b
WAT GA JE DOEN?
Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het Joods Historisch Museum. Het onderwerp van je presentatie is:
ONDERWERP:
SPINOZA SCHOOLOPDRACHT
a z o n i Sp
Baruch de Spinoza Vervaardiger: onbekend Materiaal: olieverf op linnen Jaartal: 1670
Het Joods Historisch Museum is onderdeel van het Joods Cultureel Kwartier.
SCHOOLOPDRACHT
ONDERWERP:
SPINOZA
b
HOE PAK JE HET AAN? OP SCHOOL
ONDERZOEK
Je leest de informatie. Je maakt de opdrachten. Je bereidt je presentatie voor met je mindmap. IN HET MUSEUM PRESENTATIE
Je onderzoekt samen voorwerpen die je laat zien tijdens je presentatie. Je geeft met elkaar een presentatie van 4 minuten.
Ban van Spinoza Jaartal: 1656 Collectie Stadsarchief Amsterdam
Baruch de Spinoza Vervaardiger: Phönix (Kunstverlag) Materiaal: prentbriefkaart Jaartal: 1919
Joods Historisch Museum Voortgezet Onderwijs
ONDERWERP:
SCHOOLOPDRACHT
SPINOZA
ONDERWERP:
WIST JE DAT?
F SYNAGOGE ilosoof betekent ‘vriend van de wijsheid’ of wijsgeer.
SPINOZA, DE FILOSOOF Wat waren de ideeën van Spinoza? Waarom werd hij verbannen? Zijn de ideeën van Spinoza ouderwets of actueel? Baruch de Spinoza was een filosoof. Misschien heb je zijn naam wel eens gehoord? Zijn grootouders waren uit Portugal gevluchte joden. Spinoza zelf is geboren in Amsterdam. Hij nam niet alles klakkeloos aan wat er in de Tora, het eerste deel van de Hebreeuwse bijbel, stond. Hij geloofde bijvoorbeeld niet dat de Tora door God was gegeven, maar meende dat mensen de Tora hadden geschreven. Ook was hij een voorstander van vrijheid van meningsuiting. Zo zei hij: ‘In een vrij land mag je denken wat je wilt en zeggen wat je denkt.’
In de ban Omdat Spinoza zijn ideeën ook opschreef, konden veel mensen lezen wat hij dacht. Hierdoor kwam hij in moeilijkheden met de stadsbestuurders van Amsterdam en de joodse gemeente. Het stadsbestuur was bang dat mensen in verwarring zouden raken van Spinoza’s ideeën. De joodse gemeente vreesden dat alle joden hiervan de schuld zouden krijgen. In 1656 werd Spinoza door de joodse gemeente in de ban, cherem, gedaan: dat betekende dat hij niet meer welkom was in de synagoge en ook niet joods begraven mocht worden. Lang is gedacht dat dit kwam door zijn ideeën, maar misschien had het ook te maken met de geldschulden van zijn familie die hij niet wilde afbetalen.
SCHOOLOPRACHT
De roepnaam van Spinoza was Bento, wat in het Portugees hetzelfde betekent als Baruch (Hebreeuws) en Benedictus (Latijn), namelijk ‘de gezegende’. Hij leerde Nederlands, Portugees, Spaans, Hebreeuws en schreef later in het Latijn. D e Tora is het eerste deel van de Hebreeuwse bijbel, ook wel de vijf boeken van Mozes of het Oude Testament genoemd.
Spinoza’s ideeën hebben veel invloed gehad in de westerse wereld: in veel landen in de wereld is er nu vrijheid van meningsuiting en mag je zelf bepalen hoe je over God denkt. Maar dat is niet overal zo. Spinoza was zijn tijd dus ver vooruit!
Portretteren In de tijd van Spinoza lieten veel beroemde mensen hun portret schilderen. Deze zeventiende-eeuwse portretten kun je vergelijken met promotiecampagnes voor politieke partijen in onze tijd. Spinoza wilde zijn geld daar niet aan uitgeven. Hij vond schilderijen maar mutas, dat is Spaans voor stom. Door een beschrijving van Spinoza weten we toch hoe deze filosoof er op 33-jarige leeftijd uitzag. De Spaanse kapitein Miguel Perez de Maltranilla, die hem in Amsterdam had ontmoet, omschreef hem als: ‘Een jongeman van een mooie gestalte, fijn gevormd, met lange zwarte haren, wenkbrauwen van dezelfde kleur, een mooi gezicht.’
Joods Historisch Museum Voortgezet Onderwijs
ONDERWERP:
SCHOOLOPDRACHT
SPINOZA
Lees de informatietekst a. In welke eeuw leefde Spinoza?
b. W aarom zijn Spinoza’s grootouders, net als vele andere joden, uit Portugal naar Nederland gevlucht?
c. W aardoor raakte Spinoza in moeilijkheden?
Ga naar de website van het museum, www.jhm.nl Zoek in de woordenlijst bij de letter S van Spinoza en lees de tekst. a. Bovenaan het scherm staan onder Baruch de Spinoza nog twee namen. Van wie zijn deze namen denk je?
b. Hoe werd hij thuis genoemd?
c. W elk ander beroep had Spinoza?
Joods Historisch Museum Voortgezet Onderwijs
ONDERWERP:
SCHOOLOPDRACHT
SPINOZA
Onderzoek je voorwerp Bekijk het portret van Baruch de Spinoza op pagina 1 van het informatieblad. Dit voorwerp ga je in het museum beter bekijken en is belangrijk voor je presentatie. a. Spinoza heeft niet voor dit portret geposeerd. Vind je het portret lijken op de beschrijving van de Spaanse kapitein uit de tekst? Leg uit.
b. Hoe zou Spinoza zijn schilderij gevonden hebben, mutas of toch wel eervol?
c. G oogle naar portretten van Spinoza en zoek: 1. een portret dat je op dit portret vindt lijken 2. een portret dat je niet op dit portret vindt lijken Plak de portretten van Spinoza hieronder. Hebben de kunstenaars zich laten inspireren door dit portret? Leg uit.
Joods Historisch Museum Voortgezet Onderwijs
ONDERWERP:
SCHOOLOPDRACHT
SPINOZA
Doe onderzoek op internet a. Zoek op YouTube de rap Spinoza in de huis van Youssouf K. & Dikke Ferrie. Waarom is Spinoza belangrijk volgens de rappers?
b. Bekijk op YouTube de Canonclip 22: Spinoza (voortgezet onderwijs). Wat is denken volgens jou?
c. Z oek op www.joodsecanon.nl het jaar 1656 de ban van Spinoza. Lees de eerste alinea. Spinoza pleitte voor complete vrijheid van meningsuiting. Ben jij het daar mee eens? Leg uit.
d. Hoe actueel zijn de ideeën van Spinoza?
e. Hoe denk jij over Spinoza?
Maak een mindmap a. Vraag je leerkracht om de mindmap. b. Bereid je presentatie voor: - Vul de mindmap aan met informatie over je onderwerp en voorwerp. - Bepaal samen wie wat vertelt.
Joods Historisch Museum Voortgezet Onderwijs
