Sociale Monitor Ede December 2015

Sociale Monitor Ede December 2015

Sociale Monitor Ede December 2015

Uitgave December 2015 Gemeente Ede, afdeling Strategie & Onderzoek Bestuurlijk opdrachtgever: G. Ligtelijn-Bruins, wethouder Ambtelijk opdrachtgever: Iet van Slageren, clustermanager WPI Ambtelijk opdrachtnemer: Sylvia Soeterboek, kennisadviseur Strategie en Onderzoek Samenstelling en redactie Sylvia Soeterboek, Mariska Roodbeen-Mattijssen en Ester Hilhorst

INHOUDSOPGAVE 1.

Samenvatting .................................................................................. 2

2.

Inleiding .......................................................................................... 7 2.1. Aanleiding .....................................................................................................7 2.2. Doel...............................................................................................................7 2.3. Proces...........................................................................................................8 2.4. Relatie met andere verantwoording-/informatie documenten.......................9 2.5. Leeswijzer ...................................................................................................10

3.

Karakterisering van Ede ............................................................... 11 3.1. Achtergrondkenmerken Ede ....................................................................... 11 3.2. Leefbaarheid en veiligheid in de wijken......................................................13

4.

De Nuldelijn................................................................................... 15 4.1. Inleiding.......................................................................................................15 4.2. Vrijwilligerswerk en mantelzorg ..................................................................15 4.3. Deelname aan het maatschappelijk leven..................................................17

5.

Werk, Participatie, Inkomen en minimabeleid ............................. 18 5.1. Inleiding.......................................................................................................18 5.2. Ondersteuning naar werk ...........................................................................19 5.3. Bijstandsuitkeringen....................................................................................20 5.4. Schuldhulpverlening ...................................................................................22 5.5. Toekenningen regelingen minimabeleid .....................................................22 5.6. Samenhang tussen regelingen minimabeleid.............................................24 5.7. Klachten Cluster Werk, Participatie en Inkomen incl wmo .........................24

6.

WMO .............................................................................................. 25 6.1. Inleiding.......................................................................................................25 6.2. Sociaal Teams.............................................................................................25 6.3. Maatwerkondersteuning .............................................................................26 6.4. Voortgangsrapportages Wmo.....................................................................30 6.5. Cliëntervaring..............................................................................................31

7.

Jeugd, Onderwijs en Veiligheid .................................................... 33 7.1. Inleiding.......................................................................................................33 7.2. Karakteristieken Jeugd Ede........................................................................33 7.3. Educatie en voortijdig schoolverlaten .........................................................34 7.4. Preventieve ondersteuning jeugd (incl. CJG) .............................................35 7.5. Hulp en ondersteuning rondom opgroeien en opvoeden (incl veiligheid) ..36 7.6. Jeugdzorg ...................................................................................................37 7.7. Voortgangsrapportages Jeugd ...................................................................39 7.8. Cliëntervaring..............................................................................................39

8.

Meervoudig gebruik van regelingen ............................................. 40

9.

Afschaling van zorg naar nuldelijn ............................................... 41

Bijlage 1: Kengetallen leefbaarheid en veiligheid per wijk................ 42 Bijlage 2: Bronnen en definities.......................................................... 43

Sociale Monitor Ede december 2015

1

1.

SAMENVATTING

De Sociale Monitor Ede geeft op hoofdlijnen een integraal inzicht in de stand van zaken, de ontwikkelingen en de (maatschappelijke) effecten op het brede sociaal domein in Ede. De monitor dient daarbij als signaleringsinstrument voor de gemeenteraad, ter facilitering en ondersteuning van haar kaderstellende en controlerende taak. Hierbij worden, naast het zorggebruik binnen de drie decentralisaties en de ervaringen hiermee, ook de nuldelijn en andere taakvelden van de gemeente in beeld gebracht. Voorbeelden hiervan zijn educatie, preventieve (opvoedings)ondersteuning en minimabeleid . Hierdoor wordt een integraal beeld mogelijk. De Sociale Monitor heeft als doel op hoofdlijnen inzicht te geven in: de sociale situatie van inwoners in Ede en veranderingen die hierin optreden maatschappelijke effecten van gemeentelijk sociaal beleid (zoals ook opgenomen in de programmabegroting en in nota’s) en maatschappelijke ontwikkelingen binnen deze beleidsvelden ontwikkelingen in het (meervoudige) gebruik van ondersteuning/zorg (jeugd en Wmo) verschuiving van gebruik van ondersteuning (afschaling naar nuldelijn) ervaringen van cliënten met ondersteuning in het sociaal domein ontwikkelingen op het gebied van (arbeids)participatie i.r.t. de Participatiewet Voor de Sociale Monitor wordt geen extra onderzoek uitgevoerd. Er wordt gebruik gemaakt van bestaande gegevens die regulier beschikbaar komen, waardoor geregeld actualisatie mogelijk is en trends gevolgd kunnen worden. De gegevens zijn bijvoorbeeld afkomstig uit (interne) registratiesystemen, landelijke onderzoeken, registraties en monitors en van regulier gemeentelijk onderzoek. Ook worden relevante gegevens uit de gemeentelijke Monitor Sociaal Domein (KING/VNG) hergebruikt. Ten slotte worden samenvattingen opgenomen van voortgangsrapportages Wmo en Jeugd, en van klantervaringsonderzoeken. Na een tussenrapportage in januari ligt er nu een eerste papieren versie van de Sociale Monitor Ede. Veel gegevens zijn nog niet compleet of komen pas komend jaar beschikbaar; deze worden opgenomen in de volgende versies, samen met de doorontwikkeling van de Sociale Monitor. Door het nog ontbreken van een aantal gegevens, kan op dit moment nog niet aan alle doelstellingen worden voldaan. Zo zijn gegevens over daadwerkelijk verstrekte (maatwerk)voorzieningen Wmo en jeugd nog niet compleet, omdat er sprake is van (nog) onvolledige facturering door aanbieders. Als alternatief voor de verstrekte voorzieningen is hier (voorlopig) gekozen voor het in beeld brengen van het aantal geïndiceerde (maatwerk)voorzieningen. Aansluiting bij de Gemeentelijke Monitor Sociaal Domein van KING/VNG (zorg/ondersteuningsgebruik drie decentralisaties) wordt gewaarborgd. Gegevens hieruit worden zoveel mogelijk geïntegreerd in de sociale monitor Ede. Ook is Ede actief betrokken bij de landelijke ontwikkeling van deze gemeentelijke monitor van KING/VNG. Daarnaast wordt aansluiting gewaarborgd bij de Programmabegroting. Zo zijn maatschappelijke effecten en kernindicatoren uit de Pb in de Sociale Monitor Ede opgenomen, waardoor gezorgd wordt voor een éénduidig systeem van informatievoorziening aan de raad. De Sociale Monitor Ede kan hierbij gezien worden als een inhoudelijke verdiepingsslag (op hoofdlijnen) op de sociale thema’s van de Programmabegroting. Ten behoeve van de ontwikkeling van de sociale monitor is vanuit de verschillende fracties een werkgroep samengesteld. Deze werkgroep Sociale Monitor heeft een centrale rol gespeeld in de keuze van de thema’s en de invulling van de monitor. Ook bij de doorontwikkeling blijft deze werkgroep betrokken. De Sociale Monitor Ede zal twee keer per jaar verschijnen. De doorontwikkeling vindt plaats binnen het geheel van sturing en verantwoording binnen het sociaal domein. Hierin worden ook de kwartaalgesprekken/voortgangsrapportages meegenomen met daarbij aansluiting aan de Programmabegroting en de informatiepiramide (paragraaf 2.4). Hierna worden de belangrijkste bevindingen per hoofdstuk beschreven.

2

Gemeente Ede

Samenvatting

Karakterisering van Ede e

De gemeente Ede heeft ruim 111.000 inwoners en is daarmee de 24 gemeente van Nederland. Vergeleken met Nederland wonen er in Ede iets meer jeugdigen (0-19 jaar) en gezinnen met kinderen en iets minder eenpersoonshuishoudens. Relatief weinig Edenaren zijn van niet-westerse afkomst. De gemiddelde huishoudensinkomens in Ede liggen hoger dan landelijk. Daarnaast is het aandeel huishoudens met een laag inkomen lager dan landelijk. Van de Edenaren werkt tweederde; iets meer dan landelijk. Ede heeft ook een relatief lage werkloosheid. Sinds 2012 neemt het aantal WW-uitkeringen toe. Het aantal Edenaren in de WW is sinds 2011 meer dan verdubbeld. Het aantal personen in de bijstand neemt de laatste jaren ook toe, volgend op de toename van de WW. Ruim driekwart van de Edenaren voelt zichzelf gezond. Dat is vergelijkbaar met landelijke cijfers. Ten opzichte van 2010 is het aantal mensen dat vrijwilligerswerk doet en/of mantelzorger is, toegenomen. Inwoners van de gemeente Ede waarderen de leefbaarheid in hun buurt gemiddeld met een 7,4. Dit is vrijwel stabiel sinds 2005 en vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde. Een klein deel ervaart veel overlast. Een op de vijf voelt zich wel eens onveilig in de eigen buurt. Wijken en dorpen De ervaren leefbaarheid en veiligheid in de dorpen ligt op een hoger niveau dan gemiddeld in Ede. Op veel indicatoren scoren de dorpen minimaal 20% beter dan het Edese gemiddelde. Van de wijken in Ede Stad scoren Kernhem en de Rietkampen op slechts één onderdeel slechter dan het Edese gemiddelde, namelijk op ervaren overlast van groepen jongeren. Het aantal woninginbraken is afgenomen in de gemeente Ede . Ten opzichte van eerdere metingen neemt de eenzaamheid in een aantal wijken van Ede Stad toe en in de dorpen af. Het gevoel van onveiligheid daalt in Kernhem, Buitengebied Ede-Stad, Bennekom en Lunteren. De inwoners van de dorpen zijn minder positief dan in de vorige meting over hoe hun buurt zich ontwikkelt, maar op dit punt nog altijd positiever dan de gemiddelde Edenaar.

De Nuldelijn Iets minder dan de helft van de Edenaren geeft aan vrijwilligerswerk te doen. Er is in 2013 geen duidelijke behoefte aan extra ondersteuning van vrijwilligers. In 2014 is 19% van de Edenaren mantelzorger (minimaal eens per week), een aanzienlijke toename ten opzichte van 2008 (11%). De belasting van de mantelzorgers is de afgelopen jaren toegenomen. In 2008 voelde 5% van de mantelzorgers zich (tamelijk) zwaar belast en in 2014 is dat 10%. Tweederde van de Edenaren kent het Steunpunt Mantelzorg. De bekendheid is de laatste jaren sterk toegenomen en de waardering voor het steunpunt is goed. Bijna de helft van de inwoners ervaart in enige mate een belemmering om deel te nemen aan het maatschappelijke leven (2014). De meeste belemmeringen ervaren zij op het gebied van lichamelijke gezondheid en van financiën. 14% van de Edenaren voelt zich soms eenzaam. 36% van de Edenaren is bereid iemand in de buurt te helpen; 22% heeft iemand in de buurt geholpen. Ook is het verantwoordelijkheidsgevoel voor de buurt aanzienlijk groter dan de daadwerkelijke inzet tot nu toe. Er lijkt dan ook potentie te zijn om extra mensen te mobiliseren om actief te worden in de buurt.

Werk, Participatie, Inkomen en minimabeleid Ondersteuning naar werk Alle bijstandsgerechtigden krijgen een inschaling van hun mogelijkheden om uit te stromen. Vervolgens wordt een passende voorziening aangeboden, zoveel mogelijk gericht om mensen toe te leiden naar (bij voorkeur regulier) werk. Voor wie nog niet kan werken is meedoen naar vermogen aan de orde (participatieplekken). Zo zijn van januari tot september 2015 171 klanten geplaatst op een re-integratietraject en zijn 72 klanten geplaatst op participatieplekken (bijvoorbeeld begeleid vrijwilligerswerk). Verder zijn er 45 mensen opgenomen in het doelgroepenregister voor mensen met een arbeidsbeperking die niet zelfstandig het wettelijk minimumloon kunnen verdienen. Daarmee blijft de omvang van de groep achter bij de verwachting van 150 klanten. Dit komt omdat het UWV hiervoor indiceert op basis van ziekte en gebrek en niet op loonwaarde. Daardoor komen bijstandsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt niet in aanmerking voor het doelgroepenregister, terwijl ze wel een loonwaarde van <100% kunnen hebben.


3

Samenvatting Bijstandsuitkeringen Sinds 2013 is het aantal huishoudens met een bijstandsuitkering toegenomen met ruim 400. De grootste stijging vond plaats onder alleenstaanden. Mogelijk komen alleenstaanden na werkloosheid sneller in aanmerking voor een bijstandsuitkering, omdat ze geen partner hebben met inkomen of vermogen. In 2015 neemt het aantal bijstandsgerechtigden nog steeds toe, maar het valt op dat zowel de instroom als de uitstroom vrij sterk afneemt. Het aantal mensen dat nieuw instroomt lijkt zich te stabiliseren, maar is nog steeds hoger dan voor 2013. Daarbij neemt het aantal mensen dat langer dan drie jaar een uitkering ontvangt, toe. Het lijkt dat de afstand tot de arbeidsmarkt voor meer mensen groter wordt, wat de uitstroom naar werk bemoeilijkt. Schuldhulpverlening Het aantal meldingen en afgehandelde aanvragen schuldhulpverlening is in 2014, na een jarenlange stijging, gedaald en lijkt in 2015 verder af te nemen. Minimabeleid Het aantal toegekende doelgroepregelingen en individuele bijzondere bijstand stijgt in 2015 als gevolg van nieuwe regelingen. Het aantal huishoudens dat dergelijke regelingen ontvangt lijkt echter niet te stijgen, wat kan betekenen dat het aantal toegekende regelingen per huishouden stijgt. Samenhang tussen regelingen Er waren in 2014 132 huishoudens in Ede die naast een bijstandsuitkering ook gebruik maakten van bijzondere bijstand/minimaregelingen en daarnaast van budgetbeheer. Dit aantal is hoger dan in 2013. Klachten Er zijn in 2014 63 klachten bij de gemeente gemeld: 25 gingen over Inkomen en Schuldhulpverlening, 15 over Werk en Participatie en 15 over de Wmo.

Wmo Van januari tot oktober 2015 is het aantal inwoners (enigszins) gedaald dat een indicatie heeft gekregen voor: huishoudelijke hulp (met ook een daling van het gemiddeld aantal uur), individuele begeleiding , persoonlijke verzorging, kortdurend verblijf en beschermd wonen. Het aantal inwoners met een indicatie voor groepsbegeleiding is licht gestegen. Over het aantal cliënten met een indicatie voor een hulpmiddel zijn nog geen gegevens beschikbaar. Hulp bij het huishouden Op 1 oktober 2015 hadden ruim 2.200 Edenaren een indicatie voor huishoudelijke hulp (HH). Hierbij is sprake van een lichte afname sinds januari 2015. Iets meer dan de helft van deze mensen heeft een indicatie van meer dan 2 uur per week. Van de Edenaren die een herindicatie hebben gehad, heeft iets minder dan de helft een lagere indicatie HH ontvangen dan voorheen. Het gemiddelde aantal uur HH is gedaald van 3,5 uur in juli 2014 naar 2,7 uur per week in oktober 2015. Groepsbegeleiding, individuele begeleiding en persoonlijke verzorging Ruim 500 Edenaren hebben op 1 oktober 2015 een indicatie voor groepsbegeleiding ontvangen en bijna 1.000 Edenaren een indicatie voor individuele begeleiding. Terwijl het aantal indicaties voor individuele begeleiding iets afneemt, neemt het aantal indicaties voor groepsbegeleiding toe. Dit kan een (eerste) aanwijzing zijn voor substitutie, afschaling van zorg. Het aantal Edenaren met een indicatie voor persoonlijke verzorging neemt ook af. Dit kan verklaard worden doordat deze dienstverlening steeds meer verschuift richting de Wet Langdurige Zorg en Zorgverzekeringswet. Kortdurend verblijf en beschermd wonen Het aantal Edenaren met een indicatie kortdurend verblijf is in 2015 sterk gedaald naar 2 personen. Hieronder valt ook respijtzorg, waarbij mantelzorgers (tijdelijk) ontlast worden. De daling van kortdurend verblijf wordt o.a. veroorzaakt doordat veel instellingen gestopt zijn met een aanbod voor kortdurend verblijf. Dit is niet gewenst. Daarom heeft de gemeente onlangs aan zorgaanbieders gevraagd voorstellen te doen hoe dit aangepakt kan worden. Ook het aantal inwoners (regionaal) met een indicatie beschermd wonen is gedaald. De reden hiervan is (nog) niet bekend.

4

Gemeente Ede

Samenvatting Over-/onderuitputting budgetten Uit de kwartaalgesprekken met de 20 grootste aanbieders over het eerste half jaar 2015 zijn nog geen harde conclusies te trekken. Wel lijkt d.m.v. schattingen, de door de aanbieders geprognosticeerde omzet m.b.t. Zorg in Natura (ZIN) binnen de gemaakte afspraken te passen. Beschermd wonen blijft naar verwachting binnen het budget (100%). Een onderuitputting wordt verwacht voor Wmo (extramuraal) (95%), PGB’s, Extramurale Wmo en Beschermd wonen (77%) en Hulp bij het huishouden (incl. PGB’s) (88%). Cliëntervaring De gemeente Ede heeft, vooruitlopend op een verplicht onderzoek in 2016, eind 2015 een cliëntervaringsonderzoek uit laten voeren onder 33 Wmo-cliënten (en 16 mantelzorgers). Ongeveer de helft van de geïnterviewde personen ervaart het maatwerkgesprek tussen de cliënt en gemeente als prettig. Een aantal personen heeft het gesprek als negatief ervaren, bijvoorbeeld vanwege de bejegening tijdens het gesprek. De informatievoorziening rondom het gesprek was duidelijk en ook de uitgebreide kennis en expertise van de Wmo-consulenten werd genoemd. Wel werd opgemerkt dat er niet altijd een brede uitvraag plaatsvindt. Ook waren veel cliënten en mantelzorgers onbekend met de mogelijkheid van een onafhankelijke cliëntondersteuner, mantelzorgondersteuning en de Sociaal Teams. De gemeente heeft inmiddels de aanbevelingen omgezet naar gerichte vervolgacties om e.e.a. te verbeteren.

