evenmin voor ons behoorlijke lectuur worden geacht.

HERS (Anna). Duitsch. Barbara Rens,

kinderen doen afstand van hun levensgeluk wegens de zonde

der ouders. Er zit toch jets in dit boek, dat een katholiek absoluut niet bevredigt. ,--- Jozua Bronsveld, een katholieke jongen, opgevoed door een dominê. Het is voor katholieken geen lectuur.

HERTLING (L. M. von). Duitsch. Weisskirchen,

twist in een familie over een erfenis. Het is een goed katholiek

bock met een beetje te veel militairisme.

HERZOG (Rudolf) 1869. Duitsch. Is een tooneelschrijver met betrekkelijk weinig en een romanschrijver van veel grooter welslagen. Maar zijn boeken zijn lang niet alle lectuur voor iedereen. De Adjudant, een hofintrigue met immoreele bedrijven — Het groote Heimwee, onbeduidend boekje van een professor, die de passende vrouw zoekt en telkens misgrijpt, — Het Lied van alle Tijden, alle soorten van liefden en ongepaste

Mevrouw Optenberg en haar Jongens, een bruikbare oorDe Operettezangeres, het boek is goed, maar niet voor de jongeren. — Zonnige Jeugd, onkiesche gesprekken over modellers. --- Jonge Liefde, is niet verkeerd. ---. Kameraden, officieren die samenwerken om mede dingen daarbij. —

logsroman. —

te werken aan den opbouw van Duitschland. Eenige bladzijden over commu-

246

VERTAALDE WERKEN

De Stoltenkamps en hun Vrouwen, niet kwaad Gelukskinderen en Kort Geluk, zijn niet goed ; het eerste is zelfs absoluut of te keuren. Voor groote menschen zijn : De Wiskottens --- De Hanzeaten --- De Neder-Rijners. nistische sletten, nogal vrij. —, maar erg chauvinistisch, —.

HESSE (Hermann) 1877. Duitsch. Studeerde eerst voor predikant, ging daarna in den boekhandel en had zooveel succes met zijn boek Peter Camenzind dat hij zich uitsluitend aan de letteren kon wijden. Daarin verhaalt hij de ontwikkeling van een eenvoudigen jongen, die gaat studeeren en op zijn reis door Italie Sint Franciscus leert bewonderen. (Veel auto-biographisch). Hesse schreef zelf ook een leven van den Heilige. Gerda

(Gertrud) een bescheiden man durft zijn liefde niet verklaren en ziet zijn

geliefde de vrouw worden van een wuften opera-zanger. Na diens dood wordt hij de beschermende vriend der weduwe, maar blijft zwijgen. De boeken zijn rein en goed. Maar wat droomerig en eentonig. Menschen van vleesch en bloed teekent Hesse maar zelden. Hij is een dichter van schoonen eenvoud.

HEYKING (Elisabeth) 1861. Duitsch. Met het eerstgenoemde boek trok zij dadelijk de aandacht. Brieven, die Hem nooit Bereikten, gericht aan een gezant te Peking, die bij den moord der gezanten in 1901 was gedood. Brieven van liefde en vol pessimisme. --

De Dag van Anderen,

is een bundel schetsen of novellen uit de

diplomatieke wereld (De Dag van Anderen —, Voorbij — Van een Hond en. de Monroe-leer —, Het Geheim van den Amerikaan). Haar voornaamste diplomaten-roman

Ille Mihi,

moet ontwikkelden en ervaren lezers voorbehouden

blijven. Aanbevelenswaarde lectuur is het niet.

HEYMAN (Robert) 1879. Duitsch. Verschillende feuilletons, die hun graf hebben in de dagbladen. Vertaald

Een Lie(desdrama van Napoleon I,

verhaalt van zijn verhouding met

de schoone Poolsche, die zich uit vaderlandsliefde aan den heerscher offerde. Het is een zeer zinnelijk boek, dat men 't best doet niet te lezen. Wie van het historisch geval iets wil weten, vindt daarover genoeg in ernstige boeken,

HICHENS (Robert) 1864. Engelsch. Journalist en romanschrijver. Hij trok de aandacht door den roman, die later voor het tooneel werd bewerkt, De Tuin van Allah. Het verhaal speelt in de Afrikaansche woestijn. Een katholiek Engelsch meisje trouwt onwetend met een man. die later blijkt monnik

VERTAALDE WERKEN

247

te zijn geweest. Zij verlaat hem met haar kind en hij keert terug naar zijn klooster. Het is een troebel boek, ongezond romantisch en au fond verkeerd.

De Stem van het Bloed, een Italiaansche geschiedenis overloopend van antiBella Donna, van een vrouw die haar man wil vergiftigen om

clericalisme. —

vrij te zijn en zich in de armen te werpen van een Turk, die haar echter aan de deur laat zetten, omdat hij alweer een andere minnares heeft. Het boek zegt niets en deugt niet. — De Vrouw met den Waaier is van hetzelfde soort ; heete lectuur, die men niet tot de onschuldige mag rekenen. — Het Heilige Land, ongeloovig en juist omdat de beschrijvingen zoo aantrekkelijk en suggestief zijn, heel gevaarlijke lectuur.

HILL (Headon). Engelsch. De Patient van den Dokter — Een Samenzwering — Betrapt.

Onschadelijk,

zoow el het eerste, een politie-roman, het tweeds een nihilistische geschiedenis, en het laatste, een tragisch boek.

HILLERN (Wilhelmina von) 1838. Duitsch. Naam van Mevr. W i 1 h. Di e m e r, dochter der tooneelspeelster B i r c h- P f e i ffe r. Zij werd katholiek, maar hare verbeelding bleef haar parten spelen en zij bleef eene op sensatie beluste. Llit eigen Kracht, — en

de sterke karakter teekening :

genietbaar voor ouderen, maar een monnik en

En Zij Komt toch,

Gier-Wally,

blijven

de liefde in het hart van

Aan 't Kruis, een roman uit Ober-Ammergau, doen geloovige

Christenen aan als iets ergelijks. Er zit wat hysterie in beide laatste boeken.

HIRSCHFELD (Georg) 1873. Duitsch. Begonnen als naturalist, bleef hij steken bij het zwoele, zinnelijke en sensationeele. Het is feuilleton-lectuur met een bijsmaakje, dat prikkelt. Thea's Handen,

ruw is het boek niet, maar het brengt den lezer in een atmos-

feer van ziekelijke erotiek en zondige begeerten. Ofschoon deze vertaling verscheen in een groot dagblad, lijkt het ons toch geen lectuur voor alien.

HOCKING (Joseph) 1855. Engelsch. Predikant en schrijver van stichtelijk protestantsche verhalen, zooals God of de Mammon — Door God Verworpen. Maar hij kan ook hatelijk anti-katholiek zijn als in Norman Lancaster. Een schrijver, van wien elk boek voorzichtigheidshalve getoetst moet worden. HOCKING (Silas Kitto) 1850. Engelsch. Methodistisch predikant, schrijver van een dertigtal verhalen of

248

VERTAALDE WERKEN

romans, die alle goed protestantsch zijn, maar niet juist de geeigende lectuur voor katholieken geven : Eindelijk Hereenigd, is goed — De Mensch wikt, maar God beschikt --- Haar Benny — Na langen Strijd — Het Leven van Domin6 Weert.

HOCKER (Paul Oskar) 1865. Duitsch. Zorgde voor ontspanningslectuur zonder eenige bepaalde strekking. Argusoogen — Op blanke Vleugelen --- Het gelukkige Eiland.

In dit laatste

boek verlaat een dwaze vrouw man en kinderen om als zangeres een onzekere glorie na te jagen. Met de grootste lichtvaardigheid wordt besloten tot echtscheiding. Zoo jets vindt men herhaaldelijk bij HOcker, maar anders is zijn werk behoorlijk.

HOFFMANN (Agnes) 1860. Duitsch. Een van de beste schrijfsters voor grootere raeisies. Haar boeken hebben een licht protestantsch tintje b y.: Toch Gelukkig, hetgeen in de vertaling van haar boeken heel gemakkelijk is weg te laten, zooals blijkt uit : Prinsesje van Beakenhof -- Lize van den Post — Eefje van den Dokter.

HOFFMAN (Franz) 1814-1882. Duitsch. Was uitgever van „Der Deutsche Jugendfreund" en schrijver van een groot aantal verhalen voor jeugd en yolk. De meeste zijn in onze taal vertaald en worden nog steeds herdrukt: Twee Vrienden — In Oorlog en Vrede — Op Vijverhoek -- Bij den Boschbaas — De Geluksdaalder — Hoe Alles te Recht komt -- Een Amsterdamsche Koopmanszoon -- Loon naar Werken -- De Laatste van zijn Stam, enz. enz. Zijn boeken zijn onberispelijk.

HOFFMANR (Heinrich) 1809-94. Duitsch. Geneesheer, dichter, tooneelschrijver en bekend door zijn jongensboek „Der Struwelpeter," dat in 't Nederl. werd vertaald: Piet de Smeerpoes. HOME (Andrew). Engelsch. Schrijver van onderhoudende jongensboeken met echte en daarom niet altijd parlementaire jongenstaal. Door Dik en Dun — Brave Bob -- Jacob de Vondeling — De Spion op School — Het Geheim van den Schooljongen — Jaap en Ben — Dick en zijn Vrienden — Jacob Rensum.

249

VERTAALDE WERKEN

HOPE (Anthony) 1863. Engels& alder dezen naam werd A n t h o n y Hope Hawkins bekend door zijn De Gevangene van Zenda, een mengsel van satyre en romantiek, van grappenmakerij en humor. Het is een soort filmwerk voor den geest. Een beduidend Mensch,

waarin een gewetenloos man en niet erg scrupuleuze

vrouw optreden, is niet voor den eerste den beste. —

De Geest van den 'lifter,

eene legende door eene verloofde gebruikt om een vriend te ontmoeten, van wien zij meer houdt en met wien zij ten slotte trouwt. Een overdreven romantisch dingetje.

HOUSMAN (Laurence) 1867. Engelsch. De Schaapskooi, geschiedenis van een eigenaardige, door eene vrouw gestichte godsdienstige sectie. Om de vreemde beschouwingen op religieus gebied is het boek verwerpelijk.

HOYT BRAINERD (Eleanor). Engelsch. Levensdurf, prettig, onschuldig boek voor iedereen.

HUCH (Friedrich) 1873. Duitsch. Pitt en Fox,

over de uiteenloopende wijzen, waarop zij lief hebben. de ge-

broeders Pitt en Fox Sintrup en hun weinig respectabele vader. Het is werkelijk geen verkwikkelijk boek, en het verblijf in de wereld van die onklare en zinnelijke kerels werkt op niemand ten goede.

HUCH (Ricarda) 1864. Duitsch. Een der eerste vrouwen die promoveerde in wijsbegeerte, was secretaresse der stadsbibliotheek en leerares, huwde met den. geneesheer Cecconi. Zij is pessimistisch, dan weer van een uitgelaten vroolijkheid. Llit de Triomphsteeg, tot een geheel verwerkte schetsen van dieven, moordenaars, bedriegers en deernen eener volkswijk in een Italiaansche stad. Die levens zijn al niet opwekkend. en als er dan nog bijkomt het volkomen misverstand der schrijfster van het catholicisme, is er alle reden om dit bock af te keuren. Het Leven is een korte Droom,

ondergang van een koopmansfamilie ; schuldige

liefde. En als in de meeste barer boeken een heidensche levensopvatting. --

De Zaak Deruga,

over eene erfenis en beschuldiging van moord, is voor lezers,

die de ironie kunnen verstaan en misschien genieten. Over het algemeen zijn de boeken van Ricarda H u c h voorbehouden lectuur voor ontwikkelde en ervaren lezers.

'250

VERTAALDE WERKEN

HU DSON (William). Engelsch. De schrijver is een reiziger en natuuronderzoeker. In

De Geheimzinnige Vrouw hoort hij van een vrouw, die in het woud heerscht

over planten en dieren en voor wie de Indianen bang zijn. Hij gaat er op uit en vindt een mooi meisje, dat voor liefde wel toegankelijk is. Het slot is tragisch, het verhaal lijkt een sprookje, maar niet voor de jeugd.

HUE (Gustave) 1873. Fransch. Heeft eenige boeken geschreven, die geen aanbeveling verdienen. Maar boeiend en onberispelijk is zijn verhaal uit de Fransche Revolutie De Jagers van den Koning. HUGO (Victor) 1802--1885. Fransch. Een dichter van groot talent, van prachtige verbeelding, die hem echter niet zelden opjoeg tot delirium, van magnifieke beeldspraak en valsch vernuft, van schitterende woordkunst en fijn gevoel naast belachelijke en zinledige woordpralerij en valsch pathos. Over het Christendom schreef hij schoone bladzijden, hetgeen hem niet belette, elders en herhaaldelijk, het te belasteren. Zooals in Notre-Dame van Parijs, waarin een karikatuur -van den priester. Het boek staat met name op den Index (1834) evenals de roman De Ellendigen (decr. 1864.) Dit laatste boek is een socialistisch heldendicht, verheerlijkt de revolutie, de ongehuwde moeder enz. Het overige werk van Victor Hugo is te leven door hen, , die de gave des onderscheids goed bezitten en ontwikkeld genoeg zijn om zich door den profetischen toon van den dichter niet te laten overrompelen. Les Chatiments verdient beslist te worden afgekeurd. 'HULL (E. M.) Engelsch. Deze schrijfster is niet bang voor gedurfde tafereelen, als zij ons rondvoert door Japan, de achterbuurten van Parijs of het lichtzinnige leven der hoogere kringen, zooals zij doet in : De Schaduw van het Oosten,

en in De Sheik is zij wellicht niet al te realis-

tisch in hare beschrijving, maar er hangt toch een zwoele atmosfeer over het verhaal van den Engelschman, die leeft in de woestijn als een Sheik en zich meester maakt van een trotsche Engelsche en haar volgens bedouinen-moraal -tot de zijne maakt en haar trots temt, totdat zij beiden echt op elkaar verliefd worden. Voor gevoelige lezers is het minder geschikt.

251

VERTAALDE WERKEN

HUME (Fergus). Engelsch. Het Verloren Testament,

is volmaakt onschuldig. —.

Het Meisje uit Malta,

minder onschuldig wegens de echtbreuk --- Het Geheimzinnig Genootschap — De Geheimzinnige Koningin, zijn eenvoudige, onschadelijke detective-verhalen.

HUNGERFORD (Margaret Wolfe) 1855-97. Engelsch. Een Iersche romanschrijfster, die veel anoniem schreef of onder den naam „The Duchess." De Dames Grace,

is wel een humoristisch en met zijn knorrigen, menschen-

hatenden held, een karaktervol verhaal. —

Chloe's Geheim,

kan iedere vol-

wassene lezen, maar het wemelt in dit boek van nare en onsympathieke karakters.

HURST (Fannie). Amerika. Schreef De Sloo f,, een moderne realistische roman. In een zeemanslogement werd zij geboren : vader onbekend en moeder stierf. Twaalf jaren trok de waardin partij van Naar werkkracht, toen kwam zij als dienstbode in eene familie en werd moeder door den zoon des huizes. Zij besteedt het kind uit ; woont samen met een huisknecht om dicht bij het kind te kunnen zijn, komt tenslotte bij een weduwnaar, wiens huisgezin zij opknapt. Een sloof, een goedigerd die alles met zich laat doen, maar van moraal of godsdienst geen flauw besef heeft. De teekening is uitstekend geslaagd ; wellicht bedoelt de schrijfster te wijzen op het mensch-onwaardig bestaan van zulk een wezen ? Het is een boek, dat ernstig moet worden voorbehouden. HUTCHINSON (Arthur. S. M.). Engelsch. Werd geboren. in Indie, liet de geneeskunst varen en besteedde zijn tijd en talent aan den roman. Een groot, niet geheel verdiend succes, had hij met Als de Winter komt,

een heel romantisch en sentimenteel verhaal van een

goeden man, die de klappen krijgt. Het is volstrekt geen lectuur voor iedereen — De Gelukkige Held, een aantrekkelijk verhaal van een jongen wien alles ontgaat. Zijn geboorterecht, zijn fortuin, het meisje dat hij liefheeft. Niet voor jonge lezers --

Burgerrecht

wijst de vrouw op de taak, die zij in het

gezin heeft te vervullen. Om hetgeen de kinderen overkomt wegens het ontbreken van toezicht der moeder, eenigszins voorbehouden, tenminste niet voor al te jeugdige lezers.

HUTCHINSON (E.) en GOODCHILD (G.). Engelsch. Het Recht tot Staken,

aangrijpende geschiedenis ; tegenover de stakers, staakt

252

VERTAALDE WERKEN

een dokter, wiens zoon men doodde toen hi) zijn plicht deed. Het is een spannend conflict. Niet voor te jonge lezers. Tot tooneelstuk bewerkt, behaalde het groot succes 66k in ons land.

HUTTEN (Bsse von). Engelsch. Aan al de boeken van deze schrijfster is een luchtje en men kan haar beschouwen als voorloopster van de latere romanschrij vende garconnewijfjes. Pam, is een gevaarlijk boek en zal wel menig meisje ten ongeluk zijn geweest. Een inleiding tot de vrije liefde. — Hoe het Pam vender Ging, teekent den terugkeer van Pam van haar vrije denkbeelden. Dus heelemaal volgens het recept, eerst uit de rails loopen en dan rangeeren. liefdheden.

Liefdes Triomf,

Kingsmead,

vol van laffe ver-

een stervende vrouw kiest haar opvolgster en

Schoonmoeders Onze Vrouwe van de Beuken,

legt de handen van haar man en de uitverkorene in elkaar.

Het groene Verband — De Stralenkrans

't is voor weinig ontwikkelde lezers geen kost en voor anderen deugen de boeken niet, omdat zij te leeg zijn.

HUTTEN (L. M. Freiin von) Duitsch. Niet te verwarren met de Engelsche schrijfster van „Pam." Deze is juist haar tegenbeeld en huldigt een degelijke moraal. In

Voistreden, laat zij een nobelen man, die door zijn vrouw is verlaten, en

een rein, godsdienstig meisje de liefde die zij voor elkaar koesteren, bedwingen tot den dood. Een aandoenlijk verhaal, voor alle oudere lezers.

HUYSMANS (joris Karl) 1848-1907. Fransch. Een realistisch schrijver, in den beginne zwart van pessimisme, cynisme en zinnelijkheid. Er zijn maar een paar boeken van hem vertaald, meen ik, maar het is goed hier toch aan te geven welke zijner boeken leesbaar zijn. A vau 1' Eau En Rade, En ménage Marthe — Les soeurs Vatard La-Bas is het verschikkelijkste boek van ontucht

zijn boeken, die niet deugen.

en heiligschennis, de beschrijving der „Messe noire", dat ik ooit onder de oogen heb gehad. Zola heeft zoo iets walgingwekkends nooit geschreven. Hij bekeerde in 1892 maar ook de boeken na zijn bekeering bevatten nog altijd eleinenten die men bij een katholiek schrijver afwezig zou wenschen.

En Route, La Cathedrale — Sainte Lidwine de Schiedam, L'Oblat, met een tikje ironie, waar ze niet te akelig plat en ruw soms. pas komt. — Les Foules de Lourdes, niet stichtend. Maar voor ervaren lezers, die zich niet licht ergeren, noemen wij

met een flunk voorbehoud. —

VERTAALDE WERKEN

253

IBANEZ (Vincente Blasco) 1867. Spaansch. Een revolutionnair afgevaardigde, wild hartstochtelijk en schreeuwerig anti-klerikaal. Naast dramatische kracht en levendige voorstelling, toont hij als schrijver dezelfde ongewenschte hoedanigheden : scheldt tegen priesters en Kerk, is zwoel erotisch en grof in realistische uitbeelding van alle menschelijke passies. Waar Oranjeboomen bloeien, akelig erotisch ; wilde beschrijving van lichaamsDe Vloek, zeer anti-godsdienstig en voor katholieken volstrekt af te keuren. — Wijn en Liefde, een hartstochtelijk boek, verkrachting en moord. — Bloed en Zand, van stierenvechters en razend hartstochtelijke massa. Ernstig voorbehouden. -- Eene Liefde op de Balearen, in den aanvang eenige hatelijkheden tegen de katholieke geestelijkheid ; overigens behoorlijk. — De Vier Ruiters van den Apocaltips. Het eerste deel is hartstochtelijk en broeierig, maar overgave. —

de in Frankrijk voortgezette geschiedenis tijdens den oorlog is goed. In zijn geheel is het boek voor volwassen lezers.

IBSEN (Hendrik) 1828-1906. Noorsch. Ongetwijfeid Noorwegens grootste tooneelschrijver. Zoon van een reeder, die zijn fortuin verloor, had hij een moeielijke jeugd en werd hij de bittere pessimist, die uit ongeveer al zijn stukken spreekt. Hij stelt steeds vragen, maar geeft zelf nooit een antwoord, zoodat hij de menschen in onrust en twijfel brengt. Hij was officieel dramaturg aan het theater te Bergen, later in Kristiania, verliet in 1866 zijn land en vestigde zich in Rome, later in Duitschland. Zijn eerste drama's zijn ontleed aan romantische Noorsche Sagen. Brand -- Peer Gynt, de schrijver verzet zich tegen het Christendom. — Keizer en Galilaeêr, met Juliaan den Afvallige verklaart hij heidendom en christendom dood en verwacht het "derde rijk". In zijn sociale stukken pleit hij in Nora (Poppenhuis) voor de vrijheid der vrouw. In Spoken, wordt de erfelijkheidskwestie behandeld, moet een kind lijden om de uitspattingen zijns vaders. —

De wilde Eend, een sombere visie op het Ieven, dat leugen en conventie is. ---- Een Vijand des Volks, hoe een weldoener des yolks door het yolk wordt miskend en mishandeld, — Hedda Gabler, echtbreuk en zelfmoord. -- Steunpilaren der Maatschappij, over uiterlijke eerbiedwaardigheid en innerlijke boosheid. — Bouwmeester Solness, de angst voor den naderenden ouderdom en het vergeten worden. -- De Komedie der Liefde, een satyre op de huwelijksliefde. — In Kleine Eyolf en John Gabriel Borkman, teekent hij door zonde verwoeste levens. Zijn laatste stuk is als een aanklacht tegen zich zelf : Als wij Dooden Ontwaken, als de kunstenaars wakker worden uit hun droom en zien hoe weinig zij mensch zijn geweest.

254

VERTAALDE WERKEN

Ibsen heeft harde waarheden gezegd, maatschappelijke wonden aangewezen, maar nooit een middel ter genezing. Sommige zijner stukken kunnen een invloed ten goede hebben gehad. De meeste echter wekken een geest van pessimisme en onverschilligheid. Peer Gynt ..--, Brand ---- Reizer en Galilaeer zijn anti-godsdienstig, gevaarlijke lectuur. Hedda Gabler is zwoel. De andere stukken kan men als lectuur voor zeer ontwikkelde lezers beschouwen. IHLENFELD (j.) Duitsch. Wereldveroveraars — Ruth, beide boeken verhalen van het leven der eerste christenen. Daar komen heel mooie tafereelen voor in deze verhalen, maar in hun geheel doen zij den katholieken lezer wat vreemd aan. Hetzelfde geldt van

De Joodsche Slavin,

dat ook speelt in den tijd van het jonge christendom,

ILG (Paul) 1875. Duitsch. Deze Duitsche-Zwitzer schreef De Kleine Mathias, van een onecht knaapje dat door zijn natuurlijken vader uit het water wordt gered. terwijl hij zelf verdrinkt. Om de beschouwingen van den schrijver is het zeker flunk voorbehouden lectuur.

IRVINE (Alex) Engelsch. De Heilige in haar Hoekje,

een arme vrouw, die door haar blijmoedigheid het leven van vrouw en kinderen zonnig weet te makers.

IRVING (Washington) 1783--1859. Amerika. Schrijver van historische werken en guitige romans. Zijn A. History of New York by Diedrich Knickerboker is een vermakelijke satyre op de oude hollandsche nederzetting te Manhattan Island. In Amerika een klassiek boek. Vertaald vinden wij Rip van Winkle, ontleend aan Irving's Sketch-Book. Het is een geestige scherts. IVOI (Paul d') 1856-1915. Fransch. Onder dezen naam schreef de anti-clericale journalist Charles D e l e u t r e een groot aantal zeer fantastische boeken. Zijn ongodsdienstige aard komt in sommige voor den dag en daar zij bestemd zijn voor groote jongens keuren wij die boeken of : Patriottenstrijd en Heldenmoed —, Nilia, de Commandante .— De Neef van Lavaréde — Een Onoverwinnelijk Drietal, Om andere redenen worden minder geschikt geacht voor de jeugd : Krekel bij de Boksers —, Dalia's Eed. Afge-

VERTAALDE WERKEN

255

De Overwinnaars van het Goud — Dick Fann en de Radiumdieven -- Met een Kwartje de Wereld rond -- Vrijbuiter Triplex — Jud Allan, de Ridder der Duisternis -De Meester van de Blauwe Vlag --- Miss Mousqueterr -- Doctor Mystero -- Sergeant Kordaat -- Millionair tegen Wit en Dank -- Naar het Land der Druzen, zien van het overdreven fantastische, zijn goed te noemen

JACOBS (William Wymark) 1863. Engelsch. Ontleende zijn onderwerpen grootendeels aan het zeemansleven en vertelt met veel geest. De Klippen Omzeild, een wereldreis om een vrouw. — Kapitein Bower's Belofte --- Humoristische Vertellingen -- Tegen Wind en Stroom -- Vijt Jaar onder Water, avonturen van een verliefden schipper. Het is alles aardige en onschadelijke ontspanningslectuur.

JACOBSEN (Jens) 1847-1885. Deensch. Niels Lyhne,

verhaal van een Deenschen landedelman, een zoekenden vrij-

denker, die zich telkens het geluk, dat hij meent te hebben gevonden, ziet ontgaan. De karakter-analyse is scherp. Voor ontwikkelde lezers.

JACQUES (Norbert). Dr' Marbuse, de Speler. Zie bijvoegsel.

JALOUX (Edmond) 1878. Fransch. Kreeg in 1920 van de Acadëmie den grooten prijs voor literatuur. De Liefde

van

Cecile Fougeres,

alleen voor rijpere lezers geschikt. Jaloux

is over het algemeen een zeer zinnelijk schrijver en bijna al zijn boeken zijn in meer of minderen graad scabreus. Uitgezonderd

l'Escalier d'Or.

JENKINS (Herbert). Engelsch. Schrijver van grappige, soms geestige boeken : De Avondclub -- Avonturen van Bindle -- Hoofdstukken uit het Leven van Joseph Bindle, de boeken zijn niet verkeerd, maar soms wel van wat grove grapjasserij en de wijsneuzigheden over godsdienst van den ordinairen Bindle maken den lezer wel eens wat ongeduldig.

JEROME (Jerome Klapka) 1859. Engelsch. Mengde in zijn boeken dwaasheid en gevoeligheid door elkaar en wist daarmede een aardig succes te bereiken. Drie Man in een Boot — Drie Man op een Fietstocht.

Het eerste is de grappige beschrijving van een boottochtje op de Thames ; het tweede van een

Schetsen in Paarsch, Blauw en Groen -- Kijkjes door een beslagen Bril — Grepen uit het Leven. Allen verzamelingen van humoristische verhaaltjes, waar niets op aan te merken valt. In Paul Kelver

tocht door Duitschland —

VERTAALDE WERKEN

256

(I De Man in het Grijs. II Paul zoekt zija Weg) verhaalt hij van zijn eigen jeugd, zijn zorgelooze vader en moeder, zijn ontwikkeling als journalist en schrijver. Ofschoon de humor niet ontbreekt, is het boek toch ernstig en vaak aandoenlijk. —

Zij en 1k,

geestig verhaal voor volwassenen.

JERUSALEM (Else) 1877. Duitsch. in vertaling alleen bekend Het Roode Huis, een slecht boek dat speculeert op sensatielust. Al de boeken der schrijfster, die veel belang stelt in de afdwalingen der liefde (Venus am Kreuz) — in de opkomst en bloei van een bordeel (Der heilige Skarabaeus), geven schandaallectuur. JESKE-CHOINSKI (Th.). Pool. De Groote Strijd, tegen de Christenen De Laatste Romeinen, in hun worsteling

Van dezen schrijver werden vertaald : onder Keizer Marcus Aurelius en

met de opdringende Germanen ; zijn niet iedereen in handen te geven.

JESSEN (Franz de). Russisch. Kratia, is een lief meisje, een goede vrouw, die een anderen dan Naar eigen man lief krijgt. Als deze sterft weigert zij uit een geest van boete den ander te huwen. Het boek geeft een interessanten kijk op het leven der hoogere kringen in Rusland, dat nu juist niet altijd blijk geeft van hooge opvattingen. Voorbehouden.

JOERGENSEN (Jens Johannes) 1866. Deensch. Deze bekeerling tot het katholicisme schreef over zijn gang naar de Kerk en verder hagiografisch en devoot De Weg naar het Licht -- De uiterste Dag -- In den Hooge — Roomsche Heiligenbeelden -- Sint Franciscus — St, Catharina van Siena -- De H. Birgitta .-- Gelijkenissen — Levensleugen en Levenswaarheid, alles voor ontwikkelde lezers. Maar de Klokke Roeland, een opgewonden oorlogsboek, dat op walgelijk realistische wijze de gruwelen der in Belgie vallende Duitschers tijdens den oorlog beschrijft, is of te keuren.

JOHANSSON. Deensch. Roodhaar ; I De Lynx ; II De Zoon der Velden ; III Het Geheim van de Schuur. Een verwarrende en zinnelijke cyclus van veel passie en ontrouw4 Afgekeurd.

JOUGLET Rene. Fransch. Het Eenzame Kind,

slachtoffer van echtscheidende ouders. De moeder sterft en

het wanhopige kind zoekt den dood. De strekking is tegen echtscheiding. Voor groote lezers is het boek goed.

VERTAALDE WERKEN

257

JUNGER (Nathanael). Duitsch. Schuilnaam van den predikant N. R u m p. Hij vervalt veel in den preektoon, en de meeste zijner romans zijn voor ons te protestantsch. Een staal van zijn talent kan men bezichtigen in De Ondergang van de Bokelhoeve. Een koppige boer, die zijn zoon niet wil laten studeeren, is oorzaak van den dood van vrouw en zoon. Als boete geeft hij zijn rijkdommen weg aan liefdadige stichtingen. Ook door ons is dat verhaal te waardeeren,

KAHLENBERG (Hans von) Duitsch. Onder dezen naam verbergt zich Helene Keszie r, die gelijk heeft dat ze haar slechte, geraffineerd pikante, heel erg immoreele boeken niet met haar eigen naam teekent. In het hollandsch: Lentestormen, ontwikkeling van een jong meisje tot goddeloosheid en onkuischheid. Weerzinwekkend boek. Heel het oeuvre dezer schrijfster is of te keuren. KAISER (Isabelle) 1866. Duitsch. Schreef in bet Fransch en Duitsch. Al haar boeken zijn vroom katholiek. Vertaald o. a : Onze Vader.

KaLMaN (Mikszath). Hongaar. Van hem bezitten wij in vertaling een ontroerend verhaal De Wonderparaplu, dat ook literaire waarde heeft. Voor volwassen lezers. KARKAVITSAS (A.) N. Grieksch. De Bedelaar.

(Ruw ; bijgeloovig ; vies. Ernstig voorbehouden.)

KELLER (Gottfried) 1819—.1890. Duitscher. Een der beste Duitsche vertellers. Als Conscience voortgekomen uit het y olk, opgevoed in behoeftige omstandigheden. Zoekt eerst zijn talent in het schilderen, vergeefs. Hij trad op met revolutionaire gedichten ; ontving eene ondersteuning voor de universiteit en verloor daar zijn geloof, wat hij ook nooit meer heeft teruggewonnen. In zijn romans treft men nog wel eens bittere uitvallen tegen het christendom en vooral de katholieken moeten het ontgelden. Overal vindt men nog Romeo en Julia van het Land, een der novellen uit zijn boeken : „Die Leute von SeldSTANDAARD-CATALOGUS 17

VERTAALDE WERKEN

258

wyle." Scheiding van twee lievende boerenkinderen door de onderling vijandige ouders. Verboden lectuur is zijn werk niet. KELLER (Helen) 1860. Amerika. Zij was blind en doofstom, maar slaagde erin op 44 jarigen leeftijd een universitairen graad te behalen. Hare boeken zijn geen gewone lectuur (ook al niet om de levensopvatting van de schrijfster), maar zij geven een zeldzamen kijk op een voor de meeste menschen afgesloten wereld : Mijn Levensgeschiedenis -- De Wereld waarin ik Leef — Flit het Duister -Het Lied van den Steenen Muur.

KELLER (Paul) 1873. Duitsch. Uitgever van bet schoone familie-tijdschrift „Die Bergstadt," waarin echter de laatste jaren herhaaldelijk viel te speuren een zweem naar pantheistische gevoeligheid en natuuraanbidding. Hij schreef goede romans ; vertaald werden Een Boschkuur in den Winter ,-- en -- Een Muzikantentocht. KELLERMANN (Bernhard) 1879. Duitsch. Zelfs in zijn romans pleegt hij lyriek en men kan zelden aan het geval ontkomen dat, gelijk Geiszler eens zeide, alles „pose" is bij dezen schrijver. De Dwaas, literair zijn beste werk, maar zeker voorbehouden lectuur. — De Tunnel, een roman van staal en ijzer en ontzagwekkende menschelijke ondernemingen. Het is geen boek voor iedereen. --- Ingeborg, is een lierzang van liefde en passie ; kunstmatig opgeschroefd van stijl. Het is geen goed boek. ---

De 9de November,

een oorlogsroman ; een hekeling van Duitsche toestanden

in het land, van de onbezorgdheid veler voornamen en van de regeerende militairen. Zeer hartstochtelijke episoden. — Schweedenklee's Avontuur is zeer onverkwikkelijk. Het is een vrijgezel zonder veel fatsoen en zeden, en hem wordt de zorg toevertrouwd van een ouderloos meisje, dat waarschijnlijk zijn eigen buiten echt geboren dochter is. Nu krijgt hij haar lief en de kwestie, die hem niet met rust laat is de twijfel omtrent haar geboorte. Gelukkig huwt het meisje een jongen tooneelspeler. 't Is een heel troebel boek,

KENJIRO TOKUTOMI. Japansch. Narni-Ko. Onschuldig verdachte en verlaten vrouw. Volwassenen.

KENYON (Camilla). Engelsch. Spaansche Dukatons, een verhaal van zoeken naar een schat,

VERTAALDE WERKEN

259

die ergens op een verlaten eiland verborgen moet liggen. Een kordaat meisje, een zenuwachtige tante en een verrader geven fleur aan de avonturen. KERRUISH (Jessie Douglas.) Engelsch. Miss Haroen al Radsjid, een vrouwelijke detective, die het speurtalent van haar vader in zich aanwezig voelt. Onschuldig.

KERSCH (P. A.) Duitsch. De Zonden der Vaderen, een verkeerd boek. De zoon van een dronkaard vertelt van zijn slechte leven en beweert dat het hem onmogelijk is anders te zijn, omdat hij erfelijk is belast.

KEY (Ellen) 1849. Zweedsch. Een radicale vrouwenbeweegster, die wel Been romans schreef, maar wier boeken als romans werden gelezen en nog steeds, zelfs in de meest moderne leesbibliotheken, voorhanden zijn. Ook hare theorie van liefde en huwelijk kan niet door den beugel. Af te keuren zijn De Moedige Vrouw —, De Nieuwe Maatschappij —, De Eeuw van het Kind .De Weinigen en de Velen — De Ethiek van Liefde en Huwelijk.

KIELLAND (Alexander Lange) 1849,-1906. Noorsch. Was burgemeester van Stavanger en schreef romans met sociale strekking. In Schipper Worse, teekent hij hoe een familie van beteekenis achteruit gaat en kleine burgers bovenkomen. — Vergif, voor kinderen en jongeren is de onwaarheid en huichelarij der grooten, die langzamerhand de eerlijkheid en oprechtheid van het opgroeiend geslacht verdringt. In Fortuna wordt een schildering opgehangen van dat bedrog ; de naam der novelle is de naam eener fabriek, die eigenlijk een groote oplichterszaak is. Geen dezer boeken is te beschouwen als familie-lectuur.

KING (Basil). Engelsch. De Straat genaamd de Rechte, wel een mooi boek. maar het vraagt lezers, die wat van het leven weten. —, De Macht der Liefde, een jongen man van goeden huize, verslaafd aan den drank, maakt zich schuldig aan inbraak en wordt door een meisje daarbij betrapt. Door liefde tot haar weet hij zich te overwinnen.

KINGSLEY (Charles) 1819-1875. Engelsch. Anglikaansch predikant ; later hoogleeraar in de Geschiedenis te Cambridge. Hij was een zoogenaamd christen-socialist.

VERTAALDE WERKEN

260

De Waterkindertjes, een Sprookje voor een Landkind,

verhaal van een schoor-

steenvegertje, dat de wonderen onder water leert kennen en opvoedkundige wenken ontvangt. Voor onze kinderen niet geschikt. Zijn radicale en socialistische hervormingswenschen sprak hij uit in de romans Alton Locke (een arbeider in Londen). — Gist, over den ellendigen toestand der landarbeiders. Ook de godsdienst haalt Kingsley er bij, hetgeen hem nooit is toevertrouwd. In

Hypatia,

strijd tusschen de Helleensche en Christelijke bescha ving in de

15e Eeuw. De Christenen zijn bijgeloovig en de monniken woeste kerels. Het boek is slecht. In Westward ! Ho ! is hij niet zoo anti-katholiek als gewoonlijk, maar het is toch eng protestantsch. Ook met kardinaal Newman begon Kingsley eene polemiek en moest het jammerlijk afleggen.

KIPLING (Rudyard) 1865. Engelsch. Geboren in Engelsch-Indie waar hij de wildernis en de soldaten leerde kennen, waarover hij zoo gaarne schrijft. Hij verwierf in 1907 den Nobelprijs. Door Wolven opgevoed, in de Indische oerwouden. De bronstijd der dieren Flinke Zeelui, een verwend rijkeluiszoontje wordt aan boord van een visschersschip een flunk man. Voorbehouden. ---, Soldatengeschiedenissen, die wel niet verkeerd wordt onstuimig beschreven. Het is geen boek voor jonge menschen. ,—

zijn, maar men toch ook niet elkeen in handen geeft. Kamp en cantineleven. Nogal realistisch soms. --, Het Licht dat Verdween, uit het Leven van een oorlogsteekenaar. Een tragisch gebeuren. Voorbehouden. — Vele Vondsten, een dozijn verhalen, waarvan eenige niet voor allen geschikt zijn. -- Van

Dieren en Kinderen,

verhalen, grootendeels ontleend aan de

Jungle-Books van

den schrijver, zooals ook het genoemde : Door Wolven opgevoed.

KJARVAL (Tore). Deensch. Moeder, eene vrouw die zich geheel wijdt aan Naar gezin en trotsch is op hare kinderen. De strekking is goed : waarschuwing tegen kinderlooze huwelijken. Maar, wonderlijk genoeg, is er in het boek geen spoor van bovennatuurlijk Leven.

KLAUSMAN (A.). Duitsch. Zijn Proefjaar, bestaat daarin dat de jonge ingenieur door een rijke bezitster van mijnen voor een jaar tot bedrijfsleider wordt aangesteld. En dan trouwen ze natuurlijk. Volwassenen.

KLICKE (Franz). Duitsch. De Firma Christiaan Rosenkamp,

een protestantsch Christelijk Volksverhaal.

KLOPFER (K. E.). Duitsch. In hooge Krinqen,

een luchtig en lichtzinnig verhaal van een to veel lief heb-

benden vorst met zijn adjudanten. In alle opzichten een prul.

261

VERTAALDE WERKEN

KLUG. Duitsch. Heimwee, is een katholieke roman. Hoofdfiguur is een in den oorlog verminkte officier, die langzaam den vrede vindt in God. Het is geen kinderlectuur.

KNIES (Richard) 1886. Duitsch. Katholiek schrijver en dichter. Van zijn vertellingen noemen wij De Gil der Moeder. Voor alien. KOESTMINSKAJA (F. A.) Russisch. NI ijn Levenslot, opgeteekend uit den mond eener boerenvrouw, die verhaalt van haar leven, waarin zij veel heeft geleden maar haar leed met een doffe gelatenheid draagt. Het zijn onmenschelijke toestanden, welke wij bier leeren kennen. Voorbehouden.

