Spreken over God. Categorie Leerhuis. Aantal deelnemers Zes tot tien. Leeftijd jaar

Spreken over God Categorie Leerhuis Aantal deelnemers Zes tot tien Leeftijd 15-16 jaar Duur / aantal bijeenkomsten Twee bijeenkomsten van anderhalf uur Auteur Ds. Harmen van Wijnen

KORTE BESCHRIJVING Is God ‘Iets’ of is God ‘Iemand’? Hoe kan het dat we soms zo weinig van God ervaren? In dit item gaan de deelnemende jongeren met elkaar in gesprek over zulke vragen, onder andere aan de hand van enkele prikkelende songteksten. De eerste bijeenkomst draait om de vraag hoe we eigenlijk over God (kunnen) spreken. De deelnemers bekijken verschillende bronnen van waaruit God ter sprake kan worden gebracht. In de tweede bijeenkomst staat de vraag centraal wat God te maken heeft met onze ervaring.

DOEL • De deelnemers leren wat het betekent en hoe het is om over God te spreken. • De deelnemers leren dat er op verschillende manieren over God kan worden gesproken: door de gemeenschap, door de Bijbel en door Jezus Christus. • De deelnemers ontdekken zelf manieren om te spreken over God en leren om hun eigen ervaringen met (spreken over) God te verwoorden. • De deelnemers kunnen hun twijfel en moeite delen met betrekking tot het spreken over en ervaren van God. • De deelnemers leren zelf nieuwe manieren aan om te spreken over God, met het oog op gesprekken in hun eigen omgeving.

VERANTWOORDING Voor veel mensen, ook binnen de kerk, is het niet (meer) duidelijk wie God is of waar we God tegenkomen. Dat geldt voor jong en oud. Er kunnen veel vragen over worden gesteld. Het is daarom zinvol en informatief om enkele van zulke vragen naast de Bijbel te leggen en om te bekijken hoe er in de protestantse traditie wordt gesproken over God. In 2011 heeft de Protestantse Kerk in Nederland het boekje Spreken over God uitgegeven. Dit boekje is een handreiking die in gemeenten kan worden gebruikt om met elkaar in gesprek te gaan over God. Via dit item kan het boekje ook worden gebruikt voor gesprekken met jongeren.

VOORBEREIDING Praktische voorbereiding • Lees het hele item goed door, inclusief de bijlagen. • Richt de ruimte zo in dat de verschillende groepjes ver genoeg uit elkaar kunnen zitten om geen last van elkaar te hebben. Zorg dat de stoelen aan het begin van elke bijeenkomst zijn opgesteld in een wat informele kring, bij voorkeur niet rond een tafel. • Leg voor elke bijeenkomst alle benodigdheden klaar. Test alle apparatuur.

Persoonlijke voorbereiding Met behulp van deze opdrachten kun je je ook persoonlijk voorbereiden op de bijeenkomst: • Lees het boekje Spreken over God in zijn geheel door. Noteer wat je aanspreekt, waar je vragen bij hebt en waar je het niet mee eens bent. • Ga met iemand in gesprek over je opmerkingen en vragen bij het boekje, bijvoorbeeld met een collega-coach.

BENODIGDHEDEN Eerste bijeenkomst • Eventueel exemplaren van het Liedboek voor de kerken of kopieën van Gezang 1 daaruit (als je in de eerste bijeenkomst met de deelnemers wilt zingen); • Een flap-over met stiften; • Het nummer ‘Wit Licht’ van Marco Borsato van de gelijknamige cd (op cd of eventueel online via www.youtube.com);

JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 1

Spreken over God

• • • •

Apparatuur om het nummer te kunnen afspelen (bijvoorbeeld een cd-speler of een laptop met geluidsboxjes); Kopieën van bijlage 3 en 4 voor alle deelnemers; Pennen en schrijfpapier; Vier exemplaren van het boekje Spreken over God.

