Speech van Karin Temmerman op 8 december 2011 in het federaal parlement. Mijnheer de voorzitter, mijnheer de eerste minister, Collega’s, Eindelijk, we hebben een regering. Na 540 dagen. En inderdaad, het heeft lang geduurd. Maar het lange onderhandelen heeft geloond. Het resultaat is er. Er ligt een sterk en evenwichtig akkoord op tafel, waarin stevige knopen werden doorgehakt. ‐ met een grote staatshervorming ‐ met een moedige begroting ‐ met essentiële sociaal‐economische hervormingen om onze welvaartsstaat te versterken Het is een akkoord dat inspanningen vraagt van iedereen, maar deze wel eerlijk verdeelt. En vooral, het is een akkoord dat perspectief biedt voor de toekomst. Dat niet afbreekt, maar opbouwt. Collega’s Er zijn vele redenen om dit akkoord goed te keuren, ik haal er vijf redenen uit waarom we dit akkoord met hand en tand willen en zullen verdedigen. Eén, er is een goede, correcte staatshervorming afgesproken. Eén die verder gaat dan wat iemand zou durven dromen hebben 540 dagen geleden.
1
Ook deze keer hebben wij onze verantwoordelijkheid opgenomen en zijn we blijven zwoegen om tot een resultaat te komen. In tegenstelling tot anderen. Zij zullen straks tegen deze grote staatshervorming stemmen. Wij niet, en ik zal u zeggen waarom: ‐ BHV is niet alleen gesplitst, het is ook een propere splitsing geworden. De zes partijen hebben gedaan wat vijftig jaar lang niet is gelukt: de molensteen rond onze nek, die BHV geworden was, eraf gehaald. Het is gedaan met het spook van BHV dat het beleid teisterde. ‐ Bovendien zorgt de staatshervorming met de financieringswet voor een grotere responsabilisering. De gewesten krijgen extra bevoegdheden en extra instrumenten om een beleid te voeren. Als er bijv. meer mensen aan het werk zijn zullen de gewesten hun inkomsten ook zien stijgen. ‐ De pijlers van de sociale zekerheid blijven federaal, de solidariteit blijft behouden. De efficiënte werking van de staat heeft het in deze staatshervorming gehaald van de symbolen die in de praktijk geen enkel verschil maken. ‐ Ook de politiek zal voortaan efficiënter werken : o De Senaat wordt afgeschaft in zijn huidige vorm. De senatoren worden in de toekomst niet meer rechtstreeks verkozen, maar aangeduid door de deelstaten.
2
o De verkiezingen vallen voortaan samen, zodat de mensen niet om de haverklap naar de stembus moeten en de politici opnieuw langetermijnvisies kunnen ontwikkelen in plaats van verkiezingsstrategieën te moeten uitdenken. Dit is een cruciale stap in de vernieuwing van de politiek. Kortom, het is een grote staatshervorming geworden, zowel in bevoegdheden als in middelen. Het is een structurele hervorming, waarbij werken meer beloond wordt dan niet werken. Een hervorming die diepgaand is, maar die niet raakt aan de fundamenten van de welvaartsstaat. Een tweede reden om dit akkoord te steunen is de begroting : in erg moeilijke omstandigheden en onzekere tijden werd een moedige begroting afgesproken. We moesten de grootste sanering in 30 jaar doorvoeren, onder immense druk van Europa en de financiële markten, met een bevolking die terecht met de dag ongeduldiger werd. Onze eerste taak is dan ook het vertrouwen herstellen. Door een begroting en hervormingen af te leveren die vertrouwen wekken. En dat doe je niet door blind te saneren, door met de botte bijl te hakken. sp.a was niet bereid om een sociaal bloedbad aan te richten en de armoede te organiseren. Om zo hard en brutaal te snoeien dat heel veel gezinnen in België er zeer hard door geraakt zouden worden. Zo’n saneringen doen de vaste grond onder de voeten van mensen verdwijnen. Kijk wat er in de landen rondom ons gebeurt:
3
‐ In Groot‐Brittannië verdwijnen een half miljoen jobs in de openbare sector. Dit betekent een half miljoen werklozen erbij. ‐ In Ierland gaan de minimumlonen omlaag en wordt er gesnoeid in de leeflonen. ‐ In Italië stijgt de BTW en worden alle producten duurder. ‐ Nederland bespaart op kinderopvang, verlaagt de kinderbijslag en maakt de ziekteverzekering duurder voor de patiënten. Het regeerakkoord is dus belangrijk om wat er in staat, om de maatregelen die we nemen, maar het is voor ons ook belangrijk wat er niet in staat : ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Geen afschaffing van de index geen verhoging van de pensioenleeftijd geen algemene BTW‐verhoging geen verlaging van de leeflonen Geen afbraak van ons sociaal systeem