KOROLEN KO (Wladimar) 1853 1921. Russisch. Deze schrijver verbleef jaren als balling in Siberie en schreef Schetsen van een Tourist in Siberie )— De Schetsen e Vertellingen Zonder Taal, grappig verhaal van een Rus, die zonder Blinde Muzikant een woord Engelsch te verstaan in Amerika zijn weg zoekt.

KRAG (Thomas). Noorsch. Schreef Frank Hjelm, dat voor een deel autobiografisch is. Wanda Hay, de geschiedenis van een verkeerd opgevoed meisje, dat ook als gehuwde vrouw en moeder barer plichten niet begrijpt. Door de ziekte van haar kind komt zij tot beter inzicht. Voor groote lezers.

KRAG (Wilhelm). Duitsch. Hoe Isaac Seehuusen een Jacobijn werd — Isaac, de Vrijbuiter. voor volMajoor von Knarren en zijn Vrienden, teekent hij een soort Falstaff, maar de karakteristiek van Shakewassenen bruikbaar ; maar interessant zijn ze niet. In

speare zit er niet in. Niet voor alien,

KRANE (Anne von) 1853. Duitsch. Deze katholieke schreef met stichtende strekking verhalen, legenden en romans. De Groote Zondares (Magna Peccatrix) is uit den aard der zaak niet voor Dan zullen de Steenen roepen, kan iedereen lezen. de jeugd.

KRUGER (Hermann Anders) 1871. Duitsch. Maakte ineens grooten opgang met

Gottfried Kampfer, een roman die zich met

paedagogische en godsdienstige vraagstukken bezighoudt. Speelt in Hernhutterskringen evenals

Kaspar Krumbholz.

Beide boeken zijn vertaald onder genoemde

titels. Goed bezien beteekenen zij niet veel en zijn ook niet aan te bevelen.

262

VERTAALDE WERKEN

KCIMMEL (Konrad). Duitsch. Een goed katholiek schrijver voor yolk en jeugd. Aan Gods Hand — In 't Zonnetje ---, Verpoozing.

KYNE (Peter). Amerika. Het Dal der Reuzen — Cappy Ricks .--, Cappy Ricks renteniert --- De Groote Kans --- De Avonturiers van de „Maggie- —, De Trots van Palomar --- Een Man van den Daad — Het Zware Offer, Deze boeiende romans zijn voor grootere lezers goed, ofschoon ze niet in alle deelen onberispelijk zijn. Het gefingeerde huwelijk b.v. in Cappy Ricks renteniert en het verhaal van een der matrozen over zijn schijnhuwelijk met een zwarte koningin, zijn niet in den haak.

LAFCADIO HEARN (1850-4 904) zie Hearn. LAGERLOF (Selma) 1858. Zweedsch. Zij verwierf in 1910 den Nobelprijs voor literatuur en vier jaar later werd zij lid van de Zweedsche academie. Met haar eerste werk maakte zij dadelijk opgang : GOsta Betting. Haar boeken zijn rein en de strekking is goed. Het protestantisme der schrijfster hindert andersdenkenden niet ; soms zelfs lijkt zij wat neutraal. Ook geeft zij soms blijk de katholieken to kunnen waardeeren. Haar boeken zijn echter geen lectuur voor de jeugd, als men dat maar voor oogen houdt. Geista Berling, bestaat eigenlijk uit korte verhalen, gegroept om Berling, den door drankzucht diep gevallen predikant, die door de liefde van een edele vrouw zijn ondeugd overwint. — Nils Holgerssons wonderbare Reis, kunstzinnig sprookje. — Het Huis Liljecrona, eenvoudig en aantrekkelijk verhaal van eene domineesdochter. ,--, In De Wonderen van den anti-Christ, wordt beschreven de worsteling van christendom en socialisme. Het verhaal speelt op Sicilie, waarvan prachtige natuurschildering. De schrijfster laat katholieken praktijken uitoefenen en bijgeloovigheden plegen, die ons wel wat heel vreemd lijken. -- Ingrid, heeft tot inhoud de zonderlinge liefde van een meisje tot een jeugdigen zwakzinnige. Het geheel is geplaatst in de schemersfeer van een sprookje. — Christuslegenden, verhalen uit het leven van Christus (De Heilige Nacht ; De Zweetdoek van de H. Veronica ; Onze Lieve Heer en de H. Petrus enz.). Voor sommigen heeft het den schijn alsof deze legenden ietwat rationalistisch getint zijn. — Oud en Nieuw, schetsjes, waarin soms een blundertje waar het katholieke zaken of personen betreft ; b.v. in „Santa Catharina van Siena". — Jeruzalem (I. In Dalecarlie . II. In het H. Land). Geschiedenis van boeren, die een soort van communistische samenleving willen gaan stichten

263

VERTAALDE WERKEN

in het heilige Land. Hun treurige ervaringen en hun terugkeer tot den gezonden handenarbeid. — De Koninginne van Kungahalla, vertellingen uit de Zweedsche geschiedenis of legende. —, Onzichtbare Ketenen, een bundel fijne vertellingen. Levensgeheimen, (De Zilvermijn ; Waarom de Paus zoo oud geworden is, een beetje vreemd, maar toch niet hinderlijk voor ons; enz.) — Marboeka, herinneringen uit het ouderhuis ; een hulde aan Naar lieve dooden. Een mooi, rustig boek. ,--- De Keizer van Portugal, een arme vader, wiens dochter den slechten weg is opgegaan, wordt krankzinnig. Het is een diep-tragisch boek. —, Nils

Holgerson's Wonderbare Reis,

is een aardig sprookje, 66k en vooral voor de

jeugd. De kleine Nils vliegt op den rug van een Bans over Zweden en krijgt zoo een nuttige en onderhoudende aardrijkskundige les. Het is vernuftig bedacht,

LAMARTINE (Alphonse de) 1790-1869. Fransch. Wij herinneren er hier maar even aan dat van hem op den Index staan Jocelyn —, Voyage en Orient --, La chute d' un Ange. LANDSBERGER (Arthur) 1886. Duitsch. Verwerkt zijn romans tot satyren, maar voelbaar niet om misstanden te verbeteren, maar om er sensatielectuur van te maken. Millionnairs, speelt in Joodsche kringen, waar rijke parvenus weerzinwekkend intrigeeren en kinderen om het lieve geld worden versjacherd. — Recht, leidt ons binnen in een wereld van ploerten, die niet eens schijnen te bevroeden dat zij zoo immoreel zijn. Het is ongezonde lectuur, waardoor niets wordt bereikt dan wellicht een hooger debiet van het boek.

LANGENSCHEIDT (Paul) 1860. Duitsch. Frissche, opwekkende lectuur geven zijn boeken zelden of nooit. Het is altijd jets sensationeels of jets sentimenteels. Zoo in Liefste Mijn, de jonge vrouw sterft en de man hertrouwt ter wille van het kind. Maar hij kan de goede tweede echtgenoote niet leeren lief hebben ; laat Naar het kind ter opvoeding en gaat weg om in de eenzaamheid te huilen over de eerste. Flauw.

LARSEN (Anker). Deensch. De Steen der Wijzen, een boek dat wij afkeuren niet alleen om de liefdesverhoudingen en den lustmoord, maar om de theosophie en de willoosheids-theorie van den mensch, die er duchtig in verwerkt wordt. In alle opzichten en voor iedereen verkeerd. LARSEN (Karl). Deensch. Zestien Jaar,

van een meisje dat vergeefs verliefd was, en door een verstan-

VERTAALDE WERKEN

264

dige vrouw wordt aangespoord om daar niet bedroefd om te zijn zooals haar moeder (wier man is weggeloopen) en haar zuster (wier verloofde is gestorven). De Biecht eerier Vrouw, die heeft ingezien hoe leeg en onbeduidend haar leven was. Voor volwassenen,

LATZKO (Andreas). Hongaarsch. De Wilde Man,

een zestienjarige leerlinge wordt verleid door haar leeraar.

Dat heeft zulk een invloed op haar, dat zij later man en kinderen door haar afdwalingen ongelukkig maakt. Beslist of te wijzen.

LAVERGNE (Julie) 1823-1886. Fransch. Novellen, zeer goede en aanbevelenswaardige lectuur, niet het minst voor jonge menschen. Op heel haar werk is ook het minste niet aan te merken. LEACOCK (Stephen Butler) 1869. Engelsch. Hij was geboren in Canada. Hij schreef wetenschappelijke werken, maar zijn naam is meer nog bekend door parodieen en leuke grappen : Nonsens-Verhalen. LEBLANC (Maurice). Fransch. De buitengewone Avonturen van Arséne Lupin,

een gentleman-inbreker zijn

over heel de wereld bekend. Zij verheffen zich niet boven het gewone peil der gewone avonturiers-romans. Er valt niets op te zeggen dan dat zij sommige, vooral jonge lezers, te gemakkelijk vertrouwd maken met de trucs en listigheden van deugnieten.

LEMCKE (Gynthe). Deensch. Offers der Zonde,

door uitspattingen zieke mannen, die hun onschuldige

vrouwen ongelukkig maken. Zulk een onderwerp in een roman behandeld, trekt op sensatie beluste lezers. Het boek is wellicht goed bedoeld, maar het is daarom nog geen goed boek. Bij Lange niet.

LEMONNIER (Camille) 1841-1913. Fransch. Werd geboren in Belgie en men heeft hem wel eens genoemd den „Belgischen Zola." Hij was aanvankelijk een brutaal realist en werd drie malen om pornografische geschriften vervolgd. Later zocht hij het in de psychologie. Het Ventje van Onzen Lieven Heer, is een weerzinwekkend oneerbiedig, of te keuren boek voor het gros der lezers. — Twee Vrouwen, van een student die zijn liefde verdeelt tusschen een jonge tooneelspeelster en een oudere nicht. Dit boek deugt niet.

265

VERTAALDE WERKEN

LEOPOLD (Svend). Deensch. De Groote Eros, wild hartstochtelijk en uiterst zinnen prikkelend boek, dat wij niet kunnen gebruiken.

LEROUX (Gaston) 1868. Fransch. Schreef uitsluitend politie- of crimineele romans, dezelfde prikkellectuur als onze tegenwoordige detective-romans. Geheel onschuldig zijn deze boeken niet, en ik vind er geen een bij, dat de rijpere jeugd in handen moet worden gegeven. In vertaling :

De Buitengewone Avonturen van Rouletabille, Reporter.

De

stukjes die onder dezen titel verschenen, werden ook afzonderlijk uitgegeven. --

Het Geheim van de gele Kamer -- De Parfurn van de Dame in 't Zwart --Verder Rouletabille bij den Czaar. Voor oudere lezers kunnen die dingen geen kwaad, maar veel moois is het niet.

LEWIS (Sinclair). Amerika. Babbitt. Het ligt niet aan den schrijver als men dit boek met verontwaardiging van zich wegwerpt, maar aan de figuur, die wordt uitgeteekend : den zakenman, geldverdiener, materialist, contractknoeier, zooals wij ze ook kennen, maar die in Amerika hun echten bodem schijnen te vinden. Babbitt is een leelijk, plat, grof man, die geld verdient en altijd meer verdienen wil en op alle mogelijke wijzen , tusschen den arbeid door eet, drinkt en zich zinnelijke avontuurtjes veroorlooft. In elk geval een voorbehouden boek, waarvan wij niet zouden kunnen zeggen wien het eenig nut of genot kan geven. LHANDE (Pierre) staat abusievelijk bij Hande (1') LIE (Berns), Noorsch. Dokter Kjelsberg, eene liefdesgeschiedenis die sentimenteel verloopt en eindigt met een treurig sterf bed. — In 't Wonderland, een dichterlijk verhaal van jonge liefde en vroegen dood. — Llit de Schaduw in de Zon, de levensloop eener vrouw, die zich koestert in het zonnetje van haar egoisme. Deze boeken zijn voor rijpere lezers.

LIE (Erik). Noorsch. Het Erfdeel der Vaderen,

vertelt van een rijken man, die eensklaps zich

bezwaard gevoelt door zijn bezit, omdat het werd verkregen ten koste van anderen. Hij tracht het kwaad te herstellen, tegen den zin zijner vrouw, die zijne fijngevoeligheid niet begrijpt. — Het Nest Verstoord, van een gelukkig gezin dat vrede en rust ziet verdwijnen, doordat ze het te veel buitenshuis gaan zoeken. Goed.

266

VERTAALDE WERKEN

LIE (Jonas) 1833-1908. Noorsch. Een schrijver die begon als romanticus en eindigde als realist. Er zit in sommige zijner boeken lets geheimzinnigs en het is werkelijk moeilijk te raden wat schrijver met de krachten en invloeden, waarop hij zinspeelt, bedoelt. De Ziener,

die duidelijk de toekomstige gebeurtenissen aanschouwt, welke zijn

leven zullen bepalen. —

Kobolden, sprookjes, waarin ook weer al de kleine Als de

invloeden, die op 's menschen leven werken, worden aangetoond. —

Zon ondergaat,

grootvader gevoelt hoe ontrouw het gezin bedreigt. De man Als het Scherm valt, wijst

zelf kan en wil het dreigend gevaar niet zien. —

er op hoe de menschen zich voor elkaar verbergen. Zij zijn samen op een schip, en als plotseling een gevaar dreigt, valt het scherm en komt hun ware aard aan den dag. —

Maisa Jons,

de geschiedenis van een huisnaaster, die

wij volgen op haar gang naar de verschillende naaihuizen, waar zij werkt. --

De Loods en zijn Vrouw,

ongemotiveerde naijver van een man tegen den man,

die vroeger ook een pretendent was. Hij wordt van zijne dwaasheid overtuigd. — Machtsbegeerte, waarin de moraal niet steeds onbedenkelijk is. — Een Slaaf van het Leven, van twee zoogbroeders, waarvan de een den ander, de bezittende den arme op hondsche wijze bejegent. Het eindigt met zelfmoord. Al de genoemde boeken zijn voor rijpere lezers.

LINDBERG—DORLETTE (Elsa). Zweedsch. Vertaald :

Zijn Melodie, van

een meisje dat model was van een schilder en

door hem verlaten, dien man overal zoekt. Malle theorieen over het veredelende der naaktheid. Afgekeurd.

LINNANSKOSKI (Johan). Russisch. Het Lied van de Vuurroode Bloem, is een boek van geweldige passie, dat niemand is aan te bevelen. — Vluchtelingen, een zeventig-jarige man trouwt een jonge vrouw en bemerkt dat zij hem heeft bedrogen en haar kind niet het zijne is. Op zijn sterfbed vergeeft hij haar. Ook bier weer felle passie. Toch minder voorbehouden dan het eerste verhaal.

LINDSAY (Russell). Engelsch. Rose Mary. Het boek deugt niet om de krankzinnige levensopvattingen. LOCKE (William) 1863. Engelsch. Bouwkundige en schrijver, door goeden stiji en guitigen humor aantrekkelijk. Pension Broccard, is feuilletonlectuur, die zich van andere niet onderscheidt. -Eindelijk Geland, een theater-artist of clown brengt het in den oorlog tot 9eneraal en trouwt tenslotte een meisje van stand. Er wordt in dit verhaal over

VERTAALDE WERKEN

267

vrije liefdesverhoudingen gesproken, alsof het zoo hoorde. ,--, Jasper Vellacot, een erfeniskwestie, voor groote lezers. --- De Blanke Dui f, echtbreuk. — Terug in het Leven, een raadselachtig boek, waarvan men bijwijlen niet weet of wat de schrijver beweert ernst is of kortswijl. --, De Verliefde Vagebond, een boek van allerlei dolle beweringen maar daar tusschen door, prachtig-rake opmerkingen. ---- Liefde's Zegepraal, een sloddervos van een schilderes en een suffe verzamelaar veranderen ook uiterlijk als bij tooverslag onder den invloed der ontwakende liefde. Er komen in de romans van Locke dikwijls genoeg onbehoorlijkheden op 't gebied van liefde, maar aan stuitend naturalistische beschrijvingen maakt hij zich niet schuldig. Zijn zonderlinge, wat vagebondeerende levensopvattingen, en zijn Fransche luchthartigheid maken zijn boeken echter voorbehouden.

LODGE (Oliver Joseph) 1851. Engelsch. Ben geleerd natuurkundige, hoogleeraar te Birmingham. Zijn zoon sneuvelde in den oorlog en dat schijnt den vader in verwarring te hebben gebracht. Hij schreef een paar boeken (Raymond or Life and Death) Het Leven na den Dood over spiritisme, waarin de geleerde geheel onder den invloed blijkt te staan van het kinderachtigste bijgeloof. Verboden lectuur. LON DON (Jack) 1876 — J 916. Amerika. Leidde in zijn jeugd een zwerversleven, verkeerde onder landloopers en smokkelaars, begon te studeeren en werd bekend als journalist en schrijver van vertellingen en schetsen. Van eenig geloof in een hoogere wereld is bij hem nooit een spoor te ontdekken, tenzij een dat wijst op zijn onkunde. Als de Natuur roept, van een bond, die weer vervalt tot het wilde leven in de wouden. — Pit-Tah, de grijze Wolf, tegenstelling van het voorgaand boek. Een wolf wordt getemd tot huisdier. — Jerry, een aardige hondengeschiedenis met veel avontuurs. -- Terry, de Broeder van Jerry, het leven van een bond in een beestenspel ; de gruwelijke martelingen bij het temmen der dieren. —

De Kruistocht van den Meteoor, een opwindende boottocht van eenige roekeloozen. Heel onschuldig. —. Tusschen de Wielen, vertelt uit het eigen leven onder de landloopers, die met de groote treinen gratis trachten te reizen van de een naar de andere plaats. — Onder de Goudgravers — Een ongelikte Beer, een enkele ongewenschte bladzijde. -- In Tweestrijd, een vrouw die niet weet of zij Naar eigen of een anderen man lief heeft, doodt zich. — John Barleycorn, tegen den drankduivel. — Elam Harnish, een man vol ondeugden, die onder den invloed zijner vrouw tot beter leven komt. Over God en godsdienst worden malle praatjes verkocht. -- De God zijner Vaderen, een bundel verhaaltjes, waarvan verschillende niet pluis zijn. —, Tusschen twee 1?assen,

268

VERTAALDE WERKEN

waarin een kapittel voorkomt dat het boek voor jonge lezers ongeschikt maakt, --- De Muiterij op de Elsinore, een weinig voorbehouden. — Een Dochter van de Sneeuwvelden, wat sterk erotisch. Genoemde boeken, als men rekening houdt met zich zelf en de bijgevoegde aanmerkingen, kunnen door volwassen

Het Dwangbuis, theosofische wijsheid. —, De Baanbreker, socialistische propaganda. — VOOr Adams tijd, waarin de schrijver lezers worden gekozen. Maar

een onverkwikkelijk leertje der menschelijke ontwikkeling uit de apen debiteert, zijn alle drie af te keuren.

LONG (William). Amerika. Schreef vele boeken, die zeer geliefd zijn, over het leven en streven der dieren. Men heeft wel eens gezegd dat hij zijn dieren te „wijs - voorstelt, soms alsof zij met reden en verstand zijn begaafd. In een zijner werken heeft Long verklaard dat hij wel degelijk het verschil tusschen rede en instinct aanvaardt. Wij vinden op zijn boeken Peen aanmerking te maken : Dierenleven in de Wildernis -- Langs Dierenpaden in het hoege Noorden -Op Herten uit -- Kijkjes in het Dierenleven -- Zonder Geweer op Jacht — De Grifze Wolf --- Op Zwerftocht, enz.

LONS (Hermann) 1866-1913. Duitsch. Hij is tien jaren dood en nu komen natuurlijk de vertalingen van zijn boeken los. Waar hij schrijft over het dierenleven is hij frisch en raak ; wat te veel en onbarmhartig jagersman echter. Wij hebben reeds Mummelman — Op de Bergwei -De Kraaienhut. Men houde echter in het oog dat in de laatste jaren, van 1908 ongeveer af, Lans zijn geloof kwijt was en de menschen, de boeren, die hij teekende alleen wezens waren van grove instincten. LOPEZ (Sabatino). Italiaansch. Van hem zijn bekend : De Derde Man — De afschuwelyke Ferrante en Cesarine, twee onzedelijke boeken, die in de kachel moeten. LOTI (Pierre) 1850-1923. Fransch. Onder dezen naam school de marine-officier Julien Via u d, noon van een predikant. Zijn droomerige manier van schrijven werkt narcotisch, zinbedwelmend. Men begrijpt hoe gevaarlijk zijn absoluut verkeerde leerstellingen worden, in zulk een vorm

VERTAALDE WERKEN

269

aangeboden. Hij gelooft niet aan God, niet aan de onsterfelijkheid. Hij huldigt de ontucht als een middel om bet troostelooze leven te vergeten of opwekkend te maken. Hij is in alle opzichten een demoraliseerend schrijver. Als onschadelijk wordt nog wel eens genoemd IJslandsche Visschers, maar men moet dat toch niet letterlijk verstaan ; er komen ten eerste een paar zinnelijke tafereelen in voor en vervolgens met zijn droefheid om het noodlot, waaraan niet te ontkomen is, werkt bet ontmoedigend en energie-doodend — Ontgoochelde Vrouwen, over de emancipatie der Turksche vrouwen ; zij, die een westersche opvoeding genoten, voelen zich nergens op hun plaats. Het kan er door. LYNN --LINTON (Eliza) 1822-1898. Engelsch. Dochter van een predikant, die het niet harden kan in het ouderlijke huis en op 21-jarigen leeftijd op zich zelf ging wonen. Haar huwelijk hield ook nog geen 10 jaren stand. Haar boeken zijn vrijwel vergeten, maar De Ware Geschiedenis van Josua Davids (in het Engelsch : The true History of Joshua Davidson; Christian and Communist) zwerft nog door de bibliotheken rond. Het is een aanpassing van het evangelie aan den tijd (niet omgekeerd) en eene hekeling van de uiterlijke vormen der Engelsche kerk. Het boek is lichtelijk misleidend. LYALL (Edna) 1857-1903. Engelsch. Schuilnaam van Ada Ellen Bayl y. Donavan, het verhaal van een man, die door is geworden. Eenig voorbehoud. — Wij Beiden, een troostvol vervolg op het voorgaande. — Door Liefde gewonnen ,— In Gulden Dagen — Het Onrecht gewroken — Een stoere Noorman, achten wij lectuur voor alle volwassenen. Het meest zijn van haar bekend

ondervonden tegenspoed een vrijdenker

LYALL (David). Engelsch. Van hem werden verscheiden romans vertaald : Hoe Mr. Holt fortuin maakte, voor alien. — De Gouden Band, een na-oorlogsch verhaal over een oorlogshuwelijk ; eenig voorbehoud. — Het Verloren Tehuis, een mooi boek vol zelfverloochening en offergeest ; om eenige eigenaardige verhoudingen voor rijpere lezers. -- Tusschen twee Vuren, huwelijks ontrouw ; voorbehouden, — Andermans Geld, in den grond een goed boek, niet voor te jeugdige lezers.

VERTAALDE WERKEN

270

MACE (Jean) 1815 — 1894. Fransch. In zijn laatste jaren werd deze onderwijsman een verwoed godsdiensthater. Met dit feit behoeft men echter geen rekening te houden bij de beoordeeling der kostelijke boekjes : De Geschiedenis van een Hapje Brood, en het vervolg ; De Dienaren van de Maag. Het zijn meesters tukjes van wetenschappelijke vulgarisatie.

MACKENSIE (Compton) 1883. Engelsch. Van hem werden vertaald :

Carnaval, waarin een danseresje over godsdienst,

huwelijk, vrije liefde en dergelijke ernstige problemen, tamelijk domme dingen vertelt. Men doet het best dit boek of te keuren. --,

Arme Familie,

is nu juist

niet een roman voor het katholieke gezin. De humor echter helpt over enkele minder gewenschte situaties heen en maakt dit verhaal van een rijk geworden schrijver, die door zijn arme familie wordt lastig gevallen, waarschijnlijk tot onschadelijke lectuur voor de meeste volwassen lezers,

MACLAREN ( Jan) 1850-1907. Engelsch. Onder dezen naam is als schrijver bekend de Schotsche predikant John W a t s o n. Zijn verhalen muntten uit door idealistische wereldbeschouwing en innerlijke goedheid zijner helden. Ben zijner mooiste boeken is Harten van Goud, een reeks vertellingen met dezelfde hoofdpersonen. Van hem is alles in het Nederlandsch vertaald : Uit min Jongenstijd — Boven alles de Liefde — Nestje —, De Dominee en zijn Gemeente — Van lang vervlogen Dagen —, Zielenadel. Zijn boeken zijn goed, maar men dient in het oog te houden dat zij ons gewoonlijk midden in protestantsche omgeving plaatsen.

MARL (Pierre). Fransch. Een schuilnaam, waaronder twee kunstbroeders een onderdak vonden. De oud-marine-officier Charles C a u s s e (1862–.1905) en Charles Vincent (1851-1920). Zij schreven een groot aantal boeken, waarop geen aanmerking te maken valt. De Roman van Joel is een mooi boek voor allen. MAETERLINCK (Maurice) 1862. Fransch. Hij werd geboren te Gent, werd advokaat en wijdde rich geheel aan de letteren. Hij schreef een paar bundels gedichten, valschwijsgeerige beschouwingen, drama's en romans. Heel zijn oeuvre ongeveer is in ooze taal vertaald, want daar was een tijd dat Maeterlinck in de mode was, misschien omdat

VERTAALDE WERKEN

271

niemand zijn vaagheden en zonderlinge mystiek verstond. Voor ons is de keuze niet moeilijk : al de werken van M. staan op den Index (1914). Het gevaar is dan ook niet te onderschatten, wijl hij alle verantwoordelijkheid wegredeneert, zijn menschen maakt tot onbewuste marionetten en door een misleidende mystiek een glimpje van godsdienst geeft aan zijn fatalisme. Meermalen hoorden. wij Het Leven der Bien een goed boek noemen. Dat is onjuist : diezelfde valsche mystiek heerscht ook daar en het valt naar onze bescheiden meening ook onder het verbod. MAISTRE (Xavier de) 1761-1852. Fransch. Schreef tot eigen ontspanning eenige verhalen, die hem beroemd maakten. Eerie Reis romdom mijn Kamer --- De Melaatsche van Aoste — Het Siberisch Meisje --- De Gevangenen van den Caucacus. Deze werken zijn voor alien, ook voor de jongeren.

MALET (Lucas). Engelsch. Onder dezen naam schreef Mrs. Mary St. Leger H a r r i s o n, dochter van Charles Kingsley. In 1897 werd zij weduwe en ging twee jaren later over tot de katholieke kerk. Zij is een der talentvolste schrijfsters van haar tijd. De laatste Bekentenis (The Wages of Sin) is een overweldigend tragisch boek. Het is de belijdenis van een, die een poging tot zelfmoord heeft gedaan, aan een katholiek priester. Door zijn vader is hij opgevoed in de gedachtc dat hij eenmaal de eer zijner moeder heeft te wreken, die door een man werd bezoedeld. Later heeft hij vriendschap gesloten en door zijn vader wordt hem dan medegedeeld dat deze vriend de belager is en het uur der wraak is gekomen. Hij doodt hem en slaat in wanhoop de hand aan zich zelven. Het is een spannend boek voor alle ontwikkelde lezers. —

Liefdes Ontwaken, vinden wij bedenkelijk.

MALOT (Hector) 1830-1907. Fransch. In zijn romans toont hij zich een navolger van Balzac. Door zijn verhaal van een vondeling, die op zoek gaat naar zijn moeder, verwierf hij buitengewoon veel bijval : Aileen op de Wereld. (Sans Famille ; een tegenhanger : En Famille, welke boeken met Romain Kalbris iedereen lezen kan ; ook de jeugd). In zijn andere werken toont hij zich gewoonlijk zeer antichristelijk.

272

VERTAALDE WERKEN

MALTZAHN (Elisabeth von) 1868. Duitsch. Schreef een groot aantal stichtelijke verhalen, die zeer gewaardeerd worden bij de protestanten. De strekking is goed en stichtend, maar de boeken zijn niet voor ons ; en verblijden wij ons dat eene Duitsche het duel afkeurde in Zijn Eer ; wij vinden het jammer dat diezelfde schrigster zoo eenzijdig is, dat zij in Het Heilig Bloed van alle protestanten engelen maakt en de katholieken tot nietswaardigen degradeert. Niet voor katholieken. MALVERY (Olive). Engelsch. In den Modder der Wereldstad. Wie zich aan sociaal en charitatief werk wijdt, kan dit boek, geschreven door een ernstige vrouw, die het lot der armsten leerde kennen en meemaakte en haar ondervindingen neerschreef, met vrucht lezen. Maar men late het niet slingeren in de huiskamer. MANN (Thomas) 1875. Duitsch. Vooral bekend door De Buddenbrooks, het langzaam verval door vier geslachten van een Lubecksch koopmanshuis. De roman is wat erg uitgesponnen, maar het is interessant de vertegenwoordigers der verschillende geslachten te zien in hun levensopvattingen en karakters, totdat de laatste, een kunstzinnig jongmensch een streep zet onder de laatste aanteekeningen in den familie-bijbel. Het stuk is uit. Voor volwassen lezers. in Koninklijke Hoogheid, verhaalt hij van een jongen prins, die het ongeluk heeft voor den troon bestemd te zijn. Den schijn en de ledigheid van dit leven, dat zoo geheel buiten het werkelijke leven verloopt, toont Mann op scherpe, bijna satyrieke wijze. Op het eind huwt de arme met een schatrijke Amerikaansche en kan zijn yolk en land weldoen. Deze boeken zijn goed.

Men verwarre Thomas niet met zijn broeder Heinrich, die in zijn boeken zich uitspreekt als een naturalistisch en zeer erotisch schrijver. MANZONI (Allessandro) 1785—' 1873. Fransch. Was het hoofd der romantische school in Italie. Hij keerde terug tot het katholieke geloof en dichtte zijn Gewijde Hymnen (Inni Sacri). Zijn Ode op Napoleon's dood : De Vijfde Mei (II Cinque Maggio) is beroemd en werd in alle talen vertaald. Van zijn romans is het meest bekend De Verloofden. Ontdaan van zijn al te groote uitvoerigheden is en blijft het nog altijd

VERTAALDE WERKEN

273

een boek, dat het lezen overwaard is. Dat eigenlijk ieder ontwikkeld mensch gelezen moest hebben. MARDIGANNAN (Aurora). Armenisch. Verkochte Zielen, een treurig verhaal uit het Armenisch bloedbad. Wij nemen gaarne aan dat het boek is geschreven met de beste bedoelingen, om de beschaafde wereld op te zetten tegen de beestachtige vervolgers. Maar het boek staat niet alleen vol van de ontzettendste wreedheden maar ook van wulpsche en walgelijke orgieen, die de lezing maar voor heel weinigen bruikbaar maakt, die een gegronde reden hebben. MARGIT (Patrick). Engelsch. De Rattenktzil, een slaapstee voor zwervende vrouwen. Pornografisch mag men dit wreede, realistische boek niet noemen, maar het is afstootende lectuur. Bovendien is het onwaar van uit godsdienstig oogpunt beschouwd. MARGLIERITTE (Paul) 1860-1918. Fransch. MARGUERITTE (Victor) 1867. De eerste was aanvankelijk een fel naturalistisch schrijver, maar brak in 1887 met Zola. De boeken, die hij na dien tijd schreef, zijn er niet minder slecht op geworden, al is het dan in een anderen vorm. Hij is een voorvechter der gemakkelijke echt, scheiding en in zijne beschrijvingen van liefde en huwelijksleven sterk gepeperd. Geen enkel zijner werken verdient eenige aanbeveling. Als voorbehouden lectuur teekenen wij aan : La Flamme -- Ma Grande .-- Ame d' Enfant — La Tourmente. Victor schreef in denzelfden geest als zijn broer en met dezelfde paganistische strekkingen. Voorbehouden Het Koningskind, geschiedkundige roman uit de dagen van het Schrikbewind. — De Vrijgezellin, is een pornagrafisch bock. Na zich te hebben losgemaakt van de medewerking van zijn broer, begon Victor al dadelijk met het schandaalwerk : Prostitu6e. Samen schreven zij tal van boeken, waarvan Poum en Zette een onverdiende vermaardheid verkregen. Verhalen respectievelijk over een kleinen jongen en een meisje. Geen opbeurende lectuur.

MARGUERITE d' Angouleme. Fransch. De Heptameron of de Vertellingen van de Koningin van Navarra.

Toege-

schreven aan deze koningin, dochter van Hendrik II van Frankrijk en Catharina STANDAARD-CATALOGUS 18

274

VERTAALDE WER KEN

de Medici. Zij leefde van 1553-1599, was bekend om haar schoonheid en bandeloosheid. Deze vertellingen behooren tot de galante pornografie evenals de „Decamerone". Voor niemand.

MARIE-MADELEINE 1881. Duitsch. Onder deze voornamen schreef Marie Madeleine Bar on e s s e von Put t k a m m e r haar schaamtelooze lyriek en perverse novellen en romans. Door Borel en anderen werden sommige van deze pornografische voortbrengselen vertaald. Wij noemen niet eens de titels, want het is alles door de natuurwet verboden lectuur, die vooral bij gekamerde en publieke vrouwen in trek is. MARLITT (E.) 1825-1887. Duitsch. Is de schuilnaam van Eugenie John; haar boeken werden vroeger verslonden door meisjes en bedaagde vrouwen. Zij staan op een lijn met de producten van Werner en veel lager dan die van Heimburg. Zij spelen bijna alle in de aristocratische kringen, vroeger zoo geliefd in Germania. Aileen in ouderwetsche leesbibliotheken worden ze nu nog gevonden. Tijdens den kultuurkamp vooral luchtte zij haar anti-katholieke gevoelens, hetgeen toen het meeste geld in het laatje bracht. Haar afkeer van kloosters en haar liefde voor een zoogenaamd christendom boven geloofsverdeeldheid maken haar boeken voor gewone lezers ongeschikt. Ook op katholieke bibliotheken vindt men nog veel: Goud Elsje .— Heideprinsesje —, De Meid van den Schout —, Rijksgravin Grisela --- Op den Schillinghof — Het Llilenhuis enz. enz.

Nu is het waar, dat in sommige nieuwere vertalingen het stootende en voor katholieken hinderlijke is weggewerkt. Maar wat zal men de menschen graag maken op zulk onzeker werk, vooral nog als haar boeken slecht geschreven en haar personen houterige figuren zijn. MARRYAT (Kapitein) 1792-1848. Engelsch. Frederick Marryat had zelf een even avontuurlijk leven als de helden van zijn verhalen. Als scheepsjongen ging hij op zee, maakte tal van gevechten mee, klom omhoog in rang en toen hij in 1830, na eer en promotie to hebben genoten, den dienst verliet was hij ook reeds een schrijver van naam. Hij wordt in Engeland

275

VERTAALDE WERKEN

beschouwd als een letterkundige, dien men vergelijken kan met Dickens en men geeft hem een plaats onder de grootste „novellists." Zijn boeken zijn in alle talen vertaald en worden voortdurend herdrukt. Men pleegt te zeggen dat M. een schrijver is van jongensboeken en ofschoon zijn verhalen inderdaad voor een groot deel voldoen aan de eischen van dergelijke lectuur, is dat toch niet geheel juist. M. schreef voor groote menschen. En er zijn inderdaad nog veel volwassenen, die met smaak een boek van Marryat genieten. Maar zij worden tegenwoordig bijna uitsluitend als jongensboeken beschouwd. Wij1 oorspronkelijk dezelfde werken onder verscheiden geheel afwijkende namen in vertaling zijn uitgegeven, doen wij het best te zeggen dat al zijn boeken te aanvaarden zijn, doch dat men liefst voor oudere lezers moet bewaren : Percival Keene •— Peter Simpel — Arme Jaap .— Jack Rustig —, De Vondeling.

MARSHALL (Emma) overl. 1899. Engelsch. Het Spoor der Sneeuwschoenen,

een liefdesidylle te midden van sneeuw en ijs.

Goed, maar niet voor de jeugd. Ook Naar andere vertaalde boeken Een Schuld vereffend —, Lizette —, Het Standbeeld zonder Naam, zijn niet kwaad, maar in protestantschen geest geschreven.

MARTEL (Tancrècle de) 1856. Fransch. De Frangaise, een enorme, en nog niet eens behoorlijk opgevoede draak. MARX (William). Engelsch. Voor den Admiraal,

een verhaal uit Hongarije. Het is ietwat partijdig tegen-

over de katholieken. Anders onschuldig.

MARYAN (M.) Fransch. Schuilnaam der Bretonsche schrijfster Marie D e s c h a r d. Al wat zij heeft geschreven is goed en bevat heilzame lessen. Haar boeken zijn vooral voor volwassen meisjes. Paula's Erfdeel -Een Familiegeheim. MASON (Alfred Edward Woodley) 1865. Engelsch. Stroomend Water,

verhaal van de dochter van gescheiden ouders. Haar vader

blijkt een schurk, die door moeder, dochter en den man, dien zij lief heeft wordt ontmaskerd. —, De Moord op Villa Rosa, een oude dame wordt vermoord en de onschuldige gezelschapsdame beschuldigd. Spannende feuilleton-lectuur, Geen dezer boeken is voor al te jonge lezers.

276

VERTAALDE WERKEN

MAUPASSANT (Guy de) 1850–.1893. Fransch. Een der grootste fransche romanschrijvers, maar van een Barre zinnelijkheid en brutale beschrijvingslust van louter lichamelijke liefde. De Mooie Irma — Geschiedenis van een Boerenmeisje --- Haar Hart --- Het Leven, waarin tusschen de zedelooze verhoudingen nog een paar karikaturen van priesters. — Het Pensionnaat van Madame Tellier, (een bordeel), waarvan al de bewoonsters de eerste H. Communie van een petekind der patronne gaan vieren in grove uitgelatenheid. De schrijver stierf krankzinnig.

MAUTHNER (Fritz) 1849. Duitsch. Was in zijn wetenschappelijke werken min of meer een verzamelaar van de vondsten van anderen. In zijn letterkundig werk vinden wij datzelfde karakter. Hij volgt voorbeelden van hen, die succes hebben gehad ; hij is bijna altijd tweehandsch. Hij schreef satirieke, humoristische en ernstige verhalen, zooals het eigenaardige Kracht, een vreeselijk verminkte majoor merkt dat zijn vrouw en zijn vriend elkaar lief hebben, maar zich beheerschen. Hij laat zich met zijn laboratorium in de lucht vliegen om beiden gelegenheid te geven om te huwen. Deze zelfmoord wordt geprezen als een daad van moed en kracht. Hinderlijk realistisch is het boek niet.

MAY (Karl) 1842-1912. Duitsch. Een zeer gezocht, romantisch schrijver van reis- en avontuurverhalen. Men heeft in den tijd dat het naturalisme hoogtij vierde, een storm van kritiek tegen hem ontketend onder voorwendsel dat zijn verhalen niet waarheidsgetrouw zouden zijn. Alsof dat een vereischte was voor romantische verhalen. Zij zijn in elk geval ver boven Aimard's werk te verkiezen. Zijn Indianenverhalen zijn onberispelijk. In zijn Reisverhalen komen nogal veel verwenschingen voor, maar in nieuwe uitgaven wordt daar mee rekening gehouden. Overigens komt het ons voor dat alle werken van May voor groote jongens en ook voor eenvoudige volwassenen, die van een avontuurlijk boek houden, aantrekkelijke lectuur zullen en molten zijn. MAYNE REID. Zie Reid.

