SPANJE - GROTE KANSEN IN TIJDEN VAN DIEPGAANDE HERVORMINGEN Land in transitie De Spaanse economie staat voor uitdagingen, die door de Spaanse regering serieus worden opgepakt. Men is hard op weg om de bankensector weer gezond te maken, en we zien het vertrouwen van de financiële markten weer terugkeren. Het land is op weg naar stabiliteit en groei en verwacht wordt dat eind van dit jaar de trend van economische groei positief wordt. De drempel om de Spaanse markt te betreden is steeds lager geworden. Nederland kan via de export als één van de eerste profiteren als de wereldeconomie en in het verlengde hiervan de wereldhandel weer aantrekt. Het is daarom het goede moment om in Spanje zaken te doen en in deze transitie er bij te zijn. Bovendien heeft Nederland interessante technologie en diensten te bieden aan Spanje die de transitie kunnen ondersteunen. Spanje is een aantrekkelijke handelspartner Nederland en Spanje zijn al jarenlang hechte handelspartners. Net als in Nederland speelt handel van oudsher een belangrijke rol in de economie van Spanje. Spanje is de 7e exportbestemming van Nederlandse goederen, en de 11e importpartner. Voor Spanje is Nederland ook de 7e exportbestemming en tevens de 7e importpartner. De economische situatie heeft geen invloed gehad op deze posities in de handelsbetrekkingen. Spanje is de vijfde economie van de EU en de vierde van de eurozone. Het land is met bijna 47 miljoen inwoners en een BBP van ruim €1.000 miljard een interessante afzetmarkt voor Nederland. Daarbij komen jaarlijks 57 miljoen toeristen naar Spanje, die de afzetmarkt alleen maar vergroten. De afgelopen jaren is ontzettend veel geïnvesteerd in infrastructuur. Madrid en Barcelona behoren tot de tien grootste luchthavens van Europa. Het land bezit het meest uitgebreide hogesnelheidslijnnetwerk in Europa en, na China, het tweede wereldwijd. Daarnaast heeft Spanje het grootste autowegennetwerk van Europa en behoren de havens van Valencia en Algeciras tot de tien grootste van Europa. De cijfers bevestigen de aantrekkelijkheid. Spanje is met € 635 miljard wereldwijd de 7e ontvanger van directe buitenlandse investeringen. Nederland behoort met de derde plaats in de ranglijst al jaren tot de top van buitenlandse investeerders in Spanje. In Spanje zijn de arbeidskosten relatief laag en Spanje heeft een hoog opgeleide beroepsbevolking. Daarnaast heeft de ineenstorting van de bouwsector gezorgd voor lagere prijzen in de onroerend goed sector (o.a. huur bedrijfspanden). Ook dragen de structurele hervormingen die de Spaanse overheid heeft moeten doorvoeren zoals o.a. de flexibilisering van de arbeidsmarkt, bij aan het creëren van aantrekkelijk vestigingsklimaat voor buitenlandse bedrijven. Het handelstekort dat Spanje geniet is het laatste jaar aanzienlijk afgenomen. Dit houdt ook in dat het bedrijfsleven over het algemeen een meer open houding krijgt in het internationale handelsverkeer. Spanje is een aantrekkelijk land voor het Nederlandse bedrijfsleven en Nederlanders vinden makkelijk aansluiting bij de Spanjaarden. Nederlandse ondernemers zijn al zeer actief in heel Spanje, zij hebben een goede reputatie en zien dat de concurrentie compacter wordt en zij een competitief voordeel hebben. Brug naar Zuid-Amerika Veel Spaanse bedrijven, in de bouw- en infrastructuur, alsmede de telecommunicatiesector, zijn leidinggevend in Latijns-Amerika. Daarnaast heeft Spanje het grootste aantal verdragen voor het vermijden van dubbele belasting en voor de bescherming van investeringen. Veel Latijns-Amerikaanse bedrijven hebben hun hoofdkantoor voor de Europese markt in Spanje gevestigd, evenals veel Europese en Aziatische bedrijven hun hoofdkantoor voor Latijns-Amerika in Spanje hebben gevestigd. Nederlandse bedrijven met de ambitie om zaken te doen in Latijns-Amerika, bijvoorbeeld Colombia en Chili, kunnen risico’s beperken door zich in een eerste fase op Spanje te richten en op deze nabije markt de juiste basis te leggen voor export en/of investeringen overzees. Volop kansen Dienstensector
