Snelheid geboden. de limiet op de stadssnelweg!

Snelheid geboden

de limiet op de stadssnelweg!

Snelheid geboden de limiet op de stadssnelweg!

Colofon Redactie: Albert ten Kate Vormgeving: C-kwadraat BNO, Amsterdam Drukwerk: Uitkijkpost, Heiloo Foto omslag: © Michiel Wijnbergh. Wil Braat en Lenie Koppelaar van het vrijwilligersoverleg Wielwijk te Dordrecht overhandigen minister Karla Peijs van Verkeer & Waterstaat een taart, augustus 2003.

Amsterdam, oktober 2004

© 2004, Milieudefensie Campagne Verkeer Damrak 26 Postbus 19199 1000 GD Amsterdam www.milieudefensie.nl/verkeer servicelijn: 020 6262 620 e-mail: [email protected]

Acties Milieudefensie najaar 2002 ten behoeve van 80 km/uur op de A12 Voorburg: verspreide raamposter en spandoek langs de snelweg.

FOTO’S: © MICHIEL WIJNBERGH

2

Inhoudsopgave Voorwoord Bijdragen gemeenten - Wim van Sluis (Leefbaar Rotterdam), wethouder Economische Infrastructuur Rotterdam - Hester Maij (CDA), wethouder Milieu, Openbare Ruimte, Groen, Sport en Recreatie en Bedrijven Amsterdam - Agnes Jelsma-de Boer (PvdA), wethouder Milieu Leidschendam-Voorburg - Gemeente Nijmegen - Govert Veldhuijzen (CDA), wethouder Milieu Dordrecht Bijdragen professoren en andere experts - Prof. dr. Wim Hafkamp, Milieukunde, Erasmus Universiteit Rotterdam - Prof. dr. Bert van Wee, faculteit Techniek, Bestuur en Management, TU Delft - Prof. dr. ir. Bert Brunekreef, IRAS, Universiteit Utrecht - Prof. dr. Gert de Roo, Planologie, Rijksuniversiteit Groningen - Ad van den Biggelaar, directeur Stichting Natuur en Milieu - Joop Goos, directeur 3VO - Thea van der Wal, Meldpuntennetwerk Gezondheid en Milieu - Huib van Essen, adviesbureau CE - Paul Peeters, adviseur Milieu en Verkeer - Cees Wildervanck, verkeerspsycholoog - Leo Hermans, hoofd Bureau Lucht Milieudienst Rijnmond, DCMR - Willem Bos, Bosvariant - Michel van Hulten, oud-staatssecretaris Verkeer & Waterstaat - Gerrit Sipkes, lid werkgroep Mobiliteit D66

5 Bijdragen bewonersgroepen - A16 Dordrecht: Vrijwilligersoverleg Wielwijk Rotterdam: Bewonersplatform Overschie - A9 Amsterdam: Actiegroep Geluidshinder Gaasperdammerweg - A9 Ouderkerk aan de Amstel: Initiatiefgroep StopA9.nl - A10: Eigenwijks, organisatie samenwerkende wijkbewoners Slotervaart/Overtoomse veld - A10: Huurdersvereniging Nachtwachtlaan - A10: Bewonersplatform Zuidas - A10: Bewonersvereniging De Mirandabuurt - A10: Vereniging Woonschepen Zuid - A10: Planologische werkgroep Rivierenbuurt - A4 Leiderdorp: Vereniging Weg van de Snelweg - A27 bij Utrecht: Stichting Stop Geluidhinder Maartensdijk, SSGM - A2/A67 Eindhoven: Bewonersvereniging Eikenburg de Roosten - A28 Zeist: Stichting werkgroep A28 - A12 Voorburg: Platform Duurzaam Leidschendam-Voorburg

6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

3

25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 36 37 37

Gezondheidskordon grote steden

38

Lawaai en uitlaatgassen langs de snelweg: enkele feiten

39

Manifest Rustig Rijden December 2002, perscentrum Nieuwspoort te Den Haag. Een ruime kamermeerderheid steunt het Manifest Rustig Rijden van 3VO, Milieudefensie en de Dierenbescherming. CDA, PvdA, D66, GroenLinks, SP, SGP en de Christen Unie zetten hun handtekening eronder. Op de foto: Joop Goos (directeur 3VO), Wijnand van de Giessen (oud-directeur Dierenbescherming) en Joris Wijnhoven (campagneleider verkeer Milieudefensie).

FOTO: © MICHIEL WIJNBERGH

4

Voorwoord Is het verlagen van de maximumsnelheid op stadssnelwegen nu een wondermiddel of niet? Jazeker, het is een wondermiddel. Het kent namelijk alleen maar voordelen: minder luchtvervuiling, minder lawaai, minder energieverbruik, minder ongelukken en minder filevorming. Nee, het is geen wondermiddel. Het helpt namelijk maar een voor een deel tegen het lawaai en de uitlaatgassen waaraan omwonenden worden blootgesteld. Het is lang niet genoeg om een fatsoenlijk woonklimaat te krijgen.

Alweer tweeënhalf jaar geldt op de A13-Overschie een maximumsnelheid van 80 kilometer per uur. Volgens de evaluatie is het een succes, maar er is nog geen navolging op andere stadssnelwegen. Nog dit najaar maken minister van Verkeer & Waterstaat Karla Peijs en staatssecretaris van Milieu Pieter van Geel bekend welke stadssnelwegen rap ook een snelheidsverlaging naar 80 km/uur krijgen. Op de nominatie staan: A10-west door Amsterdam; A20 in Rotterdam van Kleinpolder tot Bergpolder; A16 in Rotterdam; A16 door Dordrecht; A12 door Voorburg; A9 door Badhoevedorp; A12 bij Nieuwe Hoograven Utrecht; A12 bij Waardenburg (vlak boven Zaltbommel).

Milieudefensie is voorstander van een gezondheidskordon rond de vier grote steden. Daar dient de maximumsnelheid 80 kilometer per uur te worden. Zo gauw er in de buurt van die grote vier steden aan beide kanten ruim zicht is op weilanden, dan kan de snelheid hoger. Buiten de vier steden zijn er dan nog vele stadssnelwegen die ook een snelheidsverlaging verdienen, omdat veel omwonenden overlast en gezondheidsproblemen ondervinden van lawaai en uitlaatgassen.

In dit rapport ziet u vele steunbetuigingen voor meer 80 kilometer per uur op stadssnelwegen. Wethouders van de gemeenten Amsterdam en Rotterdam, bijvoorbeeld, willen veel verder gaan dan de Rijksoverheid. Zij pleiten voor 80 kilometer per uur op de gehele Amsterdamse A10-ring, de Gaasperdammerweg en de hele Rotterdamse ruit. Omdat het om Rijkswegen gaat, hebben ze echter de Rijksoverheid nodig. Verscheidene bewonersgroepen pleiten in dit rapport voor snelheidsverlaging op hun stadssnelweg, maar veel wegdelen staan nog helemaal niet op de lijst van de Rijksoverheid.

Laten we haast maken met grootscheepse invoering van deze maatregel. Er is nog meer werk aan de winkel. Joris Wijnhoven, campagneleider verkeer Milieudefensie

5

Rotterdam kan niet zonder! Uitbreiding van de 80-km/uur maatregel op snelwegen rond de stad heeft grote voordelen. Die stelling van Milieudefensie onderschrijf ik van harte als wethouder Haven, Economie en Milieu van de gemeente Rotterdam. Rotterdam is een belangrijke motor van de Nederlandse economie. Helaas ondervinden wij daarvan ook nadelen: bovengemiddeld veel hinder van luchtverontreiniging en geluidsoverlast. Als eerste startten wij daarom een 80 km/uur-proef op de A13 langs de Rotterdamse wijk Overschie. Dit leverde niet dé oplossing, maar wel aanzienlijke voordelen: minder uitlaatgassen, minder geluidsoverlast, maar ook minder energieverbruik, ongelukken en files. En de reistijd: in de daluren slechts een halve minuut langer bij Overschie. In de spits geen files meer en dan is de reistijd dus korter. Met de 80 km/uur maatregel, die bijdraagt aan een betere doorstroming, gaan de meeste automobilisten er in reistijd zelfs op vooruit. En misschien nog belangrijker: ik kan geen maatregel bedenken die makkelijker, sneller en op lokaal niveau is uit te voeren met hetzelfde resultaat als deze. Rotterdam kan niet zonder dus! Ik vind wel dat bij de 80-km/uur regeling goed moet worden gekeken naar uitvoeringsaspecten, alsmede naar eventuele flexibilisering van de maximumsnelheid met name in de daluren. Wim van Sluis (Leefbaar Rotterdam), wethouder Economische Infrastructuur Rotterdam.