Tweede bijeenkomst • Het nummer ‘Lied van God’ van Stef Bos van de cd ‘In een ander Licht’ (op cd of eventueel online via www.youtube.com); • Apparatuur om het nummer te kunnen afspelen (bijvoorbeeld een cd-speler of een laptop met geluids boxjes); • Pennen en schrijfpapier; • Kopieën van bijlage 7 en 8 voor alle deelnemers; • Vier exemplaren van het boekje Spreken over God.

PROGRAMMA Eerste bijeenkomst 5 minuten Opening Heet de deelnemers welkom en bied eventueel iets te drinken aan. Maak zo nodig een voorstelrondje. Vertel kort iets over de opzet van dit item (zie korte beschrijving). Lees of zing samen de tekst van Gezang 1:1 uit het Liedboek voor de kerken. God heeft het eerste woord. Hij heeft in den beginne het licht doen overwinnen. Hij spreekt nog altijd voort. 10 minuten Verkenning Vraag de jongeren of ze weleens over God praten. Zo ja, welke woorden en begrippen gebruiken ze dan? Noteer hun antwoorden op de flap-over. Geef ook ruimte aan jongeren die helemaal niet spreken over God en/of daar niets (meer) mee hebben: vraag hun welke woorden zij gebruiken als ze het bijvoorbeeld hebben over de zin van het leven of over de dingen die hen inspireren.

Vraag hun vervolgens op welke manier er in hun omgeving wordt gesproken over God (of over zingeving of inspiratie). Vraag eerst expliciet naar hun gezin en familie en daarna naar hun vriendenkring. Noteer hun antwoorden weer op de flap-over. 15 minuten Verdieping Geef aan dat het vandaag gaat om spreken over God en spreken met God. Vertel dat je hierbij gebruik wilt maken van het boekje Spreken over God, dat onlangs is gemaakt door de Protestantse Kerk in Nederland. Leg uit op welke manieren er over God kan worden gesproken. Maak daarbij gebruik van de achtergrondinformatie in bijlage 1 en 2. Geef de jongeren de gelegenheid om zo nodig verhelderingsvragen te stellen. Sta nog even kort stil bij wat er eerder op de flap-over is geschreven. Zien de jongeren veel overeenkomsten of juist verschillen? 40 minuten Verwerking Laat het lied ‘Wit Licht’ van Marco Borsato horen. Vertel de jongeren dat ze nu gaan verkennen hoe er in dat lied wordt gesproken over God en over de mens. Deel kopieën van bijlage 3 en 4 uit. Vorm groepjes van drie of vier jongeren. Laat elk groepje zelf een gespreksleider kiezen en een ‘notulist’ die aantekeningen maakt van wat er wordt besproken in de groep. Geef de notulisten pennen en schrijfpapier. Geef elk groepje een exemplaar van het boekje Spreken over God. Zeg erbij dat de jongeren dat boekje eventueel kunnen gebruiken bij het bespreken van de vragen. Loop tijdens de groepsgesprekken rond en luister mee, zodat je de jongeren zo nodig kunt ondersteunen in hun gesprek. Schenk eventueel nog iets te drinken voor hen in. 20 minuten Afsluiting Laat alle jongeren weer bij elkaar komen. Vraag om een korte reactie vanuit de verschillende groepjes. Je hoeft niet per se alle vragen in de opdachten te bespreken. Het is wel leuk om elk groepje de zelfgeschreven coupletten bij het lied van Marco Borsato te laten voorlezen.


Spreken over God Verwijs naar de flap-over en vraag of de jongeren nu nog woorden of begrippen willen toevoegen aan wat ze eerder hebben genoemd. Zo ja, vraag dan om een korte toelichting. Vertel dat de volgende bijeenkomst zal gaan over de vraag hoe we God kunnen ervaren. Waarom merken we er soms zo weinig van? Daag de jongeren uit om daar tot die tijd alvast over na te denken. Lees of zing als afsluiting de tekst van Gezang 1:4 uit het Liedboek voor de kerken. God staat aan het begin en Hij komt aan het einde. Zijn woord is van het zijnde oorsprong en doel en zin. Bedank de deelnemers voor hun inzet en aanwezigheid. Tweede bijeenkomst 10 minuten Opening Heet de deelnemers welkom en bied eventueel iets te drinken aan. Kom nog even terug op de eerste bijeenkomst. Laat het nummer ‘Lied van God’ van Stef Bos horen. Lees na afloop van het nummer het onderstaande fragment nog een keer voor: Ik ben de wolken en de wind Het vuur dat eeuwig brand Ik ben de stroming De zee Ik ben het grenzeloze land Onvoorspelbaar Ik ben niet wat je denkt Er is te veel van mij gemaakt Wat ik helemaal niet ben 10 minuten Verkenning Deel pennen en schrijfpapier uit. Vraag de jongeren om voor zichzelf op te schrijven of zij God weleens hebben ervaren, en zo ja, hoe dan. Geef direct aan dat het niet erg is als ze zo’n