Spanje is een belangrijke afzetmarkt voor de Nederlandse diensten. Dit is zichtbaar met de exportwaarde, die in 2012 (periode jan-sept) met ruim 9% is gegroeid t.o.v. dezelfde periode in 2011. In de landentop van Nederlandse dienstenexport staat Spanje met een exportwaarde van ruim € 1,4 mld op de 10e plaats (jan-sept 2012) als afzetmarkt en qua groei in 2012 op de zesde plaats. Deze groeicijfers illustreren de goede mogelijkheden die er zijn voor Nederlandse exporteurs van diensten. Landbouw- en voedingsmiddelenindustrie Nederland en Spanje zijn van oudsher partners in de groenten-en fruitsector. In 2012 exporteerde Spanje ter waarde van ruim € 851 mln aan groenten en fruit naar Nederland, terwijl het voor meer dan € 91 mln importeerde. Spanje neemt vooral aardappelen, ananas en citroenen van Nederland af en levert aan Nederland voornamelijk tomaten, sla, sinaasappelen en mandarijnen. In 2012 was Nederland, na Brazilië, Frankrijk, Argentinië en de Verenigde Staten, het 5e land van import voor Spanje en was het de 4e bestemming van de Spaanse export, na Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Ondanks een duidelijk positieve handelsbalans ten gunste van Spanje blijft de Spaanse markt interessant voor Nederlandse exportbedrijven. Deze belangstelling voor Spanje werd nog eens zichtbaar tijdens de laatste editie van de groenten-en fruitbeurs Fruit Attraction, die in 2012 voor de vierde keer in Madrid werd gehouden. In slechts vier jaar is de aanwezigheid van Nederlandse bedrijven van slechts een paar in de beginjaren uitgegroeid tot ruim dertig in de laatste editie (zie foto).
Voor de meeste bedrijven waren de resultaten dusdanig bevredigend dat zij voorspelden dat er voor de volgende editie in oktober 2013 sprake zou kunnen zijn van een enorme toename van Nederlandse bedrijven op de beurs. De Nederlandse landbouwsector beschikt over specifieke kenmerken waar Spanje bewondering voor heeft. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de frequentie waarmee de huidige Spaanse Minister van Landbouw, Voedsel en Milieu, Miguel Arias Cañete, in zijn interventies het vermogen van Nederlandse boeren aanhaalt om zich te verenigen in coöperaties. Het duurzame gebruik van de productiemiddelen wordt door Spaanse producenten ook gezien als een duidelijk concurrentievoordeel ten gunste van de Nederlanders. Ditzelfde geldt eveneens voor diverse aspecten op het gebied van logistiek. Spanje ziet het wetenschappelijk onderzoek dat gericht is op het oplossen van de problemen van de sector als een inzet van de Nederlandse overheid tot rationeel gebruik van overheidsmiddelen en particuliere middelen. Een duidelijke indicatie van de gunstige positie van Nederland is de Nederlandse Dag in Almeria, die al meer dan 15 jaar door de ambassade wordt georganiseerd en die nog steeds kan blijven rekenen op de volle steun van de Nederlandse bedrijven. Tijdens deze dag wordt onder andere een seminar georganiseerd met speciale thema’s, waar Nederland graag in Spanje invloed zou willen uitoefenen. De laatste jaren zijn bijvoorbeeld thema’s gekozen zoals de hervorming van de Gemeenschappelijke Marktordening voor Groenten en Fruit, duurzaam energiebeheer en eisen voor kwaliteit en traceerbaarheid in de tuinbouwsector. Aan deze bijeenkomsten nemen zowel autoriteiten uit Den Haag (in 2008 woonde zelfs MP Balkenende de dag bij) als Nederlandse en Spaanse sprekers deel. Voor 2013 is de Nederlandse dag voorzien in de maand juni, met een grote kans dat staatssecretaris
Dijksma kan deel nemen. In de groenten- en fruitsector zal, zonder twijfel, de samenwerking nog lang voortduren. Milieu - Water/afval Op het gebied van milieu is water een belangrijk thema. Spanje kampt in bepaalde gebieden, voornamelijk het oosten en zuiden, met een structureel watertekort. Daarnaast ligt het waterverbruik in het land boven het EU-gemiddelde. De agrarische sector verbruikt ca. 70% van het beschikbare water in Spanje. Deze situatie heeft de markt van ontziltingsinstallaties een impuls gegeven. Desondanks zijn er geen Spaanse bedrijven die zich toeleggen op de fabricatie van membranen, die nodig zijn om het water te ontzouten. Wel zijn er buitenlandse fabrikanten met commerciële vertegenwoordiging in Spanje. De bouw van nieuwe installaties en de noodzaak tot het vervangen van bestaande membranen bieden afzetmogelijkheden aan Nederlandse bedrijven. Om