VERTAALDE WERKEN

277

MEINHOLD (Wilhelm) 1797,-1851. Duitsch. Was predikant, maar ging, evenals zijn zoon, later over tot bet catholicisme. Beroemd is zijn boek Maria Schweidler de Barnsteenheks. De schrijver laat het voorkomen alsof het de uitgave is van een defect handschrift van Maria's vader en de nabootsing was zoo kunstig dat men langen tijd de waarheid dezer literaire fictie heeft aangenomen. Het is de geschiedenis eener schoone predikantsdochter, die door een op haar verliefden maar afgewezen rechter wordt aangeklaagd van hekserij, op alle wijzen gepijnigd en gemarteld, maar door een edelen jonker van den brandstapel gered. De roman heeft kultuur-historische waarde en bijna alien kunnen hem lezen. MEREDITH (George) 1828-1909. Engelsch. Als arme jongen kwam hij op een advokatenkantoor, begon met gedichten en ging in de journalistiek als oorlogscorrespondent, tijdens de worsteling van Italie en Oostenrijk. Zijn jeugdopvoeding genoot hij in Duitschland en dat is misschien wel mede..00rzaak van zijn moeilijk te volgen gedachtengang. Hij heeft humor, die echter vaak in komiek overslaat. In vertaling is het meest bekend zijn meesterwerk Rhoda Fleming, het tragisch verhaal over een gevallen meisje, de trots van haar vader. Het is natuurlijk geen boek voor iedereen, maar de ingetogenheid van den schrijver zorgt dat men het voor rijpere lezers niet behoeft of te keuren, vooral omdat de daad niet als jets onverschilligs of lets goeds wordt beschouwd. Daarbij komt dat voor moderne lezers de lectuur van Meredith, met zijn lange redeneeringen en zijn indirecte zeggingswijze, tamelijk taai is. MERESKOWSKI (Dmitri) 1865. Russisch. Ecce Deus ! Ecce Homo ! de roman van Leonardo da Vinci (1452-4519) ; levensbeschrijving van dit universeel genie en schildering der toenmalige cultuurtoestanden. De schrijver is de kerk niet vriendelijk gezind. Veel wordt er gesproken over heksen, toovenaars, veel bijgeloof op de kaak gesteld. Zeer zinnelijke tafereelen. Aileen voor ernstige, ontwikkelde lezers. Hetzelfde geldt van

Antichrist — Peter de Groote, beide over den machtigen keizer en Juliaan de Afvallige, waarin M. met

diens ongelukkigen zoon. Afgekeurd

Juliaan stelling neemt tegen het Christendom.

278

VERTAALDE WERKEN

MERIM8E (Prosper) 1803-1870. Fransch. Is een beroemd schrijver, maar door zijn godsdiensthaat en zijn lust om de felste passies te beschrijven een gevaarlijk auteur. Hij ziet in den mensch „la bete humaine" en laat hem handelen als een alleen door instincten en hartstochten gedreven dier. Colomba, is voor volwassenen lezers niet te verwerpen. — Carmen, vooral beroemd geworden door de opera van Bizet, is het verhaal van eene sigarettenmaakster uit Sevilla, die alle mannen het hoofd op hol brengt en ten slotte door een hunner wordt vermoord. Het is een beet boek en zeker voor de meeste lezers of te keuren.

MICHAELIS (Karin). Deensch. We zullen niet beweren dat deze vrouw geen talent heeft, maar zij maakt er misbruik van om met Naar geest van ongeloof, brutale zinnelijkheid en uitdagenden durf hare lezers en lezeressen te besmetten. Het zijn allemaal slechte boeken, die wij hier noemen De gevaarlijke Leeftijd Toen de Liefde in min Leven kwam — De nieuwe Vrouwen van Weinsberg De groote Biecht, wel het afschuwelijkste der genoemden ; het gaat over een vrouw met drie mannen. Lectuur voor niemand,

MIKKELSEN (Einar). Deensch. Als reiziger bezocht hij de landen, waar hij zijn verhalen laat gebeuren. Maar in Benoorden Wet en Recht, is hij zoo uitvoerig in het beschrijven van de uitspattingen der blanken in Alaska, en in John Dale, verhaalt hij zoo uitvoerig van het passagieren der matrozen en zinspeelt hij zoo herhaaldelijk op de sexueele promiscuiteit der Eskimo's, dat wij de lezing zêêr voorbehouden achten.

MILNE (Alan Alexander) 1882. Engelsch. Het Geheim van het Roode Huis, een behoorlijk speurdersverhaal.

MISCH (Robert) 1860. Duitsch. Tooneelspeler en schrijver, ook van humoristische romans. De doode Muzikant, behandelt op niet onaardige wijze het versleten gegeven van een doodgewaand artiest, die beroemd wordt en terugkeert om van zijn populariteit de vruchten te plukken. Een Man van Karakter, is ook goed, maar wat zonderling.

MITFORD (R.) Engelsch. Huize Rietholme, een goed verhaal voor iedereen.

279

VERTAALDE WERKEN

MONLAUR (R.) 1870. Fransch. Onder dezen naam schreef Mejuffr. Rey n e s een aantal romans of verhalen, waarin zij katholieke problemen op boeiende wijze uitwerkt. Bekend is De Lichtstraal (Christus op aarde als verkondiger van het Evangelie). Al haar boeken zijn voor iedereen, ook voor de jeugd. MONTEPIN (Xavier de) 1824.-1902. Fransch. Schreef een paar honderd feuilletons, die zoo wat to vergelijken zijn met onze colportage-romans, behalve dat zij wat beter geschreven zijn en iets meer geest toonen. Overigens werkt de schrijver met grof geschut op het gevoel der lezers : ontvoerde baby's, moord, bedrog en verraad. De Bedelares van SintSulpice kan iedereen lezen ; het boek leeft nog op den roem van het tooneelstuk, dat er uit getrokken is. — De Man met de Wassen Beelden bevat de bovengenoemde ingredienten. Zijn boeken zijn niet verkeerd, maar ietwat drakerig en sensationeel. Lectuur voor op den bok. MONTGOMERY (Florence) 1843-1923. Engelsch. Een lievelingsboek van een vorig geslacht was

Verkeerd Begrepen (Misunder-

stood). Thans vindt men het wat sentimenteel, maar iedereen leest het nog. --

Bijeengebracht, vindt men minder verspreid. Voor alien.

MONTGOMRY (L. M,). Engelsch. Van deze schrijfster staan goed bekend en zijn zeer gewild bij oudere meisjes : Anne van 't Groene Huis — Anne van Avonlea Anne van het Eiland -Het Huis van Anne's Droomen, welke boeken op elkaar aansluiten. — Het Regenboogdal — In Veilige Haven Emily van de Nieuwe Maan Rilly Ingleside. Aardige verhalen voor jonge lezeressen.

MORRIS (Gouverneur), Amerik. Van hem kennen wij een verhaal uit het hedendaagsche NewYork : De Boete,

een onzinnig fantastisch en ook weer akelig realistisch boek. Vlieg-

machines, die nog moeten worden gevonden, operatie-methoden. die den geheelen mensch moeten vernieuwen en weer jong maken. 't Is een beetje idioot.

MU HLBACH (Louise) 1814-1873. Duitsch. Schrijfstersnaam van Clara M u n d t, die een geweldig aantal

280

VERTAALDE WERKEN

zoogenaamde historische romans schreef. Haar boeken zijn niet uit te roeien, naar het schijnt, want men ziet ze nog overal. Frederik de Groote en zijn Hof (8 deelen !) — Napoleon in Duitschland (12 deelen !) — Duitschland in Woeling en Strad (8 deelen !) — De Groote Keurvorst (6 deelen !) — Prins Eugenius (4 deelen !) — Maria Theresia (2 deelen !) — Andreas Hofer (2 deelen) — Katharina II van Rusland en haar Gunstelingen .— Keurvorst en Geldvorst. Een serie over

Zij gaf ongeveer driehonderd boeken in het licht. 't Is alles slecht geschreven, sensationeel, zeer erotisch. Lectuur van de onderste plank. Hare romans met sociale strekking, waarmede zij begon, behooren tot de schandaalliteratuur. 't Eenige wat wij kunnen aanraden is haar boeken naar den papiermolen te zenden. MULOCK (Dinak Maria) 1826-87. Engelsch. De meisjesnaam van M r s. C r a i k. Zij schreef een aantal boeken voor de jeugd, waarmede zij dadelijk succes had. In

John Halifax,

heeft ze haar hoogte kunnen bereiken en dit boek is een

blijvertje gebleken. Zij verhaalt daarin van een man, die een Grieksch testament steeds bij zich draagt, waarin de naam van een zijner voorouders en daarachter „gentleman". Dat woord wordt voor hem een levensprogram en in alles tracht hij zich te gedragen als een „gentleman". Het is een karakteristiek Engelsch boek, goed en onderhoudend.

NI UNILLA (J. Ortega). Spaansch. Arm Spanje.

Een verloopen edelman haalt allerlei schurkenstreken uit en

beschuldigt valschelijk een armen drommel, die veroordeeld wordt. De schrijver richt heftige verwijten tegen de Spaansche rechtspraak, maar men begrijpt niet goed waarom. Het bedorven sujet had even goed in Nederland of onder de Eskimo's zijn bandieterij kunnen uithalen en door valsche getuigen een onschuldige laten veroordeelen. Wat hinderlijk-opgewonden en onevenwichtig boek. Voor lezers met ervaring.

MUNCHHAUSEN (Karl. Friedrich von) 1720-97. Duitsch. Avonturen van den Baron von Miinchhausen.

Dol-kluchtige en onmogelijke avonturen. De tegenwoordige vorm, waarin dat wereldbekende boek wordt

uitgegeven, is van den Duitschen dichter Burger. Het is voor alien. Voor de jeugd heeft men speciale uitgaven.

MURGER (Henry) 1822 —1861. Fransch. Al zijne romans werden verboden bij decreet van 1864, dat tot heden niet werd opgeheven.

281

VERTAALDE WERKEN

Scenes de la Vie de Bohême, vertaald Artiesten-Leven, Bohemien-Leven en Het Leven van Bohemen (1)

Daartoe behoort ook zijn meest bekende onder de titels

NABOR (Felix). Duitsch. Spijt Haat en Storm --- De Abt van Sint Gallen.

Twee goede katholieke boeken,

NADDER BROWNE. Engelsch. Alexius Brandt, de Vrijmetselaar.

Een volksroman, waarin de vrijmetselaars

er niet goed af komen, Het ligt er dik op, maar voor een volksroman kan dat geen kwaad, denk ik.

NALBALDIAN (In ga). Armenisch. De groote Weeklacht. men zou zeggen een fantastische voorstelling, te erg om waar te zijn, van de ontstellende gruwelen in het rampzalige Armenie. Het is geen lectuur, die men elkeen in handen kan geven.

NANTEUIL (Claire de). Fransch. Al de boeken van deze schrijfster zijn aanbevelenswaard als jeugdlectuur. Vertaald : Het Geheim van het Strand. NANSEN (Peter) 1862-1918. Deensch. Een bitter satyriek schrijver. Vertaald : de liefdesgeschiedenis Marie. Geen lectuur, die wij kunnen aanraden. NATHUSIUS (Marie) 1817-1857. Duitsch. Zij schreef voor de krant van haar man kinderverhalen. Zoo ontstond ook het boekje, dat de tijd heeft gespaard : Louise van den Plettenburg, Bladen nit het Dagboek eener arme Jonk vrouw, die als gouvernante, onder alle vernederingen, altijd blijmoedig en opgewekt blijft. Ons lijkt het overigens fijn-geschreven verhaal ietwat sentimenteel en wat pietistisch.

NAVERY (Raoul de) 1831-1885. Fransch. Onder dezen naam schreef Mevrouw Mari e E u g e n i e Cher vet een lange reeks verhalen voor de opgroeiende jonkheid. Zij hebben alle een goede, katholieke strekking. Aileen zou ik, wat betreft De Martelaar van het Geheim, willen aanmerken, dat het geheim voor een priester veel strenger is dan de schrijfster schijnt te veronderstellen. De Afgoden — Het Roode Klooster — De Familie Chapus —, De Kapitein met de Roode Handen -- Marianne — De Kinderen van den Rentmeester De Molen der Dooden -- De Ridders van de Pen — Het Spookhuis — Uit

VERTAALDE WERKEN

282

de Diepte eener Wereldstad — De Vergiffenis van den Monnik ---- De Weg naar den Afgrond — De Dochter van den Marskramer. 't Is alles goede, oprecht katholieke yolks- en jeugdlectuur.

NEERA (1853). Italiaansch. Schuilnaam van Anna Z u c car i. Zij schreef o. a.: Eene Eenzame.

Dit blijft het door een vrome tante opgevoed en een weinig hyste-

risch aangelegde meisje, tot de ware Jacob verschijnt. Het is zeker niet geschikt voor jonge meisjes. .---,

Elvira, vraagt geen voorbehoud.

NEGRI (Ada) 1870. Italiaansch. VOOr haar huwelijk onderwijzeres. Zij is eene gloedvolle, gepassioneerde dichteres. Hartstochtelijk in haar wild-socialistische aanklachten (Fatalita — en —, Tempeste). Milder in Moederschap (Maternita) waarin zij moedervreugde en lijden schildert. Dit laatste boek is voor de meest volwassenen bruikbare lectuur. NESBIT (Emma). Engelsch. Onder dezen naam schreef M r s. Hubert Bland geschikte boeken voor jongens en meisjes. Een ondernemend Zestal ---- Nieuwe Avonturen van het Zestal ---, Spoorwegkinderen --. Goede Voornemens, enz.

NESMY (Jean) 1876. Fransch. H e n r y Sur champ schreef onder dezen schuilnaam romans in den geest van Rene Bazin. Al zijn boeken zijn goed. Het Licht van het Huis, is het geloof, dat in het huisgezin moet heerschen. NEWMAN (John Henry) 1801-90. Engelsch. Hij was de zoon van een Engelsch bankier, wiens oorspronkelijke familie uit Holland kwam. Zijn moeder (Fondrinier) was van Fransche en Hugenootsche afkomst. In 1845 ging hij over tot de katholieke kerk. Zijn groote, wetenschappelijke werken moeten wij pier onvermeld laten om alleen to wijzen op : Callista, de geschiedenis eener martelares in Afrika uit de derde eeuw. Een De Droom van Gerontius, het visioen eens stervenden van het Ongeziene. — Afgedwaald en Bekeerd, waarin uitvoerig de Angliprachtig verhaal. ,--,

kaansche dwalingen worden besproken, zoodat waarschijnlijk alleen ontwikkelden dit boek kunnen smaken.

VERTAALDE WERKEN

283

NIENKAMP (Heinrich). Duitsch. Vorsten zonder Kroon. Mal boek. De schrijver laat een schatrijke jongeman, die klaarblijkelijk herstellen wil wat zijn rijke voorouders en hun soortgenooten hebben misdaan, besluiten zijn geld te gebruiken tot maatschappelijk welzijn. Hij weet precies hoe het met de constitutie der nieuwe maatschappij moet gaan.

Het is den schrijver ernst met zijn plannen, want achter in zijn boek staan uitvoerige statuten hoe alles moet worden geregeld. 't Is wel een beetje vreemd maar de uitgever heeft verklaard dat de zaak veld wint. Gelukkig voor den uitgever. Een dol boek. NIESE (Charlotte). 1854. Duitsch. Deze schrijfster, dochter van een predikant, geboren op het (eertijds Deensche) eiland Fehmarn, leerde daar het yolk van nabij kennen en wist daaronder prachttypen te ontdekken. Humor, natuurlijkheid en een beetje romantiek zijn de elementen, die men in bijna al haar schetsen en verhalen terugvindt. Als schrijfster voor de jeugd is zij ten onzent het meest bekend : De Jongste van Allen Op een na de Jongste --- Het Driespan. En vooral de kostelijke : Wat Michel Schneidewind als Jongen beleefde Wat Michel Schneidewind in Hamburg beleefde.

NIETZSCHE (Friedrich) 1844-1900. Duitsch. Van dezen prediker der „Herrenmorar tegenover de „Sklavenmoral" van het christendom, die in lyrische ontboezemingen zijn geestesoverspanning uitschreeuwde en stierf in waanzin, zagen wij in voornamere leesbibliotheken verscheidene werken opgenomen : Aldus sprak Zarathustra — Godenschemering De blijde Wetenschap -De Wil tot Macht Ecce Homo De Antichrist Ideeén. Het behoeft geen betoog dat deze werken vallen onder het verbod der „Algemeene Boekenwet".

NORDLING (Johan). Beethoven's liefdesroman met gravin Guicciardi : Quasi una Fantasia. Voor alle volwassen lezers. NORRIS (Frank) 1870-1902. Amerika. Schreef ruwe realistische verhalen vertaald is : Vangarmen (The Octopus). Afgekeurd.

284

VERTAALDE WERKEN

NORRIS (William Edward) 1846. Engelsch. Mijn vriend Jim;

van een lichtzinnige predikantsdochter, die hengelt naar een

voornaam huwelijk. Haar verloofde, dien zij loopen liet, krijgt een betere vrouw. Voor volwassen lezers.

OBSBORN (Lloyd). Engelsch. Liliput, de Ongeluksmotor,

ongelukkige ondervindingen van twee dames met

een uit een loterij getrokken auto. Het is een grappig, onschuldig niemendalletje.

OBSTFELDER (Sigbjorn). Noorsch. Het Kruis, afgekeurd. --- De Roode Druppels,

een zonderling verward boek,

waarin de held een krankzinnige wereldverbeteraar is, die het middel daartoe zoekt in zijn laboratorium. Ernstig voorbehouden, liefst afgekeurd.

OEHMKE (F. R. L.). Duitsch. Twaalf jaar Koloniaal, beschrijving van zijn verblijf in ons 0. I. Leger. Voor volwassenen.

OHNET (Georges) 1848-1918. Fransch. Schuilnaam van Georges H ë n o t. Hij was vroeger een der meest gelezen romanciers, totdat de kritiek hem van zijn roem beroofde en hem rangschikte onder de leveranciers van leesvoeder voor de massa. Dat is ook weer overdreven. Het is mogelijk dat Ohnet zijn schrijverij als een winstgevende industrie beschouwde, maar in de uitoefening van zijn yak bezat hij een groote vaardigheid. Hij wist wat het yolk het liefst leest en voegde zich naar zijn smaak. Hij maakt het met de moraal lang zoo bont niet als andere schrijvers , geeft zelfs heilzame lessen. Hij heeft stof geleverd in zijn groot aantal romans om er voor een halve eeuw colportage-romans uit te fabriceeren. Veel is van hem vertaald, maar wij zullen de titels niet noemen. Men kan het yolk betere en ook onschuldiger lectuur bezorgen. En lezers, die hun eischen niet al te laag stellen, willen zijn romans niet meer. OLIPHANT (Mrs.) 1828-97. Engelsch. Margaret Oliphant Wilson, jong weduwe, die te zorgen had voor haar zoons en het huishouden van een onfortuinlijken broeder, schreef een groot aantal romans, die gunstig werden ontvangen. De Rijke Erfgename, is voor iedereen. --- De Jonge Musgrave en De Erfgenaam van Penton, vragen lezers met wat meer ervaring.

285

VERTAALDE WERKEN

OM PTEDA (Georg von) 1863. Duitsch. Hij was officier, maar moest op dertigjarigen leeftijd wegens een val van het paard ontslag nemen. Hij begon met pikante lectuur, vertaalde Guy de Maupassant en schreef boeken, waarin hij het heeft over verleiding, echtscheiding, die wordt aangeraden enz. b.v. : Het Schandaal .-- Mien. Hij kwam tot inkeer en schreef zijn prachtige trilogie : Duitsche Adel. Een mooi boek voor volwassenen. OPPENHEIM (Philip). Engelsch. Rijk en geen Geld,

verhaal van een jongen millionair, die om zich van het

spelen te genezen, met handenarbeid den kost gaat verdienen en een Mink mensch wordt. Niet voor de jeugd. — Het Geheim van Bernard Brown, is een verward vertelsel vol onwaarschijnlijkheden. Iedereen kan het lezen als hij er den moed toe heeft. — De Hand der Tragedie. Een predikant doodt uit noodweer een tegenstander en wordt door diens dochter als de dader ontdekt. Er zit in dit verhaal spanning genoeg, maar het is voor lezers met eenig De Spion -- Een politiek Complot, voor alien. ---

onderscheidingsvermogen. —

- Leer om Leer — Door eigen Kracht,

voor volwassen lezers.

O'RELL (Max) (1848-1903). Engelsch. Schrijvernaam van Paul B 1 o u e t. Hij vertoefde veel in Parijs en zijn humor heeft dan ook iets van de fransche luchtigheid. Met Engelschen en Amerikanen, hun land en gewoonten dreef hij gaarne den spot. Zijn boeken, gekscherend, ironisch, satyriek, zijn voor rijpere lezers. Vooral in de psyche (als dit woord niet te ernstig is) van de vrouw, wist de schrijver zich in te werken : Dora Grantham, vrouw en artiste. —, Wandelingen in het Rik der Vrouwen — Hare Koninklijk Hoogheid de Vrouw, wordt ook thans nog veel gelezen.

ORCZY (Baronesse). Engelsch. Schuilnaam van Mrs. Montagu Barstow. Zij heeft de figuur geschapen van De Roode Pimpernel, een zonderlingen, weldoenden en in alle omstandigheden uitkomst wetenden edelman, Bien zij allerlei spannende en hoogst onwaarschijnlijke avonturen laat beleven. Voor alle lezers zijn die boeken der Pimpernel-serie : De Roode Pimpernel -- De onvindbare Pimpernel -- Het Verbond van de Roode Pimpernel -- De Triomf van de Roode Pimpernel — Lord Tonny's Vrouw, een vervolg op Pimpernel. —. El Dorado, nieuwe avonturen van de Roode Pimpernel. Tot dezelfde reeks behoort ook nog Ik zal het Vergelden

286

en De Lachende Cavelier

VERTAALDE WERKEN

(van de schilderij van Frans Hals), die door de

schrijfster wordt gepromoveerd tot familielid van de Pimpernel.

De Blonde Godin, uit den tijd van Caligula. — Een Ware Vrouw, waarin schrijfster met „de conscientie" wat den spot drijft. Minder

Niet voor iedereen :

geschikt voor eenvoudige katholieken zijn de verhalen uit den tijd der Puri

Een Vrouwenregeering ---, Het Nest van den Sperwer. Voor iedereen Beau Brocade --- Rose-Marie -- De Kandelaars van den Keizer. Een draakje is De Moord op Miss Elliott. Geschikt De Bronzen Adelaar —, De Man in het Gres.

teinen :

achten wij ook niet

ORTEGA (Munilla) zie Munilla. OSSENDOWSKI (Dr. F.) Rus. Dieren, Menschen en Goden,

schrijver vluchtend voor de Bolsjewiki verhaalt

van zijn avontuurlijke tochten door Siberie, Mongolie en Thibet. Het is een opwindend boek en men vraagt zich af, wat, waarheid en wat verbeelding is. Voor volwassen lezers.

OUI DA (1839-1907.) Engelsch. Schuilnaam (verbastering van haar voornaam „Louisa") van Louisa de la Ram6e. Sinds 1874 woonde zij in Italie, stierf aldaar (te Viareggio) arm en verlaten. Zij was een zeer onevenwichtige vrouw, rationaliste en anti-katholiek in meer dan een van haar boeken. Haar idealen zijn ongezond en zij had de kritiek bijna altijd tegen zich, maar de lezers op haar hand. Thans is zij zoo goed als vergeten. Reeds in 1900 begon men met de uitgave harer gezamenlijke werken in het Nederlandsch. Wij raden de lectuur van haar fantastische, hartstochtelijke en ongodsdienstige boeken niet aan. Af te keuren vinden wij : Pascarel — Gravin Vassali — Puck — Ariana .Princes Zouroff — Molten. Haar verzameling kinderverhalen Bimbi is in zijn geheel niet te aanvaarden. Het kinderlijke Mouifion is geschikt voor de jongere lezers. Oudere lezers, die haar literair beste werk willen kennen. lezen Onder twee Vlaggen en de droef-eindigende idylle Twee Klompjes.

OWEN (H. Collinson) zie Collinson. PALAMAS. Nieuw-Grieksch. De Dood van den Pelikaar.

Daar komen in dit boek eenige bladzijden voor

die godslasterlijk in onze ooren klinken, ofschoon wij heel best begrijpen dat zij zoo niet bedoeld zijn. Maar wij kunnen ons niet indenken in de mentaliteit van den Pelikaar.

VERTAALDE WERKEN

287

PAPKE (Kathe). Duitsch. Wij hebben er natuurlijk niets op tegen dat een schrijfster een andere geloofsovertuiging heeft dan wij, maar wel dat zij daardoor gedreven words om pamfietten tegen ons te schrijven. Het Licht komt,

is niet hatelijk, maar

Poortstraat 18

is een schotschrift en

daarom is het beter deze schrijfster heelemaal buiten onzen kring te houden.

PARIS (John). Engelsch. Schuilnaam van een Engelsch diplomaat, naar men beweert. Schreef Kimono, dat in Japan verboden werd. Het is ook voor ons een boek dat wij moeten afkeuren niet om staats- maar om moreele redenen. Het heele boek is weerzinwekkend, maar eenige scenes (eene in een bordeel) zijn absoluut onzedelijk in hun brutaal realisme. In Sayonara verkondigt de schrijver de stelling dat men de Japanners niet met het christendom moet lastig vallen. Neemt een loopje met een zendeling en beschrijft ook weer een massa ontuchtigheden. Het is misschien mogelijk dat het in Japan zoo toegaat, maar dat is geen verontschuldiging om het in een roman te gaan vertellen (en nog wel op zulk eene wijze). PARR (Olive Kath.). Engelsch. De

Kleine Kardinaal, een mooi boekje van een kleinen jongen. die zich opoffert

tot heil van een ander.

PELLICO (Silvio). Italiaansch. Milne Gevangenissen, een klassiek geworden boek, waarin de dichter, die om politieke redenen jaren lang in de Oostenrijksche gevangenissen bleef opgesloten, zijn bitter lijden verhaalt. Het ongeluk bracht hem terug tot God.

PEREZ (J. L.) Spaansch. De Kabbalisten, een voorbehouden boek dat overigens bijna niet te begrijpen is.

PERRAULT (Charles) 1628-1703. Zijn

Sprookjes,

voor jong en oud, vermelden wij hier.

PHILLIPPE (Charles-Louis) 1874-1909. Fransch. Onder het voorwendsel van het leven te willen beschrijven zooals het is, en medelijden te wekken voor de menschen van den zelfkant, schreef hij pikante vertellingen. Wij kennen geen boek van hem, dat deugt. Vertaald

Bubu van Montparnasse

Onbruikbaar.

een roman over deernen en souteneurs,,

288

VERTAALDE WERKEN

POE (Edgar Allan) 1809-1849. Amerika. Zijn grootvader was generaal, zijn ouders rondtrekkende tooneelspelers, hij zelf „een onregelmatig werkwoord." Hulpeloos achtergebleven na den dood zijner ouders werd hij door een koopman liefdevol opgenomen, gedroeg zich overal heel eigenzinnig en vreemd. Somber en melancholiek, bij wijlen zoo sterk dat het waanzin leek. Hij huwde met een nichtje van dertien jaren, had twaalf ambachten en dertien ongelukken, gaf zich bij tusschenpoozen over aan den drank en Coen in 1847 zijne vrouw stierf, had hij nog twee jaren te leven, een ellendig leven van opium en drank. Hij was een man van groot talent, een zoeker van het geheimzinnige, schrikwekkende, ontzettende. Zijn gezamenlijke verhalen zijn uitgegeven in het Nederlandsch: De Zwarte Kater —, Een Maanreis per Luchtballon —, Een Vierhandige Moordenaar --. Het Visioen in de Bergen, enz, enz.

Zij zullen altijd blijven gelezen worden, en altijd herdrukt. Moreel is er niets op aan te merken, maar het geheimzinnige, verschrikkelijke, waarop de schrijver het steeds voorzien heeft, kunnen op niet al te sterke hersenen een ongewenschten invloed hebben. PONSON DU TERRAIL (Pierre Alexis, Vicomte) 1829-1871. Fransch. Ofschoon wij op heel modern-ingerichte bibliotheken nog boeken vonden van dezen schrijver, b.v. De Chambrion — Grilion van den Molen, heeft zijn rijk Loch vrijwel uit. Wij vol.. staan met te zeggen dat zijn werken gewone feuilletonlectuur zijn, avontuurlijk en niet opvroolijkend. POPERT (Hermann.) Duitsch. Schreef den opzienbarenden, realistischen roman Helmut Harringa, een pleidooi tegen drankmisbruik. Maar dit verhaal doet op ander gebied veel meer kwaad, dan het op 't eene zou kunnen goedmaken. Afkeuren. PORTER (Eleanor). Amerik.-Engelsch. Schrijfster van goede, verdienstelijke boeken, voor alien geschikt: David -- Geld ! Geld !

een rijke man geeft geld aan zijn familieleden om te

289

VERTAALDE WERKEN

zien hoe zij het zullen besteden. De eenvoudige Maggie wint den prijs. een meisje van dertien jaar tracht haar gescheiden ouders te —Maryie, Miss Billy —. Miss Billy's Keuze —, Miss Billy Getrouwd, aardig en geestig verteld. --- Voor de rijpere jeugd is een mooi boek Polly Anna, een verzoenen. —

meisje dat haar vader belooft altijd opgewekt te zijn en ook in ernstige ziekte die belofte gestand doet.

PORTER (Gene Stratton). Amerika. Dit jaar (1924) verloor deze vruchtbare en goede schrijfster het Leven bij een auto-ongeluk. Hare boeken zijn voor alien. De Dochter van het Land,

Sproetje, Michael O'Hollaran, verHet Meisje van den Limberlost

na menige teleurstelling komt de ware. ---

misschien een tikje sentimenteel, maar vol humor. — haaltje van een aardigen, kleinen jongen. ---

— Laddie, prettige lectuur.

POSSENDORF (Hans). Duitsch. Het Verloren Lied, een zeer romantisch verhaal van twee broers, die dezelfde vrouw lief hebben, welke hunne liefde niet waard is. 't Is een onliterair lees-

Kapitein van Holten's laatste Reis, het vergaan van een schip door kwaadwilligheid van een boos-

boek, maar onderhoudend. Niet voor al te jonge lezers. .—

aardigen bediende, die zijn reeder nu geheel in zijn macht heeft en zijn schoone dochter tot vrouw eischt. Onwaarschijnlijk romantisch. Voor wie daarvan houden, bruikbare ontspanningslectuur.

PRAVIEUX (Jules) 1866. Fransch. Al de verhalen van dezen Parijsthen advokaat zijn goed. Mijn Echtgenoot is een uitmuntend boek voor jonggehuwden. PRESSENS8 (de) 1826-1901. Fransch. Protestantsche schrijfster schreef voor de jeugd. Haar boeken zijn neutraal en geven dus op den duur niet wat ooze kinderen moeten hebben. Bovendien wat verouderd : Paulette ---- Huishoudstertje ---- Een gelukkig Gezin — Ursula --- Boschoord — Wilgenhof, enz.

PREVOST (Marcel) 1862. Fransch. Een pervers schrijver, die zijn succes hoofdzakelijk dankt aan den dud, waarmede hij de meest sensueele beschrijvingen aanpakt. en De Don Juana's zijn pornografisch. -- Moderne Maagden (Vierges Folles) minder schandalig, maar of te keuren. In De Engelbewaarsters, Duitsche huisonderwijzeressen in Fransche huisgezinnen, komen de grofste im-

Halfmaagden

STAN D AARD-CATALOGUS 19

290

VERTAALDE WERKEN

moraliteiten voor. B.v. de beschrijving der overgave van een Bier vrouwen aan een minister, wiens staatsgeheimen zij wil stelen. Het eenigste dat niet behoeft te worden afgekeurd zijn

Brieven aan Frangoise. Raadgevingen aan een jong

meisje, later aan haar als echtgenoote en moeder.

PREVOST d' Exiles (Antoine) 1697-1763. Fransch. Hij wordt gewoonlijk aangeduid als „Abbè. - Hij was in een klooster, wend soldaat, keerde terug en leidde een avontuurlijk Leven. Hij vertaalde en schreef romans, waarvan bekend is gebleven en vertaald in vele talen Manon Lescaut, geschiedenis van de beruchte courtisane en den ridder de Grieux. Afgekeurd. PUTTKAMER (Jesko von) 1858. Duitsch. Hij was van 1895-1906 gouverneur van Kamerun. Hij schreef romans over de kolonie. In

Zuidelijke Nachten

staan alle menschen, die wij in dit boek aantreffen op

zoo'n laag zedelijk peil, dat het bedenkelijke lectuur wordt. Zijn als boek voor de jeugd bedoeld

Per Auto de Wereld rond,

vinden wij voor dat doel minder

aan te bevelen.

PSICHAR1 (J.) 1883—'1914. Nieuw-Grieksch. Deze schrijver is de schoonzoon van den afvalligen Ernest Renan en vader van den schrijver en bekeerling, die in 1914 sneuvelde (geb. 1883.) Van Psichari-pere is vertaald jaloerschheid van hooge waarde en voor alien.

en Andere Verhalen.

Letterkundig

QUELIX (William Le). Engelsch. Zijn werken beteekenen over het algemeen niet veel en verheffen zich niet boven ontspanningslectuur van de gewone soort. Eigenlijk zijn zij vaak in lichten graad prikkellectuur. Het Geheim van de Lola,

een schip dat geheimzinnige orders schijnt te

vol-

brengen, Alles samen is het een onmogelijk verhaal van liefde, politiek en. detectieverij. —

De Drie Knoopen,

een misdadigers roman, waarin de schul-

dige ontdekt wordt door de wijze waarop de knoopen zijn gelegd in een touw. Een vrouwelijke detective raakt verliefd op den man, dien zij moest of meende te moeten ontmaskeren.

Landru, Onthulde geheimen uit zijn Liefdeleven.

De Fransche vrouwen-moordenaar Landru. Aileen de speculatie door zoo'n titel op de sensatie-lust van het publiek, is voldoende om zoo'n boek te veroordeelen. — Het Geheim van den Groenen Straal, is onmogelijk verbeeldingswerk. Fantasie, waar geen draad meer in zit.

291

VERTAALDE WERKEN

QUEVEDO (Villegas). Spaansch. De Lotgevallen van den Gelukszoeker Don Pablo,

een oude schelmenroman,

een echte „roman picaresque". Het gaat er niet stichtelijk toe ; 't is de eene ruwheid na de andere, die wij te hooren krijgen, zoo ongeveer als in onze tegenwoordige boeken van den „zelf kant der Samenleving". Het is dan ook meer te beschouwen als een literair curiosum, dan als gewoon lees- of ontspanning sboek.

QLIILLER CORUH (Arthur) 1863. Engelsch. Hij is professor van Engelsche literatuur te Cambridge. Daar kwam een Vrouw voorbij, voor alien. RACHILDE. 1862. Fransch. Schuilnaam van Margueritte Valette-Eymery. Zij heeft zich meermalen gerechtelijk te verantwoorden gehad over hare werken, die opzettelijk onzedelijk zijn. Haar Lente -Mijnheer Venus en wat er verder vertaald moge zijn, kan men op voorhand als immoreel afkeuren. RAPTSCHOWSKY (B.) Russisch. Russische Heldensagen en Legenden,

voor lief hebbers zeer interessant. Maar

men bedenke dat het Been kinderlectuur is.

RATOW (V.) Hongaarsch. Klanken, die Verklonken.

Heftige beschuldigingen van gereformeerden tegen de

Grieksche kerk. Met zulke lectuur kan men niets beginnen.

RAYMOND (Emmeline) 1828,-1899. Fransch. Schuilnaam van gravin Marie de B e a u s a c q, schreef ook onder den naam Com t e s s e Dian e. Zij behoort tot de netttrale schrijfsters, weet zich altijd binnen gepaste grenzen te houden, maar is niet geschikt voor jeugdige lezers : Geen Vertrouwen. RANTZAU (Adeline von) 1867. Duitsch. Haar beste boek is ongetwijfeld De Derde, godsdienstig met een mystieke vaagheid in de uitdrukking. De derde is niet de eeuwige man of vrouw, die een paar ongelukkig komt maken, maar de duivel. die zich stelt tusschen God en ons ; tusschen ons en den mensch, dien wij lief hebben, en die onherroepelijke scheiding brengt als hij zich van een onzer zwakheden heeft kunnen meester maken.

READE (Charles) 1814-1884. Engelsch. Schreef voor het tooneel zonder succes. In zijn romans behan-

292

VERTAALDE WERKEN

delt hij dikwijls maatschappelijke toestanden met het doe! verbetering aan te brengen. Hoog geprezen werd door de beste critici van zijn tijd The Cloister and the Hearth (vertaald in 't Nederl. onder den titel De Pastoor van Tergouw). In dit boek is de vader van Erasmus en zijne liefde de hoofdzaak. Het boek is voor onze lezers niet geschikt. In De Vrouwenhater toont hij zich een voorlooper van de latere voorvechters der vrouwenemancipatie. Het boek is voor rijpere lezers, die de opvattingen van een halve eeuw geleden eens willen vergelijken met thans.

REED (Myrtle). Engelsch. Des Meesters Viool _ Oude Rose en Zilveren Meisje — Een Spinster in de Zon, ouderwetsche sentimenteele verhalen, die bij vele lezeressen in den smaak vallen. --- Het Licht in het Venster is wee van zoetelijkheid. De verzamelde vertellingen onder den titel Het Witte Schild kunnen niet dienen voor yolk en jeugd.

REUTER (Fritz) 1810-1874. Duitsch. Zoon van den burgemeester van Stavenhagen in MecklenburgSchwerin. Lichtzinnig en luidruchtig student. Wordt wegens poging tot hoogverraad, waaraan hij zoo onschuldig was als een kind, ter dood veroordeeld, begenadigd tot 30-jarige yestingstraf, na zeven jaren losgelaten. Beproefde het als landheer ; werd later leeraar, wijdde zich bij groeiende belangstelling der lezers geheel aan de letteren. Er was veel leed en verdriet in zijn leven, maar hij schijnt zich dit van het hart te hebben geschreven met zijn vroolijke, humoristische, vaak drastisch-grappige vertellingen. Ze zijn uitgegeven onder den titel Gedroogde Kruiden (011e Kamelle) — Het Leven op het Land —, Hoe ik aan een Vrouw kwam ,-- Uit den Franschen tijd — Uit mijn Vestingtijd — Zijn Doorluchtigheidje -- De Reis naar Constantinopel (De Mecklenburgsche Montecchi) --- Rommelzoo (vijf verhalen). Alle groote menschen zullen met genoegen deze verhalen lezen ; ze verouderen nooit. En met wat oefening kan men ze gemakkelijk verstaan in het dialect, waarin zij werden geschreven en dat de helft van hun charme geeft.

REUTER (Gabriele) 1859. Duitsch. Een vlotte schrijfster, die onder voorwendsel van de vrouwenvraagstukken te behandelen, zich de vrijheid meende te verwerven van pikante boeken te schrijven, vol erotiek en ongezond gezwam. Zij had al tien jaren geschreven, zonder dat men

293

VERTAALDE WERKEN

haar opmerkte, maar toen ze de verkeerde richting uitging, trok zij dadelijk de aandacht. Het dagboek van

Ellen von der Weiden -- Lenteroes,

laatste liefde eener

grafelijke tooneelspeelster ; gesol met naakte modellen. --- De Jeugd van een Idealist, 't is alles lood om oud ijzer : de boeken deugen niet om de verkeerde ideds, die erin verkondigd worden en om de aanstoot gevende tooneelen.

RHEINEN (Fanny). Duitsch. Ontvlamde Passie, een wuft verhaal uit de tooneelwereld. Niet bruikbaar.

RHODEN (Emmy von). Duitsch. Schreef de overbekende, geestige meisjesboeken : Stijfkopje op School --- Stijfkopje Verloofd --- Stijfkopje Getrouwd.

Deze serie werd volledig gemaakt door Su ze la ChapelleRoobo 1, die schreef Stijfkopje Grootmoeder. RICHARD (J. Mac,) Engelsch. Het roestige Stilet,

onbeduidend en onschuldig.

RIGAUX (M.) Fransch. Gelddorst en Liefde, sociale roman uit de eerste dagen van het Christendom. Goede lectuur.

RING (Barbra). Noorsch. Schreef geestige boeken over jonge meisjes, die ze heel origineel laat optreden. Anne Karine, die Been conventie kent. ,— Twaalf Jaar later, het vervolg. Ook Petra en De Ware zijn dergelijke origineele verhalen. — De Nichtjes bij Grootpa en de geschiedenis van het leuke zesjarig ventje Prik, hoe hij Fortuin maakte. In anderen toon staat Het brooze Geluk, waar een doofstom kind de gescheiden ouders weer bij elkaar brengt. Deze boeken zijn voor alle voiwassenen. In den bundel schetsen Als de Dood zoo bang is niet veel vroolijkheid meer over. ,— De Gouden Mantel, over wegloopen, ontrouw, valsche testamenten. De geur is, er af. Ten slotte Nora Liese, een boek van bitterheid en zonde. Men kent er de opgewekte en blijmoedige schrijfster niet meer in terug. Wie het beste van haar wil lezen, neme de boeken van humor en levenslust.

