n ov e m b e r 2 0 1 2 het houtblad
36
s lim, effic iënt en s nel d e t immer fa b r ik a n t a l s b o u w pa rt ner Timmerfabrikanten fungeren steeds vaker als bouwpartners binnen het bouwproces. Gelijkwaardige samenwerking vanaf het begin van een project leidt tot meer voldoening, een verhoogde efficiëntie en een beter eindproduct.
l
n ov e m b e r 2 0 1 2 foto: nbvt bussum
het houtblad
37
In het verleden waren timmerfabrikanten louter toeleve-
bouwersmarkt. Die tijd is voorbij. Nu is de bewoner aan
Op gelijkwaardige basis met
ranciers. Ze kregen stapels tekeningen van de aannemer
zet. Die wil geen standaardkeuken of -tegels meer, maar
andere bouwpartners en
en moesten de opdracht uitvoeren zoals die op papier
zelf invloed hebben op de uiteindelijke woning. Het gaat
stond. Van inbreng in dat proces was niet of nauwelijks
nu meer om de eindkwaliteit, met inachtneming van bij-
sprake. De kozijnen of deuren werden op de bouwplaats
voorbeeld luchtdichtheid, Rc-waarden en bewonerstevre-
afgeleverd, waarna het schaven en afhangen begon.
denheid. Analoog aan deze tendens zie je dat toeleveranciers belangrijker worden en zich meer als volwaardige
Bewonerstevredenheid Bert Kattenbroek, mede-
bouwpartners profileren.’
werker van de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten (NBvT), vertelt dat er meestal ook weinig rekening werd
Denken in processen Volgens Kattenbroek willen
gehouden met bewonerswensen. ‘Het was een echte
steeds meer timmerfabrikanten als deskundigen een kwa-
opdrachtgevers aan tafel om samen mee te denken en te ontwikkelen.
n ov e m b e r 2 0 1 2 Groot onderhoud 62 woningen Outshoornstraat Tilburg. Een bouwteam, waaronder Van de Vin ramen en deuren uit Heeze, maakte een plan van aanpak op basis van ketenintegratie.
Het aandeel: advisering materiaalkeuzes en uitvoering kozijnen, planning, …
… productie en montage kozijnen (beglaasd en afgelakt), inclusief nieuwe vensterbanken en aftimmering binnenzijde.
foto’s: www.johnlewismarshall.com
het houtblad
38
litatieve bijdrage leveren aan het bouwproces. De koplo-
het aftimmeren op de bouw voor veel extra werk zorg-
pers onder hen zitten inmiddels op gelijkwaardige basis
den. Door in detail daarmee rekening te houden, is dat
met andere bouwpartners samen met opdrachtgevers aan
probleem nu opgelost.
Externe trainer Om te laten zien hoever de samen-
liseren tegen een zo laag mogelijke prijs.
werking gaat, noemt hij twee lopende projecten, waarbij
Kattenbroek legt uit dat deze nieuwe rol andere eisen stelt
woningcorporatie WonenBreburg de opdrachtgever is en
aan de timmerfabrikanten. ‘Ze moeten niet meer in pro-
het timmerbedrijf de kozijnen produceert en plaatst. Bij
ducten maar in processen denken. Dit betekent dat ze on-
een van die projecten gaat het om groot onderhoud van
der meer op de bouwplaats moeten kijken om voorberei-
62 woningen in de Outshoornstraat in Tilburg, uitgevoerd
dingen te treffen, zodat hun bijdrage aan het bouwproces
door bouwbedrijf Huybregts Relou. Een bouwteam van
zo efficiënt mogelijk verloopt. De logistiek dient in orde
diverse partners, waaronder het timmerbedrijf, heeft een
te zijn. Ook bewonersmanagement behoort tot de nieuwe
plan van aanpak gemaakt op basis van ketenintegratie.
taken, zodat bewoners bij renovaties zo min mogelijk
Van de Vin: ‘Tevoren kregen we van de opdrachtgever
overlast ondervinden. Lag vroeger de nadruk op het pro-
een vast budget. De corporatie leverde ook een externe
ductieproces in de timmerfabriek, nu zie je dat de rol van
trainer die ons tijdens deze pilot begeleidt. Samen als
het kantoor door die werkvoorbereiding sterk toeneemt.
bouwteam hebben we bepaald waaraan we het geld uit-
Het is geen kwestie meer van nadenken maar van voor-
geven, wat het gemiddelde uurloon is en waar de risico’s
denken.’
liggen. Als we van elkaars diensten gebruikmaken, verre-
Completer Een van de koplopers onder de timmerfa-
39
het houtblad
kunnen ze gezamenlijk een zo goed mogelijk product rea-
n ov e m b e r 2 0 1 2
tafel om mee te denken en mee te ontwikkelen. Aldus
‘ g e e n k w es t i e m e e r va n n a d e n k e n
brikanten is Van de Vin ramen en kozijnen uit het Bra-
m a a r va n vo o r d e n k e n ’
bantse Heeze. Directeur Mathee van de Vin legt uit dat de producten die zijn bedrijf levert, steeds completer worden. ‘Op dit moment is ongeveer 40 procent van onze omzet een beglaasd en afgelakt eindproduct voor nieuw-
kenen we de uren met elkaar.’
