Situering van de actuele trainingsfactoren binnen het competitieklimmen op basis van top en subtop niveau, vertrekkend vanuit een theoretisch kader:

Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen Opleiding Lichamelijke Opvoeding en Bewegingswetenschappen Academiejaar 2009 / 2010

Situering van de actuele trainingsfactoren binnen het competitieklimmen op basis van top en subtop niveau, vertrekkend vanuit een theoretisch kader: een pilootstudie

Masterproef voorgelegd tot het behalen van de graad Master in de Lichamelijke Opvoeding en Bewegingswetenschappen

Auteurs: Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven Promotor: Prof. Dr. R. Philippaerts Begeleider: Lic. H. Van Boven

Gent 2010

VOORWOORD Aangezien wij beide vrij passioneel bezig zijn met sportklimmen en bergsport, kozen we ervoor om onze masterproef hier volledig aan te wijden. De keuze voor een eigen onderwerp was niet evident, maar zeker de moeite waard. Sportklimmen is een betrekkelijk jonge vorm van klimmen waarin prestatie en competitie centraal staan. Meehelpen aan de verdere professionalisering van deze sport leek dan ook de juiste uitdaging om onze masteropleiding af te sluiten. Aangezien het onderwerp een eigen keuze was, waren we voor veel zaken zelf verantwoordelijk. Ondanks dit, zou de verwerking van deze masterproef onmogelijk geweest zijn zonder de steun van vele mensen. In eerste instantie willen we onze promotor Prof. Dr. R. Philippaerts van harte bedanken voor de toelating om dit onderzoek uit te voeren onder zijn naam. Dergelijke beslissing duidt op een open mentaliteit wat mogelijks kan leiden tot vernieuwende conclusies binnen de sportwereld. Vervolgens willen we onze begeleider Lic. H. Van Boven bedanken voor de nauwe samenwerking tijdens het productieproces. Bij afdwalingen loodste hij ons telkens terug op het rechte pad en zijn uitgebreide ervaring binnen het milieu van het sportklimmen was eveneens een grote hulp bij de verwerking van moeilijkheden. Zeker niet te vergeten zijn de verschillende personen binnen de klimwereld welke eveneens een grote bijdrage leverden aan dit werk. Zo zijn er de mensen van de Vlaamse Klim- en Bergsportvereniging (KBF) en van de Nederlandse Koninklijke Bergsport Vereniging (NKBV) die de nodige contactgegevens vrijgaven, Wim Verhoeven voor zijn nodige expertise, de studenten vertaler-tolk van de Hoge school Gent voor het vertalen van de vragenlijst en natuurlijk de trainers zelf voor het aandachtig invullen van de vragenlijsten. Een extra woordje dank aan Renaat Will, Tijl Smitz en Bleau climbing team voor hun wijze raad, suggesties en gevoelsmatige ondersteuning. Tot slot willen we onze vrienden, familie en andere vrijwilligers bedanken die op een of andere manier een bijdrage leverden aan de ontwikkeling van deze masterproef. Zonder hun steun, controle en motiverende gesprekken was dit alles onmogelijk geweest. Dank u. Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

Deze masterproef werd integraal afgeprint op recycleerbaar papier. Dit om de ecologische belasting zo laag mogelijk te houden.

Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

I

INHOUDSOPGAVE VOORWOORD ...................................................................................................................................... I INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................................ II SAMENVATTING ............................................................................................................................... V LITERATUURSTUDIE ....................................................................................................................... 1 1.

INLEIDING ............................................................................................................................... 1

2.

PRESTATIEBEPALENDE FACTOREN VAN DE KLIMPRESTATIE ............................ 1 2.1

MORFOLOGISCHE FACTOREN ..................................................................................... 1

2.1.1

Lichaamsgewicht en vetpercentage ............................................................................. 1

2.1.2

Lichamelijke dimensies ................................................................................................ 2

2.1.3

Algemeen ..................................................................................................................... 3

2.2

MUSCULAIRE FACTOREN ............................................................................................. 3

2.2.1

Maximale kracht .......................................................................................................... 3

2.2.2

Krachtuithouding......................................................................................................... 6

2.2.3

Flexibiliteit ................................................................................................................ 12

2.3

MOTORISCHE FACTOREN ........................................................................................... 13

2.3.1 2.4

MENTALE FACTOREN .................................................................................................. 15

2.5

COGNITIEVE FACTOREN ............................................................................................. 16

2.5.1 3.

Coördinatie & techniek ............................................................................................. 13

Tactiek: routelezen & route-inzicht ........................................................................... 16

ONTWIKKELEN VAN EEN THEORETISCH PROFIEL VAN DE SPORTKLIMMER . ................................................................................................................................................... 19

4.

3.1

Inleiding............................................................................................................................. 19

3.2

Het theoretisch profiel ....................................................................................................... 19

TRAINING VAN DE PRESTATIEBEPALENDE FACTOREN ....................................... 22 4.1

ALGEMEEN ..................................................................................................................... 22

4.2

MUSCULAIRE FACTOREN ........................................................................................... 22

4.2.1

Maximale kracht ........................................................................................................ 22 Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

II

4.2.2 5.

Krachtuithouding ....................................................................................................... 24

ONDERZOEKSVRAGEN...................................................................................................... 25

METHODIEK ..................................................................................................................................... 26 1.

POPULATIE ............................................................................................................................ 26

2.

PROCEDURE .......................................................................................................................... 29

3.

MEETINSTRUMENTEN ....................................................................................................... 30 3.1

3.1.1

Ontwikkeling vragenlijst ............................................................................................ 30

3.1.2

Vertaling vragenlijst .................................................................................................. 31

3.1.3

Digitaliseren vragenlijst ............................................................................................ 31

3.2

4.

Klimspecifieke vragenlijst ................................................................................................. 30

Theoretische richtlijn ......................................................................................................... 32

3.2.1

Algemeen ................................................................................................................... 32

3.2.2

Ontwikkeling theoretische richtlijn ........................................................................... 32

DATA ANALYSE.................................................................................................................... 33

RESULTATEN .................................................................................................................................... 34 1.

INLEIDING ............................................................................................................................. 34

2.

ANALYSE VAN DE KENNIS OMTRENT DE PRESTATIEBEPALENDE FACTOREN ................................................................................................................................................... 34 2.1

Beschrijvende statistiek ..................................................................................................... 34

2.2

Kennis versus trainingsniveau ........................................................................................... 37

2.2.1

Algemeen ................................................................................................................... 37

2.2.2

Musculaire factoren................................................................................................... 37

2.2.3

Cardiovasculaire factoren ......................................................................................... 37

2.2.4

Antropometrische factoren ........................................................................................ 38

2.2.5

Motorische, cognitieve en mentale factoren .............................................................. 39

2.3

Kennis versus opleiding .................................................................................................... 39

2.3.1

Algemeen ................................................................................................................... 39

2.3.2

Musculaire factoren................................................................................................... 39


III

2.3.3

Cardiovasculaire factoren ......................................................................................... 40

2.3.4

Antropometrische factoren ........................................................................................ 40

2.3.5

Motorische, cognitieve en mentale factoren .............................................................. 41

2.4 3.

Kennis versus theoretische richtlijn................................................................................... 42

ANALYSE VAN DE TRAINBAARHEIDSINSCHATTING .............................................. 43 3.1

Beschrijvende statistiek ..................................................................................................... 43

3.2

Inschatting van de trainbaarheid versus trainingsniveau ................................................... 44

3.3

Inschatting van de trainbaarheid versus opleiding ............................................................ 45

DISCUSSIE .......................................................................................................................................... 46 1.

DE INGESCHATTE INVLOED VAN VERSCHILLENDE FACTOREN OP DE

PRESTATIE .................................................................................................................................... 46

2.

1.1

Algemene bespreking van de resultaten ............................................................................ 46

1.2

Verschillen op basis van niveau ........................................................................................ 46

1.3

Verschillen op basis van opleiding .................................................................................... 48

1.4

Literatuur versus praktijk .................................................................................................. 49

DE INGESCHATTE TRAINBAARHEID ............................................................................ 50 2.1

Algemene bespreking en de vergelijking met de literatuur ............................................... 50

2.2

Vergelijking tussen de subgroepen .................................................................................... 50

3.

BEPERKINGEN VAN DEZE STUDIE ................................................................................ 51

4.

RICHTLIJNEN NAAR TOEKOMSTIG ONDERZOEK ................................................... 51

5.

BESLUIT.................................................................................................................................. 52

REFERENTIELIJST .......................................................................................................................... 53 BIJLAGEN .......................................................................................................................................... 57


IV

SAMENVATTING In het kader van de professionalisering van competitieklimmen wordt, in deze studie, de actuele kennis van klimtrainers omtrent de prestatiebepalende factoren en hun trainbaarheid onderzocht. De vergelijking tussen een theoretisch kader en de actuele kennis enerzijds en tussen verschillende trainerscategorieën anderzijds, kunnen bijdragen tot een beter begrip en daardoor een betere ontwikkeling van de klimsport (competitieklimmen). 28 klimtrainers afkomstig uit Vlaanderen, Wallonië en Nederland, participeerden aan dit onderzoek. Aan de hand van een specifiek ontwikkelde vragenlijst werd gepeild naar kennis omtrent prestatiebepalende factoren van het competitieklimmen. Zowel de ingeschatte invloed op de prestatie alsook de ingeschatte trainbaarheid werd bevraagd van musculaire, motorische, cognitieve, mentale en antropometrische factoren. T-testen werden gebruikt om het verschil na te gaan tussen verschillende trainerscategorieën (trainersopleiding en klimniveau van de atleet) enerzijds, en tussen de praktijk en een theoretische richtlijn anderzijds. De gevonden resultaten tonen enkele significante verschillen tussen de categorieën. Zo schatten trainers op topniveau het belang van absolute kracht en anaërobe krachtuithouding van de voorarmspieren hoger in dan trainers op subtopniveau. Verder schatten trainers die een trainersopleiding genoten het belang van anaërobe krachtuithouding en de trainbaarheid van absolute kracht in de voorarmspieren hoger in dan niet opgeleidde trainers. De vergelijking tussen de literatuur en de praktijk duidt op een mogelijke onderschatting van het belang van memorisatie en aërobe krachtuithouding in de voorarmspieren. De geringe verschillen tussen de trainerscategorieën en het weinig eenduidig cijfermateriaal wijzen op een lage graad van professionalisering binnen het competitieklimmen. Ze benadrukken duidelijk de nood aan meer specifiek onderzoek. In de toekomst lijkt verder onderzoek naar de onderlinge invloed, de trainbaarheid en de optimale trainingsmethoden van de prestatiebepalende factoren sterk aangewezen.


V

LITERATUURSTUDIE 1. INLEIDING

Deze literatuurstudie heeft als doel een overzicht te geven van de wetenschappelijke kennis rond sportklimmen. Aangezien er verschillende klimstijlen bestaan binnen het competitieklimmen, wordt een overzicht gegeven van de verschillende stijlen in bijlage1. Het eerste deel richt zich voornamelijk op de bespreking van de mogelijke factoren welke een invloed hebben op de klimprestatie. Hierbij worden enerzijds de factoren besproken welke een positieve invloed hebben op de klimprestatie. Anderzijds worden ook die factoren aangehaald van welke geloofd wordt dat ze een prestatieverbeterend effect hebben. Hierbij wordt gekeken of deze overtuigingen te staven zijn aan wetenschappelijke studies. De gegeven prestatiebepalende factoren zijn vermoedelijk niet voltallig maar, enkel die factoren waarover wetenschappelijke bronnen terug te vinden zijn, werden aangehaald. Het tweede deel geeft een beknopt overzicht van de verschillende prestatiebepalende factoren. Hier wordt de gevonden informatie in een atletenprofiel gegoten. Een derde en laatste deel bespreekt de artikels die gelinkt kunnen worden aan training bij sportklimmen. Hierbij worden uitsluitend artikels besproken welke handelen over sportklimmen of waarbij het onderwerp er nauw bij aansluit.

2. PRESTATIEBEPALENDE FACTOREN VAN DE KLIMPRESTATIE

2.1

MORFOLOGISCHE FACTOREN

2.1.1 Lichaamsgewicht en vetpercentage Watts et al. (1993) verzamelden antropometrische data van 39 semi-finalisten (21 mannen & 18 vrouwen) van de wereldbeker klimmen. Hierbij werden voor het percentage lichaamsvet waarden gevonden tot 5% bij mannen, en tot 10% bij vrouwen. Dergelijke lage waarden ondersteunen de hypothese dat een laag vetpercentage kan bijdragen tot de klimprestatie. Verder vonden Watts et al. (1993) een verschil inzake lichaamsgewicht tussen de finalisten en de semifinalisten bij de vrouwen (respectievelijk 46,80 ± 4,90 vs. 51,50 ± 5,10 Kg, p<0,05). Dit verschil was echter niet significant bij de mannen (62,4 ± 4,5 vs. 66,6 ± 5,5 kg.). Grant et al.

1

Zie Bijlage 12


1

Literatuurstudie (1996) vonden anderzijds geen significant verschil in vetpercentage tussen elite, recreatieve en niet klimmers. De onenigheid in resultaten kunnen volgens Giles et al. (2006) verklaard worden door: “verschil in niveau van subjecten”, “verschillende meetmethodes”, “methode gebruikt voor de berekening van de lichaamssamenstelling”. De resultaten suggereren dat een laag lichaamsgewicht en een laag vetpercentage geen directe voorwaarden zijn voor klimmen op hoog niveau (Giles et al., 2006). Echter, Schweizer en Furrer (2007) vonden een significante negatieve correlatie tussen lichaamsgewicht en klimniveau voor zowel “redpoint” (r= -0,467, p<0,001) als voor “on-sight” (r= -0,477, p<0,001) (de verduidelijking van de termen is terug te vinden in bijlage 12). Dit laatste lijkt logischer aangezien het meer in de lijn ligt met Grant et al. (1996). Zij wijzen immers op het feit dat bij activiteiten waar het lichaamsgewicht herhaaldelijk gelift wordt tegen de zwaartekracht in, extra massa in de vorm van vet of spiermassa nadelig is. In punt 2.2 zal namelijk blijken dat het lichaamsgewicht een belangrijke rol zal spelen bij de relatieve kracht.