RITA. Engelsch. De IJzeren Trap, een tragisch verhaal van twee broeders, waarvan de een wordt veroordeeld om de schuld van den ander, die een volslagen deugniet is. Het is een heel romantisch geval, maar voor ontspanning geschikt.

VERTAALDE WERKEN

294

ROBERTS (Charles) 1860. Canada. Was professor van Engelsche literatuur (1885-95). De Roode Vos,

ofschoon wij het boek niet af keuren, moeten wij Loch zeggen

dat de schrijver den vos wel erg in het gevlei komt en hem verstandig laat doen als een mensch.

ROBERTS RIN8HART (Mary). Engelsch. „K." Een dokter, die om te boeten voor eene mislukte operatie zich wijdt aan de armen. Later komt het aan den dag dat eene booze verpleegster deze en andere moorden op haar geweten heeft. Niets op aan te merken,

ROBINS (Elisabeth). Engelsch. Waarheen ? Twee zusjes worden in een slecht huis gelokt. De eene slaagt erin te ontvluchten, de andere, ofschoon alle pogingen in het werk worden gesteld, vindt men nooit meer terug. Er staat in het boek B een onvertogen woord ; het verhaal dient tot waarschuwing.

ROD (Edouard) 1857-1910. Fransch. Calvinistisch schrijver, aanvankelijk leerling van Zola en rauw realistisch, wordt hij tenslotte een somber pessimist. In Op den Kruisweg, vertaling van Au milieu du Chemin vraagt hij zich af in hoeverre een schrijver verantwoordelijk is voor het kwaad dat zijn boeken kunnen stichten. Toch ging hij steeds voort, 66k in zijn tweede periode, waarin het goede wordt verstikt door het onkruid, boeken te schrijven, die een slechten invloed moeten hebben en die wij zonder meer of keuren. ROGER (Noelle). Fransch. De Nieuwe Zondvloed, overstroomt een groot deel van Europa en drijft eenige families op een der hoogvlakten bijeen, waar ze weer een primitief Leven moeten beginnen. Hier en daar wat oplaaien van liefde, maar overigens voor volwassen lezers niet af te keuren,

ROMAIN (Rolland) 1866. Fransch. Over Tolstoi, Beethoven, Michel Angelo heeft hij geschreven, maar het meest werd hij bekend bij het groote publiek door zijn roman in tien deelen Jan Christoffel (twee Nederl. vertalingen, waarvan eene onvolledig bleef). In deze boeken beschrijft hij de ontwikkeling van knaap tot man van een geniaal musicus. Wij ontmoeten prachtige bladzijden en gedichten, om straks weer te stooten op waardeloos vulwerk en begrippen, die voos

VERTAALDE WERKEN

295

zijn. Romain is een ongeloovige ; hij aanbidt het leven (met een hoofdletter). Behalve onjuiste ethische en religieuse begrippen, vindt men in deze boeken zeer hartstochtelijke erotische scenes. Het is geen verboden boek, maar het is ook geen goed boek. Aileen rijpere lezers kunnen het wellicht verwerken. Mahatma Gandhi, een onbekookte verheerlijking van den indischen volksleider. — Klaas Breugnon, is een soort Pallieter van nog grooter brooddronkenheid en schaamteloozer paganisme. Hij scheldt op kerk en geestelijkheid en spot met vroomheid en kuischheid. Het is een slecht boek.

RONNE (Jorgen Falk). Deensch. Voor grootere lezers zijn de boeken van Ronne met hun gezonden werkelijkheidszin, hun vriendelijk idealisme en humor bij levensernst, mee van de mooiste boeken der laatste jaren. Voor kinderen schrijft hij niet, omdat hij spreekt over dingen, waarmede kinderen nog niets noodig hebben. Met Kerstmis naar Huis, eenige vrienden studenten die thuis hun grapjes uithalen en waarvan er een of twee verloofd raken. — En de Noordzee bruischt, van een predikant, die optreedt (in vroegere eeuw) op een der Faroer eiland en daar heerscht als een veroveraar. Bij den dood zijner lieve vrouw komt hij tot inkeer. — De Roode Rozen van het Geluk, een boek van arbeid en levensmoed, van strijd tegen het eigen zelf en overwinning. —, Het Geluksland, een stadsch juffertje wordt de vrouw van een predikant, die vreesde dat zij hem daar wellicht in zijn arbeid zou hinderers. Maar door haar levenslust, en later als het verdriet komt, door haar moed, doet zij meer voor de menschen dan hij. Geen van deze boeken is voor de jongeren, behalve het eerst genoemde, dunkt mij.

ROSE (Felicitas). Duitsch. De Eiks von Eichen,

er wordt sub rosa nogal misbruik gemaakt van de liefde.

Realistisch is het boek niet ; voor jonge meisjes niet in den haak ; voor ouderen to flauw. — Heideliefde, onwaarschijnlijk en erg sentimenteel, maar toch ook vol poezie. Het beste dat zij heeft geschreven. (In het Duitsch „Heideschulmeister Uwe Karsten").

ROSEGGER (Peter) 1843. Oostenrijk. Zoon van goed katholieke boeren. Bij een kleermaker werd hij in de leer gedaan, maar hij werd getrokken door een onweerstaanbare macht naar de boeken. Zelfs schreef hij ook voor zich zijn gedachten op, en toen hij deze geschriften aan een journalist zond, werd zijn talent ontdekt. Men stelde hem in de gelegen-

296

VERTAALDE WERKEN

heid zich te ontwikkelen en spoedig kon hij optreden met verhalen voor het yolk. Het geloof van Rosegger leed schipbreuk, hij werd een rationalist, preekte een soort van Christendom zonder dogma en trad in sommige zijner boeken zelfs op als leeke-apostel van dat verwaterd Christendom. Hatelijk was hij tegenover de katholieke kerk en waar hij een priester teekent is het zoo goed als altijd een karikatuur. Op eenvoudige lezers moet dat een verwarrenden indruk maken en andersdenkenden geeft het een geheel valsche voorstelling der roomsche geesteljjkheid. Het is dan ook wel zeker dat zijn werken enorm veel kwaad hebben gesticht. De schrijver bekeerde kort voor zijn dood, die een paar jaren geleden plaats vond. Gedenkschriften van den Woudschoolmeester, die zich wijdt aan de beschaving eener ruwe bergbevolking en door zijn liefde den strijd tegen verwildering en zedelijke ontaarding wint. Karikatuur van een Jezuiet. Overigens niet of te keuren voor ontwikkelde lezers. In Heidepeters Gabriel, verhaalt hij van het arme ouderhuis en het geluk in zijn eerste huwelijk. Bruikbaar. Uit dit boek blijkt dat Rosegger eenmaal een goed katholiek was. — De Goudzoeker, een pleidooi voor zijn zelfgemaakt Christendom. Verboden. — I. N. R. I. De blijde Boodschap van een armen Zondaar. Hier toont de leekeprediker zijn groote onwetendheid en vindt een eigen godsdienst. Verboden boek. Mijn Zieleleven, belijdenis van zijn zoogenaamd geloof rationalistisch pantheisme. Door de boekenwet veroordeeld. De Twee Hansen, twee vrienden, een priester en een leek, vertellen uit hun leven. Voor den priester is allesbehalve de mooie rol. Slecht. Het eeuwige Licht, dat is de liefde, die alles terecht brengt, maar de liefde zonder godsdienst. Verkeerd. — Peter Mayr (karikatuur van een Franciskaan). — Het eeuwige Vuur, de bevolking van een Alpendorp (in de middeleeuwen) in opstand tegen de priesters om hun heidensch zonnefeest te mogen behouden. Niet goed. Landzegen, dagboek van een journalist, die om een weddenschap onder de boeren gaat wonen, en wien het zoo goed bevalt dat hij er blijft en huwt; wat realistisch, evenals het somber pessimistisch boek, met zijn heftige tendenz, van Jacob, de laatste. Een Boer die hardnekkig den strijd aanbindt tegen de heeren, die de landen opkoopen en er jachtveld van maken. Zijn vrouw sterft, zijn zoon sneuvelt in den oorlog, een ander trekt naar Amerika ; tenslotte, half verdwaasd door de rampen pleegt hij manslag en zelfmoord. --- Het Gif der Beschaving, wil toonen hoe stadsmenschen die zich op het land komen vestigen daar de bevolking bederven en zelf aan hun ondeugden den teugel vieren. Dit boek bewijst niets tegen de beschaving, want de stadsmenschen, welke R. hier de schuld geeft, zijn het uitvaagsel der maatschappij en hebben met beschaving niets gemeen.

In 't kort: van de groep Anzengruber, Ebner Eschen-

29T

VERTAALDE WERKEN

b a c h, R o s e g g e r, die geen van alien hun katholicisme hebben begrepen, is de laatste de ergste. Hij is een schrijver van groot talent, maar waar er maar even gelegenheid is, voert hij oorlog tegen het geloof zijner jeugd. In zijn bundels volksverhalen staan er die geheel zuiver zijn, maar de bundels in hun geheel deugen niet of om religieuze reden of om de vdr gaande sensualiteit van vele vertellingen. ROSEN (Erwin). Duitsch. Een Kwajongen in Amerika,

met vlotte, journalistieke handigheid geschreven.

Over een optimist, die met honger en hard zwoegen zijn optimisme moet betalen. Knapper is Van het Vreemdelingenlegioen, maar het is voorbehouden lectuur.

ROSEN (Franz) 1869. Duitsch. Schuilnaam van M a r gar e t e von Sy do w. Hare boeken, arm aan handeling, goed wat karakterteekening betreft, zijn voor volwassenen. De groote Doolhof — De Alpenkoningin,

behandelt de onvoorzichtige belofte

van een vrouw aan Naar stervenden man om niet meer te hertrouwen, en de gevolgen daarvan.

ROSNER (Karl) 1873. Oostenrijk. Drie Zusters, die wedijveren om hun ouden vader het leven te veraangenamen. Voor iedereen. — De Koning, dat is Keizer Wilhelm, bij wien de schrijver vertoefde in Frankrijk. Hij laat uitkomen hoe moeielijk de keizer zijn nederlaag leerde begrijpen.

De Zilveren Klok.

Voor alien.

ROSNY (J. H.). Onder dezen naam schreven de twee broeders Justin en Joseph Boex langen tijd samen. Daarna ging ieder zijns weegs. Van den oudsten is De Leeuw der Rotsen — De Strijd om het Vuur, waarin hij den mensch teekent als een half dier in de voorhistorische tijden. Voor volwassenen behoeft men de lectuur niet of te keuren, maar eigenlijk is deze fantasie een malligheid en voor eenvoudige lezers zeer zeker verwarrend en misleidend. Over het algemeen genomen zijn deze broeders voor het katholieke lezerspubliek niet de ware broeders en men late liefst hun boeken gesloten.

VERTAALDE WERKEN

298

ROUGE (Gustave le). Fransch. Van hem kennen wij uit den jongsten tijd

De Spookstraat,

gewone ontspan-

ningslectuur, die verhaalt van de ontmaskering eens geleerden, die de straat 's nachts met een gas vergiftigde en de bewusteloos wordende voorbijgangers beroofde.

ROUSSEAU ( Jean Jacques). Fransch. Du Contract Social --- Lettres écrites de la Montagne — Lettre a Christophe Beaumont, staan ook met name op den Index de romans of verhalen Emile en Julie (of de Nieuwe Hëloise). Behalve andere werken

ROWLANDS (Effie). Engelsch. Prins Pettikoff s Huwelijk,

al te dwaze begrippen over het huwelijk om het

bock te kennen aanbevelen.

ROY (Christine). Slowakisch. De boeken van deze protestantsche ijveraarster zijn voor katholi2aen heel dikwijls grievend en beleedigend. Men doet het best nietnand met haar in kennis te brengen. Geen Plaats — Zonneland vallen zeer waarschijnlijk onder het verbod der algemeene boekenwet. RUNA (Elisabeth Beskow). Zweedsch. Schreef vele ernstige en godsdienstige verhalen, die voor een groot deel werden vertaald : Stemmen ,— Eeuwigheidslicht — flit het Stof der Aarde —, Ofschoon hij Gestorven is — De Buren van Westerval — De God zijner Moeder, enz. De boeken zijn meer specifiek voor protestantsche lezers.

RUNG (Otto). Deensch. De Paradijsvogel,

een boek van twijfelachtig gehalte om de eigenaardige proef-

nemingen van een advokaat, die een meisje voorbestemd acht om den breeden weg op te gaan. Het boek is voorbehouden. ,---

Toen de Wateren afnamen,

dat is toen de tijd der oorlogswinsten voorbij was en zooveel in elkaar stortte. Het boek is wat vreemd evenals het voorgaande. Daarom mag men ook dit wel eenigszins voorbehouden,

RUSKIN (John) 1819-1900. Engelsch. Een der grootste opvoeders tot kunst en schoonheidswaardeering der laatste tijden. De Koning van den Gouden Stroom of De Zwarte Broeders.

Twee broeders

veranderen in steenen om hun hardvochtigheid. De jongste doet een stroom in goud veranderen. Een sprookje, dat den lezer niet aanspreekt. Onder al zijn

299

VERTAALDE WERKEN

werken staat het hoogst

Stones of Venice

en daarin het hoofdstuk „On the

Nature of Gothic".

SAGEHOMME (Georges) 1852. Fransch. Een Jezuiet, geloof ik. Hij heeft voor de jongeren boeken geschreven met nobele tendenz. En daarom bevelen wij zijn boeken aan. Literair zijn zij van nul en geener waarde. SALTEN (Felix) 1869. Oostenrijk. Bambi, de geschiedenis van een hert. Aardig boek voor alien.

SAMAROW (Gregor) 1828-1903. Duitsch. Vluchtnaam van 0 sc a r M e d i n g, die zijn politieke ervaringen als staatsambtenaar verwerkte tot romans van vele deelen Transvaal — Keizerin Elisabeth ,-- Grootvorstin Katharina — Peter de Derde ---- Grootheid en Val,

't Is allemaal eigenlijk minderwaardige keukenlectuur, werkend op de nieuwsgierigheid van den kleinen burger naar vat er gebeurt in de paleizen der grooten. De schrijver, een poover talent, weet die nieuwsgierigheid wakker te houden door alle mogelijke verzinselen. Prikkellectuur, waaruit Cornelis Veth zijn prikkelidyllen zou kunnen samenstellen. SAND (George) 1804-1876. Fransch. Deknaam van Armandine Aurore Dupin, Baronesse Dudevant. Zij huwde in 1822 en scheidde 10 jaren later. Leidde een ongebonden leven (Musset, Chopin). Zonder godsdienst, op 't laatst van haar leven vaag pantheistisch, een tijdlang opgewonden sotialiste. Al hare romans staan op den Index. SANDEAU (Jules) 1811-1883. Fransch. Hij beschrijft in vele zijner romans de ongeregelde liefde, maar niet om haar te verdedigen. Hij toont de ellende waartoe zij leidt en wijst op de zedelijke plichten. Zoodat het lectuur is voor volwassen personen. Vele van zijn boeken kunnen ook gelezen worden door de jongeren. SANDYS (Olive). Engelsch. De Vrouw bij het Haardvuur

zit kalmpjes te vertellen dat zij uit wraak, omdat

ze verleid werd in haar onnoozelheid, een dozijn mannen verlokte en hen dan de eenzaamheid of den dood indreef. Het is een ellendig slecht boek.

300

VERTAALDE WERKEN

SAPPER (Agnes). Duitsch. Het Rasteel van Audenberg --- De Geheimzinnige Villa —, De Familie Peereboom .--- Greta Reinwald's eerste Schooljaar, blijkbaar beschrijving van eigen jeugd onder ongunstige financieele Schreef in vroom protestantschen geest

omstandigheden, maar in een liefdevol gezin.

SAUDEK (Robert). 1880. Duitsch. Zie blz. 142. De Haagsche roman van dezen schrijver verscheen het eerst in (gebrekkig) Nederlandsch. Zijn overige Duitsche romans zijn niets beter. Het is feuilletonwerk, sensationeel-grof en onwaarschijnlijk van structuur. SCHARLAU (M.) Duitsch. Onder dezen naam verbergt zich de vrouw van een hoog geplaatst protestantsch geestelijke. Zij schreef eenige, literair onbeduidende, maar ethisch hoogstaande romans. Maarten Augustinus, vertelt van een gemengd huwelijk en de rampen, die is

daaruit volgen, omdat de zoon den verkeerden weg opgaat. De strekking

dus best, maar het verhaal is wat drakerig omdat men voelt hoe onwaarschijnlijk het is en allerlei ongelukken er als 't ware met de haren worden bijgesleept. Het is ook volstrekt geen lectuur voor jonge menschen. De schrijfster zelf is katholiek geworden.

SCHEFF (Werner). Duitsch. De Ark,

gewoon feuilletonwerk, waarin echter menig onaannemelijk theorietje

is te vinden over rasverbetering. Rijpere lezers.

SCHEFFEL (Josef Victor von) 1826. Duitsch. De bekende dichter der Gaudeamus-liederen en van het schoone romantische De Trompetter van Sackingen, een van de beste vertellingen der Duitsche literatuur. Naar aanleiding zijner ongelukkige liefde tot Emma Heine schreef hij den roman Ekkehard, die een historischen grondslag heeft, maar overigens louter verbeeldingswerk is. De roman beschrijft de liefde van een jongen, rationalistisch aangelegde monnik voor eene hooghartige hertogin. Na deze ongelukkige liefde ontvlucht hij het klooster en zoekt genezing in de eenzaamheid. Het cultuur-historische ligt er slechts buiten op. De monnik is volstrekt geen figuur uit de 10e eeuw, waarin zijn historisch voorbeeld leefde. Voor gewone lezers is deze roman niet goed te keuren.

SCHIEBER (Anna) 1867. Duitsch. Alle goede Geesten -- Nimmerdor. De eerste roman bewijst dat zij eene schrijfster is van talent. Nimmerdor, godsdienstige verhalen. Beide boeken zijn goed.

301

VERTAALDE WERKEN

SCHIFFER. Duitsch. Vox Dei,

Een krankzinnig boek. Het vergaan der wereld door giftige gassen.

Een ingenieur en zijn vrouw maken een soort ark, een bal van aluminium, waarin zij zich opsluiten, voor de katastrofe, met voedsel en levende dieren, met zaad en ozon-machine. Als zij terugkeeren op de verwoeste wereld, blijkt er nog een man te zijn gered. Een vrouw, twee mannen. En het einde is een drievoudige dood. Een slechte draak.

SCHIROKAUER (Alfred) 1880. Duitsch. August de Sterke, Koning van Polen.

Zondige liefdesavonturen van den op

dit punt beruchten Poolschen Koning. Prikkellectuur in den slechtsten zin van het woord.

SCHMIDT (Wilhelm von). Duitsch. De Vlucht tot de Hulpeloozen, wat bier wil zeggen, dat de verwarde mensch bij de dieren zijn troost gaat zoeken. Het is een eigenaardig boek, een menschen hondengeschiedenis. Er komen wel aardige beschrijvingen in voor van het doen en laten der viervoeters. Maar ook een te wijd uitgesponnen aanvechting tot echtbreuk (die bladzijden zijn heel zwoel), die door een hond voorkomen wordt. Verwarrend voor gedachten en zinnen.

SCHNITZLER (Arthur) 1871. Oostenrijk. Men heeft twaalf jaren geleden voorspeld dat hij in 1925 uit de mode zou zijn. En, gelukkig, is die voorspelling voor een groot deel vervuld. Met zijn spel „Professor Bernhardi" heeft hij nog wat sensatie gemaakt. Zijn boeken zijn slecht, antichristelijk, brutaal zinnelijk : Mondain Minnespel — Casanova's Terugkeer (op sommige bladzijden bijna liederlijk) noemen wij alleen om ze of te keuren, óók Baddokter Graesler. SCHOTLINGER (Zuster). Engelsch. Heilig Moeten, een boek van geestige brieven : frisch, gevoelig en vol luimige opmerkingen.

SCHOEPP (Meta) 1868. Duitsch. Schuilnaam van Meta Zimmermann. De Heer van Silberberg, een tragische en wilde geschiedenis uit het geslacht der Oude Vikings. Voor ouderen, maar vooral romantisch aangelegden.

SCHOYEN (G.) Noorsch. Verkocht. Waarschuwing tegen de praktijken der handelaren in blanke slavinnen. Alleen geschikt voor ouders, middernachtzendelingen en meisjesbeschermsters om op de hoogte dier treurige toestanden te komen.

VERTAALDE WERKEN

302

SCHRILL (Ernst). Duitsch. Altijd die Stem !

Een jongen vergeet gedurende zijn verblijf in het buitenland

zijn verloofde en .trouwt een ander. Maar altijd hoort hij haar verwijtende stem en brengt deze eerst tot zwijgen, als hij weduwnaar geworden, zijn eerste liefde trouwt. Niets aan te merken.

SCHROTT-FIECHTL (Hans) 1867. Duitsch. Deze tyroolsche schrijver heeft prachtige verhalen uit land en yolk : Jacob Brunner — Een Veer op den Hoed. Voor alien. SCHULZ (C.) Duitsch. Met Hagenbeck naar de Wildernis,

een interessant boek over het vangen en

jagen en verzenden der wilde dieren. Hier en daar vinden wij een paar regels, die wij hadden kunnen missen. Anders geen aanmerking te maken.

SC HULTZ (Jeanne) 1860 -- 1910. Fransch. Heeft kleine meesterstukjes geschreven, misschien wel eens wat te ondeugend (b.v. over een valsche reliek) en ook een beetje oneerbiedig wellicht als Colette's Novene. Maar het is toch heel onschuldig en voor iedereen een vermakelijk dingetje. SCHUMACHER (Heinrich Volrat) 1861. Duitsch. Van hem vindt men nog een paar boeken, die waarschijnlijk wegens hun titels nog wel gevraagd worden. 't Zijn doodelijk vervelende boeken en zij die, op sensatie belust, de lezing beginnen, worden teleurgesteld, hetgeen echter nog niet wil zeggen dat het behoorlijke lectuur is. Lady Hamiltons Liefdeleven — Lord Nelsons laatste Liefde.

Beide liefst

afgekeurd.

SCHUMACHER (Tony) 1848. Duitsch. Schreef gemoedelijke en goed-vertelde jeugdverhalen, die zich bleven handhaven. Schooljaren -- Van Schoolmeisje tot Grootmoeder — Kijkjes op het dagelijksch Leven ---- Wonderkind.

SCHWERINGER (Oskar). Naar het Duitsch. Met verzegelde Orders. Roman voor iedereen ; van een half-Japansch meisje, dat als scheepsjongen verkleed op een Amerikaansch schip, een oorlog voorkomt tusschen Amerika en japan en ten slotte trouwt met den zoon van den scheepskapitein.

VERTAALDE WERKEN

303

SCOTT (Gabriel). Noorsch. Visscher Markus, is een vreemd boek, maar niet verwerpelijk. Maar Het Gulden Evangelie, eene legende, waarin heel ongegeneerd wordt omgesprongen met theologie, dogma, positieven godsdienst, achten wij een totaal verkeerd boek.

SCOTT (Walter) 1771-1832. Engelsch. Geboren te Edinburg ; werd rechter te Selkirshire. Hij vertaalde van Goethe en anderen, gaf een verzameling Schotsche balladen uit en andere gedichten. In 1814 verscheen (anoniem) zijn eerste roman Waverley, die door vele andere werden gevolgd. In den val van een boekhandelshuis, waarin hij deelgenoot was, werd Scott meegesleept (1826) en moest sindsdien schrijven om geld te verdienen tot afbetaling der schuldeischers. Deze dwang heeft zichtbaar invloed gehad op zijn werk van dien tijd, dat zeker minder is dan het vroegere. De ingespannen arbeid verwoestte bovendien zijne gezondheid. Zijne romans zijn nu wat verouderd, te breedvoerig voor het haastig geslacht van onzen tijd, maar zij staan ver boven het gros der hedendaagsche romans over het algemeen. Edel van strekking, zedelijk van inhoud, raak van typeering. Hoewel Scott's protestantsche overtuiging en meer nog zijn niet-begrijpen van katholieke mentaliteit en gebruiken, hem soms groote vergissingen doen begaan op dat terrein, liet hij zich toch nimmer verleiden tot anti-papisme als ten onzent Bosboom-Toussaint en Van Lennep. In een van zijn meest bekende verhalen

Ivanhoe (tijd der Kruistochten ; Richard Waverley (uit den opstand

Leeuwenhart) teekent hij een leelijk monnikstype. —

der Schotsche Jacobieten, die Karel Eduard op den Engelschen troon willen plaatsen) —

De Bruid van Lammermoor

(liefde tusschen twee telgen van twee

De Zeeroover (eigenaardige zeden De Talisman (uit den 3en kruistocht ; Richard Leeuwenhart en Saladijn) .— Anna van Geyerstein (vergeefsche strijd van Karel de Stoute tegen de Zwitsersche bergbewoners) -De Verloofde (de verwarringen in Europa wegens de afwezigheid der ridders, die naar het heilige Land ter kruisvaart togen) -- Het schoone Meisje van Perth (een wapensmid dingt naar de hand eener voorname patriciersdochter) -Het Kasteel van Kenilworth (tragedie van de vrouw van Leicester, den gunsteling van Elisabeth) — Quentin Durwood (speelt in Frankrijk en Vlaanderen ; de woeste geloofs vervolger Van der Marck speelt in dit boek een rol) — Guy Mannering, geschiedenis van een kind, welks leven uit de sterren voorspeld is in aloude vijandschap levende geslachten) —

en gebruiken van de bewoners der Shetland-eilanden —

,304

VERTAALDE WERKEN

niet mooi) --- De Oudheidkenner (in wien Scott zich zelf geteekend heeft) — De Oude Pelgrim (godsdienststrijd der Convenanters. Minder aantrekkelijk boek) — Het Hart van Mid-Lothean (een meisje, dat geen moeiten en gevaren ontziet om hare zuster uit de gevangenis te redden) --- Robert Roodhaar (uit het leven van een vermaard rooverhoofdman in het Schotsche hooggebergte).

Wij kunnen alleen tegen Scott aanvoeren zijn „vergissingen", waarom hij voor heel eenvoudige menschen niet is aan te bevelen ; maar voor lezers met eenige ervaring meenen wij dat zijn boeken onder het lezen door, heel gemakkelijk gecorrigeerd kunnen worden. Waar hij geen katholiek terrein betreedt, is Scott voor alien. SETON (Ernest Thompson) 1860. Engelsch. Geboren in Engeland, leefde en observeerde in Amerika en schreef aantrekkelijke boeken over : De Wilde Dieren, die ik gekend heb -- Twee Padvinders,

van een paar

jongens, die op z'n Indiaansch leefden en van wie men kan leeren : hoe te kampeeren enz., zie : T h o m p s o n.

SHAW (George Bernard) 1856. Engelsch. Werd geboren te Dublin. Hij begon in Londen met journalistiek werk, schreef een paar novellen ; in 1883 een socialistisch propagandist, die het program der Fabian Society hielp opstellen. Zijn grootste triomfen vierde hij op het tooneel. Hij schreef over Ibsen en heeft jets van Ibsen : alles raakt hij aan, stelt alle mogelijke vragen en geeft nooit een antwoord, maar maakt er zich of met een vlijmende ironie of een grap. Shaw is een gevaarlijk schrijver om zijn theorieen op godsdienstig, staatkundig en zedelijk gebied, die hij met onnavoigbare geestigheid weet voor te dragen. Hij is geestig als een Ier, maar heeft niet de innerlijke godsdienstigheid van een Ier, waardoor zijn ironie en sarcasme zou kunnen worden verzacht. Niemand weet eigenlijk wat hij aan hem heeft, en 't maakt wel den indruk alsof hij zich er op toelegt „den bourgeois te epateeren". In St. Joan, zijn jongste spel werpt hij door zijn epiloog alles weer omver. Men heeft wel eens gezegd : Shaw schrijft bij zijn voorreden tooneelspelen. Daar is veel van aan : hij zet zijn theorieen op en probeert ze dan in het stuk. Zijn geestige roman Verliefde Artisten kan ieder volwassene lezen.

305

VERTAALDE WERKEN

SHEEHAN (P. A.) Engelsch. Van dezen te vroeg gestorven priester-schrijver bezitten wij : Mijn nieuwe Kapelaan — en het, als karakterstudie wellicht nog hoogerstaande Luc Delmege. — De historische roman uit de Fransche Revolutie De Haarband der Koningin is lang niet zoo aantrekkelijk, en Succes door Mislukking bereikt ook niet de hoogte der eerstgenoemde verhalen. Maar 't is alles goede lectuur.

SHELDON (Ch. M.) Amerikaansch. Zijns Broeders Hoeder.

Een christelijk bock vol sympathie voor het Leger des

Heils. Het is een beschuldiging tegen de mijneigenaars die hun werklieden uitzuigen. Niet verkeerd, al lijkt ons die sympathie erg eenzijdig. Geen volksboek.

SICK (Ingeborg Maria) Deensch. Bijna al haar boeken zijn vertaald in het Nederlandsch : Llit de Aarde — Miezi — Het Sluimerende Slot — Bij ons Thuis -- Heilig Huwelijk — Jonkvrouw Else — Lang s 's Heeren Wegen --- Grootmoeder Ursula .-- De Prinses, die Spon — Ina. Zij is eene veelgelezen schrijfster, en iets mystieks en geheimzinnigs in haar verhalen schijnt de lezers te boeien. Sterk komt dat geheimzinnige uit in Voetstappen in den Nacht. Van katholieke zielen heeft zij Been begrip en daarom is het bock

Kloosterschaduwen mislukt.

Voor rijpere lezers is haar werk bestemd ; over het algemeen is het rein. Forsche naturen zal het te droomerig en te vaag lijken. En zij hebben gelijk.

SIENKIEWICZ (Henryk) 1845-1916. Poolsch. In zijn beroemd boek Quo Vadis ? stelt hij tegenover de ontaarding der heidensche wereld de schoonheid van het opkomend Christendom in den tijd van Nero. Voor de jeugd bestaan er speciale uitgaven. Voor volwassenen zijn ook andere, minder bekende verhalen : Zondvloed -- Te Vuur en te Zwaard -- De Woestijn ---. Anthea — De Kruisridders.

SINCLAIR zie ook Lewis. SINCLAIR (Upton) 1878. Amerikaan. Schrijver is een socialist en wijst onbarmhartig op maatschappelijke misstanden. Als de helft waar is van wat hij vertelt is het erg genoeg. Voor rijpere lezers zou ik zijn boeken niet durven verwerpen, ofschoon ze vaak zeer naturalistisch zijn. Maar eenvoudige lezers kunnen ze alleen aanzetten tot ontevredenheid en anarchie. En die is er waarlijk al genoeg. Samuel de Zoeker,

geschiedenis van een knaap die socialist wordt en bij een


VERTAALDE WERT< EN

306

oproer den dood vindt. —

De Wildernis, verschrikkelijke onthullingen over

de knoeierijen en slechte behandeling der arbeiders in de vleeschfabrieken te Chicago. Vaak weerzinwekkend. —

Koning Kool,

over de ellende der mijn-

werkers, de onrechtvaardigheid van bazen en directeuren, die ook hun vrouwen en dochters niet met rust laten ---, Sylvia — Sylvia's Huwelijk, over de weelderige en dwaze opvoeding van rijke meisjes en hun als bruid verkocht worden aan zieke of nietswaardige mannen —

Een volbloed Amerikaan, de geschiedenis

van een politiespion : het door politie ensceneeren van oproer en diefstal, om degenen, die ze treffen wil te kunnen gevangen nemen of neerschieten. Tastbaar overdreven tendenz-werk. Men kan deze boeken niet eenvoudigweg afkeuren ; maar voor velen is het zonder twijfel verwarrende lectuur en wegens de zinnelijke beschrijvingen en wegens den geest van verbittering.

SPECKMAN (Dietrich) 1872. Duitsch. In zijn boeken blijft hij predikant en daarom is zijn werk voor ons weinig of niet geeigend, bijvoorbeeld Op den Loofhof. SPIELHAGEN (Friedrich) 1880-1911. Duitsch. Indertijd werd zijn naam bekend in alle Europeesche landen door zijn roman Problematische Naturen (De Zwaarmoedigen), aanvankelijk door de uitgevers geweigerd omdat het te realistisch was. Het zijn ongezonde menschen, die schrijver ten tooneele voert en de sociale strekking, waarvan zijn werk ruig is, maakt de lezing ook al niet aangenamer. Hij voelde socialistisch en heeft in zijn andere, groote romans het aldoor gemunt op den adel en de geestelijkheid, die hij lustig zwart maakt. Zijn vertellingen zijn niet beter dan gewone ontspanningslectuur. Alles saamgenomen behoeft van hem niets vermeld te worden, omdat hij geheel uit de mode is. SPILLMANN (Josef) 1842. Duitsch. Werd geboren in Zwitserland, trad in Oostenrijk in de orde der Jezuleten. Hij schreef een groot aantal reisbeschrijvingen en verhalen met opbeurende, katholieke strekking, voor yolk en jeugd. De Zwarte Raadsheer -- Dapper en Trouw -- Een Slachtoffer van het Biechtgeheim -- De Koreaansche Broeders -- Een Drietal Verhalen — Lange Flip — Zalig zijn de Barmhartigen — Sydia — De Witte Roos — Uit woelige Dagen — De Goudzoekers -- Grootvader en Kleinzoon, enz.

In eigen land en Duitschland werden, zelfs door andersdenkenden, zijoe verdiensten erkend, in ons land werd hij eenige jaren

VERTAALDE WERKEN

307

geleden natuurlijk door een geloofsgenoot, die meer kunstwaarde verlangde, afgebroken. Toch heeft de schrijver waarschijnlijk meer goed voor de zielen verricht, dan alle kunst en literatuur ooit zullen vermogen te doen. SPYRI ( Joanna) 1860. Zwitsersche. Hare boeken voor de jeugd werden in Nederlandsch en Fransch vertaald Arthur en Squirell — Mt Zwitserland — Kleine Verhalen — Gouden Spreuken — De Kleine Heidi thuis — De Kleine Heidi in den Vreemde -- Oom Titus -.- Grietje's Kinderen — Moeders Lied -- Nerger.s Thuis.

STACL (Neyl). Engelsch. Inverkeith, historische roman uit den strijd van Schotland tegen Engeland. Verscheen onder anderen titel als feuilleton in de Maasbode.

STAEL (Madame de) 1776-1817. Fransch. Dochter van den bekenden franschen financier Necker. Calviniste, door de lezing der Encyclopedisten gewonnen voor de vrijdenkerij, huwde met baron de StaEl, scheidde van hem, had eene verhouding met Benjamin Constant, huwde in het geheim en wist zich door haar intrigues, haar scherpe oordeelen en waan van eigen superioriteit bij iedereen gehaat te maken. Twee liefdeshistories Delphine — Corinna nemen het op voor de begaafde vrouw ; deze boeken met hun politieke uitwijdingen zijn nu onleesbaar. Bovendien wordt er een valsch catholicisme in vertoond. Haar boek over Duitschland, onafgewerkt, is dikwijis heel schamper en zal 't meest den Franschen bevallen. STEGEMAN (Hermann) 1870. Duitsch. Zonen van het Rijksland

speelt als meer andere verhalen van dezen schrijver

in den Elzas, en zou een goed leesbaar boek zijn, als het niet door zijn domheden over katholieken en catholicisme voortdurend ergernis gaf.

STEN DHAL (1780-1842). Fransch. Schuilnaam van Henri B e y 1 e, een man zonder godsdienst en zonder zeden. Hij schrijft zoo dor en droog, zoo zonder eenige aandoening en leven, dat men zich verwondert dat zijn boeken eenmaal in trek waren. Maar hij is een scherpzinnig psycholoog, dat kan men niet ontkennen. Al zijn romans staan op den Index (1864).

VERTAALDE WERKEN

308

STEVENSON (Robert Louis) 1850-1894. Engelsch. Studeerde voor ingenieur, daarna voor advokaat. Hij was een realistisch schrijver en zag niet op tegen het gebruik van een schokkend woord. Hij had een open oog voor het doen en laten der menschen, en was een scherp psycholoog. Van de middeleeuwen begreep hij niets en als hij een enkelen keer zich op dat terrein waagt is bet volkomen mis. Wij noemen van hem

Onder de Boekeniers

(ook onder den titel

Goud-Eiland:

Treasure Island). Een meesterstukje van vertelkust. Over een scheepsjongen, die verzeild raakt onder de zeeroovers. Ook voor groote jongens. — De Zelfmoord-Club, opgericht door een speculant, die zijn clienten sensatie bezorgt door hun te laten dobbelen om hun leven. Als zij verliezen moeten zij zich van kant maken. Het is een echt griezelverhaal. Nog griezeliger is

Geval van Dr. Jekyll en Mr. Hyde,

Het vreemde

twee personen in een. Een goede die

weldoet ; een kwade, die moordt en steelt. Het schijnt te moeten verbeelden den strijd tusschen goed en kwaad in een menschenziel. Zonderling boek, dat aanvankelijk veel stof opjoeg. Voor volwassenen. — De Verkeerde Kist, een verhaal van vergissingen en verwarringen. Geschikt.

STIEHLER (A.) 1864. Duitsch. In

Gouden Regen geeft hij een roman uit het leven van gravin Ktisel (de

geliefde van August den Sterke) en Bottger, den uitvinder van het porcelein. Het boek zou interessant zijn als niet de woeste uitspattingen van liefdespassie, waarvan zonder eenige terughouding wordt verteld, de lectuur ongenietbaar maakten.

ST1LGEBALIER (Eduard) 1868. Duitsch. De meeste werken van dezen schrijver zijn sterk erotisch en sommige zoo erg zelfs dat zij bedenkelijk het gebied der pornografie naderen zoo : Het Liefdesnest,

een beslist smerig boek —

Wally, roman van een Kellnerin,

verleiding van een arm meisje, die daardoor op den breeden weg wordt gebracht

Lente-offer, zedelijk en godsdienstig verkeerd. Af te keuren, gelijk Geitz Kraft is een gevaarlijk bock, vooral omdat het een

de voorgaande

soort levensleer bevat voor jonge menschen. Het gaat over een student, die vele en leelijke avonturen heeft en tenslotte toch terecht komt. Noch GOtz,

Harry is Heinrich Heine ; Het Verloren Paradijs, van twee schilders en een weggeloopen vrouw Burgeres Louise, uit de Fransche revolutie ; niet kwaad maar hoogst onwaarschijnlijk — De Hof van Eeden noch Stilgebauer bekommeren zich om moraal —

trouw historisch is de teekening niet

liefdesgeschiedenis ; sentimenteel maar niet slecht schenen de twee deelen

Tijdens den oorlog ver-

Inferno, aanklacht tegen den oorlog ; pathetische be-

309

VERTAALDE WERKEN

schrijvingen van oorlogsellende en gruwelen. Erg opgewonden. De epiloog klinkt wat hysterisch. Over katholicisme staan rare dingen in Gedachten van een Verminkte. Maar hij begrijpt het niet. En wij begrijpen zijn boek niet heelemaal. Voor volwassen lezers. — De Koningin der Modebadplaats, van een arm en harteloos meisje dat zich opwerkt tot een schatrijke dame. Zij trouwt een ongelukkige, die haar zijn onmetelijk fortuin biedt. Het boek is niet verkeerd voor volwassenen, maar er gaat geen enkele goede gedachte van uit.

STIN DE ( Julius) 1841-1905. Duitsch. Was aanvankelijk chemicus en als zoodanig werkzaam. Na verhalen in dialect, behaalde hij een geweldig succes met : De Familie Buchholz,

verhalen van een rijkgeworden in-burgerlijke familie.

Het boek is meer grappig dan fijn geestig. Het groote succes noopte hem om

De Familie Buchholz in op hetzelfde thema nog lang door te borduren. Fietje's Mevr. Buchholz' Gedenkschriften Hotel Buchholz Italie Verloving, enz. Geen kon het eerste evenaren. Zijn andere boeken zijn minstens even goed b.v. Tante Constance, maar raakten door de anderen, die in de mode kwamen, in de schaduw. Er valt op deze lectuur niets aan te merken.