Jeugd, Onderwijs en Veiligheid De situatie waarin de Edese jeugd opgroeit is over het algemeen gunstig. Zij groeien minder vaak dan landelijk op in een gezin met een uitkering, jongeren zijn minder vaak werkloos, er zijn relatief minder Edese kinderen met een handicap en er zijn minder kinderen in jeugdzorg. Ook komen Edese jongeren minder vaak voor de rechter en zijn er minder verdachten van een misdrijf onder de jongeren dan landelijk gemiddeld. Het aantal meldingen van kindermishandeling laat een dalende trend zien, waar landelijk sprake was van een stijging. Edese kinderen hebben wel vaker dan landelijk laag opgeleide ouders, waardoor zij mogelijk vaker met een achterstand aan het onderwijs beginnen. Deze kinderen vallen onder de doelgroep voor voorschoolse en vroegschoolse educatie (VVE). Enkele ontwikkelingen in Ede: Educatie en voortijdig schoolverlaten - Het aantal doelgroepkinderen (kinderen met laag opgeleide ouders) dat deelneemt aan voor- en vroegschoolse eductieprogramma’s neemt toe. In 2014 was dat 75%, het streven is dat in 2015 100% hieraan deelneemt. - Er waren 9 ‘’thuiszitters’’ op het voortgezet onderwijs en 0 op het primair onderwijs op 1 juni 2015. - Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters neemt in Ede de afgelopen jaren af en ligt lager dan landelijk. Preventieve ondersteuning en hulp en ondersteuning rondom opgroeien en opvoeden - Het aantal verwijzingen van jongeren naar HALT neemt toe, maar ligt wel onder het landelijk gemiddelde. - Er worden steeds meer vragen gesteld aan het Centrum voor Jeugd en Gezin. - Het aantal jeugdbeschermingsmaatregelen is in 2014 licht gedaald t.o.v. 2013. Jeugdzorg - Het rapportcijfer dat cliënten jeugdzorg geven voor de hulp die zij ontvangen is in Ede (een 7,6) gemiddeld hoger dan landelijk (een 7,4). - Het aantal jeugdigen met één of meer indicaties voor jeugdzorg (met en/of zonder verblijf) stijgt in de loop van 2015 van 1632 in januari naar 1981 in oktober. Wanneer binnen deze periode wordt gekeken, blijkt de stijging in het eerste en tweede kwartaal het grootst te zijn; in het derde kwartaal vlakt dit af, vooral doordat de instroom van jeugdigen met een indicatie voor jeugdzorg zonder verblijf in het derde kwartaal afneemt. De uitstroom van jeugdigen met een indicatie jeugdzorg zonder verblijf neemt in het derde kwartaal ook af, maar in mindere mate. - Het aantal jeugdigen met een indicatie voor jeugdzorg met verblijf is in 2015 vrij stabiel, rond de 270. In het derde kwartaal stromen wel iets mee jeugdigen uit dan in. De absolute aantallen zijn laag, maar de kosten per cliënt in jeugdzorg met verblijf zijn hoog. Hierdoor kan een kleine afname in aantallen, een relatief grote afname in kosten betekenen. - De toename van het aantal indicaties jeugdzorg zonder verblijf is in het derde kwartaal afgevlakt. Dit kan een aanwijzing zijn van afschaling binnen jeugdzorg (ambulantisering), wat een belangrijk onderdeel is van de transformatiedoelstelling.


5

Samenvatting Over-/onderuitputting budgetten Uit de rapportage ‘’kwartaalrapportage Jeugd FoodValley Q3 2015’’ komt het volgende naarvoren: - In Ede is sprake is van een onderuitputting van het beschikbare budget. Het totale beschikbare budget voor Ede bedraagt 27,5 miljoen. De prognose voor 2015 op basis van 3 kwartalen laat een overschot zien van 3,9 miljoen. - Ten opzichte van de overige gemeenten heeft Ede relatief minder GGZ-cliënten. - Binnen de oude AWBZ is een sterke daling te zien, die voor het grootste deel te verklaren is door cliënten die eind 2014 voor de WLZ hebben gekozen. De overige daling binnen de AWBZ lijkt te komen door inzet van de Sociaal Teams waarbij het de vraag is of dit duurzame inzet is of uitgestelde zorgvraag. - Bij Jeugd en Opvoedhulp is de daling in de ambulante zorg nog niet in verhouding is met de toename in budget voor de lokale teams. Er is wel een daling te zien in het aantal ambulante cliënten. De overige zorgvormen lopen in lijn met de verwachting. - Binnen de GGZ is duidelijk een groei te zien ten opzichte van 2013: zowel het aantal clienten als de gemiddelde behandeltijd is toegenomen. Dit was al het beeld over 2014 voor de regio FoodValley en lijkt nu verder toe te nemen.

Meervoudig gebruik van regelingen In 2012 hebben 6.789 Edese huishoudens gebruik gemaakt van een regeling uit het cluster Welzijn en Zorg, 2.150 huishoudens van een regeling Jeugdzorg en 9.020 huishoudens van een regeling Arbeidsparticipatie (een uitkering zoals Wwb, WW, Wao). In totaal maakten 15.240 huishoudens gebruik van één of meerdere regelingen. - Ruim 2.700 huishoudens maakten in 2012 gebruik van regelingen uit meer dan één cluster. Dit is ongeveer 18% van alle huishoudens in Ede. - 130 huishoudens in Ede maakten gebruik van regelingen uit alle drie de clusters. Dit zijn de huishoudens waar sprake is van meervoudige problematiek en waar het gebruik van verschillende regelingen hoog is. - De grootste samenloop is tussen de clusters Welzijn en Zorg en arbeidsparticipatie. 2.030 huishoudens in Ede hebben zowel gebruik gemaakt van een regeling op het gebied van arbeidsparticipatie (een uitkering) als van een regeling op het gebied van welzijn en zorg. - 390 huishoudens met een uitkering uit het cluster arbeidsparticipatie maakten ook gebruik van een regeling jeugdzorg en bij 160 huishoudens was er zowel sprake van een regeling jeugdzorg als een regeling in het kader van welzijn en zorg.

Afschaling van zorg naar de nuldelijn Met de gegevens die op dit moment beschikbaar zijn, is het nog niet mogelijk een compleet beeld te geven van afschaling binnen de zorg. Enkele eerste bevindingen worden hieronder beschreven. Wmo Binnen de Wmo zien we met de huidige cijfers al wel het volgende: terwijl het aantal inwoners met een indicatie voor individuele begeleiding iets afneemt, neemt het aantal indicaties voor groepsbegeleiding toe. Dit kan een (eerste) aanwijzing zijn voor substitutie, afschaling van zorg. Een uur individuele begeleiding is duurder dan een dagdeel groepsbegeleiding (dagopvang). Dit betekent overigens niet automatisch dat de zorg hiermee goedkoper wordt. Hiervoor is het ook nodig om het aantal geïndiceerde uren en dagdelen per week te bekijken. Zo is één uur individuele begeleiding is goedkoper dan 2 dagdelen groepsbegeleiding. Dit zal in de toekomst ook in beeld gebracht kunnen worden (met verbetering van het factureren door aanbieders). Jeugdzorg Binnen jeugdzorg zien we in 2015 een toename van het aantal jeugdigen met een indicatie voor jeugdzorg zonder verblijf en in het derde kwartaal een lichte afname van het aantal jongeren met een indicatie voor jeugdzorg met verblijf. Dit zou een aanwijzing kunnen zijn van een vorm van afschaling binnen jeugdzorg. De absolute aantallen zijn laag, maar de kosten per cliënt in jeugdzorg met verblijf zijn hoog. Hierdoor kunnen kleine veranderingen in aantallen relatief grote veranderingen in kosten betekenen.

6

Gemeente Ede

2.

INLEIDING

2.1. AANLEIDING Op diverse plekken binnen de gemeentelijke organisatie is behoefte aan een overkoepelend beeld van de ontwikkelingen op het sociaal domein. Dit is als project opgepakt door wethouder G. Ligtelijn-Bruins als bestuurlijk opdrachtgever. De clustermanager I. van Slageren is de ambtelijk opdrachtgever en kennisadviseur S. Soeterboek de ambtelijk opdrachtnemer. De Sociale Monitor Ede geeft op hoofdlijnen een beeld van de meest actuele stand van zaken en ontwikkelingen in Ede op het gebied van het brede sociaal domein. Daarbij wordt breder ingestoken dan de decentralisaties vanuit de rijksoverheid (jeugdzorg, Wmo en participatie). De Sociale Monitor Ede wil, naast de drie decentralisaties, ook een beeld geven van het welbevinden van Edenaren, de ontwikkelingen in de nuldelijn (waaronder vrijwilligerswerk en mantelzorg) en van ontwikkelingen in het gemeentelijke minimabeleid en van bijvoorbeeld de ervaren leefbaarheid in wijken. Primaire doelgroep van de Sociale Monitor Ede is de gemeenteraad. De Sociale Monitor Ede faciliteert en ondersteunt de gemeenteraad bij de uitvoering van haar kaderstellende en controlerende bevoegdheid. Om aansluiting bij de behoeften van de raad te waarborgen, is een werkgroep ingesteld met vertegenwoordiging vanuit alle fracties. Deze werkgroep heeft in het hele ontwikkeltraject een actieve rol vervuld bij het maken van keuzes voor de invulling van de monitor. In figuur 2.1 zijn de verschillende, door de werkgroep gekozen thema’s en hun onderlinge samenhang weergegeven. De thema’s zijn hierbij ook gerelateerd aan de programma’s binnen de Programmabegroting. In de paragraaf ‘’proces’’ wordt nader ingegaan op de totstandkoming van deze figuur. Figuur 2.1 Thema’s binnen de Sociale Monitor Ede, hun onderlinge samenhang en relatie met programma’s in de Programmabegroting.

Sociale monitor Ede Werk, Inkomen en scholing - Decentralisatie Participatiewet - Minimabeleid - Deelname aan betaald werk

Maatschappelijke ondersteuning - Decentralisatie Wmo/AWBZ - Eenzaamheid ouderen - Omvang ambulant wonen - Vrijwilligers en mantelzorgers

Landelijke sociale monitor/ 3 decentralisaties

Veiligheid -Veiligheidsbeleving -Leefbaarheid wijken Achtergrondgegevens inwoners Ede

Participatiewet

WMO

Jeugdzorg

AWBZ

Educatie en jeugd - Decentralisatie Jeugd - Taal achterstanden - Vroegtijdig schoolverlaten - Passend onderwijs - Jeugdzorg/Crisissituaties

Thema overstijgend of binnen meerdere programma’s: - Afschaling zorggebruik 2,1,0e lijn - Cliëntervaring -Afstemming wijkteams/soc. Teams - Stapeling van gebruik regelingen

2.2. DOEL Sociale Monitor Ede december 2015

7

De Sociale Monitor Ede geeft de gemeenteraad inzicht in de stand van zaken en in ontwikkelingen op het brede sociaal domein in Ede. De Sociale Monitor Ede geeft op hoofdlijnen een integraal inzicht in de stand van zaken, de ontwikkelingen en de (maatschappelijke) effecten op het brede sociaal domein in Ede. De monitor dient daarbij als signaleringsinstrument voor de gemeenteraad, ter facilitering en ondersteuning van haar kaderstellende en controlerende taak. Het geeft op hoofdlijnen inzicht in: 1. de sociale situatie van inwoners in Ede en veranderingen die hierin optreden 2. maatschappelijke effecten van gemeentelijk sociaal beleid en maatschappelijke ontwikkelingen binnen deze beleidsvelden (hierbij zijn ook maatschappelijke effecten uit de Programmabegroting opgenomen) 3. ontwikkelingen in het (meervoudige) gebruik van ondersteuning/zorg (jeugd en Wmo) 4. eventuele verschuiving van gebruik van ondersteuning (afschaling naar nuldelijn) en knelpunten. 5. ervaringen van cliënten met ondersteuning in het sociaal domein 6. ontwikkelingen op het gebied van (arbeids)participatie in relatie tot de Participatiewet

2.3. PROCES Bij de start van de ontwikkeling van de Sociale Monitor Ede is een werkgroep Sociale Monitor geformeerd met een vertegenwoordiging vanuit alle fracties uit de gemeenteraad. In het ontwikkelproces heeft de werkgroep steeds een actieve rol vervuld. Zo heeft de werkgroep een centrale rol gespeeld in de keuze van de thema’s en de invulling van de monitor. Voor de invulling is onder andere per thema een keuze gemaakt voor de belangrijkste indicatoren. Het is niet altijd eenvoudig om steeds keuzes te maken uit een groot aantal indicatoren die allemaal relevant zijn. Toch heeft de werkgroep dit steeds zonder problemen opgepakt. Dit heeft geleid tot concrete keuzes en een gezamenlijk traject met de gemeente waaraan iedere deelnemer een bijdrage heeft geleverd. Daarnaast is tijdens het traject regelmatig overlegd met de inhoudelijk deskundige beleidsmedewerkers, die voor feedback en input hebben gezorgd (bijvoorbeeld maatschappelijke effecten, doelstellingen). Daarnaast waren verschillende medewerkers betrokken bij de aanlevering van relevante gegevens (zoals cluster WPI) en het aanleveren van gegevens uit andere bronnen (afdeling Strategie en Onderzoek). In januari 2015 is een tussenrapportage van de Sociale Monitor Ede met de eerste twee thema’s verschenen. Deze is besproken in een informatieve bijeenkomst van de gemeenteraad. Figuur 2.1 geeft de keuze van de werkgroep weer van thema’s die in de Sociale Monitor Ede opgenomen moeten worden. Daarin is ook de relatie met de programma’s in de programmabegroting (werk, inkomen en scholing, educatie en jeugd, veiligheid, maatschappelijke ondersteuning) in beeld gebracht. Daarnaast zijn maatschappelijke effecten uit de programmabegroting overgenomen in de Sociale Monitor en hebben deze gediend als basis voor de keuze van de indicatoren door de werkgroep. Daarbij zijn ook kernidicatoren uit de programmabegroting meegenomen. Zo is aansluiting met de programmabegroting gewaarborgd. Dit blijven we ook doen bij de ontwikkeling van de nieuwe opzet van de programmabegroting. Er is voor gekozen alleen indicatoren in de Sociale Monitor Ede op te nemen waarvoor periodiek al gegevens verzameld worden. Er is dus geen extra onderzoek nodig voor het vullen van de Sociale Monitor Ede. Dit houdt wel een zekere beperking in van de keuzemogelijkheden, maar hiermee wordt optimaal gebruik gemaakt van de veelheid aan gegevens die al beschikbaar zijn of komen binnen en buiten Ede. In principe is er voor gekozen geen financiële gegevens op te nemen in de Sociale Monitor Ede, omdat daar de reguliere P&C-cyclus voor bedoeld is. Maar op hoofdlijnen wordt hier wel wat over opgenomen in de samenvattingen van de voortgangsrapportages Wmo en jeugd. Dit zijn rapportages van kwartaalgesprekken met de belangrijkste aanbieders, waarin de stand van zaken wordt beschreven m.b.t. de uitvoering van de Wmo, de Jeugdwet en Participatiewet en de (financiële) afspraken die daarover met de gecontracteerde aanbieders gemaakt zijn. Deze zijn nog niet allemaal beschikbaar voor deze versie van de Sociale Monitor Ede, maar naar verwachting wel voor de volgende versie. Dit geldt ook voor veel andere gegevens. Een voorbeeld is het aantal cliënten dat gebruik maakt van ondersteuning (verstrekte maatwerkvoorzieningen). Dit is nog niet bekend, omdat de bron hiervan de facturatie van aanbieders is. Zodra deze op orde is, worden ook deze gegevens opgenomen. Als voorlopig alternatief nemen we nu het aantal indicaties op. Dit is niet gelijk aan het aantal verstrekkingen, omdat dit niet altijd verzilverd wordt, maar het geeft wel een beeld.

8

Gemeente Ede

Sommige indicatoren worden minder vaak gemeten, en dus ook minder vaak geactualiseerd. De Sociale Monitor Ede is een groeimodel. Er komen indicatoren bij en er zal ook wat uit gaan. De ontbrekende gegevens worden aangevuld en geactualiseerd. Het sociaal domein is een terrein dat volop in ontwikkeling is. Dit geldt ook voor de gegevens die op dit gebied verzameld kunnen worden. Eén van de gebruikte bronnen is de gemeentelijke Monitor Sociaal domein van de VNG/KING (alleen drie decentralisaties). Deze is eind 2015 voor het eerst verschenen. Deze versie is echter nog sterk in ontwikkeling en bevat alleen nog (beperkte) gegevens uit het eerste kwartaal 2015 en ook met een beperkte betrouwbaarheid. Voor de Sociale Monitor Ede hebben we recentere gegevens beschikbaar en alternatieven die betrouwbaarder zijn gebruikt. We volgen de landelijke ontwikkelingen op de voet en integreren meer gegevens uit de gemeentelijke monitor van VNG/KING in de Sociale Monitor Ede zodra deze cijfers compleet en betrouwbaar zijn. Vervolg De Sociale Monitor Ede komt twee keer per jaar uit. Het kan gezien worden als een groeidocument. Hierbij worden telkens zoveel mogelijk (ontbrekende) cijfers toegevoegd, huidige cijfers geactualiseerd en nieuwe indicatoren die beschikbaar komen, toegevoegd. Daarnaast zal aansluiting bij de (nieuwe) Programmabegroting gewaarborgd worden. Wellicht is een digitale versie van de Sociale Monitor een optie. Ook nieuwe gegevensbronnen worden in de toekomst gebruikt. Ook moet nog aandacht worden besteed aan het interpreteren en verbinden van conclusies i.s.m. inhoudelijk deskundige beleidsmedewerkers. De doorontwikkeling zal plaatsvinden binnen de ontwikkeling van de gehele informatievoorziening van het sociaal domein. Binnen de informatiepiramide (fig. 2.2) zijn diverse bouwstenen in ontwikkeling. Bij de verdere ontwikkeling hiervan, waaronder de sociale monitor, wordt gezorgd voor een doorontwikkeling in onderlinge samenhang. De werkgroep Sociale Monitor blijft betrokken bij de doorontwikkeling van de Sociale Monitor.

