silverfit rephagia
Binnen de langdurige ouderenzorg lijden veel mensen aan dysfagie, ook wel bekend als slikstoornis. Deze aandoening behandelen is voor veel therapeuten een uitdaging. Het kan moeilijk zijn om aan de patiënt uit te leggen hoe hij bepaalde oefeningen moet doen. In veel gevallen is actieve therapie zeer moeilijk uitvoerbaar en worden in plaats daarvan dieetaanpassingen voorgeschreven. Deze diëten zijn uit sociaal, medisch en financieel oogpunt niet ideaal. Veel vormen van dysfagie kunnen worden behandeld met intensieve oefening. De SilverFit Rephagia helpt om dergelijke oefeningen aan te bieden.
silverfit rephagia opnieuw leren slikken
silverfit rephagia opnieuw leren slikken
sociale isolatie
waardevolle inzichten
Genieten van samen eten en drinken is een essentieel deel van sociale interactie: lunch, een kopje thee of koffie drinken, uit eten, borrelen. Zelfs milde vormen van dysfagie, zoals kwijlen, kunnen leiden tot sociale isolatie. Onderzoek toont aan dat 55% van de mensen met dysfagie niet meer in staat is te genieten van eten en dat 36% etentjes met anderen uit de weg gaat. (Ekberg et al., 2002)
medische risico’s Dysfagie kan leiden tot uitdroging, een slechte voedingstoestand, gewichtsverlies, ademhalingsproblemen, longontstekingen of andere luchtweginfecties. 44% van de mensen met dysfagie heeft bijvoorbeeld last van gewichtsverlies (Ekberg et al., 2002). Amerikaans onderzoek laat zien dat mensen met ernstige vormen van dysfagie na cva 3-15 keer meer kans hebben op ernstige complicaties, en 2x meer kans maken om te overlijden binnen een jaar post-onset (Medicare). Longontstekingen veroorzaken ongeveer 34% van het overlijden na een beroerte en staan op de 3e plaats bij de meest voorkomende oorzaken van overlijden binnen de eerste maand na een beroerte. (Kil-Byung Lim et al., 2009)
2
Kosten per patiënt per dag, Nederland standaard dieet bijvoedingsproducten sondevoeding
¤ 6,10 ¤ 36,06 ¤ 53,05
Bron: SilverFit analyse van data van 8 zorginstellingen. Deze kosten zijn inclusief personeelskosten en materiaal.
kosten Speciale diëten zijn duur omdat het voedsel apart gekocht en bereid moeten worden en de patiënt die het dieet volgt speciale begeleiding en toezicht nodig heeft. Een onderzoek van SilverFit onder Nederlandse verpleeghuizen toont aan dat sondevoeding ongeveer 8-9 keer zoveel kost als normale voeding. Ernstige vormen van dysfagie komen nogal veel voor. Volgens ons onderzoek onder 8 verpleeghuizen krijgt ongeveer 7-22% van de patiënten voedingssupplementen. Voor een “gemiddeld” verpleeghuis met ongeveer 70 bedden betekent dat extra kosten van tienduizenden euro’s per jaar. De kosten van het behandelen van complicaties zijn hierbij niet inbegrepen.
Het Rephagia systeem is ondersteunend aan de logopedist. Het helpt de logopedist de patiënt een aantal oefeningen aan te bieden waarvan we weten dat ze de slikfunctie verbeteren. Tijdens deze oefeningen krijgen zowel de logopedist als de patiënt waardevolle inzichten over de voortgang van de patiënt. De slikreflex van de patiënt, de vertraging en de duur van de slik zijn gekarakteriseerd door middel van sEMG, een methode die de spieractiviteit van de patiënt meet.
motiveren Het biofeedback systeem kan worden weergegeven in de vorm van grafieken of in de vorm van spellen, die makkelijk te begrijpen zijn voor de patiënt. Spellen vergroten de motivatie, die van essentieel belang is bij slikoefeningen: de patiënt werkt langer, harder en maakt meer herhalingen om
functie terug te krijgen. Tijdens het testen van Rephagia merkten de therapeuten dat de Rephagia spellen het mogelijk maakten ook patiënten met verminderde cognitieve functie makkelijker te betrekken.
verloop van de behandeling De behandeling duurt gemiddeld 12 sessies van een half uur, drie keer per week gedurende vier weken. Aan het begin van de behandeling ondergaat de patiënt een assessment om specifieke aspecten van de slikfunctie vast te stellen. Een belangrijk aspect om de slikfunctie te verbeteren is het uitvoeren van veel herhalingen met toenemende weerstand. De patiënt gaat daarna over op het trainen van timing en specificiteit van de slikbeweging. Het laatste gedeelte van de training draait om coördinatie en verlenging van het slikken, zoals in de bekende Mendelsohn-manoeuvre.