6

Amsterdammers hebben recht op gezond en veilig wonen. Het verlagen van de maximumsnelheid op binnenstedelijke snelwegen tot 80 km/uur kan een substantiële bijdrage leveren aan het verminderen van luchtverontreiniging en geluidhinder langs deze wegen. Proeven hebben laten zien dat er grote milieuwinst wordt geboekt en de doorstroming van het verkeer verbetert. Op basis hiervan heb ik in het recent vastgestelde milieubeleidsplan vastgelegd dat Amsterdam streeft naar een maximumsnelheid 80 km/uur op de A10 en de Gaasperdammerweg. Immers, het milieubeleidsplan stelt dat iedere Amsterdammer recht heeft op een leefomgeving die hem rust, gezondheid en veiligheid biedt. Voor de Amsterdammers die vlak langs de A10 en de Gaasperdammerweg wonen is hiervan geen sprake. De hoogste concentraties luchtverontreiniging worden gemeten langs de binnenstedelijke autosnelwegen en hier wordt ook de meeste hinder van verkeerslawaai ondervonden. Een maximumsnelheid van 80 km/uur levert naast zoabasfalt en geluidsschermen een substantiële bijdrage aan een betere leefomgeving. Hester Maij (CDA), wethouder Milieu, Openbare Ruimte, Groen, Sport en Recreatie en Bedrijven Amsterdam.

7

Snelheid is geboden, 80 de limiet! Een maximumsnelheid van 80 km per uur op de Utrechtse Baan, daar strijdt de gemeente Leidschendam-Voorburg al jaren voor. Want de situatie rond de Utrechtse Baan (A12) is alarmerend. Deze rijksweg doorkruist het dichtbevolkte Voorburg op korte afstand van een groot aantal woningen. De luchtkwaliteit in de woonwijken laat ernstig te wensen over. Bij meer dan 1.500 woningen is een overschrijding van de norm geconstateerd. Uit recent TNO-onderzoek is zelfs op te maken dat bij ongewijzigd beleid alleen al vanwege de Utrechtse Baan er hier in 2010 nog steeds 141 woningen niet voldoen aan de grenswaarden die volgens het Besluit Luchtkwaliteit niet overschreden mogen worden. Een verbeterde doorstroming van het verkeer die je bij de invoering van een 80 km-limiet op de Rijksweg mag verwachten, kan dit aantal reduceren tot 14. Ook op het gebied van geluidhinder is snel ingrijpen wenselijk. Als we op korte termijn de woon- en leefomgeving rond de Utrechtse Baan aanzienlijk willen verbeteren door minder lawaai en uitlaatgassen van het autoverkeer, moet de maximumsnelheid op deze weg zo snel mogelijk naar beneden. Snelheid is dus geboden, en 80 de limiet. Want ook hier geldt: 80 is prachtig!

Utrechtse Baan

Agnes Jelsma - de Boer (PvdA), wethouder Milieu Leidschendam-Voorburg.

8

Gemeente Nijmegen Motie: minder vuil en herrie voor Lindenholt en Dukenburg. De gemeenteraad van Nijmegen, bijeen op 12 en 13 november 2003, overwegende: (. . . .) • De minister van Verkeer en Waterstaat heeft aangekondigd dat de gunstige resultaten bij de A13 aanleiding zijn om in de Randstad bij meer snelwegen langs woonwijken de maximumsnelheid te verlagen; • Dit goede initiatief zou niet tot de Randstad beperkt moeten blijven. Zo liggen de westelijke woonwijken van Lindenholt en Dukenburg ook zeer dicht bij de snelweg, zodat ook daar voor tienduizenden bewoners woongenot en leefmilieu te verbeteren valt; Draagt het college op om: 1. De minister van Verkeer en Waterstaat te verzoeken de maximumsnelheid ook op de A73 bij Nijmegen te verlagen naar tachtig kilometer per uur; 2. De relevante buurgemeenten (Heumen, Wijchen en Beuningen), het KAN, Rijkswaterstaat Oost en de provincie Gelderland te informeren over dit initiatief om vervuiling en overlast te beperken. Voor: GL, PvdA (7), SP, SLN, D66, NN. Tegen: PvdA (Breukers), CDA, VVD, VSP. Motie aangenomen.

9

Liefst toch wel Hoewel het twijfelachtig is of het verlagen van de maximumsnelheid naar 80 km/uur werkelijk effect sorteert voor de verbetering van de luchtkwaliteit, ben ik daar toch voorstander van. De beide snelwegen die het grondgebied van Dordrecht doorkruisen (de A-16 en de N3) veroorzaken de nodige hinder in de vorm van geluidhinder en luchtverontreiniging bij de mensen die er in de buurt wonen, werken, naar school gaan en recreëren. Met name Rijksweg A-16 grenst heel dicht aan woningen. Het verlagen van de maximumsnelheid heeft in ieder geval een positief effect op de geluidhinder en geeft de mogelijkheid te toetsen of inderdaad de effecten op de luchtkwaliteit zo minimaal zijn als men nu denkt. Het verlagen van de maximumsnelheid zou dus een bijdrage kunnen leveren in het verbeteren van het woon- en leefklimaat in het gebied grenzend aan de weg. Govert Veldhuijzen (CDA), wethouder Milieu gemeente Dordrecht.

10

80 op ruit en ring Het verkeer stroomt beter door en het is veiliger. De bewoners ademen gezonder en slapen beter. 80 op ruit en ring: een kwestie van beschaving. Professor dr. Wim Hafkamp, Milieukunde, Erasmus Universiteit Rotterdam.

11

Constante snelheden Verlaging van de snelheid naar 80 km/uur op specifieke delen van het snelwegennet, met name daar waar veel mensen op korte afstand tot die snelweg wonen of verblijven, heeft grote voordelen. De voordelen liggen vooral op het gebied van lagere geluidbelasting en daarmee -hinder, en emissies en daarmee concentratie en blootstelling. Ook het energiegebruik is lager en de veiligheid kan verbeteren. In theorie kan ook de doorstroming verbeteren, met daardoor minder kans op filevorming en kortere reistijden, maar de praktijk komt niet altijd overeen met de theorie, zo blijkt uit onderzoek. Vermoedelijk worden de voordelen, zowel voor omwonende als weggebruikers, vooral gehaald als de onderlinge snelheidsverschillen zo gering mogelijk zijn, en de snelheden zeer constant zijn (zo min mogelijk accelereren en afremmen). Professor dr. Bert van Wee, faculteit Techniek, Bestuur en Management, Technische Universiteit Delft.

12

Luchtkwaliteit en gezondheid langs (snel)wegen Gemotoriseerd verkeer produceert luchtverontreiniging. De uitstoot bestaat o.a. uit fijn stof, stikstofoxyden en koolwaterstoffen. Vanzelfsprekend is de concentratie van deze stoffen hoger dichtbij drukke wegen dan op grotere afstand. Er is veel onderzoek gedaan naar effecten van luchtverontreiniging op de gezondheid. Duidelijk is dat al vanaf lage concentraties fijn stof in de lucht sterfte door hartvaat aandoeningen en luchtweg aandoeningen toeneemt. Ook zijn er in gebieden met verhoogde concentraties fijn stof meer luchtwegklachten bij kinderen, en is er sprake van een vertraagde longgroei. In gebieden waar de bijdrage van het verkeer aan de concentratie fijn stof in de lucht groot is, lijken de genoemde effecten in verhoogde mate op te treden. Dit wijst erop dat door verkeer geproduceerd fijn stof schadelijker is dan fijn stof uit andere bronnen. Er is ook onderzoek gedaan naar de gezondheid van mensen die dicht bij drukke wegen wonen en/of naar school gaan. Daaruit blijkt dat kinderen meer luchtwegklachten hebben in dergelijke situaties. Er is één onderzoek uit Nederland dat suggereert dat het wonen nabij drukke wegen ook leidt tot vervroegde sterfte. Zeer onlangs zijn in een identiek uitgevoerd onderzoek in Canada sterk vergelijkbare resultaten gevonden. Het is niet uitgesloten dat ook verkeerslawaai hierbij een rol speelt. Professor dr. ir. Bert Brunekreef, Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS), Universiteit Utrecht.