ervaring nooit hebben gehad. In dat geval mogen ze iets opschrijven over de ervaring van iemand anders of iets over een andere spirituele ervaring die ze zelf hebben gehad, een ervaring van zingeving die indruk heeft gemaakt. Laat de jongeren hun ervaring zo duidelijk mogelijk omschrijven. Wat gebeurde er precies? Geef duidelijk aan dat de jongeren niet met de groep hoeven te delen wat ze opschrijven. Maar als ze willen, kunnen ze het straks wel inbrengen in hun kleine groepje bij de Verwerking. 15 minuten Verdieping Geef aan dat je ook in deze bijeenkomst iets wilt vertellen aan de hand van het boekje Spreken over God. Leg uit wat het ervaren van God betekent voor het spreken over God. Maak daarbij gebruik van de achtergrondinformatie in bijlage 5 en 6. Geef de jongeren de gelegenheid om zo nodig verhelderingsvragen te stellen. 40 minuten Verwerking Deel kopieën van bijlage 7 en 8 uit. Vorm groepjes van drie of vier jongeren. Laat elk groepje zelf een gespreksleider kiezen en een ‘notulist’ die aantekeningen maakt van wat er wordt besproken in de groep. Geef de notulisten pennen en schrijfpapier. Geef elk groepje een exemplaar van het boekje Spreken over God. Zeg erbij dat de jongeren dat boekje eventueel kunnen gebruiken bij het bespreken van de vragen. Loop tijdens de groepsgesprekken rond en luister mee, zodat je de jongeren zo nodig kunt ondersteunen in hun gesprek. Schenk eventueel nog iets te drinken voor hen in. 15 minuten Afsluiting Laat alle jongeren weer bij elkaar komen. Vraag om een korte reactie vanuit de verschillende groepjes. Je hoeft niet per se alle vragen in de opdachten te bespreken. De jongeren hoeven hun ervaringen ook niet per se plenair te delen. Lees als afsluiting Job 42:5: “Eerder had ik slechts over u gehoord, maar nu heb ik u met eigen ogen aanschouwd.” (NBV). Vertel dat dit wordt gezegd door Job, iemand die heel


Spreken over God veel ellende en verdriet heeft meegemaakt. Maar juist door die ervaring is hij dichter bij God gekomen. Bedank de deelnemers voor hun inzet en aanwezigheid.

TIP Je kunt eventueel aan de kerkenraad vragen of het boekje Spreken over God in dezelfde periode ook kan worden besproken op andere plaatsen in de gemeente. Misschien kun je er samen met de deelnemers een jeugd- of themadienst over organiseren, kort na de twee bijeenkomsten.

BIJLAGEN 1. Achtergrondinformatie (1) 2. Achtergrondinformatie (2) 3. Werkblad (1) 4. Songtekst (1) 5. Achtergrondinformatie (3) 6. Achtergrondinformatie (4) 7. Werkblad (2) 8. Songtekst (2)


Spreken over God

bijlage 1

Achtergrondinformatie (1)

