12-1-2011
SPNA • Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw:
Minimale grondbewerking in het Oldambt Ervaringen SPNA 2003 – 2010
• Proefboerderij Ebelsheerd • Akkerbouwbedrijf • Laboratorium
Masterclass Niet-Kerende Grondbewerking • Proefboerderij Kollumerwaard
Jaap van ‘t Westeinde 12-1-2011
• Akkerbouwbedrijf • Schuurkas
www.spna.nl 12-1-2011
SPNA
2
www.spna.nl
Laboratorium
Ebelsheerd 96 ha gangbaar
Kollumerwaard 98 ha gangbaar
Diagnose van verschillende ziekten en plagen
wintertarwe koolzaad suikerbieten wintergerst
pootaardappelen wintertarwe suikerbieten zomergerst graszaad ui
• granen • koolzaad • aardappelen • en vele andere gewassen
16 ha biologisch
34 ha biologisch
wintertarwe zomertarwe haver lucerne
zomertarwe peen pootaardappelen lucerne
12-1-2011
www.spna.nl
Analyse van producten • granen • o.a.: eiwit, zetmeel, gluten, HL, vocht, zeleny, DON • koolzaad • o.a.: vocht, oliegehalte 3
Directzaai
12-1-2011
www.spna.nl
4
Directzaai • • • •
in stoppel zaaien zonder grondbewerking tarwe-op-tarwe ook goede ervaring met koolzaad en wintergerst
uitgangspunt: kostenverlaging 12-1-2011
www.spna.nl
5
12-1-2011
www.spna.nl
6
1
12-1-2011
Projectverloop • • • • •
Projectopbouw
aanvang project 2003 samenwerkingverband EDR tot 2006 samenwerking Sophiënhof in Hagermarch 2007 – 2010 PA project Ebelsheerd + 9 andere locaties
12-1-2011
www.spna.nl
3 systemen naast elkaar in 3 herhalingen: • conventioneel systeem • minimale grondbewerking • directzaai
7
Conventioneel systeem
12-1-2011
www.spna.nl
12-1-2011
8
Minimale grondbewerking
9
Directzaai
12-1-2011
www.spna.nl
10
Gewasresten • • • •
12-1-2011
www.spna.nl
www.spna.nl
11
stro afvoeren kort stoppelen stoppels plat strijken kaf verspreider op combine is pré
12-1-2011
www.spna.nl
12
2
12-1-2011
Opbrengsten
Projectgroep “no-tillage”
14000
• 10 locaties
12000 10000 8000
conventional tillage
6000
minimum tillage no-tillage
4000
• wintertarwe, wintergerst, koolzaad • eigen zaaimachine • aanvang 2007
2000 0 2003/04
teeltjaar 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10
2004/05
2005/06 2006/07
2007/08
2008/09
conventional tillage minimum tillage 9.040 9.250 7.920 8.110 9.690 9.380 9.130 8.720 10.470 10.410 10.210 9.910 11.690 11.430
12-1-2011
2009/10
no tillage 8.970 8.270 8.100 9.630 9.640 11.130 13
www.spna.nl
Projectgroep “no-tillage”
2007-2008 locatie 1 locatie 2 locatie 3 locatie 4 locatie 5 locatie 6 locatie 7 locatie 8 locatie 9 locatie 10
3000
0
-3000
-6000
12-1-2011
12-1-2011
14
www.spna.nl
Projectgroep “no-tillage”
gewas directzaai gangbaar wintertarwe 8.800 11.100 wintertarwe 8.500 9.500 wintertarwe 9.600 11.200 wintertarwe 10.000 11.300 wintertarwe 9.600 10.500 wintertarwe 5.500 11.100 wintertarwe 10.400 11.400 wintertarwe 8.000 10.000 wintertarwe 9.300 11.300 wintertarwe 8.800 11.000
15
www.spna.nl
• 2,5 hectare gangbaar • 2,5 hectare directzaai
Projectgroep “no-tillage”
2008-2009
locatie 1 locatie 3 locatie 4 locatie 5 locatie 6 locatie 7 locatie 8 locatie 9 locatie 10
3000
0
-3000
gewas directzaai gangbaar wintertarwe 12.600 11.300 wintertarwe 10.800 11.600 wintertarwe 10.800 10.200 wintertarwe 9.650 10.200 wintertarwe 12.100 12.400 wintertarwe 12.100 11.300 wintertarwe 13.000 13.700 wintertarwe 11.600 11.700 wintertarwe 12.600 12.200
-6000
12-1-2011
16
www.spna.nl
Projectgroep “no-tillage” opbrengstverschil wintertarwe 500
2009-2010 3000
0
-3000
-6000
locatie 1 locatie 3 locatie 4 locatie 5 locatie 6 locatie 7 locatie 8 locatie 9 locatie 10 locatie 11
gewas directzaai gangbaar wintertarwe 11.100 11.500 wintertarwe 10.400 11.300 wintergerst 8.600 9.100 wintertarwe 11.100 11.700 wintergerst 9.200 9.500 wintertarwe 12.000 12.500 wintertarwe 11.500 11.700 wintertarwe 11.400 12.100 winterkoolzaad 4.400 4.500 wintertarwe 11.600 12.700
0 -500
2007-2008
2008-2009
-1000 -1500 -2000
• gemiddeld opbrengstverschil 3 jaren: • bij huidige tarweprijs € 0,23 • gemiddelde prijs 2005-2010 € 0,143 12-1-2011
www.spna.nl
17
2009-2010
12-1-2011
www.spna.nl
- 716 kg /ha - € 165,- /ha - € 102,- /ha 18
3
12-1-2011
Gevolgen voor de bodem (o.s.)