STERNE (Laurence) 1713 —1768. Engelsch. Was langen tijd predikant, reisde voor zijne gezondheid en schreef onder pseudoniem Yoric k. Een Sentimenteele Reis door Frankrijk en Italie,

een grappig verslag, maar

Tristam Shandy trof dat lot niet, maar het is geen haar beter dan het veroordeelde boek,

meermalen onzedelijk. Het werd op den Index geplaatst (1819). Zijn

STJERNSTEDT (M.) Zweedsch. Ullabella, geschiedenis van een eenzaam meisje, dat door bloedverwanten opgevoed, van den een naar den ander wordt gestuurd, totdat het een veilige have vindt in een gelukkig huwelijk. Gevoelig geschreven en fijne typeering. Voor heel jonge meisjes is het niet, overigens voor iedereen.

STRATZ (Rudolf) 1864. Duitsch. Vooral in zijn beschrijvingen der berglandschappen is Stratz te bewonderen. Zijn verhalen zijn eenvoudig over het algemeen en zelden hindert hij bet christelijk gevoel. Over bet huwelijk heeft hij de moderne opvattingen vrouwenkarakters kan hij niet teekenen, hetgeen telkens overduidelijk blijkt. Zijn boeken geven lectuur aan ontwikkelde lezers. Mont Blanc,

de held van het verhaal hoopt op den berg zijn geliefde te vinden,

doch vindt den dood. Indrukwekkende beschrijving der Alpen —

Wade,

De Witte

geschiedenis eener ontluikende (verkeerde) liefde, die echter bijzaak is.

VERTAALDE WERKEN

310

De waarde van het boek lig t in de prachtige beschrijving der Alpenwereld --

De Eeuwige Burcht -- Zijn Engelsche Vrouw. Verschil tusschen Duitsche en Engelsche mentaliteit. Interessant. ---- De Vrijheid der Zee, waarin hij opkomt tegen de Engelsche overheersching --- Gij Grond mijner Vaderen, geeft een goeden kijk op de Duitsche samenleving met haar allesbehalve gezonde verhoudingen — Het Geheim van Kasteel Vogelod, een als monnik verkleede graaf hoort de biecht van den moordenaar zijns broers. Bedenkelijk ! .— Zijn Roeping Trouw, militaire roeping boven liefde --- Levensstrijd, een professor krijgt zijn assistente lief en stelt haar voor zich van zijn vrouw te laten scheiden. Zij weigert ; tracht later zich te zelfmoorden, maar wordt gered. Voorbehouden ---,

Liefdesoffer, is een heet-hartstochtelijke en dwaze liefdesgeDe Laatste Stem, een drama van verboden

schiedenis, die valt of te keuren — liefde, eindigend met zelfmoord.

STRINDBERG (August) 1849. Zweedsch. Hij was de voornaamste vertegenwoordiger van het naturalisme in Zweden. Overigens veranderlijk als een kameleon. Wat hij heden aanbad verachtte hij morgen en omgekeerd. In hart en hersenen van dezen man was geen spoor van harmonie te ontdekken. Op het laatst van zijn leven ontdekte hij een glimp van het bovennatuurlijk licht. De boeken van Strindberg zijn mede de aanleiding en inleiding geweest van de jammerlijke verscheurdheid, die een heel geslacht heeft geteisterd. Zijn boeken zijn alleen voor menschen, die er mee noodig hebben, ook zijn

Sproken en Vertellingen. STRUG (A.) Poolsch. De Geschiedenis van een Bom,

een verhaal dat erg is opgehemeld, maar

feitelijk immens vervelend is en ook lang niet onvoorwaardelijk goed te keuren.

SU DERMANN (Herman) 1857. Duitsch. Een tijdlang mateloos overschat en daarna onrechtvaardig verkleind. Naturalistisch in zijn tooneelstukken, en jachtend naar effekt. Zijn eerste verhalen kan men colportage-lectuur noemen, zijn latere mode-lectuur. Zijn eerste groote roman is zijn beste gebleven . Vrouw Zorg. Het is voorbehouden lectuur, maar moreel en artistiek beter dan al het andere dat hij schreef. Het Kattenbruggetje, de geliefde van een landsverrader, die door het Kattensteegje de Franschen zijne landgenooten in den rug voerde, bemint diens zoon ha rtstochtelijk. De schrijver speculeert hier sterk op de zinnelijkheid der lezers door de beschrijvingen van het naderen en wijken dezer geliefden voor de

VERTAALDE WERKEN

311

zonde, totdat de kogel van een sluipmoordenaar de vrouw doodt en het geval oplost. Het boek verdient of keuring.

SUE (Eugene) 1801-1859. Fransch. Hij was militair-dokter, reisde half de wereld road en na zijn terugkeer schreef hij schreeuwerige reisverhalen. Daarna begon hij met liefdesromans en schandaal-histories. Aileen om het pikante bleef bier en daar nog een boek hangen, overigens lust men het werk van dezen slecht-schrijvenden en ongaren mensch niet meer. Wij noemen van hem niets, omdat al zijn romans (sinds 1833) op den Index staan. SUTCLIFFE (Halliwel). Engelsch. Grill Lomax en zijn Daad -- Door Smart Gelouterd,

vormen een geheel.

De boeken zijn voor volwassen menschen. Door hun grootsche natuurbeschrijvingen en epische karakterschildering hebben zij meer dan gewone waarde. Voor preutsche lezers zijn ze niet.

SUTTNER (Bertha von) 1843. Oostenrijk. Zij was de dochter van den veldmaarschalk Graaf Kinsky, gaf haar katholiek geloof prijs en huwde met Arthur Gundacear von Suttner. Zij stierf voor het uitbreken van den oorlog en zag dus niet de vernietiging van haar levensideaal, verdedigd in haar voornaamste werk De Wapens neer,

waarin zij pleit voor een volkenbond, en de onzinnigheid

van het bloedvergieten, de gruwelen van den oorlog beschrijft. Het boek heeft zeker goed gedaan ter ontwikkeling der vredesgedachte. Minder gelukkig is zij in het vervolg op dien roman ;

Martha's Kinderen, daar worden een massa

ellenden bijgesleept, die eigenlijk met den oorlog niets hebben to maken, bovendien verontschuldigt zij zeer af keurenswaarde verhoudingen en is het boek gruwelijk vervelend.

SWIFT (Jonathan). 1667-1745. Engelsch. Gullit'ers Reizen, Een scherpe maar lachwekkende hekeling van politiek en zeden uit dien tijd (1729). Veelal wordt het beschouwd als een boek voor de jeugd, maar ten onrechte. Het jeugdig volkje kan wel schik hebben in de aardige avonturen, maar begrijpt natuurlijk niets van den dieperen zin en de bijbedoelingen van den zonderlingen en bitteren schrijver.

SYLVA (Carmen) zie Carmen. TAN ERA (Karl) 1849-1904. Duitsch. Hij schreef de geschiedenis der Duitsche vrijheirisoorlogen en

312

VERTAALDE WERKEN

gaf een populair verhaal over den oorlog van '70. Bovendien vele romans en boeken voor de jeugd. De romans zijn vergeten, de jongensboeken worden nog steeds herdrukt . Aan de Oevers van den Nij1 ---- Een Schooljongen op Reis --- Onder de Arabieren — Rustloos Voorwaarfs --- Nser-ben-Abdalla (Onder de Arabieren). Ze zijn goed,

THACKERAY (William Makepeace) 1811-1863. Engelsch. Hij werd geboren te Calcutta. Na zijn studietijd te Cambridge, vertoefde hij te Parijs en Weimar (ontmoette daar den ouden Goethe). Hij begon de studie in de Rechten, maar gaf die spoedig op. Hij interesseerde zich bij de oprichting van eenige tijdschriften, die alien spoedig ten gronde gingen. Verbonden aan Punch, won hij zich een groote populariteit met zijn Ploertenboek (Snob Papers). Thackeray behoort tot de beroemdste Engelsche schrijvers ; lachend zegt hij geduchte waarheden, maar dikwijls is hij ook bijtend sarcastisch. Zijn karakterteekening en typeering is rack. Onbekend met katholieke zaken maakt hij zich sons schuldig aan blunders, die een ervaren lezer gemakkelijk verbeteren kan. Zijn meesterwerk is De Kermis der IJdelheid, waarin hij hekelt den uiterlijken schijn der zoogenaamde hoogere standen, die door een avonturierster om den tuin worden geleid. — De Newcomes, teekening der burgerklasse in haar domme ijdelheid ; een wereld van bedrog en kleinzieligheid, waarin kolonel

De Virginieers, is een In dit laatste boek vertelt Esmond, een Engelsch

Newcome staat als een man van nobel korakter. — vervolg op

Hendrik Esmond.

officier, herinneringen uit zijn jeugd : zijn avonturen in den spaanschen successie-oorlog ; zijn liefde in Spanje, enz. ; in de Virginieers vertelt hij weer van dit meisje zijner jonge liefde en' geeft herinneringen uit den Amerikaanschen bevrijdingsoorlog. In deze boeken toont Thackeray hier en daar zijn onkunde van katholieke gebruiken. In de Geschiedenis van Arthur Pendennis, de lotgevallen van een ijdel en egoistisch jongmensch schijnt Thackeray zich zelf voor een deel tot model te hebben genomen. Hij hekelt hier op al te felle wijze het huis van zijn schooltijd (Charterhouse) hetgeen hij in Newcomes weer een weinig goed tracht te maken. — De Lotgevallen van Filips zijn een heftige satyre op letterkundigen en journalisten, hun gekonkel en clubjes-liefde. Al de boeken van Thackeray geven leerzame lectuur voor rijpere en ontwikkelde lezers.

THARAUD (Jerome en Jean). Fransch. Twee gebroeders die eendrachtig samenwerken en wier talenten

VERTAALDE WERKEN

313

elkaar goed aanvullen. De eerste werd in 1874 en de ander in 1877 geboren. De zeden en gewoonten der Gallicische laden, die daar een wereldje op zich zelf vormen, schildert hij in De Schaduw van het Kruis. In Pogrom hebben de joden, bang voor vervolging, bescherming der Kozakken gevraagd, die ze met gejuich ontvangen en met grooter blijdschap weer zien vertrekken. Het zijn meer zedenschilderingen dan verhalen en bestemd voor volwassen lezers.

THEURIET (Andre) 1833–.1907. Fransch. Was lid van de Academie en zijn boeken waren zeer gezocht ; worden nog veel gelezen. Er is ongeveer niets bij, dat men iedereen in handen kan geven ; de onderwerpen, welke hij behandelt geven bijna altijd aanleiding tot gewaagde beschrijvingen, welke de schrijver niet laat voorbijgaan. Hij is anti,- clericaal, als het kan. De Twee Zusters — Genie en Hartstocht — Een Huwelijk uit Berekerzing -Maugar's Zoon. Verboden boeken zijn het niet, maar men late ze liefst over aan geharde romanlezers, wien echter op den duur deze hartstochtelijke Iectuur ook Been goed zal doen.

THIBAULT (Anatole-Francois) zie France. THOMA (Ludwig) 1867. Duitsch. Redacteur van de Simplizissimus. In zijn boerengeschiedenissen weet hij op de grofste wijze de boeren, onder wie hij geboren werd en die hij later als assessor bij het gerecht in vele omstandigheden leerde kennen, en de priesters, die hij blijkbaar niet kan uitstaan, uit to schilderen. Zijn werk is onbruikbaar. THOMPSON (Seton). Amerika. Schreef treffende boeken over het leven der dieren in de wildernis. Het Leven van den Zilveren Monarch — De Reuzenbeer van Tallac — Wilde Dieren, die ik gekend heb —, Quonab, de Indiaan — Flard-Oor. Voor jongere lezers.

THURSTON (E. Temple). Engelsch. Een veelschrijver, wiens boeken van zeer ongelijke waarde zijn, zoowel wat het zedelijke als het literaire betreft. De Stad der Verbeelding.

Is wel een mooi boek, maar het kan alleen dienen voor werkelijk ontwikkelde lezers. Het vervoig ; De Wereld der wondere

314

VERTAALDE WERKEN

Werkelijkheid,

is niet aan te bevelen, omdat er een loopje wordt genomen met

katholieke leer en gebruiken. —

De Appel uit den Hof, een priester in strijd Richard Furlong

met een passie ; hij overwint maar het boek deug4 niet. In

moet een godsdienstig vernisje verkeerde dingen goed maken. Voor behouden. —

Ben Levensweg, een onecht kind wordt gedwongen een dronkaard te trouwen. Het loopt ten slotte goed af. Voorbehouden. — Sally Bishop, keuren wij af : de held van dit verhaal is een beestmensch.

TINAYRE (Marcelle) 1872. Fransch. Pseudoniem van Mar c ell e Chas t ea u, een anticlericale en zeer erotische schrijfster. Wij kennen van haar in vertaling : Huize Manadcuze, een verhaal dat om godsdienstige en moreele reden moet worden afgekeurd. Van een teringlijder, die de passie der liefde wil kennen alvorens te sterven. 't Is stuitend.

TO ERGENJEF (Iwan) 1818-1883. Russisch. Geboren uit aanzienlijke familie, staatsambtenaar bij het Ministerie, verbannen wegens een onvoorzichtig artikel. Hij was een groot voorvechter voor de opheffing der lijfeigenschap. Hij vertoefde lang in Parijs en dat heeft waarschijnlijk er toe bijgedragen zijn stijl die elegantie te geven, waardoor hij uitmunt. Vaders en Zonen, teekent het opkomend geslacht (in de helft der negentiende eeuw) met zijn revolutionaire denkbeelden en verzet tegen de conservatieven. In

Het onbetreden Land (Nieuwland) beschrijft hij de ellenden der lijfeigenen.

— Als Lentewateren, een jong Russisch baron wordt door een Russische dame weggelokt van zijn eenvoudige Italiaansche verloofde en gevoegd bij haar sleep van minnaars. Als hij oud is geworden schrijft hij haar nog eens in Amerika, en ontvangt het portret harer dochter, sprekend op haar lijkend toen zij een meisje was van twintig. Weemoedig. Zeer zinnelijke en gepassioneerde

Een overtollig Mensch, De Verhalen van een Jager, pleidooi De Eerste Liefde, wat pessimistisch en fatalistisch. Voor

scenes (zinspeling erop, meer dan beschrijving ervan). —, mooi boek met een vleugje ironie. —

voor de lijfeigenen. — rijpere lezers wien het moedeloos berustende, stil fatalistische van zijn wereldbe-

schouwing zonder eeuwigheidsgedachte, en zijn soms erotische verhalen niet deren.

TOLSTOI (Alex). Russisch. Het bock van den zoon van Leo Tolstoi

Langs den Lijdensweg,

verhaalt op

een aangrijpende wijze van het Teed en lijden in het rampzalige Rusland van dezen tijd. Het is een verschrikkelijk boek ; zeker geen ontspanningslectuur, en voorbehouden.

TOLSTOI (Leo) 1828-1910. Russisch. Een nobel metrsch, maar onberedeneerd en eigenzinnig. De

VERTAALDE WERKEN

315

prediker van een nieuw evangelie van mystiek en menschenliefde. Uitgebannen door de synode der Russische kerk. Hij breekt alles of en vindt daarvoor argumenten in de leer van Christus : geen oorlog, geen zelfverdediging, geen rechters, geen wetenschap, geen weelde. Hij heeft het geluk van zichzelf en zijn gezin verwoest, en is in een vlaag van waanzin het huis uitgeloopen en gestorven. Hij voelt veel medelijden met de verworpenen, gevangenen en misdadigers, zooals bijna alle Russische schrijvers dat doers. Voor den tegenwoordigen toestand in Rusland, ofschoon hij zoo jets nooit vermoed en zeker niet goed zou hebben gekeurd, is Tolstoi voor een groot deel verantwoordelijk. Geniale gekken zijn erger dan gewone. De boeken, waarin hij zijn wereldbeschouwing ontvouwt en zijn credo uitspreekt zijn verboden Mijn Evangelie — Mijn Geloof — Zijn Novellen Sebastapol -- De Kozakken — Kaukasische Vertellingen .— De jonge Landheer —, De Sneeuwstorm zijn voor rijpere lezers. Hier en daar erotisch. Overdreven zijn de aanvallen op de beschaving en de verheerlijking van het onbeschaafde en „natuurlijke" — Oorlog en Vrede geeft een aanschouwelijke geschiedenis van het Russische yolk van. 1805-1820. Het boek is misschien leerzaam, maar het is taai —

De Kreutzer-

Sonate,

waarin hij aantoont de verwording van het huwelijksleven, is voor alien een ernstig voorbehouden boek — Opstanding, even vervelend als „Oorlog en Vrede - is een aanval op het Russische strafstelsel ; een aansporing tot menschenliefde — Anna Karenina, het meesterwerk van Tolstoi, heeft veel overeenkomst met „Madame Bovary" van Flaubert, maar is niet scabreus. Anna, de echtbreekster, laat zich op het einde door een trein verpletteren. De strekking van dit bock is goed. Men moet met al de werken van Tolstoi uiterst voorzichtig zijn, want overal zitten idêe's, die al bij velen (en niet het minst bij hem zelf) tot een noodlottig einde hebben gevoerd. Zijn dweepzucht en halstarrig heid hebben al zijn goede bedoelingen verijdeld — Mijn Levenslot is het verhaal eener boerin, die eenvoudig haar treurig levenslot vertelt. Het is door de vrouw verhaald, door Tolstoi verbeterd. Voorbehouden.

TOPPFER (Rodolphe). Fransch. Geboren to Geneve, in Frankrijk genaturaliseerd. Hij moest de schilderkunst opgeven wegens oogziekte en ging in het onderwijs. Zijn meeste boeken, met een opvoedkundige strekking, schreef hij voor zijn leerlingen. Ze zijn geestig en vol humor. Het meest bekende is De Bibliotheek van mijn Oom. Er zijn verscheidene vertalingen van zijn werken, waarin het een en

VERTAALDE WERKEN

316

tikje ongodsdienstig was, werd weggelaten. Voor de jeugd vinden wij zijn werkjes, tenzij bij de vertaling met dat doel speciaal rekening is gehouden, niet het ware.

ander wat een

TOSELLI (Enrico). Italiaansch. Hare K. Hoogheid, mijne Vrouw,

waarin Toselli, een simpel musicus, die

trouwde met Koningin Louise van Toscane, weggeloopen vrouw van den Koning van Saksen, zijn dësillusies verhaalt. Het is een onsympathiek, sensationeel en ernstig voorbehouden, bovendien zeer on-interessant bock.

TOVOTE (Heinz) 1864. Duitsch. Deze schrijver behandelt bijna uitsluitend gevallen van pathologische liefde en heeft er plezier in den lezer met zijn hartstochtelijke verbeeldingen te schroeien. Geen enkel zijner boeken is gezond, de meeste zijn totaal slecht, De Laatste Schrede,

is de bekentenis (omdat een onschuldige in zijn plaats

anders zou boeten) van een man, die door de trouweloosheid van zijn geliefde waanzinnig wordt en haar in brand steekt. Na de bekentenis te hebben ge. schreven doodt hij zich zelf. Het bock deugt niet.

TRAVERS (Graham). Engelsch. Onder dezen naam schreef Margaret G. Todd een geestig boek, dat meer dan dertig jaren geleden reeds werd vertaald en dit jaar in een zooveelste uitgave verscheen. Mona Maclean, medisch Studente.

Het is een vroolijk verhaal van eene stun er toe komt

dente, die genoeg heeft van de studie en door de omstandigheden

winkeldochter te spelen in een klein winkeltje van haar tante. Voor alien.

TRENT (Paul). Amerika. De boeken, die hij schreef hebben een goede strekking en dienen niet enkel en alleen tot ontspanning. In

De Vondeling,

teekent hij een prachtkerel, die van alle kanten bestookt en

belasterd, heel de bende overwint. —

De Eed,

een spannend verhaal uit den

Belgischen Congo. Te midden van het geknoei staat, evenals in "de Vondeling" een hoogstaand man, die den eed welke hij heeft gedaan, ten koste van alles houdt. In

De Groote Ondeugd, waarschuwt de schrijver met kracht en Adam, is een vrij eigenaardig bock, maar niet kwaad.

klem tegen het spel, --,

lk denk dat het wat meer vordert van de lezers dan de andere.

TRIVOUX (H. de). Fransch. Salvia, een episode uit de Moorsche zeerooverij : een goed, katholiek volksboek.

317

VERTAALDE WERKEN

TROLLOPE (Anthony) 1815-82. Engelsch. In zijn tijd een veel gelezen schrijver. Hij raakte een tijdlang in vergetelheid en thans begint men zijn boeken weer te herdrukken. Hij had werkelijk verteltalent, maar zijn verhalen zijn overigens slordig, wig ze haastig, tusschen zijn gewone werk (post-beambte) door, geschreven werden. Echt Engelsche boeken : vossenjacht, verdeeling van deugd en ondeugd over zijn menschen, een weinig godsdienst en een behoorlijke liefde. De Predikant van Bull Hampton -- De Diamanten der familie Eustache.

TSCHUDI (Clara). Noorsch. Marie Antoinette's Jeugd. Het boek is historisch tamelijk betrouwbaar.

TURNER (Ethel S.). Engelsch. Schuilnaam van Mevrouw H. R. Cur le w is, geboren in Engeland, ging naar Australia en schreef vele, boeiende meisjesboeken. Edna's Geluk ---, Een lastig Meisje --- Moeders jongste Lieveling -- De Bengel — Sparrebloesem --- Een Gewichtige Dag --- Het Wonderkind -De Huisjes van David en Jonathan — Drie jonge Meisjes — Bridgid en de Bengel (tamelijk vrij) — Broer —, Een Wonderkind — De Familie Jarvey — Het Geheim van de Zee -- In de Bergen — Zeven kleine Australiérs, is minder aan te bevelen. Moedertje Meg, en De Bewoners van Misrule zijn vervolgen op dat boek.

TURNER (Lilian). Austral. Schuilnaam van Mevrouw F. Lindsay-Th o mpso n, die aardige, geestige verhalen voor meisjes schreef . Betty, een Australisch Meisje -- Betty als Schrijfster --- De Meisjes Perry — De Aprilmeisjes -- Drie Nieuwe Kameraden.

TWAIN (Mark) 1835-1910. Amerik. De meest bekende Amerikaansche humorist Samuel Lan ghorne- C 1 e m e n s schreef onder dien naam. Als een echt Amerikaan heeft hij alles aan de hand gehad. Hij was drukker, matroos, journalist. Hij verloor zijn fortuin door het mislukken van een uitgeverszaak, maar herstelde dat verlies door in 1895 over heel de wereld een reeks lezingen te beginnen. De Lotgevallen van Tom Sawyer,

beschrijvend de schelmstreken van twee

jongens, een boefje en een burgertje, kan men moeilijk als jongensboeken aanbevelen, indien de vertaling letterlijk naar het origineel is — Een vervolg is

318

VERTAALDE WERKEN

Huckleberry Fin,

waarin de knapen roovertje spelen. Er wordt wat den draak

Tom Sawyers Reisavonturen, beschrijft een vliegtocht van de heertjes. Eigenlijk zijn geen van deze boeken de

gestoken met verkeerde godsdienstigheid —

juiste lectuur voor jongens, waarvoor ze toch dikwijls worden gebruikt. --

Prins en Bedelknaap,

geestige bespotting van Engelsche zeden, Af te keuren,

A Yankee at the Court of King Arthur — Personal Recollections of Joan of Arc.

spottend met geloof en gebruiken, die hij niet begrijpt, zijn

UNGER (Helmuth). Duitsch. Morell's Milliarden, waarmede hij allerlei dwaze dingen uithaalt en tenslotte een dokter in staat stelt kunstmenschen te maken. Het boek is, ook als charge, te overdreven ; en wij kunnen het ook niet aanbevelen uit hoofde van het gesol met den kunstmensch.

UNDSETT (Sigrid). Noorsch. De Bruidskroon. Een knap boek, dat echter stevig voorbehouden moet worden. De studie voor dit boek bracht de schrijfster nader tot het katholicisme, naar een barer landgenooten ons mededeelde.

VALDES (A. Palacio). Spaansch. De roman

Spaansch Liefdeleven

(vertaling van „Los Majos de Cadiz) is veel

te hartstochtelijk om hem als onzijdige lectuur te beschouwen.

VALERA (Juan). Spaansch. Liefde en Roeping.

Dit boek keuren wij af. Die kermende liefde van den

seminarist doet een lezer van koeler klimaat niet alleen belachelijk, maar ook ergerlijk aan.

VALLOTTON (Benjamin). Fransch. Al de boeken van dezen schrijver :

.— Hunne Werken volgen Hen,

De Familie Profit --- De Oogst is Groot

zijn voor protestanten geschreven en ook

voor hen geschikt.

VERE—STACKPOLE (H. de). Engelsch. Carry Orion.

De roman van een renpaard. Leuke typen, dwaze gebeurtenissen.

Een onschuldig ontspanningsboekje.

VERNE ( Jules) 1828 —1905. Fransch. Deze wonderbaar vernuftige en fantasierijke schrijver van, altijd neutrale, jongensboeken, blijft een der meest geliefkoosde schrijvers voor jongens en ook oudere menschen zoeken zoo nu en dan nog eens gaarne zijn boeiende lectuur. Vele der uitvindingen, die hij met weergalooze knapheid uitdacht en in praktijk bracht, zijn later werkelijkheid geworden. Vulgarisateur der wetenschap,

VERTAALDE WERKEN

319

liep zijn verbeelding de wetenschap vooruit. Zijn boeken geven de jongens jets te denken ; wekken hunne fantasie zonder die te prikkelen. Hij is en blijft een der beste schrijvers voor de jeugd. VERONA (Guido de) 1885. Italiaansch. Heeft niets anders geschreven dan sensatie-boeken, echte schandaallectuur. Mimi Bluette, verhaal van een deerne, die zich opoffert voor een groote liefde. -- De Vrouw die Trouw bleef, maar een schandaal-leven leidde met vier mannen. — Het Leven Begint, een dokter die zijn patient vergiftigt om zijn vrouw te krijgen. — Haar die men niet Beminnen mag, weerzinwekkend verhaal van passie tusschen broeder en zoon. Al deze boeken zijn moeielijk te onderscheiden van pornografie. In 1920 werden trouwens al de romans van Verona op den Index geplaatst.

VEUILLOT (Louis) 1813-1883. Fransch. Een meester van het proza, een dapper en krachtig (soms te krachtig) apologeet, een boeiend verteller, een heerlijk briefschrijver. Daagsch voor de Revolutie — De Erfgenaam der Gravin -- Corbin et 'd Aubecourt, proeven van een christelijke roman. Kleine Verhalen. Voor alien.

VIEBIG (Clara) 1860. Duitsch. Zij huwde in 1896 met den boekhandelaar C o h n. Men heeft haar den naam van „Duitsche Zola" niet ten onrechte gegeven. Met overdrijving, zonder schaamtegevoel komt zij in bijna al haar verhalen terug op het sexueele. Zij schildert het met verregaande ruwheid. Godsdienst kent zij niet ; waar zij met de Eifelboeren te doen heeft maakt zij van hun katholicisme, bewust of onbewust, een karikatuur. Zij heeft een episch talent en kan vooral de oplaaiende passies eener massa treffelijk uitbeelden. Het Vrouwendorp, waar de vrouwen alleen wonen en slechts tweemaal in het jaar worden bezocht door hunne ver weg arbeidende mannen. Dierlijke uitspattingen, vooral bij de thuiskomst der mannen. Slecht. Het dagelijksch Brood, roman eener dienstbode ; haar getob en zwoegen ; haar buiten echt geboren kind. Er spreekt wel medelijden uit voor de misdeelden. Maar zeker ernstig voorbehouden In

Moeders Zoon

wordt het probleem der erfelijkheid

behandeld en vertoont de zoon spoedig al den aanleg en de ondeugden der moeder, die voorheen landloopster was. Het boek is dwaas, min of meer belachelijk. Als een noodlot ligt de dwang op het menschenleven, In De Roode Zee worden de ellenden en rampen van den ooriogs- en revolutietijd van Duitschland beschreven. Voor rijpere lezers

Absolvo Te wil be-

schrijven hoe iemand langzamerhand, als gedwongen door allerlei omstandig-

320

VERTAALDE WERKEN

heden, er toe komt een moordenares te worden. De opzet is mislukt en het

Een Handvol Aarde, Het Slapende Leger, een

werd een gewone politie-roman eener giftmengster — aaneenschakeling van echtbreuk en onzedelijkheid —

legendarisch leger, waarvan de Polen droomen dat het eenmaal zich zal verheffen om het Duitsche juk af te schudden. Liederlijke bladzijden. Krankzinnige voorstelling der katholieke leer (de geestelijke Göra) — Kinderen, teergevoeld schetsje over moederliefde — Simson en Delila (veelal in een band met andere vertellingen) ; af te keuren .— Het Kruis in het Veen, waarin beschrijving der Echternachter springprocessie. De katholieke godsdienst der boeren belemmert hun vooruitgang — Buiten de Stadspoorten, de boeren in de omgeving van Berlijn, wier grond wordt opgekocht. Door huwelijken van verwanten richten zij zichzelf ten gronde. Geweldige overdrijvingen. Voor rijpere lezers —,

Wacht aan den Rijn

De

is vrij behoorlijk. Een Pruisisch onderofficier huwt een

Dusseldorfsch herbergsmeisje en hun kinderen ontwikkelen zich tot het nieuwe type van Rijks-Duitscher. Een boek van Clara Viebig zonder eenig voorbehoud aanbevelen, kunnen wij niet. Daar zijn er bij, die ervaren lezers kunnen probeeren. Maar men moet er een beetje met de lamp naar zoeken.

VIGNY (Alfred de) 1797-1863. Fransch. Zijn gedichten en romans zijn doortrokken van een Anti-christelijken geest. Van huis uit katholiek, huwde hij voor den dominee een protestantsche, Engelsch-Creoolsche. Op zijn sterfbed bekeerde hij zich. Steil°,

toont erg overdreven, het ongelukkig lot van een dichter. —,

Cinq-Mars,

een boeiende historische roman, met in het middelpunt Richelieu. De eerste is vervelend, de laatste zullen volwassen lezers kunnen genieten.

VILLIOD. Fransch. Modern Banditisme, Hoe ze berooven, hoe ze moorden. Hoe de bandieten het aanleggen om chantage te plegen, te stelen, te moorden,

Sensatie-lectuur :

vrouwen te exploiteeren. Voor politie-mannen kan misschien zoo'n boek waarde hebben, voor gewone lezers is het zeer zeker niet.

VIOLLIS (Jean) 1877. Fransch. Schuilnaam van Henri d' Ardenne-de T i z a c. Zijn verhalen zijn zeer hartstochtelijk en wereldsch. Tot deze categorie behoort ook het onlangs vertaalde Harteken. VIOUX (Marcelle). Fransch. Dwaallichtjes of gevallen Vrovwen, een der titels, die het geheele oeuvre dezer schrijfster kenschetst. Zij heeft het uitsluitend over Magdalena's en prostitudes. Zij praat daarover met een zekere wellust en vindt er tusschen door nog tijd om godslasterlijk te zijn. Absoluut verboden lectuur.

321

VERTAALDE WERKEN

VOLLQUARTZ (Ingeborg). Deensch. Petersen en haar Zusters,

van een Asschepoester onder haar verwaande

zusters. Zij trekt het groote lot. Niet voor jonge meisjes om de lichtzinnige denkbeelden der zusters over het huwelijk.

VOSS (Richard) 1851. Duitsch. Een ziekelijke, overspannen knaap een somber pessimist, die erkent veel ziekelijke te hebben geschreven om er zich van los te maken. Hij woonde dikwijis in de Campagna bij Rome. In vele zijner boeken toont hij zich een vijand van alien godsdienst. (Dahiel, de Bekeerling). Ook heeft hij het meestal over gevallen van verboden liefde. In Twee Menschen, heeft hij het over een heerschzuchtig priester, die de speelgenoote zijner jeugd met zijne liefde vervolgt. Het is een slecht boek. En dat zijn de meeste boeken van dezen schrijver ; niet te vertrouwen.

WARD (Mrs. Wilfrid). Engelsch. Een Klein Gemoedsbezwaar,

eene mooi katholieke roman, waarin schrijfster ver-

haalt hoe een tamelijk lauwe, wereldsche vrouw door gemoedsbezwaar weerhouden wordt met een rijken, niet-katholieken en gescheiden man te huwen en zich aldus van de Kerk los te maken.

WARD (Humphry) 1851 920. Engelsch. Oudste dochter van Thomas Arnold, die katholiek werd en door Newman benoemd tot literair professor te Dublin. In 1872 huwde zij Thomas Humphrey Ward, uitgever van „The Englisch Poets. - De dochter van Arnold heeft zich hoe langer zoo meer verwijderd van het geloof door haar vader aangenomen. Robert Elsmere, een predikant die met alien godsdienst heeft gebroken en het vervolg daarop Richard Meynell valt af te keuren. Helbeck van Bannisdale en Eleonore, over het modernisme in de katholieke Kerk ; onbruikbare boeken. Marcella, heeft een socialistische strekking (behoeft voor volwassenen niet strikt te worden verworpen). — Het Huwelijk van Willem Ashe, wiens vrouw met een ander wegloopt ; voorbehouden. George Tressaday, is bier en daar een beetje scabreus. — Bessie Costrell, geschiedenis eener drankzuchtige vrouw, diefstal, zelfmoord ; voor volwassenen niet af te keuren. Geen aanmerking

Lady Rosa's Dochter — Miss Lydia's Huwelijk Een Zoon van Canada. Haar personen zijn John Fenwich

hebben wij te maken op

Bretherton

gewoonlijk meer sprekende en vooral redeneerende poppen dan levende menschen.

WALSHE (E. H.) Engelsch. Schreef

Pro Libertate,

een roman uit den Hervormingstijd, die speelt in de


322

VERTAALDE WER KEN

Nederlanden. Het is een voor de katholieken onaangenaam boek ; het draagt er toe bij de andersdenkenden in hun misverstand en vooroordeel te stijven.

WALPOLE (Hugh) 1884. Engelsch. Zoon van den Anglikaanschen bisschop van Edinburgh ; hij werd geboren in New Zealand, schreef eene studie over Conrad en romans : Onder Betoovering

(The Young Enchanted), voor jonge menschen zonder

ervaring is het boek niet geschikt, maar voor ouderen is het werkelijk een aardig boek, waarin op koddige wijze de ver warring van het jonge geslacht, zijn avontuurlijkheid, eerzucht, kunstbemoefing, rusteloosheid en stuurloosheid wordt beschreven.

WALLACE (Lewis) 1827-1905. Amerikaansch. Hij bekleedde in Amerika een aanzienlijke positie in leger en politiek, maakte zich naam als schrijver, en vooral Ben Hur,

uit den tijd van „Christus" omwandeling op aarde, is een mooi boek.

Voor de jeugd zijn er afzonderlijke uitgaven. Voor volwassenen zijn

Guatamozin

— De Vorst van Indiè.

WALLACE (Edgar) Amerikaansch. Schreef goede ontspanningslectuur : De Geheimzinnige Vier en De Negen Mannen. Voor elkeen. --, Chick, is ook wel een aardig boekje ; het verhaal van een kantoorklerk, die plotseling den titel van markies erft. Zijn opvoeding wordt ter hand genomen door een tooneelspelertje, met wie hij in hetzelfde pension woont.

WAHLENBERG (Anna). Zweedsch. Bijna al haar boeken zijn in het Nederlandsch vertaald. Elly's Beproeving, dagboek van een verliefd meisje. Niet voor jonge meisjes. .— De Groote Liefde, een meisje, dat door haar verloofde wordt verlaten, weigert de oprechte liefde van een ander ; maar komt later tot inkeer. Heel behoorlijk. — Een nieuwe Dag, haarfijne uitpluizerij van de redenen der verkoeling tusschen twee echtgenooten. --- De Koningin, na tien jaren huwelijk scheidde zij ; hij trouwt met een nichtje, die moeder wordt en straks de plaats weer moet ruimen voor de eerste echtgenoote ( ! ! ) — Ben 'pion, de spion is een klein meisje door haar stervende moeder gewaarschuwd tegen eene vrouw, die verwijdering bracht tusschen haar en haar man. Het kind bespionneert alle vrouwen en vindt ten laatste de schuldige. Men ziet, er is niet veel aanmerking op deze boeken te maken ; en het is niet moeilijk hieruit te begrijpen voor welke lezers zij ziin.

WAGNER (Ed.) Duitsch. Het Drama van Month6ron,

een heel onschuldig boek.

323

VERTAALDE WERKEN

WADSLEY (Olive). Engelsch. Illusie en Werkelijkheid — Valerie Sarton, een zeer gepassioneerd boek. —, De groote Vlam, een meisje is verliefd op den man eener krankzinnige vrouw; trouwt ten slotte toch met een ander. Alle drie de boeken of te keuren.

WEBSTER (Jean). Amerik. Deze jong gestorven schrijfster heeft geestige boeken gecomponeerd. Vooral met Vadertje Langbeen won zij stormenderhand de harten -- Jerry vertelt van een jong Amerikaan, die zich als gids of ezeldrijver vermomt om een jong meisje in de Italiaansche Bergen als gids te kunnen vergezellen. Terwijl zij zijn vermomming al dadelijk heeft doorzien, maar zwijgt. -- Patty, een leuk

Het John Grier Home een vervolg op een detective-verhaal, boeiend, maar De Spookhoeve, „Vadertje Langbeen" --. geheel buiten den trant der schrijfster ,—. De Tarweprinses, een rijke Amenkostschoolmeisje vol guitige streken --

kaansche tarwe-speculant-dochter in Italie ; eenige domheden over de katholieken, —, Van lilies en nog wat over Peter, onschuldige kwajongensstreken.

WEDEKIND (Frank) 1864. Duitsch. Schreef vooral voor het tooneel, maar maakte ook eenige vertellingen. Zijn heele kunst is pervers, gericht op het sexueele , de productie van een mensch, die moreel en geestelijk aan 't ontbinden is. Het slechtste werd vertaald. WEIGALL (Arthur). Engelsch. Deze Engelsche Egyptoloog heeft behalve wetenschappelijke werken ook geschreven Bedoeinenliefde .— De Man uit de Woestijn —

Beide boeken zijn zeer harts-

tochtelijk en alleen rijpere lezers, die op dat punt niet al te gevoelig zijn, kunnen zonder hinder de boeken lezen.

WEIR MITCHELL (Silas) 1829-1914. Amerik. Een geneesheer, die geleerde boeken schreef over physiologie en neurologie, en ook verzen en romans. Vertaald werd De Lotgevallen van Francois, de geschiedenis van een luchthartig man gedurende de revolutie. Hij is vondeling, dief, moordenaar, schermmeester enz. Het is een nabootsing der oude „schelmenromans, " voor onzen tijd niet bizonder aantrekkelijk.

WELLS (Herbert George) 1866. Engelsch. Een groot fantast, die de zonderlingste verhalen kan opdisschen. Soms onschuldig en alleen grapjes-makend, maar andermaal den

324

VERTAALDE WERKEN

staf brekend over al het bestaande, over godsdienst en politiek, zooals in Mijnheer Britling, in De Droom, waarin hij zijn pantheisme en malthusianisme Modern Utopia zijn eigenaardig socialisme. —, Wonderlijke Vertellingen, parodie op het spiritisme en zonderlinge wetenschappelijke be-

aanprijst, in

denksels, welke laatste men ook vindt in de verhalen, welk verzameld zijn

De Gestolen Baccil -- De Meermin,

verschijning van een

meermin in een badplaats en de paniek, welke volgt. —

De Liefde en Lewis-

onder den titel

ham, moeilijkheden van een jong paartje, die het spiritisme leeren kennen. ,— De Onzichtbare, een man die een middel heeft om zich onzichtbaar te maken en wat hij bet eft. — Het Voedsel der Goden en hoe het op Aarde kwam, waardoor alle ievende wezens, ook de menschen, reusachtig groot worden en

Kipps, satyre op de hoogere standee, — De Strijd der Werelden, bewoners van Mars komen op onze aarde. — In de Dagen der Komeet, waarin de schrijver de tegenwoordige toestanden hekelt wat daarvan de gevolgen zijn. —,

door een beeld van wat zij kunnen zijn er tegenover te plaatsen. De meeste lezers, waarmede ik kennis maakte, vallen niet in de grappen van Wells en genieten zijn geestigheid moeilijk. Waar hij maatschappelijke en godsdienstige toestanden verbetert, deugt hij niet.