aan de nationale doelstellingen uit het Kyoto Protocol te kunnen voldoen, dient Spanje de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Daarnaast moet Spanje nog een slag maken om te voldoen aan de Europese richtlijnen op het gebied van afvalverwerking. Het gaat hierbij m.n. om recycling en hergebruik van vast stedelijk afval. Concrete kansen voor Nederlandse bedrijven in de milieusector liggen voornamelijk bij sorteersystemen, de behandeling en het beheer van afval, de verwerking van gebuikte auto’s, bandenrecycling, de behandeling van vervuilde grond en de biologische afbraak van mest. Duurzame energie/smart grids Op het gebied van duurzame energie behoort Spanje tot één van de wereldleiders. De subsidies op de productie van duurzame energie zijn echter recent teruggeschroefd door de Spaanse overheid waardoor investeringen hierin voor financiële instellingen en investeringsfondsen minder aantrekkelijk zijn geworden. Echter, op het gebied van technologische ontwikkeling zijn er legio kansen voor Nederlandse bedrijven die samenwerking zoeken. De technologische en R&D centra die zich bezig houden met energie uit duurzame bronnen zijn toonaangevend. Spanje is wereldwijd de grootste producent van thermische zonne-energie, de 4e van windenergie (2e van Europa) en tevens de 4e wereldwijd van fotovoltaïsche zonne-energie. Aan de andere kant is er binnen de energiesector aandacht voor Smart Grids, ofwel slimme energienetwerken. Smart Grids nemen een essentiële rol in bij de transformatie van de functionaliteiten van de huidige transport- en distributienetwerken van elektriciteit, en dragen bij aan het bereiken van de 20-20-20-doelstellingen van de EU. De automobielsector is van groot belang voor de Spaanse economie. In het segment van autoonderdelen wordt veel in R&D geïnvesteerd. Deze industrie wordt gekenmerkt door het hoog technologisch niveau en innovatie. De ontwikkeling van elektrische (en hybride) auto’s, waarvoor verschillende binnenlandse en buitenlandse autofabrikanten al hebben aangegeven die in Spanje te zullen fabriceren, biedt kansen. De ontwikkeling van Smart Grids is ook van groot belang voor het succes van het elektrisch rijden. Biotechnologie Mede dankzij een nauwe en groeiende samenwerking tussen de publieke sector en het bedrijfsleven op het gebied van onderzoek en ontwikkeling heeft de biotechnologische sector in Spanje de afgelopen jaren een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Het aantal bedrijven dat actief is in de biotechnologie is sterk toegenomen en de omzet in de sector is verveelvoudigd. Spanje heeft zich hierdoor kunnen positioneren als een dynamisch land wat betreft de ontwikkelingen binnen de biotechnologie. Voor Nederlandse bedrijven liggen er vooral mogelijkheden in de samenwerking met Spaanse researchcentra (kennisuitwisseling), deelname in onderzoeksprogramma's en de financiering van lokale biotechnologiebedrijven. Bovendien is de biotechnologische markt in Spanje zeer toegankelijk voor het Nederlandse MKB, vanwege het grote aantal spelers van relatief klein formaat. ICT Op het gebied van ICT heeft Spanje de afgelopen tien jaar een grote groei doorgemaakt. Spanje is één van de landen met de meeste mobiele telefoons per hoofd van de bevolking. De lagere consumentenvraag n.a.v. de economische crisis en daaruit voortvloeiende strijd van mobiele telefonie en breedband aanbieders om klanten te behouden, hebben gezorgd voor een hevigere concurrentie binnen sector en een daling van de prijzen. Daarnaast is het aantal virtuele netwerkproviders snel toegenomen. Een ontwikkeling die noodzakelijk was gezien de relatief hoge prijzen van mobiele