2.4. RELATIE MET ANDERE VERANTWOORDING-/INFORMATIE DOCUMENTEN Informatie/verantwoordingspiramide De Sociale Monitor Ede geeft op hoofdlijnen een overzicht van de sociale ontwikkelingen in Ede en is bedoeld als signaleringsinstrument voor de gemeenteraad. Daarmee heeft de Sociale Monitor Ede een plaats boven in de informatie/verantwoordingspiramide (zie figuur 2.2). In de informatie/verantwoordingspiramide is van boven naar beneden een toenemende mate van detailniveau van de gegevens te zien. De Sociale Monitor Ede wordt gevuld met kerngegevens die lager in de piramide verzameld (en ook gebruikt) worden. De bronnen van deze gegevens zijn divers en worden zowel landelijk als lokaal regulier verzameld. Zo zijn de kerngegevens in het hoofdstuk Werk, Participatie en Inkomen afkomstig uit bronnen als managementrapportages WPI, dashboard WPI, Economische monitor Ede en Atlas Sociale Voorzieningen van het UWV. Nuldelijnsgegevens zijn veelal afkomstig uit de Leefbaarheidsmonitor Ede (een enquête onder inwoners van Ede). Binnen de piramide kan de Sociale monitor - en in beknoptere vorm, de samenvatting - gezien worden als een soort dashboard van een auto waarop wijzigingen in sociale ontwikkelingen in Ede zichtbaar worden. De sociale monitor dient als een signaleringsinstrument op hoofdlijnen voor de gemeenteraad, waarbij het noodzakelijk is dat er een basis van operationele gegevens onder ligt (onder de ‘’motorkap’’) die nadere duiding kan geven aan de resultaten op het dashboard. Deze gegevens zijn aanwezig op het operationeel niveau van de gemeente (college, beleid, uitvoering). Als de resultaten van de sociale monitor daar aanleiding toe geven kan de raad het college dan ook verzoeken om opvallende trends in de sociale monitor nader te duiden. Dit kan door deze trends te onderbouwen aan de hand van meer gedetailleerde gegevens die op operationeel niveau verzameld worden. Dus als er een ‘’lampje gaat branden of een meter uitslaat‘’ in het dashboard van de raad, kan het college zorgen dat ‘’onder de motorkap’’ wordt gezocht naar gedetailleerde informatie op operationeel niveau over de achtergrond of over de verklaring van deze signalen. Komend jaar wordt ook de informatie ‘’onder de motorkap’’ in relatie tot het meten van maatschappelijke effecten voor en door de verschillende beleidsvelden geoptimaliseerd.


9

Gemeentelijke Monitor Sociaal Domein van KING/VNG Landelijk wordt door KING/VNG een gemeentelijke Monitor Sociaal Domein gemaakt met (in de toekomst) o.a. gegevens over het gebruik van zorg en ondersteuning binnen de drie decentralisaties. De Sociale Monitor Ede sluit hierop aan waarbij gegevens zoveel mogelijk worden hergebruikt en geïntegreerd in de Sociale Monitor Ede. Daarnaast is Ede actief betrokken bij de landelijke ontwikkeling van deze gemeentelijke Monitor Sociaal Domein van KING/VNG. Programmabegroting Ede Daarnaast is er een relatie en wordt gezorgd voor aansluiting tussen de Sociale Monitor Ede en de Programmabegroting Ede (en de andere P en C-producten). In de huidige Sociale monitor zijn bijvoorbeeld maatschappelijke effecten en kernindicatoren uit de Pb in de Sociale Monitor Ede opgenomen waardoor gezorgd wordt voor een éénduidig systeem van informatievoorziening aan de raad. Ook in de doorontwikkeling van de Programmabegroting wordt gezorgd dat aansluiting gewaarborgd blijft. De Sociale Monitor Ede kan in dit kader gezien worden als een inhoudelijke verdiepingsslag (op hoofdlijnen) op de sociale thema’s van de Programmabegroting.

Figuur 2.2 Informatie/verantwoordingspiramide en de plaats van de Sociale Monitor Ede daarin

Informatie/verantwoordingspiramide

Verticale verantwoording

Rijk

Horizontale verantwoording

Kaderstellende en controlerende Raad bevoegdheid

College

- Landelijk ontwikkelde monitor SD - Kwartaalrapportage WPI - Verantwoording zorgaanbieders - Wijkprofielen - Leefbaarheidsmonitor

lni tai de

Beleid en management

Aanbieders, uitvoering gemeente

au ve

Operationele sturing, beheersing en verantw.

nd me ne toe

Uitvoerende bevoegdheid

Enkele voorbeelden van verantwoording en informatie en de plaats in de piramide: - Kwartaalrapportages aanbieders - Sociale monitor Ede - Economische monitor - Programmabegroting - Jaarrekening

- Dashboard WPI - Managementrapportages - Beleidsevaluaties - Kwartaalrapportages aanbieders - VerantwoordingsAfspraken met aanbieders - (Interne) management rapportages van aanbieders t.b.v. interne kwaliteit en BV

2.5. LEESWIJZER Het volgende hoofdstuk geeft een algemene karakterisering van inwoners van de gemeente. De hoofdstukken 4, 5, 6 en 7 vormen het hart van de Sociale Monitor Ede. Hierin komen de indicatoren aan bod die iets zeggen over achtereenvolgens de Nuldelijn (hoofdstuk 4) Werk, Participatie, Inkomen en minimabeleid (hoofdstuk 5), Wmo (hoofdstuk 6) en Jeugd, Onderwijs en Veiligheid (hoofdstuk 7). In deze vier hoofdstukken wordt ingegaan op de beleidsdoelstellingen en daarna volgen de indicatoren. Per hoofdstuk worden de paragrafen zoveel mogelijk geordend van nuldelijn naar intensieve ondersteuning. Daarna volgen cliëntervaringen. Hoofdstuk 8 bevat een analyse van meervoudig gebruik van regelingen, dat wil zeggen of cliënten gebruik maken van meerdere regelingen binnen het sociaal domein. Hoofdstuk 9 is een eerste verkenning naar de mate waarin afschaling van zorg plaatsvindt naar de nuldelijn.

10

Gemeente Ede

3.

KARAKTERISERING VAN EDE

3.1. ACHTERGRONDKENMERKEN EDE Op de volgende pagina staat een overzicht van diverse achtergrondkenmerken op het gebied van bevolking, huishoudens, inkomen, arbeidsparticipatie, sociale samenhang en nuldelijn, leefbaarheid en veiligheid en gezondheid. Waar mogelijk wordt een tijdreeks gegeven voor Ede plus een vergelijking met het landelijk gemiddelde. Uit al deze achtergrondkenmerken kan onderstaand beeld gevormd worden van Ede. Bevolking en huishoudens Ede heeft ruim 111.000 inwoners en is daarmee de 24e gemeente van Nederland. Vergeleken met Nederland wonen er in Ede iets meer jeugdigen (0-19 jaar) en gezinnen met kinderen en weinig eenpersoonshuishoudens. Relatief weinig Edenaren zijn van niet-westerse afkomst. Inkomen, participatie en gezondheid De gemiddelde huishoudensinkomens in Ede liggen hoger dan landelijk. Van de Edenaren werkt tweederde, wat iets hoger is dan landelijk. Ede kent ook een relatief lage werkloosheid. Van alle huishoudens heeft zo’n 12% een inkomen tot 120% van het sociaal minimum. Dat is lager dan het landelijk gemiddelde. Sinds 2012 neemt het aantal WW-uitkeringen duidelijk toe. Het aantal Edenaren in de WW is sinds 2011 meer dan verdubbeld. Het aantal personen in de bijstand neemt toe sinds begin 2013, volgend op de toename van de WW. De instroom in de WW lijkt zich te stabiliseren in 2014. Ruim driekwart van de Edenaren voelt zichzelf gezond. Dat is vergelijkbaar met landelijke cijfers. Ten opzichte van 2010 is het aantal mensen dat vrijwilligerswerk doet en/of mantelzorger is, toegenomen. Leefbaarheid en veiligheid Inwoners van de gemeente Ede waarderen de leefbaarheid in hun buurt gemiddeld met een 7,4. Dit is vrijwel stabiel sinds 2005 en vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde. Een klein deel ervaart veel overlast. Een op de vijf voelt zich weleens onveilig in de eigen buurt. In de Programmabegroting is de doelstelling opgenomen dat het gemiddelde rapportcijfer voor de leefbaarheid en veiligheid een 7.5 is. Dit wordt (nog) niet gehaald.


11

Figuur 3.1 Achtergrondkenmerken Ede Ede

Ede

Ede

Nederland

2013 109.820 16,4 9,6 57,8 16,2 7,3

2014 110.660 16,1 9,7 57,6 16,6 7,4

2015 111.580 15,9 9,7 57,5 16,9 7,5

2015 16.902.150 14,3 8,4 59,6 17,8 12,1

Huishoudens Totaal aantal particuliere huishoudens % Eenpersoons % Meerpersoons zonder kinderen % Meerpersoons met kinderen (excl. eenouder) % Eenoudergezinnen

2012 44.740 33,4 29,3 31,1 5,3

2013 45.560 33,8 29,4 31,1 5,4

2014 45.890 33,7 29,6 31,1 5,6

2014 7.590.230 36,9 29,2 26,8 7,1

Inkomen Gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen % Huishoudens met inkomen tot 105% van het soc. minimum % Huishoudens met inkomen tot 110% van het soc. minimum Aantal huishoudens met inkomen tot 110% van het sociale minimum - waarvan eenpersoonshuishoudens - waarvan paar zonder kinderen - waarvan paar met kinderen - waarvan eenoudergezin % Huishoudens met inkomen tot 120% van het soc. minimum

2010 36.300 6,9 8,4

2011 36.000 7,1 8,8

2012 36.400 7,1 8,8

2012 34.500 9,2 11,3

3.500 1.950 470 480 540 11,4

3.720 2.090 500 490 570 11,8

3.750 2.110 500 480 610 11,8

15,1

Participatie Aandeel inwoners 15-75 jaar dat werkt Aantal WW-uitkeringen Aantal personen met bijstand Aandeel bijstandsontvangers per inwoners 15-65 jaar % niet-werkende werkzoekenden van potentiële beroepsbev. % jongeren zonder startkwalificatie en niet schoolgaand (VSV)

2012 66,7 1.708 1.626 2,1% 3,0 12,5 2010 39% 12%

2013 67,2 2.426 1.875 2,4% 3,2 11,4 2013 48% 17%

2014 66,4 2.478 1.943 2,4% 5,4 10,4 2014 45% 19% 2012 29,2

2014 64,9

2013 7,4 6,3 6 20 9

2013 7,4 6,2 10 19

Bevolkingsopbouw Aantal inwoners % 0-12 jarigen % 13-19 jarigen % 20-64 jarigen % 65-plussers % niet-westerse allochtonen

% vrijwilligers % mantelzorgers Onderwijsniveau: % laag opgeleid Leefbaarheid en veiligheid Rapportcijfer leefbaarheid in eigen buurt (hoger is beter) Schaalscore sociale cohesie (hoger is beter) Sociale overlast (% veel overlast) Onveiligheidsgevoel in eigen buurt [%] Vaak ervaren overlast jongeren [%]

2009 7,5 6,4

2011 7,4 6,3

20 13

20 11

Gezondheid Ervaren gezondheid (goed/zeer goed) [%] Een of meer lichamelijke beperkingen [%] Een of meer lichamelijke aandoeningen [%]

2012 77,8 14,8 62,0

-

-

3,9% 6,9

2012 30,4

2012 76,5 14,8 60,4

Bronnen: Gemeente Ede-GBA, CBS-RIO, CBS-EBB, CBS-BUS, CBS-WUS, Gemeente Ede-Inwoners aan het Woord, GGD-Gezondheidsmonitor, DUO

12

Gemeente Ede

3.2. LEEFBAARHEID EN VEILIGHEID IN DE WIJKEN In deze paragraaf wordt op hoofdlijnen een beeld gegeven van wijken en ontwikkelingen in de wijken op sociaal vlak. De bijbehorende cijfers van figuur 3.2 staan in de bijlage weergegeven. In figuur 3.2 staat met kleuren aangegeven wanneer er een duidelijke afwijking van die wijk is ten opzichte van het Edese gemiddelde. Rood geeft een negatieve afwijking aan, groen een positieve. Figuur 3.3 geeft positieve en negatieve ontwikkelingen in de wijken aan sinds de vorige meting in die wijk.

Rietkampen

-

-

-

-

-

-

-

Otterlo

Maandereng

-

Wekerom

Ede-Zuid

-

Harskamp

Kernhem

-

Ederveen/ De Klomp

Veldh. B

-

Lunteren

Veldh. A

-

Bennekom

Ede-West

-

Buitengebied Ede-stad

Ede-Oost

Wel eens onveilig gevoel eigen buurt (%) Vaak ervaren overlast van groepen jongeren (%) Rapportcijfer leefbaarheid buurt Oordeel ontwikkeling buurt: % inw. dat vindt dat hun buurt afgelopen jr. achteruit is gegaan Sociale overlast (schaalscore laag=gunstig) Slachtoffers vernieling eigen buurt (%) Soms of vaak eenzaam (>15 jr.) % Dat kan terugvallen op mensen in buurt of familie/vrienden Sociale cohesie (schaalscore hoog=gunstig) Zelfredzaamheid Woninginbraken

Ede-Centrum

Gemeente Ede

Figuur 3.2 Ervaren leefbaarheid en veiligheid in 2013/2014 per wijk, vergelijking met Ede gemiddeld

-

-

-

Bron indicatoren 1,3,4,5,6,9 : Leefbaarheidsmonitor., inwonersenquête gemeente Ede Vergeleken zijn 2013 en 2011. Bron indicatoren 2,7,8,10: Inwoners aan het Woord, inwonersenquête gemeente Ede. Vergeleken zijn 2014 en 2013. Harskamp, Wekerom en Otterlo zijn als een gebied onderzocht. Ede-Oost is excl. Ede-Centrum Bron indicator 11: Politie Gelderland Midden , registratie voor gemeente Ede

Legenda: Met kleuren is aangegeven of de wijk beter of min. 20% slechter ‘scoort’ dan het gemiddelde in Ede Rood: > 20% slechter (ongunstiger) dan gemiddeld in Ede Groen: > 20% beter (gunstiger) dan gemiddeld in Ede Wit: minder dan 20% beter of slechter dan gemiddeld in Ede - : niet van toepassing of niet bekend

Uit bovenstaande tabel blijkt dat de ervaren leefbaarheid en veiligheid in de dorpen op een hoger niveau ligt dan gemiddeld in Ede. Op veel indicatoren scoren de dorpen minimaal 20% beter dan het Edese gemiddelde. Van de wijken in Ede Stad scoren alleen Kernhem en Rietkampen op slechts één onderdeel minimaal 20% slechter dan het Edese gemiddelde, namelijk op ervaren overlast van groepen jongeren. De andere wijken scoren op meer indicatoren ongunstiger dan Ede gemiddeld. Er zijn ook indicatoren waarop geen enkele wijk duidelijk slechter scoort dan gemiddeld. Het gaat dan om zelfredzaamheid, sociale cohesie, het rapportcijfer voor de leefbaarheid van de buurt en het percentage mensen dat kan terugvallen op mensen in de buurt of op familie en vrienden.


13

Het rapportcijfer dat inwoners geven voor de leefbaarheid in de buurt wijkt nooit meer dan 20% af, maar algemeen kan geconcludeerd worden dat de dorpen iets bovengemiddeld scoren en de meeste wijken (behalve Kernhem en Rietkampen) lager scoren dan het Edese gemiddelde. Ook bij de Sociale cohesie is er een verschil tussen dorpen (hoger) en wijken in Ede. Dit is terug te vinden in de bijlage. In figuur 3.3 is in beeld gebracht of de wijken zich positief of negatief ontwikkelen. Als de ontwikkeling minimaal 20% beter is dan de meting daarvoor in de betreffende wijk, dan is dat aangegeven met een groene pijl. Als de ontwikkeling negatief is (min. 20% ongunstiger is geworden ten opzichte van de meting ervoor), dan is dat aangegeven met een rode pijl omhoog.

Ede-West

Veldh. A

Veldh. B

Kernhem

Ede-Zuid

Maandereng

Rietkampen

Buitengebied Ede-stad

Bennekom

Lunteren

Ederveen/ De Klomp

Harskamp

Wekerom

Otterlo

Wel eens onveilig gevoel eigen buurt (%) Vaak ervaren overlast van groepen jongeren (%) Rapportcijfer leefbaarheid buurt Oordeel ontwikkeling buurt: % inw. dat vindt dat hun buurt afgelopen jr. achteruit is gegaan Sociale overlast (schaalscore laag=gunstig) Slachtoffers vernieling eigen buurt (%) Soms of vaak eenzaam (>15 jr.) % Dat kan terugvallen op mensen in buurt of familie/vrienden Sociale cohesie (schaalscore hoog=gunstig) Zelfredzaamheid Woninginbraken

−

↓

−

↑

−

−

↓

↑

↑

↑

↓

−

↓

↓

↓

↓

−

↓

↑

↓

↓

↓

↓

↓

−

↑

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

↑

−

−

−

−

↓

−

↓

↑

↑

↑

↑

↑

↑

↑

−

↑

−

−

↓

−

−

−

↓

↑

↓

↓

−

−

−

↓

↑

↓

↑

−

−

−

↑

↑

−

↓

−

↓

↓

↓

↓

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

−

Ede-Centrum

−

Gemeente Ede

Ede-Oost

Figuur 3.3 Ervaren leefbaarheid en veiligheid in 2013/2014, ontwikkeling per wijk sinds vorige meting

− ↓

−

−

−

↑

↓

Bron indicatoren 1,3,4,5,6,9 : Leefbaarheidsmonitor, inwonersenquête gemeente Ede Vergeleken zijn 2013 en 2011. Bron indicatoren 2,7,8,10: Inwoners aan het Woord, inwonersenquête gemeente Ede. Vergeleken zijn 2014 en 2013. Harskamp, Wekerom en Otterlo zijn als een gebied onderzocht. Ede-Oost is excl. Ede-Centrum. Bron indicator 11: Politie Gelderland Midden, registratie voor gemeente Ede

Legenda:

Pijltjes: In de tabel is met pijltjes de verandering in de wijk weergegeven ten opzichte van het vorige meetmoment: ↑ stijging meer dan 20%; rood is ongunstig, groen is gunstig ↓ daling meer dan 20%; rood is ongunstig, groen is gunstig Bij 3 indicatoren staan geen pijltjes; zij zijn pas één keer gemeten, waardoor nog geen vergelijking in de tijd mogelijk.