WENTWORTH (P.) Engelsch. Wij meenen niet beter te kunnen doers dan een Huwelijk ander het Schrikbewind af te keuren. WENTWORTH JAMES (Gerthie de S.) De Man van Middelbaren Leeftijd,

vind ik een gevaarlijk boek, niet omdat

het zoo ruw is, maar omdat het zoo insinueert —,

— Het Meisje dat niet werken Wilde.

Het Meisje van Piccadilly

Ook met deze boeken zit men eenigszins

verlegen. Het meisje van Piccadilly, is een meisje van stand, die zich eenvoudig als een gewoon meisje voordoet. Een jongeman spreekt haar aan, huurt voor haar kamers, maar respecteert haar. Een ouder man wacht de gelegenheid af. Tenslotte komt het uit dat zij de mannen op de proef wil stellen, omdat haar vader heeft gezegd : een slecht man of een goed man, blijven wat zij zijn onder alle omstandigheden Het is een glibberig boek ; het houdt in zinnelijke spanning. — Het meisje dat niet werken wil, trouwt met een man, dien zij een week later vermoord vindt. Zij haalt koelbloedig zijn zakken leeg en gaat er vandoor. Zij treedt op als „de vrouw" van een ongehuwden dok ter. Zij tracht hem in haar netten te vangen en niet een figurante te blijven, maar zijn vrouw in werkelijkheid te worden. Een kleine poging tot verleiding, door telefoonbel verbroken.

WERBITZKAJA (Anastasia). Russisch. Als de Stormwind waait, volksleiders en hun revolutie, waarin veel onzedelijks gebeurt en rauw beschreven wordt.

VERTAALDE WERKEN

325

WERNER (Elisabeth) 1838. Duitsch. Onder dezen naam schreef Elisabeth Biirstenbinder haar romannetjes. Zij is een der schrijfsters van de Gartenlaube en was dus even als M a r lit t in de dagen van den kultuurkamp vinnig anti-katholiek. Dat bewijst de monniksgeschiedenis Aan het Altaar. Zij heeft nog minder talent dan Marlitt, staat ethisch diep onder H eim bur g en er is dus alle reden om haar weg te bezemen uit onze katholieke bibliotheken. Vineta -- Gluck Auf mogen onschuldig zijn, wij behoeven daarom de lezers den weg niet te wijzen naar Aan het Altaar (een laf pamflet), Levenswegen, waarin een chef zijn ondergeschikte wegmoffelt om zijn vrouw te kunnen nemen, of naar het weinig verheffende Fata Morgana — of het anti-katholieke Liefde. WESTKIRCH (Luise) 1858. Duitsch. is eene geboren Amsterdamsche, doch verliet reeds op achtjarigen leeftijd met hare weduwe-geworden moeder ons land. Haar werk behoort tot de gewone verpoozingslectuur : Zijn Noodlot overwonnen. WESTERMAN (Percy). Engelsch. De Koning der Zee,

voor jong en oud ; 't is een soort Engelsche Jules Verne met een geheimzinnig schip „De Olijftak" en een warm pleidooi voor de heerschappij ter zee van Engeland.

WETHERELL (Elizabeth) 1819-85. Amerik. Zij schreef in 1851 De Wijde, Wijde Wereld, dat literair geen verdienste heeft, maar in zijn tijd een opgang maakte als „De Negerhut". Het toont ons het leven eener vrome Amerikaansche families het is een zeer (protestantsch) godsdienstig boek, tamelijk sentimenteel en ontroerend. Door deze eigenschappen heeft het zich tot heden gehandhaafd in de gunst van velen. WIBBELT (Augustin) 1862. Duitsch. Een katholiek priester, als dichter bekend, maar vooral als platduitsch verteller. Hij is een fijn humorist, en de Nederlandsche lezer kon hem leeren kennen uit de vertalingen Een Zonneboek -- Het Boek der vier Bronnen.

VERTAALDE WERKEN

326

WIBORG ()ruffle). Deensch. Als het Hart Verlangt,

een onderhoudend boek, waarop geen aanmerking valt

te maken.

WILDE (Oscar O'Flahertie) 1856-1900. 30 Nov. 1900 stierf te Parijs op een armoedig kamertje van een vierde-rangs-hotel deze dichter. Verlaten door zijn vrienden, verre van vrouw en kinderen, over wie een gerechtelijke uitspraak hem het vaderschap had ontnomen, uitgebannen uit zijn vaderland, berooid en afgeleefd, sloot hij zijn vierenveertigjarig leven af, dat hij erbarmelijk had verknoeid. Hij was een aestheet, poseerde als fijnproever van kunst en schoonheid. Hij was verwijfd, verkwistend en godsdienstloos. Zijn dramatische werken zijn voorbeelden van handige tooneelschikking en levendige dialoog. De inhoud meestal lichtzinnig. Salome is een berucht stuk , Sarah Bernardt voor wie het geschreven was, weigerde de hoofdrol. Zijn eenige roman Het Portret van Dorian Gray is verderfelijk, meer nog om hetgeen het insinueert dan om de geschreven geschiedenis zelf. Een jongeman, die eeuwig jong blijft, terwijl zijn geschilderd portret veroudert, stort zich hals over kop in alle losbandigheden. Door die ondeugden wordt het portret zoo vreeselijk om aan te zien, dat hij het gelaat gaat doorkerven. Men vindt hem dood en het portret verjongd. Twee jaren zat hij voor zedenmisdrijf in de gevangenis en schreef De Profundis, een soort gewetensonderzoek en schuldbekentenis, waarbij de aestheet echter nu en dan hinderlijk om den hoek gluurt. Men beweert dat hij katholiek zou zijn gestorven. Dat is dan het beste werk van heel zijn leven geweest.

WILLIAMSON (C. W. en A.) Engelsch. Deze tweelingschrijvers, man en vrouw, wier verbond door den dood des mans is verbroken, schreven eerst in opdracht eener automobiel-fabriek om reclame voor deze zaak te maken. Zij wisten dat heel handig te doers, omdat zij prettig, afwisselend en vlot schreven, en de reclame, als zoodanig, genoeg nog verborgen hielden. De lectuur is onschadelijk en over het algemeen nogal opgewekt , — ontspanningslectuur, welke zoowel in Engeland als in Nederland er grif ingaat. De Kranige Chauffeur, een verkleede millionnair, die in dat aangenomen pakje de liefde wint. Al de volgende uit den recl ame-tijd: De Kranige Chauffeuse — MO Vriend de Chauffeur -- De Auto van het Noodlot (dwaze opmerkingen over katholieke gebruiken, enz. Ongeschikt) — De Motormaid -- De Kleine

327

VERTAALDE WERKEN

Kameraad (avonturen op een automobieltocht) ---. De Motorboot,

prettige reis

door Holland. Een paar hatelijkheden naar aanleiding van den 80-jarigen oorlog -- Een Schromelijke Vergissing, een doodgewaande keert terug uit den oorlog en vindt zijn vrouw getrouwd — Het Winkelmeisje, aardige kijk op het Amerikaansche zakenleven -- Graaf Ricardo, een draak, die het lezen niet waard is --- Jim Beckett's Verloofde, een pootig meisje dat haar verloofde, door gekken opgelicht, weet te bevrijden — Papa, een meisje staat op het punt te trouwen als haar vader, dien zij nooit gezien heeft, ten tooneele verschijnt. Een vriendinnetje, om haar tijd te geven, doet zich nu voor als de dochter — Miss Barrie's Huwelijk, een huwelijk naar Schotsche zeden. Niet precies voor Jan en Alleman — De Figurant is een beetje gewaagd. Een majoor huwt om de erfenis van zijn oom te kunnen krijgen een meisje bloot voor den vorm.

De De Huwelijksdag,

Langzaam komt de liefde. Niet voor iedereen om de vreemde situatie's —

Verdwenen Bruid,

met een domheidje over het vagevuur ---

een paar vrije tooneeltjes .— Lord John in New-York, de vrouwen gaan gemakkelijk met andere mannen op stap. Allen voor volwassen lezers.

De Kleine Kameraad -- De Kranige Chauffeuse -- 't Was in Egypte — Rosemary -- Mijn Vriend de Chauffeur — De Motormaid zijn volkomen onberispelijk.

WILLY 1859. Fransch. Onder dezen naam schrijft Henry Gaut hie r-V illars behalve gedichten, kritieken en journalistieke versiagen, zijn romans, die frank weg onzedelijk zijn. Vooral zijn Claudine (in vier afzonderlijke deelen naspeurend de ontwikkeling (niet het minst van het zinnenleven) bij een jong meisje: Het zijn door-en-door slechte en perverse boeken. WINTERFELD (Adolf von) 1824-89. Duitsch. Schrijver van humoresken, die bijna alien in het Nederlandsch vertaald zijn. 't Is erg gewone grappenmakerij ; echte typen heeft de schrijver niet kunnen scheppen : 't Is echt grof werk. Daar komt nog bij dat ze ook lang niet onschuldig zijn door hun bedenkelijke insinuaties en losse zinspelingen. Dit is het geval met De vier Dochters van Ritmeester Schimmelman. -- De. en Oom Zondenbok. Voor jongeren zijn zij totaal onge-

Reis naar Berlin

schikt, anderen bederven er hun smaak mee.

WINTERFELD-PLATEN (A. von). Duitsch. Van haar kennen wij alleen Harteleed, waaruit wij vernemen dat een Gentsche Abdisse een rijk meisje ontvoert om in het bezit van haar kasteel te komen. We zullen het voor kennisgeving aannemen. .— Gelijk Gy wilt, een vroom protestantsch bock, leerend de onderwerping aan Gods wil.

328

VERTAALDE WERKEN

WOHLBRUCK (Olga) 1857. Duitsch. Onder dezen naam schrijft Mevr. W e n d l a n d haar Berlijcsche Society-romans, waarin zij een groot kultuurbeeld wil ontwerpen van haar tijd (te beginnen ongeveer bij den oorlog van '70). Zij is eene schrijfster, waarmede men zeer voorzichtig moet zijn. Beschaving, is een akelig boek, waar niemand iets mee doen kan. —, Prinses Arnulf, vrij belachelijk, mislukte Jezuieten-intrigues. — In den Maalstroom, eene reeks van ongelukkige huwelijken. Er is er niet een bij dat goed is.

—Deprimaon, Het Gouden Bed, is pikant op het Weer Thuis, zijn boeken voor de reis.

is niet te gebruiken. .— kantje af.--,

De Klokkenoom

en

Zonder aanmerking.

WOLSTEDT (L.) Zweedsch. Kinderen der Zee,

is een boek met valsche redeneeringen en zonderlinge

moraal-verklaringen.

WORISHOFFER (S.) Duitsch. Schreef een aantal jongensboeken, die in trek schijnen te blijven. Onno Visser .— Californie ---- Lionel Forster — De Verrader — Onder de Zeeroovers .— De Hammonia .— De Diamanten van den Peruaan — Robert de Scheepsjongen — Aan Land gespoeld —, Door Wouden en Woestijnen. Zijn alle goed.

WOTHE (Anny) 1858. Duitsch. Onder dezen naam schrijft Mevrouw M a h n, eene Marlitt in het klein. Dit jaar werd van haar nog vertaald : De Salle Hoeve,

zeer romantisch verhaal van een vloek, die rust op een

geslacht. Een schoon meisje weert de liefde af om den geliefde niet mee in het ongeluk te sleuren. Alles loopt goed af. Voor alien.

WYNNE (Pamela). Amerikaansch. Ank is ' /2 Mane ; een heel naief meisje komt in allerlei moeilijkheden door haar fantastische invallen. Het is een aardig boek, maar het is niet voor jonge meisjes om enkele openhartigheden en de redding (overigens heel behoorlijk verteld) van Ank uit „een gesloten huis", zullen wij maar zeggen.

WRIGHT (Harold Bell.) Amerikaansch. De IJzeren Deur,

die een verborgen toegang afsluit naar een goudmijn, bewaakt

door een Indiaan ; diens haat tegen de blanken en zijn trouw als hij door een dezer wordt gered. — De Wedergeboorte van Brian Kent, die zich aan andermans geld heeft vergrepen, op het punt staat zich te dooden, wordt gered door een oudere vrouw, die hem verzorgt en blijft verzorgen ook als zij hoort

VERTAALDE WERKEN

329

dat de ongelukkige haar geld heeft ontvreemd. Zij maakt van hem een beter mensch.

YONGE (Charlotte Mary) 1823-1901. Engelsch. Een vrome schrijfster, die door haar werken veel heeft bijgedragen tot de ontwikkeling der High-Church in Engeland. De Erfgenaam van Redclijfe, dat nog altijd wordt gelezen, is in zijn tijd (1853) bewonderd door de voornaamste schrijvers en de mannen van het hoogste gezag als iets buitengewoons. Niet weinig droeg daartoe bij de hoofdpersoon der novelle Guy Morville, een pelgrim door het moderne leven. Ook haar andere werken, als

Violette, ademen dezelfde nobele gevoelens. Haar boeken zijn

voor alien.

YVER (Colette) 1874. Fransch. Schuilnaam van Mevr. Huzard, die in haar romans bijna altijd ernstige, sociale of zielkundige problemen behandelt. Het meest bekend zijn Prinsessen der Wetenschap,

waarin zij toont hoe onvereenigbaar het beroep

van geneeskundige is met de plichten van echtgenoote en moeder —

in de Rechtzaal

De Vrouw

heeft ongeveer hetzelfde thema ; de echtgenoote heeft meer

succes in haar pleidooien als haar man. Daardoor ontstaat onderlinge verwij-

Het Geheirn der Gelukzaligheden, een roman van avonturiers en geldzoekers, in vier midden dering. De vrouw offert haar talent op en de liefde keert terug

de prachtige figuur van een heilig priester, die met de grootste strengheid de christelijke leer van onbaatzuchtigheid en liefde in praktijk brengt.

ZACCONE (Pierre) 1817-95. Fransch. Schreef politie-romans als dat wij niet aanraden,

De Gedenkschriften van een Commissaris van Polltie, De Koerier van Lyon, voorbehouden. Zijn zooge-

naamde historische romans kenmerken zich door zijn af keer voor het catholicisme.

ZANGWILL (Israel) 1864. Engelsch. Zoon van een immigrant; schreef zijn meest bekende verhalen over zijn joodsche rasgenooten. Kinderen van het Ghetto, los samenhangende verhalen over het leven en het geloof der joodsche bevolking. Kleinkinderen van het Ghetto, aansluitend bij het vorige boek, verhaalt van het verloren gaan der joodsche zeden en tradities.

Ghetto-Treurspelen,

een groot aantal verhalen over Joden, in

Jerusalem, de Karpathen, en Amerika. Van deze schetsen verschenen ook afzon-

Sterven in Jerusalem — Zij, die in Duisternis omgaan (blinde Het Groote Geheim van Bow, en dol zelfs de satyren op clubgeest en vrouwen emancipatie : De VrijgezellenClub Oude Vrijsters-Club. De boeken van Zang will zijn alleen

derlijk o.a.

jongen). Vroolijker zijn de vertellingen

voor voltooide lezers.

330

VERTAALDE WERKEN

ZAHN (Ernst) 1867. Zurich, Na zijn schooltijd bekwaamde hij zich in Frankrijk, Engeland en Italie voor het hote1bedrig en kwam te GOschenen bij zijn vader in het stations-restaurant. Al behoort zijn werk niet tot de groote kunst, het is toch sterk en origineel. Menschen, een bundel novellen ; licht en schaduw. Goed werk — Albin Indergand, waarin hij zich zoo in het katholieke denken en voelen heeft ingewerkt, dat men meende met een katholiek schrijver te doen te hebben ---- In Clad-Marie teekent hij een priester, die wel zeer klein-menschelijk zich gedraagt. Overigens een boek voor rijpere lezers — Het Gezin van Lukas Hochstraszer, hoe een vader teleurgesteld wordt in zijn zonen, op wie hij al zijn trots had gesteld.

Wat het Leven Vernietigt, novellen en schetsen in zwaarmoedigen toon — Vendetta (vertaling van Herrgottsfaden) is zeer gepassioneerd — De Vrouwen van Tannci :

Het is een mooi boek met forsche teekening der verscheiden karakters —

in het bergdorp Tann() heerscht eene bloedziekte, waardoor de meesten zijn aangetast. Het gevolg is dat bij de minste verwonding zij reddeloos moeten doodbloeden. Er wordt nu een bond opgericht, de zieken verbinden zich : niet te huwen en zoo de ziekte te doen uitsterven. Zahn laat ons niet in het onzekere omtrent den drang der passie bij deze vrijwillige onthouders. Dat maakt het verhaal voorbehouden. De Apotheker van Klein Weltwil is een pessimistisch

Jonas Truttman verhaalt van de liefde en den eigenzinnigen hoogmoed van een mismaakte, die meent dat hij

verhaal ; overigens door alien leesbaar .--y

door alien wordt bespot en door zijn hardheid en grimmigheid tenslotte het geluk zijner vrouw en van zich zelf verwoest. Het boek is niet voor jonge lezers — Lotte Erzlinger, de moeder zegeviert over de minnares — In Een-

zaamheid voert hij een jongen dominee ten tooneele, wien alles tegenloopt ; hij wil zijn gemeentenaren opwekken tot beter, maar het lukt niet. Een bandiet keert terug uit de gevangenis en op aandringen van den dominee wordt hij door zijn vrouw binnengelaten, schiet haar dood en dan zich zelven ; eene vrouw van verdachte zeden belooft hem haar dochter eerbaar op te voeden, maar op een goeden dag zijn beiden er van door met een slecht sujet ; Meta, een katholieke zal protestant worden en met hem huwen ; haar vader verzet zich. De jonge dominee neemt zijn ontslag en wijdt zich aan de studie: Ethisch is de oplossing weinig bevredigend. De boeken van Zahn zijn voor lezers met eenige levenservaring.

ZOBELTITZ (Fedor von) 1857. Duitsch. Van zijn vele boeken noemen wij de vertaling Koningin en Martelares als voor iedereen zonder eenige bedenking. ZOBELTITZ (Hans von) 1853. Duitsch. Schreef

Kracht, ineenstorting van verschillende banken tengevolge van zwen-

delarij van een speculant, die zijn eersten stag op de ladder alleen heeft

VERTAALDE WERKEN

331

kunnen zetten door oplichterij, -- Voor volwassenen. Niets valt aan te merken

Eindelijk Gesnapt —, Voor Koning en Vaderland —, Getrouw aan den Koning.

op de in 't Hollandsch tot jongensboeken verwerkte :

ZOLA (Emile) 1848-1902. Fransch. Zoon van een Italiaan, maar geboren in Parijs. Hij ging in den boekhandel en begon te schrijven, eerst feuilletons in een klein blaadje. Daarna werd hij langzaam aan de groote naturalist, die als een mestkever ging azen op al wat bedorven was. Waar Zola massa-bewegingen heeft te beschrijven, weet hij jets grootsch te ontwerpen. Daarbuiten is hij de putjesschepper van viezigheid, en men voelt dat hij er een heimelijk plezier in heeft te wroeten in het onreine. In de Rougon-Macquart-serie (waarin hij zeer onwetenschappelijk het probleem der overerving bestudeert) geeft hij de romans over de verschillende klassen : de werklieden in de Kroeg — de bezoekers van het slechte huis — de pretmakende burgers — de mijnwerkers --- de boeren — de geldwereld --, de soldaat en het leger. 't Is overal om naar lucht te snakken. In La Terre, nog erger dan in de wereld van veile liefde Nana. — De Droom, is de eenige roman van Zola, die men uitgezonderd heeft van het Index-verbod. Maar hij geeft absoluut geen idee van Zola's werk, want 't is een sentimenteel, romantisch ding. In 1898, dus drie jaren vOOr zijn dood, werd het verbod, dat al zijn werken treft, nog eens hernieuwd, Dus heel zijn oeuvre wordt er door getroffen. In 1902 stierf hij den dood door gasverstikking.

VERBODEN SCHRIJVERS EN BOEKEN

III. VERBODEN SCHRIJVERS EN BOEKEN. Op de Index -14 s t staat geen enkele Nederlandsche roman, ofschoon er ongetwijfeld vele van zelf reeds veroordeeld zijn door de Boek en w et (zie blz. 6). Eenige boeken (romans en een paar andere), waarnaar men ons herhaaldelijk vraagt, zullen wij hier aangeven. Voor de beteekenis der veroordeeling raadplege men blz. 7. BAGATELLE (la) ou discours ironiques, oti l'on prete des sophismes ingenieux au vice et a l'extravagance pour en mieux faire sentir le ridicule (1725). Onze Justus van Effen was de schrijver van dit werk. BALZAC (Honore de) Alle romans (1864). Bij afzonderlijke decreten werden veroordeeld en kunnen dus niet worden uitgezonderd van het algemeen verbod, de volgende : Le lis dans la vallee -Le livre mystique -- Les cent contes drolatiques Physiologie du mariage Contes Bruns Israelite r L' Nouveaux contes philosophiques Berthe la repentie excommuni6 r Lin grand homme de Province a Paris La La femme superieure Le vicaire des Ardennes Jane la pale Histoire des treize -Le pere Goriot La Torpille maison Nucingen Splendeurs et miséres des courtisanes -- Esther heureuse, Vele auteurs gaan wel ver met uitzonderen van het algemeen verbod. Wij gelooven echter heel voorzichtig to handelen als wij meenen dat niet onder het Index-verbod vallen : Cesar Birotteau — La recherche de Absolu Le medecin de campagne — Le cure de village — L'illustre Gaudissart Eugenie In deze Le cousin Pons Les Chouans Ursule Mirouet Grandet opsomming volgen wij het voorbeeld van zeer voorzichtige en bevoegde mannen.

BATIFOL (Pierre) L'Eucharistie, la presence reelle et la transsubstantiation (1907). De uitgave van 1913 is geoorloofd. BERANGER (Pierre Jean) Chansons (1834). BERGSON (Henri) Essai sur les donnees immediates de la conscience (1914). IL' Evolution creatrice (1914). Matiere et men:mire essai sur la relation du corps et de l'esprit (1914). COMBE. (Gilbert-Joseph-Emile) Le grand coup avec sa date probable, c'est a dire le grand chatiment du monde et le triomphe


336

universel de l'Eglise; Etude sur le secret de la Salette, augment& de la brochure de Melanie et autres pieces justificatives (1901). Le Secret de Melanie, bergere de la Salette et la crise actuelle (1907). CO UB8. (Steph.) Ames Juives (1913). COULEVAIN. (Pierre de) (Pseudoniem) Le roman merveilleux 1915). COUSIN. (Victor) Cours de l'histoire de la philosophie (1844). CROCE. (Enrico) Itinerario di Dante Alighieri (1870). D'ALEMBERT. (Jean le Rond) Encyclopedie ou dictionnaire raisonne des sciences (met Diderot). D'ANNUNZIO. (Gabriele) Alle romans — alle tooneelstukken en prose scelte (1911) DARWIN. (Erasmus) Zoonomia or the laws of organic life (1817). DIDEROT (Denis) Jacques le fataliste et son maitre (1804). DOLLINGER. (Joh. Jos. Ignaz von) Der Papst and das Concil. (1869) Dallin g e r schreef dit onder den schuilnaam Janus. DUCHESNE. (Louis) Histoire ancienne de l'Eglise (1912). DUDEVANT zie Georg Sand. DUMAS. (Alexander)

pdre ----

Alle romans (1863).

Van Dumas pere worden verschillende romans uitgezonderd. Wij noemen daarvan op gezag van bevoegde schrijvers : Le comte de Monte-Christo fr— La reine Margot — La dame de Monsoreau — Les Quarante-cinq — Le Batard de Mauleon — Les tros Mousquetaires — Vingt ans apres — Dix ans plus tard ou le comte de Bragelome — Le chevalier de maison Rouge — Le collier de la reine — Ange Pitou — Joseph Balsame — San Felice — Olympe de Cleves — Le louve de Machecoul --- La guerre des femmes. Er zit wel een protestantsche tendenz in sommigen dezer boeken.

DUMAS. (Alexander) fill --- Alle romans (1863). La question du divorce (1880). EFFEN (Justus van) zie Bag ate 11 e. ESQUIROS (Alphonse) Les vierges folles —, Les vierges martyres — Les vierges sages (1844) — L'Evangile du peuple (1841).


337

FEYDEAU (Ernest). Alle romans (1864). FLAUBERT (Gustave). Madame Bovary (1864). SalammbO (1864). FLEURY (Jules) (C ha mpfleur y.) Alle romans (1864). FOGAllARO (Antonio). Il Santo (1906). Leila (1911). (Wegens modernistische leeringen in deze romans vervat.)

FOSCOLO (Ugo). La commedia di Dante Allighieri illustrata (1825). FRANCE (Anatole). Alle werken (1922). Uitgezonderd

Le

Crime

de Sylvestre Bonard, waarop niets valt aan to merken.

FUNK. (Philipp) Von der Kirche des Geistes; religiose Essays im Sinne eines modernen Katholizismus (1915). GREGOROVIUS (Ferdinand). Geschichte der Stadt Rom im Mittelalter vom V.--XVI. Jahrh. (1874). Die Grabdenkmaler der Papste, Merksteine der Geschichte des Papsttums (1881). Urban VIII im Widerspruch zu Spanien and dem Kaiser, eine Episode des 30 jahr. Kriegs (1881). AthenaIs, Geschichte einer byzantinischen Kaiserin (1882), Wanderjahre in Italien ; 5ter Band : Apulische Landschatten (1882), HEINE (Heinrich). De 1'Allemagne (1836) De la France (1836) Reisebilder (1836) Neue Gedichte (1845). HUGO (Victor). Notre Dame de Paris (1834) Les Miserables (1864). KANT (Imm.). Kritik der reinen Vernunft (1827). KARDEC. (Allan). (Pseudoniem). Zijn spiritische werken afzonderlijk bij decreer van 1864 veroordeeld. LA FONTAINE (Jean de) Contes et nouvelles en vers (1804). LAMARTINE (Alphonse de) Jocelyn, episode : journal trouve chez un cure de village (1836). Souvenirs, impressions, pensdes et paysages pendant un voyage STANDAARD-CATALOGUS 22

338


en Orient, ou notes d'un voyageur (1836) — La chute d'un ange ; episode (1838). LAMMENAIS (Hugues-Felicite-Robert). Van de verschillende veroordeelde werken, noem ik alleen : Paroles d'un croyant (1834). Le livre du peuple (1838) en : Esquisse d'une philosophie (1841). LAROUSSE (Pierre) Grand dictionnaire universe! du XIX siecle (1873). Onder dit verbod valt alleen de groote uitgave in veertien deelen. LASSERRE (Henri) Les saints evangiles, traduction nouvelle (1887). LOISY (Alfred) Etudes evangeliques -- L'evangile et !'eglise -Le quatrieme evangile — Autour d'un petit livre ,-- La religion d'Israel. Modernistische werken, alle veroordeeld bij decreer 1903. MAETERLINCK (Maurice) Alle werken 1914. MICHELET ( Jules) Memoires de Luther ecrits par lui-meme traduits et mis en ordre (1840). Du pretre, de la femme, de la famille (1845). L'Amour (1859). — La sorciere (1863). — Bible de l'humanite(1866), — Le pretre -- Les Jesuites (1896). MONTAIGNE (Michel de) Les essais (1676). MONTALTE (Louis de) zie Pascal. MONTESQUIEU (Charles de S. de) De l'esprit des lois (1751). — Lettres persanes (1762). MURGER, Alle romans (1864). De schrijver van „Scenes de la vie de Bohême" enz,

NEGRI (Ada) Fatalit y (1893). NEGRI (Gaetano). Meditazioni vagabonde (1897.) — Rumori mondani (1897). — Segni dei tempi (1897). PASCAL (Blaise). Pensees, avec les notes de m. de Voltaire (1789). --- Les provincales (1657). De Pensdes zonder aanteekeningen van Voltaire staan niet op den Index.

339


PAYOT (Jules). De la croyance (1903). ---, Avant d'entrer dans la vie ; aux institeurs et aux institutrices, conseils et directions pratiques (1903). Wij vermelden hier den naam, omdat Payot zoo bekend

is als paedagoog en

zijn werken veel worden gebruikt,

PIGAULT LEBRUN (Charles) Le citateur (1820). L'enfant du carnaval (1828). —, La folie Espagnole (1828), —, Jerome (1828). —, Tableaux de sociêtê (1828). —, Romans (1834). RENAN (Ernest). Ongeveer al zijn werken bij afzonderlijke decreten. RICHARDSON (S.). Pamela, or virtue rewarded ; in a series of familiar letters from a beautiful damsel to her parents (1744). ROUSSEAU (Jean Jacques) Emile (1762). --- Du contract social (1766). .— Lettre a Christophe de Beaumont, archeveque de Paris (1766). Lettres &rites de la montagne (1767). — Julie ou la nouvelle Fiêloise (1806). SAND (George). Alle romans. (Het laatst in 1863). Lelia —, Lettres d'un voyageur .— Les sept cordes de la lyre ---- Gabriel /— Le secretaire intime — La derniere Aldini —, Simon Les metres mosaistes —, Mauprat —, Jacques -- Leone Leoni — Spiridion.

Afzonderlijk zijn veroordeeld :

SCHELL (Hermann). Katholische Dogmatik in sechs Biichern. — Der Katholizismus als Prinzip des Fortschritts .— Die gottliche NW ahrheit des Christentums in vier Biichern —, Die neue Zeit and der alte Glaube. Allen veroordeeld bij decreer van 1898. STERNE (Laurence) zie Yorick. STRAUSS (David Fr.) Das Leben Jesu (1838). SUE (Eugene). Alle romans. TOLSTOY (Dmitry). La Catholicisme romain en Russie. Etudes historiques (1866). VAN DALSUM (Hendrik A.). Er is Beene tegenstelling tusschen de beginselen van de fransche revolutie en die van het Evan. gelie (1913). VERONA (Guido da). Alle werken (1920).

340


VOLTAIRE (Francois-Marie-Arouet). Oeuvres ; nouvelle edition revue, corrigee et considerablement augment& par l'auteur. Liftgave 1748 to Dresden. Verder zijn in afzonderlijke decreten andere, latere boeken veroordeeld, ook die hij schreef onder schuilnaam. Wat betreft zijn romans : Romans et contes (1804 veroordeeld). YORICK (Pseudoniem van Laurence Stern e.) A sentimental journey through France and Italy (1819). ZOLA (Emile). Alle werken, (Laatste decreet 1898). Uitgezonderd wordt veelal „Le Reve" en een dit jaar verschenen jeugdwerk „Le voeu dune morte”.

ZSCHOKKE (Heinrich). Stunden der Andacht (1820). Veel in ons land verspreid, ook in vertaling, en daarom hier genoemd.

EPILOOG Ach, vadertje, dat mag ik niet verhelen ; Men zal u voor den tweeden keer bestelen, LEAR II,

Dat is inderdaad hoogst waarschijnlijk ! Elkeen, die iets uitdenkt waarmde een ander meent zijn voordeel te kunnen doen, wordt vroeg of laat geplunderd, als hij zijn eigendom niet door patent of auteurswet heeft laten beschermen. En dan nog ! Maar wat deert dat, indien men een algemeen belang liever heeft dan een persoonlijk voordeel ? En wij hebben gemeend door het openbaar maken van deze inlichtingen over lectuur (een klein deel van het materiaal, waarover ons R.K. C e n t r a al Bureau voor L e c t u u r beschikt) vele anderen van dienst te kunnen zijn. Daarom moeten alle egoistische overwegingen wijken en wij zenden dezen STANDAARD-CATALOGUS onbeschermd de wereld in.. Ons idee is niet nieuw. Jaren geleden ging de ijverige directeur der Leuvensche Keurboekerij ons voor; maar zijn werk werd door den oorlog vernietigd. In Frankrijk gaf Louis Bethlêem uit: Romans a lire et Romans a proscrire, dat nu reeds met 80 duizend exemplaren in omloop is. Zijne opvatting (afgezien van de indeeling der boeken in klassen, die bij nader inzien onmogelijk te maken is naar den inhoud der boeken, maar afhangt van plaatselijke omstandigheden en persoonlijk temperament) lijkt ons de beste: een korte typeering van het boek, desnoods een beknopte omschrijving van den inhoud, en de lezer, die zijn geweten niet blindemanntje wil laten spelen, weet meer dan genoeg. Wat wil dus dit boek ? Een practische gids zijn om schadelijke boeken van onschuldige, en gevaarlijke van twijfelachtige te helpen onderscheiden. Of een boek kunstwaarde heeft of niet, lijkt ons naast de ethische waarde van zoo'n ondergeschikt belang, dat wij er niet

EPILOOG

342

veel woorden aan zullen besteden. Wij hebben een hartgrondigen hekel aan de tegenwoordige opfokking tot aestheten in plaats van tot oprechte en beginselvaste Christenen, die plichts- boven schoonheidsgevoel stellen. Door kunst is waarschijnlijk nog nooit iemand in den hemel gekomen, tenzij hij er God mee diende. Hetgeen dan weer den ethischen kant van het vraagstuk naar ons toekeert. Het is er ons derhalve allerminst om te doen „letterkundigheid" te gaan bewonderen, die overigens niet langer pleegt te duren dan een vrouwenmode. Toch kan het den schijn hebben voor wie het eerste deel van ons boek vluchtig doorbladeren, als hadden wij wel jets van die afgewezen pretentie. Want wij hebben ons daar bezig gehouden met het werk van verscheiden dichters, die gewoonlijk maar door zeer weinigen en dan vast nog literairafgestempelden worden gelezen. Bij nader inzien echter zal men moeten toegeven dat uit praktisch oogpunt deze namen niet mochten ontbreken. Zijn er al luttel menschen die spontaan zich in poezie gaan verlustigen, niet weinigen worden er half of heel toe gedwongen door exameneischen, door aanbeveling van leeraren of door de aanprijzingen in hun letterkundige handboekjes. In het afgeloopen jaar ontvingen wij dan ook precies 79 aanvragen om inlichtingen over poetische werken. Hebben wij er meer bijgevoegd dan waar naar gevraagd werd, dan geschiedde bet om de taak van de bebeerders onzer openbare leeszalen en boekerijen eenigszins te vergemakkelijken door hen in dal boek te laten vinden wat anders wellicht uit vele moest worden saamgelezen. Om diezelfde reden schreven wij ook bij de namen van auteurs enkele biographische bijzonderheden, waarvan sommige waarschijnlijk aan bijna niemand meer bekend zijn (zie o. a. Johanna van Woude; Cornëlie Huygens), en die toch veel zeggen en bovendien de lectuur van den catologus aantrekkelijk maken. Maar ons eerste en groote doel was en blijft : voorlichting omtrent ethische waarde.

Hoe wij te werk gingen. Uit het onnoemlijk aantal romans, waarmede de menschheid

EPILOOG

343

gelukkig of ongelukkig werd gemaakt, moest natuurlijk eene keuze warden gedaan. Want wie beweert dat hij alles zou omvatten, heeft zelf geen begrip van de zaak ; of wel hij rekent op de goedQeloovigheid van het publiek en belooft dingen, waarvan eigenlijk ieder, die een oogenblik zijn gezond verstand gebruikt, de onmogelijkheid moet inzien. En wat voor nut zou het trouwens hebben, lang vergeten boeken, die geen sterveling meer lezen zal, under het stof uit te haler en er een ernstig dissertatietje over te schrijven ? Wij moesten dus onderzoeken welke lectuur bij het groote publiek het meest in omloop is. En dat was niet zoo moeilijk te ontdekken. Met onze langjarige ervaring en die van anderen, wisten wij dat een groat deel niets anders leest dan de nieuwste boeken. Men mag een bibliotheek hebben van het beste wat er geschreven is, voor hen beteekent dat niets. Een boek dat in 1923 verscheen, heeft in 1925 onherroepelijk voor hen afgedaan : dat is uit den tijd. Het nieuwe, kersversche, het boek dat pas voor het raam van den winkel ligt, bekoort hun hart. Anderen en wel de meesten, zijn op dat punt niet zoo veeleischend als dergelijke modelezers. Zij vragen het boek, dat zij hebben hooren prijzen, of waarvan de titel ben trekt, of dat bij vluchtig doorbladeren aan bun smaak schijnt te voldoen. Om nu te weten welke boeken van dien kant bet meest werden gezocht, hebben wij ons de catalogen aangeschaft van de grootste en best-ingerichte leesbibliotheken der voornaamste steden. Die zijn als graadmeters van de waardeering van het publiek en van de veelgelezenheid van een boek. Daaruit maakten wij onze keuze van titels in dezer voege, dat wij ter bespreking allereerst noteerden wat gelijkelijk in alle of de meeste catalogi voorkwam. Deze reeks van boeken vulden wij aan met andere, waarover men ons of onze medewerkers dikwijls een oordeel had gevraagd, en met de nieuwste uitgaven, waar steeds een zekere groep lezers zoo fel op gebrand is. Het overige materiaal hebben wij gehouden als Aches- voor ons Cent r a al Bur ea u, die waarschijnlijk maar zelden te pas zullen komen en daarom den cataloog niet mochten bezwaren.

344

EPILOOG

Zal dit boek nu antwoord geven op alle vragen, die gesteld kunnen worden ? Wij durven gerust ontkennend antwoorden, maar daarbij ook als onze stellige overtuiging uitspreken dat het in de meeste gevallen de gezochte uitkomst biedt. En dat is dan toch zeker een resultant, waarop men niet met geringschatting moet neerzien. Bovendien ligt het in ons plan het ontbrekende aan te vullen en het onjuiste te verbeteren. Indien al de lezers ons eens opgaven de boeken, die zij kennen en het oordeel dat zij vellen, zullen zij ons een grooten dienst bewijzen en kunnen wij gemakkelijk het onvolledige aanvullen en wat telken jare nieuw verschenen is vermelden in de Jaarlijksche Supplementen. Want het C e n t r a a l Bureau zal in het najaar telkens een Jaarboek uitgeven en voor f 1.-- verkrijgbaar stellen. In dat Jaarboek wordt opgenomen al de nieuwe lectuur (oorspronkelijk en vertaald), bovendien zal het bevatten lijsten van de voornaamste Fransche, Duitsche en Engelsche boeken met een korte bespreking van den inhoud. Llit den aard der zaak en om onze actie niet te verbrokkelen, zullen deze inlichtingen voornamelijk loopen over romanlectuur. Waarom bijna uitsluitend Romans ? Omdat deze in hoofdzaak de verspreiders zijn van goed en kwaad ; zij richten zich tot de groote massa, zij speculeeren op de sensatielust van het publiek, zij behoeven niet te voldoen aan voorwaarden van waarheid, wetenschap of logica, maar brengen het gedachtentuig van elk willekeurig individu onder het bereik van alien. Bovendien worden zij besproken door honderden zoogenaamde medewerkers, die dikwijls even onbevoegd zijn tot een oordeel als de lezers, die zij willen bijlichten. Orientatie omtrent historische en wetenschappelijke werken vinden de ontwikkelden overigens voldoende in hun vakbladen of algemeene tijdschriften. Toch meenden wij dat ook Kier nog wel jets gedaan kon worden en hebben wij de gelegenheid om inlichtingen omtrent

EPILOOG

345

alle soort boeken te bekomen, opengesteld door in Mei 1924 op te richten Het R. K. Centraal Bureau voor Lectuur Heerengracht 415, Amsterdam. Wij willen ieder, in zoover het ons maar eenigszins mogelijk is, op schriftelijke aanvrage inlichten omtrent aard, strekking en waarde van boeken op elk gebied. Abonnes op het Maandschrift Boekenschouw ontvangen gratis (alleen postzegel voor antwoord ingesloten) de gevraagde adviezen, indien zij aan ons bureau als abonnes bekend zijn. Daar. om vragen wij alle inteekenaars op het Maandschrift Bo eke nschouw en zij, die zich op den nieuwen jaargang (15 Mei) wenschen te abonneeren hun naam en adres aan ons (uitsluitend: Heerengracht 415, Amsterdam) op te geven met mededeeling of zij het Maandschrift reeds ontvingen of nieuwe abonnes zijn. Deze maatregel is noodig voor een behoorlijke administratie. Wij hebben thans toezegging van medewerkers op alle gebied en indien wij bier eenige namen noemen, is dat alleen om te laten zien dat wij ons waarlijk niet met de eersten de besten hebben tevreden gesteld. Zoo mogen wij o.a. rekenen op de hulp van : Prof. Dr. G. Brom — Prof. Dr. J. van Ginneken, S.J. — Prof. Dr. Gorris — Prof. Dr. P. G. Groenen — Prof. Dr. J. Hoogveld p--, Chr. Kops O.F.M.— G. Lamers, S.J.. Prof. B. Molkenboer, O.P.--- Prof. Dr. F. Rods .-- Prof. Dr. A. van Rooy .-J. van Rijkevorsel S.J. — M. Sloot ---- Prof. Dr. A. Slijpen, S.J. — Prof. Dr. A. Steger — Dr. J.Sterck --, Mr. Dr. P. J. Witteman, Krijgt ons werk door zulke namen niet een waarborg van degelijkheid ? Om het tijdroovende en op den duur kostbare keen en weer schrijven te beperken, wordt de loopmare van ons Bureau Het Maandschrift Boekenschouw dat de lezers op de hoogte zal houden van wat er in de boekenwereld omgaat. Het wil echter zijn verleden niet verloochenen en Been dorre bibliographie worden. Maar, met behoud van eigen karakter en

346

EPILOOG

handhaving zijner onafhankelijkheid van schrijvers en uitgevers, liefde en belangstelling aankweeken voor het goede en schoone boek en zijn lezers waarschuwen tegen vandalisme in kunst, bedenkelijke modernismen in godsdienst en zedeleer. Onze beginselen zijn bekend en daarvan zullen wij geen duimbreed afwijken. En mochten wij ooit toonen dat het menschelijk is te dwalen, dan zullen wij geen oogenblik aarzelen de vergissing te bekennen en te herroepen. De negentiende jaargang, beginnend in Mei 1925, zal verschijnen bij de Uitgeverij Joost van den Vondel, Cornelis An thoniszstraat 54 te Amsterdam, alwaar men dus van nu of abonnementen en adresveranderingen gelieve op te geven. Voor H.H. Uitgevers diene, dat boeken ter bespreking, tijdschriften, enz. moeten gezonden worden aan de oude adressen : Boekhandel E. v. d. Vecht, Marnixstraat 372, Amsterdam (met vermelding van „Ter Bespreking in Boekenschouw") ofwel onmiddellijk aan de R e d a c t i e, Heerengracht 415, Amsterdam. DE DIRECTIE VAN HET CENTRAAL BUREAU VOOR LECTUUR. Heerengracht 415, Amsterdam.