bouw of renovatie. Bij nieuwbouw spreken we met de
Bij het andere project, groot onderhoud van 208 wonin-
aannemer tevoren af wat hij van ons kan verwachten en
gen in Breda door BAM Woningbouw, treedt het timmer-
hoe hij ons product kan verwerken om faalkosten te voor-
bedrijf op als co-maker. Grotendeels bestaan de werk-
komen. Voordat de productie start, zitten we voor overleg
zaamheden uit het vervangen van de oude kunststof
met de projectleider, uitvoerder en eventueel degene die
kozijnen door houten exemplaren. Van de Vin zegt dat
de kozijnen op de bouw stelt, om tafel. Wij geven aan
BAM en zijn bedrijf samen een plan van aanpak hebben
waar ze op moeten letten. Zo ben je als partner al in het
gemaakt en dit ook hebben gepresenteerd aan opdracht-
voortraject betrokken.’ Deze werkwijze vergt wel een
gever en bewonerscommissie. Hun voorstel was niet het
aanpassing van de organisatie. Zo heeft het bedrijf uit
goedkoopst, maar wel het best, en dus kregen zij de op-
Heeze eigen medewerkers laten opleiden tot bijvoor-
dracht.
beeld 3D-tekenaar of projectleider.
Doorlooptijd verkorten Als volgende grote uitdaVertrouwen Van de Vin merkt dat veel marktpartijen
ging heeft Van de Vin zich twee jaar geleden voorgeno-
openstaan voor de nieuwe manier van samenwerken. ‘De
men de doorlooptijd van het totale proces te verkorten,
traditionele werkwijze was vaak gestoeld op wantrou-
waarmee hij denkt de crisis te overwinnen. Binnen de
wen. Tegenwoordig wordt een collectieve en proactieve
productie is dat doel al na anderhalf jaar bereikt. De door-
houding van je verwacht op basis van vertrouwen, waarbij
looptijd is teruggebracht van 18 naar 7,5 dagen. Maar de
je zelf de risico’s aangeeft en oplossingen bedenkt. Je
directeur is nog niet tevreden. Nu wil hij ook de door-
moet kennis leveren en verantwoordelijkheid nemen.’ De
looptijd van de fase vóór de productie inkorten. ‘Over het
directeur vindt het prettig dat de timmerfabrikant serieu-
calculeren, offreren en uittekenen van werk en het defini-
zer wordt genomen. Hij merkt dat samenwerking leidt tot
tief maken van de productiegegevens doen we nu onge-
over en weer leren, wat weer resulteert in betere produc-
veer 8 weken. Als we dat sneller willen doen, moeten we
ten of werkwijzen. Als voorbeeld geeft hij dat zijn bedrijf
met de klant afspraken maken over hoe zij hun gegevens
altijd betimmeringen om de kozijnen maakte, die tijdens
aanleveren. Dan zouden we toegang moeten krijgen tot
■ ■ ■
foto’s: verweij houttechniek woerden
n ov e m b e r 2 0 1 2 het houtblad
40
Projecten Verweij Houttechniek Woerden. Appartementencomplex Boomerang Breukelen; ontwerp: Kokon Architectuur en Stedenbouw Rotterdam. De timmerfabriek leverde en monteerde alle gevelelementen.
Vier flats Rijswijk (7- en 13-hoog; 421 woningen); onder meer alle kozijnen aan de balkonzijde vervangen.
Restauratie 250 woningen Verschuerwijk Arnhem: complete vervanging van alle kozijnen.
gezamenlijk in een 3D-model werken. In dat voortraject
de flats van woningcorporatie Rijswijk Wonen in de wijk
valt veel tijd te besparen.’
Steenvoorde-Zuid, met als bouwkundig aannemer ERA Contour. ‘Die flats zijn zeven en dertien etages hoog. Ook
Geen tussenschakels Een co-maker die eveneens zijn
op die hoogte monteren we volledige eindproducten. Dat
positie als bouwpartner nadrukkelijk heeft gevestigd, is
doen we met een enorme torenkraan. We hebben met
Verweij Houttechniek uit Woerden. Al jaren geleden be-
ERA afgesproken die kraan ook in te zetten voor asbest-
sloot dit bedrijf zich te concentreren op de vervangings-
sanering die daar moet gebeuren. Zo kom je elkaar tege-
markt. Directeur David Verweij laat weten dat deze speci-
moet door de logistiek goed op elkaar af te stemmen.’