Gevolgen voor de bodem (chemisch)
O.S. %
3,5 3,0
5,0
2,5 2,0 P-PAE
1,5
% CaCO3
4,0
C-totaal
1,0 0,5 3,0
0,0 NT
P
NT
0-10 cm
P
NT
10-20 cm
12-1-2011
P
NT
0-10 cm 12-1-2011
19
www.spna.nl
Gevolgen voor de bodem (structuur)
P 10-20 cm 20
www.spna.nl
Gevolgen voor de bodem (biologisch) Bacteriebiomassa op 10 cm 50 NT
P
40
30
20
10 Bron foto’s: Louis Bolk Instituut
0
ploegen
no-tillage
locatie 1
locatie 2
locatie 3
locatie 4
locatie 6
locatie 7
SPNA
Bron: Bobi-onderzoek 12-1-2011
21
www.spna.nl
Gevolgen voor de bodem (biologisch)
NT
22
www.spna.nl
Gevolgen voor de bodem (biologisch)
Potentieel mineraliseerbare N op 10 cm
120 110
12-1-2011
Schimmelbiomassa op 10 cm
100 P
NT
90
100 90
80
80 70
60
P
70
60 50
50 40
40 30
30
20 10
10
20
0
0 locatie 1
locatie 2
locatie 3
locatie 4
locatie 6
locatie 7
SPNA
locatie 1
Bron: Bobi-onderzoek 12-1-2011
locatie 2
locatie 3
locatie 4
locatie 6
locatie 7
SPNA
Bron: Bobi-onderzoek www.spna.nl
23
12-1-2011
www.spna.nl
24
4
12-1-2011
Gevolgen voor gewas
Gevolgen voor de bodem (biologisch) 1200
graangewassen:
1000 800 600
NT P
400
– lagere stro opbrengst – minder legering – verhoogde ziektedruk
koolzaad – moeilijkere wortelvorming
200 0 regenwormen
algemeen
nematoden
– meer stikstof nodig voor vertering gewasresten
Bron: LBI Instituut en Bobi-onderzoek 12-1-2011
www.spna.nl
25
Huidige stand directzaai • • • •
12-1-2011
www.spna.nl
26
Niet-kerende grondbewerking • 5 hectare niet-kerende grondbewerking op Ebelsheerd • doel: • 1 hoofdgrondbewerking • in 1 keer kopeggen-zaaien • 6 verschillende machines • bouwplan: wintertarwe – wintergerst – koolzaad – wintertarwe
dit jaar problemen met opkomst oorzaak: natte weersomstandigheden verschil in zaaidatum 5 van 11 locaties over gezaaid
• samen met verschillende machineleveranciers en DLV 12-1-2011
www.spna.nl
27
12-1-2011
www.spna.nl
28
Conclusies • Sterke opbouw organische stof bij directzaai, vooral in bovenste 10 cm. • Opbrengst van wintertarwe is gemiddeld lager bij directzaai, ten opzichte van het conventionele teeltsysteem. • Meer plant-beschikbare fosfaat bij directzaai. • Hogere activiteit van het bodemleven bij directzaai, met name van bacteriën. Schimmels vormen hierop een uitzondering. • Het succes van directzaai is afhankelijk van de (weers-) omstandigheden; in een nat najaar verhoogde kans op slechte opkomst van het gewas.
12-1-2011
www.spna.nl
29
5