NAMEN DER BESPROKEN AUTEURS EN BIJVOEGSEL. Aa, M. W. van der ,

9

Aalst, G. van

9

Ades, A.

177

Adlersfeldt,—Ballestrem. E. von .

177

Aho, J. Oordeel niet ontvangen

177

Apël, M. Ternooy Applin, A, Arden, C. Arras, J. Artsibashew, M. Askew, A. Asmussen, G. Assche, P van Astaes, C. Audoux, M, Auerbach, B. Austen, J. Avermaete, R.

Aigremont, P. d'

177

Ayres, Ruby Mc, Lees Ruby

Aigueperse, M.

177

Aimard, G.

178

.

Aalst—Gobius T. van

9

Abbing, I.

9 177

Abboth, Mevr. Abels, A.

9

Abkoude, Chr. van .

9

About, E. • • • •

177

Adama van Scheltema, C. S. .

9 177

Adelpha

Ajam, T.

10

Alberdingk Thijm, J. A. . .

10

Alberdingk Thijm, K. j. L.

10

Alberdingk Thijm, Cath.

.

11

B. B., L.

Alcoforado, M.

178

Baekelmans, L. Bagatelle, la

Alcott, L. Aletrino, Dr. A.

178

Bahr, H.

13

Altmann, Q.

179

Amicis, E. de

179 13

Andersen, H.

179

Andrejew, L.

179

Andriessen, P. 1.

14

Andriessen, S. M.

15

Annunzio, G. d' Anzengruber, L.

16 180 181 181

16 181 16 16 181 16 16

16 335 • •

181 16

Bakhuizen van den Brink, R. C. . 17 17 Balen, H. van . 181 335 Balzac, H. de Bana, M. 18 182 Bang, H. Banning, H. 18 Barbarossa 18 182 Barbusse, H. 182 Barclay, Fl. 183 Barke, A. 183 Barr, R. 183 Barrës, M. 183 Barret, W. 183 Barrie, J. M. 183 Barsjo, P. 183 Bartsch, R.H.

178

Antink, M. S. E.

15

13

Allen, J. L.

Anker Larsen

180

Bakhoven—Michels, M. . .

178

Anema, S.

180

12

Allen, Ch, G.

Ammers—Kiiller, J. van .

15 180

178

Alphen, H. van

180

Baart, C. Bach, 0. Backer, F. de Badeux, M.

Alcock, D.

Alida

15 180

15 179 . 179 336 15 179

348

NAMEN DER BESPROKEN AUTEURS EN BIJVOEGSEL

18

Bastiaanse W. A. F.

Bindloss, H. schreef De Indringer een goede roman voor groote lezers.

Batiffol, P.

. 335

Baum, V.

. 184

Binns, 0.

188

Baumann, E.

. 184

Birch, W.

188

Bazin, R.

. 184

Birmingham, G.

188

Beach, R.

. 184

Bisschoff, C.

188

Beaumarchais de

. 185

Bjornson, Bj.

189

Beckx, J. C. M.

.

18

Blankenbruin, Jhr. Fr.

23

18

Blicher— Clausen, J. .

189

Beckx, A. H.

Bloem, W.

189

Been, J.

18

Blum, E.

189

Beer, T. H. de

18

Blundell, A.

189

Beers, J. van

19

Boccaccio, G.

189

Beets, N.

19

Bock, E. de

Beecher Stowe, H.

Begbie, H.

185

185

23 23

Boddaert, M. Boeck, Ch.

190 190

Bekker, E.

20

Bellamy, J.

20

Boehme, M.

Benima, C.

21

Boeken, H. J.

23

Bennet, A.

185

Boekeren, Prinse Koopmans van

23 24

.

Benoit, P.

185

Boelen, H. Th.

Benson, R. H.

186

Boelsche, W.

Bentley, E. C.

186

Boer, J. W. de

24

Boer, J. L. de

24

Bogaers, A.

24

&ranger, P. 1.

. 335

190

&raud, H.

187

Berden, M.

21

Bohl, J.

24

Bergmann, A.

21

Bojer, J.

190

335 21

Bolhuis, E. G. van

25

Bom, E. de

25

21 187

Bonchë, F.

190

Bernhardt, S.

Bonsels, W.

191

Berthet, E.

187

Boon, J.

Bertram, L.

187

Boothby, G. N.

191

Bertrand, Louis

187

Bordeaux, H.

191

Bertrand, H. en A.

Bordewijk, F.

25

Bertsch, H.

21 187

Besant, W.

188

Bergson, H. Berken, T. van Berkhout, T. L. B.

Beusekom, A. H. van

22

Beversluis, H.

22

Beyens, Daan

22

Beyer, C. Beyerlein, F. A. Bierema, Betty Bikelas, D. Bilderdijk, W.

22 188 22 188 22

25

Borel, H. Het woord „afgekeurr dat achter Lelienstad staat is bedoeld voor Leliane ; daar de boeken bij elkaar hooren, plaatse men . 25 het achter beiden . . 26 Bos, F. Bosboom—Toussaint, A. L. G. . 26 . 27 Boudier—Bakker, A. . . . Bourget, P.

. 192

Boutens, P. C.

. 27

349


Bouterse, S.

Bovelander, C.

27

Buren Schele, A. D. van

28

Burg, M.

Bowen, M. (Adder v. Milaan (volw.) 193 193 Boy—Ed, I. Brachvogel, A. E. 193 Brackel, F. von 194 194 Braddon, M. E. Braeme, Ch. 194 Brandenburg, J. 28 Brandstadter, H. 194 Brandt, G. 28 Brandt van Doorne 28 Braun, L. 194 Brebner, P. 194 Bredero, G. A. 28 Breevoort, J. van 29 Brensa, C. j. 29 Brent, F. C. 194 Bresciani, A. 195 Brete, J. de la 195 Brink, J. ten 29 Brinkgreve—Wicherink, Tine • 30 30 Broeckaert, K. Broedelet, J. 30 31 Brom, E. T. J. 31 Brom, G. 31 Brondgeest, B. Bränte, Ch. 195 Broughton, R. 195 Brouwer; P. 31 31 Brouwer, P. A. S. van Limburg 32 Brouwer, P. van Limburg . . 32 Bruggen, C. van 32 Bruggen, Kees van 34 Bruin, S. de 34 Bruna, G. 34 Briinings P. F. 34 Brusse, M. J. 195 Bruun, L. Ongeschikt 35 Buhrs, K, 37 Buis, F. A. 35 Bull, A. J. de Bulwer, E. Lytton 195 35 Buning, A, Werumeus

36

, • •

36

Burg, E. van, is de schuilnaam van

Dr. Emily Timmer.

36

Burnes Grundy

196

Burnett, F. H.

196

Burroughs, E. R.

196 36

Busken Huet, C.

196

Butler, W. F.

36

Buurman, H. C. Buys, D.

37

Buysse, C.

37

Bijns, A.

38

Caine, Hall

Calcar—Schiotling, E. van Calkoen J. Callant, J. van Cammerer, E. Campbell, P, Campen, M. H. van . Camphuyzen, D. Rafaelsz Cannegieter, H. C. Canter, B. Carbin, L. Men deelt ons nog mede

197 38 39 39 197 197 39 40 39 39

dat hij Nederlander is en zijn boeken bij de oorspronkelijke moeten . 197 staan . 39

Carelsen, G. Carling, 1, Carmen Sylva

. 197

Carpentier, G.

197

Carrion, M. R. Carter, T.

198

Casanova de Seingalt, Castle, E. Cats, J. Cauwelaert, A. van Cauwelaert, Fr. van Cervantes, S. de

198 98 I. J . •

Champfleury zie Fleury. Champol

198 198 40 40 40 198

Chapelle--Roobol, S. la Chatzopoulos

337 198 40 199

350


Chaucer, G.

199 Courtmans—Berchmans, J. D.

Chesterton, G. K.

199 Cousin, V.

336 204

Church, A. J.

199 Crawford, F. M.

Christ, J.

199

Christaller, H.

199 Crew, D.

Cremer, J. J.

45

46 204

Claes, E.

41

Croce, E.

336

Claes—Vetter, S.

41

Crockett, S. R.

205

Clarke, I. C.

199 Cullum, R.

205

Clarke, M. A. H.

200 Cummins, M. S.

205

41 Cunningham S.

205

Clemens, S. L.

200 Curwood, J. 0.

205

Clement, B.

200

Cleerdin, V.

Clercq, R. de

42 D'Alembert

336

Cneudt, R. de

42 D'Annunzio, G.

336

Cocq, J. de

42 Daalder, D. L.

Coenen, F.

42 Dahl, J.

206

Cohen, J.

42 Dahn, F.

206

Cohen—De Vries, P. J.

43 Dam, B. van

Collem, A. van

.

Collin de Plancy, J. .

43 Dam, J. van 200 Danrit

47

47 47 206

Dante, A. . 200 200 Darrington, A.

206

335 Darville, L.

207

Conan Doyle

201 Darwin, E.

336

Connor, R. Connor—Leighton, M.

201 Daudet, A. 201 Dauthendey, E.

207

Conrad, 1.

201 Dauthendey, M.

207

Collinson—Owen, H. Coloma, L. Combe, G. j. E.

Conscience, H.

43 Dautzenberg, j. M.

Conway, H.

Davids, S. J. 201 201 Dawson, A. J.

Cooper J. F.

202 Decker, J. de

Constant, B.

Cooplandt, A. Coornhert, D. V.

207

47 47 207 48

44 Defoe, D.

208

44 Dehmel, R.

208

Coppde, F.

202 Deken, A.

Corelli, M.

202 Dekker, C. M.

Corr, E.

206

44 Dekker, M.

48 48 48

Cort, F. J. de

44 Dekking, H.

48

Cosinus

45 Deland, M.

208

Costa, Is. da Coster C. de Combe, S, Coulevain, P. de Couperus, L. Courthsp—Mahler, H.

44 Delang 203 Deledda, G. 336 Delft, A. van . 203 336 Dell, E. 45 Delle Grazie, M. E. . . 203 Delly, M.

48 208 48 208 208 209


Dumas, fils, A .. Du Maurier, G. .

Demolder, E. Bij Paul Brand verscheen eene gekuischte vertaling van de

Vertelsels van Yperdamme

209 209

Dembitzer, S. Dender, J. F.

48

Dercksen, J. M. E.

49

Dermout

49

Deyssel, L. van

49

Dickens, C.

209

Dickmar, H.

210

Diderot, D.

336

Duncker, J. C. W. Duncker, D. . Duse, J. A. Duykers, L. Duyse, P. van Duyse, Fl. van Dijk—Has, N. van Dijke, H. van • • Dijkstra, M.

351

215, 336 215

51 215 • 216 51 51 51 51 •

216 51

49

Diemen de Jel, N. W. van . Diemer, M.

210

E. L.

Diers, M.

210

Ebenstein, E.

52 . 216 216

Dill, L.

210

Ebers, G.

•

Dincklage, F. von

210

Ebner—Eschenbach, M. von

. 217

Dellinger, J. J. I. von

336

Eckeren, G. van

Domanig, K.

210

Eckstein, E.

Dominik, H.

210

Ecrevisse, P.

49

Edel, E.

Donker

49

Eeckels, C.

Doorman, C.

49

Eeckhoud, G.

49

Eeden, F. van.

Dommelen, C. van

Dordt, B. van

211

Därfler, P. Dorlette Lindberg, Dornau, E. von

.

52 •

218

•

218

52 52 218

De Nachtbruid, geSirius en

vaarlijke lectuur, Ook

212

Siderius, de drie eerste deelen.

211

Het vierde deel werd geschreven

Dose, J.

211

na zijn overgang tot de Kath. Kerk 52

Dosfel, L.

211

Dostojevski, F. M .....

211

• Eekelers, • • W.54 • • Effen, J. van, Zijn Bagatelle staat

Kruissprook -Gebed van den Onwetende -Ideeên vallen onder de Boekenwet

Douwes Dekker, E.

Doyle, A. C. Draayer,—de Haas, A.

op den Index. Zie ook blz. 335 54 . • 218 Ehrencron—Muller. A. . 218 49 Eichendorff, J. von 55 Eigenhuis, J. 212 50 Eilkema De Roo, J. 50 Eilner, M.

Drabbe, Z. H. A .. Driant, E.

213

Ejë, A.

Drosinis, J.

213

Eliot, G.

50 Elisabeth, and her German Garden

55 218 218 219 219

Drost, A. Droste—Htilshoff, E. A. von .

213

Ellen

55

Droz, G.

213

Elsschot

55

Duchesne, L.

336 Emants, M.

Dudevant

336 Emerson, B.

219

214 Engel, G.

219

Duhamel, G. Dumas, përe, A. .

214,

336 Engelberts, L.

55

56

352


56

Engers, A. Ennery, A. P. d'

.

Erckmann—Chatrian .

Kloos (niet door Klaas).

220 Ferber, E.

223

220 Ferrey, M.

224

56 Ferrington, F.

Erens, F,

224

Erichsen, E.

220 Ferry, G.

224

Ermite, P. 1'

Feskens, J. 220 220 Fduvre, A. le

224

Ernst, 0. Ernst, P.

221

Fe val, P.

Eschelbach, H.

221

Feydeau, E.

.

221 Finn, F.

Eschtruth, N. von Esquiros, A.

. 336 Fiore della Neve

Esrich, P.

. 221

Flammarion, C.

Esser, I.

. 57

Flanor

Esser, M.

. 57 Flaubert, G

Estaunê, E.

, 221

Evarts, H.

. 222 Fleuron, S.

Everdingen, E, van

. 58

Fleury, J.

.

. 58

Fogazarro, A,

224 337 224 61 224 61 . 225 337

Fleuriot, Z.

. 222 Fock, G,

Evers, E. Everts jr. J.

61

225 225 .

, 337 225 . , 225 337

Ewald, C.

. 222 Fokker, A, A.

Ewers, H. H. Exler, M. J. J.

. 222 Foley, C,

226

Fontane, F. . 58 . 58 Foore, A.

226

Eyck, P. N. van Eyck, J. E. van

. 58 Footner, H.

227

Eyre, A.

, 222 Foppe, M.

Eysten, J.

. 58

Forbes, E.

Eysten, Jr. J.

.

Forestier Forman, J. M.

58

61

61 61 62 62 227

59 Forsslund Fabius, A. N. J. Fabius, M, E. Cremer Eindhoven . 59 Foscolo, U. 222 France, A. Fabri De Fabris

227 337

222 Frances, J. Falconer, L, Falkland, S.59 Francois, J. H. 223 Frank, J. Farnol, J. J. . 223 Franke, E. . Farrar, F. W. 223 Franken, T. Fayette, Mad. de la 59 Franssen, E. Th. Feber, L. J. M. .

228

Federer, H.

223 Franzos, K. E.

Feen, A. H. v. d.

59 Frapiê, L.

Feenstra, R. Feith, J.

60 Frenssen, G. 60

Fr eytag, G.

61 Froentjes, R. Feith, L. Froest, F. . 61 Feith, Rhynvis De bloemlezing werd uitgegeven door Fullerton, G.

227 62 62 228 62 62 228 229 229 230 62 230 230


. 230 Grath, H. M. 337 Grave, E. de Graves, A. . 63 Green, A. K. Galld, F. . 230 Gregorovius, F. Galsworthy, J. . 231 Gregory, I. Ganghofer, L. . 232 Greinz, R. Garborg, A. . 232 Grëville, H. Garborg, H. . 232 Grew, D. Gautier, J. . 63 Grey, Z. Geel, C. J. van . 63 Griffith, A. Geel, J. 63 Griffith, G, Geerten Gossaert Genderen Stort, R. van . 63 Grigorowitsj, D. W. . 63 Groeningen, A. van Genestet, P. A. de 64 Gros, E, Gerdes, E. Gerlo, A. 64 Guldemont, E. Weggeman . . 64 Gunther, A. Gerretson, C. 232 Gutteling, A. Gerstacker, F. 65 Gijsen, M. Gevaert, E. Gewin, B. 65 Gyp 65 Gewin, J. C. . 232 H. — P., L. Geyerstam, G. of Gezelle, C. 65 Haan, J. I. de 65 Haar, B. ter Gezelle, G. 233 Haardt, J. Gjellerup, K. A. 233 Habbema, K. Glyn, E. 66 Habberton, J. Goedhart.—Bekker, J. H. 66 Hadewijch, Zuster Goeje, R. de Haggard, H. Rider Goekoop—de Jong van Beek en 66 Hahn—Hahn, I. Gravin . Donk, C. 233 Halèvy, L. Goethe, J. W. 67 Halliwels, Ed. Goeverneur, J. J. A. 67 Hallsträm, P. Gogh—Kaulbach, A. van . 234 Hammerstein, 0. Gogol, N. W. 234 Hamsun, K. . Goldsmith, 0. 234 Hande, P. L. zie Lhande Goncourt, E. de 234 Handel—Mazetti, E. von Gorki, M. 68 Hanna Gorter, H. 68 Hans, A. Gorter, S. 68 Hansie Goudsmit, S. 68 Haraucourt, E. Gouw, J. ter 68 Harbitz, R. Graadt van Roggen, W .. 69 Harbou, F. von Gram, J. 69 Harders, S. Gras, H. Funck—Brentano, F. . Funk, Ph.


353 . 235 . 69 . 235 . 235 . 337 . 235 . 235 . 235 . 236 . 236 . 236 . 236 . 236 . 69 . 237 . 69 . 237 . 70 . . 70 . . 237 . 70 . 70 . 71 . 71 . 71 . 237 . 71 . 237 . 238 . 238 . 72 . 238 . 238 . 238 . 239 . 239 . 72 . 72 . 72 . 239 . 239 . 240 . 240

354


Haren, W. van

72 Hertling, L. M. von

Haren, 0. Z. van.

245 . 245

•

Harland, H.

Herzog, R. 240 Hesse, H.

Harraden, B.

240 Heuff Azn., J. A.

. . . . . 75

Harrison, H. S.

•

246

. 240 Heuvel, F. A. v. d. . • •

.

.

. 75 . . 75

Harry, M.

240 Heuvel, H. J. M. v. d. .

Hart, H.

240 Heye, j. 75 • • • • P.. 246 Heyermans, H. Het woordje dat wij 75 toevoegden aan De Meid slaat op 72 de moraliteit in engeren zin ; wat 73 de sociale tendenz betreft is het een 73 zijner bitterste stukken. . 73 Heyermans, I. 76

Harte, F. B. Has, Nelly Hasebroek. J. P. Hasebroek, E. J. Haspels, G. F. Hauff, W.

241 Heyking, E.

246

Hauptmann, G.

241 Heyman, R,

246

Hauschner, A.

241 Heynes, H. J.

76 246

73 Hichens, R.

Haverschmidt, F.

. 241 Hichtum, N. van

Hawthorne, N.

77 77

Hay, M,

242 Hildebrand

Hearn, L.

242 Hill, H.

Hedin, S.

242 Hille—Gaerthê, C. M. van .

Heer, J. C.

242 Hillern, W. von .

.

. 243

247 247

Hocking, J.

243 Hocking, S. K.

Hegeler, W. Hegenscheidt, A.

74 Hacker, P. 0,

Heimans, E.

74 Hoeffelman, M.

Heine, H.

Hoek, G. van den .. 243 . 243, 337 Hoekstra—Kapteijn, N.

Heitefusz, C.

.. 243 Hofdijk, W. J.

Heimburg, W.

247 247

74 Hirschfeld, G.

Heezen, C. van Hegan, R.

247 . 77

.

. 248 77 77 . 77 78

Hellen, M. Heller, F.

74 Hoffman, A.

248

244 Hoffman, F.

248

Hemon, L.

244 Hoffman, H.

248

Hempsing, C.

244 Hofker, J.

78

Hennessey, D.

244 Holland, J.

78

Henty, G. A.

244 Hollander, F.

78

Herbert, M.

244 Horn, 0, 244 Home, A.

Herbert, Murray

78 .

248

Hergesheimer, J.

245 Homoet, J. G.

78

Hermann, G.

245 Hon Hon, L.

78 78

74 Hondius, J. M.

Her manna:

74 Honig, M.

Hermans Hermus, C.

.. 74 Hooft, P. C.

Hers, A. en op blz, 245 eene aanvulling,

Hoog, A.

verkeerdelijk bij vertaalde boeken. 75 Hoogewerff, G. C.

79 79 79 79

NAMEN DER BESPROKEN ALITEURS EN BIJVOEGSEL

Hoogstraten—Schoch, A. van

80

Ilg, P.

Hoorn, M. van

80

Irvine, A.

249

Hope, A. Hopman, P. Hora Adama, J. •

.

Horst, j. van der

80 80

Ivoi, P. d'

355

. 254 84 . . . • . 254 • • . 84

.

Irving, W.

Ising, A. Ivans

81

•

.

4

.

•

•

•

85

. . . 254

249

Housman, L. Hoven, Th.

80

jaarsma, D. Th.

Hoyer—van der Feen, Mevr.

81

Jacobs. W. W.

• • • •

Jacobsen, J.

• • • • . 255

Hoyt Brainerd, E. .

249

Hubert van Beusekom

82

• • . • • 85 255

Jacques, N. Dr. Mabuse de Speler.

Huch, F.

249

De held van het boek is een halve

Huch, R.

249

gek en dierlijke woesteling, die be-

250

schikt over een magische kracht ;

Hue, G.

.

. . 250

menschenlevens en vrouweneer telt

Hugo, V.

• •

, 250, 337

hij niet. Het boek is een moderne draak. Norbert Jacques is een

.

Hudson, W.

250

Hull, E. M.

82

Hulleman, F. .

Hulzen, G. H. I. van .

82

Hume, F.

251

Hungerford, M. W. ....

251

Hurrelbrinck, S. H. J. Lamberts Hurst, F.

.....

83 251

Hutchinson, A. S. M. Onder het afdrukken verschijnt nog : Tot Inzicht gekomen ? De uitbeelding van den strijd van een man tegen zijn zelfzucht. Het is een heel singulier boek ; om de episode met Essie, die den strijder buiten huwelijk wil bezitten, voorbehouden. 251 251

Hutchinson, E. en Goodchild. G. .

. . . • • . Hiitten, L. M. Frei% van Hutten, Bsse von

262

Duitscher, die vegir den oorlog een . 255

evenwichtiger boek schreef Jaeger, W. Jaloux, E. Jansen, M. Janssen, B. Janssen, L. Java, Melati van Jehu, F. Jenkins, H. Jerome, J. K. • • • Jerusalem, E. Jeske---Choinski, Th. Jessen, F. de Joergensen, J. J.. J ohanna

Huys, V. L.

84

Jonckbloedt, W. J. A. . .

.

83

Huysmans, J. K.

252

Ibanez, V. B.

253

Ibsen, H.

253

Idsardi

84

Iersel, Ch. van

84

Ihlenfeld, J.

254

86 86 255 255 256

256 • • •

83

.

85 86

256

Huygens, C. L.

Huygens, C.

85

. 256

.

Johansson Jonathan Jonckbloedt, G. D. A. .

252

85 355

86 256 86 86

86

. 87 . Jong, A. M. de Jong van Beek en Donk zie Goekoop. 87 87 Jongh, S. 256 Jouglet, R. 257 Junger, N. Kahlenberg, H. von . .

. 257


356

257 Klaver—Oudshoorn, C. A. . Kleefstra, J. 87 •

Kaiser, I. Kaldekerke, B. van

87 Kleerekoper, A. Klei, J. van der 88

Kalif, G. Ka1ff, M. Kamer, B. N. van de

92 •

B. •

92 260 93

88 Kloos, W. J. T.

Kamp, C. Karamati

337 Klopfer, K. E. 88 Kloppers, P. J.

Kardec, A.

337 Klug, E.

Kant, I.

92 92

•

257 Klerk, C. R. de Klicke, F. 88

Kalman, M.

92

260

• • •

94 261 94

Karkavitsas, A. Het boek lijkt ons 257 Kneppelhout, J. Knies, R. to streng beoordeeld door onzen

261 95

medewerker. Het is ruw, bijgeloovig

Knuttel—Fabius, E. .

enz. maar voor volwassen lezers

Koenen, M.

geeft het een goed, ofschoon geen

Koestminiskaja, F. A.

261

Koetsveld, C. E. van

96

aantrekkelijk beeld van land en yolk.

95

88 Koff, D. J. de

97

89 Kok, T.

97

Kattendijcke—De Bas, E.

89 Kokadorus

97

Keetelaar, J.

90 Koning, J. C. de 90 Koo, J. de

Kartini, R. A.

..

Kate, J. J. L. ten

.

..

Kelb Keller, Gottfried

257 Kops, Chr.

Keller, Helen

258 Korolenko, W.

98 261

• •

98 99

258 Koster, E. B.

Keller, P. Kemp,

98

89 Kooy—Nan Zeggelen, M. C.

Keller, Gerard

Kellermann, B.

98 97

• • •

1

•

•

258 Koubert, A.

99

90 Kraan, H. J. van der

M.

90 Krag, Th.

261

Kenjiro Tokutomi

258 Krag, W.

261

Kenyon, C.

258 Kramer, J. C.

Kerruish, J. D.

259 Krane, A. von

Kersch, P. A.

259 Krienen, Ch. 91 Kruger, P.

Kenis, P.

Kessels, M. J. H.

99 261 99 •

261

91 Kruger, H. A.

Keuning, P.

99

Key, E.

259 Kruseman, M.

99

Kielland, A. L.

259 Kuiper, A. C.

100

Kievit, C. J.

91 KUmmel, K.

262

Kimman, J. H.

91 Kuyk, W. C.

Kingsley, C. Kinker, J.

101 •

259 Kuyper, A.

King, B. • •

101

259 Kuyper, H. S. S.

262

92 Kyne, P.

Kipling, R.

260

Kjarval, T.

260

Labberton, M.

Klausman, A.

260

Lafcadio Hearn

101

. 101 ,

242, 262

357


La Fontaine, J. de . Lagerloff, S. .

Lamartine, A. de Lammenais, H. F. R. Lammers, L. Landsberger, A. Landt, A. van 't Langendonck, P. van Langendijk, P.

. 263, 337 . 338

. Lans, J. R. van der . Langenscheidt, P.

. 337 . 262

Lemonnier, C.

Lennep, J. van Leonhard, Fr. Leopold, J. H. Leopold, S. Leroux, G. Leroy, J. Lewis, S.

Ley, N. van der

Linde, G. van de

106 106

Linden, L. van der

106

Lindo, M. P.

263

Lindsay, R.

266

102

Linnanskoski, J.

266

102

Linnebank, H.

107

102

Lith de Jeude, C. van .

107

263

Locke, W.

266

102

Lodge, 0. J.

267

.

Loghem, M. G. L. van .

107

Loisy, A.

338

Lokhorst, E. van

108

Loman, M.

108

London, J.

267

Long, W.

268

Liins, H.

268

Looi—Goedhart, L.

108

Loon, H. van

108

104

Loon, Hendrik van

108

264

Loosjes, A.

109

264

Loosjes, V.

109

264

Looy, 1. van

104

Lopez, S.

104

Loti, P.

105

Louwerse, P.

109

Loveling, R. en V.

110 111

Lemche, G. Lees den naam Lemche

(Gysithe)

106 266

101

Lans—Russel, J. H. M. R. van der 103 338 Larousse, P. 263 Larsen, A. 263 Larsen, K. 338 Lasserre, H. 103 Lateur, F. M. P. 264 Latzko, A. Laudy, Alphonse Jan Rap, Zwervers, De Paradijsvloek (tooneel) Laurillard, E. Lavergne, J. Leacock, S. B. Leblanc, M. Ledeganck, K. L. Leeuw, A. van der Leke, van der

Liefde, j. de Lindberg—Dorlette, E.

109 .

268 268

264

Lovendaal, G. W. • • •

264

Luyken, J.

111

104

269

105

Lyall, E. Lyall, D.

105

Lynn—Linton, E. . .

269

265

M. C. C.

111

105

Maarssen, E. van

111

265 105

Maas, C. C. J.

112

Maas, H. H. J.

112

269

265

Lhande, P. abusievelijk Hande 1' 265 zie blz. 239 . 265 Lie, B. Lie, E. Lie, J. Liefde, J. L. F. de

Maasburg, W. .

•

112

Maas—van der Moer, A.

112

Maat, A.

112

266

Mace, J.

270

106

Mackensie, C.

270

. 265

112

Maas, J. van der

358


Maclaine Pont, M. W.

. 112

Maclaren, J.

. •

Mael, P. Maeterlinck, M.

270

. 270 . .270,338

Meindert Smith--Westra

117

Meinhold, W.

277

Melati van Java

117

Melis, H.

117 117

Maistre, X. de

271

Melis--Stoke

Malet, L.

271

Mendes, J.

Malot, H.

271

Mennekens, J.

Maltzahn, E. von

272

Menten, Mgr. j. H. E.

Malvery, 0.

272

Meredith, G.

277

•

117 117

•

117

Man, H. de

112

Mereskowski, D.

277

Mandele, E. van der

113

Merimee, P.

278

Mander, C. van

113

Merlet, H. van

117

Mann, Th.

272

Merwede, Th.

118

Manzoni, A.

272

Metz--Koning, M.

118

Mardigannan, A.

273

Meyere, V. de

118 118

Mare, E.

113

Meyerink Jr., J. C.

Margit, P.

273

Meyier, F. de

118

Margueritte, P.

273

Michaelis, K.

278

• • Margueritte, V. Marguerite d' Angouleme

273

Michelet, J.

273

Middendorp, H.

Marie--Madeleine .

274

Mikkelsen, E.

274 Marlitt, E. Marnix van St. Aldegonde, Ph. van 113 • 113 Marres, P.

Milne, A, A.

338 •

119 278

•

278

Minnema, N.

119

Misch, R.

278 278

Marryat, Kap.

. 274

Mitford, R.

Marshall, E.

. 275

Martel

. 113

Martin, H.

.

113

Moens, W. Moerkerken, P. H. van .. Moes, W.

Marx, W. Marxveldt, C. van

. 275

Molenaar M. S. C., M, .

120

. 114

Molkenboer 0. P., B. H.

120 121

119 •

119 120

Maryan, M.

275

Mollinger--Hoyer

Mason, A. E. W. •

275

Molt, F.

121

Mast, A. C. van der

114

Monlaur, R.

279

Mathilde

114

Mont, K. M. P: de

121

Maupassant, G. de

276

Montaigne, M. de

338

Maurik, J. van

114

Montalte, L. de

338

Mauthner, F.

276

Montepin, X. de

279

May, K.

276

Montesquieu, C. de

338

Mayne, Reid

276

Monteijne, L.

121

Meekel, K.

115

Montgomery, F.

279

Meels, G.

116

Montgomery, L. M.

279

Meer de Walcheren, P. van der . • Meeren, W. van der

116

Montijn de Touw, N.

121

116

Mooy, H.

121

116

Moresco--Brants, Chr.

122

Meester, E. J. de

.


Morris, G.

279

Noot, j. v. d.

Mouw, j. A. der

122

Noppen, J. A. van Nordling, J. Norris, F. Norris, W. E. Nouhuys, H. J. C.

Miihlbach, L.

279

.

Mulder, L.

122

Mulock, D. M.

280

MuIs, J.

122

Multatuli

122

Multavidi

123

Miinchhausen, K. F. von .

. 280, 338 122

Musbach, D.

126

Obsborn, L.

126 283 283 284

.

126 126 127 127

Obstfelder, S.

284

284

Nabor, F.

281

Nadder Browne

281

Oever, K. van den Ogier, G.

123

Ohnet, G.

Nahon, A.

123

Nalbaldian, I.

281

Oliphant, Mrs. Oltmans, J. F.

Nanda

123

Nansen, P.

281

Nanteuil, C. de

281

.

Nathusius, M.

281

Navery, R. de

281

Neera Negri, A.

.

Nouhuys, W. G. van Noveem, N. . Nuyens, P. J. J.

Oehmke, F. R. L.

Naeff, T.

359

. . 280

Munilla, J. Ortega Merger, H.

280

.. 282 .

. 282, 338 338

Negri, G. Nes—Uilkens, G. van Nesbit, E. .

.

284

127 127 •

Ommen, C. J. van Ompteda, G. von Oordt, A. van Oppenheim, P.

Ortega Munilla

123

Ortt, F.

284 284 127

. .

128

285 • • . . • • . . 128 285

Opzoomer, A. S. C. Orczy, Bsse. O'Rell, M.

282

• .

• •

128 285 285

. .

•

. .

286

• •

128

Nesmy, J.

282

Netscher, F.

123

Osselen.— van Delden, B. E. van • 128 Ossenbruggen, C. van 129 Ossendowski, Dr. F. . . 286

124

Otto, W.

Neubourg, G. van Neumann, J. B.

.

124

Newman, J. H.

282

Nieboer, A.

124

Nienkamp, H.

283

Niese, C.

. 283

Nietzsche, F.

. 283

. • • Oude Heer Smits, De Ouden, J. van den Oudshoorn, J. van Ouida Overduyn—Heyligers, E. Overloop, J. van .

Nieukerken, E. van

124

Ovink—Soer, M.

Nieulant, K. F. K.

124

Owen, H. Collinson

Nieuwenhuis, W.

125

129 129 129 129 286 129 130 . 130

.

286

Nieuwland, P.

125

Paaltjes, P.

Nievelt, C. van

124

Paap, W. A.

. 130

No1st Trinité, G.

125

Palamas

. 286

Noordwal, C.

125

Papke, K.

. 287

. 130

360


Paradies, J. H.

130

Paradijs, J. H.

130

Paris, J.

.

Parr, 0. K.

Quirinus, P.

Raalte, F. van . 287 287 Rachilde Raeskin, F.

. 135 135 291 135

Pascal, B:

338

Payot, J.

339 Ranitz, L. de

135

Peeters, M.

130 Rantzau, A. von

291

Pellico, S.

287 Rappard, H.

135

Penning, H.

130 Raptschowsky, B.

291

Penning, L.

131 Ratow, V.

291

Penning, W. L.

131 Ravensberg, Van

135

Perez, J. L.

287 Ravestein, M. van

Perk, J. F. H.

131

Perrault, Ch. Persijn, J.

287 Raymond, E. Reade, Ch. 131

Phillippe, Ch. L.

287

Phocius

131 Reed, M.

292

339 Reeden, K. van Rees, W. A. van 131

136

Pigault Lebrun, C. Pisuisse, J. L.

.

Ravo

Reddingius, J.

132 Regina Pleyte, C. M. Poe, E. A.288 Renan, E. .. 132 Reule, A. S. Poelhekke, M. A. P. C. Reuter, F. ... 132 Poirters, A. Ponson du Terrail, P. A. Vicomte 288 Reuter, G. 132 Reynbach, W. Poot, H. C.

135 136 291 291 136 136 136 339 136 292 292 136

Popert, H.

288 Reyneke van Stuwe, J. .

137

Porter, E.

288 Rheinen, F.

293

Porter, G. Stratton

289 Rhoden, E. von

293

Possendorf, H.

289 Rhijn--Naeff, A. van

Potgieter, E. J.

132

Richard, J. Mac.

138 293 339

Pravieux, J.

289 Richardson, S.

Pressensd, H. de

289 Ridder, Alf. de

138

Prevost, M.

289 Ridder, André de

138

Prevost d' Exiles, A.

290 Rietema, J.

138

Priem, G. H.

133 Rigaux, M.

293

Prins, A.

133

Ring, B.

293

Prins, j.

133

Rita

293

Psi chari, J. Puttkamer, J. von

290

Ritter Jr., P. H.

Querido, I.

133 Roberts Rinehart, M. .

Queux, W. le

. 294 290 Robins, E. 291 Rod, E. Dit oordeel is to streng . 294 194 Rodenbach, A. 291

290 Robbers, H. Roberts, Ch.

Quevedo, V. Quiller Couch, A.

138 138 294 294


Roderik Roger, N.

361

300

139 Scheff, W. ..... 294 Scheffel, J. V. von

300

Roland Ho1st—Van der Schalk, H. 139 Schell, H. Romain Rolland

339 143

294 Schendel, A. van

Ronne, j. F.

. '.

. 295

Schepp, C. L.

. • 144

Rose, F.

295 Schevichaven, j. van

Rosegger, P.

295 Schieber, A.

Rosen, E.

297 Schiffer

Rosen, Fr.

297

Rosner, K.

297 Schippers, W.

Rosny, J. H.

297

Rossem, C. P. van

140 Schmidt, W. von

144

.

300 301

• •

Schimmel, H. J. Schirokauer, A.

Rouge, G. le

.. 298

Rousseau, 1. J. Rowlands, E.

. 298, 339 Schoepp, M.

144 145 •

• 301

.

301

Schnitzler, A.

301 301 145

.. 298 Schoon, J.

Roy, C.

. 298 Schätlinger, Zuster

301

Rozendoorn, L.

. 140 Schoyen, G.

301

Runa, E. B.

. 298

Rung, 0.

298

Schreurs, J.

145

Schrill, E.

302 302

Ruskin, J.

298

Schrott—Fiechtl, H.

Rutgers, E.

140

Schuil, J. B.

Rutten, F.

140 Schultz, Jeanne

Ruzius.

140 Schulz, C.

145 302 302 302

Schumacher, H. V. Sabbe, M.

140 Schumacher, Tony

.

Sagehomme, G.

299 Schiirmann, W. F.

.

Salomons, A.

141

Schweringer, 0.

Salomonson, H.

141

Scott, G.

Salten, F.

299 Scott, W.

303

.. 299 Seton, E. Thompson

. Sand, G. Sande, H. B. van der

• 299, 339 Shaw, G. B. Sheehan, P. A.

Sandeau,

299 Sheldon, Ch. M.

Sanders, A.

141

304 • .

304

.

305 305

Sick, Incl . M.

Sandys, Q.

299 Sienkiewicz, H.

Sapper, A. Sas, H. 't

300 Simons--lees, J. A. .. 141 Sinclair, F. de

Saudek, R.

. 142, 300 Sinclair zie

Savornin—Lohman, A. de .

146 302

.

303

Samarow, G.

. 141

302 •

. 365 •

395 146 146

Lewis

305

. 142 Sinclair, Upton

305

Schaepman, J. A. M.

142 Sipman, M. A.

146

Scharlau, M.

300 Sloot, N. M. C.

Scharten, C. T.

..

143

Scharten—Antink, M. S. E.

Slooten, A. van 143 Smeding, A.