- : verandering minder dan 20%

Het aantal woninginbraken is afgenomen voor Ede als geheel. Hoe dit is in de verschillende wijken, is niet bekend. De ervaren overlast van jongeren is gemiddeld in Ede ook afgenomen. In Kernhem en in Ederveen/De Klomp is de ervaren overlast toegenomen. Ook zijn andere ontwikkelingen binnen de wijken zichtbaar: zo neemt de eenzaamheid in een aantal wijken van Ede Stad toe en in de meeste dorpen (en Ede-West) af. Het gevoel van onveiligheid daalt in Kernhem, Buitengebied Ede-Stad, Bennekom en Lunteren. Wat verder opvalt, is dat er in de dorpen een negatieve ontwikkeling van de buurt wordt ervaren. Inwoners zijn minder positief dan in de vorige meting (figuur 3.3) over de ontwikkeling van hun buurt, maar nog altijd positiever dan de gemiddelde Edenaar (figuur 3.2).

14

Gemeente Ede

4.

DE NULDELIJN

4.1. INLEIDING De nuldelijn wordt wel omschreven als ‘samenleving in de basis’. Het gaat om informele netwerken van burgers en algemeen toegankelijke voorzieningen zoals clubhuizen en buurthuizen. Kleinschalige verbanden spelen in dit verband een belangrijke rol: de familie, de buurt, de wijk, het dorp, de kerk, de moskee, de sportvereniging, etc. Met de komst van de drie decentralisaties zal de rol van het sociaal netwerk van de inwoners naar verwachting toenemen. De nuldelijnsinzet door inwoners in de wijk wordt hierbij steeds belangrijker. Aanvullend hierop heeft de nuldelijnsorganisatie een netwerk van vrijwilligers die ondersteunen bij hulpvragen. Tot 2015 waren in Ede vier nuldelijnsorganisaties actief: De Medewerker, Welstede, SWO en SportService Ede. De eerste drie werken vanaf 2016 als één organisatie, Malkander. Daaromheen werken diverse organisaties als Rode Kruis, Zonnebloem, Humanitas en overige vrijwilligersorganisaties en projecten. Daaromheen weer allerlei initiatieven op buurt- en wijkniveau, sportverenigingen, muziekclubs, kerken, moskeeën, familie, buren enz. Dit hoofdstuk geeft inzicht in de (potentiële) inzet van vrijwilligers en mantelzorgers in Ede. Dit thema is nauw verwant aan de decentralisaties in de Jeugdzorg, Wmo en Participatie, die in de hierop volgende hoofdstukken aan de orde komen. Met de decentralisaties is de verwachting dat het beroep op (extra) inzet vanuit het sociaal netwerk toe zal nemen. Naast de inzet van vrijwilligers en mantelzorgers is het ook zinvol te volgen welke belemmeringen Edenaren ervaren om maatschappelijk actief te zijn.

4.2. VRIJWILLIGERSWERK EN MANTELZORG

%%Vrijwilligers Vrijwilligers

Vrijwilligers Iets minder dan de helft van de inwoners in Ede geeft aan vrijwilligerswerk te doen.

60% 50% 50% 40% 40%

48% 48%

45% 45%

39% 39%

4 % van de vrijwilligers geeft aan behoefte te hebben aan extra ondersteuning bij het uitvoeren van vrijwilligerswerk. Bijna 40 % krijgt voldoende ondersteuning (2013). De rest (58%) van de vrijwilligers krijgt geen ondersteuning en heeft er ook geen behoefte aan. De streefwaarde in de Programmabegroting is dat maximaal 5% behoefte heeft aan extra ondersteuning.

30%

30%

20%

20%

10%

10% 0%

0%

2010

2011

2012

2013

2014

2010

2011

2012

2013

2014

Bron: Gemeente Ede, Inwoners aan het Woord

Soorten vrijwilligerswerk in 2014 club, vereniging, buurthuis, politieke partij

In 2014 waren de Edese vrijwilligers vooral actief bij een club, vereniging, buurthuis, politieke partij of voor kerk/moskee. Uiteraard kunnen vrijwilligers op meerdere terreinen actief zijn.

17%

kerk/moskee

15%

hulp zieken, gehandicapten, ouderen

8%

school kinderen

7%

collectant goed doel

7%

anders

5%

ideële organisatie

4%

0%

5%

10%

15%

20%

Bron: Gemeente Ede, Inwoners aan het Woord 2014


15

% Mantelzorgers

Mantelzorgers 25% 19%

20%

17%

15%

12%

11%

In 2014 geeft bijna één op de vijf inwoners aan dat zij minimaal een keer per week 1 mantelzorg verlenen. Dit is een aanzienlijke toename ten opzichte van 2008.

10% 5% 0% 2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


% (tamelijk) zwaar belast

Belasting mantelzorgers 25% 20% 15% 10%

10%

11%

2013

2014

7% 5%

5% 0% 2008

2009

2010

2011

2012

De belasting van de mantelzorgers is de afgelopen jaren toegenomen. In 2008 voelt 5% van de mantelzorgers zich (tamelijk) zwaar belast en in 2014 is dat 10%. Hiervoor zijn verschillende verklaringen denkbaar: het kan zijn dat toegenomen ervaren belasting een relatie heeft met de landelijke toename van het aantal werkende mantelzorgers. Ook kan de afname van professionele zorg - door strengere indicering - een rol spelen.


bekendheid steunpunt

Bekendheid steunpunt mantelzorg

53%

Tweederde deel van de inwoners kent het steunpunt mantelzorg. Deze bekendheid is de afgelopen jaren toegenomen.

2011

Van de inwoners die gebruik hebben gemaakt van het steunpunt, is 83% procent tevreden over de ondersteuning. Dit is de afgelopen jaren ongeveer hetzelfde gebleven. De streefwaarde in de Programmabegroting is 85%.

80% 67%

60% 40%

64%

33%

20% 0% 2008

2009

2010

2012

2013

2014


Potentieel aan hulp in de buurt in 2013 H e lp t w e l e en s iem an d in d e b u u rt

In 2013 was ruim een derde van de Edenaren bereid om iemand in de buurt te helpen en 18% heeft dat ook daadwerkelijk gedaan. Driekwart van de inwoners voelt zich medeverantwoordelijk voor de buurt. Een klein deel daarvan is ook daadwerkelijk actief geweest in de buurt.

22%

B e re id iem an d in d e b u u rt te h e lp en

36%

Ac tie f ge w e est in d e b u u rt

18%

Vo e lt zic h m e d e ve rantwo o rd elijk vo o r d e b u u rt

72%

0%

20%

40%

60%

80%

Er lijkt dus potentie om extra mensen te mobiliseren voor hulp en activiteiten in de buurt.

Bron: Gemeente Ede, Leefbaarheidsmonitor 2013

1

In de inwonersenquête Inwoners aan het Woord is gevraagd of men in de afgelopen 12 maanden mantelzorg heeft gegeven. Mantelzorg is daarbij als volgt gedefinieerd: Mantelzorg is onbetaalde zorg die u geeft aan een bekende in uw omgeving, zoals uw partner, ouders, kind, buren of vrienden, als deze persoon voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. Deze zorg kan bestaan uit het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer, geldzaken regelen, enzovoorts.

16

Gemeente Ede

4.3. DEELNAME AAN HET MAATSCHAPPELIJK LEVEN Belemmeringen die inwoners ervaren in deelname aan het maatschappelijk leven Bijna de helft van de inwoners ervaart in alg. lichamelijke meer of mindere mate een belemmering 3% 7% 15% gezondheid om deel te nemen aan het maatschappelijke leven (2014). De meeste uw financiële situatie 7% 3% 15% belemmeringen ervaren zij op het gebied fysieke functioneren 7% 2% 14% van lichamelijke gezondheid en van financiën. het gevoel er niet bij te 8%

horen geestelijke gezondheid

4%

licht

6% 3%

matig taal en cultuur

5% 2%

0%

ernstig

10%

20%

30%

Bron: Gemeente Ede, Inwoners aan het Woord 2014

Zelfredzaamheid Ruim negen op de tien inwoners is (zeer) zelfredzaam; d.w.z. kan goed voor zichzelf zorgen, voor zichzelf opkomen en kan zich goed redden. 3 % is niet/weinig zelfredzaam. In de volgende versie van deze monitor zijn nieuwe cijfers hiervoor beschikbaar. Hulp van anderen Ruim 90% van de inwoners geeft in 2014 aan, dat ze voor hulp of zorg terug kunnen vallen op familie, vrienden of mensen in de buurt (inwoners aan het Woord 2014).

% Eenzaam (soms of vaak)

Eenzaamheid 25% 20% 16%

15%

13%

14%

10% 5%

14 % van de inwoners geeft aan zich soms of vaak eenzaam te voelen. Dit betekent overigens niet automatisch dat deze inwoners allemaal weinig contact hebben met anderen. Zo kunnen bijvoorbeeld pubers zich eenzaam voelen, of ouderen die wel omgaan met anderen, maar hun kinderen missen.

0% 2010

2011

2012

2013

2014



17

5.

WERK, PARTICIPATIE, INKOMEN EN MINIMABELEID

5.1. INLEIDING De Participatiewet vervangt sinds 1 januari 2015 de Wet werk en bijstand (Wwb). Deze is gericht op het toeleiden van mensen naar werk en het verstrekken van inkomen in het geval dit (voorlopig) niet mogelijk is. Daarbij is de gemeente met de invoering van wet (ook) verantwoordelijk geworden voor de dienstverlening aan de nieuwe doelgroep van de Participatiewet, namelijk mensen met een arbeidsbeperking, die niet zelfstandig het wettelijk minimumloon kunnen verdienen. Het gaat om mensen met blijvende ziekte of gebrek (gekeurd door het UWV). Daarnaast gaat dit hoofdstuk in op het door de gemeente vastgestelde minimabeleid, bedoeld voor mensen met lage inkomens (al dan niet uit bijstand verkregen), die hiermee in staat worden gesteld deel te nemen aan de maatschappij. Participatiewet De doelstelling van de Participatiewet is om iedereen met arbeidsvermogen toe te leiden naar werk, bij voorkeur regulier werk. De gemeente Ede heeft als doel dat iedereen meedoet, voor wie (nog) niet kan werken is meedoen naar vermogen (participatie) aan de orde. Daarbij geldt als uitgangspunt dat elke werkzoekende een eigen verantwoordelijkheid draagt voor het versterken van zijn zelfredzaamheid en naar vermogen participeert in de samenleving. Indien nodig kan beroep worden gedaan op (tijdelijke) ondersteuning door de gemeente. Elke werkzoekende ontvangt, indien het college dit noodzakelijk acht en na inschrijving bij het UWV Werkbedrijf, ondersteuning in het verkrijgen van betaald werk en/of aanbod op maat op basis van een daartoe op te stellen plan van aanpak. Het college kan de volgende voorzieningen aanbieden aan personen die behoren tot de doelgroep: a. voorzieningen gericht op re-integratie met als doel het verkrijgen van algemeen geaccepteerde arbeid: Aanbodversterking, participatieplaats gericht op re-integratie, werkstage, proefplaatsing, detacheringsbaan, uitstroompremie, voorziening beschut werken, ondersteuning bij leer-werktraject jongere, scholing, persoonlijke ondersteuning, zelfstandig beroep b. voorzieningen gericht op participatie in de Edese samenleving door het uitvoeren van onbetaalde werkzaamheden, mantelzorg of vrijwilligerswerk: Participatieplek gericht op meedoen c. voorziening gericht op de werkgever die een persoon uit de doelgroep een dienstverband biedt voor een door het college nog nader te bepalen minimale duur: Loonkostensubsidie gericht op re-integratie, no-riskpolis Minimabeleid In 2015 is de herijking voor het minimabeleid vastgesteld in de notitie ‘’Adviezen voor minimabeleid 2015 en verder’’. De centrale ambitie in het gemeentelijke minimabeleid is: Participatie bevorderen door financiële zelfredzaamheid te vergroten en armoede te voorkomen. Wie daartoe niet in staat is kan terugvallen op een solide vangnet dat gericht is op participatie aan de samenleving en uitsluiting voorkomen. Zowel in de Programmabegroting als in de notitie “Adviezen voor minimabeleid 2015 en verder” zijn doelstellingen geformuleerd: • Het aantal inwoners van Ede dat afhankelijk is van een bijstandsuitkering, is zo laag mogelijk • Bestrijden van armoede ter vergroting van participatie en zelfredzaamheid • Schulden vormen geen belemmering voor participatie. Inwoners van Ede hebben een zo groot mogelijke financiële zelfredzaamheid. • Meer preventie en verbetering van de vroegsignalering • Kwaliteit van de dienstverlening vergroten (integrale intake) • Uitsluiting voorkomen door solide vangnet gericht op participatie aan de samenleving • Meer maatwerk inkomensondersteunende regelingen De indicatoren in de volgende paragrafen geven zoveel mogelijk beeld van resultaten en effecten van bovenstaande doelstellingen op hoofdlijnen.In paragraaf 5.2 wordt een beeld geschetst van het aantal Edenaren in een traject met ondersteuning naar werk. In paragraaf 5.3 wordt ingegaan op in- en uitstroom van bijstandsgerechtigden, paragraaf paragraaf 5.4 gaat over schuldhulpverlening, paragraaf 5.5 over toekenningen regelingen minimabeleid, in paragraaf 5.6 wordt ingegaan op samenhang tussen regelingen in het minimabeleid. In de laatste paragraaf wordt inzicht gegeven in het aantal klachten van het cluster Werk, Participatie en Inkomen (incl. Wmo). 18

Gemeente Ede

5.2. ONDERSTEUNING NAAR WERK De Participatiewet vervangt sinds 1 januari 2015 de Wet werk en bijstand (Wwb). Deze is gericht op het toeleiden van mensen naar werk. In deze paragraaf wordt een beeld geschetst van de bijstandsgerechtigden en hun mogelijkheden om uit te stromen en een eerste beeld over het aantal klanten dat in een traject geplaatst is. Dit kan in de volgende versie van de Sociale monitor, met het beschikbaar komen van nieuwe gegevens, naar verwachting completer in beeld worden gebracht. Indeling klantenbestand bijstandsgerechtigden naar arbeidsvermogen Alle bijstandsgerechtigden krijgen een inschaling A Direct bemiddelbaar; van hun mogelijkheden om uit te stromen. In de 91 B Projectklant; figuur is zichtbaar dat de grootste groep op 30 234 september 2015 nog beoordeeld moet worden. Nog Daarvan zit een groot deel in categorie E. De beoordelen; 609 betekenis van de verschillende groepen: C Loonwaarde A: direct bemiddelbaar, grotendeels zelfredzaam blijvend B: projectklant, loonwaarde 100%* <100%; 503 E geen C: kan werken, loonwaarde blijvend <100% D geen reïntegratie; D: geen loonwaarde/participatie loonwaarde; 169 E: overig, geen re-integratie 469

Bron: Gemeente Ede, GWS4all. Stand 30 september 2015 *100% loonwaarde wil zeggen dat iemand in staat is zelfstandig 100% arbeidsproductiviteit te leveren.

Re-integratietrajecten (deel van categorie B) In 2015 zijn tot en met augustus 2015 171 (van de 234) cliënten geplaatst op een reintegratieproject van 3 tot maximaal 12 maanden. De grootste projecten zijn Service voor de wijk (18 klussen en 38 diensten), Goed ontmanteld/Road2work (38 plaatsingen), Restore fietsen (23 plaatsingen) en Hotel Belmont (22 plaatsingen). Na het re-integratieproject zijn mensen klaar om te werken of is (meestal binnen 3 maanden) duidelijk geworden dat regulier werk binnen 1 jaar niet haalbaar is. Dan wordt er eerst ingezet op het oplossen van de problematiek met (als dat mogelijk is) het verrichten van vrijwilligerswerk voor een aantal dagdelen.

300 250 200 150

171

100 50 0 t/m aug 2015 Bron: Gemeente Ede, Rapportage Participatiewet. Januari t/m augustus 2015

2

Werkzoekenden met een arbeidsbeperking in het doelgroepenregister (deel van categorie C) Tot en met augustus 2015 waren er 45 mensen met een arbeidsbeperking die niet zelfstandig het wettelijk minimumloon kunnen Fase intake; verdienen. Daarmee blijft de omvang van de 6 Fase groep achter bij de verwachting van 150 klanten arbeidsontwik 1 in 2015 . De gemeente heeft tot en met keling; 15 Plaatsing op augustus 2015 13 kandidaten geplaatst bij een garantiebanen reguliere werkgever en 1 kandidaat heeft een ; 13 proefplaatsing. 10 Kandidaten kunnen werken, maar hebben nog geen baan en voor 15 mensen Fase geldt dat zij nog in de fase van bemiddeling (klaar om te Proefplaatsing arbeidsontwikkeling zitten. De overige 6 zitten werken); 10 en; 1 nog in de intakefase. Bron: Gemeente Ede, Rapportage Participatiewet. Januari t/m augustus 2015

1

De gemeente is per 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de dienstverlening aan de nieuwe doelgroep van de Participatiewet, namelijk mensen met een arbeidsbeperking, die niet zelfstandig het wettelijk minimumloon kunnen verdienen. Het gaat om mensen met blijvende ziekte of gebrek, en als zodanig gekeurd door het UWV voor opname in het landelijke doelgroepenregister. De gemeente ondersteunt deze doelgroep naar regulier werk dan wel naar het hoogst haalbare niveau van participatie en maatschappelijke deelname. De instroom in het doelgroepenregister blijft sterk achter bij de prognose omdat het UWV indiceert op basis van ziekte en gebrek en niet op loonwaarde. Daardoor komen bijstandsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt niet in aanmerking voor het doelgroepenregister terwijl ze wel een loonwaarde van <100% kunnen hebben.