Hoe kunnen we iets zeggen over God? God wordt ter sprake gebracht Het thema ‘God’ is terug van weggeweest in onze samenleving. Mensen die dachten dat de behoefte aan religie en geloof vanzelf zou afnemen in de moderne tijd, blijken toch geen gelijk te krijgen. Veel mensen zijn religieus en op heel veel manieren zoeken mensen naar een vorm van een spiritueel leven. Nu is dat niet hetzelfde als over God spreken, maar toch is deze ontwikkeling opmerkelijk. Het thema ‘God’ is dus niet zomaar uit te roeien. Hoe kunnen we God ter sprake brengen? Spreken over God levert wel veel vragen op. Kunnen we wel iets over God weten? Het lijkt misschien weleens alsof we ons geloof eerst moeten uitschakelen en vervolgens met argumenten moeten komen die voor iedereen geldig zijn, om anderen (en jezelf?) te overtuigen dat God bestaat. Maar dat is niet zo. Iemand begint niet geheel blanco. Je hoeft het spreken over God niet opnieuw uit te vinden. Op drie manieren is God al ter sprake gebracht - en daar mogen we nu ons spreken door laten leiden: • Door de gemeenschap: Niemand begint bij nul. Je groeit op in een bepaalde (geloofs)gemeenschap, waar je geleerd wordt om over God te spreken. Je leert er spreken over God en leven met God. • Door de Bijbel: Binnen de geloofsgemeenschap wordt de Bijbel gebruikt als het ‘bronboek’ voor het spreken over God. De Bijbel is het ‘woordenboek van God’. De Bijbel heeft veel mensen geraakt en vernieuwd. En de Bijbel heeft woorden van en over God in de wereld gebracht. • Door Jezus Christus: Het verhaal van de Bijbel loopt uit op de climax, de ontknoping, van Jezus Christus. Hij heeft ook gesproken over God. En daar mogen we ook van leren, bijvoorbeeld van de Bergrede en van Zijn gelijkenissen. De zeggingskracht van Zijn woorden is des te groter, omdat we weten dat Jezus met Zijn leven voor deze woorden heeft ingestaan. In Jezus zijn Gods woorden vlees en bloed geworden. Zo heeft God zichzelf ter sprake gebracht. Dat is niet vanzelfsprekend. We begrijpen dat lang niet altijd en we vinden het soms ook moeilijk te geloven.

Van centrum naar omtrek In de persoon van Jezus Christus heeft het woord van God geklonken als het verlossende woord. Jezus Christus is als een steen die in de vijver van de wereld is gevallen. Hierdoor komt het water in beweging. Vanuit dat centrum volgen er cirkels: naar de Bijbel, naar de gemeenschap, naar culturen, naar godsdiensten, naar ons - mensen die worden bewogen en ook kunnen spreken van God. Spreken over God kan niet zonder spreken met God Naast spreken over God en spreken van God gaat het ook over spreken met God. In de christelijke gemeenschap is God niet de afwezige. We geloven dat God erbij is en aanspreekbaar is. We kunnen gewoon mensenwoorden tegen Hem zeggen. Spreken met God kan overgaan in luisteren naar God. Het gebed is als het afstellen van een antenne, om iets op te vangen van God. Geraadpleegde bron: Spreken over God (2011). Protestantse Kerk in Nederland. Zoetermeer: Boekencentrum.


Spreken over God

bijlage 2


Spreken over God in persoonlijke en onpersoonlijke taal In onze kerk wordt op verschillende manieren over God gesproken. Dat kan ook niet anders. We kunnen Hem nooit op één manier vastleggen in onze taal. Daarom is het goed om te kijken naar de Bijbel en de christelijke traditie: hoe wordt daarin over God gesproken?

worden geleid naar een bestemming, dwars door alles heen wat daartegenin gaat. Dat past niet bij een onpersoonlijke God. Dat past wel bij een levende God. Door op deze drie manieren te spreken over God, sluiten we aan bij wat de kerk vanaf het begin van haar bestaan heeft gezegd over God als Vader, als Zoon en als Heilige Geest.

Hoe de Bijbel spreekt over God In de Bijbel wordt met name over God gesproken in de taal van het volk en niet zozeer in de taal van geleerden. De Bijbel spreekt met name persoonlijk en mensvormig (antropomorf) over God. We lezen over de arm van God en over het oog van God. Als we in menselijke termen over God spreken, dan zeggen we daarom ook dat God met mensen te maken wil hebben. Tegelijkertijd is God natuurlijk ook verheven en heilig. Geen mens kan Gods aangezicht zien en leven, is de vaste overtuiging van het volk Israël. Zo overtuigd waren zij dus van de heiligheid van God.