13

Decentralisatie van problemen Op een pakje sigaretten staat dat roken dodelijk is. Bij een aantal woonwijken kun je een billboard neerzetten: ‘hier wonen is dodelijk’. Het zou fantastisch zijn als de overheid zo’n actie tot beleid zou maken. In de Milieubalans 2004 van het RIVM valt te lezen dat bij Rijkswegen de verkeersintensiteit zo groot is dat de invloed daarvan op de NO2-concentratie tot meer dan een kilometer merkbaar kan zijn. Er is voor dit jaar geschat, dat zo’n 650.000 mensen zijn blootgesteld aan NO2-concentraties boven de grenswaarde. Als gevolg van de verschillende stoffen die luchtverontreiniging veroorzaken zijn naar schatting 5000 mensen vervroegd overleden. Voor de goede orde: gezondheidsrisico’s bestaan niet alleen uit sterfte. Het aantal sterftegevallen is dan ook het spreekwoordelijke topje van de ijsberg. We zien een Rijksoverheid die zich terugtrekt uit het milieubeleid, terwijl deze lokale vraagstukken juist om drastische maatregelen vragen die niet door lokale partijen alleen kunnen worden gedragen. De problemen van de ‘hotspots’ zijn dermate groot, dat het moeilijk vol te houden is deze als een puur lokale aangelegenheid te zien. De oplossing van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat is een verlaging van de maximumsnelheid van 100 naar 80 kilometer per uur. Het helpt, maar ongezond blijft het. Professor dr. Gert de Roo, Planologie, RijksUniversiteit Groningen (RUG).

14

Hoog rendement Voor een betere luchtkwaliteit zijn tal van maatregelen voorhanden. Maatregelen die bovendien niet veel of zelfs helemaal niets hoeven te kosten en daardoor een hoog rendement opleveren. De belangrijkste maatregel is wel het verlagen van de maximumsnelheid naar 80 km/uur bij de zogenaamde hotspots langs snelwegen en stedelijke rondwegen. Deze hotspots bevinden zich meestal in stedelijk gebied. In Overschie is sinds mei 2002 een maximumsnelheid van 80 kilometer van kracht, die voor zowel de luchtkwaliteit, het geluid als voor de doorstroming van het verkeer zeer gunstig uitpakt. Het blijkt dat het rustige verkeersbeeld (minder optrekken en afremmen) in combinatie met de lagere snelheid leidt tot een hogere wegcapaciteit en minder uitstoot van gezondheidsschadelijke stoffen. De luchtvervuiling is in Overschie daardoor met 5 tot 10% afgenomen. Bovendien komt deze snelheid meer overeen met het “tempo” van de stad, waardoor de leefbaarheid, verkeersveiligheid en bereikbaarheid zullen toenemen. Over zo’n maatregel hoef je toch niet meer verder te praten... Ad van den Biggelaar, directeur Stichting Natuur en Milieu.

15

Minder en minder ernstige verkeersongevallen: daar staan we voor! Volgens 3VO is bij 30% van de verkeersongevallen te hoge snelheid de hoofdoorzaak. Het verlagen van de maximumsnelheid op stadssnelwegen lijkt zeker tot minder en minder ernstige ongelukken te leiden. De evaluatie uit juli 2003 over de maatregel op de A13-Overschie zegt dat er zeer waarschijnlijk een positief effect op de verkeersveiligheid is. Een evaluatie van het groot onderhoud op de A10-West te Amsterdam in 2001 - de maximumsnelheid ging naar 70 km/uur - is hier zelfs stelliger over. Minister Netelenbos sprak over 60% minder ongelukken tijdens dit onderhoud dat drie maanden duurde. Wat maximumsnelheden betreft, legt 3VO in haar activiteiten het accent op de bebouwde kom en provinciale wegen. Daar is de meeste veiligheidswinst te halen. Echter, 3VO ondersteunt snelheidsverlagingen op stadssnelwegen als de A13-Overschie van harte. Alles wijst op een vermindering van ongevallen als op stadssnelwegen rustiger wordt gereden. Daar komt bij dat we een gezonder leefmilieu voor omwonenden van stadssnelwegen ook heel belangrijk vinden. Joop Goos, directeur verkeersveiligheidsorganisatie 3VO.

16

Gezondheidsklachten Vanaf ons ontstaan in 1994 hebben burgers bij ons gezondheidsklachten door verkeersoverlast gemeld. Het gaat om lawaai, stof- en stankoverlast met als genoemde gevolgen: slaapverstoring, hoofdpijn, spanningsklachten, verergering van astma en aandoeningen van luchtwegen, hart- en bloedvaten. Uit onderzoeken blijkt dat fietsers, sporters en kinderen langs de snelwegen longschade oplopen. Het immuunsysteem kan aangetast worden. Door luchtverontreiniging treedt vervroegde sterfte op. Waarschijnlijk wordt ook de weerstand en vitaliteit van met name omwonenden en dagelijkse filerijders aangetast. Gezien de voortschrijdende bebouwing, de verwachte verkeerstoename en de afname van beboste arealen zullen de klachten slechts toenemen. Wij pleiten daarom voor: - 80 km op stedelijke snelwegen - vloeiend maken van verkeer om remmen, optrekken en onnodige uitstoot bij stilstaan te beperken - bevorderen van schone brandstof en uitstoot - voorlichting over en beperking van autoverkeer bij hoge fijnstof- concentraties - geen nieuwe wegen en woonwijken in gebieden met te hoge stofconcentraties Thea van der Wal, MeldpuntenNetwerk Gezondheid en Milieu (MNGM), (Illustratie van het RIVM: samenstelling van fijn stof).

17

Beter voor mens, milieu en economie Een maximumsnelheid van tachtig kilometer per uur op snelwegen vlakbij of door de grotere Nederlandse steden heeft vele voordelen voor mens, milieu en economie. In de eerste plaats heeft het een positief effect op de lokale luchtkwaliteit. Bij stadssnelwegen worden op veel plaatsen de Europese luchtkwaliteitsnormen overschreden. Dit kan leiden tot ernstige gezondheidsschade: vervroegde sterfte door harten longziekten, verergering en mogelijk zelfs mede veroorzaken van astmatische klachten. Eind 2002 heeft CE in opdracht van Stichting Natuur en Milieu het gezondheidsverlies door verkeersuitstoot en –geluid maatschappelijk gewaardeerd. Dit liet een verlies zien aan welbevinden van de Nederlanders van ca. 4 à 5 miljard Euro per jaar. Een beperking van de maximumsnelheid kan helpen dit verlies te beperken. Snelheidsverlaging is temeer een goede optie omdat het ook vele andere voordelen met zich meebrengt, zoals een gunstig effect op de verkeersveiligheid door lagere snelheden en kleinere snelheidsverschillen. Hierdoor zullen zowel aantal als ernst van ongevallen verminderen. Ook zorgt het voor een veel lager brandstofverbruik en minder CO2-uitstoot. De situatie bij Rotterdam Overschie toont aan dat ook de gunstige effecten op geluidshinder aanzienlijk zijn, vooral door de vermindering van piekgeluid tijdens de nacht. Tot slot kan tachtig kilometer per uur bijdrage leveren aan filebestrijding. Huib van Essen, sectorleider Verkeer & Vervoer, adviesbureau CE.

18

De voordelen van langzamer rijden De mens is evolutionair ontwikkeld voor een gemiddelde snelheid van maximaal tien kilometer per uur (hardlopen). Sneller kan alleen met behulp van technologie. Maar daarbij ontstaan doorgaans allerlei problemen, waaronder ongevallen, luchtverontreiniging, klimaatverandering, geluidhinder, barrières voor mens en dier en onderbenutting van de capaciteit van het wegennet. Acht jaar geleden deed ik samen met de Technische Universiteit Delft en de Vrije Universiteit onderzoek naar de maatschappelijke kosten en baten van snelheid. Daaruit bleek dat per soort weg een optimum maximumsnelheid bestaat en dat de huidige snelheidslimieten te hoog zijn. De snelheidslimiet voor 100 km/uur snelwegen zou naar 80 km/uur moeten, terwijl voor de overige snelwegen 90 km/uur het optimum is. Zowel 80 km/uur als 50 km/uur wegen bereiken een optimum bij een tien kilometer lager maximum. Het mag duidelijk zijn dat macro-economisch gezien er veel te zeggen is voor verlaging van alle snelheidslimieten, dus ook buiten de stad. Overigens kun je nog veel verder gaan. Burgemeester Lee van Seoul heeft besloten om de bestaande stadssnelweg (zes stroken, 120.000 auto’s per dag) eenvoudig af te laten breken en ter plekke de vroegere rivierloop te herstellen (zie foto’s). Een snelheid nul dus. Tegelijk worden nieuwe hoogwaardige buslijnen geopend en verwacht men het huidige aandeel van 27% autoverkeer terug te dringen tot 12% in 2006. Zo geeft een Aziatisch land een goede invulling aan het begrip “duurzaam vervoer”. Paul Peeters, Adviseur Milieu en Verkeer, Ede.