19

Categorie D (geen loonwaarde): van januari t/m augustus 2015 zijn 72 personen geplaatst op participatieplekken. Een participatieplek is begeleid vrijwilligerwerk, de klant werkt onder begeleiding van een zelfstandige vrijwilliger of van een professional. Het is een eerste stap naar zelfstandig vrijwilligerswerk of betaald werk. Soms is een participatieplek echter het hoogst haalbare.

5.3. BIJSTANDSUITKERINGEN Aantal personen en huishoudens met een bijstandsuitkering Aantal

2.500 2.000

2.075 1.641

1.626

1.378

1.367

1.500 1.000

3

500 0

1.875

1.943

1.582

1.650

1.747

Huishoudens Personen

sep-15 dec-11 jun-12 dec-12 jun-13 dec-13 jun-14 dec-14 jun-15

Het aantal huishoudens met een bijstandsuitkering (incl. IOAW en IOAZ) in de gemeente Ede is gestegen van 1378 in 2011 naar 1.650 in 2014. In 2015 stijgt het verder. In Ede ontvangen relatief minder mensen een bijstandsuitkering (Wwb) dan in Nederland; eind 2013 ontving 4,3% van de inwoners in Nederland een bijstandsuitkering tegenover 2,9% van de inwoners in Ede. Ook in vergelijking met 4 andere grote gemeenten kent Ede relatief weinig bijstandsgerechtigden.

Bron: Gemeente Ede, GWS4all

Huishoudens

In- en uitstoom van huishoudens in de bijstand, gedurende het kalenderjaar De instroom van huishoudens is sinds 2011 742 800 groter dan de uitstroom. In 2013 was er een 672 Instroom 630 700 piek in de instroom. In 2015 neemt zowel de 585 Uitstroom instroom als de uistroom af. Van jan. tm 600 473 augustus zijn er 141 peronen volledig 604 500 576 572 uitgestroomd naar werk. 527 400 De uitstroom in de grafiek is de totale uitstroom, niet alleen naar werk. De 300 376 belangrijkste redenen van uitstroom zijn: 200 - uitstroom naar werk 100 - verhuizing - niet voldoen aan (wettelijke) verplichtingen 0 in het kader van Wwb-uitkering (verstrekken 2011 2012 2013 2014 t/m sept. 2015 van inlichtingen). Bron: Gemeente Ede, GWS4all

3 4

Waar in dit hoofdstuk gesproken wordt over bijstandsuitkeringen, betreft dit de uitkeringen Participatiewet (voorheen WWB), inclusief IOAW en IOAZ. Amersfoort, Arnhem, Apeldoorn en Zwolle (Benchmark Werk en Inkomen).

20

Gemeente Ede

Aantal huishoudens met een bijstandsuitkering naar leeftijd 31-dec-11

169

31-dec-12

108 129 123 151

tot 27 jaar

31-dec-13 31-dec-14 30-sep-15

322

345

vanaf 55 jaar

0

100

200

300

392 416

400

Van alle huishoudens met een bijstandsuitkering behoort ongeveer een kwart tot de leeftijdscategorie 55 jaar en ouder. Het aandeel jongeren en ouderen met een bijstandsuitkering in de gemeente Ede is vergelijkbaar met die van andere 3 steden .

460

500


Aantal huishoudens met een bijstandsuitkering naar huishoudenssamenstelling De grootste groep huishoudens met een 149 uitkering bestaat uit echtparen met 31-dec-11 179 éénpersoonshuishoudens. Daar is ook de kinderen 31-dec-12 200 sterkste toename van het aantal uitkeringen 101 31-dec-13 zichtbaar. Mogelijk komen alleenstaanden, echtparen 113 31-dec-14 na werkloosheid, sneller in aanmerking voor 124 30-sep-15 295 een bijstandsuitkering omdat ze geen alleenstaande 319 partner hebben met inkomen of vermogen. ouders 313 Ook in andere steden* is het aandeel 827 alleenstaanden ruim 60% van het totale alleenstaanden 969 1107 aantal huishoudens met een bijstandsuitkering. 0

500

1000

1500

Bron: Gemeente Ede, GWS4all * Amersfoort, Arnhem, Apeldoorn en Zwolle (Benchmark Werk en Inkomen

Aantal huishoudens met een bijstandsuitkering naar duur van de uitkering Het aantal mensen dat nieuw instroomt lijkt 600 zich te stabiliseren, maar is nog steeds < 1 jaar 500 hoger dan voor 2013. Het aantal mensen 1-3 jaar 400 dat langer dan een jaar een uitkering 3-5 jaar ontvangt stabiliseert zich, maar blijft daarbij 300 5-10 jaar ook hoger dan enkele jaren geleden. Het 200 > 10 jaar aantal mensen dat langer dan 3 jaar in een uitkering zit, is afgelopen jaar toegenomen. 100 Het lijkt dat voor meer mensen de afstand 0 tot de arbeidsmarkt groter wordt wat de sep-15 dec-11 jun-12 dec-12 jun-13 dec-13jun-14 dec-14 jun-15 uitstroom naar werk bemoeilijkt. Bron: Gemeente Ede, GWS4all


21

5.4.

SCHULDHULPVERLENING

Meldingen

Meldingen schuldhulpverlening 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

476 409

389

315

304

2011

2012

2013

2014

t/m 30-9-2015

Het aantal meldingen schuldhulpverlening is in 2014 gedaald. Niet alle meldingen leiden tot een schuldregeling. Er worden ook andere producten ingezet, zoals budgetbeheer, maar soms leidt een melding alleen tot een advies of doorverwijzing. In 2015 waren er tot en met 30 september 315 meldingen schuldhulpverlening. Van 1 januari tot en met 20 april 86 meldingen via het inloopspreekuur van de schuldhulpverlening en per 21 april 229 meldingen via de integrale intake (registratie MensCentraal).

Bron: Allegro, MensCentraal gemeente Ede

Afgehandelde aanvragen

Afgehandelde aanvragen schuldregeling

500

totaal afgehandeld

geslaagd

400 390

300 200

323

321 264

129

119

126

100

115

198

89

0 2011

2012

2013

2014 t/m 30-9-2015

In de grafiek staat het totale aantal afgehandelde aanvragen schuldregeling. Het aantal geslaagde (= tot een regeling gekomen) is weergegeven in groen. Het totaal aantal aanvragen in 2014 is 321, dit is een daling t.o.v. 2013. Het percentage geslaagde afgehandelde aanvragen in 2014 was 36%. Tot en met 30 september 2015 waren er 198 afgehandelde aanvragen, waarvan er 89 geslaagd waren via minnelijke schuldsanering. Daarnaast waren er 42 5 geslaagd via wettelijke schuldsanering . Of er tot een regeling gekomen wordt heeft te maken met de mogelijkheid die er is om een regeling te treffen met de schuldeisers.

Bron: Allegro, MensCentraal gemeente Ede

5.5. TOEKENNINGEN REGELINGEN MINIMABELEID Aantal huishoudens met een inkomen tot 110% van het sociale minimum Het totaal aantal huishoudens met een laag inkomen is aanzienlijk groter dan de groep met een uitkering. Een deel hiervan is ook doelgroep voor het minimabeleid. In 2012 waren in Ede minder huishoudens met een laag inkomen dan gemiddeld in Nederland. In 2012 had minder dan 9% van de huishoudens in Ede een laag inkomen tot 110% van het sociale minimum, tegenover 11% in Nederland. Bron: CBS

5

Sinds 2015 wordt ook het aantal personen geregistreerd met aanvragen waarbij de schuldregeling in eerste instantie niet mogelijk was en die uiteindelijk wel toegelaten zijn tot de WSNP (wettelijke schuldsanering), dat waren er 42. Deze zijn daardoor alsnog geslaagd. Om de verschillende jaren vergelijkbaar te houden is dit nu nog niet opgenomen in de grafiek.

22

Gemeente Ede

Toekenningen doelgroepregelingen

6

Toekennignen

2500 2000

2100

1500

1717 1490

1623

1691

2013

2014 t/m 30-9-2015

1000 500 0 2011

2012

Het aantal toegekende doelgroepregelingen stijgt in 2015. Dit komt door de wijzigingen in het minimabeleid en dan met name: - nieuwe regeling kindpakketten voor kinderen op voortgezet onderwijs - nieuwe regeling meer volwassen meedoen Vooral van de nieuwe regeling ‘’meer volwassenen meedoen’’ wordt veel gebruikt. (714 aanvragen over de periode jan t/m aug 2015).


Toekenningen

Toekenningen individuele bijzondere bijstand 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0

7

918 765

746

2011

2012

2013

826

842

2014 t/m 30-9-2015

In 2015, tot en met 30 september, zijn er al méér aanvragen voor individuele bijzondere bijstand toegekend dan in het hele jaar 2014. Onder individuele bijzondere bijstand wordt verstaan bijdragen in noodzakelijke bijzondere kosten. Hier wordt gekeken naar de individuele bijzondere omstandigheden van de klant (maatwerk). Dit kan gaan om bewindvoeringskosten, een computer of bijvoorbeeld witgoed. De stijging wordt mogelijk mede verkaard door de toename van het aantal statushouders met 60.


Aantal huishoudens dat in een jaar bijzondere bijstand of een minimaregeling heeft ontvangen Tot en met september 2015 ontvingen 1.156 2000 huishoudens één of meerdere regelingen voor minimabeleid en/of individuele 1600 1688 bijzondere bijstand. Het aantal huishoudens 1610 1573 1538 dat een regeling (of bijzondere bijstand) 1200 heeft ontvangen is tot september niet hoger 1156 dan heel 2014. Dit in tegenstelling tot het 800 aantal toekenningen van doelgroepregelingen, dat tot september al 400 aanzienlijk groter is dan in 2014. Dit kan 0 betekenen dat het aantal huishoudens dat een regeling krijgt, niet toeneemt, maar dat 2011 2012 2013 2014 t/m 30-9het aantal regelingen per huishouden wel 2015 toeneemt. Bron: Gemeente Ede, GWS4all 6

Onder de doelgroepregelingen vallen: Aanvragen Indirecte onderwijskosten, langdurigheidstoeslagen, sport, cultuur en recreatie, bijzondere bijstand voor mensen ouder dan 65 jaar, Collectieve ziektenkostenverzekering, Aanvragen Meer kinderen meedoen (t/m 2014), kindpakket Basis Onderwijs, kindpakket Voortgezet Onderwijs, meer kinderen meedoen (vanaf 2015) en meer volwassenen meedoen (vanaf 2015) 7 Onder toekenningen individuele bijzondere bijstand vallen: Aanvragen bijzondere bijstand, Aanvragen computer, Aanvragen witgoed en Aanvragen bijzondere bijstand voor inkomensafhankelijke regeling (vanaf 2013).


23

5.6. SAMENHANG TUSSEN REGELINGEN MINIMABELEID In onderstaande figuur is zichtbaar hoeveel huishoudens er in 2013 en 2014 gebruik maakten van een combinatie van regelingen in het minimabeleid, waaronder de Wet werk en bijstand (Wwb), die sinds 1 januari 2015 is vervangen door de Participatiewet. Figuur 5.1 Samenhang tussen regelingen in het minimabeleid, aantal huishoudens 2013

622

budgetbeheer 348

141

budgetbeheer 317

uitkering WWB 1058

105

28

2014

631

36

146

132

800

1.538

uitkering WWB 1133

926

bijz. bijst./ minimareg. 605

bijz. bijst./ minimareg. 594 1.688

2.104

2.337


In 2014 hebben 132 huishoudens, naast bijstand, ook op enig moment gebruik gemaakt van budgetbeheer en bijzondere bijstand/minimaregeling. (De ziektekostenverzekering is daarbij buiten beschouwing gelaten.) Ook waren er in 2014 146 huishoudens met een bijstandsuitkering die wel gebruik hebben gemaakt van budgetbeheer, maar niet van bijzondere bijstand/minimaregeling. Dit betreft voornamelijk alleenstaanden en echtparen zonder kinderen. Dit komt doordat de bijzondere bijstand/minimaregelingen meer gericht zijn op gezinnen met kinderen. In 2014 steeg het aantal huishoudens dat van meer regelingen (tegelijk) gebruikmaakt. Het aantal huishoudens dat géén bijstandsuitkering heeft en toch gebruik maakt van budgetbeheer of bijzondere bijstand/minimaregelingen is afgenomen. Mogelijk is een aantal huishoudens dat voorheen al een laag inkomen had en gebruik maakte van regelingen voor minimabeleid, mede door de economische crisis, in de bijstand terecht gekomen.

5.7. KLACHTEN CLUSTER WERK, PARTICIPATIE EN INKOMEN INCL WMO Aantal klachten bij Cluster WPI Aantal klachten

30

totaal 2014 waarvan gegrond

25 25 20 15

15

15 11 10

7

6 5

2

2

2

1

0 Handhaving*

WMO

Inkomen en Schuldhulp

Werk en Participatie

Algemeen

Gemeente Ede, Klachtenrapportage WPI 2014 * onder Handhaving wordt hier verstaan: Handhaving, Financiën en Bedrijfsvoering

24

Gemeente Ede

In 2014 zijn er 63 klachten binnengekomen bij het cluster WPI. Daarvan gingen er 25 over Inkomen en Schuldhulpverlening, 15 over Werk en Participatie en nog eens 15 over de Wmo. In totaal 23 klachten werden gegrond verklaard en 20 ongegrond. Bij 20 klachten is hierover geen uitspraak gedaan, bijvoorbeeld omdat de klager de klacht heeft ingetrokken, omdat het niet de gemeente betrof maar een andere organisatie of omdat het een herhaling van een eerdere klacht betrof.

6.

WMO

6.1. INLEIDING Voor zorg die niet meer onder de basisverzekering of de AWBZ valt, is sinds 1 januari 2015 de gemeente verantwoordelijk. Het gaat in hoofdzaak om individuele en groepsbegeleiding, kortdurend verblijf en persoonlijke verzorging. Daarnaast is de gemeente al langer verantwoordelijk voor huishoudelijke hulp en hulpmiddelen. Het uitgangspunt en de visie van de Wmo van de gemeente Ede is het versterken van de zelfredzaamheid en participatie van inwoners (notitie ’’Het is mensenwerk’’). Deze gaat uit van eigen kracht en samen aanpakken. In steekwoorden: - Eigen regie. - Zelfredzaamheid. - Eigen kracht. - Eigen verantwoordelijkheid. - Vraaggericht werken, denken vanuit de vraagstelling van de klant. - Maatwerk. - Integrale uitvraag door middel van een maatwerkgesprek. - Beoordeling is geen eindpunt, maar een begin. Maatwerkgesprekken vormen het vertrekpunt voor het samenstellen van (meervoudige) ondersteuningsarrangementen. Deze gesprekken worden door de gemeente, Sociaal Teams en - in een aantal gevallen - aanbieders gevoerd. De werkgroep Sociale monitor wil een vinger aan de pols kunnen houden hoe het gaat met de inwoners van Ede: is de menselijke maat(werk) ook voelbaar en herkenbaar bij de inwoners? De monitor moet antwoord kunnen geven op de volgende vragen: 1. Leiden alle veranderingen in het sociaal domein tot de gewenste verbetering voor het welbevinden van inwoners? 2. Waar ontstaan knelpunten en wat zijn mogelijke oplossingen? Daarnaast moet de monitor informatie op hoofdlijnen bevatten over budgetoverschrijdingen en onverwachte noodzakelijke verschuivingen tussen budgetten en de keuzes die daarbij gemaakt (moeten) worden. Hiervoor wordt zoveel aangesloten en gebruik gemaakt van indicatoren van de landelijke sociale monitor van KING. Omdat deze nog sterk in ontwikkeling is, wordt wel aangesloten op de indeling en definiëring, maar zijn resultaten nog minimaal te gebruiken (i.v.m. betrouwbaarheid). In de toekomst worden deze resultaten steeds meer bruikbaar. In dit hoofdstuk gaan we in op de Sociaal Teams, de indicaties voor maatwerkarrangementen die verstrekt worden aan de inwoners van Ede, op de voortgangsrapportages met de aanbieders van zorg en ondersteuning en op de ervaringen van onze klanten. De klachten en zijn in paragraaf 5.7 in beeld gebracht

6.2. SOCIAAL TEAMS Wanneer er sprake is van problematiek op meerdere leefgebieden, is het Sociaal Team aan zet. In Ede zijn vier Sociaal Teams (Ede Centraal, Veldhuizen/Kernhem, Ede-Zuid/Bennekom en de Dorpen). In het Sociaal Team werken verschillende professionals vanuit zorg, welzijn en de gemeente samen om problemen op meerdere leefgebieden te kunnen oppakken. De toegang tot jeugdhulp verloopt via het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG, paragraaf 7.4), Sociaal Team (ST) of arts (huisarts, kinderarts, jeugdarts). Het CJG is er voor alle vragen (en problematiek) op het gebied van opvoeden en opgroeien. De top 5 van de hulpvragen bij de Sociaal Teams lagen in de eerste helft van 2015 op het vlak van financiën (305) en geestelijke gezondheid (190), gevolgd door huiselijke relaties (163), sociaal-emotionele ondersteuning (139) en huisvesting (114). In totaal zijn er 1.495 problemen gemeld, vaak spelen er meer problemen. Er liggen hier ook veel verbanden met de nuldelijn, die bijvoorbeeld ook veel oppakt rondom ondersteuning bij financiën.


25

Aantal nieuwe aanmeldingen Sociaal Teams juli 2014-juni 2015 In de aanloop naar 1 januari 2015 is het aantal nieuwe meldingen bij de Sociaal Teams toegenomen, met een hoogtepunt in maart 2015. Daarna volgde een afname, met een recente stijging in juni 2015, vooral in Veldhuizen/Kernhem. Het totaal aantal nieuwe aanmelding in het eerste halfjaar van 2015 ligt op 908.