2.1.2 Lichamelijke dimensies Over het algemeen worden elite klimmers gekenmerkt door een relatief kleine lichaamslengte met een gemiddelde van 1,778 meter (Watts et al., 1993). Billat et al. (1995) vonden een gemiddelde lichaamslengte van 1,8 meter bij klimmers, welke in de lijn van de gemiddelde lengte bij andere studies over klimmen ligt (zie tabel 1). Tabel 1: overzicht van antropometrische gegevens bij elite rotsklimmers. (Watts et al., 2004)

Grant et al. (1996) vonden geen verschil in lichaamslengte tussen elite, recreatieve en nietklimmers. De stelling van Watts et al. (1993) werd wel bevestigd door Schweizer en Furrer (2007) die een negatieve correlatie vonden tussen de lichaamlengte en klimprestatie (r= -0,379 p= 0,007; r= -0,406 p= 0,003; voor „redpoint‟ en „on sight‟ respectievelijk). De Ape index (armspanwijdte / lichaamslengte) werd ook aangehaald als een mogelijke determinant van de klimprestatie (Mermier et al., 2000; Watts et al., 2003). Watts et al. (2003) vonden voor jonge klimmers (lftd 13,0 ± 3,0j) significante verschillen met de controlegroep voor de Ape Index Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

2

Literatuurstudie (respectievelijk 1,01 ± 0,02 vs 0,95 ± 0,15), maar geen correlatie tussen de Ape Index en de klimvaardigheid. Mermier et al. (2000) vonden echter dat volwassen klimmers (lftd 18- 49j) een Ape index hadden van +2,5cm wat niet significant verschilde van de algemene populatie. De voorgaande resultaten laten blijken dat zowel lichaamslengte als armlengte geen directe voorwaarden zijn voor een betere klimprestatie. Algemeen wordt aangenomen dat elite klimmers, op vlak van somatotype, zich voornamelijk situeren in de ecto/mesomorfe regio, maar dit werd nog niet wetenschappelijk behandeld. Echter, om sluitende conclusies te trekken is verder onderzoek noodzakelijk.

2.1.3 Algemeen Er is een duidelijke onenigheid over het belang van de factor „antropometrie‟. Mermier et al. (2000) voerden een multiple regressie uit met drie componenten: antropometrie, training en flexibiliteit. Ze vonden dat 58,9% van de totale variatie in klimprestatie verklaard kon worden door trainbare factoren. Antropometrie en flexibiliteit verklaarden respectievelijk slechts 0,3% en 1,8% van de totale variatie in klimprestatie. Dit voor een populatie klimmers met verschillende niveaus. Deze resultaten trekken het belang van antropometrie sterk in twijfel, in tegenstelling tot wat lang aangenomen werd.

2.2

MUSCULAIRE FACTOREN

2.2.1 Maximale kracht 2.2.1.1 Algemeen Er zijn twee manieren om maximale kracht te bekijken. Een eerste manier is via de “absolute (maximale) kracht” waarbij de gemeten waarden (vb. de testresultaten) op zich gebruikt worden. Een tweede manier is via de “relatieve absolute kracht”. Hierbij worden de gevonden resultaten in verhouding gebracht met het lichaamsgewicht. 2.2.1.2 Maximale kracht van de vingerflexoren Absolute maximale kracht Studies vonden geen significante verschillen in absolute maximale kracht van de vingerflexoren bij elite klimmers, recreatieve klimmers en niet-klimmers (Grant et al., 1996; Watts et al., 1993; Schweizer en Furrer, 2007). Volgens Watts et al. (1993) situeert de absolute handknijpkracht van elite klimmers zich rond het 50ste tot 75ste percentiel van de op leeftijd gestandaardiseerde Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

3

Literatuurstudie normen van Noord-Amerika. Een recentere studie (Macleod et. al., 2007) toonde echter wel een significant verschil aan tussen de absolute maximale vingerkracht van klimmers en nietklimmers. Hierbij voerden de proefpersonen een Maximum Voluntary Contraction (MVC) met de vingerflexoren, welke gemeten en vergeleken werd (zie tabel 2). De verschillen in resultaten kunnen te wijten zijn aan verschillende meetmethoden. Standaard wordt de handdynamometer gehanteerd. De metingen hiervan hebben een gebrek aan specificiteit, doordat enkel de “pinch” greep (zie figuur 3) overeenstemt met de handdynamometer (Watts et al., 2004). De groep van Macleod (2007) mat, net zoals Grant et al. (1996; 2001) klimspecifieker met een specifiek toestel (zie figuur 1). Tabel 2: Absolute maximale vingerkracht klimmers vs. niet-klimmers (Macleod et al., 2007)

Grant et al. (1996) onderzochten het verschil in handknijpkracht tussen linker- en rechterhand. Het verschil bleek significant kleiner bij elite klimmers in vergelijking met recreatieve klimmers en niet-klimmers. Dit suggereert dat een elite klimmer meer symmetrie heeft tussen de beide handen op het vlak van handknijpkracht. Een studie van Schweizer et al. (2001) mat de reactiekrachten van de vingers op de klimgrepen door middel van klimgrepen met ingebouwd krachtmeetplatform. Deze studie toonde aan dat de geïsoleerde kracht van een vinger (de middelvinger) groter was dan wanneer deze samen met de andere vingers samenwerkte. Relatieve maximale kracht De klimspecifieke literatuur laat duidelijk blijken dat klimmers een hogere relatieve (ten opzichte van de lichaamsmassa) maximale handknijpkracht hebben vergeleken met nietklimmers. Zo vonden Watts et al. (1993) dat de relatieve handknijpkracht (relatief naar lichaamsgewicht) van elite klimmers zich bevond rond het 80ste – 90ste percentiel van de leeftijd en geslacht genormaliseerde normen. Grant et al. (1996) vonden significante verschillen in “finger strenght”(vingerkrcht), “grip strenght”(grijpkracht) en “pincer strength”(knijpkracht) tussen elite, recreatieve en niet-klimmers, gecorrigeerd voor lichaamsmassa en beenlengte (zie tabel 3). Deze bevindingen werden in 2001 door dezelfde onderzoeksgroep (Grant et al., 2001) bevestigd met een gelijkaardig onderzoek bij vrouwelijke elite klimmers.


4

Literatuurstudie

Tabel 3: aangepaste gemiddelden (-SD) voor alle variabelen, gecorrigeerd voor lichaamsmassa. (Grant et al., 1996)

Naast de vergelijking tussen klimmers en niet-klimmers, werd eveneens gezocht naar een verband tussen kracht en klimprestatie. Schweizer et al. (2007) onderzochten het verband tussen de voorarmkracht en de klimprestatie. De gevonden resultaten gaven een duidelijk significant positief verband weer tussen de relatieve voorarmen vingerkracht en de klimprestatie (tabel 4). Tabel 4: verband voorarmen vingerkracht / klimprestatie (Schweizer et al., 2007)

De studie van Macleod et al. (2007) bekrachtigde deze bevindingen door het verband bloot te leggen. Zij vonden een significante lineaire regressie tussen de MVC (maximum voluntary contraction, van de vingerflexoren) en de klimprestatie. De MVC verklaarde in deze studie 49,9% van de variabiliteit in de klimprestatie (r=0,706; p<0,05). 2.2.1.3 Maximale kracht van de schoudergordel Net zoals bij de voorarmen de vingerkracht, is het verschil in schouderkracht tussen een klimmerspopulatie en een niet-klimmerspopulatie (niet-atletische populatie) ook terug te vinden. Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

5

Literatuurstudie In een studie van Emmy et al. (2009) werd gekeken naar de krachtprofielen van de schouderrotatorspieren bij klimmers versus niet-klimmers. De maximale arbeid ten opzichte van het lichaamsgewicht van vier verschillende schouderrotaties werd gemeten. Vergeleken met nietklimmers, scoorden klimmers significant hoger voor de vier rotaties (tabel 5). Tabel5: naar lichaamsgewicht genormaliseerde maximale arbeid voor vier schouderrotaties (Emmy et al., 2009)

Absolute waarden omtrent de schouderrotaties zijn noch in dit artikel noch in andere artikels terug te vinden. Verdere uitspraken hieromtrent zijn dus niet mogelijk. 2.2.1.4 Maximale kracht van andere spiergroepen Vermoedelijk zijn er nog andere spiergroepen dan de voorarm-, de vinger- en de schouderspieren die een belangrijke rol spelen in het bepalen van de klimprestatie. Vermoedelijk is het verschil in kracht tussen klimmers en niet-klimmers en tussen elite klimmers en recreatieve klimmers door te trekken naar andere spiergroepen. Echter, door gebrek aan wetenschappelijke ondersteuning, kan deze hypothese niet gestaafd worden.

2.2.2 Krachtuithouding 2.2.2.1 Algemeen Volgens Phillipaerts R. (2008) verstaan we onder uithouding het vermogen om dynamische of statische arbeid zo lang mogelijk vol te houden. Hierbij kan de onderverdeling gemaakt worden tussen aëroob vs. anaërobe en algemene vs. lokale uithouding. Het niet kunnen aanhouden van het benodigde of verwachte vermogen (power output), omschrijft Fitts et al. (1994) als spiervermoeidheid. 2.2.2.2 Krachtuithouding van de vingerflexoren Ferguson en Brown (1997) vergeleken de krachtuithouding van de vingerflexoren tussen getrainde en ongetrainde klimmers aan 40% van het MVC. Er werd geen significant verschil gevonden (140 vs. 122 seconden). Naast continue inspanning werd eveneens krachtuithouding bij intermittente inspanningen bekeken (5s contractie, 2s rust, 40% MVC, tot uitputting). Hierbij werd een significant verschil gevonden tussen klimmers en sedentaire individuen. De tijd tot uitputting bij klimmers was bijna het dubbele van die bij de sedentaire groep (853 ±75,6s vs. 420±68,9s, P<0,05). España-Romero et al. (2009) vonden ook een significant verschil in tijd tot Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

6

Literatuurstudie uitputting (20 contracties aan 100% MVC, Rustinterval = 2,5s) tussen elite- en expert-klimmers (respectievelijk 770,2 ± 385s vs. 407,7 ± 150s, p = 0,001). Dergelijke resultaten suggereren dat de eigenschap om herhaalde isometrische voorarmcontracties uit te voeren een cruciale rol speelt bij het bepalen van de klimprestatie. Quaine et al. (2003) trachtten de krachtuithouding van de vingerflexoren (5s contractie, 5s rust, 80% MVC, tot uitputting) te meten met een meer klimspecifiek apparaat (figuur 1) dat ook in andere studies gebruikt werd (Grant et al., 1996; Grant et al., 2001; Ferguson & Brown, 1997).

Figuur 1: specifiek ontworpen toestel om de vingerkracht klimspecifieker te meten (Grant et al., 1996).

De resultaten toonden aan dat de tijd tot uitputting significant langer duurde bij de klimmersgroep. Sedentairen (SED) konden gemiddeld 12 maal herhalen (115s), terwijl de klimmers (CLB) dit 19 keer (185s) konden (p<0,033) (figuur 2).

Figuur 2: De MVC van de vingerflexoren (□) en de tijd tot uitputting (•) van sedentairen (SED) en klimmers (CLB). * wijst op een significant verschil tussen SED en CLB. (Quaine et al., 2003).

De studie van Macleod et al. (2007) toont echter geen significante verschillen in krachtuithouding tussen klimmers en niet klimmers, en dit voor zowel intermittente als continue inspanning. Deze tegenstrijdigheid met voorgaande studies zou kunnen te maken hebben met het feit dat de intermittente inspanningsduur dubbel zolang is als bij de voorgaande studies (10 vs. 5s contractie). Zo blijken klimmers een verbeterde voorarm vasodilatatie-capaciteit te bezitten (Ferguson & Brown, 1997), die een snellere stofwisseling toelaat tussen de isometrische contracties (en zo zorgt voor een langere uithoudingstijd tijdens ritmische


7

Literatuurstudie isometrische contracties; Ferguson & Brown, 1997; Green & Stannard, 2010). Kirby et al. (2007) vonden dat de grootste vasodilatatie uitgelokt werd bij isometrische contracties van zes seconden, een tijd die dicht bij de gemiddelde grijptijd van boulderen ligt (7,9s ± 1,3s; White & Olsen, 2010). Voor een verdere uitdieping hierover kan verwezen worden naar het deel “metabole mechanismen” (punt 2.2.2.4). Wel werd er een significant verschil gevonden in het intermittente kracht-tijd integraal (uitgeoefende kracht maal de tijd die volgehouden werd) tussen klimmers en niet klimmers (tabel 6).


8

Literatuurstudie Tabel 6: resultaten krachtuithouding intermittente vs. continue test (Macleod et al., 2007.)

Strikt genomen kan bij sportklimmen gesproken worden over vier soorten handgrepen (Giles et al., 2006). De gesloten greep (arqueé of crimp), de half open greep (half crimp), de open greep (open handed) en de knijpgreep (pinch) (figuur 3). De meeste studies werkten echter enkel met een handdynamometer. Het gebrek aan specificiteit kan hier in vraag worden gesteld. Van de vier gebruikte grepen is enkel de “pinch” vergelijkbaar met die van de handdynamometer. Verder onderzoek zou dus moeten trachten de metingen zo klimspecifiek mogelijk uit te voeren (Giles et al., 2006).

Figuur 3: Vier soorten handgrepen in het klimmen.Van links naar rechts: de gesloten greep (arqueé of crimp), de half open greep (half crimp), de open greep (open handed) , de knijpgreep (pinch) en tot slot de handdynamometer (Giles et al., 2006).