Spreken over God als persoon staat niet op zichzelf Spreken over God als persoon, dat zegt ook iets over het spreken over onszelf. Wij zijn ook personen. Ieder mens is uniek. God heeft ons bij onze naam geroepen (Jesaja 43:1). Doordat er een God is die een Naam heeft, is er ook een mens die een naam heeft. Er is een relatie tussen mensen en er is een relatie tussen God en mens. Je zou dat zelfs een liefdesrelatie kunnen noemen.

Persoonlijke taal over God Volgens de Bijbel is God geen menselijke persoon. Maar Hij is ook geen onpersoonlijk ‘iets’. Hij kent ons, God handelt, God heeft lief - niet zozeer als mens, maar Hij doet het wel. Ook Jezus sprak over God als een persoon, in Zijn gelijkenissen: een vader die zijn zoon opwacht, een vrouw die een geldstuk kwijt is en het opzoekt. Is dat niet onvolwassen? Is het eigenlijk niet wat onvolwassen - of misschien zelfs wel kinderachtig - om persoonlijk over God te spreken? Of sterker nog, is het misschien niet beledigend voor God, om een God te willen hebben die zich persoonlijk met jou bezighoudt? Dat zou kunnen, als je God gaat zien als een soort eerste-hulp-bij-ongelukken en je God alleen erbij haalt als je zelf in de problemen zit.

JHWH is God Dit is de belangrijke belijdenis van het volk Israël: “JHWH is God”. Het is een God met een naam: een God die Zijn naam verbindt aan de mensen, op weg door de woestijn met Zijn volk Israël. Later klonk de naam van Jezus, de Messias, op die weg. De betekenis van onpersoonlijk spreken over God Naast het persoonlijk spreken is het ook goed om ‘onpersoonlijk’ te spreken over God. God is niet ‘een oude man daarboven, met een witte baard’. God is groter dan wij kunnen denken. Hij is allesomvattend. Hij is de grond van ons bestaan. Hij is het geheim waarin alles rust en alles tot rust komt. Deze manieren om over God spreken (in persoonlijke taal en onpersoonlijk) sluiten elkaar niet uit, maar vullen elkaar aan. Geraadpleegde bron: Spreken over God (2011). Protestantse Kerk in Nederland. Zoetermeer: Boekencentrum.

Spreken over God als persoon niet afschaffen Door persoonlijk te spreken over God wordt een aantal heel belangrijke Bijbelse zaken over God gezegd: God is Schepper, God is Verlosser en God is Vernieuwer. Daarmee wordt gezegd dat dingen niet zomaar gaan zoals ze gaan, maar dat ze actief


Spreken over God

bijlage 3

Werkblad (1)

Opdracht 1 In de kerk wordt veel over God gesproken. Probeer eens terug te denken aan hoe er in de kerk over God werd gesproken toen je nog een stuk jonger was (een jaar of 6, zeg maar). Is dat nu anders? En wat vind je daar zelf van? Bespreek dit met elkaar. De notulist van het groepje noteert de opmerkingen op twee aparte blaadjes: eentje over ‘toen’ en eentje over ‘nu’. (Werd of wordt er niet of nauwelijks over God gesproken? Bespreek dan de woorden die werden of worden gebruikt om te praten over de zin van het leven of over dingen die inspiratie geven.)

Opdracht 2 Je hebt zojuist geluisterd naar het nummer ‘Wit Licht’ van Marco Borsato. Zou je kunnen zeggen dat hij in dit lied op een bepaalde manier over God spreekt? In het midden van het lied staat in het Italiaans: “God sprak: ‘er zij licht’ en er was licht”. Zou hij bedoelen dat het lied over God gaat? Lees samen de songtekst (bijlage 4). Bespreek waar het over God zou kunnen gaan. Welke beelden horen daar dan bij?