3
silverfit rephagia rephagia klinische components benadering
silverfit rephagia klinische benadering
verschillende pathologie kan leiden tot soortgelijke symptomen van dysfagie
timing en motorische specificiteit
Dysfagie kan worden veroorzaakt door een aantal onderliggende pathologieën, zoals een beroerte (b.v. Wallenberg), oncologisch lijden, Parkinsonisme, ms, traumatisch hersenletsel of genetische factoren. Het onderliggend lijden bepaalt onderliggende pathologie
fysiologische stoornis
• • Beroerte
• • Sensibiliteit
• Oncologie
• Larynxheffing
• Parkinson
• Farynxwand contractie
• MS • Traumatisch hersenletsel
• Tongbasis beweging
de effectiviteit van de behandeling. Tijdens de behandeling legt de therapeut echter de nadruk op functionele gebreken die zich manifesteren als problemen in het beschermen van de luchtweg, peristaltiek of beide. functionele gebrekens • • • Bescherming van de luchtweg
• Bolus transport
Om de controle over het slikken te verbeteren probeert de patiënt het slikken te timen naar aanleiding van visuele cues. De tijd tussen deze cues kan worden aangepast aan de capaciteiten en behoeften van de patiënt om het makkelijker of moeilijker te maken.
symptomen en behandeling • Aspiratie tijdens het slikken (6-7%) Niet te behandelen • Aspiratie voor het slikken (60-65%) Focus van de behandeling: Timing • Aspiratie na het slikken (30-32%) Focus van de behandeling: Coördinatie
coördinatie Om een verbeterde coördinatie van de slikspieren te bereiken wordt gebruik gemaakt van de bekende Mendelsohn-manoeuvre. Ondersteund door intuïtieve spellen of grafieken leert de patiënt om de specifieke aspecten van het slikken te manipuleren, zoals bijvoorbeeld de larynxheffing en het samentrekken van de farynxwand.
Bron: Scholten, E. (2014), niet gepubliceerd. Dit schema laat zien hoe fysiologische en functionele aandoeningen, die werden waargenomen gedurende objectief onderzoek naar dysfagie, het moment van aspireren bepalen. Patiënten aspireren meestal vóór of na het slikken.
klinische zorgpaden voor de behandeling van dysfagie Het behandelplan hangt af van het moment van aspireren (vóór of na het slikken). In beide gevallen zijn herhaling en toename van weerstand van essentieel belang. symptomen
Tevens richt de behandeling zich op timing en motorische specificiteit of op coördinatie, zoals in onderstaand schema samengevat.
behandeling met series van oefeningen
resultaat
herhaling en opbouwen van weerstand Aspiratie voor het slikken
Timing en motorische specificiteit • Slikken op een specifiek moment • Minimale motorische activiteit vóór en na het slikken Herhalingen + opbouwen weerstand Verbeterde slikfunctie
Aspiratie na het slikken
Coördinatie • Larynxheffing vasthouden • Luchtweg gesloten houden Herhalingen + opbouwen weerstand
Bron: Clinical pathways developed by Scholten, E. (2014) gebaseerd op onderzoek van Carnaby-Mann. G.D. et al., (2010) & McCullough, G.H. et al., (2012)
4
Herhaling en opbouwen van weerstand zijn belangrijk in beide klinische zorgpaden. Ze dragen bij aan het verbeteren van de slikfunctie. Zoals spellen de patiënt motiveren om te blijven oefenen zorgt dit soort biofeedback voor inzicht in het revalidatieproces. Functionele slikpatronen worden steeds opnieuw getraind met opgebouwde weerstand (verschillende consistenties). Dit heeft effect op de timing en specificiteit van de slikbeweging.