2.2.2.3 Krachtuithouding van andere spiergroepen Zoals vermeld bij de bespreking van maximale kracht, kan vermoed worden dat de krachtuithouding van andere spiergroepen eveneens verschillend zal zijn tussen klimmers en niet-klimmers. Aangezien er momenteel geen studies terug te vinden zijn die zich richten op dergelijk onderzoek, kunnen we hier geen concrete uitspraken over doen. 2.2.2.4 Metabole mechanismen bij sportklimmen Aangezien krachtuithouding een veelomvattend en essentieel begrip is binnen het sportklimmen, lijkt het van belang om meer inzicht te verwerven in de onderliggende metabole mechanismen van spiervermoeidheid. Studies ondersteunen de stelling dat spiervermoeidheid geen globale oorzaak kent, maar multifactorieel van aard is (Enoka et al., 2008; Allen et al., 2008; Fitts, 1994). Verder blijken de mechanismen van spiervermoeidheid taakspecifiek te zijn (Enoka et al., 2007). Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

9

Literatuurstudie Vanuit de inspanningsfysiologie worden drie verschillende mechanismen aangehaald die vermoeidheid in de hand werken (Wilmore et al., physiology of sport and exercise, 2008). Een eerste oorzaak van spiervermoeidheid is glycogeendepletie. Deze speelt voornamelijk een rol bij langere inspanningen (60-90 minuten). Een gemiddelde sportklimroute vraagt echter twee tot zeven minuten (Watts et al., 2004), waardoor glycogeendepletie vermoedelijk geen primaire oorzaak is van klimspecifieke spiervermoeidheid. Door gebrek aan wetenschappelijke ondersteuning, wordt hier niet verder op in gegaan, hoewel dit mogelijk een belangrijke rol kan spelen wanneer men langdurig gaat trainen. Een tweede oorzaak van spiervermoeidheid zijn metabole bijproducten als gevolg van de anaërobe energielevering. Zo vonden Watts et al. (1998) dat de stijging in bloedlactaat significant correleerde met de daling van de handkrachtuithouding (r=0,76) maar niet significant correleerde met een daling in handkracht. Dit laatste werd ondersteund door de studie van Westerblad et al. (1998) die vonden dat acidose weinig effect had op de krachtproductie in skeletspieren tijdens isometrische contracties. De grote oorzaak van krachtverlies door verminderde actine/myosine cross bridges zou de accumulatie van anorganische fosfaten (Pi) zijn (zie verder). Volgens Bertuzzi et al. (2007) wordt tijdens sportklimmen voornamelijk beroep gedaan op het aëroob en anaëroob alactisch energiesysteem. Deze resultaten werden bekomen door respiratoire metingen tijdens het klimmen. Er wordt immers algemeen aanvaard dat tijdens sportklimmen lokale verzuring in de voorarmen optreedt. Verschillende studies vinden dan ook verhoogde lactaatwaarden bij sportklimmen, wat wijst op het gebruik van het anaëroob lactisch systeem (Watts et al., 1998; Booth et al., 1999; Watts et al., 2000; Werner & Gebert, 2000). Dergelijke waarden zijn vermoedelijk afkomstig van herhaalde isometrische contracties ter hoogte van de voorarmen (vingerflexoren) (Booth et al., 1999). De discrepantie tussen de resultaten van Bertuzzi et al. (2007) en de verhoogde lactaatwaarden in andere studies is mogelijks te verklaren door het kleine relatieve aandeel van de vingerflexoren ten opzichte van de totale spiermassa (Watts et al., 2004). De geobserveerde accumulatie van lactaatwaarden in het bloed gecombineerd met de verhoogde VO2 tijdens herstel, wijzen op een hoger energieverbruik dan aangegeven door de VO2 metingen tijdens klimmen (Watts et al., 2000). Dit zou een reden kunnen zijn waarom het anaëroob lactisch systeem onopgemerkt bleef tijdens de studie van Bertuzzi et al. (2007), daar enkel respiratoire metingen werden uitgevoerd. De grote variatie in gevonden lactaatwaarden kan verklaard worden door verschillende onderzoeksmethoden (Giles, 2006). Zoals Bertuzzi et al. (2007) reeds aanhaalden, zou er ook een aanzienlijke portie van het anaëroob alactische systeem gebruikt worden. Hierbij wordt Fosforcreatine (PCr) gesplitst in anorganische fosfaat (Pi) en Creatine (Cr) om Adeninetrifosfaat (ATP) te kunnen vormen. Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

10

Literatuurstudie Terwijl Cr weinig invloed heeft op de contractiele functie van de spier, zorgt Pi voor een daling van myofibrillaire krachtproductie, Ca2+ gevoeligheid en vrijzetting van sarcoplasmatisch Ca2+ (Allen et al., 2008). De accumulatie van anorganische fosfaten (Pi) wordt dan ook beschouwd als een belangrijke oorzaak van spiervermoeidheid (Westerblad & Allen, 2002). Deze bijproducten zoals lactaat en H+ diffunderen uit de cellen en worden via de bloedbaan getransporteerd om elders in het lichaam gemetaboliseerd te worden (Wilmore et al., Physiology of sport and exercise, 2008). Maar, aangezien klimmen bestaat uit herhaalde isometrische contracties, is er steeds een beperkte lokale opstapeling. Dit door de beperkte bloedtoevoer die ontstaat door occlusie bij isometrische contracties. Volgens Vrijens et al. (2007) zorgt de intramusculaire druk reeds voor een gedeeltelijke occlusie van de capillairen vanaf 15% van de MVC. Reeds eerder werd vermeld dat er geen verschil tussen klimmers en sedentairen gevonden werd in een continue uithoudingstest, maar dat de tijd tot uitputting tot twee maal hoger lag bij klimmers bij een intermittente uithoudingstest (Ferguson & Brown, 1997). Dit is vermoedelijk door de verbeterde voorarm vasodilatatiecapaciteit bij klimmers (Ferguson & Brown, 1997). Bij stijging van de extracellulaire druk (door spiercontractie) stijgt de vasodilatatie (Kirby et al., 2007) en bijgevolg de bloedtoevoer. Dit draagt bij tot een groter uithoudingsvermogen tijdens ritmische isometrische contracties (Ferguson & Brown, 1997). Kirby et al. (2007) vonden dat de grootste vasodilatatie bij klimmers uitgelokt werd bij korte contracties van zes seconden. Dit ligt in de buurt van de gemiddelde grijptijd tijdens boulderen (7,9s ± 1,3s; White & Olsen, 2010). Hoewel voorzichtig moet worden omgesprongen met het doortrekken van deze resultaten naar sportklimmen, kan dit een mogelijke verklaring zijn waarom er in de studie van Macleod et al. (2007) geen verschil werd gevonden in uithouding tussen klimmers en niet-klimmers (zie krachtuithouding van de voorarm-en vingerspieren). Een derde oorzaak die wordt vermeld is de neuromusculaire vermoeidheid die onder bepaalde omstandigheden kan optreden. Hierbij wordt het onmogelijk om de spiervezels te activeren. De oorzaken hiervan liggen mogelijks in de neurale transmissie of in het centrale zenuwstelsel.


11

Literatuurstudie

2.2.3 Flexibiliteit Flexibiliteit, uitgedrukt in “the Range Of Motion” (ROM), wordt vaak aangehaald, in instructieboeken omtrent rotsklimmen, als een belangrijke factor bij het bepalen van de klimprestatie (Watts et al., 2004). De ROM wordt bepaald door de vorm van de beenderen, het kraakbeen, het gewricht zelf en door de lengte en de rekbaarheid van de spieren, de pezen, de ligamenten en de fascia die rondom en over het gewricht lopen (Corbin et al., 2000). De hoeveelheid klimspecifieke literatuur omtrent flexibiliteit is beperkt. In eerste instantie vond Grant et al. (1996) dat elite klimmers een hogere flexibiliteit bezitten in hun onderste ledematen, dit in vergelijking met recreatieve klimmers (139,00 ± 4,00 vs. 122,00 ± 4,00 cm, p<0,05). Dergelijke resultaten werden verkregen door een „sit and reach test‟ uit te voeren bij de klimmers. In een recentere studie vond Grant et al. (2001) geen bevestigende resultaten. Hierbij werd geen significant verschil gevonden tussen de flexibiliteit van vrouwelijke elite klimsters versus vrouwelijke niet-elite klimsters. Ook deze studie maakte gebruik van de „sit and reach test‟. Aangezien de norm voor de classificatie van “elite” klimmer bij deze studies veel lager lag dan het niveau van de elite klimmers in de competitiewereld en aangezien de „sit and reach‟ test vermoedelijk niet voldoende klimspecifiek was (Gilles et al., 2006; Grant et al., 2001), is het moeilijk om hierover verdere conclusies te trekken. Een meer klimspecifieke meting van flexibiliteit werd uitgevoerd door Mermier et al. (2000) Deze mat de ROM van het heupgewricht bij klimmers. Mermier et al. (2000) vonden dat flexibiliteit een determinerende factor is voor de klimprestatie, maar niet in die mate dat het een dominerend karakter heeft op de prestatieniveau. Gilles et al. (2006) concluderen dat flexibiliteit geen noodzakelijke determinant is van succes, hoewel klimspecifieke lenigheid wel waardevol kan zijn voor een succesvolle klimprestatie.


12

Literatuurstudie

2.3

MOTORISCHE FACTOREN

2.3.1 Coördinatie & techniek Het wordt algemeen aanvaard dat techniek een determinerende factor is voor een klimprestatie. Sibella et al. (2007) analyseerden het verloop van het lichaamszwaartepunt tijdens indoor sportklimmen in drie dimensies. Hieruit bleek dat er twee klimstrategieën toegepast worden: krachtklimmen en techniekklimmen. De beste klimmers uit de studie bleken echter steeds terug te grijpen naar de laatste strategie, en dus zo weinig mogelijk kracht te gebruiken. Deze bevinding versterkt de aanname dat techniek een belangrijke rol speelt bij sportklimmen. Volgens interne literatuur van de KBF (Klim en Bergsportfederatie Vlaanderen) zijn er verschillende coördinatieaspecten van belang bij sportklimmen. Een eerste coördinatievorm is de sensomotorische coördinatie. Deze betreft de oog-hand, de oog-voet en de hand-voet coördinatie. De tweede vorm is de bewegingsprecisie. Deze omvat de correcte voet en hand plaatsing en het ruimtelijk oriënteringsvermogen. De derde en laatste vorm is het evenwicht (statisch & dynamisch) en de positie en verplaatsing van het lichaamszwaartepunt. Quaine et al. (1999) deden een eerste poging om het evenwicht bij sportklimmen biomechanisch te analyseren. Deze studie trof echter geen vergelijking tussen coördinatie en klimprestatie waardoor hier geen besluiten uit getrokken kunnen worden. Zampagni et al. (2010) onderzochten het verloop van het lichaamszwaartepunt bij klimmen en vergeleken hierbij elite klimmers (EC) met een gematchte controlegroep (CG). Deze studie bracht twee conclusies voort: als eerste bleek dat de verplaatsing van het lichaamszwaartepunt (LZP) bij elite klimmers 1,32 keer meer laterale oscillaties ondervond dan bij niet-klimmers (13,5 ± 1,5 cm bij EC vs. 10,0 ± 2,0 cm bij CG, p<0,01). Dit is vermoedelijk te wijten aan de efficiëntere herverdeling van het lichaamsgewicht over de onderste ledematen tijdens de dubbele steunfase. Een tweede bevinding was dat het LZP bij elite klimmers zich verder van de muur bevond dan bij de controle groep. (37,5 ± 3,5 cm bij EC vs. 30,2 ± 2,9 cm bij CG, p<0,05). Dit is echter tegenstrijdig met de verwachting (een kleinere horizontale afstand tussen de muur en het LZP zorgt voor een kleiner krachtmoment en dus minder benodigde spierkracht). Elite klimmers worden immers verwacht minder kracht te gebruiken (Sibella et al., 2007). Mogelijke verklaringen hiervoor zijn de relatief gemakkelijke taken voor elite klimmers (elite en controle voerden dezelfde taak uit) en sterkere voorarmspieren van de elitegroep. Om dergelijk dilemma beter te begrijpen, wordt voorgesteld om alle beïnvloedende factoren van de klimprestatie in acht te nemen om een beter beeld te krijgen. Op basis van de voorgaande


13

Literatuurstudie studies lijkt een goede klimtechniek essentieel voor een succesvolle klimprestatie. Aangezien de literatuur hieromtrent echter beperkt is, lijkt verder onderzoek aangewezen. Met het oog op een zo efficiënt mogelijk bewegingsverloop tijdens klimmen, bestaan er verscheidene klimtechnieken. Een beknopt overzicht van de verschillende klimtechnieken en bijhorende kwalitatieve indicatoren wordt weergegeven in de bijlagen2. Let wel: dit overzicht werd ontwikkeld zonder wetenschappelijke ondersteuning en is voornamelijk gebaseerd op ervaring en praktijkgerichte kennis.

2

Zie Bijlage 1


14

Literatuurstudie

2.4

MENTALE FACTOREN Studies suggereren een positieve relatie tussen verschillende karaktertrekken en klimniveau. Deze karaktertrekken zijn: een verhoogde eigenwaarde, competitiegerichtheid, perfectionisme, tevredenheid in het leven en het zoeken naar sensatie (Freischlag & Freischlag 1993; Zuckerman, 1983). Robinson et al. (1985) categoriseerden elite rotsklimmers als personen met weinig angst bij zowel klimcompetitie als in het dagelijkse leven. Dergelijk gedrag is positief voor de prestatie, aangezien angst een verhoogd hartritme, een snellere spiervermoeidheid, hogere lactaatwaarden alsook een vermindering van techniek met zich meebrengt (Pijpers et al., 2003). Los van het klimniveau zouden klimmers socialer zijn dan de norm (Levenson, 1990). Watson & Pulford (2004) vonden dat mensen aangetrokken tot risicovolle sporten een tendens hebben om meer extravert en emotioneel stabiel te zijn, wat de resultaten van Levenson ondersteunt. Echter, voorzichtigheid is geboden bij het interpreteren van deze resultaten, aangezien deze niet alleen over klimmen handelen. Feher et al.(1998) trachtte een psychologisch profiel op te stellen van klimmers en zochten hierbij naar verschillen tussen top- en recreatieve klimmers, en tussen mannelijke en vrouwelijke klimmers. 57 klimmers (35 mannen en 22 vrouwen) werden onderworpen aan verschillende vragenlijsten. Hierbij werden geen significante verschillen gevonden zowel volgens klimniveau als volgens geslacht. Er bleek echter een tendens waarbij gevorderde klimmers meer emotionele spanning, woede, verwardheid en stemmingswisselingen vertoonden. Verder vond de studie van Sanchez et al. (2010) dat succesvolle klimmers net vóór de wedstrijd significant meer somatische angst vertoonden dan hun minder succesvolle tegenstanders (p = 0,018). De literatuur hierover is echter beperkt en de tegenstrijdige resultaten zorgen voor onduidelijkheid. Verder onderzoek is nodig om duidelijkheid te scheppen. Als laatst wordt mental toughness (MT) aangehaald als de meest belangrijke psychologische eigenschap om een elite niveau (in eender welke sport) te bereiken (Connaughton et. Al.,2008), de literatuur hieromtrent is dan ook vrij uitgebreid. Vermits deze stelling nog niet ondersteund is binnen sportklimmen, wordt hier niet verder op in gegaan. Verder onderzoek is aangewezen.


