3.12. Scan Deurne breed
1.
Samenvatting
Mensen wonen graag in Deurne.. Inwoners uit Deurne zijn graag bereid om iets voor een ander te doen, maar liever niet structureel. Het lijkt of hulpvragers en hulpbieders elkaar niet altijd goed weten te vinden. De uitdaging is om dit beter te organiseren. Stichtingsbesturen en verenigingen ingen zijn actief om hun organisatie toekomstbestendig te maken. Soms wordt aangegeven dat enige mate van ondersteuning hierbij wenselijk is. Bestuursleden van stichtingen en verenigingen geven aan dat het steeds moeilijker wordt word om aan vrijwilligers te komen, terwijl de vraag naar vrijwillige inzet steeds meer toeneemt. Het is de uitdaging om de (potentiële) vrijwilliger centraal te stellen en zodoende meer mensen aan te spreken zich als vrijwilliger in te zetten voor een bestuur, vereniging of een ander. Formele en informele netwerken worden geacht steeds meer met elkaar samen te werken. Bij de huidige voorbereidingen van de opstart van de wijkgerichte samenwerkingsverbanden, nwerkingsverbanden, analoog aan de gebiedsteams, is hier aandacht voor. Kansen zijn er nog bij het vroegtijdig signaleren van eenzaamheid, armoede oede en hulpbehoevende ouderen en het invulling geven van buurthulp.
2.
Demografische gegevens
2.1 Inwonersaantal Deurne heeft 31.771 inwoners (incl. in de inwoners uit het buitengebied)
2.2 Gegevens Deurne totaal Leeftijdsopbouw 12000 9941
Samenstelling huishoudens
10000 8000 6000
6787
6111
4933 3998
4000
38% 27%
Eenpersoons Tweepersoons
2000
35%
Huishoudens met kinderen
0 0 t/m 14 15 t/m 24 25 t/m 44 45 t/m 64 65 jaar en jaar jaar jaar jaar ouder
1
2.3 Aantal mantelzorgers en mantelzorgontvangers (Bron: GGD Brabant-Zuidoost)
Totaal
Bevolkingsomvang 2012
20-64 jaar
65+
18.700
5.400
% mantelzorgers
30%
15%
15%
Aantal mantelzorgers
3.615
2.805
810
% mantelzorgontvangers
15%
2%
13%
Aantal mantelzorgontvangers
1.076
374
702
Totaal
20-64 jaar
65+
17.900
6.900
30%
15%
15%
3.720
2.685
1.035
Prognose bevolkingsomvang 2020
% mantelzorgers
Aantal mantelzorgers
= +3% t.o.v. 2012
% mantelzorgontvangers
15%
2%
13%
Aantal mantelzorgontvangers
1.255
358
897
= + 17% t.o.v 2012
2
2.4 Aantallen dementerenden (Bron: GGD Brabant-Zuidoost) 2013
2015
Prognose 2020
Prognose 2030
Totaal
472
674
944
Alleenwonend
191
278
373
1.884
2.590
Mantelzorgers voor dementerenden
1.571
2.5 Armoede, eenzaamheid, vraag naar zorg (Bron: GGD Brabant-Zuidoost) 1 op de 4 personen heeft moeite met rondkomen 20 - 64 jaar =14% 65+ = 9% Ca. 10% van de kinderen groeit op in armoede Ca. 45% is eenzaam of ernstig eenzaam Eenzaamheid neemt toe bij het ouder worden 1 op de 4 volwassenen wil info over de WMO voorzieningen, maar weet niet waar die te krijgen
2.6 Sociale cohesie (Bron: GGD Brabant-Zuidoost) 62% voelt zich verantwoordelijk voor buurt 35% van de inwoners ervaart lage sociale cohesie in de buurt 80% van kinderen is lid van een vereniging 60 % van volwassenen is lid van een vereniging 65% van de ouderen bezoekt groepsbijeenkomsten
3
2.7 Conclusies en aanbevelingen op basis demografische gegevens
In 2020 is het aantal mantelzorgontvangers, in de groep 65+, gegroeid met ca. 200. Tegelijkertijd neemt het aantal mantelzorgers ook toe, opnieuw binnen de groep 65+. Het is dus de verwachting dat juist de groep 65-plussers in de toekomst steeds zwaarder wordt belast m.b.t mantelzorgtaken.
De wijkscans laten zien dat mensen wel voor een ander zorgen (veelal praktisch), maar dat dit meestal voor familieleden is. Daarnaast laten de cijfers van de GGD zien dat de verantwoordelijkheid voor de buurt groot is. Dit biedt voor de toekomst kansen om de druk op mantelzorg te verlichten door meer zorg vanuit de buurt te organiseren bijvoorbeeld d.m.v. buurthulpprojecten. Dit vraagt eveneens om een aanpak van de reeds geconstateerde vraagverlegenheid.