Wil dit zeggen dat dit geen moedige begroting is, dat het geen structurele hervormingen zijn ? Neen, integendeel : deze begroting biedt een perspectief voor nu en voor de toekomst. En dit is de derde reden waarom we voor dit akkoord zullen stemmen :
4
er komen strenge maar rechtvaardige sociaal‐economische hervormingen ‐ Streng, want dit is nodig om onze unieke sociale zekerheid betaalbaar te houden en veilig te stellen voor de komende decennia. Als we willen garanderen dat het systeem de vergrijzing aan kan, moeten we zorgen dat we meer mensen aan een job helpen. Werk, werk, werk. Daar ligt de sleutel om de sociale bescherming zo sterk mogelijk te maken. Dat betekent ook dat: o De wachtuitkering wordt omgevormd tot een inschakelingsuitkering, die men inderdaad pas na 12 maanden krijgt maar die nadruk legt op een grotere begeleiding in de zoektocht naar werk. De activering en de stimulering om zo snel mogelijk na het afronden van de studies aan de slag te gaan. o De werkloosheidsuitkeringen worden in een eerste fase verhoogd, maar worden daarna afgebouwd tot een minimumuitkering. Afgebouwd, niet afgeschaft. Dat is een brug te ver voor wie ondanks verwoede inspanningen echt geen job vindt. o Brugpensioen en vervroegd pensioen blijven mogelijk : wie veel sneller begint te werken, moet ook de kans krijgen om vroeger te stoppen. Maar de minimumleeftijd wordt opgetrokken en ook het aantal minimum gewerkte jaren gaat omhoog. En
5
daartegenover staat dat er ook inspanningen worden geleverd om oudere werknemers meer kansen te geven op de arbeidsmarkt. Willen we meer werkende mensen om de sociale zekerheid te ondersteunen, dan kunnen we het ons simpelweg niet meer permitteren om mensen overboord te gooien eenmaal ze de 55 gepasseerd zijn. Maar de hervormingen zijn ook rechtvaardig, want de inspanningen zijn eerlijk verdeeld : We zorgen ervoor dat werken meer loont dan niet werken. We zorgen voor een verschuiving van de lasten op arbeid naar lasten op vermogen. Het verzet was bijzonder hardnekkig, dat kan ik u wel vertellen, maar er komt eindelijk een vermogenswinstbijdrage. Dat werd tijd. Wie zoveel geld heeft dat alleen al de rente op dat geld voor een extra jaarloon zorgt, of een paar extra jaarlonen, moet echt wel meer bijdragen. Bedrijven die aandelen kopen om ermee te speculeren, alleen maar om ze snel weer verder te verkopen, moeten daar een meerwaardebelasting op betalen.
Iedereen moet bijdragen. Daarom pakken we ook de fiscale fraude aan.
6
Er komt dus géén fiscale amnestie. Het is echt niet het moment om fraudeurs cadeaus te geven, dat druist in tegen elke vorm van rechtvaardigheid. Integendeel, de controles worden opgedreven en de misbruiken van de notionele intrestaftrek door de grote multinationals worden aangepakt. We sluiten ook een hele reeks achterpoortjes in de wet. Hoeveel belastingen je betaalt, mag niet afhangen van hoe goed en hoe creatief je boekhouder is. Want dan zijn die mensen die zich geen spitsvondige boekhouder kunnen permitteren uiteindelijk toch de sigaar. Ook sociale fraude wordt aangepakt. Als we mensen fors aansporen om werk te zoeken, moeten we er ook voor zorgen dat er jobs beschikbaar zijn. Dan kunnen we het niet tolereren dat bedrijven Oost‐Europese werknemers aannemen om ze in mensonwaardige omstandigheden en aan mensonwaardige lonen te laten werken. Die praktijken zijn rampzalig voor die uitgebuite werknemers zelf, voor de sociale zekerheid en voor de jongeren die niet aan de bak komen op de arbeidsmarkt omdat ze zogezegd te duur zijn, en voor de bedrijven die wel eerlijk werken. Maatregelen tegen Schijnzelfstandigheid, het invoeren van het systeem van hoofdelijke aansprakelijkheid moeten deze concurrentievervalsing tegengaan. Vierde reden om voor dit akkoord te stemmen: i.p.v. de koopkracht aan te tasten vrijwaren we ze. Het behoud van de koopkracht is belangrijk voor de mensen, de gezinnen, maar ook voor onze hele economie.