15

Literatuurstudie

2.5

COGNITIEVE FACTOREN

2.5.1 Tactiek: routelezen & route-inzicht Een wedstrijdsituatie bij sportklimmen wordt gekenmerkt door een aantal opmerkzame factoren. Per kwalificatieniveau (voorrondes, kwartfinale, halve finale en finale) wordt een specifieke klimroute ontworpen met telkens een stijgende moeilijkheidsgraad (halve finale is moeilijker dan voorrondes, finale is moeilijker dan halve finale). De atleten krijgen per niveau 1 poging om zo hoog mogelijk te klimmen waarna de bereikte hoogte per atleet genoteerd wordt aan de hand van een specifieke puntenschaal. Per route krijgt de atleet een maximum van 8 minuten om deze zo hoog mogelijk te beklimmen. Alvorens de atleten aanvangen met hun klimpogingen, krijgen zij gezamenlijk 6 minuten om de klimroute in kwestie te observeren van op de grond. Onderlinge communicatie (tussen de klimmers) is hierbij toegestaan. Eens deze 6 minuten voorbij zijn, moeten alle klimmers in isolatie gaan. Hier mogen de klimmers geen enkel contact met de buitenwereld hebben. (Zie internationaal reglement van de “international federation of sportclimbing”). Ervaren sportklimmers gaven aan dat de functie van routelezen drieledig is. In eerste instantie doet het dienst als mentale oefening voor de specifieke, individuele klimbewegingen. Verder kan de klimmer hierdoor het efficiëntste bewegingsverloop bepalen en een derde functie van routelezen is het zoeken naar belangrijke rustposities binnen de klimroute ( Boschker et al., 2002). Uitgaande van de voorgaande gegevens onderzocht Boschker et al. (2002) of elite klimmers, in vergelijking met recreatieve klimmers, een beter vermogen hadden om klimspecifieke “affordances” te verwerven tijdens het routelezen. Hierbij werd gebruik gemaakt van een ecologische benadering omtrent perceptie en actie. Voor sportklimmen zou dit betekenen dat er een wederzijdse afhankelijkheid is tussen de klimmer en zijn klimomgeving (klimroute). Hierbij zouden elite klimmers een beter beeld kunnen vormen van de actiemogelijkheden op de klimmuur door de efficiëntere activatie van mentale actiepatronen tijdens de observatie van de klimroute (= klimspecifieke affordances). De studie bestond uit drie delen. De klimmers kregen 2,5 minuten de tijd om de klimroute zo goed mogelijk te memoriseren. Tijdens een herinneringstaak, waarbij men de route zo correct mogelijk moest reproduceren (op een schaalmodel) bleken de elite klimmer hier significant beter in te slagen dan recreatieve klimmers en niet-klimmers (respectievelijk 42,1 ± 6,20%; 15,2 ± 7,53%; 9,4 ± 5,92%; p<0,001). Het tweede deel bestond uit 12 trials waarbinnen ze telkens 5 extra seconden kregen om de route te bekijken. Hieruit bleek dat elite klimmers capabeler zijn Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

16

Literatuurstudie om op korte tijd (5 seconde trial) meer objecten te kunnen onthouden dan de twee andere groepen (elite: 7,8 ± 1,95 objecten; recreatief: 5,4 ± 0,75 objecten; niet-klimmers: 4,4 ± 1,46 objecten; p=0,009). Dit zou vermoedelijk komen doordat elite klimmers de informatie efficiënter kunnen opslaan in specifieke clusters (overeenkomstige informatie wordt hierbij bewaard als één geheel) (Boschker et al., 2002).

Figuur 4: Prestatie van de reproductietaak bij elite, recreatieve en niet-klimmers.(Boschker et al., 2002)

In het derde deel onderzocht men het functionele aspect van de opgenomen informatie. Hieruit bleek dat, aan de hand van het aantal herinnerde voetgrepen vs. handgrepen en aan de hand van de herinnering van de moeilijkere passages, dat elite klimmers veel meer functionele informatie onthouden in vergelijking met recreatieve- en niet-klimmers, welke zich meer richten op de structurele aspecten van de klimroute (figuur 5).

Figuur 5: Verschil tussen elite, recreatieve en niet-klimmers in percentage van correct geplaatste grepen tijdens trial 1. A= aantal hand- vs. Voetgrepen, B= Moeilijke (zwart) vs makkelijke (wit) passages).(Boschker et al., 2002)

Een tweede, recentere, studie van Pezzulo et al. (2010) onderzocht eveneens de rol van affordances binnen het sportklimmen. Men vond ook hier dat expert klimmers beter scoorden op een klimspecifieke geheugentaak (routelezen) dan recreatieve klimmers. Belangrijk hierbij is dat deze bevinding voornamelijk te danken is aan een significant interactie-effect tussen de expertisefactor (expert vs. recreatief) en de groepsfactor (eenvoudige, moeilijk of onmogelijke Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

17

Literatuurstudie route) (F= 3,60; p<0,04). Het beter kunnen memoriseren van een klimroute heeft dus te maken met het feit of de klimmer al dan niet capabel is (of zichzelf capabel acht) om de route te kunnen klimmen. Zaken zoals functioneler onthouden en clusteren van informatie werden in deze studie niet behandeld.

Figuur 6: Correct aangeduide grepen per route (ER=eenvoudige route, DR=moeilijke route, IPSR=onmogelijke route) voor beide groepen (elite- vs. recreatieve klimmers). (Pezzulo et al., 2010).

Voorgaande studies duiden op het feit dat de capaciteit om visuele informatie op een efficiënte en functionele manier te slaan, een bepalende rol kan spelen bij de bepaling van een klimprestatie. Aangezien de publicaties hieromtrent zeer beperkt zijn, lijkt verder onderzoek aangewezen.


18

Literatuurstudie

3. ONTWIKKELEN

VAN

EEN

THEORETISCH

PROFIEL

VAN

DE

SPORTKLIMMER

3.1

Inleiding Op basis van de gevonden literatuur omtrent de prestatiebepalende factoren van sportklimmen, werd een poging ondernomen om een specifiek atletenprofiel te ontwikkelen. Een dergelijk profiel geeft een beknopt overzicht van de, in voorgaande literatuurstudie, besproken factoren en hun onderlinge invloed op de klimprestatie. Binnen dit profiel werden enkel die factoren opgenomen waarover de literatuur tot op zeker hoogte aangaf dat deze prestatiebevorderend zijn voor een sportklimprestatie.

3.2

Het theoretisch profiel In de studie van Watts et al. (2004) deed men een eerste poging om een theoretisch profiel op te stellen

voor

sportklimmen.

Hierbij

werden

verschillende

punten

aangehaald

als

prestatiebevorderende eigenschappen voor sportklimmen: 

een relatief kleine lichaamslengte;



een laag lichaamsgewicht waarbij voornamelijk het vetpercentage minimaal is;



een hoge relatieve kracht (genormaliseerd naar lichaamsgewicht) van het bovenlichaam;



een hoge dynamische en isometrische krachtuithouding in de armspieren;



een goede vormspanning van de romp en het bovenlichaam in het algemeen;



een gemiddelde tot hoge algemene aërobe capaciteit (VO2max).

Watts et al. (2004) halen hierbij reeds een aantal specifieke punten aan. Echter, de recente literatuur omtrent klimmen biedt een specifieker en uitgebreider spectrum van de verschillende factoren welke een belangrijke rol spelen in het bepalen van de klimprestatie. Zo blijkt de rol van bepaalde antropometrische kenmerken minder doorslaggevend te zijn dan oorspronkelijk gedacht. Ondanks het feit dat verschillende studies stellen dat topklimmers een kleinere lichaamslengte hebben dan de gemiddelde populatie, blijft een eenduidig resultaat afwezig. De factor lichaamslengte blijkt duidelijk minder prestatiebepalend dan voorgesteld door Watts et al. (2004). Omtrent musculaire factoren is de literatuur betrekkelijk uitgebreid. Zo blijkt de kracht in voorarmen (meer specifiek van de vingerflexoren) een belangrijke rol te spelen in het bepalen Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

19

Literatuurstudie van de klimprestatie. Belangrijk hierbij is dat niet de absolute kracht maar wel de relatieve kracht (genormaliseerd naar lichaamsgewicht) een grote invloed heeft op de klimprestatie. Flexibiliteit blijkt niet direct een dominerend karakter te hebben op de klimprestatie, maar kan toch een waardevolle eigenschap zijn welke ten goede komt van de klimprestatie. Een basis aan klimspecifieke lenigheid lijkt dan ook aangewezen. Zoals reeds aangehaald werd tijdens de literatuurstudie, lijkt ook een goed ontwikkelde krachtuithouding van de vinger- & polsflexoren een prestatiebepalende factor van een klimprestatie. Belangrijk hierbij is dat het vooral de intermittente isometrische uithoudingstest is waarop klimmers beter scoren. Het mechanisme blijkt te zitten in de hogere voorarm bloeddoorstroming tussen de isometrische contracties door (dit door een verhoogde vasodilatatie). Een goede doorbloeding in de voorarmspieren lijkt dusdanig zeer voordelig voor een klimprestatie. Naast de puur fysieke eigenschappen worden er in de literatuur ook andere eigenschappen besproken welke mogelijks een positief effect hebben op de klimprestatie. Zo blijken betere klimmers te beschikken over een betere en/of specifieker memorisatievermogen dan minder goede klimmers (Boschker et al., 2002; Pezzulo et al., 2010). Vermoedelijk heeft deze factor eveneens een positief effect op de klimprestatie. Ondanks de weinig besluitende literatuur omtrent de factor techniek en coördinatie, worden deze toch opgenomen als “mogelijks prestatieverbeterend”. Een goede techniek en coördinatie staat immers garant voor een meer gecontroleerde uitvoering van de beweging wat rechtstreeks aanleiding geeft tot een efficiëntere uitvoering. Hierop volgend volgt een beknopt overzicht van de verschillende factoren welke volgens de wetenschappelijke literatuur een positieve invloed hebben op een klimprestatie. Er wordt vertrokken vanuit het profiel ontwikkeld door Watts et al (2004) en wordt aangevuld met bovenstaande gegevens. 

hoge relatieve kracht van de vingerflexoren;



goede actieve lenigheid;



goede lokale krachtuithouding van de vingerflexoren. Hierbij ligt de nadruk voornamelijk op een snelle recuperatie tussen de isometrische contracties;



een laag lichaamsgewicht waarbij voornamelijk het vetpercentage minimaal is;



een goede vormspanning van de romp en het bovenlichaam in het algemeen;



een gemiddelde tot hoge algemene uithouding;



een goede capaciteit om functioneel en snel te memoriseren; Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

20

Literatuurstudie 

een goed ontwikkelde klimspecifieke coördinatie en het beheersen van een goede klimspecifieke techniek.


21

Literatuurstudie

4. TRAINING VAN DE PRESTATIEBEPALENDE FACTOREN

4.1

ALGEMEEN Naast de literatuur welke enkel handelt omtrent de invloed van een welbepaalde factor op een klimprestatie, is er ook literatuur terug te vinden die zich specifiek richt naar de training van deze factoren. Aangezien deze literatuur vrij beperkt is, worden klimspecifieke artikels besproken of artikels welke een nuttige bijdrage leveren aan dit onderwerp.

4.2

MUSCULAIRE FACTOREN

4.2.1 Maximale kracht Schweizer et al. (2007) onderzochten het effect van concentrisch- excentrische krachttraining van de vingerflexoren op de klimprestatie. 47 klimmers (met gemiddeld 15,3 jaar klimervaring) werden onderworpen aan een trainingsprotocol van gemiddeld 40 minuten per week, gedurende gemiddeld 18,5 maanden. De klimmers werden gevraagd hun maximale klimniveau te rapporteren op 3 tijdstippen: A, 1 jaar voor aanvang van de studie; B, bij aanvang van de interventie en C, na de interventie. De klimprestatie werd bekeken bij de drie meest courante stijlen binnen het sportklimmen: De „redpoint‟ (uitklimmen van een klimroute na oefening in die route), de „on sight‟ (uitklimmen van een klimroute zonder voorafgaande oefening of kennis over het routeverloop) en de „boulder‟ (kortere klimroutes, maximaal 4 meter hoog) stijl. Voor de evolutie van A naar B werd enkel voor „redpoint‟ een significante prestatieverbetering terug gevonden (11,8 Num naar 12,1 Num) (Num= een, voor deze studie, specifiek ontworpen quotatie-eenheid van klimniveau). Voor zowel „on sight‟ als ook voor „boulder‟ kon dergelijk significantie niet worden aangetoond. Voor de evolutie van B naar C werd voor de drie stijlen een significante verbetering teruggevonden (figuur 7). Belangrijk om te vermelden is dat de prestatieverbeteringen tijdens de interventie (van B naar C) significant groter zijn voor de drie stijlen dan de prestatieverbeteringen in de periode voor de interventie (p ≤ 0,001).


22

Literatuurstudie

Figuur 7: Boxplots welke de gemiddelden en de standaarddeviaties aantonen van de maximale moeilijkheidsgraad (Num) van redpoint, onsight en boulder klimstijl. De resultaten van 1 jaar voor de training, direct voor de training en na de training zijn weergegeven (Schweizer et al., 2007).

Aangezien deze studie een van de weinige studies is die gegevens rapporteert omtrent klimspecifieke krachttraining, is het niet mogelijk om deze conclusies aan te nemen als waarheid. Ze geven een eerste, overtuigend beeld van de trainbaarheid van klimspecifieke kracht. Naar aanleiding van voorgaande studie lijkt excentrische – concentrische krachttraining veelbelovend. Aangezien specifieke literatuur omtrent de optimale trainingsmethodes van maximale kracht binnen het (sport)klimmen zo goed als onbestaand is, wordt de algemene theorie van de trainingsleer aangehaald te verduidelijking. Volgens Vrijens et al. (2007) zijn er 6 verschillende methodes om kracht te trainen: De dynamische of isotonische methode, de statische of isometrische methode, de isokinetische methode, de plyometrische methode, elektrostimulatie en vibratietraining. De studie van Schweizer et al. (2007) duidde reeds op het belang van dynamische krachtraining (meer specifiek, de excentrisch – concentrische methode). Aangezien klimmen voornamelijk bestaat uit herhaalde isometrische contracties (Giles et al. (2006), Watts et al. (2000, 2004)) en dit gekoppeld aan het trainingsprincipe van specificiteit (Vrijens et al., 2007), kan er vermoed worden dat de isometrische methode eveneens een belangrijke rol zal spelen in het trainingsverloop. De krachttoename bij dergelijke methode is het grootst voor de specifieke hoek waaronder getraind wordt. Bij deze trainingsmethode zal men dus rekening moeten houden met de specifieke handposities (Vrijens et al., 2007; figuur 3). Echter, door gebrek aan specifieke studies omtrent de effectiviteit en de efficiëntie van de verschillende trainingsmethodes kan er geen vergelijking gemaakt worden tussen prestatietoename bij de verschillende methodes. Hieromtrent is verder onderzoek verreist. Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

23

Literatuurstudie Eerder werd het belang van relatieve maximale kracht sterk benadrukt (Watts et al., 2004). Dit leid er toe te geloven dat er gestreefd moet worden naar een zo hoog mogelijk krachtpotentieel in een beperkte spiermassa. Het aandeel in krachttoename door hypertrofie zal dus beperkt moeten blijven, terwijl er gestreefd wordt naar een verhoogde innervatie van de spiervezels. Volgens Vrijens et al. (2007) ligt de optimale intensiteit hiervoor tussen 81% en 100% van de 1RM. (1 repetitief maximum, de maximale belasting die een spier éénmaal correct kan verwerken / liften bij tijdens een specifieke oefening).

4.2.2 Krachtuithouding Verschillende studies duidden op het feit dat krachtuithouding weldegelijk een trainbare factor is (Dorgo et al., 2009). Echter, de klimspecifieke literatuur rondom training van krachtuithouding is zeer beperkt waardoor er gekeken wordt naar studies in aangelegen sportdomeinen. Ušaj et al. (2007) onderzochten de trainbaarheid van de krachtuithouding bij een populatie ijsklimmers. 14 proefpersonen werden ad rondom verdeeld in twee groepen. Voor de interventie (een 6 weken durende trainingssessie) werd de krachtuithouding bij beide groepen gemeten. Bij de eerste groep gebeurde dit door middel van een hangtest aan ijsbijlen, bij de tweede groep door middel van een dynamometer. De resultaten wijzen op een significante verbetering van de tijd tot uitputting bij de tweede groep (263±82 s. naar 350±84s., p<0,01). Bij de eerste groep werd geen verbetering gevonden. Aangezien de trainingsmodaliteiten dichter aanleunden bij de handdynamometer test, blijkt duidelijk dat de sportspecificiteit een belangrijke rol speelt bij het trainen van krachtuithouding. Eerder werd gewezen op het belang van intermittente isometrische contracties bij klimmen (Deel 1). Aangezien de resultaten geen significant verschil aantoonden in krachtuithouding bij continue isometrische contracties (elite vs. Recreatieve klimmers) maar wel bij intermittente isometrische contractries, bleek dat de vasculaire conductie van de voorarm flexoren een belangrijke rol speelt bij de prestatiebepaling (ferguson & Brown, 1997).