Opdracht 3 De song van Marco Borsato gaat over het beeld dat hij heeft van de mens (bijvoorbeeld bij 1, 2, 4 en 5). Daarnaast gaat het erover ‘dat er meer is’ (bijvoorbeeld bij 3 en 6). Bedenk samen twee nieuwe coupletten voor deze song: eentje over het beeld dat je van jezelf hebt en eentje waarin je over God spreekt.


Spreken over God

bijlage 4

Songtekst (1)

Wit Licht 1)

2)

3)

Ik ben een mens van vlees en bloed Een druppel in de oceaan Onherkenbaar in de golven Een korrel zand in de woestijn Zo slokt de menigte mij op En raak ik telkens weer bedolven

8)

Nog heel even en de waarheid Slaat de leugen weer keihard uit mijn handen Mijn ogen branden als de hel Maar ik ben liever blind Dan dat ik hier nu sterf

9)

Dio disse: “Sia luce” e luce fu

Maar gedragen door het witte licht Stijg ik uit boven mijzelf Ken ik even geen gewicht Meer dan een schaduw in het witte licht Met open ogen in de zon Ontdek ik mijn gezicht

10) Gedragen door het witte licht

Ik word geboren in de bergen Draag het water naar de zee Maar waarom ben ik vergeten

Kom ik los van wie mij maakte Knijpt de tijd zijn ogen dicht Meer dan een schaduw in het witte licht Met open ogen in de zon

11) Gedragen door het witte licht 4)

5)

6)

7)

Ik zet mijn stappen in het zand Maar word geruisloos weggespoeld En vul mijn plek weer in de leegte Maar gedragen door het witte licht Kom ik los van wie mij maakte Knijpt de tijd zijn ogen dicht Meer dan een schaduw in het witte licht Met open ogen in de zon Ontdek ik mijn gezicht

Stijg ik uit boven mijzelf Ken ik even geen gewicht Meer dan een schaduw in het witte licht Met open ogen in de zon Verlies ik mijn gezicht

12) Ik ben een mens van vlees en bloed

Een druppel in de oceaan Ik ga ten onder in de golven

Ik voel dat deze kaars Niet voor altijd zal blijven branden Dus ik verdrink me in de schijn Die dit licht voor even werpt

Marco Borsato (2008) JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 8

Spreken over God

bijlage 5


Ervaring van God God wordt ervaren God en onze ervaring kunnen niet zonder elkaar. God is niet een theorie, en spreken over God is niet een van buiten geleerd lesje. God geeft ervaring. In de Bijbel is met name het boek Psalmen een ervaringsboek. Ook de verhalen in het Nieuwe Testament zijn ervaringsverhalen. God is door Jezus Christus heel dicht bij de mensen gekomen. En dat gaat op het Pinksterfeest nog verder: de Heilige Geest wordt uitgestort “op alle vlees”; voor iedereen dus, heel dichtbij. De ervaring is geen keurslijf. Het is een persoonlijke ervaring - en daarom uniek.

van alle goed. Gods woorden kunnen ons inspireren en ons nieuwe dingen laten ervaren en laten doen. Er kunnen echter ook momenten zijn dat we God niet ervaren. We mogen dan blijven geloven: ook al ben ik het kwijt, God is mij niet kwijt. Geraadpleegde bron: Spreken over God (2011). Protestantse Kerk in Nederland. Zoetermeer: Boekencentrum.

Ervaring is nodig Spreken over God is bij ons in de westerse wereld nogal eens op afstand komen te staan van onze ervaring. Daardoor kan er vaak eindeloos worden gediscussieerd. Ervaring hoort er echter helemaal bij. Het gaat om geloof dat ook echt wordt beleefd - niet alleen met woorden, maar ook in de praktijk. Ervaring van God is tegendraads Ervaring van God is wat anders dan ‘drijven op roze wolken’. Het is vaak in moeilijke momenten dat God in beeld komt. Maar God is ook meer dan de pleister op de wond of een slaapdrankje. Gods woord kan ook hard klinken. Dat is wat anders dan een ‘fijn’ gevoel. De ervaring van God kan ook tegen ons gevoel in gaan. Ook kan het leven met God pijnlijk zijn. God gaat niet op in ervaring Buiten onze ervaring om wordt God dus een leeg begrip. Toch is God meer dan je eigen ervaring. Je kunt leren van ervaringen van anderen. Je kunt leren van wat God tegen je te zeggen heeft. Door daar naar te luisteren, kun je groeien als mens. Als je alleen maar naar je eigen ervaringen luistert, is het gevaar dat je met je denken en doen blijft ronddraaien in cirkels. God heeft dus ook wat tegen ons te zeggen. En we geloven dat God het beste met ons voorheeft: God is de bron