Dementie is een groeiend probleem. Ondersteuning dichtbij huis aan de dementerenden en de ondersteuning van hun mantelzorgers vraagt om structurele aandacht en een aanpak.
Dit geldt ook voor de problematiek van eenzaamheid en armoede. Deze thema’s treffen grote groepen inwoners (waaronder een grote groep alleenstaanden) en het verdient aanbeveling om deze problematieken in gezamenlijkheid met alle partners aan te pakken. De gemeente kan hierin het voortouw nemen.
4
3.
Deurne in beeld
3.1. Netwerk
5
3.2 Verenigingen, organisaties, sleutelfiguren Uit de interviews blijkt: Sfeer, ondernemerschap en zelfredzaamheid
We merken dat veel bestuursleden nog niet gewend zijn om vraaggericht te werken of dat zij het moeilijk vinden om zich te richten op nieuwe en (nog) onbekende doelgroepen. Binnen de dorpen Helenaveen, Liessel, Neerkant, Vlierden, Walsberg en Zeilberg signaleren we een hoge mate van zelfstandigheid, initiatief en lokale bundeling van krachten en kwaliteiten. Hierbij wordt de gemeente in veel gevallen gezien als samenwerkingspartner. Binnen de wijken Heiakker, Deurne-West, Koolhof, St. Jozefparochie signaleren we in veel gevallen een meer afwachtende houding richting de gemeente. In een aantal wijken (Centrum, West, Koolhof) zien we saamhorigheid en verbondenheid vooral op geografisch gebied (straat, complex) of per doelgroep(senioren). Daar zijn ook (zeer) actieve buurtverenigingen. Er is nauwelijks tot geen samenwerking tussen de stichtingsbesturen en/of verenigingen onderling. Op het gebied van voorzieningen en accommodaties signaleren we een zekere mate van onderlinge concurrentie. Er wordt in veel gevallen over de grenzen van de eigen wijk gekeken. De Stichtingsbestuurders en beheerders van accommodaties weten dat het belangrijk is om de financiële huishouding goed op orde te hebben en om goede toekomstplannen te hebben. Niet alle besturen kunnen dit gemakkelijk realiseren. Besturen en vrijwilligers zijn vaak verknocht aan en sterk verbonden met hun “eigen” accommodaties. Ze zijn er trots op. Een aantal verenigingen is op zoek naar een grotere of beter passende accommodatie (KBO Centrum, wijkraad Koolhof). Men is hierover al in gesprek met de gemeente. Wet -en regelgeving kunnen doorgang van initiatieven belemmeren (Liessel: Sinterklaasintocht en kermis) of nieuwe initiatieven vertragen (dagopvang West en Liessel). We horen regelmatig dat er in het verleden vaker scans en inventarisaties zijn uitgevoerd, waar vervolgens niets mee is gebeurd.
Vrijwilligers
Verenigingen en stichtingen noemen een tekort aan vrijwilligers, zowel voor bestuursfuncties als voor andere werkzaamheden. Door dit tekort aan vrijwilligers wordt het steeds moeilijker om activiteiten te organiseren. Risico is dat er in de toekomst minder activiteiten georganiseerd worden. Veel bestuursleden geven aan dat ‘men’ (de gemeente) onvoldoende ziet en waardeert wat zij doen. Men heeft de indruk dat steeds meer vrijwilligers gevraagd worden voor voorheen betaalde arbeidsplaatsen (bijvoorbeeld in zorg en in groenvoorziening).
6
3.3 Bewoners Uit de interviews met de wijkbewoners blijkt: Sfeer, voorzieningen en zelfredzaamheid “Wij zijn trots op de spontaniteit en de ‘zorg voor elkaar’ in ons dorp”
Men is tevreden over de primaire voorzieningen. Armoede en eenzaamheid worden breed genoemd, maar vaak niet herkend. Georganiseerde activiteiten sluiten niet altijd aan bij de behoeften van de wijkbewoners. Anderstaligen zijn niet altijd “aangesloten” op hun buurt of wijk. Er zijn weinig activiteiten die de 12+ jeugd aanspreken.
Vrijwilligerswerk
Veel mensen zorgen voor een ander. Het betreft meestal kleine klussen voor de naaste familie. Mensen zijn best bereid om (meer) kleine klussen voor een ander uit te voeren, maar men geeft aan daar niet voor gevraagd te worden. Redenen om geen vrijwilligerswerk te doen zijn: toenemende (regel)druk, verwachtingen en privé-verplichtingen. Men wil geen langdurige verplichtingen.