24

Literatuurstudie

5. ONDERZOEKSVRAGEN

In het eerste deel van dit onderzoek wordt gekeken naar de kennis welke trainers bezitten over de invloed van de verschillende factoren op een klimprestatie. Er wordt in eerste instantie gezocht naar verschillen tussen trainers die training geven op topniveau en trainers die training geven op subtopniveau. Aangezien vermoed wordt dat de actuele kennis van klimtrainers eerder praktijk- en ervaringsgericht is, stelt een eerste hypothese hieromtrent dat er weldegelijk een verschil zal zijn in de kennis tussen deze twee groepen. Vervolgens wordt gezocht naar een verschil, onafhankelijk van het niveau, in kennis tussen de trainers die een specifieke trainersopleiding volgden, en de trainers die helemaal geen opleiding volgden. Ook hier wordt als hypothese gesteld dat er een verschil zal zijn tussen de twee subgroepen, namelijk „wel opleiding‟ versus „geen opleiding‟. Het laatste wat bekeken wordt binnen dit eerste deel, is de relatie tussen de informatie uit de wetenschappelijke literatuur en de kennis van de trainers. Deze hypothese gaat er eveneens van uit dat de kennis voornamelijk praktijkgericht is, waardoor gesteld word dat er weinig gelijklopende resultaten terug te vinden zullen zijn tussen de literatuur en de actuele kennis van de trainers. In het tweede deel wordt de “trainbaarheid van bepaalde factoren” onderzocht. Ook hier wordt gekeken naar verschillen tussen de subgroepen („top‟ versus „subtop‟ en „geen opleiding‟ versus „wel opleiding‟). Hierbij wordt als hypothese gesteld dat de subgroepen onderling een verschillende interpretatie zullen maken omtrent de trainbaarheid van de verschillende factoren.


25

METHODIEK 1. POPULATIE

In het kader van deze studie omtrent de training binnen sportklimmen werden 62 klimtrainers (51 mannen, 11 vrouwen), afkomstig uit Vlaanderen, Wallonië en Nederland, aangesproken om mee te werken aan dit onderzoek. De contactgegevens werden bekomen via verschillende kanalen. Enerzijds werden drie nationale klimfederaties gecontacteerd, met name de Klim- en Bergsportfederatie (KBF), de Club Alpin Belge (CAB) en de Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Deze leverden een lijst van actieve klimtrainers binnen hun werkdomein. Anderzijds werd het Belgian Commission for Competition Climbing (BCCC) gecontacteerd voor een verdere uitbreiding van de contactgegevens. Van de 62 gecontacteerde trainers, reageerden er 28 die bereid waren om mee te werken aan deze studie. In dit onderzoek werden enkel de data van trainers die actief zijn in het top- of subtop niveau van competitie sportklimmen opgenomen. De onderverdeling tussen top- en subtop niveau werd zorgvuldig gemaakt aan de hand van de volgende criteria: - Top niveau:  frequente deelname aan competitie, en/of  een maximaal klimniveau (single pitch voorklimmen) van 7b of hoger. - Subtop niveau:  sporadische deelname aan competitie, en/of  een maximaal klimniveau (single pitch voorklimmen) tussen 6C en 7b. Dergelijke criteria werden gemaakt op basis van gebruikte verdeling binnen het competitiekimmen (http://www.ifsc.com). Uiteindelijk bleven er 28 klimtrainers (topniveau: 14, subtopniveau: 14) over waarvan de resultaten van de vragenlijsten opgenomen werden in de data-analyse. De top had gemiddeld 16,40 ± 8,98 jaar ervaring in het klimmen zelf, tegenover 11,10 ± 5,61 jaar bij de subtop. Het hoogst behaalde klimniveau door de trainers zelf wordt weergegeven in onderstaande tabellen (tabel 7). De gemiddelde ervaring als trainer in de klimsport bedroeg 8,62 ± 5,7 jaar, specifiek voor top- en subtopniveau bedroeg dit respectievelijk 10,75 ± 6,32 en 6,5 ± 4,34 jaar.


26

Methodiek Tabel 7a: Het hoogste klimniveau bereikt door de ondervraagde trainers (red point stijl)

Hoogste bereikte niveau (RED POINT)

Top

<6A

6A - 6C+

7A - 7B+

7C - 8A

>8A

Totaal

Aantal

0

2

1

8

3

14

%

,0%

14,3%

7,1%

57,1%

21,4%

100,0%

% van totaal

,0%

7,1 %

3,6 %

28,6 %

10,7 %

50,0 %

Aantal

1

3

6

2

2

14

%

7,1 %

21,4%

42,9%

14,3%

14,3%

100,0%

% van totaal

3,6%

10,7%

21,4%

7,1%

7,1%

50,0%

Aantal

1

5

7

10

5

28

%

3,6%

17,9%

25,0%

35,7%

17,9%

100,0%

Subtop

Total

Tabel 7b: Het hoogste klimniveau bereikt door de ondervraagde trainers (à vue stijl)

Hoogste bereikte niveau (A VUE) <6A

6A - 6C+

7A - 7B+

7C - 8A

>8A

Totaal

Aantal

0

3

5

3

3

14

%

,0%

21,4%

38,5%

35,7%

21,4%

100,0%

% van totaal

,0%

10,7 %

17,9 %

10,7%

10,7%

50,0 %

Aantal

1

6

5

1

1

14

%

7,1 %

42,9 %

35,7 %

7,1 %

7,1 %

100,0%

% van totaal

3,6 %

21,4 %

17,9%

3,6 %

3,6 %

50,0%

Aantal

1

9

10

4

4

28

%

3,6 %

32,1 %

35,7 %

14,3 %

14,3 %

100,0%

Top

Subtop

Total

In tabel 8 wordt een overzicht weergegeven van de verschillende eigenschappen die typerend zijn voor de trainer in kwestie. De volgende parameters, opgesplitst volgens het niveau waarbinnen ze training geven (top-, subtop- of recreatief niveau), worden weergegeven aan de hand van hun gemiddelden en standaarddeviaties: De ervaring (in jaren) in de klimsport, de ervaring (in jaren) als klimtrainer binnen de klimsport, de algemene ervaring (in jaren) als klimtrainer in de klimsport op het door hun hoogst aangegeven niveau (top-, subtop- of recreatief niveau) en of de proefpersonen al niet een specifieke klimtrainers opleiding volgden (ratio wel / niet). De trainers uit het topniveau zijn gemiddeld reeds 16,40 jaar actief binnen de klimwereld, zijn gemiddeld 10,75 jaar actief als klimtrainer, en dit voor gemiddeld 8,69 jaar op het door hun hoogst aangegeven niveau. De trainers uit het subtopniveau zijn gemiddeld reeds 11,10 jaar actief in de klimsport, zijn gemiddeld 6,50 jaar actief als klimtrainer en dit over een gemiddelde van 3,14 jaar op het door hun hoogst aangegeven niveau. Binnen het topniveau zijn er 9 van de 14 trainers die een specifieke trainersopleiding hebben gevolgd. Bij de trainers van het subtopniveau zijn dit er 4 van de 14. In het totaal zijn er 13 van de 28 proefpersonen die een specifieke trainersopleiding hebben gevolgd. Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

27

Methodiek Tabel 8: Overzicht van de ervaring van binnen de klimsport (KE), de algemene ervaring als klimtrainer (TE-A), de ervaring als trainer in klimsport op het door hun aangegeven hoogste niveau (TE-H), het gevolgd hebben van een klimspecifieke trainersopleiding (TO).

NIVEAU

N

%

KE

TE-A

TE-H

TO

(Jaren)

(Jaren)

(Jaren)

(WEL / NIET)

TOP

14

50,0%

16,40 (±8,98)

10,75 (±6,32)

8,69 (±7,04)

9/5

SUBTOP

14

50,0%

11,10 (±5,61)

6,50 (±4,35)

3,14 (±2,35)

4 / 10

TOTAAL

28

100%

13,75 (±7,78)

8,63 (±5,75)

5,81 (±5,80)

13 / 15


28

Methodiek

2. PROCEDURE

Voor deze studie werd er een specifiek ontworpen vragenlijst afgenomen bij trainers actief in het competitiemilieu van het sportklimmen. Aangezien deze studie voornamelijk draait om de situering van de actuele trainingsmethodiek binnen het sportklimmen en het in kaart brengen van de huidige kennis omtrent klimtraining bij de actieve klimtrainers, betreft het hier een beschrijvend onderzoek. De nodige data werden verzameld aan de hand van een specifiek voor deze studie ontworpen vragenlijst3. De vragenlijst werd zodanig ontworpen dat de tijdsduur om deze in te vullen de limiet van 20 minuten niet overschreed. Aangezien de doelgroep van deze studie, geografisch gezien, behoorlijk verspreid ligt, werd het contact met de proefpersonen verwezenlijkt via email. In een eerste contact met de doelgroep werd het doel van deze studie alsook de vraag om mee te werken meegedeeld. Eens er een overzicht was van de geïnteresseerde trainers, werden deze een tweede maal via e-mail gecontacteerd. Via dit laatste contact werd het specifieke doel van deze studie verduidelijkt en kregen de proefpersonen een specifieke handleiding als hulp bij het correct invullen van de vragenlijst. Deze werkwijze moest een verhoogde accuraatheid van de data garanderen ondanks de afwezigheid van persoonlijke begeleiding bij het invullen van de vragenlijst. De vragenlijst werd gedigitaliseerd waarna de link via e-mail werd verstuurd naar de desbetreffende proefpersonen. De verkregen data werden verzameld in Excel-formaat en werd nadien omgezet in een datafile die bruikbaar was in het statistisch verwerkingsprogramma SPSS 17.0

3

Zie Bijlage 2


29

Methodiek

3. MEETINSTRUMENTEN

3.1

Klimspecifieke vragenlijst

3.1.1 Ontwikkeling vragenlijst Voor dit onderzoek werd een specifieke vragenlijst ontwikkeld welke toetste naar de actuele kennis van actieve klimtrainers omtrent de prestatiebepalende factoren en specifieke trainingsmethoden sportklimmen enerzijds. Anderzijds werd aan de hand van deze vragenlijst gezocht naar de specifieke trainingsmethoden welke hedendaags gehanteerd worden door de actieve klimtrainers. De vragenlijst werd ontwikkeld op basis van de gevonden literatuur omtrent sportklimmen. De vragenlijst bestaat uit vier delen: A. Categorisatie van de proefpersonen De vragen uit het eerste deel van de vragenlijst handelen specifiek over de eigenschappen van de trainers. Binnen dit deel wordt onder meer gepeild naar: de klimervaring van de proefpersonen, de ervaring als klimtrainer, het al dan niet gevolgd hebben van een specifieke opleiding, het niveau waarbinnen men training geeft (top, subtop of recreatief), enz. De factoren die in de data-analyse zullen fungeren als Between factor bevinden zich integraal in dit deel. B. Opbouw training. De vragen uit dit tweede deel handelen over de algemene eigenschappen van de klimtrainingen. Er wordt onder meer gepeild naar: de wekelijkse trainingsfrequentie; de duur van een trainingssessie; de onderlinge verhouding tussen opwarming, kern en slot; de specifieke inhoud van de opwarming; enz. C. Kennis omtrent prestatiebepalende factoren. De vragen uit dit derde deel handelen specifiek over de kennis van de proefpersonen omtrent de prestatiebepalende factoren binnen het sportklimmen enerzijds, en de kennis omtrent de mogelijke trainingsmethoden anderzijds. Er wordt concreet gekeken naar de persoonlijke mening van de trainers omtrent de invloed van bepaalde factoren (vb. kracht, techniek,…) op de klimprestatie. D. Kennis over en toepassing van verschillende trainingsmethoden. Het laatste deel van de vragenlijst behandelt verschillende items die zich specifiek richten naar de huidige trainingsmethodiek van de trainers. Er wordt een antwoord gezocht op vragen zoals


30

Methodiek “welke methoden zijn effectief om een bepaalde prestatiebepalende factoren te trainen” en “welke methoden past u als trainer toe om die specifieke factoren te trainen”.

3.1.2 Vertaling vragenlijst Aangezien de proefpersonen van dit onderzoek zowel uit Franstalige regio‟s (Wallonië) en uit Nederlandstalige regio‟s (Vlaanderen en Nederland) afkomstig waren, leek het noodzakelijk om de vragenlijst zowel in het Nederlands alsook in het Frans te ontwikkelen. Dergelijke vertaling werd verwezenlijkt in samenwerking met 2e bachelor studenten “vertaler-tolk” aan de hogeschool van Gent. In het kader van hun eindwerk hebben deze studenten de Nederlandstalige vragenlijst op vrijwillige basis vertaald naar het Frans. Ter controle werd de eerste Franstalige versie van de vragenlijst overhandigd aan twee vrijwillige, Franstalige klimexperts welke geen deel uitmaakten van onze doelgroep. De nodige aanpassingen werden gemaakt zodanig dat misinterpretatie vermeden werd.

3.1.3 Digitaliseren vragenlijst De uiteindelijke versie van de vragenlijst werd omgezet naar een online te gebruiken enquête met behulp van de specifieke software “Surveymonkey

TM

”. De verkregen link naar de online

vragenlijst werd verstuurd naar de desbetreffende proefpersonen via e-mail.


31

Methodiek

3.2

Theoretische richtlijn

3.2.1 Algemeen Om ervoor te zorgen dat het potentieel verband / verschil tussen de “praktijkwereld” (weergegeven door de kwantitatieve resultaten van de vragenlijst) en de literatuur (kwalitatieve informatie weergegeven in de literatuurstudie) statistisch ondersteund kon worden, werd er een kwantitatieve “richtlijn” ontwikkeld welke de representatie zou zijn van de literatuur. Aangezien de wetenschappelijke literatuur enkel de invloed van bepaalde factoren op de klimprestatie vrij concreet bespreekt, werd gekozen om enkel die informatie te verwerken tot een theoretische richtlijn. Het komt er dus op neer dat de informatie uit de literatuur omtrent de invloed op een klimprestatie in een gelijkaardige vorm is gegoten zoals de resultaten van de vragenlijst. Hierdoor konden deze twee met elkaar vergeleken worden.