alisatie gaandeweg gepaard ging met een ambitie om qua kennis en kunde een volwaardige partner te worden. ‘Je
In componenten denken Doordat toeleveranciers
moet je uit de crisis innoveren. Dat doen wij bijvoorbeeld
zich als volwaardige partners opstellen en daarmee het
met ons Lamikon Longlife Kozijnsysteem , waarmee we
bouwproces beïnvloeden, verandert volgens Kattenbroek
ook sterk in de nieuwbouw actief geworden zijn.’
gaandeweg de rol van aannemers en architecten. Hij voor-
®
spelt dat de aannemer meer een logistiek manager op de Niet meer het product maar het proces staat centraal, stelt
bouwplaats wordt en dat toeleveranciers de bouwuitvoe-
de directeur. Het product moet volgens hem per definitie
ring volledig op zich nemen, waarbij ze prefab onderdelen
goed zijn. Dat is de reden dat Verweij inmiddels 90-95%
samenvoegen.
van de producten afgelakt en beglaasd levert. ‘We wer-
Van de Vin denkt dat timmerfabrikanten zelfs steeds meer
ken nu samen met partners met ieder hun eigen speciali-
de aannemersrol op zich nemen voor het gat in de gevel.
teit en deskundigheid. Zo ook met onze toeleveranciers.
‘Verder nemen we meer onderhoudswerkzaamheden op
Die leveren in ons geval niet alleen een product, maar ook
ons, wat nu al incidenteel gebeurt.’
kennis en kunde. We willen geen tussenschakels meer die voor allerlei verwarring, stagnaties en zelfs onenigheid
Kattenbroek merkt op dat veel architecten door de econo-
zorgen. Dat scheelt je een doosje paracetamol in de
mische crisis zijn verdwenen. ‘Had je tot nu toe veel visio-
week.’ Verweij benadrukt dat zijn bedrijf niet de rol van
nairs, zoals Rem Koolhaas, wie nu overblijven, kijken
aannemer wil spelen. ‘We blijven ons vraaggestuurd op-
meer hoe je gebouwen slim, efficiënt en snel met een
stellen en daarin brengen we onze kennis in. Wel kan het
goede kwaliteit kunt neerzetten of renoveren. Zij gaan
zijn dat een woningbeheerder of woningcorporatie ons
ook in componenten denken en nieuwe ontwerpen in af-
rechtstreeks een opdracht geeft. Maar ook dan beperken
stemming met de leveranciers, zoals timmerfabrikanten.’
we ons tot de houten onderdelen.’
Levensbestendig Bij nieuwe componenten binnen de Meer lol De procesgerichte aanpak vergde volgens Ver-
timmerindustrie denkt de NBvT-medewerker onder an-
weij een cultuuraanpassing binnen het bedrijf. De mede-
dere aan de ontwikkeling van levensbestendige daken en
werkers waren niet meer uitsluitend verantwoordelijk
wanden. Ook hierbij geldt weer dat voordenken belang-
voor hun eigen bijdrage maar voor het totale eindproduct.
rijker wordt dan nadenken. Dergelijke wanden moeten zo
‘Om dit mogelijk te maken, hebben we ons personeel op-
worden ontworpen, dat ze in een later stadium makkelijk
geleid voor deze rol. Ze moeten bereid zijn mee te ont-
aan te passen zijn aan nieuwe normen en wensen. Bij-
wikkelen met ons bedrijf. Daar hoort scholing bij, maar
voorbeeld daken met al voorzieningen, zodat het eenvou-
vooral ook passie en beleving. We hebben gezegd dat we
dig is daar ooit zonnecollectoren op te monteren. Katten-
het beter, leuker en mooier willen maken. Ik merk dat ze
broek: ‘De volgende stap is onze componenten zo samen
er meer lol in krijgen, doordat ze nu complete producten
te stellen, dat je ze eenvoudiger kunt recyclen. Binnen
afleveren, bovendien vaak door onze eigen montageafde-
onze organisatie is daarvoor een project opgestart. Wij
ling geplaatst. Ook monitoren we onze projecten, waarbij
faciliteren die ontwikkeling, waarbij we proberen tim-
we desgewenst een onderhoudscontract aanbieden. Wo-
merfabrikanten te laten samenwerken, ook met andere
ningcorporaties vinden dat prettig. Zo hebben ze budget-
partners. Hierbij gaat het om modulaire gevels die volle-
zekerheid over een lange termijn.’
dig bestaan uit natuurlijke grondstoffen. Onze rol als NBvT is dit soort processen aan te jagen.’ •
Binnen de cultuurverandering past nauwe samenwerking met de ketenpartners. Een mooi voorbeeld daarvan vindt
john ekkelboom
n ov e m b e r 2 0 1 2
Verweij de huidige kozijnvervanging bij 421 woningen in
41
het houtblad
foto’s: verweij houttechniek woerden
hun digitale informatie. Dat gebeurt nu al wanneer we