Scheepens, J.

143

Smelders, M.

*

146 147 147 147

362


148 Smit Kleine, F. 148 Smits, L. 148 Smits, De Oude Heer 148 Snieders, A. 148 Snieders, J. R. 148 . Soer, E. 306 Speckman, D. 149 Speenhoff, J. H. 149 Spieghel, H. L. 306 Spielhagen, F. 306 Spillmann, J. 307 Spyri, J. 149 Staal, M. v. d. 307 Stacl, N. 307 Staal, Mad. de 307 Stegeman, H. . . 307 Stendhal . 309, 339 . Sterne, L. 308 Stevenson, R. L. 308 Stevenson, R. L. 151 Steynen, J. 308 Stiehler, A. Stiemens—Hopman, M. M. Van haar 151 verscheen onlangs Vrouw, waarin zij vertelt van zich zelve als echtgenoote en moeder. Wat schrijfster vertelt over echtelijken omgang lijkt niet heelemaal in orde, maar het is te vaag om dit met zekerheid te kunnen zeggen. Het boek is alleen voor gehuwden. 308 Stilgebauer, E. 309 Stinde, J. 309 Stjernstedt, M. Storm van Leeuwen-Van Hoytema, A. 151 309 Stratz, R. 329 Strauss, D. Fr. 151 Streuvels, S. 310 Strindberg, A. 151 Strootman, Dr. K. 310 Strug, A. 151 Stuwe, E. van 152 Stijns, R. 149 Suchtelen, N. J. van .

Suderman, H. Sue, E. Sutcliff, H. Sutorius, A. Suttner, B. von Swarth, H. Swift, J. Sylva, C.

•

Tanera, K. Teirlinck, H. Terego, A. L. Termonde, A. . Ternooy Ape . . Tersteeg, J. Tervooren, L. Terwogt, W. A. Tex—Boissevain, A, den Thackeray, W. M. . Thans, H. Tharand, J. en j. . Themmen, G. . . Theuriet, A. Thibault, A. F. Thiry, A. Thoma, L. Thompson, J. W. . Thompson, S. Thurston, E. Temple Thijm Timmermans, F. . Tinayre, M. . Toergenjef, I. Tollens, H. Tolstoi, A. Tolstoi, L. Tony Toppfer, R. Toselli, E. Toussaint van Boelaere, F. . Tovote, H. Travers, G. Treffers, J. Trent, P.

. , 310 .311,339 .. 311 . 149 . 311 . 152 . 311 . 311 311 152 153 153 153 . 153 154 154 154 311 154 312 . 154 313 313 154 313 154 313 313 155 155 . 314 314 155 314 . 314 ,339 156 315 316 156 . 316 . 316 . 156 . 316

363


Trêvaux, H. de

• • • 316 317

•

Trollope, A.

317

Tschudi, C.

Vesters, J. B.

161

Veth, C.

•

•

161

Vetter, C.

•

•

. 161

Turner, E. S.

317 Veuillot, L.

319

Turner, L.

317 Viebig, K.

319

Tuuk, T. van der

156 Viezierkorrel, J. A.

Twain, M.

317 Vigny, A. de

Ubink, J. B.

156

Uettermundo, T.

156 Vioux, M.

Uf kes, J. Uildriks, F. van

156

Visscher, J. A.

161

156

Visscher, R.

162

161 . 320

• • .

Villivo Viollis, J.

Ulehake, L. A. B.

156 Visser, P.

Ulfers, S.

156

Vlerk

Unger, H.

318

Vletter, A. C. C. de

Undsett, S.

318

Vletter, W. de

320 320

• •

. . 320

162 161 . 161

• • • .

162

•

162

Vlieger, G. S. Valdes, A. Palacio . Valera al era , 1

318

Volens, J.

163

318

Vollquartz, I.

321

157 Voltaire, F. M. A. .

K. Vallotton, B.

318

Van Dalsum, H. A..

339 Voogt, G. de

340

.

163

Vondel, J. van den .

Vecht, A. van de .

157 Vormeer de Spie

Veen, J. van

157 Vosmaer, C.

164 164 .

• .

164

Veer, H. de

157 Voss, R.

321

Veltman, J.

158 Vreeken, A.

164

Vere—Stackpole, H. de .

318 Vries, M. de

Veren, M.

158 Vries—Brandon, R. de .

Verenet, G. C.

158 Vroegop, W. A.

Verhoeven, B.

158 Vijzelaer, A. de

Veridicus, Pater,

158

164

164

Vermandere, R.

158 Waals, J. E. van der 158 Wackie---Eysten, J.

Vermeersch, G.

158 Wadsley, 0. 159 Wagenvoort, M.

Vermeylen, A.

159 Wagner, E.

164 164

.

Vermeer, E. Vermeulen, E.

.

. .

165 165 323

•

• .

166

Verne, J.

318

Verona, G. da

319 Wahlenberg, A.

Verona, G. da

339 Waldrichem, M. van

166

Verriest, H. N.

159 Wallace, L.

322

159 Wallace, E. 160 Wallis

322

Verschaeve, C. Verschoren, F.

• .

Wahlen, J.

165 322

Verster —Bosch Reitz, M. . • • 160 Wall Pernë, G. van der . Verwey, A.

160 Walpole, H.

322

166 . 166 322

364


Walrde, C. C. W. Gob& van .

166 Woestijne, K. P. E. M. van de 321 Wolff—, Bekker, E. 321 Wolstedt, L. 321 Wolters, W. P. 166 WOrishOffer, S. 167 Wormser, C. W. 323 Wormser, F. A. 323 Wothe, A. 167 Woude, J. van 167 Wright, H. B, 323 Wijck, J. C. van 323 Wijker, W. 323 Wijs, H, de 324 Wijsman—,Goekoop 324 Wynne, P. 166 Wohlbriick, 0.

Walrde, D. van Walshe, E. H. Ward, Mrs. W. Ward, Humphry Wasch, K. Watten, 0. Webster, J. Wedekind, F. Weggeman, Guldemont Wehl, N. van Weigall,"A. Weir, Mitchell S. Wells, H. G. Wentworth, P. • ,

•

Wentworth James, G. de S. .

324

Werbitzkaja, A. Werkendam, E.

167

Wermeskerken, H. van . .

167

X.

Westerman, P. Westkirch, L.

325

Westland, C.

169 Zaccone, P. 325 Zahn E. Zangwill, I. 169

Werner, E. • • • Westerbrinck—Wirtz, J, M.

Wetherell, E. Weve, J. Wibbelt, A. Wiborg, J. Wilde, 0. 0. Flahertie . Williamson, C. W. en A. Willy Winkeler, N. Winterfeld, A. von

. .

Winterfeld—Platen, A. von . Wit, A. de Wit, J. de ... Witmond.—Berkhout, A. C. . Witte, H.

325 Zegers De Beyl, H.Z. . • 326 Zeggelen, M. van 326 Zernicke, E. 326 Zobeltitz, F. von 327 Zobeltitz, H. von Zoetmulder, J. 169 Zola, E. 327

170

171 328 171 171 . 328 171 328 171 172 172 172 328

329 340 172 329 329 330 329

327 Zoomers.—Vermeer, I. P. . 169 Zschokke, H. 169 Zwart, K. 170 Zwarts, A.

171 328

. 172

168 Yonge, C. M. • • • Yorick, 325 Ijssel De Schepper (J. Becker) 168 325 Yver, C.

Wermeskerken.—Junius, S. van

170 328

172 172 172 330 330 . 173 .331,340 •

173 340 . 173 . 173

INHOUD

VOOR ALLEN, DIE DIT BOEK RAADPLEGEN

5

.

DE NATUURWET

5

DE KERKELIJKE BOEKENWET

6

DE INDEX .

6

.

WIJZE VAN INLICHTING

8


9

VERTAALDE WERKEN

177

VERBODEN BOEKEN .

335

EPILOOG .

341

JAARLIJKSCH SUPPLEMENT .

344

HET R.K. CENTRA AL BUREAU VOOR LECTUUR 345 BOEKENSCHOUW

.

.

.

345

NAAMLIJST DER BESPROKEN AUTEURS EN BIJVOEGSEL .

.

347

Milli11111111i1111111111111111i1111111111111111111111111Mililfillinilhilillini11111111111illiliiilllill11111IIIIIIIIIIIMMIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIiiillindifillik

R. K. BOEKHANDEL ---: _ _ PAX _ = KRAIJENHOFFSTR. 30, i__ _ DEN HAAG -

: zi -a:

a .--7

.1. .

-_ ; a

E

i

.ff

El

F.

..=_.- :=" ,..

zi= :4.

L. .

Vlugge toezending van welk gevraagd boek of tijdschrift ook, door heel het land.

..

., ..

..

Kostelooze voorlichting op gebied van lectuur.

"-=--.

. ...

Q

.ii

-

_

--i^ a.

.. Plannen, Ontwerpen, Prijsopgave enz. voor VOLKS-, SCHEEPS-, FABRIEKS- en andere -.

BIBLIOTHEKEN.

-_-._ VAKBOEKEN OP ELK GEBIED.

.v.

ii.

-=.

I

.1.-.

E.ri.

jze, aanwi Hoe, op gemakkelijke . ..=. --ft eene Eigen Bibliotheek geraken ? ?

3:

-= ;.7.

7-, .-.

.7_

Vraag eens inlichtingen !

Wie prijs stelt op geregelde kostelooze toe- ,.. -7. . zending van onze catalogi en prospecti, zen de ons zijn adres. --

EE' -

:,---,:---

ill#111111011111101111011111111111011111111111101111111111110111111111411111111111101111111111110111111111141111111111101111111111411111141 .E._

2

11:* ---.2

^

4>f•

= a-

N.

STUDIA CATHOLICA

♦T* E-.

NIEUWE REEKS VAN „DE K AT H 0 L I E K" :. =

.-mGewijd aan Godgeleerdheid, Wijsbegeerte en aan algemeene wetenschap- :-=-g it■ pelijke vraagstukken, onder Theologische en Philosophische belichting. A

Es • a- ♦. E.--.

Redactie: Prof. J. D. Aengenent, Prof. Mr. Dr. J. H. P. M. v. d. Grinten, Prof. Dr. J, J. D. Keulers, Prof. Dr. W. J. M, Mulder, Prof. W. Nolet, Prof. Dr. G. N. Sanders, Prof. Dr. J. C. F. H. Schrijnen. Mr. P. I. J. M. v.d. Velden

:;--_-4:-F.

-7• STUDIA CATHOLICA verschijnt vier maal per jaar, -E-♦♦ te zamen in minstens 400 bladzijden. .. E-. STUDIA CATHOLICA bevat artikelen van Neder- E.— .-:-. landsche en Buitenlandsche theologen. ♦7* STUDIA CATHOLICA neemt naast zuiver theologische 1-----_ 45, artikelen ook algemeen wetenschappelijke bijdragen op, 4 F. = ==-- bezien van theologisch en philosophisch standpunt. .=* De abonnementsprijs bedraagt f 7 . — per jaar. De verschijn-datums .-74 *: ^ zijn 1 October, 1 Januari, 1 April en 1 Juli. .-E E =:-:^ Proefnummers zijn te bekomen bij alle Boekhandelaren en de Uitgevers, ♦* . CI* alwaar ook abonnementen worden aangenomen. -

♦7. Z. a: E a = Z. MAANDSCHRIFT VOOR S C H 0 0 N H E I D IN ."- F. LEVEN EN LEVENSUITING E- .

ROEPING

E

,i'i--*

Hoofdredacteur : Dr. H. W. E. Moller. Redacteuren ; Theo van der Bijl, Constantinus Bosschaerts, W. v. Kalmthout, M. Molenaar, Karel v. d. Oever, Joz. Wielders.

F--... :=:-

*:* ^

Z• ROEPING bevat artikelen over beeldende-, bouwende-, ♦7.

•

muzikale- en sierende kunst, proza en poezie, muziek-

if♦ stukken en illustraties tusschen den tekst.

-1-- ROEPING kan rekenen op de medewerking der jongeren in Nederland en Vlaanderen. Z. g ROEPING is het rijkst uitgevoerde maandschrift. De ...--_. abonnementsprijs is naar verhouding het laagst.

" -.T■-f•

4 * 7:. De abonnementsprijs bedraagt f 10.-- per jaar, franco per post = = E." .... _-- f 10.50. Betaalbaar in twee termijnen. De jaargang loopt van 15 . Oct. tot 15 Sept. De derde jaargang loopt van 15 October 1924. ♦7. ♦7-f• a• Proefnummers zijn te bekomen bij alle Boekhandelaren en de Uitgevers, ===_. alwaar ook abonnementen worden aangenomen. ..7-: *7 * * :4 = . = . . UlIGAYEN VAN I. I. ROM E11 & ZONEN, ROERM0110 4

toolitilimilionimoillimilivinoloilliiiiiiilloimillimoliniiiimioullinimiollimillioillimiliONIE-4g

Oil Gebr. E. & M. COHEN - Heereograchl 326 - Amsterdam ZIJN VERSCHENEN ; IN DE COHEN-EDITIE Beecher Stowe. De Negerhut geb. f 2.20 Dickens. Olivier Twist. . geb. f 1.40 Jack London. Blank en Geel „ „ 1.25 Dickens. David Copperfield Jack London. De God zijner 2 deelen, per deel geb. f 1.25 Vaderen „ „ 1.40 Dickens. Kleine Dora 2 dl. p. dl. „ „ 1.40 Joh. v. Woude. Hollandsch Dickens. Londen en Parijs . „ „ 1.25 Binnenhuisje . „ „ 1 40 Ballestrem. Witte Rozen . . „ „ 1.25 Joh. v. Woude. Tom en Ik . „ 1.40 Frits Reuter. Leerjaren op het Scott. Ivanhoe ....... „ „ 1.95 Land 2 dl. p. dl. „ „ 1.45 Kellerman. De Tunnel . . • „ „ 1.25 Sandeau. Jonkvr. de la Seigliere „ „ 1,40 v. Zeggelen. Pieter Spa ... t, „ 0.85 Savage. Mijn officieele Vrouw „ „ 1.40 Borger.Gedichten ... . „ 0.85 Burnett. Een Vrouw v. Karakter geb. „ „ 1.40 IN DE COHEN-EDITI E VOOR JONGEREN Tijl Uilenspiegel ..... geb. f 1.40 Burnett. De Kleine Lord . • geb. f 1.40 Vertellingen uit de Duizend Burnett. De Kleine Prinses . . „ „ 1.50 en édn Nacht „ 1.40 Defoe. Robinson Crusoe . . . „ „ 1.40 Swift. Gulliver's Reizen . . . „ 1.25 Keller. Baron v. Munchhausen„ „ 1.40 Hocking. Haar Benny . . . . „ 1,40 Perrault. Sprookjes v, Moeder de Gans „ „ 1.40 VAN CHARLES DICK E N S ZIJN VERSCHENEN in omslag f 2.90 in prachtband f 4.50 David Copperfield, 61 platen .. „ 4.50 „ „ 2.90 ft ... ft Samuel Pickwick, 61 platen . Edw. Drood en de Klok van Mr. Hum„ 4,50 2.90 „ ft phrey, 30 platen „ 4.2,40 Juifrouw Lirriper, 21 platen „ 2.40 „,, 4.Kerstsprookjes, 29 platen „ 4. „ 2.40 „ Kerstvertellingen, 31 platen „ 3.80 „ 2.20 ft Olivier Twist, 28 platen „ 3.80 „ 2.20 „ Groote verwachtingen, 30 platen „ 3.80 „2.20 Schetsen van Boz, 34 platen „ 3,80 2,20 „ ft , Barnaby Rudge, 46 platen „ 3.80 „ 2.20 . „ Schetsen uit Amerika, 18 platen . „ 3.60 „ 2.-Slechte tijden. 20 platen „ 3.60 „ ft Een reiziger die • . . . , 25 platen • • • „ „ 7.60 „ 6.tt Kleine Dora, 43 platen VERDER ZIJN 0. A. VERSCHENEN Ing. f 1.60 Geb. f 2.50 Louise B. B. Zooals de oude Zongen ,, 1.60 ,, „ 2.50 Louise B, B. Leonie „ „ 2 50 Marlitt. Het Uilenhuis 1.60 „ Van 't Land. Arbeid „ „ 2.50 „ „ 3.50 Gustaf of Geyerstam. Zegepraal t• „ 1.90 „ „ 2.90 J. Dahl. Cargadoor Sahl „ „ 1.25 „ „ 2.25 Emile Lundberg. Gelouterd „ 1.50 „ „ 2.50 Ida-Boy-Ed. Een Echo 1.50 „ „ 2.50 Ida-Boy-Ed. Zusters „ 1.50 „ " 2.50 Ida-Boy-Ed. Een Koninklijk Koopman 0.75 Van Arendsberg. Op Slotenburg „ 2.40 Olga Wohlbrack. Zonneweelde DEZE BOEKEN ZIJN VERKRIJGBAAR IN DEN BOEKHANDEL of na ontvangst van postwissel bij de Uitgevers ft

•

ft

ft

tt

ft

1,

ft

ft

tt it

•

•

ft

• t,

ft

•

ft

ft

tt

?I

ft

ft

ft

ft

ft

1 .'..' „

tt

tt

„

t•

Gebr. E. & M. Cohen - Heerenorachl 326 - Amsterdam STANDAARD-CATALOGUS 24

UHAVEN VAN DE „ADI-POESIIIKA" U.M. II 's-GRAYENHAGE. GONGGRIJP, G. Atoka, drama in 4 bedrijven. Omslagversiering v. Soerjowinoto ; titel en tekst in 2 kl. 114 bldz. 1921. 25 ex. gedrukt op geschept Hollandsch, doorloopend genummerd en voorzien van de handteekening des . f 3.40 . schrijvers. Ingen. . - 4.90 . . . Gebonden . „ . . . . Het Nederlandsche yolk zou zichzelf te kort doers, indien het Atoka niet vasthield en het tot zijn blijvend bezit maakte als een zijner uitnemende scheppingen." (L. J. M. Feber in „De Maasbode.") JOSSELIN DE JONG, Dr. J. P. B. DE Cultuurtypen en Cultuurphasen. Rede, uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te Leiden op 4 Oct. f 0.80 . 1922. 31 bldz. . . JUYNBOLL, Dr. H. H. Een Balineesche doek met voorstellingen uit het Oud-Jav, heldendicht Bharata Yuddha. 22 blz. 17 illustraties. 1922. . f 1.50 . . . . Prijs De tekst bevat vrije vertalingen van fragmenten y. uit het beroemde gewrocht der Oud-Ja letterk, KAT ANGELINGO, P. DE E TYRA DE KLEEN, Moedra's op Bali. 66 pag. tekst en 60 teekeningen over 1 pag., gecart. f 9.---. , geb. in linnen f 11.50 „Hoe voortreffelijk zijn de priesters zelven geteekend. Met goed overleg is, zoowel in de serie Boedha-priesters als in die van de Sjiwapriesters, iedere persoon tweemaal geteekend, van voren en van terzijde ; daardoor wordt de houding van het lichaam en in 't bijzonder van de handen zeer duidelijk. („N. R. Ct.")

KOESOEMAH ATMADJA. De Mohammedaansche Vrome Stichtingen in India. Academisch proefschrift aan de Universiteit te Leiden 1922. 124 blz. LELYVELD, Th. B. VAN. De Javaansche Danskunst. 32 bldz., 38 illustr. 1922 . . . . f 3.20 De schrijver, die op Java in kringen van inl. grooten heeft verkeerd, is de eerste, die ons op systematische wijze inleidt in het wezen der Javaansche danskunst. LOEBER Jr., J. A. Het bamboe-ornament v. Ned. N.-Guinea. Met 110 afb. n, teek, v. d. schrijver. 1920. 42 f 3.50 . . . . . bldz. Een bijdrage tot de kennis der Indonesische ornamentiek, vooral van belang uit een cultuurhist. oogpunt, aangezien het ornament v. N.Guinea nog onaangeroerd is door vreemde invloeden. MIDDENDORP, HERM. Het Zwarte Venster, Roman. Met bandversiering van Joh. L. ter Veer. 168 bldz. 1923. Prijs ingenaaid f 3.25, gebonden f 4.50 MONOGRAFIEEN OVER KUNST EN CULTUUR ONDER REDACTIE VAN NOTO SOEROTO ; No. 1. Voorstellingen van vaartuigen op de reliefs van den Boroboedoer, door Th. van Erp. 1923. 35 pag. gr. 8o, 11 illustr. goud vignet op omslag f 2.10 No, 2. Tempel en Paleis in Hindoestan, door Maurits Wagenvoort. 1922. 40 pag. gr. 8o, 25 illustr. o.a. naar etsen en teekeningen van W. 0. J. Nieuwenf 2.10 . . . kamp, id. id.

ABONNEERT U OP „OEDAYA" Rijk Geillustreerd Maandschrift voor Nederland en Indonesia.

Abonnementsprijs

Vraagt proefnummers Laan van

slechts f 3,—

Meerderv. 60

per jaar.

Den Haag.

ONDER HOOFDREDACTIE VAN Rn, Ms. NOTO SOEROTO.

LET WEL ! Het meest vertrouwd adres voor aankoop van een

Schrilfmachine is bij

THE OFFICE APPLIANCES COMPANY

FRANS LEM HEERENGRACHT 244

AMSTERDAM. TELEFOON 30044 MIIMMIMIIIMIINIMIIIIIIMIIIIII/

IMPORTEURS VAN DE

L. C. Smith 8 Bros kogellager schrijfmachines Corona schrijfmachine voor prive-gebruik The Belknap adresseermachine The Marchant toetsen-rekenmachines (electrisch) Bundsofix vermenigvuldigapparaten Eerste klas inrichting voor het repareeren en onderhoud en van alle systeemen Schrig- en andere Kantoormachines

EMMIIIIIIIIMIIIN1111111M111111111111M1111111111111111111M11W11111111M111111111111IIMIIIMIIM111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

Vonders Altaargeheimenissen

k

in Dertien Lezingen uitgelegd door Jac. J. Zey, S.J. Mel

59 schillerende reproduclies op mar lumstdrult

Bandteekening van GERARD GERRITS Omvang 280 pagina's

4 0 Formaat

f 10.Prijs gebonden in buckram, stempel en titel , f 12.50 uitgevoerd in echt goud . .

•

•

-=.

„Dit standaardwerk met zijn uitvoerige en degelijke verklaringen bij Vondel's diepzinnig leerdicht is de mooiste feestuitgave, die men zich denken kan".

De Maasbode. Een prachtig boek ; een boek om te bezitten !

Ellen Russe in „De Res.-bode-, . . Ik voel heel goed, dat ik hier boekenkoopman aan 't spelen ben, krantenjongen, aanprijzer, opbieder, handelsreiziger zoo ge wilt. Maar dat moet, Zoolang ons katholiek publiek zulke boeken niet koopt, reken ik het mij tot plicht opportune importune te blijven aandringen. En dat doe ik dezen keer met des te meer aandrang, omdat de gelegenheid met Pater Zey's boek zoo uitgelezen en de kansen zoo goed zijn. Vooruit, Katholiek Nederland, bezorg aan dit boek nu weldra een vierde en vijfde editie.

Prof. Dr. Jac. v. Ginneken, in „De Nieuwe Eeuw". • • • • Ik durf uit voile overtuiging de verzekering geven, dat niemand de uitgave van deze f berouwen zal ; hij zal zich in lengte van dagen verheugen, dien stoffelijken schat in een hooge en blijvende geestelijke waarde te hebben omgezet.

H. Duurkens, S.J., in „Studièn-.

Teulings Uitgevers-Mij. - Den Bosch =-.-4 - '

= =

1111111111111111111111111111111111q11111111111111111111111111111)1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111H1111111111111111111111111111111111111111111111111111111114

OfililiVRORLWIDIMIIMM1710%... "11).WRIMINOITOMMIQUIPr adiir.11101/"" dalfin00

N. V. DRUKKERIJ EN UITGEVERSMAATSCHAPPIJ

DANTE ALIGHIERI CIEWEG 168 V CASTRICUM V TELEF. 15 1 IN DE SERIE „NEDERLANDSCHE VERZEN" VERSCHENEN : GEESTELIJKE GEDICHTJES, door eene Zuster van de Congregatie der Zusters van Liefde van O.L. Vrouw Moeder van Barmhartigheid (Tilburg). 3 bundels, p. bundel ingen, f 1.25, geb. in stollen band f 2.25. VOOR U ALLEEN. Maria-Gedichten door Jac. Schreurs M.S.C. In fraai geteekend omslag f 1.50, in linnen stempelband f 2.50. VOORJAAR door Jac. Schreurs M.S.C. in omslag f 1. —. SONNETTEN, door Felix Rutten in omslag f 1.50, in linnen band f 2.50. VERZEN, door Bern. Verhoeven in omslag f 1.—. ONUITGEGEVEN GEDICHTEN van A. M. J. I. Binnewiertz in om- :21 slag met portret van den overleden dichter f 1.—. DER LIEVE VRO UWE door Hilarion Thans, Minderbroeder. In fraai geteekend omslag f 1.50. DE GODSLAMP door fr. Martialis Vreeswijk 0. F. M. Met omslag teekening van Jan Toorop, fraai uitgevoerd in twee kleuren f 1.50. HERBLOEI door Ceasar Gezelle. In omslag f 1.50. AFZONDERLIJK VERSCHENEN : BEATRYS. Mystery-spel door Felix Rutten in geillusteerd omslag f 1.25. JONG LEVEN door Felix Rutten en Marie Koenen in fraai omslag f 1.25. DE BLOEIENDE WIJNSTOK door Jac. Schreurs M. S. C. in fraai omslag f 2.50. 2PROZA-WERKEN : STEPHANA SCHWERTNER door Enrica von Handel-Mazzetti. Geautoriseerde vertaling van Maria Herbermann. Het geheel zal compleet zijn in 3 deelen, n.l. : I. Onder den Ruwaard van Steyr, ingen. f 3.75, geb. f 4.75 ; II Het geheim des Konings, ingen. f 3.25, geb. f 4.25 ; III. Maagd en Martelares, ingen. f 4.25, geb. f 5.25. ZIJN WIL door B. van Leeuwen Pr. Oorspronkelijke Roman uit het hedendaagsche leven. Ingenaaid f 1,90, gebonden f 2.50. ZONEN DER ZEE door Captain Frank. Boeiend jongensboek, ing. f 0.90. MAROESSIA door Stahl. Een heerlijk meisiesboek, ingenaaid f 0.75. VOOR ONZE MISPREZEN MOEDERTAAL door Ceasar Gezelle. Ingenaaid f 1,90, gebonden f 2.50. HET INWENDIG LEVEN VAN PAUL door Karel van den Oever. Ingenaaid f 1.25, gebonden f 2.—. TEVENS VERSCHIJNT HET WETENSCHAPPELIJK WERK : HANDBOEK DER R. K. VAKBEWEGING door P. J. J. Haazevoet . In afleveringen a f 0.25 per aflevering. Betaling per postwissel of overschrijving op Postcheque- en Giro-No. 68116.

J. B. WOLTERS - GRONINGEN - DEN HAAG

Dr. Gerard Brom, Barok en Romantiek. Een rede gehouden op het 10e Philologencongres, nader uitgewerkt en van aanteekeningen voorzien . gebonden f 2,50 Dr. G. Kalif, Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde, . gebonden a f 7,90 in 7 deelen Een uitvoerig prospectus van 32 bladzijden met inhoudsopgaven van de deelen is op aanvrage verkrijgbaar.

Dr. G. Kalif, Westeuropeesche Letterkunde der 15de en 16de Eeuw. Compleet in 2 deelen. Eerste deel, geb. f 8,90 Tweede deel (met een levensbericht van Dr. G. Kalif door zijn zoon) . • f 8,25 M. J. Koenen's Verklarend Handwoordenboek der Nederlandsche taal, (tevens vreemde-woordentolk), vooral ten dienste van het Onderwijs, uitgegeven door Dr. J. Endepols, 14e druk . • gebonden f 5,60 Jan Ligthart, Letterkundige studien : Frederik van Eeden, De Kleine Johannes, Eerste deel, 7e druk, gebonden f 2,75 M. A. P. C. Poelhekke, Woordkunst. Hulpmiddel bij het zoeken naar inzicht in letterkundige verschijnselen, verlucht, 9e druk . ingenaaid f 2,50, gebonden f 2,90 • M. A. P. C. Poelhekke, Taalbloei. Letterkundig leesboek voor Gymnasia, Lycea, Hoogere Burgerscholen, Kweeken Normaalscholen. Eerste deel, 3e druk, ingenaaid f 2,90, gebonden f 3,25 Tweede deel, 2e druk, „ f 2,90, „ f 3,25 M. A. P. C. Poelhekke en Dr. C. G. N. de Vooys, Platenatlas bij de Nederlandsche Literatuurgeschiedenis, gecart. 3e druk . ingenaaid f 4,50, gebonden f 4,90 Dr. J. Prinsen J.Lzn., Leesboek bij het onderwijs in de Nederlandsche Letterkunde. Eerste deel . ingenaaid f 2,50, gebonden f 2,90 Tweede deel . „ f 2,50, „ f 2,90 Dr. C. G. N. de Vooys, Historische schets van de Nederlandsche Letterkunde, 12e druk, ingen. f 1,90, geb. f 2,25 HAVEN VAN J. B. WOLTERS - GRONINGEN, DEN HAAG.

11111P7anilgraMFrigniiini 12! '11 Fin griFIR7577

ti

ARS CATHOLICA" EENIG FIRMANT

JOH. L. VAN LITH

NIEUWE MARE 21 iarGTRON43ri: LEIDEN

DOOR ONZE VERBINTENISSEN MET NEDERLANDSCHE KUNSTENAARS EN DE BEST INGERICHTE BEDRIJVEN KUNNEN WIJ U OP HET GEBIED VAN ILLUSTRATIEF DRUKWERK HET BESTE WERK LEVEREN

AANMAAK VAN HEILIGENPLAATJES ,- BROCHURES KALENDERS - DIPLOMA'S KUNSTBIJLAGEN PLATEN PORTRETTEN PRENTBRIEFKAARTEN

41) EEN VEELJARIGE PR ACT I S CHE ERVARING OP GRAFISCH GEBIED GAR ANDEERT U COED WERK

. -,71,111iilmiiiiIIIIIIIIHIIII111110-111111111111,-,11111111110,-,1111111110-1111111110-111111111I041111110.411111110,-,1111111110-,111111177.1

ir

8C8M84>3M=M=2*384)88*8=M=84)3Ma°3=2*38°82°88*364N

N. V. Uitgevers Mij. v.h. PAUL BRAND - Hilversum

1 Van

Heidendom tot Paganisme Studien over Vrijmetselarij

11

A

door J A C. P. VAN TER M. Schrijver van het bekende werk : „Ontstaan, Streven en Einddoel der Vrijmetselarij." Prijs ingen. fl 9.50. Aantal bladz. 600. Prijs gebonden fl 10.50.

MARIE KOENEN HET KONINKJE deel I gebonden fl. 2.25 HET KONINKJE deel II „ fl. 2.25 HET KONINKJE deel III „ fl. 2.50

DE WERKEN g 1 DER H. TERESIA o

Deel I Het Hoek van Haar Leven, 2e druk il Ingen. fl. 2.90. Geb. fl. 3.90. ,4 Deel II Kloosterstichtingen Ingen. fl. 6.25. Geb. fl. 7.25. Deel III De Weg der Volmaaktheid. Het Kasteel der Ziel. Ingen. fl. 6.25. Geb. fl. 7.25. II Deel IV Eerste Gedeelte der Brieven Ingen. A. 6.25. Geb. fl. 7.25. 0 M II II

Op Hong wort me Calalogus U gratis locgezooden nil 11 x **320ESCRECANNE03=203N>3102203203Z<>32===2OBSC320324:4=2C3S08

. .®. . N. ALBERTS An

ENE

60,7

g III g.

m.

-.2. 1 I f.-

,_. . 31 (2: KERKRADE A

1

Eir:: p. 1\A317-1 -:

Postrekening No, 36703 Telefoon :Interc. K 68 ADRES VOOR DUITSCHLAND :

11174

.E:. 1U. g1111: i=-.111 :1:

NERZOGENRIIIII (RHO.)

..W.

.,......................................:.........:,........,........:.......

;lc 2 ,11111E DIE EMI; _=,:g

a.

—=___ =-:

AU ERE DIE

SCHLI!ESSFACII 16 EllE -=-= HE ..-=

agg

BOEK-, COURANT- EN . HANDELSDRUKKERIJ ❑ Boekbinderij en Kantoorboekenfabriek

❑

Mg =DEE _-_=.--ME.=

.- ,-IV

ENE_ — L---EF:

-au- Afd. : Drukkerij :

NIE

EN:;...

Speciaal ingericht voor het drukken van wetenschappelijke werken in de Nederlandsche taal, Fransch, Duitsch, Engelsch, AU Latijn en Grieksch. — Alle Handelsdrukwerk wordt tegen -®" Aig scherp concurreerende prijzen in moderne uitvoering door ETC ons geleverd. EllE NC Ell] W. DIE

Afd. : Uitgeverij :

E NE bevat een uitgebreid fonds op het gebied van U. L. O. .121E. — M. U. L. 0. — H. B. S. en Gymnasiaal-onderwijsuitgaven en verder van diverse Kerkboeken. Aankoop resp. re—g: exploiteeren van nieuwe uitgaven op genoemd gebied.

mfAfd. : Algemeene Boekhandel : L-----_ ®_-..w. ..._... Bezorgen van alle binnenen buitenlandsche Boeken ME.

EIIIE lir: EMU 1=. III:

NE en Tijdschriften op elk gebied tegen gunstige conditie's. Door onze rechtstreeksche verbinding met Duitschland zijn RE wij in staat alle aldaar verschenen uitgaven uiterst voor.--5111 deelig binnen den kortst mogelijken tijd to leveren. UITGAVE VAN

An .----,----,

au „DIE CHRISTLICHE FAMILIE"

E-1111: ENE Sonntagsblatt zur religiosen Belehrung and Unterhaltung fur das iiiii--, ,=.12:',1 katholische Volk AL: Ns per 3 ifiaandeo fr. p. p. I 0.60. Adverteolies 10 center een kolows re gel -AU ENE Nif. ADVERTENTIE-BUREAU T ..___,,.. E

ERR

*11110111INIIIIIIIM1110111101111011110111101101110111101111011110111101111011110111111101111011111110N-

A11111

II)'

11111111111111,01111 alio dill:,

111111111111y1111111111

1

1) , , ,o).111110

psi

1i1ii1111111111111

1111 ;(1111,:,

Papier p oor deze

ailgave is geleverd

=

door

=

H. Bui-hrmann _ _ = Pap iergroo lh a n del =-.

Cam.

-÷L

IS

'a,gravenhage

nmaterdam

Roilerdam

Cam. roningen

UirechZ

Weltevreden.

1:1:11)

TI:11)1111111[1111:'

1111111111.1111 1 1 1111111

11

II

)iii

11'

)41

11111111: 1,1 lug!! '

1I

1111111111111,11iiiiiii II) '

UITGAVEN VAN J. T. SWARTSENBURG, ZEIST

Courths-Mahler's Meesterwerken Liane Reinold Grisilde Heksengoud ....... • Zijne vrouw Kathe van den schout In het beukenbosch Wat heb ik je gedaan Twee vrouwen De verloren halsketting De arme kleine Annie Het drama van Glossow Prinses Lolo Het amulet van de Rani De vrouwe van Retzbach Hans Ritter en zijne vrouw .. Mevrouw Bettina en hare zonen Vergiffenis, Lori ! Zonder liefde geen geluk Roode rozen Diana Winnifred de Pelskoningin . Het geheim van Dora Lind . 0, gij koningsdochter U behoort mijn hart Het fiere zwijgen De mooie Californische Maja's huwelijk Zijn kind Een onbeminde vrouw De mooie onbeminde Versmaad Een leugen om bestwil De moed om gelukkig to zijn Liselotte's huwelijk

ingenaaid f 4 50, gebonden f 5.75 gebonden „ 5.75 • , , ingenaaid f 2.50, gebonden „ 3.50 ingenaaid „ 2.50, gebonden „ 3.50 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50. gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2,25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1 50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 , ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 inhenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 1.50, gebonden „ 2.25 ingenaaid „ 0.95, gebonden „ 1.50 ingenaaid ,, 0.95, gebonden „ 1.50 ingenaaid „ 0.95, gebonden „ 1.50 ingenaaid „ 0.95, gebonden „ 1.50 ingenaaid „ 0.95. gebonden „ 1.50 ingenaaid „ 0.95, gebonden „ 1.50 ingenaaid „ 0.95. gebonden „ 1.50 gecartonn. „ 1.50

UPTON SINCLAIR; Sylvia ..... ingenaaid f 2.25, gebonden f 3.25 UPTON SINCLAIR, Sylvia's huwelijk . ingenaaid „ 2.25, gebonden „ 3.25 PETER B. KYNE, Cappy Ricks . . . ingenaaid „ 1.90, gebonden „ 2.90 PETER B. KYNE, Cappy Ricks renteniert ingenaaid „ 2.25, gebonden „ 2.90 PETER B. KYNE, De trots van Palomar ingenaaid „ 2.25, gebonden „ 2.90 PETER B. KYNE. Een man van de daad ingenaaid „ 2.25, gebonden „ 2.90 GREY ZANE, Als de bergen roepen . ingenaaid „ 2.25, gebonden „ 2.90

De complete geIllustreerde catalogus wordt op aanvrage gratis en franco toegezonden

===

E. HEIMANS & Dr. JAC. P. THIJSSE, Van Vlinders, Bloemen en Vogels. Met 2 gekleurde platen en verschillende figuren tusschen den tekst, 5e druk, geb. f 2.75 E. HEIMANS & Dr. JAC. P. THIJSSE, In sloot en plas. Met 2 platen in kleurendruk en vele meerendeels oorspronkelijke gravures naar teekeningen van de schrijvers, 5e druk, geb ....

, 2.75

E. HEIMANS & Dr. JAC. P, THIJSSE, Door het Rietland. Met 2 platen in kleurendruk en 81 oorspronkelijke gravures tusschen den tekst naar teekeningen van de schrijvers, 4e druk geb ....

„ 2.75

E. HEIMANS & Dr. JAC. P. THIJSSE, Hei en dennen. Met 2 platen in kleurendruk en ruim 90 oorspronkelijke platen tusschen den tekst. 4e dr., geb. „ 2.75 E. HEIMANS & Dr. JAC. P. THIJSSE, In het Bosch. Met 2 platen in kleurendruk en 125 oorspronkelijke teekeningen van de schrijvers, 2e dr., geb. „ 2.75 E. HEIMANS & Dr. JAC. P. THIJSSE. In de 1111 Duinen. Met 2 platen in kleurendruk en oorspronkelijke teekeningen, 2e druk, geb. ....

1 111

„ 2.75

E. HEIMANS & Dr. JAC. P. THIJSSE, Wandelboekje voor Natuurvrienden. Met een kleine Flora in atlasvorm en vele andere afbeeldingen, 8e druk. „ 2.25 E. HEIMANS & Dr. JAC. P. THIJSSE. In het Vondelpark. Met 39 illustraties en 2 plattegronden. „ 1.75 E. HEIMANS. Llit ons Kriftland. Met een gekleurde schetskaart, teekeningen van den schrijver en foto's. Gebonden ...

„ 2.90

E. HEIMANS, Aquariumboekje, 2e druk, geb. . . „ 1.90 E. HEIMANS, Geologieboekje, A B C voor beginnende amateurs, 2e druk, geb .....

„ 1.90

W. VERSION' UREVERS-Mii. - AMSTERDAM

11

1 1 ;1 ► •Q °i 1U I1 1 I '41' Ii 11) 1I I1I0IÍ 1 i ll i i l ,iii I I I I ^^Î ►Îl ii l l^

IIlll^ u1lm

1i i1 ll I 1 I I ï[4 1 '

iii1 stil ÎIIIII^^^Îlli il ^

DIT BOEKWERK IS •

VERVAARDIGD DOOR

—=

DE N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERSMIJ.

=—

liz2 DANTE ALIGHIERI

GEVESTIGD

T

CASTRICUM

i

Îlil ^^^ ;^^1° i il l^ Il i ^lli l il ^l II (p 1

l i► ^

11)1

I I) i l l

I I I Iî il 1 p 1 ji l l

I) ^

STAN DAARD CATAL,OGUIS VAN

Recommend Documents