19

80, en vlug een beetje! Verkeer stroomt beter door als het langzamer rijdt. Hoe dat kan? 1. Hoe lager de snelheid, hoe kleiner de afstand tussen auto’s kan en mag zijn. Daardoor gaan er meer auto’s op één kilometer weglengte. 2. Snelheidsverschillen tussen auto’s zijn groter naarmate de snelste auto’s harder rijden. Daardoor moeten die steeds afremmen en dan weer optrekken. Zo ontstaat een harmonica-effect: soms rijden de auto’s vrij dicht op elkaar, dan weer vallen er grote gaten. De grap zit hem in die gaten. Als de snelle toppers er uit zijn, ontstaan er minder harmonicabewegingen, en dus minder gaten. Zo kunnen er eens temeer meer auto’s op één kilometer weglengte. En zo neemt, zonder een grammetje asfalt, de capaciteit van die weg eens temeer toe, en heb je minder files. Je rijdt langzamer, maar je blíjft rijden, en per saldo ben je eerder thuis. Dat is een effectief argument om mensen te overtuigen dat ze - tegen hun intuïtie in - 80 moeten rijden, effectiever dan ze erop te wijzen dat daardoor hun individuele bijdrage aan stank en herrie afneemt. Cees Wildervanck, verkeerspsycholoog, Overschild, www.paauwen.nl

20

80 km/uur: staar je er niet op blind! Als je het vanuit het oogpunt van de luchtkwaliteit bekijkt, is een 80 km/uur maatregel alleen nuttig als je daarmee bereikt dat de verkeersstroom gelijkmatiger gaat verlopen. De winst in de uitstoot van voertuigen treedt vooral op als er eerst sprake was van dynamisch verkeer, dus veel in- en uitvoegen, afremmen en optrekken. Als snelheidsverschillen en -veranderingen vermeden worden, bijvoorbeeld door een 80 km/uur maatregel of een inhaalverbod (“keep your lane”), en als dit strikt wordt gehandhaafd dan ontstaat er een gelijkmatige stroom verkeer, vermindert de uitstoot en dan dalen de concentraties in de directe omgeving van de weg. Als er dus locaties zijn waar de weg dicht langs de woonbebouwing loopt én er sprake is van dynamisch verkeer, dan biedt 80 km/uur daar enige uitkomst. Verwacht echter niet dat dit het ei van Columbus is! Ing. Leo Hermans, hoofd Bureau Lucht, DCMR Milieudienst Rijnmond. A13 - Overschie © Paul Kummu (DCMR)

21

Gooi en Geluidwerk Het Gooi is markant. Dorpen en stadjes ingekraald in een rustiek heidelandschap waar een krachtige verkeersslagader ruisend doorheen pompt. Door het open landschap en de ruime bebouwing heeft het geluid geen geheimen voor elkaar. Niet alleen direct omwonenden maar alle inwoners tot in de kleinste haarvaten beluisteren deze kloppende ader. Druk, druk, druk. Haast, haast, haast. Spoed, spoed, spoedwet. Van vluchtstrook naar spitsstrook rekt de verkeersader verder op en perst de laatste druppels erdoorheen. Op een spitsvondig koopje dottert de samenleving zich vele jaren verder door het Gooi. Maar pas op, want dichtslibbende maar ook uitpuilende aders belasten gezonde spierweefsels. Schermen links rechts en in de middenberm moeten de geluidsdruk weerstaan. Vroeger zat de weg potdicht, straks het geluid. De vinger uit het oor en uit de dijk kan pas met een gerust hart. En daartoe moeten wij leren onthaasten. Op kousenvoeten met stil asfalt in twee lagen en lagere rijsnelheden naar 80 km/uur. Vluchten in spitssmoesjes kan niet meer. Willem Bos, Bosvariant: uit second opinion naar verbreding A1 in opdracht van Gooise gemeenten, 2004.

22

Eenvoudige rekensom Als je 10 kilometer rijdt met een snelheid van 100 km/uur, dan doe je daar 6 minuten over. Reduceer je die snelheid naar 80 km/uur, dan ‘verlies’ je anderhalve minuut want je doet er 7,5 minuut over. Wat kost dat? Maakt het veel uit op je tijdsbesteding die dag? Neen, uiteraard niet, het doet er eigenlijk nauwelijks toe want het vinden van een parkeerplaats straks of de hinder die je ondervindt van een andere automobilist, kost al gauw dezelfde extra tijd of een veelvoud. Wat kost het economisch? Als op diezelfde weg op diezelfde dag ook 15.000 andere automobilisten 1,5 minuut verliezen, dan gaat er 375 uur verloren. Wat is de waarde van die uren? Onderzoek wijst uit dat een uur in het woon-werkverkeer 10 à 12 euro ‘kost’ voor de hogere inkomensgroepen (Verkeer & Waterstaat denkt er net zo over) en 8 euro voor de lagere inkomensgroepen (V&W schat die kosten tussen 4 en 6 euro). Uitgaande van 12 euro/uur, kosten die 375 uur ons maximaal 4500 euro. Als je dan weet dat de luchtvervuiling flink daalt en de verkeersveiligheid flink stijgt door die snelheidsverlaging, en dat alleen al elke (statistisch) uitgespaarde verkeersdode (economisch gezien) ruim 4 miljoen euro waard is, dan hoef je al helemaal niet naar het menselijk leed en de milieukosten te kijken om te zien dat puur rationeel economisch geredeneerd we onmiddellijk naar die 80 km/uur toe moeten. Michel van Hulten, Oud-staatssecretaris Verkeer & Waterstaat (1973-1977) Lelystad, www.gratisopenbaarvervoer.nl

23

Stress in een dichtbevolkt land Tijdens de oliecrisis begin jaren zeventig werd er verzocht niet harder dan 80 km/uur te rijden om benzine te besparen. Wie harder reed werd weggetoeterd. De sleepdiensten op de autosnelwegen klaagden steen en been, zij hadden geen werk. Dit bewijst rustiger rijden spaart brandstof en voorkomt ongelukken. Bij rustiger rijden gaat het invoegen met minder onrust en stress gepaard. Op stadsautosnelwegen liggen de op- en afritten dichter bij elkaar dan op autosnelwegen buiten de steden. Invoegend verkeer kan niet dadelijk een snelheid van 100 of 120 km behalen, bij 80 km-limiet zal het verkeer op de snelweg minder zich genoodzaakt voelen naar links te gaan voor invoegend verkeer. Dus alweer minder wisseling van rijstrook. Dus minder ongelukken. Geen verschil in snelheid tussen vrachtauto’s en ander verkeer. Als langere weggedeelten een 80 km-limiet krijgen (zoals bijvoorbeeld de A10 rond Amsterdam) zullen er ABSOLUUT minder files zijn. Want er zijn dan minder grote en kleine aanrijdingen. Het Korps landelijke politiediensten (KLPD) stelt dat 30% van de files ontstaat door aanrijdingen. We zitten met zestien miljoen op een kluitje, we MOETEN in ons overbevolkt land naar rustig, minder gestresst verkeer. Daarom verdienen deze voorstellen van Milieudefensie alle lof! Gerrit Sipkes, lid van de werkgroep Mobiliteit van D66.

24

Vrijwilligersoverleg Wielwijk Geachte mevrouw Peijs, Weet u het nog? Vorig jaar in augustus overhandigden wij u op het fietsbruggetje over de A16 door Dordrecht een grote taart. De taart was bedekt met biologische aardbeien en bosbessen die samen een verkeersbord met 80 erop vormden. Onze wijk Wielwijk ligt pal naast de A16. Wij woonden er al voordat het zo druk werd op de A16. We hebben weliswaar een mooi geluidsscherm, maar daar gaat nog veel lawaai langs en overheen. En dan is er nog de luchtvervuiling, waar sommige mensen in de wijk echt veel last van hebben. Daarom hopen we dat de maximumsnelheid op de A16 snel 80 kilometer per uur wordt. Dat helpt wat. We hebben gehoord dat u dat aan het onderzoeken bent. Wacht er niet te lang mee, zouden we u willen vragen. We willen graag dat de kinderen in onze wijk gezond op kunnen groeien en de ouderen willen ook graag prettig wonen. Namens het vrijwilligersoverleg Wielwijk, Wil Braat en Lenie Koppelaar.