180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

Bron: Gemeente Ede, Rapportage Wmo 1e halfjaar 2015, september 2015

6.3. MAATWERKONDERSTEUNING Aantal cliënten met maatwerkarrangementen Maatwerkarrangementen betreffen immateriële maatwerkvoorzieningen (iets wat je niet kunt beetpakken of aanraken) waar een toegangsbesluit, verwijzing of beschikking van de gemeente aan ten grondslag ligt. Dit zijn dus voorzieningen die niet vrij toegankelijk zijn. Een andere term die voor maatwerkarrangementen veel wordt gehanteerd, is ‘specialistisch’. Voor de Participatiewet, Jeugdwet en Wmo worden verschillende termen gehanteerd om de specialistische ondersteuning aan te duiden. Voor de Participatiewet is dat “voorzieningen Participatiewet” (zie hoofdstuk 5), voor de Jeugdwet is dat “Individuele voorzieningen Jeugd” (zie hoofdstuk 7) en voor de Wmo is dat “maatwerkarrangementen Wmo”. Het beste beeld van het gebruik van maatwerkarrangementen wordt verkregen door het aantal cliënten aan wie daadwerkelijk een maatwerkarrangement is verstrekt. Deze aantallen worden gebaseerd op het aantal gefactureerde maatwerkarrangementen. Momenteel factureren nog niet alle aanbieders op de afgesproken wijze, waardoor deze registratie nog niet compleet is. Hierdoor kunnen we nog geen betrouwbare gegevens over het aantal verstrekte maatwerkarrangementen geven. Als (voorlopig) alternatief kiezen we ervoor het aantal indicaties weer te geven. Dit zijn hogere aantallen dan het aantal verstrekkingen, omdat niet alle indicaties verzilverd worden. Hulp bij het huishouden 3000 2472

2370

2321

2281

1-1-2015

1-4-2015

1-7-2015

1-10-2015

2500 2000 1500 1000 500

Ruim 2.200 Edenaren hebben een indicatie voor hulp bij het huishouden (HH1, HH2 of HHT)*. Sinds het begin van dit jaar neemt dit aantal geleidelijk af. In het derde kwartaal van 2015 werden 110 nieuwe indicaties afgegeven en liepen 150 indicaties af. Het aantal cliënten daalde daarmee tot 2.281 cliënten.

0

Bron: Gemeente Ede, GWS4all *HH1: schoonmaak, HH2: regie bij het huishouden, HHT: aanvullende schoonmaakondersteuning, ook voor mantelzorgers (vaste eigen bijdrage)

26

Gemeente Ede

Aantal uren huishoudelijke hulp Op 1 oktober 2015 hebben 2220 klanten een indicatie HH1 en/of HH2. Van deze 2220 klanten heeft: 47% een indicatie van maximaal 2 uur HH1 en/of HH2 per week 42% een indicatie tussen de 2 en 4 uur HH per week 9 % een indicatie tussen 4 en 6 uur per week 2% meer dan 6 uur HH per week. Het gemiddelde van alle lopende indicaties HH op 1 oktober 2015 is 2,7 uur per week HH. Op 1 juli 2014 was dit gemiddeld nog 3,5 uur per week. Herindicaties huishoudelijke hulp In de periode jan t/m sept 2015 zijn 2676 nieuwe (her)indicaties uitgevoerd: 4% was een hogere indicatie HH dan men voorheen had 46% was een lagere indicatie HH 43% bleef gelijk Bij 7 % ging het om een nieuwe klant HH

Begeleiding, groep* 600

529

499 458

500

476

400 300 200 100 0 1-1-2015

1-4-2015

1-7-2015

1-10-2015

Ruim 500 Edenaren hebben vanuit de Wmo op 1 oktober 2015 een indicatie groepsbegeleiding. In het derde kwartaal stroomden er 81 cliënten in (nieuwe indicatie) en stroomden er 28 uit*. Het aantal cliënten nam in het derde kwartaal toe tot 529. * Cliënten kunnen uitstromen doordat begeleiding niet meer nodig is of wordt georganiseerd in het eigen netwerk. Cliënten kunnen ook komen te overlijden of verhuizen, waardoor de indicatie stopt.

Bron: Gemeente Ede, GWS4all * Groepsbegeleiding: dagbesteding

Begeleiding, individueel* 1200

1093 949

1000

935

974

800 600 400

Er zijn op 1 oktober 2015 bijna 1.000 Edenaren met een indicatie voor individuele begeleiding, iets minder dan op 1 januari 2015. In het derde kwartaal stroomden er 129 cliënten in (nieuwe indicatie) en stroomden er 90 uit. Een afname van individuele begeleiding en toename van groepsbegeleiding kan wijzen op substitutie, afschaling van zorg.

200 0 1-1-2015

1-4-2015

1-7-2015

1-10-2015

Bron: Gemeente Ede, GWS4all * Individuele begeleiding: ondersteuning van zelfredzaamheid in het dagelijks leven.


27

Persoonlijke verzorging 120 102 100

90

80

71

70

1-7-2015

1-10-2015

60 40 20 0 1-1-2015

1-4-2015

In het derde kwartaal van 2015 hadden 70 cliënten een indicatie van de gemeente voor persoonlijke verzorging. Dit aantal neemt geleidelijk af sinds het begin van 2015. Na januari 2015 vallen nieuwe cliënten onder individuele begeleiding. Daarnaast verschuift een deel van deze dienstverlening steeds meer richting de Wet langdurige zorg (Wlz) en Zorgverzekeringswet (Zvw). Aanbieders kunnen deze dienstverlening ook in het kader van deze wetten aanvragen en declareren.


Verblijf, kortdurend 14

13

12 10 8 5

6 4

2

2

1-7-2015

1-10-2015

2 0 1-1-2015

1-4-2015

Enkele Edenaren hebben een indicatie voor kortdurend verblijf. In de loop van 2015 is dit aantal indicaties gedaald. Hieronder valt ook respijtzorg, waarbij mantelzorgers (tijdelijk) ontlast worden. De daling van kortdurend verblijf wordt o.a. veroorzaakt doordat veel instellingen gestopt zijn met een aanbod voor kortdurend verblijf. Dit is niet gewenst. Daarom heeft de gemeente onlangs aan zorgaanbieders gevraagd voorstellen te doen hoe dit aangepakt kan worden.


Verblijf, beschermd wonen (inclusief regiogemeenten) 600 505 500

459

441

423

1-4-2015

1-7-2015

1-10-2015

400 300 200 100

In het derde kwartaal van 2015 hadden in de gehele regio FoodValley ruim 400 cliënten een indicatie voor beschermd wonen. Dit aantal neemt geleidelijk af sinds het begin van dit kalenderjaar. In het derde kwartaal van 2015 werden 20 nieuwe indicaties afgegeven en liepen 38 indicaties af.

0 1-1-2015


Aantal cliënten met een hulpmiddel Dit betreft een materiële maatwerkvoorziening of hulpmiddel (iets wat je kunt beetpakken of aanraken) die door de gemeente zijn gecontracteerd. Om in aanmerking te komen heeft de cliënt een beschikking of toegangsbesluit. Vanuit het project iWmo zijn de volgende categorieën gedefinieerd: - Rolstoelen - Vervoersvoorzieningen - Woonvoorzieningen - Overige hulpmiddelen Op dit moment ontbreken nog gegevens over het aantal cliënten met een hulpmiddel. Naar verwachting komen deze gegevens binnenkort beschikbaar en worden ze vervolgens opgenomen in de volgende versie van de Sociale Monitor Ede. 28

Gemeente Ede

Regie over eigen leven Aandeel Wmo cliënten waarbij, volgens cliënt, ondersteuning (aan individu of huishouden) bijdraagt aan: Een van de doelstellingen van de Wmo is dat 100% 83% 90% cliënten (zo lang mogelijk) zelfstandig kunnen 79% 76% 80% 72% blijven wonen en mee kunnen doen aan de 70% samenleving. Aan Wmo-cliënten is gevraagd of 60% 50% de geboden ondersteuning (voorziening voor 40% individu of voor huishouden) hieraan bijdraagt. 30% In 2013 gaf 83% van de Wmo-cliënten aan dat 20% 10% de ondersteuning eraan bijdraagt dat ze 0% zelfstandig kunnen blijven wonen en gaf 72% - Z e l f s t a n d i g b l i jv e n w o n e n . - K u n n e n b l ijv e n m e e d o e n van de cliënten aan dat de ondersteuning eraan a a n d e m a a t s c h a p p i j. bijdraagt dat ze mee kunnen blijven doen aan 2011 2013 het maatschappelijk leven. Bron: SGBO, Klanttevredenheidsonderzoek WMO Ede

Aantal dak- en thuislozen in Ede 60

Streefdoel in de Programmabegroting is dat de aantallen dak- en thuislozen uit 2011 dalen. Deze daling heeft plaatsgevonden. In de eerste negen maanden van 2015 waren er 8 dak- en thuislozen bij het Leger des Heils en 5 bij de Johannieter Opvang (totaal 13) en geen zwerfjongeren.

65

70 54

52

50 35

40 30

33

25

20 9

10

6

13

10 3

0

0 2010

2011

2012

T o ta a l d a k - e n th u is lo z e n

2013

2014

2015

Z w e r f j o n g e r e n < 2 3 ja a r

Bron: Jaarrapportage OGGZ, HVGM

Aandeel inwoners dat de afgelopen 12 maanden is geconfronteerd met huiselijk geweld Streefwaarde in de Programmabegroting is dat 8% maximaal 6% van de inwoners in een jaar 7% worden geconfronteerd met huiselijk geweld. In 6% 2013 en 2014 was dit 7%. Er is de laatste jaren 5% veel aandacht voor 4% huiselijk geweld en kindermishandeling, 3% waardoor meer mensen melden of hulp zoeken. 2% Het percentage meldingen stijgt 1% 0% daardoor. Gepleegde interventies hebben 2010 2011 2012 2013 2014 mogelijk deze percentages gecompenseerd. Bron: Inwoners aan het woord/Leefbaarheidsmonitor


29

6.4. VOORTGANGSRAPPORTAGES WMO Per 1 januari 2015 heeft een overheveling van AWBZ-middelen naar het gemeentelijk domein (Wmo) plaatsgevonden. In totaal zijn er 47 aanbieders waarmee de gemeente een contract heeft afgesloten voor begeleiding en ondersteuning (Extramurale Wmo), Beschermd Wonen en Hulp bij het Huishouden. Ieder kwartaal houdt de gemeente voortgangsgesprekken met de twintig grotere aanbieders. Dit wordt vastgelegd in voortgangsrapportages. De inhoud van de gesprekken en de rapportages is in nog in ontwikkeling. Hieronder volgt een aantal conclusies uit de rapportage van het eerste half jaar 2015.

Productiecijfers Op basis van de aangeleverde productiecijfers zijn nog geen harde conclusies te trekken. Wel lijkt de door de aanbieders geprognosticeerde omzet m.b.t. Zorg in Natura (ZIN) binnen de gemaakte afspraken te passen. Zie onderstaande tabel (incl. een marge van 5%). Dit betreft deels zo goed mogelijke schattingen: o Wmo (extramuraal): onderuitputting, prognose 95%. o Beschermd Wonen: binnen het budget, prognose 100%. o PGB’s Extramurale Wmo en Beschermd wonen: onderuitputting, prognose 77%. o Hulp bij het Huishouden (inclusief PGB’s): onderuitputting, prognose 88%.

Figuur 6.1 Prognose productiecijfers Wmo voor kalenderjaar 2015 Wmo Beschermd extramuraal wonen Plafond (**) € 9.348.000 (**) € 15.084.000 Prognose € 8.285.000 € 14.461.000 Marge € 413.000 € 623.000 'Ruimte' € 650.000 €e Bron: Rapportage Wmo 1 halfjaar 2015, september 2015

PGB (*) € 4.672.000 € 3.428.000 € 169.000 € 1.075.000

Hulp bij het Huishouden € 8.377.000 (***) € 7.200.000 € 177.000 € 1.000.000

Totaal € 37.481.000 € 33.374.000 € 1.382.000 € 2.725.000

(*) Deze bedragen zijn niet door de aanbieders aangeleverd, maar op basis van SVB rapportage: “gebruiksgegevens_2015_3_1-07-2015 op basis van kwartaalbericht 3” (**) Deze plafonds zijn exclusief een aantal producten, zoals bijvoorbeeld inzet lokaal team van RIBW. In de uitgaven zijn deze kosten wel meegenomen. (***) Schatting op basis van extrapolatie n.a.v. uitputting eerste kwartaal 2015.

Overige conclusies voortgangsrapportage Wmo - In totaal verwachten we voor 2015 voor Wmo en Hulp bij het Huishouden een onderuitputting van € 2.725.000,-. - Er wordt een aantal suggesties gegeven waar de verwachte onderuitputting mogelijk door wordt veroorzaakt, maar dat kunnen we nog niet vaststellen. - Tijdens de gesprekken n.a.v. het eerste kwartaal waren er relatief veel (kritische) opmerkingen over de (achterstanden bij de) indicaties van nieuwe cliënten en de beschikkingen. Op basis daarvan is de afspraak gemaakt dat bij een herindicatie door de aanbieder het wachten op de beschikking niet nodig is. In de tussentijd kan gewoon zorg geleverd worden. Daarnaast is in het voorjaar een Taskforce ingesteld met als doel knelpunten m.b.t. de bedrijfsvoering op het sociaal domein op te pakken. Inmiddels zijn de wachttijden voor een intakegesprek bij de Extramurale Wmo weggewerkt (oktober 2015). Gesprekken die op een later tijdstip waren gepland zijn zoveel mogelijk naar voren gehaald. Maatwerkgesprekken bij nieuwe meldingen vinden sneller plaats. Dit beeld is door de aanbieders tijdens de kwartaalgesprekken bevestigd. Voor Beschermd wonen is er nog steeds sprake van een achterstand. - Bij de extramurale Wmo worden herindicaties van bestaande cliënten door de aanbieders zelf gedaan. In de praktijk werkt dat goed. Vanuit de Taskforce is afgesproken om indicaties van nieuwe cliënten van Opella, Vilente en Icare in de periode mei tot en met augustus door deze organisaties zelf te laten uitvoeren. Mede door de zomerperiode ging het hierbij per aanbieder slechts om een beperkt aantal cliënten. - Ten opzichte van het eerste kwartaal is er sprake van een lichte verbetering m.b.t. de facturatie.

30

Gemeente Ede

6.5. CLIËNTERVARING De ervaring van cliënten wordt op verschillende manieren gevolgd: - Via monitoring van klachten (zie ook par. 5.7) en bezwaarschriften . - Via Zorgkaart Nederland. Hierbij geven cliënten hun mening over zorgaanbieders via de website van Zorgkaart Nederland. - Via cliëntervaringsonderzoeken.

Klachten en bezwaarschriften - In 2014 zijn er 15 klachten over de Wmo ingediend, waarvan er 7 gegrond zijn verklaard. Er zijn nog geen gegevens over het aantal klachten in 2015 beschikbaar. - In 2015 zijn in in het eerste, tweede en derde kwartaal respectievelijk 18, 14 en 18 bezwaarschriften over de Wmo bij de gemeente ingediend. Vergelijkingen met andere gemeenten kunnen nog niet worden gemaakt.

Zorgkaart Nederland De gemeente is betrokken bij de ontwikkeling van deze (landelijk gebruikte) website en stimuleert de zorgaanbieders om hun cliënten actief te wijzen op de mogelijkheid hun ervaring weer te geven op deze website. In de contracten voor 2016 met aanbieders wordt de eis opgenomen dat aanbieders actief gebruikmaken van de Zorgkaart Nederland, waarbij door cliënten ervaren belemmeringen en knelpunten zoveel mogelijk worden opgelost. Dit is ook een vast gesprekspunt in de kwartaalgesprekken met zorgaanbieders.

Clëntervaringsonderzoek in Ede De gemeente Ede heeft, vooruitlopend op een verplicht onderzoek in 2016, eind 2015 een cliëntervaringsonderzoek uit laten voeren door het onderzoeksbureau I&O Research. Hiervoor werden interviews afgenomen onder 33 Wmo-cliënten en 16 mantelzorgers van deze cliënten. Ede is één van de eerste gemeenten die een kwalitatief cliëntervaringsonderzoek onder Wmo-cliënten uitvoert. Het kwalitatieve onderzoek geeft een indicatief beeld. De rapportage van het hele onderzoek staat op: https://www.ede.nl/gemeente/actueel/nieuwsbericht/uitvoering-van-de-wmo-staat-er-in-ede-redelijk-goed-voor/ Het doel van het onderzoek was het in beeld brengen van ervaringen van een aantal cliënten en hun mantelzorgers/vrijwilligers met gevoerde maatwerkgesprekken, afgegeven beschikkingen en met verstrekte maatwerkvoorzieningen (zoals begeleiding, kort verblijf) voor extramurale Wmo-cliënten in het kader van de Wmo 2015, inclusief Hulp bij het Huishouden. Daarbij zijn niet alleen de ervaringen m.b.t. de extramurale Wmo en Hulp bij het Huishouden in kaart gebracht, maar ook ervaringen van cliënten met de overgang naar de nieuwe Wmo. Ongeveer de helft van de geïnterviewde personen ervaart het maatwerkgesprek tussen de cliënt en gemeente als prettig. Een aantal personen heeft het gesprek als negatief ervaren, bijvoorbeeld vanwege de bejegening tijdens het gesprek. De informatievoorziening rondom het gesprek was duidelijk en ook de uitgebreide kennis en expertise van de Wmo-consulenten werd genoemd. Wel werd opgemerkt dat er niet altijd een brede uitvraag plaatsvindt. Cliënten gaven ook aan dat ze soms te maken hebben met lange doorlooptijden. Cliënten met een (nieuwe) indicatie voor dagbesteding en/of individuele begeleiding zijn hierover in het algemeen tevreden. Cliënten zijn ook tevreden over de dagbesteding zelf en de geleverde begeleiding en ondersteuning vanuit de aanbieders. Enkele cliënten ervoeren problemen met de vele wisselende hulpen en de wisselende tijden van huishoudelijke hulp. Uit het onderzoek bleek verder dat veel cliënten niet weten dat zij bij een maatwerkgesprek gebruik kunnen maken van onafhankelijke cliëntondersteuning. Ook kennen de meeste cliënten de sociale teams van de gemeente niet en mantelzorgers kennen het mantelzorgsteunpunt vaak niet. De cliënten geven verder aan dat de geboden ondersteuning en begeleiding bijdraagt aan hun welbevinden. Sommige mantelzorgers geven aan dat er voor hen onvoldoende ondersteuning aanwezig is.