Spreken over God

bijlage 6


Gemis aan ervaring van God Hoe mensen God ervaren Los van onze ervaring kunnen we niet goed over God spreken. Maar daarin ligt voor veel mensen juist een probleem. En niet alleen voor mensen buiten de kerk. Hoe en waar laat God zich dan ervaren? Gemis aan ervaring van God en de oorzaken De oorzaken van het moeilijk kunnen ervaren van God zijn niet gemakkelijk te benoemen. Hieronder volgt een poging om er toch enkele aan te wijzen. Deze oorzaken zijn nogal verschillend en ze zullen ook niet voor iedereen herkenbaar zijn. Toch is het goed om hier eens over na te denken en erover te spreken met anderen. • De bronnen van het geloof (Jezus, de Bijbel en de geloofsgemeenschap) zijn te veel op afstand komen te staan. Deze bronnen zijn echter onmisbaar en kunnen ons blijven inspireren en in contact brengen met God. • De kerk en haar activiteiten zijn te ver af komen te staan van het dagelijks leven. Kerkelijke taal kan bijvoorbeeld in eigen kringetjes rond gaan draaien, zodat die alleen nog door ingewijden kan worden herkend. • Hoofd en hart zijn uit elkaar gegroeid. Geloof is echter een overgave, toewijding, ‘verliefdheid’, waarbij het verstand niet op nul gezet hoeft te worden. • Ziel en lichaam zijn uit elkaar gegroeid. Er is gebrek aan doorwerking en aan expressie. In onze (protestantse) traditie hebben we vooral lichamen die zitten en weinig in beweging zijn. • We worden te veel beïnvloed door een wereldbeeld waarin God de grote afwezige is. God is verdreven naar de privéwereld, en ook daar staat Hij onder druk.

thuisvoelt. We voelen ons vaak vervreemd. We hebben behoefte aan vergeving als er dingen verkeerd zijn gegaan. In de wereld om ons heen zijn steeds nieuwe voorstellingen die deze zoektocht verbeelden: film, muziek, literatuur, enzovoort. Zulke voorstellingen kunnen een vertaling zijn van de christelijke spiritualiteit en ze kunnen de ervaring van God in onze werkelijkheid ondersteunen. Nieuwe vormen van christelijke spiritualiteit Er zijn verschillende nieuwe vormen van christelijke spiritualiteit. Twee voorbeelden hiervan zijn evangelische spiritualiteit en mystieke spiritualiteit. Bij evangelische spiritualiteit staat Jezus Christus centraal en ligt het accent op de gaven van de Geest. Bij mystieke spiritualiteit daalt God als het ware af naar de menselijke ziel; er is sprake van een intieme vereniging van God en de ziel. Deze weg gaat gepaard met gebed, meditatie, geduld en oefeningen. Spreken over God en alles wat tegen de ervaring in gaat Naast het gemis aan ervaring kan ook de last van negatieve ervaringen een rol spelen. Zo kunnen ziekte en dood diepe wonden slaan in de kring van gezin, familie en vrienden. En op wereldniveau is daar het lijden in de wereld. Het spreken over God kan hier niet aan voorbij gaan, hoewel we in die situaties ook vaak sprakeloos zijn. We mogen echter geloven dat God zelf is afgedaald naar deze werkelijkheid, ook naar de diepte ervan. God heeft zelf deelgenomen aan de sprakeloosheid. De Godverlatenheid werd door Jezus zelf gedeeld aan het kruis. In het verlengde daarvan is het goed dat wij soms ook alleen maar zwijgen en luisteren. Geraadpleegde bron: Spreken over God (2011). Protestantse Kerk in Nederland. Zoetermeer: Boekencentrum.