25

Rotterdamse normen Witheet waren ze eind 2000, de mensen langs de A13 in Overschie. Het voortrazende verkeer liet hen 17 sigaretten per dag meeroken! Verenigd in de spontaan opgerichte stichting Gezond Overschie verzamelden buurtbewoners uit de hechte Rotterdamse deelgemeente zo’n 6000 handtekeningen onder het motto: “A13 snèl wèg, anders blokkeren we de rijksweg door ons dorp!” Minister Netelenbos en haar hoge ambtenaren werden wit om de neus bij het eerste bezoek van de opstandigen uit Overschie aan het ministerie. De levensader van de Nederlandse economie afsluiten, omdat enkele wakkere dorpelingen hun astma en kanker aan de uitlaatgassen van het vrachtverkeer weten? Dat nooit! Gelukkig voor mevrouw Netelenbos had milieucollega Jan Pronk bij het project Stad en Milieu oplossingen bedacht om de milieu-overlast te verminderen. Die oplossing werd bekend als de 80km-maatregel. Met de hete adem van Gezond Overschie in de nek werden in recordtijd verkeerslichten, D.R.I.P’s, detectielussen en flitspalen geplaatst en werd een juridisch handhavingsysteem ingevoerd. De officiële inwerkingstelling op 11 mei 2002, kort na 6 mei, liet mevrouw Netelenbos om veiligheidsredenen aan zich voorbij gaan. Het verkeerslawaai werd minder en de concentratie van het schadelijke NO2 in de Overschiese lucht nam met 7% af. Gezond Overschie was echter nog niet gerustgesteld. De lucht was nog veel te vuil om de Europese normen voor 2010 te halen. Men wilde meer. Een pakket van verdergaande verkeersmaatregelen werd op papier gezet, zoals het aftakken van vrachtverkeer, transferia en beter openbaar vervoer. Merkwaardig genoeg was de lokale politiek niet aanwezig bij de presentatie van deze voorstellen. Tot blokkades op de A13 is het nooit meer gekomen. Het waren de dagen dat de publieke opinie activisten en terroristen over één kam scheerde. En met “veiligheid” weet Rotterdam wel raad, toch? De afwezigheid en daarmee onwetendheid van de lokale beleidsmakers leidt anno 2004 tot ernstige politieke miscalculaties. Bouwen in de rode zone, waar ook na 2010 de luchtvervuiling de Europese normen overschrijdt, is verheven tot uitdaging. Een

Illustratie: uit advertentie Verkeer & Waterstaat bij invoering 80 km/uur.

woonwijk langs de A15 in Pernis, fel rood op de NO2 contourenkaart van Zuid Holland: moet kunnen. Kantoorgebouwen als luchtschermen voor woningen langs de A20 in Schiedam: kansrijk gebied. Nog meer bedrijventerreinen in de polders, al stikt Nederland onder een deken van fijn stof: geen belemmering voor economische groei. Twee jaar korter leven langs de snelweg: “stemmingmakerij”. Gezinswoningen aan het Kleinpolderplein in Overschie: “milieu-overlast mag de ontwikkeling niet in de weg staan”. Weten de toekomstige bewoners en het bedrijfspersoneel wat zij inademen? Nee, van de wettelijke informatieplicht hebben de randstedelijke beleidsmakers geen weet. Humane aspecten als milieu en gezondheid zijn niet trendy meer en hun voorvechters gedesillusioneerd. Hun voorstellen voor groenstroken langs de snelwegen worden weggehoond. Dat de roep van bestuurders om 80 km/uur op de Rotterdamse ruit toeneemt, wordt niet verklaard uit bezorgdheid dat kinderen niet vrij kunnen ademen of de nacht te lawaaiig is. Nee, gronduitgifte betekent kassa voor de stad. Ziektekosten zijn een aangelegenheid van het Rijk. Wees wijzer, Rijkswaterstaat, denk nationaal. Voer die 80 km in waar mogelijk. En claim tegelijkertijd groenaanleg voor de stroken langs de rijksweg. We leven in een tijd dat ziektekosten de pan uitrijzen, een nationale zorg. Lilian van der Horst, Bewonersplatform Overschie.

26

Homo sapiens automobilis (een geslaagde mutatie?) Op de brug over de Gaasperdammerweg (de A9 dwars door Amsterdam Zuidoost), voor een paar foto’s van de avondspits, flitste door me heen dat ik hier terecht kwam in de wereld van de homo sapiens automobilis: een nieuwe verschijningsvorm van het Verschijnsel Mens die in een eeuw tijd de wereld waarin we ons bewegen totaal heeft veranderd. Als vanzelfsprekend beschouwt hij/zij dat er ruim baan gemaakt wordt, ondanks alle bijverschijnselen. In 2005 is voorzien dat de vluchtstroken op de Gaasperdammerweg verbouwd worden tot spitsstroken. In het wegaanpassingsbesluit (2004) staat vermeld dat er al vanaf 1986 sprake was van een saneringssituatie (de grens zou 55 dBa zijn) voor 1075 woningen langs de Gaasperdammerweg. Nu is voorzien als saneringsmaatregel: Zoab en een opwaardering door de minister naar meer dan 60 dBa voor deze 1075 woningen. Geen woord over snelheidsreductie. Onze regering heeft het toch over normen en waarden! In het project Stad en milieu van VROM is reductie de eerste optie bij een saneringssituatie. Bij het roken (ook een verslavende bezigheid) is men bezig om de openbare binnenruimten schoon te houden vanwege de gezondheid. Hoe zit het met de zorg voor de openbare buitenruimte? En de gezondheid van de meer dan 20.000 omwonenden in het stroomgebied van deze stadsautoweg? Actiegroep Geluidshinder Gaasperdammerweg, www.gaasperdammerweg.nl

27

Voor vogels en mensen oeverzwaluw opgetrokken van 25 meter lang en 2,5 meter hoog. Deze is moeilijk te verplaatsen. Een hoog percentage van het Europese Smientenbestand (gemiddeld 14.000 in januari) bevindt zich ‘s winters op de plas. Deze vogel komt op de Blauwe lijst voor. De smienten hebben rust nodig om hun vetreserves aan te vullen voor zij de terugreis naar broedgebieden kunnen maken. In wintertijd is echter de lawaaidreiging van de A9 groot door de overheersende westenwind. Verlaging van de maximumsnelheid op de A9 vermindert het lawaai en is derhalve gunstig voor de rust van deze vogels.

De A9 doorsnijdt het dorp Ouderkerk aan de Amstel. Een groot deel van het dorp woont derhalve vlakbij de snelweg (twee maal drie rijstroken) en heeft in hoge mate last van het lawaai en de luchtverontreiniging. De Ouderkerkerplas, gelegen bij Ouderkerk aan de Amstel, heeft een uniek karakter. Op twee plaatsen in het diepe gedeelte zijn er natuurlijke bronnen waaruit water van de Noordzee omhoog komt. Het water van de plas is hierdoor enigszins brak. Zelfs in strenge winters vriest de plas niet dicht. Trekvogels gebruiken de plas als rustgebied. Van de ruim 250 vogelsoorten die men over een jaar verspreid in Nederland zou kunnen waarnemen, komen er liefst 175 op of rond de Ouderkerkerplas voor. Op de plas zijn in totaal 28 vogels van de Rode lijst en 11 vogels van de Blauwe lijst gesignaleerd. Van de Rode lijst-vogels zijn negen soorten sterk bedreigd; twee vogelsoorten (Zwarte Stern en Purperreiger) zijn zelfs op wereldschaal sterk bedreigd. Tussen 15 oktober en 15 april is de plas gesloten voor alle activiteiten op het water. Ter plaatse van het zuid-oostelijke deel is een broedplaats voor de

Initiatiefgroep StopA9.nl, Ouderkerk aan de Amstel, www.StopA9.nl

FOTO: © MARTIJN DE JONGE Grauwe ganzen op de Ouderkerkerplas.

28

Waarom nog langer treuzelen? 80 km is toch niet zo moeilijk te nemen. Eindeloze discussie willen wij niet meer, maar daadkracht dient uw parool te zijn. De resultaten van doorvoering in Overschie zijn bekend. Waarom dan nog langer getreuzeld?