31

Aanbevelingen In het onderzoek is een aantal aanbevelingen opgenomen, o.a.: • Kijk tijdens het maatwerkgesprek integraal naar het gehele huishouden en kijk ook vooruit. Wat is de verwachting van de ontwikkeling van de situatie het komende jaar? • Ga in gesprek met aanbieders van huishoudelijke hulp over wisselende hulpen en vooral ook wisselende tijden waarop de hulp komt. • Verkort de tijd tussen het maatwerkgesprek en het moment dat de ondersteuning start. Vooral bij ‘crisis’ en andere urgente gevallen. Vervolgacties De gemeentelijke organisatie gaat op korte termijn een aantal zaken verbeteren, zodat de doorlooptijden binnen de gestelde termijnen blijven. Sinds de zomer van 2015 worden de doorlooptijden al aangepakt, waardoor de wachttijden voor een intakegesprek bij de Extramurale Wmo zijn weggewerkt. Voor Beschermd Wonen geldt dat nog niet helemaal. Dit wordt opgepakt. Beschikkingen worden binnen de wettelijke termijnen gerealiseerd. Er zal een wekelijkse monitoring van doorlooptijden plaatsvinden. Overzichten hiervan worden opgenomen in de voortgangsrapportages Wmo. Uit het rapport blijkt dat er soms kritische tot negatieve ervaringen zijn met de bejegening door de Wmo-consulenten. Om dit te verbeteren komt er meer aandacht voor de manier waarop de consulenten de cliënten tegemoet treden, bijvoorbeeld door vaardigheidstrainingen aan te bieden. Ook wordt de brede uitvraag beter onder de aandacht gebracht. De hoogte en duur van de indicatiestelling is ook een punt van aandacht; hierover is een deel ontevreden. Dit wordt opgepakt bij de evaluatie Huishoudelijke Hulp (eind 2015) en de inkoop. In overleg met een aantal partners, zoals Malkander, gaat de gemeente aan de slag met de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers. Ook is er aandacht voor de informatievoorziening over het aanvragen van cliëntondersteuning bij maatwerkgesprekken en de toegankelijkheid van de website. Verder wil de gemeente de informatievoorziening verbeteren. Het gaat dan vooral over informatie over het Sociaal Team en het KlantContactCentrum.

Cliëntervaringsonderzoek vanaf 2016 Vanaf 2016 worden gemeenten verplicht jaarlijks een kwantitatief cliëntervaringsonderzoek uit te voeren met een landelijk vastgestelde set vragen, aan te vullen met vragen waar lokaal behoefte aan is. Ede is actief betrokken bij de ontwikkeling van deze landelijke vragenset. Naast cliëntervaringen vormen hierin ook welbevinden, zelfredzaamheid en participatie belangrijke onderdelen. Hierdoor wordt ook vergelijking met andere steden mogelijk. In Ede gaan we deze vragenset aanvullen met lokale vragen, waarbij de keuze onder andere wordt gebaseerd op de resultaten van het kwalitatieve onderzoek uit 2015. De landelijke vragenset wordt in maart 2016 vastgesteld , waarna de gemeente Ede dit onderzoek gaat uitvoeren.

32

Gemeente Ede

7.

JEUGD, ONDERWIJS EN VEILIGHEID

7.1. INLEIDING Programmadoelstelling: Wij willen dat jeugdigen in Ede opgroeien tot gezonde, zelfredzame burgers (Beleidskader Jeugd en Onderwijs 2012). Inwoners die op een zelfstandige en volwaardige manier deelnemen aan de samenleving, waarbij jongeren leren om verantwoordelijkheid te dragen voor zichzelf en voor anderen. Op een manier die past bij hun capaciteiten en mogelijkheden. Wij vinden het dan ook belangrijk dat de Edese jeugd voldoende kansen krijgt, zich zelfredzaam kan ontwikkelen en goed onderwijs kan volgen. Iedere jeugdige in Ede kan gebruikmaken van kwalitatief goed onderwijs dat bij hem of haar past. Een goede start is essentieel voor de verdere schoolloopbaan van kinderen. In dit hoofdstuk worden de paragrafen ingedeeld naar oplopende ondersteunings’’zwaarte’’, van VSV, VVE naar intensievere vormen van ondersteuning: 7.2 Karakteristieken Jeugd Ede 7.3 Educatie en voortijdig schoolverlaten 7.4 Preventieve ondersteuning jeugd (incl. CJG) 7.5 Hulp en ondersteuning rondom opgroeien en opvoeden (incl. veiligheid) 7.6 Jeugdzorg 7.7 Voortgangsrapportages Jeugd 7.8 Cliëntervaring

7.2. KARAKTERISTIEKEN JEUGD EDE De situatie waarin de Edese jeugd opgroeit is over het algemeen gunstig. Zij groeien minder vaak dan landelijk op in een gezin met een uitkering, ze zijn minder vaak werkloos, ze hebben minder vaak een handicap en het percentage kinderen in de jeugdzorg is lager kan landelijk. Verder zijn Edese kinderen minder vaak dan landelijk verdachte van een misdrijf en komen ze minder vaak voor de rechter. Een dalende trend is te zien in het aantal jeugdige veelplegers in Ede. Ook het aantal meldingen van kindermishandeling neemt af, daar waar landelijk sprake is van een stijging. Zij hebben wel vaker dan landelijk laag opgeleide ouders, waardoor er een grotere kans is dat zij met een achterstand aan het onderwijs beginnen. Deze jongeren vallen onder de doelgroep voor voorschoolse en vroegschoolse educatie (VVE). Het aantal tienermoeders ligt in 2012 relatief iets hoger dan landelijk, maar in voorgaande jaren was dit niet het geval. Figuur 7.1 Achtergrondkenmerken Jeugd Ede, als percentages van alle Edese jongeren in de betreffende leeftijd, tenzij anders vermeld Ede Ede Ede Nederland Inkomen 2010 2011 2012 2012 % Kinderen in uitkeringsgezin 0-17 jaar 3,63 3,74 4,02 5,66 % Werkloze jongeren 16-24 jaar 0,67 0,62 0,65 1,21 Onderwijs 8 % Achterstandsleerlingen

2010 14,7

2011 14,21

2012 12,88

2012 11,61

Gezondheid % Kinderen met een handicap 0-17 jaar 9 % Gemelde mishandelde 0-17-jarigen % Tienermoeders 15-19 jaar % Kinderen in jeugdzorg 0-17 jaar % Kinderen dat overmatig drinkt 12-19 jaar

2010

2011

0,5 0,57 2,76 4

0,44 0,76 1,43 4

2012 1,78 0,41 0,65 1,31 4

2012 1,96 0,91 0,5 1,49

8 Leerlingen in het reguliere basisonderwijs behoren volgens het Ministerie van OC&W tot een achterstandscategorie als hun ouders een laag opleidingsniveau hebben. Op grond daarvan krijgen basisscholen extra financiële middelen. 9 bron: AMK's via Jeugdzorg Nederland


33

Veiligheid Aantal verdachten 12-17 jaar per 1.000 inwoners Aantal verdachten 18-24 jaar per 1.000 inwoners 10 Aantal jeugdige veelplegers 12-24 jaar per 1.000 inwoners % Kinderen 12-21 jaar met delict voor rechter

2011 166 303 20 2010 2,82

2012 129 263 21 2011 2,79

2013 115 220 12 2012 2,44

2013 123 267 14 2012 2,57

Bron: Waarstaatjegemeente.nl (diverse onderliggende bronnen)

7.3. EDUCATIE EN VOORTIJDIG SCHOOLVERLATEN Educatie Passend onderwijs is een verantwoordelijkheid van het onderwijs, niet van de gemeente. Er is daarbij wel sprake van samenhang met het gemeentelijke beleid, bijvoorbeeld bij de (preventieve) ondersteuning van jeugd. De gemeente heeft wel een verantwoordelijkheid in het verminderen van onderwijsachterstanden. Doelstelling: Het tegengaan van mogelijke onderwijsachterstanden. Subdoel: Jongeren beheersen de Nederlandse taal, zodat eventuele risico’s op onderwijsachterstanden verminderen. Hiervoor zet de gemeente voorschoolse en vroegschoolse educatie programma’s (VVE) in op voorschoolse voorzieningen en binnen het primair onderwijs. Deelname van doelgroepkinderen aan VVE 80% 70% 60%

63%

68%

70%

2012

2013

75%

52%

50% 40% 30% 20% 10% 0% 2010

2011

2014

Het percentage doelgroepkinderen dat deelneemt aan voor- en vroegschoolse educatie programma's op voorschoolse voorzieningen en binnen het primair onderwijs neemt toe sinds 2010 tot 75% in 2014. Streven is dat in 2015 100% van de doelgroepkinderen hieraan deelneemt. In Ede zijn er relatief meer kinderen dan landelijk met laag opgeleide ouders (doelgroepkinderen).

Bron: Gemeente Ede, Rapportage VVE-gebruik Ede 2015

Doelstelling: Het uiteindelijke doel van passend onderwijs is het tegengaan van thuiszitters. Het onderwijs en de gemeente werken hieraan, ieder vanuit hun eigen verantwoordelijkheid. We willen dat er voor elk kind een passende plek op (een) school is, zo veel mogelijk dichtbij huis. De samenwerkingsverbanden passend onderwijs worden hierop door de Onderwijsinspectie beoordeeld. De gemeente Ede ziet hierin voor zichzelf een rol op preventief gebied, o.a. door de vindplaatsgerichte aanwezigheid van het CJG op scholen en voorschoolse voorzieningen. Aantal leerplichtige kinderen dat niet naar school gaat Op 1 juni 2015 zijn er 9 thuiszitters op het voortgezet onderwijs en 0 in het primair onderwijs (basisonderwijs en speciaal basisonderwijs). Vanaf 2016 wordt ook het aantal thuiszitters in het mbo geregistreerd.

10

Exclusief verwijzingen HALT

34

Gemeente Ede

Voortijdig schoolverlaten Doelstelling: Zoveel mogelijk Edese jongeren verlaten het onderwijs met een diploma op startkwalificatieniveau of, als dat niet haalbaar is, met een passend diploma dat hen voorbereid op deelname aan de arbeidsmarkt. % voortijdig schoolverlaters 18-22 jaar in oktober van het betreffende jaar Het percentage voortijdig schoolverlaters, 14,0% 12,5% 11,4% (% jongeren van 18-22 jaar zonder 12,0% 10,4% 10,0% startkwalificatie en niet schoolgaand), 10,0% neemt geleidelijk af. Op 1 oktober 2015 ging 8,0% het om 10% van alle Edese jongeren van 186,0% 22 jaar. Een startkwalificatie is een diploma 4,0% op havo, vwo of mbo niveau 2. Dat is in de 2,0% ogen van de Nederlandse overheid het 0,0% minimale onderwijsniveau om serieus kans 2012 2013 2014 2015 te maken op duurzaam geschoold werk. Bron: DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs)

% nieuwe voortijdig schoolverlaters 12-22 jaar Ede 5,0% 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0%

3,1%

3,1%

3,0% 1,8% 1,4%

2010

2011

2012

2013

2014

Het percentage nieuwe voortijdig schoolverlaters in een jaar (% 12- tot en met 22-jarigen dat in een lopend schooljaar is gestopt met school, geen startkwalificatie heeft en op 1 oktober van het nieuwe schooljaar niet gestart is met een nieuwe opleiding), vertoont een dalende lijn sinds 2010. Het percentage nieuwe VSV’ers is in Ede (1,4%) lager dan landelijk (1,9% in 2014). De streefwaarde in de Programmabegroting is 1,3%.

Bron: DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs). 2014: schooljaar 2013-2014

7.4. PREVENTIEVE ONDERSTEUNING JEUGD (INCL. CJG) Doelstelling: Alle jeugdigen groeien op in een veilige en stimulerende opvoeden opgroeicontext. Met preventieve ondersteuning wordt interventieniveau 1-3 bedoeld: training, informatie, advies enz. (bijvoorbeeld via CJG). Dit is lichte ondersteuning waarvoor geen beschikking nodig is. Deze vorm van ondersteuning financiert de gemeente via gemeentelijke subsidie-afspraken met (zorg)aanbieders. In paragraaf 7.6 over Jeugdzorg is interventieniveau 4-7 opgenomen. Dit is zorg die de gemeente regionaal bij zorgaanbieders inkoopt en waarvoor een beschikking nodig is. Aantal verwijzingen naar HALT, 12-17-jarigen per 1.000 120 100

1 0 9 ,1 9 4 ,6

80 60 40

Het aantal verwijzigen van 12-17-jarigen naar bureau HALT is in 2014 toegenomen ten opzichte van 2013. Landelijk worden 139,7 per 1.000 12-17-jarigen doorverwezen naar HALT. Daarmee zit Ede onder het landelijk gemiddelde.

20 0 2013

2014

Bron: Bureau HALT


35

Centrum voor Jeugd en Gezin Doelstelling: Er is een laagdrempelige plek waar inwoners terecht kunnen met hun vragen over opvoeden en opgroeien. Juiste ondersteuning wordt zo snel mogelijk ingezet, zodat (ergere) problemen worden voorkomen en jeugdigen gezond en veilig kunnen opgroeien (hun talenten ontwikkelen en kunnen meedoen in de samenleving). Kernpartners van het CJG zijn: Opella, Stimenz, Icare, VGGM, BJZ, MEE-Veluwe en Welstede. De toegang tot jeugdhulp verloopt via het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), Sociaal Team (ST) (paragraaf 6.2) of arts (huisarts, kinderarts, jeugdarts). Het CJG is er voor alle vragen (en problematiek) op het gebied van opvoeden en opgroeien, van licht tot zwaar. Ook complexe zaken worden door het CJG opgepakt; zelfs dwang en drang in samenwerking met één van de uitvoerende partijen van De Nieuwe Jeugdbescherming. Aantal vragen aan CJG In 2014 werden gemiddeld 84 vragen per maand gesteld via de telefoon of mail. In 2015 is dit aantal gegroeid naar gemiddeld 240 vragen per maand (gegevens tot oktober 2015). Begin 2016 worden de prestatie-indicatoren vastgesteld en de wijze waarin die worden bijgehouden. Hierdoor kan naar verwachting in de volgende versie van de sociale monitor meer worden weergegevens over het CJG. Aantal bezoekers website CJG per maand 2500

2207 1786

2000 1500

1431

1000 500

Gemiddeld bezochten in de eerste 10 maanden van 2015 gemiddeld 2.207 mensen per maand de website van het CJG. In 2014 waren er gemiddeld 1.786 bezoeken en in 2013 gemiddeld 1.431 bezoeken per maand. Het bezoek aan de website neemt de afgelopen jaren dus duidelijk toe.

0 2013

2014

2015

Bron: CJG

7.5. HULP EN ONDERSTEUNING RONDOM OPGROEIEN EN OPVOEDEN (INCL VEILIGHEID) Aantal jeugdbeschermingsmaatregelen 140 120

118 108

100 80 60 40

Het aantal jeugdbeschermingsmaatregelen is in 2014 gedaald tot 108. De streefwaarde is (maximaal) 110 per jaar. Onder Jeugdbeschermingsmaatregelen vallen (voorlopige/tijdelijke) voogdij en (voorlopige) ondertoezichtstelling.

20 0 2013

2014

Bron: Programmabegroting gemeente Ede

Jeugdreclassering 55 jeugdigen in Ede zaten op 31 oktober 2015 in een traject van jeugdreclassering Activiteiten in het preventief justitieel kader (drang) 67 jeugdigen waren betrokken in activiteiten in het preventief justitieel kader (drang traject) op 31 oktober 2015 Aantal uithuisplaatsingen Hierover zijn op dit moment geen cijfers bekend. Voor de volgende versie van deze monitor wordt uitgezocht of hier mogelijk andere bronnen voor beschikbaar zijn.

36

Gemeente Ede

7.6. JEUGDZORG In deze paragraaf is interventieniveau 4-7 opgenomen. Dit is zorg die de gemeente regionaal bij zorgaanbieders inkoopt en waarvoor een beschikking nodig is. Hier is steeds het aantal geïndiceerde jeugdigen weergegeven. Opgemerkt moet worden dat niet alle indicaties worden verzilverd. Hieronder wordt, naast totalen, ook instroom en uitstroom weergegeven. Dit betreft ook indicaties. Redenen voor uitstroom uit indicaties kunnen bijvoorbeeld zijn: als zorg niet meer nodig is, als zorg geregeld is binnen het eigen netwerk, door overlijden of door verhuizing. Het aantal jeugdigen dat een verstrekking heeft ontvangen is niet weergegeven, omdat er nog geen compleet beeld is van het aantal verstrekkingen. Dit komt omdat de facturatie (de bron hiervoor) nog niet door alle aanbieders op de afgesproken standaard wijze plaatsvindt. Zodra de facturatie in orde is, zal ook een beeld worden gegeven van de daadwerkelijk verstrekte zorg. De registratie en facturering van gegevens over jeugdzorg (en Wmo) is volop in ontwikkeling. Deze ontwikkelingen worden gevolgd en in de volgende versie van deze monitor verwerkt.

Rapportcijfer voor toegang en kwaliteit van jeugdhulp 7 ,6

7 ,4

E de

N e de rla nd

8

In maart 2015 heeft de kinderombudsman opdracht gegeven om landelijk onderzoek te doen of de zorg en kwaliteit van zorg voor kinderen en jongeren is gewaarborgd. Aanleiding hiervoor was de transitie van de jeugdzorg. In Ede hebben 70 cliënten deelgenomen aan het onderzoek. Zij geven gemiddeld een 7,6 voor de hulp die zij ontvangen. Landelijk was dit 7,4. Op alle stellingen over de dienstverlening scoort Ede beter dan landelijk.