3.2.2 Ontwikkeling theoretische richtlijn Er werd aan zes vrijwilligers gevraagd om de geschreven literatuurstudie omtrent de invloed van bepaalde factoren op een klimprestatie grondig te lezen. Hierbij werd er duidelijk gevraagd om zo objectief mogelijk te werk te gaan. Deze zes vrijwilligers waren op geen enkele manier verbonden met de klimsport, maar waren wel nauw betrokken in de sportwereld (4 maal exstudenten licentiaat Lichamelijke Opvoeding, 2 x sport kinesitherapeuten). Hierdoor werd een bias door het niet begrijpen van de vragen uitgesloten. Eens zij de literatuur hadden gelezen, werd hen gevraagd om aan de hand van de gelezen literatuur de vragen omtrent “invloed op een klimprestatie” in te vullen. Belangrijk hierbij was dat de zes vrijwilligers enkel maar gebruik konden en mochten maken van de opgedane kennis uit de literatuurstudie. De verkregen resultaten worden weergegeven in onderstaand tabel (tabel 9). Per factor werd de gemiddelde score genomen als theoretische richtlijn voor die bepaalde factor. Tabel 9:overzicht van de scores welke gebruikt werden bij de ontwikkeling van de theoretische richtlijn.

Factor RK AL A-KU AN-KU V LL-K ME T

A 5 2 4 5 4 2 4 5

Scores van de vrijwilligers B C D E 4 5 4 4 4 3 3 3 5 4 4 4 4 5 5 5 3 4 4 4 3 3 2 3 5 4 4 5 4 4 5 4

F 5 3 4 4 3 2 4 5

gemiddelde 4.50 3.00 4.17 4.67 3.67 2.50 4.33 4.50


SD 0.55 0.63 0.41 0.52 0.52 0.55 0.52 0.55

32

Methodiek

4. DATA ANALYSE

Het statistisch verwerkingsprogramma SPSS 17.0 werd gebruikt voor de verschillende analyses. Foutieve of ontbrekende data werden gezocht en gedefinieerd als „missing value‟. Van de bruikbare data werden de gemiddelden, standaarddeviaties en bijhorende percentages berekend. Tijdens de analyses werd een opsplitsing gemaakt op basis van enerzijds het niveau van de atleten waarmee de trainers werken (top of subtop) en anderzijds het gegeven of ze al dan niet een specifieke trainersopleiding hadden genoten. Waar nodig geacht, werden eveneens totaalscores meegedeeld. In het totaal werd de invloed op de prestatie en de trainbaarheid van 17 factoren bevraagd. Hiervoor werd een score gegeven van 0 tot en met 5. Per factor werd de gemiddelde score berekend. Dit gemiddelde werd gebruikt in de verdere analyses. Om verschillen te zoeken tussen de verschillende subgroepen (top versus subtop, wel opleiding versus geen opleiding), werd per factor een Independent samples T-TOEST gebruikt. Om na te gaan of de factoren onderling verschilden, werden de gemiddelde scores vergeleken aan de hand van een Repeated Measures ANOVA toets. Hierbij was er één Within factor, namelijk de verschillende prestatiebepalende factoren, en geen Between factor. Het gemiddelde van acht prestatiebepalende factoren werd aan de hand van een one-sample TTOEST vergeleken met de opgestelde “theoretische richtlijn”. Hierbij werd de score van de richtlijn telkens opgegeven als specifieke testwaarde. Tijdens alle analyses van dit onderzoek werd een significantiedrempel met een p-waarde kleiner dan 0,05 gehanteerd. P-waarden die zich bevonden tussen de 0,05 en 0,1 werden beschouwd als een trend tot significantie.


33

RESULTATEN 1. INLEIDING

De resultaten zullen worden weergegeven in drie verschillende delen. Een eerste deel geeft een overzicht van de verschillende resultaten die betrekking hebben op algemene eigenschappen van de onderzoekspopulatie. Op basis van deze resultaten zullen de proefpersonen onderverdeeld worden in verschillende categorieën. Het zijn dat ook deze categorieën die, tijdens de verdere data-analyse, (deels) dienst zullen doen als vergelijkende factor. In het tweede deel worden de resultaten weergegeven welke betrekking hebben tot de analyse van kennis van de trainers. Specifiek wordt hier gezocht naar verschillen in kennis omtrent de prestatiebepalende factoren tussen verschillende categorieën. Het derde en laatste deel geeft de resultaten weer welke betrekking hebben tot de analyse van de klimspecifieke

trainingsmethodiek. Hier

worden de

verschillen

gezocht

inzake

de

trainingsmethodiek en de inhoud van trainingen tussen de verschillende categorieën.

2. ANALYSE VAN DE KENNIS OMTRENT DE PRESTATIEBEPALENDE FACTOREN

2.1

Beschrijvende statistiek Een volledig overzicht van de percentages per subgroep voor de vragen omtrent “invloed van de verschillende factoren op de klimprestatie” is terug te vinden in tabel 10 4. De gemiddelde scores voor de verschillende factoren zijn terug te vinden in onderstaande tabel (tabel 11). De scores zijn afkomstig van een vragenlijst waarop gewerkt werd met een continuüm van 0 tot en met 5 als antwoordmogelijkheden. Hierbij staat de score 0 als “helemaal geen invloed op de klimprestatie, en de score 5 voor “zeer veel invloed op de klimprestatie”. De resultaten zijn onderverdeeld op basis van niveau (top – subtop) en op basis van het al dan niet gevolgd hebben van een specifieke trainersopleiding.

4

Zie Bijlage 6


34

Resultaten Tabel 11:Gemiddelde scores voor de ingeschatte invloed op een klimprestatie per factor, onderverdeeld per subgroep (Top en Subtop; Wel opleiding en Geen opleiding). Top

Subtop

Geen opleiding Wel opleiding

Totaal

Musculaire factoren Absolute kracht voorarmen *

(AK)

4.45 ± 0.69

3.55 ± 0.93

3.70 ± 0.95

4.25 ± 0.87

4.00 ± 0.93

Relatieve kracht voorarmen

(RK)

4.58 ± 0.51

4.18 ± 0.87

4.18 ± 0.75

4.58 ± 0.67

4.39 ± 0.72

Explosieve kracht

(EK)

3.42 ± 0.67

3.81 ± 0.98

3.63 ± 0.92

3.58 ± 0.79

3.61 ± 0.84

Snelkracht

(SK)

3.25± 0.62

3.27 ± 1.19

3.27 ± 0.64

3.25 ± 1.14

3.26 ± 0.92

Passieve lenigheid

(PL)

2.27 ± 1.01

2.45 ± 1.13

2.45 ± 0.93

2.27 ± 1.19

2.36 ± 1.05

Actieve lenigheid

(AL)

3.50 ± 1.00

3.27 ± 1.10

2.27 ± 1.00

3.50 ± 1.09

3.39 ± 1.03

(AU)

2.83 ± 0.94

3.36 ± 1.36

2.91 ± 1.22

3.25 ± 1.14

3.09 ± 1.16

(A-KU)

3.92 ± 0.79

3.45 ± 1.29

3.82 ± 0.60

3.58 ± 1.38

3.70 ± 1.06

(AN-KU)

4.67 ± 0.49

4.09 ± 0.70

4.09 ± 0.70

4.67 ± 0.49

4.39 ± 0.66

(V)

3.25 ± 0.75

3.73 ± 0.65

3.45 ± 0.69

3.50 ± 0.80

3.48 ± 0.73

(LL-K)

1.75 ± 1.71

2.64 ± 0.94

2.72 ± 1.35

1.67 ± 1.37

2.17 ± 1.44

(LL-G)

1.25 ± 1.36

2.09 ± 1.38

2.00 ± 1.48

1.33 ± 1.30

1.65 ± 1.40

(ARM)

2.82 ± 0.75

3.36 ± 0.67

3.36 ± 0.67

2.82 ± 0.75

3.09 ± 0.75

Stress

(S)

3.75 ± 0.75

3.64 ± 1.12

3.45 ± 1.04

3.92 ± 0.79

3.70 ± 0.93

Motivatie en prestatiedrang

(MO)

4.33 ± 0.65

4.09 ± 0.83

4.27 ± 0.65

4.17 ± 0.83

4.23 ± 0.74

(ME)

3.83 ± 0.94

3.72 ± 0.65

4.00 ± 0.77

3.58 ± 0.79

3.78 ± 0.80

4.67 ± 0.49 ( T) + trend tot significantie tussen top en subtop * Significant verschil tussen top en subtop (p ≤ 0,05) ++ trend tot significantie tussen wel opleiding en geen opleiding ** Significant verschil tussen wel opleiding en geen opleiding (p ≤ 0,05)

4.90 ± 0.30

4.64 ± 0.50

4.92 ± 0.29

4.78 ± 0.42

Cardiovasculaire factoren Algemeen uithoudingsvermogen Aërobe krachtuithouding (voorarmen) /

Anaërobe krachtuithouding (voorarmen) * **

Antropometrische factoren Vetpercentage Lichaamslengte (kleiner dan gemiddelde) Lichaamslengte (groter dan gemiddelde) Spanwijdte armen

+ / ++

++

Mentale factoren

Cognitieve factoren Memorisatie

Motorische factoren Techniek en coördinatie

De gemiddelde scores per factor voor de totale populatie zijn grafisch weergegeven in figuur 8. Hierbij zijn ze gerangschikt van klein naar groot zodanig dat er een duidelijke rangorde van belang blijkt. De gemiddelde scores zijn onderling vergeleken aan de hand van een Repeated Measure Anova. De F-waarde van dit Within test bedroeg hierbij13,98. De verschillende pwaarden zijn weergegeven in tabel 12.


35

Resultaten

Figuur 8: de gemiddelde ingeschatte invloed op de klimprestatie per factor. (0= Geen invloed, 5= veel positieve invloed)

Tabel 12: P-waarden verkregen bij de onderlinge vergelijking van de verschillende factoren.

V V

LL-K

LL-G

0.000

LL-G

0.000 0.110

ARM

0.130 0.001 0.000

A-KU AN-KU

AU

A-KU

ANKU

AK

RK

EK

SK

PL

AL

T

ME

S

0.110 0.001 0.036 0.005 0.000 0.000 0.000 0.000 0.004 0.383 0.002 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.010 0.001 0.000 0.000 0.000 0.000 0.001 0.110 0.001 0.000 0.000 0.000 0.000 0.888 0.171 0.000 0.060 0.000 0.037 0.470 0.019 0.541 0.000 0.004 0.001 0.049

0.368 0.036 0.010 0.888

0.131 0.002 0.056 0.003 0.076 0.666 0.054 0.625 0.000 0.150 0.008 0.118

0.666 0.005 0.001 0.171 0.131

0.018 0.419 0.027 0.871 0.428 0.009 0.379 0.001 0.776 0.076 0.776

0.001 0.000 0.000 0.000 0.002 0.018

0.035 0.748 0.002 0.001 0.000 0.004 0.090 0.015 0.234 0.008

AK

0.107 0.000 0.000 0.006 0.056 0.419 0.035

RK

0.001 0.000 0.000 0.000 0.003 0.027 0.748 0.072

EK

0.408 0.000 0.000 0.037 0.076 0.871 0.002 0.309 0.008

SK

0.591 0.004 0.010 0.447 0.666 0.428 0.001 0.019 0.002 0.246

PL

0.001 0.383 0.110 0.019 0.054 0.009 0.000 0.000 0.000 0.000 0.002

AL

0.614 0.002 0.001 0.541 0.625 0.379 0.004 0.083 0.005 0.273 1.000 0.002

T

0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.001 0.090 0.006 0.042 0.000 0.000 0.000 0.000

0.072 0.309 0.019 0.000 0.083 0.006 0.464 0.408 0.385 0.080 0.002 0.000 0.005 0.042 0.042 0.408 0.030 0.246 0.000 0.273 0.000 0.815 0.070 0.772 0.002 1.000 0.000 0.189 0.006 0.202 0.002 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.176 0.008 0.176 0.001 0.007 0.001

ME

0.262 0.000 0.000 0.004 0.150 0.776 0.015 0.464 0.042 0.815 0.189 0.000 0.176 0.001

MO

0.150 0.000 0.000 0.001 0.008 0.076 0.234 0.408 0.408 0.070 0.006 0.000 0.008 0.007 0.134

S

MO

0.000 0.000 0.130 0.368 0.666 0.001 0.107 0.001 0.408 0.591 0.001 0.614 0.000 0.262 0.015 0.383

LL-K

AU

ARM

0.134 1.000 0.119

0.383 0.000 0.000 0.049 0.118 0.776 0.008 0.385 0.030 0.772 0.202 0.000 0.176 0.001 1.000 0.119


36

Resultaten

2.2

Kennis versus trainingsniveau

2.2.1 Algemeen De resultaten van de Independent samples T-test voor de vragen omtrent „invloed van de verschillende factoren op de klimprestatie‟ zijn volledig terug te vinden in tabel 135. Er is een onderscheid gemaakt op basis van het trainingsniveau (top en subtop). De grafieken worden weergegeven aan de hand van een schaal van 0 t.e.m. 5. Hierbij staat de waarde 0 voor “heeft geen invloed op de klimprestatie” en staat de waarde 5 voor “heel veel invloed op de klimprestatie”.

2.2.2 Musculaire factoren Van de zes musculaire factoren is er enkel bij “De invloed van absolute maximale kracht op de klimprestatie” een significant verschil terug te vinden tussen het top en het subtop niveau ( F = 2,60; p= 0,017). Hierbij schatten de trainers uit het topniveau de invloed van absolute maximale kracht op de klimprestatie hoger is dan de trainers uit het subtopniveau. (4,45 ±0,69 vs. 3,55 ±0,93). In figuur 9 worden de gemiddelde van de zes musculaire factoren van beide subgroepen (top en subtop) grafisch weergegeven.

*

Figuur 9: Gemiddelde waarden voor de invloed van de musculaire factoren op de klimprestatie, volgens de klimtrainers. AK= Absolute armkracht; RK= Relatieve armkracht; EK= Exploseve kracht; SK= Snelkracht; PL= Passieve lenigheid; AL= Actieve lenigheid. (* p ≤ 0,05 = significant verschil).

2.2.3 Cardiovasculaire factoren Bij de drie cardiovasculaire factoren (algemeen uithoudingsvermogen, aërobe en anaërobe krachtuithouding van de voorarmen) werd enkel bij de “De invloed van anaërobe 5

Zie Bijlage 7


37

Resultaten krachtuithouding op de klimprestatie” een significant verschil terug gevonden tussen het top- en het subtopniveau ( T = 2,30 ; p = 0,032). Hierbij schatten de trainers op topniveau de invloed van anaërobe krachtuithouding op de klimprestatie hoger in dan de trainers uit het subtopniveau (4,67 ±0,49 vs. 4,09 ±0,70). In figuur 10 worden de gemiddelden van de drie cardiovasculaire factoren van beide subgroepen (top en subtop) grafisch weergegeven.