Onze werkgroep zet zich in voor het welzijn van de bewoners van Slotervaart, in het bijzonder het woongenot en het milieu. Wij willen een dringend beroep op u doen om voor de A10 een 80km-zone in te voeren. Door ons stadsdeel loopt de A10 over een afstand van ongeveer 5 kilomter vanaf het industriegebied Schinkel tot en met het viaduct Jan Evertsenstraat. De bewoners rond het Delflandplein, de Nachtwachtlaan en de Staalmeesterslaan ten Oosten en Westen van deze snelweg ondervinden veel hinder door een grote uitstoot van verbrandingsgassen van gemotoriseerd verkeer, dat almaar toeneemt. Verontreiniging, stankoverlast, lawaai en filevorming in beide richtingen belemmeren in grote mate het woongenot voor een groot deel in het omliggende grondgebied. Tijdens de renovatiewerkzaamheden aan de A10 enige jaren geleden was de invoering van een snelheidsverlaging een verademing, die intussen alweer verleden tijd is. Het is een bittere noodzaak om snel mogelijk te komen tot een vermindering van de snelheidsgrens naar 80 km/uur. De tijd dringt en een snelle doorvoering van de

Eigenwijks, organisatie van samenwerkende wijkbewoners in Slotervaart/Overtoomse veld, werkgroep “Wonen en Milieu".

29

Tevredenheid is gauw verdiend De vijf torenflats aan de Nachtwachtlaan liggen ten oosten van de A10-west en hebben in totaal 450 woningen. Het bevolkingsaantal bedraagt plm. 1200 inwoners. We ondervinden veel last van het vele verkeer en worden geconfronteerd met langdurige filevorming in de spitsuren. Dit geeft stankoverlast en vieze neerslag door de uitstoot van verbrandingsmotoren. Buiten dit ongemak bleek bij de vernieuwing van de A10 enige jaren geleden de snelheidsbeperking tot 70 km/uur een verademing. Na de herinvoering van de 100 km/uur is de overlast dermate toegenomen, dat buiten zitten op het balkon niet meer mogelijk is. Natuurlijk wordt dan gezegd: doe dan bij mooi weer maar de ramen en deuren dicht. Echter, een beetje woongenot mag toch wel worden verwacht. Diverse malen is reeds door onze vereniging geklaagd bij de deelraad Slotervaart en ook bij het ministerie, echter met name onze regering schuift deze belangrijke zaak voor zich uit. In Overschie blijkt de 80 km-zone goed te zijn aangeslagen. Echter, nu wordt daar weer eindeloos over gediscussieerd en hopelijk dan snel een beslissing genomen. Wij willen geen opsomming meer geven van de voordelen. Die zullen ook bij u genoegzaam bekend zijn, hoewel wij betwijfelen of de geachte leden van de regering wel zelf aan een drukke snelweg woonachtig zijn en of zij besef hebben wat de argeloze burger als beperking ervaart in zijn of haar woongenot. Wij verwachten van u daadkracht en medeleven met de burger, die dan dankzij uw beslissing tot terugkeer naar 80 km/uur weer rustig kan slapen met open raam. Ideaal zal het nimmer meer worden, maar alle kleine beetjes helpen. Tevredenheid is gauw verdiend als u de juiste beslissing neemt!! Bestuur Huurdersvereniging Nachtwachtlaan.

30

Zuidas: hoogwaardig woon-, werk-, en verblijfsklimaat? en metrolijn over een lengte van 1200 meter in een tunnel worden gelegd. Hierdoor vermindert de overlast van verkeerslawaai in het gebied en ontstaat meer ruimte om te bouwen. De aanleg van het dok is echter nog lang niet zeker en zal in ieder geval nog vele jaren duren. Als er tot die tijd niets gebeurt, blijft de overlast voor de omgeving bestaan. Ook de grote nieuwbouwprojecten langs de A10 krijgen hiermee te maken. Hierbij komt nog dat de tunnel van het dokmodel slechts 1200 meter lang wordt. Op plekken waar de A10 bovengronds zou blijven, zal de overlast blijven bestaan, ook met een dok. Een verlaging van de maximumsnelheid kan al op korte termijn tot verbeteringen leiden. Wij gaan ervan uit dat u op grond van bovenstaande argumenten zult besluiten om ook voor de A1OZuid een maximumsnelheid van 80 km/uur in te voeren.

Op 23 oktober 2003 maakten minister Peijs en staatssecretaris Van Geel bekend dat de proef op de A13-Overschie wegens de goede resultaten permanent wordt. Verder kondigden ze nader onderzoek aan naar de mogelijkheden tot verlaging van de maximumsnelheid naar tachtig kilometer per uur op acht andere delen van Rijkswegen. Helaas ontbrak op deze lijst de A10Zuid. De A1O-Zuid loopt door stedelijk gebied en veroorzaakt daardoor veel geluidsoverlast voor bewoners, werkers en bezoekers in de aangrenzende wijken van Amsterdam-Zuid. Verlaging van de maximumsnelheid naar tachtig kilometer per uur zal leiden tot vermindering van deze overlast. Uit de risicoatlas wegvervoer gevaarlijke stoffen van april 2003, opgesteld door het ministerie van Verkeer & Waterstaat, blijkt dat de kans op een ramp met tien of meer doden als gevolg van vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg veruit het grootste is op de A1O-Zuid. Verlaging van de maximumsnelheid vermindert de kans op ongelukken met gevaarlijke stoffen en zal ook de ernst van deze ongelukken verminderen. Een relatief goedkope en eenvoudige maatregel om de externe veiligheid te vergroten. Verlaging van de maximumsnelheid zal ook leiden tot minder en minder ernstige ongevallen van het overige verkeer. Aan beide zijden van de A10 worden veel kantoren, woningen en voorzieningen gebouwd. De Zuidas moet uitgroeien tot een gebied met een hoogwaardig woon-, werk-, en verblijfsklimaat. Hiervoor is onder meer vermindering van de geluidsoverlast door het autoverkeer noodzakelijk. Verlaging van de maximumsnelheid op de A1O-Zuid is een middel om dit te bereiken. Bij sommige deelprojecten zorgt de hoge geluidsbelasting van de A1O-Zuid nu al voor obstakels in de planontwikkeling. Dit geldt vooral voor nieuwe woningbouwprojecten en dwingt de plannenmakers soms tot ‘oplossingen’ als het toepassen van ‘dove’ gevels of zelfs het oprekken van de geluidsnormen, zoals bij de projecten Gershwin en Mahler. Het zou veel beter zijn het probleem bij de bron aan te pakken. In de plannen voor de Zuidas gaat de gemeente Amsterdam uit van het ‘dokmodel’. Dat wil zeggen dat de snelweg, spoorlijn

Bewonersplatform Zuidas.

31

Geluidsoverlast De Mirandabuurt De geluidsoverlast in deze buurt is al jaren ver boven het gemiddelde, mede omdat de buurt langs de A10-Zuid ligt. Door de grote bouwplannen in het Zuidas-gebied neemt het verkeer de komende tijden alleen maar toe. Hetzelfde geldt voor de geluidsoverlast. Door de bouwplannen in de Kop Rivierenbuurt zal de huidige bebouwing, - het HTS-gebouw worden gesloopt. De “Kop” is het kleine gebied tussen de Mirandabuurt en de A10-Zuid. De kleine buffer, die de buurt nu nog enigszins beschermt verdwijnt dus, met alle gevolgen van dien voor de overlast van geluid. Op de plaats van het HTSgebouw komt zeer waarschijnlijk het musicaltheater van Joop van den Ende. Bouw start op zijn vroegst medio 2005. Dit gebouw is ons op tekening gepresenteerd. Zo te oordelen zal dit gebouw niet of nauwelijks bijdragen aan vermindering van de geluidsoverlast. Het tegendeel was de buurt min of meer toegezegd!!! Verdere bebouwing in dit gebied zal voorlopig niet of weinig plaatsvinden. Er zijn plannen voor woningen, maar ook hierbij is het probleem van het geluid levensgroot. Er zou sprake zijn van drie dove gevels en dat lijkt weinig aantrekkelijk voor nieuwe bewoners/kopers. In de Mirandabuurt leven we al jaren met een grote geluidsoverlast. We overleggen intensief en nadrukkelijk, maar het resultaat is nog altijd nul, ook al worden onze zorgen volledig gedeeld, ook door de plaatselijke politiek (Stadsdeelraad en bestuur). Verlaging van de maximale snelheid op de A10-Zuid is voor ons heel duidelijk een optie: de buurt heeft dat de afgelopen tijd regelmatig kenbaar gemaakt. We steunen dan ook van harte de actie van Milieudefensie. Het gaat ons niet alleen om geluidsoverlast: ook de luchtvervuiling speelt voor de buurt een belangrijke rol. Bewonersvereniging de Mirandabuurt.