7 6 5 4 3 2 1 0

Bron: Kinderombudsman, Landelijk onderzoek kwaliteit jeugdzorg 2015

Jeugdzorg totaal (zonder en met verblijf)

2500 2000

1910

1981

1-7-2015

1-10-2015

1769

1632

1500 1000 500 0 1-1-2015

1-4-2015

In de loop van 2015 stijgt het aantal jeugdigen met één of meer indicaties voor jeugdzorg in Ede, tot 1.981 op 1 oktober. Dit betreft het aantal unieke jeugdigen met een indicatie voor jeugdzorg; sommigen maken gebruik van zowel jeugdzorg met als jeugdzorg zonder verblijf; deze combinatie van gebruik wordt in deze grafiek als één keer geteld. De toename van het aantal indicaties jeugdzorg zonder verblijf is in het derde kwartaal afgevlakt. Dit kan een voorzichtige aanwijzing zijn van afschaling binnen jeugdzorg (ambulantisering).

Bron: GWS4all, gemeente Ede

Jeugdzorg: in- en uitstroom 250 222

200

instroom uitstroom

194

Het aantal jeugdigen dat is ingestroomd met een indicatie voor jeugdzorg is in het derde kwartaal van 2015 afgenomen.

150 132

100 81

50

61

57

0 1e kw. 2015

2e kw. 2015

3e kw. 2015

In de vorige grafiek is te zien dat het totaal aantal jeugdigen het derde kwartaal nog steeds stijgt, maar, door de verminderde instroom, wel minder snel stijgt dan in het eerste en tweede kwartaal.



37

Jeugdzorg zonder verblijf 2500 2000

1901

1822

1682

1549

1500

Het aantal jeugdigen dat in Ede een indicatie heeft gekregen voor jeugdzorg zonder verblijf is in de loop van 2015 toegenomen. Jeugdzorg zonder verblijf betreft de ambulante hulp en daghulp bij de aanbieder.

1000 500 0 1-1-2015

1-4-2015

1-7-2015

1-10-2015

De toename van het aantal indicaties jeugdzorg zonder verblijf kan een voorzichtige aanwijzing zijn van afschaling binnen jeugdzorg.


Jeugdzorg zonder verblijf: in- en uitstroom 250

instroom uitstroom

220

200

186

150 132

100 80 53

50

53

0 1e kw. 2015

2e kw. 2015

3e kw. 2015

Verreweg het grootste deel van jeugdzorg betreft jeugdzorg zonder verblijf. Hierin is de daling van het aantal geïndiceerde jeugdigen dat instroomt, terug te zien. De instroom blijft echter groter dan de uitstroom waardoor het totaal aantal jeugdigen met een indicatie voor jeugdzorg zonder verblijf, toe blijft nemen. Jeugdzorg zonder verblijf betreft de ambulante hulp en daghulp bij de aanbieder.


Jeugdzorg met verblijf Het totaal aantal jeugdigen met een indicatie jeugdzorg met verblijf is in 2015 vrij stabiel gebleven.

2500 2000 1500 1000 500

261

264

274

268

1-1-2015

1-4-2015

1-7-2015

1-10-2015

Jeugdzorg met verblijf betreft pleegzorg, gesloten plaatsing en overig residentieel verblijf.

0


Jeugdzorg met verblijf: in- en uitstroom 250

instroom uitstroom

200 150 100 50 0

23 20

1e kw. 2015

28 18

2e kw. 2015

31 25

3e kw. 2015


38

Gemeente Ede

In de grafiek is te zien dat de instroom van jeugdigen met een indicatie voor jeugdzorg met verblijf vrij stabiel is en dat de uitstroom uit jeugdzorg met verblijf in het derde kwartaal gestegen is. De absolute aantallen zijn laag, maar de kosten per cliënt in jeugdzorg met verblijf zijn hoog. Hierdoor kunnen kleine veranderingen in aantallen relatief grote veranderingen in kosten betekenen.

7.7. VOORTGANGSRAPPORTAGES JEUGD Rapportage Sociaal Teams Uit de voortgangsrapportage Sociaal Teams (t/m juni 2015) blijkt dat er ruim 350 beschikkingen Jeugd zijn afgegeven door huisarts of medisch specialist. Het CJG gaf ongeveer 175 beschikkingen af, de gemeente Ede ruim 50. Overigen (onder andere zorgaanbieders, Sociaal Teams, Opella) gaven in totaal ongeveer 250 beschikkingen af. Voortgangsrapportage jeugdzorg Onlangs is de rapportage ‘’kwartaalrapportage Jeugd FoodValley Q3 2015’’ verschenen, de derde kwartaalrapportage jeugd FoodValley. Hierin wordt een beeld geschetst van de financiële stand van zaken en van de bedrijfsvoering en administratie. Gesprekken met aanbieders worden vastgelegd in iedere tweede en vierde kwartaalrapportage. Binnen FoodValley werken de volgende gemeentes samen: Barneveld, Ede, Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel en Veenendaal. Enkele bevindingen uit de kwartaalrapportage Q3 worden hieronder beschreven. Algemeen voor de regio FoodValley De meeste zorgaanbieders verwachten op dit moment geen problemen om binnen het afgesproken omzetplafond te blijven. Met aanbieders waar wel signalen zijn dat zij meer hulp leveren dan afgesproken, zijn de accounthouders maandelijks in overleg om waar mogelijk bij te sturen. Vooral bij de grotere GGZ-aanbieders is de tot nu toe geleverde hulp en de totale vraag omvangrijker dan voorzien, op andere punten blijft de realisatie achter bij de verwachting. Regio Foodvalley: Bij de meeste zorgvormen loopt de verleende jeugdhulp in lijn met de verwachtingen. Binnen de oude AWBZ is een sterke daling te zien, die voor het grootste deel te verklaren is door cliënten die eind 2014 voor de Wlz hebben gekozen. Hiervoor zijn de gemeenten ook financieel gekort. De overige daling binnen de AWBZ lijkt te komen door inzet van de Sociaal Teams, waarbij het de vraag is of dit duurzame inzet is of uitgestelde zorgvraag. Bij Jeugd en Opvoedhulp is de daling in de ambulante zorg nog niet in verhouding is met de toename in budget voor de lokale teams. Er is wel een daling te zien in het aantal ambulante cliënten. De overige zorgvormen lopen in lijn met de verwachting. Binnen de GGZ is duidelijk een groei te zien ten opzichte van 2013: zowel het aantal clienten als de gemiddelde behandeltijd is toegenomen. Dit was al het beeld over 2014 voor de regio FoodValley en lijkt nu verder toe te nemen. De regio als geheel blijft binnen het budget, maar dit is een optelsom van verschillende uitkomsten per gemeente. Voor 4 van de 7 gemeenten liggen de kosten voor jeugdhulp in de eerste 3 kwartalen hoger dan het beschikbare budget. Ede hoort bij de 3 gemeentes waarvan de kosten lager liggen dan het beschikbare budget. Ede specifiek: • Het totale beschikbare budget voor Ede bedraagt 27,5 miljoen. De prognose voor 2015 op basis van 3 kwartalen laat een overschot zien van 3,9 miljoen. • Ten opzichte van de overige gemeenten heeft Ede relatief minder GGZ-cliënten. • Bovenregionale budgetgaranties (waar geen zorg tegenover staat) kunnen dit beeld voor 2015 naar beneden bijstellen.

7.8. CLIËNTERVARING De wijze waarop de cliëntervaring jeugdzorg regulier in beeld wordt gebracht, is nog in ontwikkeling en zal naar verwachting grotendeels regionaal opgepakt worden. Vanaf 2016 zal er landelijk een vragenlijst aan de gemeentes aangeleverd worden en wordt de gemeentes gevraagd deze voor te leggen aan cliënten. Het is landelijk nog niet duidelijk of dit in 2016 al verplicht zal worden. Vanaf 2017 wordt een cliëntervaringsonderzoek wel verplicht, waarin de landelijk verplichte vragenset opgenomen moet worden. Hierdoor wordt ook een landelijke benchmark met andere gemeentes mogelijk. In de volgende versie van de Sociale Monitor Ede gaan we nader in op de plannen van Ede en de regio. De gemeente Ede is dit jaar al wel met een (kwalitatief) onderzoek gestart waarin wordt nagegaan in hoeverre het aanbod van preventieve jeugdhulp aansluit op de behoefte van jeugdigen/gezinnen. Het onderzoek richt zicht op de toeleiding van jeugdigen/gezinnen naar preventieve jeugdhulp, samenwerking tussen jeugdhulpprofessionals, het afwegingskader bij in te zetten methodieken en de ervaringen van jeugdigen/gezinnen die jeugdhulp hebben gekregen. Naar verwachting worden de eerste resultaten binnenkort bekend en kan in de volgende versie van de Sociale Monitor Ede hierover in dit hoofdstuk gerapporteerd worden. Sociale Monitor Ede december 2015

39

8.

MEERVOUDIG GEBRUIK VAN REGELINGEN

Met meervoudige problematiek wordt bedoeld dat een huishouden van meerdere voorzieningen en/of regelingen gebruik maakt. In onderstaande bollen is per cluster aangegeven hoeveel huishoudens in Ede, ergens in 2012, gebruik hebben gemaakt van een regeling uit dit cluster. De aantallen in de bollen betreffen unieke huishoudens. Figuur 8.1 Gebruik van meerdere regelingen in het sociaal domein in Ede

In 2012 hebben 6.789 huishoudens gebruik gemaakt van een regeling Welzijn en Zorg, 2.150 huishoudens van een regeling Jeugdzorg en 9.020 huishoudens van een regeling Arbeidsparticipatie (een uitkering). In totaal maakten 15.240 huishoudens gebruik van één of meerdere regelingen. 130 huishoudens hebben gebruik gemaakt van regelingen uit alle drie de clusters. 2.030 andere huishoudens in Ede hebben zowel gebruik gemaakt van een regeling op het gebied van arbeidsparticipatie (een uitkering) als van een regeling op het gebied van welzijn en zorg. 390 huishoudens hadden een uitkering en maakten gebruik van een regeling jeugdzorg. Bij 160 huishoudens was er zowel sprake van een regeling jeugdzorg als een regeling in het kader van welzijn en zorg. Bij al deze huishoudens is dus sprake van een vorm van meervoudige problematiek. Het gaat hier om in totaal 2.700 huishoudens met meervoudige problematiek, ongeveer 18% van de huishoudens met één of meerdere regelingen in het sociaal domein. Overigens zijn de Wet langdurige zorg (Wlz) en Zorgverzekeringswet (Zvw) hier buiten beschouwing gelaten, omdat dit geen gemeentelijke taken zijn. Samenhang tussen regelingen minimabeleid. In paragraaf 5.6 is de samenhang tussen regelingen in het minimabeleid beschreven. Samenhang tussen regelingen Wmo, minimabeleid, schulddienstverlening Met de doorontwikkeling van de drie decentralisaties komen er steeds meer betrouwbare en complete gegevens beschikbaar over het gebruik van zorg en ondersteuning binnen de deelterreinen jeugd, Wmo en participatie. We verwachten in de volgende versie van deze monitor meer gegevens beschikbaar te hebben waarmee we de samenhang tussen de deelterreinen nog beter in beeld kunnen brengen. Zo kunnen we naar verwachting meer laten zien over het aantal personen of huishoudens dat gebruik maakt van zowel huishoudelijke hulp als van een bijstandsuitkering, een doelgroepregeling en/of schulddienstverlening. Maar ook andere combinaties van Wmo-maatwerkvoorzieningen en andere regelingen kunnen in beeld gebracht worden, waarbij duidelijk wordt hoeveel mensen (of huishoudens) meerdere regelingen tegelijkertijd gebruiken. Interessant daarbij is om te volgen wat de veranderingen in de loop van de tijd zijn.

40

Gemeente Ede

9.

AFSCHALING VAN ZORG NAAR NULDELIJN

Met de gegevens die op dit moment beschikbaar zijn, is het moeilijk aan te geven in hoeverre afschaling binnen de zorg plaatsvindt. Dit heeft te maken met de transformatie, de invoering van de drie decentralisaties. Deze zijn nog geen jaar geleden gestart, waardoor de periode te kort is om harde conclusies te verbinden aan veranderingen (trends) in de cijfers. Daarbij zijn veel transitie-ontwikkelingen nog volop aan de gang. Een voorbeeld hiervan zijn de veranderingen in de brede nuldelijn die moet leiden tot een versterking van de nuldelijn. Hier is onlangs een notitie over verschenen. Daarnaast zijn de kosten nog niet goed in beeld. Nog niet alle de (zorg)aanbieders leveren de facturen (op de de vooraf afgesproken wijze) aan. Hierdoor is er nog geen betrouwbaar beeld van het aantal verstrekkingen en de uitgaven in de jeugdzorg en de Wmo te geven. Dit is landelijk bij zeer veel gemeenten het geval. Er wordt momenteel hard gewerkt om dit op orde te krijgen. Zodra deze cijfers beschikbaar zijn, zal deze paragraaf ook beter ingevuld kunnen worden. Wmo Binnen de Wmo zien we met de huidige cijfers al wel het volgende: terwijl het aantal inwoners met een indicatie voor individuele begeleiding iets afneemt, neemt het aantal indicaties voor groepsbegeleiding toe. Dit kan een (eerste) aanwijzing zijn voor substitutie, afschaling van zorg. Een uur individuele begeleiding is duurder dan een dagdeel groepsbegeleiding (dagopvang). Dit betekent overigens niet automatisch dat de zorg hiermee goedkoper wordt. Hiervoor is het ook nodig om het aantal geïndiceerde uren en dagdelen per week te bekijken. Zo is één uur individuele begeleiding is goedkoper dan 2 dagdelen groepsbegeleiding. Dit zal in de toekomst ook in beeld gebracht kunnen worden (met verbetering van de facturatie). Jeugdzorg Binnen jeugdzorg zien we in 2015 een toename van het aantal jeugdigen met een indicatie voor jeugdzorg zonder verblijf en in het derde kwartaal een lichte afname van het aantal jongeren met een indicatie voor jeugdzorg met verblijf. Dit zou een (voorzichtige) aanwijzing kunnen zijn van een vorm van afschaling binnen jeugdzorg. De absolute aantallen zijn laag, maar de kosten per cliënt in jeugdzorg met verblijf zijn hoog. Hierdoor kunnen kleine veranderingen in aantallen, relatief grote veranderingen in kosten betekenen.


41

BIJLAGE 1: KENGETALLEN LEEFBAARHEID EN VEILIGHEID PER WIJK

Ede-Centrum

Ede-Oost

Ede-West

Veldh. A

Veldh. B

Kernhem

Ede-Zuid

Maandereng

Rietkampen

Buitengebied Ede-Stad

Bennekom

Lunteren

Ederveen/ De Klomp

Harskamp

Wekerom

Otterlo

1. Wel eens onveilig gevoel eigen buurt (%) 2. Vaak ervaren overlast van groepen jongeren (%) 3. Rapportcijfer leefbaarheid buurt 4. Oordeel ontwikkeling buurt: % inw. dat vindt dat hun buurt afgelopen jr. achteruit is gegaan 5. Sociale overlast (schaalscore laag=gunstig) 6. Slachtoffers vernieling eigen buurt (%) 7. Soms of vaak eenzaam (>15 jr.) 8. % Dat kan terugvallen op mensen in buurt of familie/vrienden 9. Sociale cohesie (schaalscore hoog=gunstig) 10. Zelfredzaamheid 11. Woninginbraken

Gemeente Ede

Figuur 0.1 Ervaren leefbaarheid en veiligheid per wijk in 2013/2014, overzicht kengetallen

20

23

20

23

29

30

14

28

26

21

24

12

15

7

13

7

7

6

14

1

7

19

9

8

9

7

8

1

0

3

3

3

3

3

7,4

7,0

7,4

7,2

6,9

7,1

7,6

7,0

7,2

7,5

7,9

7,6

7,6

7,8

7,6

7,6

7,8

14

25

20

15

18

19

11

12

17

15

13

11

12

10

8

10

11

1,5

3,1

2,4

2,0

2,2

1,5

0,8

2,3

1,4

1,7

0,8

0,6

0,7

0,8

1,3

1,2

1,1

16

21

17

22

26

17

19

19

18

17

12

13

9

9

12

13

7

14

23

17

13

23

16

9

23

19

16

18

10

11

8

6

6

6

91

91

90

90

95

87

96

89

95

94

89

91

89

93

94

94

94

6,3 92 473

5,4 95

5,8 89

6,0 89

5,9 90

5,9 91

6,2 92

5,4 87

5,7 88

6,2 94

6,6 96

6,6 94

7,1 93

7,3 93

7,2 95

7,4 95

7,4 95

Bron: Gemeente Ede, Inwoners aan het Woord en Leefbaarheidsmonitor en Politie Gelderland Midden

Legenda: De indicatoren 1,3,4,5,6,9 komen uit de Leefbaarheidsmonitor 2013 De Indicatoren 2,7,8,10 komen uit Inwoners aan het Woord 2014 Indicator 11 bevat cijfers over het jaar 2014, afkomstig van de Politie Gelderland Midden

42

Gemeente Ede

BIJLAGE 2: BRONNEN EN DEFINITIES

De bronnen en definities zijn overzichtelijk weergegeven in een tabel. In verband met de omvang is deze weergegeven in een apart document (bronnen en definities, bijlage 2 bij ‘’Sociale Monitor Ede’’ december 2015). Dit document staat op de website van Ede bij de rapportage ‘’Sociale Monitor Ede’’. Deze bijlage is ook op te vragen bij: Mail: [email protected] Tel: 0318 680899


43

Colofon Uitgave 2015 Gemeente Ede, afdeling Strategie & Onderzoek Bestuurlijk opdrachtgever: G. Ligtelijn-Bruins, wethouder Ambtelijk opdrachtgever: Iet van Slageren, clustermanager WPI Ambtelijk opdrachtnemer: Sylvia Soeterboek, kennisadviseur Strategie en Onderzoek Samenstelling en redactie Sylvia Soeterboek, Mariska Roodbeen-Mattijssen en Ester Hilhorst

44

Gemeente Ede

Sociale Monitor Ede December 2015

Recommend Documents