Een programma van herhaalde oefeningen als behandeling van dysfagie kan veranderingen in de neuroplasticiteit met zich meebrengen en bijdragen aan een vergroot spiervolume, meer kracht en verbeterde samenwerking van de betreffende slikspieren, wat de slik capaciteit zal verbeteren. (Robbins, J., 2007) semg gestuurde dysfagietherapie die gebruik maakt van systemische en progressief uitdagender slikoefeningen, genereert uit stekende klinische resultaten in vergelijking met semg gestuurde oefeningen die dat niet doen. (Carnaby-Mann, G.D. et al., 2010)
5
silverfit rephagia silverfit rephagia wetenschappelijke achtergrond prevalentie Onderzoek door asha laat zien dat dysfagie een veelvoorkomende aandoening is die belangrijke medische en sociale impact heeft op de kwaliteit van leven van de patiënt en deze drastisch omlaag brengt. Pathologie Prevalentie van dysphagie traumatisch hersenletsel
61%
oncologie
60-70%
cva
50-75% 50-75%
neurologische ziektes multiple sclerosis
De grafiek hieronder laat het positieve effect zien van semg op de orale voedingsintake voor mensen die een beroerte hebben doorgemaakt en oncologie patiënten. Totale orale intake zonder restricties Totale orale intake zonder speciale bereiding, specifieke consistenties worden vermeden Totale orale intake van meerdere consistenties, die speciale bereiding behoeven Totale orale intake van een specifieke consistentie Afhankelijk van sondevoeding met consistente orale intake Afhankelijk van sondevoeding met minimale/ consistente orale intake Volledige sondevoeding / geen orale intake
20-40%
7 cva 5.5 (mediaan)
6 5
oncologie 4.0 (mediaan)
4 3 2 1 (mediaan)
1
alle patiënten start behandeling
cva patiënten eind behandeling (gem. 15 sessies)
oncologie patiënten eind behandeling (gem. 9 sessies)
Bron: Crary, M.A. et al. (2004)
30%
Bron: American Speech-Language-Hearing Association (2008), Mann et al. (2000), Nguyen et al. (2006), Nguyen et al (2008), American Speech-Language-Hearing Association (1994)
rephagia: adjunctive surface electoro myography (semg) Er is een toenemend aantal onderzoeken waarbij semg werd gebruikt voor revali datie van slikstoornissen. Biofeedback van semg wordt wereldwijd beschreven als effectief om zowel de orale als de faryngaal gerelateerde aspecten van het slikken te verbeteren (Crary & Groher; 2000).
impact De grafiek hieronder vat impact samen van het voorgestelde protocol op één van onze testlocaties. In totaal werden 94 patiënten behandeld. Gemiddeld genomen verbeterden de patiënten 3 stappen van de 7-punts fois score. Patiënten met hersenletsel en het syndroom van Wallenberg verbeterden het meest (respectievelijk 3.5 en 3.6 stappen), Parkinsonpatiënten lieten een meer gematigde verbetering zien (2 stappen).
FOIS fois 7 6 5 4 33 22 11
cva Stroke FOIS fois 77 66 55 44 33 22 11
Wallenberg syndrome syndroom Wallenberg
Traumatisch hersenletsel Traumatic brain injury
ms MS
pd PD
Elke verticale streep vertegenwoordigt één patiënt; slikcapaciteit aan het begin van de behandeling aangegeven op de FOIS schaal – slikcapaciteit aan het einde van de behandeling aangegeven op de FOIS schaal. Bron: Scholten, E. (2013-2015), Niet gepubliceerd.
literatuur 1 asha Communication Facts (2008). Special Populations: Dysphagia. American Speech- Language-Hearing Association. 2 asha Prevalence of speech, voice and language disorders in the United States (1994). American Speech-Language-Hearing Association. 3 Carnaby-Mann G.D., Crary M.A. (2010). McNeill Dys- phagia Therapy Program: a case control study. Archives of Phyiscal Medicine and Rehabilitation, 91:743-9 4 Crary, M.A., Carnaby-Mann, G.D, Groher, M.E., Helseth, E. (2004). MA: Functional Benefits of Dysphagia Therapy Using Adjunctive sEMG Biofeedback. Dysphagia, 19: 160-164 (2004), doi 10.1007/s00455004-0003-8 5 Crary, M.A., Groher, M.E. (2000). Basic Concepts of Surface Electromyographic Biofeedback in the Treatment of Dysphagia: A Tutorial. American Journal of Speech-Language Pathology, Vol 9, 116125, asha 1058-0360/00/0902-0116 6 Ekberg, O., Hamdy, S., Woisard, V., Wuttge-Hannig, A. & Ortega, P. (2002). Social and psychological burden of dysphagia:its impact on diagnosis and treatment. Dysphagia, 17: 139-146. 