32

Vogels zingen ‘s nachts niet Amsterdam voorjaar 2004. In de bomen bij onze woonboten zingen fitis, koolmees, tjiftjaf en, wanneer de schemering invalt, ook de merel hun lied uit volle borst. Ze doen hun uiterste best om boven het verkeerslawaai uit te komen maar dat lukt ze niet. Het (vracht-)verkeer dendert en raast over de A10. Baltsspel van futen, meerkoeten en waterhoentjes is voor ons, woonbootbewoners, een schitterend schouwspel, we zitten eerste rang maar horen niet de geluiden die bij dat spel horen. De enige korte momenten waarop het bijna stil is in onze prachtige buurt is rond twaalf en vier uur ‘s nachts. Dan gaat de brug over de Nieuwe Meer open om schepen met staande mast door te laten varen. Heerlijke momenten maar helaas zingen de vogels niet meer of nog niet op die tijden. Wij pleiten voor 80 km/uur op de gehele ringweg A10, niet alleen vanwege de vermaledijde geluidsoverlast maar ook om de vervuiling van de lucht, het aantal files, aanrijdingen en het energieverbruik te verminderen. Vereniging Woonschepen Zuid (VWZ).

33

De decibel De decibelformule(A) is een logaritmische formule die is aangepast aan het menselijk gehoor. Een toename van 10 decibel is exact een vertienvoudiging van de geluidssterkte. Een toename van 3 decibel is ongeveer een verdubbeling van de geluidssterkte. Een geluidssterkte van 55dB(A) in plaats van 50 dB(A) betekent niet 10% meer geluidssterkte, maar meer dan 100%. Ter vergelijking, de voorkeurswaarde van 50 dB(A) komt overeen met een rustig gesprek of het geluid op straat in een rustige woonwijk. De berekende geluidsbelastingen voor plannen in de kop van de Amsterdamse rivierenbuurt liggen tussen de 58 en 62 dB(A). Dit komt ongeveer overeen met luide muziek of een zeer geanimeerd gesprek in een woonkamer, niet zo maar een constant achtergrondgeluid. Het kan toch niet zo zijn dat men overdag een gehoorapparaat nodig heeft en ‘s nachts oordoppen? Daarom eist de Planologische werkgroep Rivierenbuurt: 1. Het verlagen van de maximumsnelheid van 100 km/uur naar 80km/uur op de ringweg A10-zuid. Bij verlaging van de snelheid verbetert ook de luchtkwaliteit (uitstoot van fijn stof en zware metalen). 2. Dat de snelheidsbeperking tegelijk met andere maatregelen, zoals fluisterasfalt en geluidsschermen wordt ingevoerd. Ons stadsdeel Zuider-Amstel is inmiddels ook voor het verlagen van de maximumsnelheid op de A10-zuid tussen Amstel en Schinkel. Planologische werkgroep Rivierenbuurt, www.planologischewerkgroep.nl

34

Gezond schoolklimaat? De Vereniging Weg van de Snelweg bestaat uit een groot aantal verontruste ouders uit Leiderdorp die de bouw van een nieuwe basisschool 90 meter uit de wegas van de A4 wil tegenhouden. De vereniging streeft naar een gezond schoolklimaat voor de kinderen van de Kastanjelaanschool, nu en in de toekomst. Een school langs een snelweg bouwen is ongezond voor kinderen met astma en allergieën en het lawaai van de snelweg zal leerprestaties negatief beïnvloeden. Wil de gemeente Leiderdorp in de toekomst voldoen aan de normen voor luchtkwaliteit en geluid, dan zal een 80 km/uur zone op de A4 onvermijdelijk blijken te zijn. Bij Overschie zijn al positieve effecten gemeld. Het verkeer stroomt beter door en de uitstoot van de motoren wordt minder en de geluidsoverlast neemt af. Een voorwaarde is wel dat er streng gecontroleerd wordt of men zich ook werkelijk aan deze snelheid houdt. Zonder sancties zal het effect van een snelheidsbeperking nul zijn. Vereniging Weg van de Snelweg, Leiderdorp.

35

Motie Eversdijk

Randweg Eindhoven A2/A67

Maartensdijk, Hollandsche Rading en Groenekan liggen langs een van de drukste snelwegen van Nederland, de A27. Door de Spoedwet dreigen hun bewoners voor de tweede keer hard getroffen te worden. De eerste keer was toen de overheid toeliet dat er in genoemde drie kernen volstrekt ontoereikende geluidwerende maatregelen werden genomen (geen of zeer slechte schermen). De Spoedwet brengt de groep bewoners langs de A27 een nieuwe slag toe: meer verkeer over een toch al zeer drukke snelweg, met de bijbehorende vervuiling en lawaaioverlast. De Stichting Stop Geluidhinder Maartensdijk (SSGM) voert daarom actie om de minister zover te krijgen dat de milieumaatregelen die de motie-Eversdijk vraagt (o.a. dubbellaags zoab-asfalt en geluidwerende maatregelen voor de getroffen huizen) er daadwerkelijk komen. Echter: invoering van een snelheidsbeperking is, aldus de SSGM, onmisbaar om de schadelijke effecten van de plusstrook te beperken. Want: 80 kilometer betekent minder uitstoot van gevaarlijke stoffen, en minder geluidoverlast. Daarom moet de 80 kilometer-beperking er komen!

De Randweg Eindhoven A2/A67 loopt direct langs diverse woonwijken van Eindhoven, Veldhoven en Waalre. Daarnaast vinden ook woonwijken die op een afstand liggen tot 1000 meter van verhoogd aangelegde wegdelen aanzienlijke geluidsoverlast van omstreeks 55 dB(A), afhankelijk van de windrichting. In totaal worden daarmee 3000 - 4000 wooneenheden getroffen door geluidsoverlast, alsmede overlast van uitlaatgassen waaronder “fijn stof”. De geluidsoverlast is des te meer knellend vanwege het zeer intensieve nachtelijke vrachtverkeer. Immers, de Randweg Eindhoven verwerkt het verkeer van vier snelwegen met verbinding naar havens en distributiecentra en het achterland van midden Europa: A2 Amsterdam/Utrecht, A50 Nijmegen/Oss, A58 Rotterdam/Breda, A67 Antwerpen. De reconstructie van de Randweg Eindhoven in de jaren 2006 2011 beoogt een verdubbeling van het aantal rijbanen tot stand te brengen. Hierbij zijn geluidswerende maatregelen voorzien tot een niveau van 55 dB(A), dus aanzienlijk boven het niveau van 50 dB(A) dat in de Wet Geluidshinder als “veilig” en nastrevenswaardig wordt aangeduid. De enige wijze waarop voor de bewoners de overlast verder kan worden teruggebracht is om bij handhaving van alle geplande geluidswerende maatregelen (!) de maximale snelheid te beperken tot 80 km/uur gekoppeld aan een 100% handhaving controle. Deze 100% handhaving is vooral van belang voor de nachtelijke uren, omdat het vrachtverkeer ‘s nachts met maximale snelheid van 95-100 km/uur vol gas doorrijdt en dus maximale geluidsoverlast produceert.

Stichting Stop Geluidhinder Maartensdijk, http://www.nmu.nl/verkeer/SSGM.html

Bewonersvereniging Eikenburg - de Roosten.

36

Maximaal 80 km/u, ja graag! Niet goed voor appelen, wel voor mensen? De Werkgroep A28 te Zeist is voorstander van het instellen van een maximumsnelheid van 80 km/uur op de A28. In 1994 deed de Werkgroep mee aan Infralab, een inspraakproject van Rijkswaterstaat. Daarbij werd onder andere opgemerkt dat op de A28 te hard en te offensief wordt gereden, met als gevolg dat bij filevorming (tegenwoordig het grootste deel van de dag) vaak botsingen optreden. Voor een optimalisering van het gebruik van de bestaande wegcapaciteit werd een maximumsnelheid van 80 km/uur aanbevolen. De doorstroming zou dan gelijkmatiger plaats vinden met als bijkomende voordelen minder lawaaioverlast, minder luchtverontreiniging en ook nog een lager brandstofverbruik. Door de gelijkmatiger doorstroming wordt het harmonica-effect beperkt en zullen er dus minder kop-staartbotsingen ontstaan. In de afgelopen tien jaar hebben deze argumenten alleen maar meer gewicht gekregen. Alle reden dus om deze maximumsnelheid toe te passen, op de A28 en voor de overige overvolle wegen in de Randstad.