Zorg en ondersteuning •
Mensen maken zich zorgen of ze wel oud kunnen worden in hun wijk. Deze zorg wordt veroorzaakt door het idee dat Wmo voorzieningen als huishoudelijke hulp en persoonlijke verzorging worden afgebouwd. De vergrijzing neemt toe, met name in de buitengebieden van Deurne. Men maakt zich zorgen over beginnend dementerenden in relatie tot langer zelfstandig blijven wonen. Er zijn vele niveaus van mantelzorg die gegeven worden. Van simpele klussen (boodschappen, tuinonderhoud) tot complexe zorg (persoonlijke verzorging, medische zorg). Niet iedereen die zorgt voor een ander vindt zich mantelzorger; “Ik doe regelmatig boodschappen met mijn zus of maak een wandeling met haar. Ik ben toch geen mantelzorger……” Inloopspreekuren voor zorg en ondersteuning worden matig bezocht.
7
4.
Lasten, zorgen, vragen en kansen
In onderstaande tabel staat een uitwerking van de lasten, zorgen, vragen en kansen op basis van de signalen die we in (bijna) heel Deurne tegenkwamen.
Lasten, zorgen, vragen en kansen
Hoe aan te pakken?
Wie is/zijn aan zet?
Vrijwilligerscollege, http://www.lerenmetlev.nl/vrijwilligerscollege/ Is de plek waar actieve burgers en (potentiele) vrijwilligers kennis, vaardigheden en talenten met elkaar delen.
Aanbod blijven actualiseren en uitbreiden
LEVgroep
Stichtingsbesturen en verenigingen zoeken naar toekomstbestendige scenario’s.
Maatwerkondersteuning op gebied van (onderlinge) samenwerking, financiën, accommodaties, nieuwe verantwoordelijkheden
Besturen Gemeente LEVgroep
Wet- en regelgeving
Communicatie en voorlichting
Gemeente
Partijen blijven betrekken bij de voortgang van de wijkscans
Concrete actie en terugkoppeling per wijk organiseren
LEVgroep Gemeente
Er is een tekort aan vrijwilligers
Perspectiefwissel bewerkstelligen: niet de activiteit, maar de vrijwilliger centraal stellen
Besturen/verenigingen LEVgroep
Vrijwilligerswerk “als dagbesteding” is nieuwe ontwikkeling
Speciaal voor deze doelgroepen (van bv. MEE , ORO, de Participatiewet) vrijwilligersvacatures organiseren, en begeleiding op de (vrijwilligers)werkplek middels opgeleide vrijwilligers organiseren
LEVgroep
Vrijwilligers (-organisaties ) voelen zich niet gewaardeerd
Waarderen van vrijwilligers
Gemeente LEVgroep
Vrijwilligers nemen plek in van betaalde arbeidsplaatsen
Vastleggen in beleid wat regel is bij bv. participatiewet, tegenprestatie naar vermogen etc.
Gemeente
8
Lasten, zorgen, vragen en kansen
Hoe aan te pakken?
Wie is/zijn aan zet?
Activiteiten worden slecht bezocht
Perspectiefwissel bewerkstelligen: niet de activiteit, maar de wijkbewoner centraal stellen
Verenigingen LEVgroep
Armoede en eenzaamheidbestrijding
Versterken signaalgevoeligheid van burgers, vrijwilligers, professionals Aandacht voor de buitengebieden en de (mogelijk verborgen) eenzaamheid
Gemeente LEVgroep
Ouderen maken zich, soms ten onrechte, zorgen over de vraag of ze wel in hun eigen wijk kunnen blijven wonen i.v.m. afnemende zorg
Communicatie en voorlichting om de onterechte zorgen weg te nemen
Gemeente
Er komen steeds meer ouderen; Hulpbehoevende ouderen in beeld krijgen/houden
Versterken signaalgevoeligheid van burgers, vrijwilligers, professionals
Gemeente KBO Huisarts Thuiszorg LEVgroep Stg. SGD
Er zijn zorgen over beginnend dementerenden in relatie tot zelfstandig blijven wonen
Communicatie en voorlichting Versterken signaalgevoeligheid van burgers, vrijwilligers, professionals
Gemeente LEVgroep
Communicatie en voorlichting Preventieplan Mantelzorgbeleid Dag van de Mantelzorg Waarderen mantelzorgers
Gemeente LEVgroep
Voorkomen van overbelaste mantelzorgers
Niet iedere mantelzorger herkent zich in het begrip
Communicatie en voorlichting
Gemeente LEVgroep
Burgers vragen elkaar niet om hulp bij problemen, uitgezonderd praktische zaken
Vraagverlegenheid opheffen
Gemeente LEVgroep
Inloopspreekuren voor zorg en ondersteuning worden matig bezocht
Alternatieven zoeken om bij aan te sluiten
Gemeente LEVgroep
9
Lasten, zorgen, vragen en kansen
Hoe aan te pakken?