(Christelijke) spiritualiteit We zien veel behoefte aan en vraag naar spiritualiteit. Daarvan is soms maar weinig te vinden in de kerk. Dat is al een teken aan de wand. Toch kan christelijke spiritualiteit ook ‘spannend’ zijn. Het menselijk leven is een zoektocht naar de eigenlijke schat van het bestaan, een zoektocht naar een plaats waar je je


Spreken over God

bijlage 7

Werkblad (2)

Opdracht 1 Lees de tekst van het nummer ‘Lied van God’ van Stef Bos. Bespreek deze tekst met elkaar. Wat vind je ervan? Wat doet de tekst met je?

Opdracht 2 Er wordt weleens gezegd dat spreken over God niet kan zonder spreken met God. Wat vind je daarvan? Spreek jij weleens met God? Zo ja, wat gebeurt er dan precies? Als je niet of nauwelijks met God spreekt, hoe komt dat dan? Twijfel je bijvoorbeeld aan het bestaan van God? Denk je dat God toch niet luistert? Kun je de juiste woorden niet vinden? Of is er een andere reden?

Opdracht 3 Stel je voor dat je een gesprek hebt met iemand die zegt dat je God helemaal niet kunt ervaren: “God bestaat niet en is dus ook niet te ervaren.” Wat zou je dan kunnen zeggen? Probeer dingen te noemen die je hebt geleerd van de Bijbel, van je gezin en van de kerk. Probeer tot slot eens om zo’n gesprek na te spelen met elkaar.


Spreken over God

bijlage 8

Songtekst (2)

Het lied van God Wat ik niet ben Nu ik terugkijk op mijn leven Met nog een eeuwigheid te gaan En ik zie wat voor ellende Zich heeft voltrokken in mijn naam Verlang ik terug naar het begin Toen ik door niemand werd herkend Want er wordt veel van mij gemaakt Wat ik helemaal niet ben Nee, ik heb niemand uitverkoren Wat er ook geschreven staat Het is allemaal verzonnen Door wie zijn voordeel ermee haalt En ik heb niets tegen de joden Het is een volk met veel talent Maar ook zij maken iets van mij Waar ik mezelf niet in herken Als ik alles moet geloven Wat er van mij wordt gezegd Ben ik heiliger dan heilig En slechter dan slecht Ik ben een speelbal In de verbeelding van de mens Ze maken iets van mij Wat ik meestal niet ben

Ik ben de wolken en de wind Het vuur dat eeuwig brandt Ik ben de stroming De zee Ik ben het grenzeloze land Onvoorspelbaar Ik ben niet wat je denkt Er is te veel van mij gemaakt Wat ik helemaal niet ben Ik ben de opium voor het volk Door filosofen doodverklaard En ik heb een plaatsvervanger Waar ik nooit om heb gevraagd Ik ben de oorzaak van de oorlog De schrijver van een boek Ik ben het heilige excuus Voor wie naar moeilijkheden zoekt Ik heb meer gevoel voor humor Dan de meeste mensen denken En zij die zeggen mij te volgen Nemen alles veel te ernstig Zelfs dit lied zal vrijwel zeker Als blasfemie worden bestempeld En al zing ik het ook zelf Dan wordt het nog ontkend Alsof ik niet weet wie ik zelf ben Ik zal u zeggen wie ik ben

Ik ben de liefde wordt gezegd Gewapend tot de tanden De pispaal voor de een De richtlijn voor de ander Ik voel me eenzaam en onzichtbaar Al ben ik ook bekend Er is te veel van mij gemaakt Wat ik helemaal niet ben Ik zal u zeggen wie ik ben

Ik ben de wolken en de wind Het vuur dat eeuwig brandt Ik ben de stroming De zee Ik ben het grenzeloze land Onvoorspelbaar Ik ben niet wat je denkt Er is te veel van mij gemaakt Wat ik helemaal niet ben

Stef Bos (2009) JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 12

Spreken over God. Categorie Leerhuis. Aantal deelnemers Zes tot tien. Leeftijd jaar

Recommend Documents