Ik ben in het trotse bezit van een appelboompje in mijn achtertuin, een Cox Orange. Twee jaar geleden heb ik een appel aangeboden aan wethouder Agnes Jelsma, een lekker appeltje, geheel biologisch geteeld. Toch kon je de rood-gele spikkelstrepen, zo typisch voor een Cox, nauwelijks meer zien. In september, met mist en dauw, komt er altijd een vettige grauwsluier op onze appeltjes. Door stevig wassen onder de kraan met zeep knappen ze op, als een oud schilderij bij de restaurateur. Maar helemaal weg gaat het niet, het grauw is ook in de schil getrokken. Ik heb dus de wethouder gezegd de appel wel te schillen. Ik woon op zo’n 500 meter van het Prins Clausplein. Volgens overheidsnormen is de lucht voor mensen schoon genoeg. Maar toch . . . Wij ademen dag en nacht, ook in de maanden dat er geen appelen aan de boom hangen terwijl er mist is. Platform Duurzaam Leidschendam-Voorburg.

Werkgroep A28 te Zeist.

37

Gezondheidskordon grote steden Milieudefensie pleit voor een gezondheidskordon van 80 km/uur rondom en in de vier grote steden. Hier wonen de meeste mensen dichtbij de snelweg, hier neemt het verkeer naar verwachting de komende jaren het meest toe. De maatregel is volgens Milieudefensie gemakkelijker te communiceren en te handhaven dan het introduceren van een lappendeken van 80 km/uur gebieden. Behalve rond de vier grote steden pleit Milieudefensie ook voor 80 km/uur op stadssnelwegen in en rondom andere grote steden, zoals Eindhoven en Nijmegen. De overlast van de omwonenden vraagt hier om.

Gezondheidskordon grote steden 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15)

38

Ring A10 Amsterdam Gaasperdammerweg A9 door Badhoevedorp en Amstelveen A16 door Dordrecht en Zwijndrecht Rotterdamse Ruit (A4, A20, A16, A15) A13 Overschie A13 langs Delft A4 langs Rijswijk, Leidschendam en Ypenburg A12 door Voorburg-Noord A4 langs Leiderdorp A2 langs Vianen, Nieuwegein, Utrecht en Maarssen A27 langs Utrecht en De Bilt A12 onder Utrecht door A44 langs Wassenaar A28 Zeist

Lawaai en uitlaatgassen langs de snelweg: enkele feiten -

Volgens onderzoek van de GGD Rotterdam staat het wonen nabij de A13-Overschie gelijk aan het meeroken van zeventien sigaretten per dag.

-

Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) sterven in Nederland jaarlijks 5000 mensen vroegtijdig door ozon en fijn stofdeeltjes, voornamelijk door verkeer veroorzaakt. Het gaat hierbij om enkele maanden tot enkele jaren levensbekorting.

-

-

-

Volgens het RIVM is in 1700 tot 3000 voortijdige sterfgevallen sprake van een relatie met het inademen van fijn stof. Dit zijn alleen de acute gevolgen, waarbij bijvoorbeeld na dagen met hogere niveaus fijn stof er meer mensen sterven dan op andere dagen. Kijkend naar de lange termijn effecten, sterven volgens het RIVM mogelijk jaarlijks 10.000 tot 15.000 mensen vroegtijdig. De concentratie van stikstofdioxide (NO2) in de lucht boven de Randstad behoort tot de hoogste in de wereld. Zo blijkt uit de eerste geanalyseerde beelden van de satelliet Envisat (zie http://www.milieudefensie.nl/verkeer/satelliet.htm). Het gezondheidsschadelijke ozon wordt voor een groot deel aangemaakt via de uitstoot van het minder schadelijke NO2. De satellietbeelden geven waarschijnlijk voor concentraties van fijn stofdeeltjes in Europa hetzelfde beeld. De uitstoot van NO2 binnen Nederland wordt voor tweederde verklaard door verkeer. De belangrijkste verkeersbronnen zijn vrachtauto’s en personenauto’s. Door een schoner wordend wagenpark is, tegen de verdrukking van het toenemende verkeer in, de uitstoot van NO2 door Nederlands wegverkeer de afgelopen tien jaren met 30% afgenomen.

39

-

Volgens een onderzoek van de Universiteit Utrecht, Universiteit Maastricht, TNO Zeist en het RIVM (in opdracht van het Astmafonds) leidt het langdurig wonen binnen 100 meter van een snelweg of 50 meter van een drukke provinciale weg tot een twee keer zo hoge kans te overlijden aan hart- en luchtwegaandoeningen.

-

Het zijn vooral de ultiem kleine stofdeeltjes (kleiner dan één miljoenste meter) uit de uitlaten van dieselvoertuigen die door de wetenschap in verband worden gebracht met vroegtijdige sterfte langs snelwegen. Dieselvoertuigen staan terecht bekend als de grootste boosdoeners, maar ook nieuwe modellen benzineauto’s met directe inspuiting stoten veel van die deeltjes uit.

-

Honderdduizenden mensen in Nederland hebben luchtwegklachten door de luchtvervuiling van verkeer. Gevoelige groepen zijn kinderen, ouderen en astmapatiënten.

-

Er is geen wetenschappelijk onomstotelijk bewijs dat het wonen langs een snelweg leidt tot een verhoogde kans op kanker.

-

Volgens een rapport uit augustus 2004 van de Gezondheidsraad kampen verscheidene honderdduizenden mensen in Nederland met ernstige slaapverstoring door verkeerslawaai. Wegverkeer spant hierbij de kroon, gevolgd door vliegverkeer en railverkeer. Naast slaapverstoring, leidt blootstelling aan lawaai tot een verhoogde kans op een hoge bloeddruk en hartklachten.

-

Er wonen volgens het RIVM in Nederland 230.000 mensen binnen honderd meter van een snelweg of drukke provinciale weg. Het gaat om honderdduizend huizen.

-

Het verlagen van de maximumsnelheid op de A13-Overschie leidde volgens het ministerie van Verkeer & Waterstaat tot 20% minder luchtvervuiling door verkeer. Het verkeer over de A13 veroorzaakt ongeveer eenderde van de luchtvervuiling in Overschie. Andere bronnen zijn de industrie en verkeer van elders, vooral ook de zeescheepsvaart. De 80kmmaatregel verminderde de luchtvervuiling rond de A13 dus met ongeveer 7% (5 tot 10% volgens de evaluatie van juli 2003). Op snelwegen die niet in de Rijnmond liggen is een hoger effect te verwachten, daar de achtergrondconcentratie daar ten opzichte van de bijdrage van de snelweg lager is.

-

Uit de evaluatie uit juli 2003 van de 80km-maatregel op de A13-Overschie bleek dat de bewoners vooral het verminderen van piekgeluiden in de nacht positief waarderen aan de maatregel.

-

Een gemiddelde vrachtauto is volgens het RIVM vijftien keer meer vervuilend dan een personenauto.

-

Langs de A13-Overschie, A10-west en A16 Dordrecht wonen de meeste mensen dichtbij een snelweg.

-

Nederland ligt in de knoop met tenminste vijf richtlijnen van de Europese Unie die te maken hebben met luchtkwaliteit en verkeer. Het is erg onzeker of Nederland de eisen, meestal voor 2010, haalt. Het gaat om richtlijnen voor: de totale uitstoot van stikstofoxiden (NOx) op Nederlands grondgebied; introductie zwavelarme brandstof; de totale uitstoot van vluchtige organische stoffen; de Europese richtlijn voor fijn stofconcentraties in de lucht; de Europese richtlijn voor NOx-concentraties in de lucht.

-

Milieudefensie pleit vanwege de luchtvervuiling door verkeer onder andere voor: minder (vracht-)auto’s; roetfilters en NOXfilters op alle dieselvoertuigen; aanpak van de zeescheepsvaart; hogere dieselaccijnzen; een gezondheidskordon van 80 km/uur voor de snelwegen in en nabij de grote steden.

-

Plannen voor onder andere de aanleg van de Tweede Maasvlakte, de A4 Midden-Delfland en Tweede Coentunnel dienen wat Milieudefensie betreft alleen al om gezondheidsredenen in de ijskast te belanden. De huidige plannen zijn volgens Milieudefensie ook in strijd met de Europese richtlijnen voor concentraties van ongezonde stoffen in de lucht, en daarmee illegaal.

Overlasttopper nummer 1 van Nederland De Leeuw van Vlaanderenflat aan de A10 West te Amsterdam.

40