telefoniediensten waar de Europese Commissie Spanje al op alerteerde in 2009. Aanbieders dienen zich te onderscheiden door prijs- of productdifferentiatie. Hiervoor is zeker nog voldoende ruimte in Spanje. Vermeldenswaardig is ook dat het wereldcongres voor mobiele netwerken ‘Mobile World Congress’ in Barcelona plaatsvindt. Tijdens de laatste editie in februari vond met medewerking van de economische afdeling van de Nederlandse ambassade en het Netherlands Business Support Office een succesvolle netwerkbijeenkomst plaats voor de Nederlandse ondernemers op de beurs. Ook de Spaanse overheid is hard op weg steeds meer diensten digitaal aan te bieden. Daarnaast wordt er vooruitgang geboekt bij het implementeren van ICT-toepassingen in het onderwijs en de gezondheidszorg en is er een groei binnen de e-commerce sector. De eerder genoemde aantrekkelijkheid van Spanje voor het Nederlandse bedrijfsleven, geldt zeker ook voor deze sector, bijv. voor de oprichting van nearshore-centra, met de relatief lagere kosten voor arbeid en vastgoed, en de risico’s t.o.v. outsourcing naar Aziatische landen zijn beperkter vanwege bijvoorbeeld de fysieke nabijheid en minder grote cultuur- en tijdsverschillen. De sectoren die we de revue hebben laten passeren vanwege de vraag/behoefte uit Spanje, vinden goede aansluiting op de sterkte kanten van Nederland, zoals die ook zijn beschreven in het topsectorenbeleid van de Nederlandse overheid. Ook sectoren zoals de creatieve industriesector, bijvoorbeeld de gamingsector en design, bieden volop kansen voor Nederlandse bedrijven. Een land met kleurrijke regio’s Spanje telt 17 autonome regio en 2 autonome steden. Er zijn verschillen in landschap, bevolkingsdichtheid, welvaart en koopkracht tussen deze regio’s en soms in taal en (zaken)cultuur. Baskenland, Catalonië en Madrid behoren volgens Eurostat tot de rijkste regio’s van Europa. De overheden van de 'comunidades autónomas' hebben vergaande bevoegdheden, die in andere landen bij de centrale overheid berusten. Wet- en regelgeving (benodigde vergunningen/af te handelen administratieve formaliteiten, etc.) kunnen per regio verschillen. De Spaanse overheid is hard bezig om deze afwijkende administratieve lastendruk voor het bedrijfsleven te vereenvoudigen en gelijk te trekken via het wetsontwerp inzake de garantie van markteenheid (Ley de Garantía de la Unidad de Mercado). Bij initiëren van activiteiten op de Spaanse markt is het belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de mogelijkheden en de eventuele verschillen tussen regio’s. De economische afdeling van de ambassade kan u desgewenst van informatie voorzien. Zie ook het kader in dit artikel www.handelmetspanje.com. Economische dienstverlening Ambassade Bedrijven kunnen een beroep doen op het Spaanse netwerk van de ambassade in Madrid, de honorair consulaten en het Netherlands Business Support Office (NBSO) in Barcelona. Zowel voor het beantwoorden van vragen, die relevant zijn voor handel, investeringen en samenwerking als voor het leggen van contacten. Op de verschillende niveaus binnen de ambassade worden diensten aan het Nederlandse bedrijfsleven verleend. Onze ambassadeur, Kees van Rij, is sinds zijn aantreden in augustus 2012, verschillende keren met Spaanse ministers gaan praten om problemen in de ondernemingsactiviteiten van Nederlandse bedrijven aan te kaarten.
Links: Cornelis van Rij, ambassadeur van Nederland in Spanje Rechts: José Manuel Soria, Spaanse minister van Industrie, Energie en Toerisme Ook organiseert de ambassadeur regelmatig netwerkbijeenkomsten voor het Nederlandse en Spaanse bedrijfsleven. Het economisch cluster van de ambassade in Madrid met handel- en landbouwmedewerkers en het NBSO in Barcelona ondersteunen het Nederlands bedrijfsleven in respectievelijk Spanje en Catalonië/Aragon. WWW.HANDELMETSPANJE.COM - Het Digitale Handelskantoor van Nederland in Spanje Op Handelmetspanje.com bieden het economisch cluster van de ambassade en het NBSO gezamenlijk een ondernemersplatform voor de ondersteuning bij het uitvoeren van activiteiten in Spanje. Bij Handelmetspanje.com kunnen Nederlandse ondernemers terecht voor: •
Algemene informatie over Spanje en de Spaanse economie;
•
Informatie over exporteren naar en vestiging in Spanje
•
Lijsten van bedrijven in Nederland en in Spanje;
•
Een netwerk van Nederlandse ondernemers in Spanje;
•
Het plaatsen van advertenties en vacatures;
•
Het doen van handelsaanvragen;
•
Een overzicht van belangrijke evenementen en bijeenkomsten.
Wij nodigen u uit het portal te bezoeken en er actief gebruik van te maken.
Kees van Rij-Ambassadeur HMA Madrid Patricia van Bentum-Hoofd Economische Afdeling HMA Madrid Mariska Schaap- Handelsmedewerker HMA Madrid Tineke Zwitser-Landbouwraad HMA Madrid