Wie is/zijn aan zet?
Zorgorganisaties
Verbinding anderstaligen met buurt/wijk
Taalmaatjesproject opzetten en daarvoor vrijwilligers werven en scholen
LEVgroep
In beeld krijgen en houden van (bijzondere) doelgroepen: zorgmijders, ex-GGZ patiënten, multiproblem gezinnen, etc.
Binnen het wijknetwerk organiseren dat zij in beeld zijn en blijven
Gemeente LEVgroep Gebiedsteams ORO
De lokale blaadjes worden goed gelezen. DMG media groep heeft veel bereik.
Inzetten als communicatiemiddel
Gemeente LEVgroep
5.
Acties en planning
Beschrijving van de mogelijkheden Deurne breed de eigen kracht beter te benutten. En de kansen waar voorzieningen en dienstenaanbod efficiënter en effectiever ingezet kunnen worden.
Actie
Stappen
Vrijwilligerscollege is onderdeel van de reguliere dienstverlening van LEVgroep
Is gerealiseerd http://www.lerenmetlev.nl/vrijwilligerscollege/
Toekomstbestendig maken verenigingen en stichtingsbesturen
Toetsen of ondersteuning gewenst is Vragen inventariseren Vrijwilligerscollege inzetten; indien mogelijk groepsgewijs om van elkaar te leren en samenwerking te versterken. Indien nodig individuele ondersteuning.
Bv. via het Vrijwilligerscollege
Data plannen en uitnodiging versturen
In gesprek met de (potentiële) vrijwilliger(s) Markt of vrijwilligerscafé organiseren, samen met vrijwilligersorganisaties/verenigingen met leuke vacatures, info enz. Verenigingen werken meer samen bij werven en behoud van vrijwilligers Vrijwilligerscollege, bv. cursus werven bestuursleden, meer vrijwilligers in korte tijd meedenken met verenigingen over: samenwerken onderling – tips en adviezen
Bijeen brengen van relevante informatie wet- en regelgeving Terugkoppelmomenten per wijk organiseren Uitbreiden vrijwilligersbestand
Tijdpad
Komende maanden, 2015
10
Actie
Stappen
Vrijwilligersklussen op maat matchen met vraag naar klussen door de doelgroep die voorheen gebruik maakte van dagbesteding
Plan van aanpak maken Begroting maken Go/no go
Ruimte creëren voor (nieuwe) initiatieven om vrijwilligers te waarderen
Plan maken
Vraagverlegenheid verminderen door ontmoetingen te stimuleren
Interventie bepalen bv buurthulp doe je zo Reikwijdte bepalen Go/no go Beleid uitdragen en voorlichting verzorgen
Uitvoeren thema bijeenkomsten m.b.t veranderingen Wmo
Afstemmen welke info wordt verstrekt Aantal bijeenkomsten plannen lokale media gebruiken Samenwerking met: Gebiedsteam Buro Sociale Raadslieden Buurtvereniging Bond van Gehandicapten Seniorenraad KBO Gemeente
Dementievriendelijke gemeente bewerkstelligen
Aandacht voor dit propleem en acties uitzetten Mantelzorgcollege: “Partners van dementerenden”
Aanbod voor mantelzorgers
Aanbod en mogelijkheden communiceren Preventieplan maken Mantelzorgcollege Dag van de Mantelzorg, wijkgericht in Vlierden, Liessel, Helenaveen en Neerkant. Overige wijken centraal.
Initiëren taalmaatjesproject
Plan maken Begroting maken Go/no go
Partijen bij elkaar brengen om stappen m.b.t signaleren kwetsbare ouderen, eenzaamheid, armoede te bespreken
Afspraak inplannen Plan van aanpak ontwikkelen
Uitleggen dat vrijwilligerswerk geen arbeidsmarktverdringing is
Tijdpad
werven vrijwilligers – jongeren betrekken – stagiaires inzetten – tips om vrijwilligersvacatures op te splitsen, zodat er meer klussen met een kop en een staart komen onderzoeken of er “evenementvrijwilligers” geworven kunnen worden
2016
11
Actie
Stappen
Tijdpad
Samenwerkingsverband met kernpartners opzetten, zodat de bijzondere doelgroepen in beeld zijn en blijven Regelmatig input leveren aan de lokale blaadjes en aan DMG media groep
organiseren
doorlopend
12