*

Figuur 10: Gemiddelde waarden voor de invloed van de cardiovasculaire factoren op de klimprestatie, volgens de klimtrainers. AU = Algemene uithouding; A-KU = Aërobe krachtuihouding van de voorarmen, AN-KU = Anaërobe krachtuithouding van de voorarmen. (* P ≤ 0,05 = significant verschil).

2.2.4 Antropometrische factoren Bij de analyse van de antropometrische factoren (lichaamsgewicht, lichaamslengte en armlengte) worden er geen significante verschillen terug gevonden. Er blijkt wel een trend tot significantie bij de factor “armlengte” (t = 20,00; p = 0,088) waarbij de toptrainers de invloed van armlengte op een klimprestatie minder inschatten dan trainers uit het subtopniveau (2,82 ±0,75 vs. 3,36 ±0,67). In figuur 11 worden de gemiddelden van de vier verschillende antropometrische factoren van beide subgroepen (top en subtop) grafisch weergegeven.

+

Figuur 11: Gemiddelde waarden voor de invloed van de antropometrische factoren op de klimprestatie, volgens de klimtrainers. V = Vetpercentage; LL-K = Lichaamslengte kleiner dan de gemiddelde populatie; LL-G = Lichaamslengte groter dan de gemiddelde populatie; ARM = Armlengte. (+ 0,1 > p > 0,05 = trend tot significantie).


38

Resultaten

2.2.5 Motorische, cognitieve en mentale factoren De analyse van de motorische, cognitieve en mentale factoren (techniek & coördinatie, memorisatie, stress en motivatie) leverden geen significante verschillen op tussen de niveau groepen. In figuur 12 worden de gemiddelden van de vier verschillende factoren van beide subgroepen (top en subtop) grafisch weergegeven.

Figuur 12: Gemiddelde waarden voor de invloed van de motorische, cognitieve en mentale factoren op de klimprestatie, volgens de klimtrainers. T = Techniek en coördinatie; ME = Memoriseren; S = Stress; MO = Motivatie.

2.3

Kennis versus opleiding

2.3.1 Algemeen De resultaten van de Independent samples T-test voor de vragen omtrent “invloed van de verschillende factoren op de klimprestatie” zijn volledig terug te vinden in tabel 146. Er is een onderscheid gemaakt op basis van het al dan niet gevolgd hebben van een specifieke trainersopleiding. (“Wel opleiding” en “Geen opleiding”). De grafieken worden weergegeven aan de hand van een schaal van 0 t.e.m. 5. Hierbij staat de waarde 0 voor “heeft geen invloed op de klimprestatie” en staat de waarde 5 voor “heel veel invloed op de klimprestatie”.

2.3.2 Musculaire factoren De statistische analyse van de zes verschillende musculaire factoren toonde geen significant verschil aan tussen de trainers die wel een specifieke trainersopleiding volgden, en de trainers die geen specifieke trainersopleiding volgden. In figuur 13 worden de gemiddelden van de zes musculaire factoren van beide subgroepen (wel opleiding en geen opleiding) grafisch weergegeven.

6

Zie Bijlage 8


39

Resultaten

Figuur 13: Gemiddelde waarden voor de invloed van de musculaire factoren op de klimprestatie, volgens de klimtrainers.De waarden zijn afzonderlijk weergegeven per subgroep (wel opleiding en geen opleiding). AK= Absolute armkracht; RK= Relatieve armkracht; EK= Exploseve kracht; SK= Snelkracht; PL= Passieve lenigheid; AL= Actieve lenigheid.

2.3.3 Cardiovasculaire factoren Tijdens de analyse van de drie cardiovasculaire factoren kwam er slechts één factor uit waarbij er een significant verschil gevonden werd tussen de twee subgroepen (t = -2,30; p = 0,032). Hierbij schatten de trainers die wel een specifieke trainersopleiding gevolgd hebben de invloed van anaërobe krachtuithouding van de voorarmen op een klimprestatie hoger in dan trainers die geen opleiding genoten (4,67 ±0,49 vs. 4,09 ±0,70). In figuur 14 worden de gemiddelden van de cardiovasculaire factoren van beide subgroepen (wel opleiding en geen opleiding) grafisch weergegeven.

*

Figuur 14: Gemiddelde waarden voor de invloed van de cardiovasculaire factoren op de klimprestatie, volgens de klimtrainers. De waarden zijn afzonderlijk weergegeven per subgroep (wel opleiding en geen opleiding). AU = Algemene uithouding; A-KU = Aërobe krachtuihouding van de voorarmen, AN-KU = Anaërobe krachtuithouding van de voorarmen. (* p ≤ 0,05 = significant verschil).

2.3.4 Antropometrische factoren De statistische analyse van de antropometrische factoren leverde geen significante verschillen op tussen de twee subgroepen. Wel werd er bij twee factoren (lichaamslengte kleiner dan het gemiddelde en armlengte) een trend tot significantie gevonden (respectievelijk F = 1,87 en p = 0,076; F = 1,79 en p = 0,088). De invloed van beide factoren op de klimprestatie werd hoger Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

40

Resultaten ingeschat door de trainers die geen specifieke opleiding volgden (respectievelijk 2,72 ±1,35 vs. 1,67 ±1,37; 3,36 ±0,67 vs. 2,82 ±0,75). In figuur 15 worden de gemiddelden van de vier factoren van beide subgroepen (wel opleiding en geen opleiding) grafisch weergegeven.

+

+

Figuur 15: Gemiddelde waarden voor de invloed van de antropometrische factoren op de klimprestatie, volgens de klimtrainers per subgroep (wel opleiding en geen opleiding). V = Vetpercentage; LL-K = Lichaamslengte kleiner dan de gemiddelde populatie; LL-G = Lichaamslengte groter dan de gemiddelde populatie; ARM = Armlengte. (+ 0,1 > p > 0,05 = trend tot significantie).

2.3.5 Motorische, cognitieve en mentale factoren Voor geen van de vier onderzochte factoren werd een significant verschil gevonden tussen de verschillende groepen. In figuur 16 worden de gemiddelden van de vier verschillende musculaire factoren van beide subgroepen (wel opleiding en geen opleiding) grafisch weergegeven.

Figuur 16: Gemiddelde waarden voor de invloed van de motorische, cognitieve en mentale factoren op de klimprestatie, volgens de klimtrainers per subgroep (wel opleiding en geen opleiding). T = Techniek en coördinatie; ME = Memoriseren; S =Sstress; MO = Motivatie.


41

Resultaten

2.4

Kennis versus theoretische richtlijn De acht factoren (relatieve kracht van de voorarmen, actieve lenigheid, aërobe krachtuithouding, anaërobe krachtuithouding, vetpercentage, lichaamslengte kleiner dan de gemiddelde populatie, memorisatie en techniek) waarvan een “theoretische richtlijn” (methodiek punt 2.2) ontwikkeld werd, werden aan de hand van een “One-sample T-test” vergeleken met de doelgroep. De volgende verschillen werden gezocht: tussen de richtlijn en de totale doelgroep, tussen de richtlijn en de Top-subgroep, tussen de richtlijn en de subtopgroep, tussen de richtlijn en de subgroep met een trainersopleiding en tussen de richtlijn en de subgroep zonder trainersopleiding. Tabel 15 geeft een overzicht van de resultaten van de One-sample T test van de volledige doelgroep. Deze duidt op een significant verschil tussen de theoretische richtlijn en de gemiddelden van aërobe krachtuithouding en memorisatie (respectievelijk t = -2.14, p = 0.044; T = -3.30, P = 0.003). Verder duidde deze test op een trend tot significantie tussen de richtlijn en de gemiddelde van actieve lenigheid en anaërobe krachtuithouding (respectievelijk t = 1.82, p = 0.083; t = -2.04, p = 0.054). Tabel 15: De resultaten van de One-sample T test tussen de gemiddelde scores en de theoretische richtlijn voor 8 factoren (RK, AL, A-KU, AN-KU, V, LL-K, ME, T).

Factor RK AL A-KU AN-KU V LL-K ME T

Norm 4.50 3.00 4.17 4.67 3.67 2.00 4.33 4.50

Gemiddelde 4.39 3.39 3.70 4.39 3.48 2.17 3.78 4.78

SD ± 0.72 ± 1.03 ± 1.06 ± 0.66 ± 0.73 ± 1.44 ± 0.80 ± 0.42

T-waarde -0.72 1.82 -2.14 -2.04 -1.26 0.58 -3.30 0.03

P-waarde 0.478 0.083 0.044 0.054 0.221 0.567 0.003 0.977

+ * +

*

+: trend tot significantie (0,1>p>0,05) *: significant verschil (p ≤ 0,05)


42

Resultaten

3. ANALYSE VAN DE TRAINBAARHEIDSINSCHATTING

3.1

Beschrijvende statistiek Een volledig overzicht van de percentages per subgroep voor de vragen omtrent “Trainbaarheid van de verschillende factoren op de klimprestatie” is terug te vinden in tabel 16 7.

Tabel 17: Gemiddelde scores voor de ingeschatte trainbaarheid per factor, onderverdeeld per subgroep( Top- en Subtop; Wel opleiding en Geen opleiding). Top

Subtop

Geen opleiding Wel opleiding

Totaal

Musculaire factoren Absolute kracht voorarmen ** Relatieve kracht voorarmen

(AK) (RK)

3.83 ± 0.83 3.50 ± 1.09

3.55 ± 1.13 3.45 ± 1.04

3.27 ± 1.10 3.09 ± 1.30

4.08 ± 0.67 3.83 ± 0.58

3.70 ± 0.97 3.48 ± 1.04

Explosieve kracht

(EK)

3.42 ± 0.79

3.73 ± 0.65

3.73 ± 0.47

3.42 ± 0.90

3.57 ± 0.73

Snelkracht

(SK)

3.50 ± 0.80

3.73 ± 0.65

3.64 ± 0.50

3.58 ± 0.90

3.61 ± 0.72

Passieve lenigheid

(PL)

3.17 ± 1.27

3.36 ± 1.03

3.45 ± 1.04

3.08 ± 1.24

3.26 ± 1.14

Actieve lenigheid

(AL)

3.50 ± 0.80

3.18 ± 0.98

3.18 ± 0.98

3.50 ± 0.80

3.35 ± 0.88

Algemeen uithoudingsvermogen

(AU)

Aërobe krachtuithouding (voorarmen)

(A-KU) (ANKU)

4.42 ± 0.67 4.08 ± 0.51

4.18 ± 0.98 3.82 ± 1.33

4.27 ± 1.01 3.91 ± 0.83

4.33 ± 0.65 4.00 ± 1.13

4.30 ± 0.82 3.96 ± 0.98

4.08 ± 0.67

4.18 ± 0.60

4.00 ± 0.62

4.25 ± 0.62

4.13 ± 0.63

Cardiovasculaire factoren

Anaërobe krachtuithouding (voorarmen)

Antropometrische factoren Vetpercentage

(V)

Lichaamslengte (kleiner dan gemidddelde)

(LL-K)

3.42 ± 0.79 0.33 ± 1.15

3.09 ± 1.76 0.27 ± 0.90

3.00 ± 1.48 0.27 ± 0.90

3.50 ± 1.17 0.33 ± 1.15

3.26 ± 1.32 0.30 ± 1.02

Lichaamslengte (groter dan gemiddelde)

(LL-G)

0.33 ± 1.15

0.27 ± 0.90

0.27 ± 0.90

0.33 ± 1.15

0.30 ± 1.02

Spanwijdte armen

(ARM)

0.25 ± 0.89

0.36 ± 0.92

0.27 ± 0.90

0.33 ± 1.15

0.30 ± 0.88

Stress

(S)


(MO)

3.25 ± 1.22 1.75 ± 1.36

3.00 ± 0.77 1.73 ± 1.10

3.09 ± 1.14 1.91 ± 1.04

3.17 ± 0.94 1.58 ± 1.38

3.13 ± 1.01 1.74 ± 1.21

(ME)

3.42 ±1.08

3.64 ± 0.92

3.18 ± 1.17

3.83 ± 0.72

3.52 ± 0.99

( T)

4.08 ± 0.67

4.36 ± 0.81

4.27 ± 0.65

4.17 ± 0.83

4.22 ± 0.74

Mentale factoren



** Significant verschil tussen wel opleiding en geen opleiding (p ≤ 0,05)

7

Zie Bijlage 9


43

Resultaten

3.2

Inschatting van de trainbaarheid versus trainingsniveau De resultaten van de Independent samples T-test voor de vragen omtrent “Trainbaarheid van de verschillende factoren” zijn volledig terug te vinden in tabel 188. Er is een onderscheid gemaakt op basis van het trainingsniveau (top en subtop). De statistische analyse (Independent samples T-test) duidde voor geen enkele factor op een significant verschil tussen trainers uit het topniveau en trainers uit het subtopniveau. Onderstaande grafieken (figuur 17) geven per factor de gemiddelde scores weer voor het top- en het subtopniveau. De grafieken worden weergegeven aan de hand van een schaal van 0 t.e.m. 5. Hierbij staat de waarde 0 voor “helemaal niet trainbaar” en staat de waarde 5 voor “zeer goed trainbaar”.

Figuur 17: Gemiddelde waarden voor de “ingeschatte” trainbaarheid van de verschillende factoren , volgens de klimtrainers per subgroep (Top en Subtop) AK= Absolute armkracht; RK= Relatieve armkracht; EK= Exploseve kracht; SK= Snelkracht; PL= Passieve lenigheid; AL= Actieve lenigheid; AU = Algemene uithouding; A-KU = Aërobe krachtuihouding van de voorarmen; AN-KU = Anaërobe krachtuithouding van de voorarmen; V = Vetpercentage; LL-K = Lichaamslengte kleiner dan de gemiddelde populatie; LL-G = Lichaamslengte groter dan de gemiddelde populatie; ARM = Armlengte; T = Techniek en coördinatie; ME = Memoriseren; S = Stress; MO = Motivatie.

8

Zie Bijlage 10


44

Resultaten

3.3

Inschatting van de trainbaarheid versus opleiding De resultaten van de Independent samples T-test voor de vragen omtrent “ Trainbaarheid van de verschillende factoren” zijn volledig terug te vinden in tabel 199. Er is een onderscheid gemaakt op basis van het al dan niet gevolgd hebben van een specifieke trainersopleiding (“Geen opleiding” en “Wel opleiding”).

De statistische analyse (Independent samples T test) duidt enkel voor de factor “absolute kracht” op een significant verschil (t = -2,15 ; p = 0,043) tussen trainers welke een trainersopleiding genoten en trainers die geen trainersopleiding genoten (4,08 ±0,67 vs. 3,27 ±1,10). Hierbij werd de trainbaarheid van de factor absolute kracht hoger ingeschat door trainers welke een specifieke trainersopleiding volgden. Onderstaande grafieken (figuur 18) geven per factor de gemiddelde scores weer voor de groep die wel een trainersopleiding volgde, en trainers die geen trainersopleiding volgden. De grafieken worden weergegeven aan de hand van een schaal van 0 t.e.m. 5. Hierbij staat de waarde 0 voor “helemaal niet trainbaar” en staat de waarde 5 voor “zeer goed trainbaar”.