7 Kays, S., Robbins, J., (2006). Effects of Sensorimotor Exercise on Swallowing Outcomes relative to Age and Age-Related Disease. Seminars in Speech and Language, Vol 27, nr 4 8 Kil-Byung Lim, M.D., et al. (2009). Neuromuscular electrical and thermal-tactile stimulation for dysphagia caused by stroke: a randomized control trial. Journal of Rehabiitation Medicine, 41: 174–178 9 Mann, G., Hankey, G.J., Cameron, D. (2000). Swallowing disorders following acute stroke: prevalence and diagnostic accuracy. Cerebrovascular Diseases, 10: 380-386, 2000. 10 McCullough, G.H., Kamarunas, E., Mann, G.C., Schmidley, J.W., Robbins, J.A., Crary, M.A. (2012). Effects of Mendelsohn
Maneuver on Measures of Swallowing Duration Post Stroke. Top Stroke Rehabilitation, Volume 19, Issue 3, pp. 234-243 11 McCullough, G.H., Kim, Y. (2013). Effects of Mendelsohn Maneuver on Extent of Hyoid Movement and ues Opening PostStroke. Dysphagia, 28:511-519. 12 Medicare (2001-2002). data from Medicare Standard Analytic File 13 Nguyen, N.P., Frank, C., Moltz, C.C., Vos, P., Smith, H.J., Bhamidipati, P.V., Karlsson, U., Nguyen, P.D., Alfieri, A., Nguyen, L.M., Lemanski, C., Chan, W., Rose, S., Sallah, S. (2006). Aspiration rate following chemoradiation for head and neck cancer: an underreported occurrence. Radiotherapy and Oncology 80: 302-306 14 Nguyen, N.P., Moltz, C.C., Frank, C., Vos, P., Smith, H.J., Karlsson, U., Nguyen, L.M., Rose, S., Dutta, S., Nguyen, N., Sallah. S. (2008). Long-term aspiration following treatment for head and neck cancer. Oncology, 74: 25-30 15 Robbins, J.A., Kays, S.A., Gangnon, R.E., Hind, J.A., Hewitt, A.L., Gentry, L.R., Taylor, A.J. (2007). The effects of lingual exercise in stroke patients with dysphagia. Archives of Phyiscal Medicine and Rehabilitation,88:150–158. 16 Steele, C.M., Bennett, J.W., Chapman-Jay, S., Polacco, R.C., Molfenter, S.M., Oshalla, M. (2012). Electromyography as a Biofeedback Tool for Rehabilitating Swallowing Muscle Function. Applications of emg in Clinical and Sports Medicine, isbn 978953-307-798-7 17 Stepp, C.E. (2012). Surface Electromyography for Speech and Swallowing Systems: Measurement, Analysis, and Interpretation. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, vol. 55, 1232-1246 asha 18 Stepp, C.E., Britton, D., Chang, C., Merati, A.L., Matsuoka, Y. (2011). Feasibility of game-based electro- myographic biofeedback for dysphagia rehabilitation. Proceedings of the 5th International ieee embs Conference of Neural Engineering, 978-1-4244-4141-9/11 7
silverfit rephagia standaardcomponenten Sensoren Speciaal ontwikkelde sensoren blijven op hun plek en zijn gemakkelijk aan te brengen. De zorgvuldig ontworpen vorm maakt ze gemakkelijk te positioneren Electroden Op maat gemaakte draadloze sEMG signalerende electroden
display opties Rephagia op een standaard De informatie is te zien op een groot scherm dat in hoogte verstelbaar is. Patiëntgegevens kunnen direct uitgeprint worden. Eten en drinken voor de sliktherapie kan op de plank geplaatst worden
Voetschakelaar De therapeut kan annotaties maken tijdens de sessie door een speciale voetschakelaar te gebruiken Software Rephagia virtual reality ondersteunende therapie software
Door middel van diverse grafieken krijgt de gebruiker objectieve informatie en kan hij specifieke gedeeltes van de grafiek wijzigen Zo wordt aan betere timing, coördinatie en kracht gewerkt
Rephagia laptop Het systeem is gemakkelijk op meerdere locaties of aan huis te gebruiken. De bijbehorende koffer maakt het makkelijk om te vervoeren
De gebruiker kan intuïtief de timing en kracht van het slikken trainen door een pijl en boog spel
Het kangoeroespel traint coördinatie en controle door middel van onder andere een Mendelssohn-manoeuvre
De orale fase kan worden getraind met het duikspel
De therapeut kan de slikbewegingen in kaart brengen, annoteren en analyseren en deze vervolgens exporteren of printen
De therapeut kan voortgang bijhouden per patiënt
8
geïnteresseerd? Op onze website vindt u meer informatie: www.silverfit.nl Of neem contact met ons op via e-mail:
[email protected] of telefoon: +31 348 769 110