7
De reden is logisch: minder koopkracht is ook minder consumptie en minder groei. En zo zouden we terecht komen in een vicieuze cirkel waar we op termijn allemaal slechter van worden. De koopkracht vrijwaren, doen we op verschillende manieren: 1., het behoud van de index. Daar heeft sp.a echt voor gevochten. Dit was een breekpunt voor ons. De index heeft ervoor gezorgd dat de Belgen de crisis minder fel gevoeld hebben dan elders. Schaf die af, en we organiseren de armoede en treffen onze economie recht in het hart. Terwijl niet de index op zich het probleem is maar wel de stijging van de prijzen. 2. Daarom komt er een strengere controle op prijsstijgingen . In de eerste plaats de energieprijzen, die al jaren veel te sterk stijgen. De CREG zal in de toekomst de mogelijkheid hebben om prijzen te blokkeren als ze in vergelijking met de ons omringende landen te hoog zijn. Eerlijke prijzen voor gas en elektriciteit zouden al een wereld van verschil maken voor mensen met een laag inkomen. En voor hen doen we nog extra inspanningen om hun koopkracht te verbeteren : ‐ We verhogen de laagste uitkeringen ‐ Voor de laagste en de middeninkomens stijgt ook de belastingvrije som, ze betalen minder belastingen in de toekomst Het bestrijden van de armoede is een van de absolute topprioriteiten voor sp.a.
8
Vandaar dat ook de besparingen en hervormingen in de gezondheidszorg worden niet afgewenteld op de patiënt. We geven nu teveel geld uit aan geneesmiddelen, die uitgaven kunnen omlaag als we kiezen voor goedkopere, maar even efficiënte varianten. En de erelonen van de specialisten kunnen ook omlaag zonder dat ze daar hun patiënten een mindere behandeling voor moeten geven. De patiënt wordt dus zelfs beter van deze hervorming. En collega’s er zijn niet alleen de sociaal‐economische hervormingen en dit is meteen de vijfde reden om voor dit akkoord te stemmen: Ik som nog drie belangrijke hervormingen op : 1. de bankensector Het gigantische succes van de staatsbon heeft twee dingen bewezen. Eén: dat mensen oprecht gevoelig zijn voor het argument dat ze met de staatsbon hun land een handje helpen. Twee: dat ze de banken niet meer vertrouwen. Ze verwachten dat de nieuwe regering orde op zaken stelt in het bankenlandschap. De banken zullen de komende jaren een hogere taks betalen. De logica zelve: wij hebben hen met z’n allen gered, het is niet meer dan normaal dat daar iets tegenover staat. Meer dan nu het geval is. We zijn meer dan vriendelijk genoeg geweest voor de grote banken. De CEO’s van de banken zullen geen bonussen meer krijgen zolang ze staatssteun krijgen. Er zijn er die dat populistisch vinden. Ik vind dat eerlijk.
9
sp.a heeft in dit akkoord maatregelen afgedwongen om te garanderen dat de spaarder niet de speelbal van de banken wordt. Als er nu nog een nieuwe financiële ramp dreigt, wordt de bank onmiddellijk opgesplitst in een zakenbank en een spaarbank. De overheid zal enkel nog borg staan voor die spaarbank en niet voor die miljarden waar de banken roekeloos mee op de beurs speelden. De klanten zullen ook beter weten waar ze aan toe zijn. De banken worden verplicht om elk spaarproduct en elke belegging een bepaalde code mee te geven, een duidelijke waarschuwing van het risico dat eraan verbonden is. Wie dan nog risico’s wil nemen, alles of niks wil spelen, kan dat nog altijd doen. Maar wie die risico’s niet wil nemen, zal ook niet meer achter zijn rug bedrogen worden door de bank. 2. de energiemarkt Electrabel maakt dankzij de overheid superwinsten met haar kerncentrales. Daar staat amper iets tegenover, behalve een enorme dosis arrogantie en eenzijdige prijsverhogingen. De nucleaire rente wordt nu verhoogd tot 550 miljoen euro. Maar, en dat is ook belangrijk, ‐ Electrabel moet ook een deel van zijn capaciteit verkopen. Zo komt er meer concurrentie op de energiemarkt. ‐ En zoals ik al zei zal de CREG de mogelijkheid hebben om in te grijpen in de hoogte van de prijzen. Iedereen weet dat de hoge energieprijzen steeds meer gezinnen en bedrijven in de problemen brengen, het is heel belangrijk om die in te dijken.
10
Een deel van de nucleaire rente die Electrabel betaalt, investeren we in groene energie. Dat is nodig, want we houden vast aan de kernuitstap. En tenslotte we hebben resoluut gekozen voor een fair en kordaat asiel‐ en migratiebeleid ‐ één persoon wordt bevoegd voor Asiel en Migratie. De genante toestanden van de voorbije jaren, waarbij twee of soms zelfs nog meer ministers voortdurend de bal doorkaatsten naar mekaar, hebben ons land veel schade aangericht. Zwartepieten met wanhopige asielzoekers, dat doe je gewoon niet. Nu is er één minister die alleen verantwoordelijk is voor het beleid, maar die tenminste ook dat beleid zelf kan uitstippelen en uitvoeren. Geen twee ministers die allebei hun verantwoordelijkheid niet durven nemen en die mekaar zo verlammen dat er uiteindelijk helemaal géén beleid wordt gevoerd. Daar komt nu verandering in. ‐ De asielprocedure wordt korter, asielzoekers weten sneller waar ze aan toe zijn en worden niet eindeloos in tergende onzekerheid gelaten. Ook in migratie worden de achterpoortjes gesloten en wordt fraude door gezinshereniging of met doktersbriefjes aangepakt. ‐ Opvang ‐ Materieel spreidingsplan: iedereen moet zijn verantwoordelijkheid nemen
11
‐ Nadruk op vrijwillig uitwijsbeleid Wie uiteindelijk niet aan die criteria voldoet en niet in België kan blijven, zal geholpen worden om terug te keren naar zijn land van herkomst. Dat gebeurt zoveel mogelijk op vrijwillige basis, maar moet sneller en efficiënter. Anders komt het hele migratiebeleid zo onder druk dat het op termijn niet meer houdbaar is. Migratie is een enorme troef voor een land, maar dan moet ze goed begeleid worden. Dan zijn harde beslissingen helaas onvermijdelijk. Harde, maar juiste beslissingen. ‐ Uitwisseling van gegevens ‐ Strijd tegen mensenhandel en sociale fraude België blijft vluchtelingen de kans geven om een nieuw leven op te bouwen, om hun dromen waar te maken. Maar hanteert daarvoor strengere criteria en pakt de misbruiken aan. Collega’s, Is het werk nu af? Nee, absoluut niet. Het klinkt misschien raar na 540 dagen, maar het werk begint pas. Collega’s, helaas is de legislatuur al bijna halfweg en we gaan hier dus veel werk hebben om dit lijvige regeerakkoord helemaal uit te voeren. Onze fractie zal dat alvast met veel enthousiasme en overtuiging doen, omdat we er vast van overtuigd zijn dat deze ‐ grote staatshervorming, ‐ moedige begroting en
12
‐ de essentiële hervormingen dé instrumenten zijn om onze welvaartstaat te versterken en te wapenen voor de toekomst. We moeten de komende 900 dagen tonen aan de rest van Europa dat het ‐ ook anders kan. ‐ Dat we een gigantische besparingsoefening kunnen maken, zonder ze af te wentelen op de werkende mensen en op de mensen die het nu al het moeilijkst hebben. ‐ Tonen dat we de armoede kunnen terugdringen in plaats van ze nog te verergeren. ‐ Tonen dat we de welvaartsstaat niet alleen in stand houden, maar ze zelfs versterken en verder uitbouwen. ‐ Tonen dat we perspectief blijven bieden aan de generaties na ons. Daar mogen ze ons binnen 2,5 jaar op afrekenen Het is een gigantische opdracht waar wij met veel enthousiasme aan zullen meewerken! Ik wens de eerste minister en zijn ploeg dan ook veel succes!
13