*

Figuur 18: Gemiddelde waarden voor de “ingeschatte” trainbaarheid van de verschillende factoren , volgens de klimtrainers per subgroep (wel opleiding en geen opleiding). AK= Absolute armkracht; RK= Relatieve armkracht; EK= Exploseve kracht; SK= Snelkracht; PL= Passieve lenigheid; AL= Actieve lenigheid; AU = Algemene uithouding; A-KU = Aërobe krachtuihouding van de voorarmen; AN-KU = Anaërobe krachtuithouding van de voorarmen; V = Vetpercent age; LL-K = Lichaamslengte kleiner dan de gemiddelde populatie; LL-G = Lichaamslengte groter dan de gemiddelde populatie; ARM = Armlengte; T = Techniek en coördinatie; ME = Memoriseren; S = Stress; MO = Motivatie. (* p ≤ 0,05 = significant verschil).

9

Zie Bijlage 11


45

DISCUSSIE In de literatuurstudie werd op zoek gegaan naar de verschillende factoren welke een positieve invloed hebben op een prestatie bij sportklimmen. Deze masterproef heeft als hoofddoel het in kaart brengen van de actuele meningen omtrent klimtraining. Er werd met andere woorden gezocht naar de klimspecifieke overtuigingen van actieve trainers binnen het sportklimmen. Aangezien dit een eerste onderzoek is in zijn soort, maken de resultaten van deze studie het niet mogelijk om de vooropgestelde onderzoeksvragen sluitend te concluderen en/of te verwerpen. Wel wordt er, in verdergaande discussie, een eerste beeld gevormd van een mogelijk antwoordspectrum voor de onderzoeksvragen.

1. DE INGESCHATTE INVLOED VAN VERSCHILLENDE FACTOREN OP DE PRESTATIE

1.1

Algemene bespreking van de resultaten Deze studie draait gedeeltelijk om het in kaart brengen van de gedachtegang van trainers omtrent klimtraining. Dankzij de resultaten is het mogelijk om een rangorde te maken binnen de verschillende prestatiebepalende factoren (figuur 8). Deze rangorde geeft een eerste beeld weer van welke factoren belangrijk en welke minder belangrijk ingeschat worden door klimtrainers bij een klimprestatie. Hieruit blijkt dat de factoren techniek, relatieve kracht van de voorarmen, en anaërobe krachtuithouding naar voor komen als de meest prestatiebepalende factoren. Alhoewel de literatuur geen volledig beeld kan geven over een specifieke rangorde van belang, lijken deze resultaten in dezelfde lijn te liggen als de wetenschappelijk literatuur omtrent sportklimmen. Aangezien deze rangorde van belang uitsluitend ontwikkeld is uit praktijkgerichte kennis, is het onmogelijk om deze aan te zien als waarheid. Anderzijds, aangezien deze resultaten afkomstig zijn van trainers met betrekkelijk veel ervaring (gemiddeld 13,75±7,78 jaar klimervaring en 8,63±5,75 jaar trainerservaring) zijn dergelijke resultaten alles behalve verwaarloosbaar. Een dergelijke rangorde kan dienen als potentieel hulpmiddel bij de invulling en opbouw van een klimtraining. Het lijkt dan ook aangewezen om verder onderzoek te verrichten omtrent dit onderwerp.

1.2

Verschillen op basis van niveau De eerste hypothese stelt dat trainers binnen het topniveau de invloed van verschillende factoren anders inschatten dan trainers op het subtopniveau. De resultaten blijken deze hypothese echter


46

Discussie niet volledig te bevestigen. Van de zeventien ondervraagde factoren, is er slechts voor twee factoren een significant verschil terug te vinden. Een eerste verschil duidt erop dat trainers uit het topniveau de factor “absolute kracht van de voorarmen” belangrijker inschatten als prestatiebepalende factor dan de trainers uit het subtopniveau. Dit verschil kan verklaard worden door het feit dat klimmers op topniveau mogelijks reeds een gunstigere lichaamssamenstelling bezitten. Uit de literatuur bleek duidelijk dat bij sportklimmen voornamelijk de relatieve kracht (kracht ten opzichte van de het lichaamsgewicht), en niet de absolute kracht, een belangrijke rol speelt (Watts et al., 1993; Grant et al., 2001; Schweizer et al., 2007). Aangezien klimmers op topniveau reeds een vrij laag vetpercentage hebben en dus de mogelijk limiterende factor voor een hoge relatieve kracht minimaal is, kan de aandacht meer verschoven worden naar de absolute kracht van de voorarmen. Dergelijke verklaring kan aan de hand van de verkregen resultaten onmogelijk gestaafd worden. Meer specifiek onderzoek is dus zeker aangewezen. Een tweede verschil toont dat de anaërobe krachtuithouding belangrijker wordt ingeschat door trainers op topniveau dan trainers op subtopniveau. Voor dergelijk verschil zijn er meerdere verklaringen. Vermoedelijk zijn verschillende prestatiebepalende factoren bij topatleten beter ontwikkeld dan bij subtop atleten. Deze beter ontwikkelde factoren bij de toppers hebben dus minder limiterend karakter op de klimprestatie. De factor “anaërobe krachtuithouding” is gekoppeld aan de verzuring van de voorarmen. Aangezien topklimmers tijdens het klimmen minder geremd worden door andere factoren (deze zijn beter ontwikkeld, en hebben dus een minder limiterende werking op de prestatie) en dus zo langer in deze anaërobe fase vertoeven, wordt de dominantie van anaërobe krachtuithouding bij trainers op topniveau mogelijks hoger ingeschat dan bij trainers op subtop niveau. Aangezien de huidige literatuur nog geen uitsluitsel kan geven omtrent de periodisering van klimtraining en de onderlinge dominantie van factoren op een klimprestatie, kan deze verklaring evenmin gestaafd worden. Tot slot is er nog een trend tot significantie voor de parameter “armlengte”. Zo wordt een grote armlengte hoger ingeschat als prestatiebepalende factor door de trainers op subtopniveau. Aangezien klimmers op subtopniveau over minder technische en fysieke vaardigheden beschikken dan klimmers op topniveau, bestaat de mogelijkheid dat de prestatie sneller wordt toegeschreven aan moeilijk controleerbare zaken zoals antropometrie. Topklimmers anderzijds, beschikken over een groter repertoire van klimspecifieke vaardigheden. Hierdoor kan de limiterende werking van een mogelijk kortere armlengte teniet gedaan worden door andere vaardigheden welke beter ontwikkeld zijn. De afwezigheid van significante verschillen bij de andere factoren doet vermoeden dat trainers de trainingsinhoud niet specifiek gaan afstellen op hun atletenpopulatie. De algemene


47

Discussie trainingsleer leert ons dat elk niveau een specifieke trainingsaanpak vereist (Vrijen et al., 2007). Aangezien deze verschillen niet terug te vinden zijn, kan men stellen dat de huidige trainingsinhoud bij sportklimmen mogelijks niet voldoende gedifferentieerd is. Ook hier lijkt specifieker onderzoek sterk aangewezen.

1.3

Verschillen op basis van opleiding De tweede hypothese richt zich op het verschil in inschatting tussen de trainers welke een trainersopleiding volgden en trainers die dit niet volgden. Deze hypothese stelt dat er ook hier een duidelijk verschil terug te vinden is tussen de beide subgroepen. Ook bij deze resultaten is het onmogelijk om deze hypothese eenduidig te concluderen of te verwerpen. Over de gehele lijn is er een significant verschil terug te vinden bij maar één factor, namelijk de anaërobe krachtuithouding van de voorarmen. Hierbij schatten trainers met een opleiding deze factor meer prestatiebepalend in dan trainers zonder trainersopleiding. De verklaring hiervoor is mogelijks terug te vinden bij de inhoud van de opleidingen. Anaërobe krachtuithouding is een factor welke zeer duidelijk merkbaar is tijdens het klimmen (meer specifiek: tijdens het falen van een klimprestatie). De anaërobe fase bij krachtuithouding wordt gekenmerkt door “verzuring”. In vergelijking met bijvoorbeeld motorische of mentale factoren, is deze factor zeer duidelijk merkbaar door de atleet. Dit fenomeen wordt namelijk gekenmerkt door een “opgeblazen” gevoel in de voorarm, waardoor de nodige beweeglijkheid en krachtproductie sterk afneemt (wetenschappelijk ondersteunt door Booth et al., 1999). Het gevonden verschil tussen de twee groepen zou dus verklaard kunnen worden wanneer de trainersopleiding voornamelijk gebaseerd is op praktijkgerichte kennis, en minder op wetenschappelijk onderzoek. De afwezigheid van significante verschillen is hierbij echter even belangrijk als de aanwezigheid ervan. Van een trainersopleiding wordt verwacht dat ze een duidelijk overzicht biedt van de verschillende facetten welke een training zou moeten bevatten. De afwezigheid van verschillen tussen de twee groepen is mogelijks te wijten aan tekortkomingen van de trainersopleidingen. Wanneer deze voldoende gefundeerd zouden zijn door wetenschappelijk ondersteunde kennis, dan is de kans op een duidelijk significant verschil tussen de twee subgroepen betrekkelijk groot. Echter, de controle van de klimspecifieke trainersopleiding behoort niet tot de doelstellingen van deze studie. Alternatieve verklaringen worden dus gezocht. De afwezigheid van de verschillen kan naast de trainersopleiding evenwel veroorzaakt zijn door opstelling van deze studie. Aangezien de inhoud van “klimspecifieke trainersopleiding” mogelijks onvoldoende duidelijk gedefinieerd werd binnen de vragenlijst, kan dit gezorgd Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

48

Discussie hebben voor een bias. Hierdoor wordt het onmogelijk om sluitende conclusies te trekken hieromtrent, waardoor verder onderzoek sterk aangewezen lijkt.

1.4

Literatuur versus praktijk De huidige wetenschappelijke literatuur maakt het jammer genoeg nog niet mogelijk een volledig overzicht te geven van de prestatiebepalende factoren en hun individuele bijdrage aan de prestatie. Desondanks is het toch mogelijk om een eerste vergelijking te treffen tussen de wetenschappelijk onderbouwde kennis en de bekomen resultaten. Uit de literatuur komen een aantal zeer duidelijk factoren naar voor als prestatiebepalend bij klimmen. (Relatieve) kracht en krachtuithouding zijn twee factoren die duidelijk naar voor komen als zeer prestatiebepalend. Wanneer de actuele kennis van de klimtrainers hiermee wordt vergeleken, verschijnen er duidelijke overeenkomsten. In figuur 8 is duidelijk terug te vinden dat de twee eerder vernoemde factoren zeer hoog scoren bij de ingeschatte invloed op de prestatie. Deze gegevens doen vermoeden dat de praktijk (gedachtegang van de trainers) op een gelijke lijn loopt dan de wetenschappelijke kennis. Anderzijds biedt de huidige literatuur te weinig specifieke kennis om deze verklaring aan te nemen als waarheid. Ondanks het feit dat de eerder ontwikkelde theoretische norm (tabel 10) niet beschouwd mag worden als een absolute waarheid (dit mede dankzij het tekort aan volledige objectiviteit), kan deze toch dienen als een eerste statistische ondersteuning bij de vergelijking tussen de theorie en de praktijk. Het sterk significant verschil tussen de theoretische richtlijn, en het gemiddelde van de factor memorisatie, duidt op een mogelijke onderschatting van het belang van deze factor. De wetenschappelijke literatuur biedt een relatief duidelijk beeld over het belang van deze factor ten opzichte van een klimprestatie (Boschker et al., 2002; Pezzulo et al., 2010). Het feit dat het belang van deze factor mogelijks onderschat wordt is niet echt verwonderlijk. Aangezien klimspecifieke mentale en cognitieve factoren moeilijker voelbaar en meetbaar zijn, bestaat de kans dat deze over het hoofd worden gezien tijdens de klimtraining. De vergelijking tussen de theoretische richtlijn en de gemiddelden duidden nog op één significant verschil en twee trends tot significantie (respectievelijk aërobe krachtuithouding, anaërobe krachtuithouding en actieve lenigheid). Aangezien de bijhorende p-waarden dicht bij significantie grens liggen of deze overschrijden, en rekening houdend met de lage objectiviteit van de theoretische richtlijn, worden deze resultaten verder niet behandeld.


49

Discussie

2. DE INGESCHATTE TRAINBAARHEID

2.1

Algemene bespreking en de vergelijking met de literatuur Aangezien de literatuur omtrent trainbaarheid van de prestatiebepalende factoren zeer beperkt is, worden deze resultaten minder uitgebreid behandeld dan de voorgaande. Uit de literatuur bleek dat zowel maximale kracht en krachtuithouding vrij goed trainbaar zijn. Wanneer dergelijke gegevens vergeleken worden met de resultaten, dan is ook hier een duidelijke overeenkomst zichtbaar. Zowel maximale kracht (relatieve en absolute) alsook krachtuithouding hebben een gemiddelde score die dicht aanleunt bij vier (tabel 18). Deze factoren worden met andere woorden, net zoals de literatuur aangeeft, ingeschat als goed tot zeer goed trainbaar. Aangezien de wetschappelijke literatuur betrekkelijk vaag blijft omtrent de klimspecifieke trainbaarheid van de andere factoren, worden de gevonden resultaten hierover niet verder verwerkt. Dit wijst erop dat verder onderzoek ook hier sterk aangewezen is.

2.2

Vergelijking tussen de subgroepen De resultaten betreffende de trainbaarheid werden onderling vergeleken tussen de subgroepen (figuur 17 & 18). De verschillende analyses duidden maar op één significant verschil. Zo blijkt dat trainers die wel een opleiding volgden de trainbaarheid van absolute maximale kracht hoger inschatten dan trainers die geen dergelijke opleiding volgden. De verklaring voor dit verschil ligt mogelijks weer bij de inhoud van de trainersopleiding. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat de trainersopleidingen de training van kracht sterker benadrukken dan de training van andere factoren. Hierdoor zouden de trainers een vertekend beeld kunnen krijgen van de situatie en daarom een andere overtuiging hebben omtrent de trainbaarheid. Deze verklaring is niet echt verwonderlijk, aangezien de algemene trainingsleer een groter gamma biedt aan trainingsmethodes voor kracht dan voor lokale anaërobe krachtuithouding (vrijens et al., 2007). Dit zou erop kunnen wijzen dat de trainingsopleiding wel gebaseerd is op wetenschappelijke literatuur maar dat er momenteel een tekort is aan klimspecifiek onderzoek. Ook hier kan het significant verschil te wijten zijn aan een bias. Aangezien de term “trainersopleiding” in de vragenlijst vermoedelijk onvoldoende werd gedefinieerd, kan dit gezorgd hebben voor een fout in de analyse. Dankzij de weinig concluderende resultaten blijkt ook hier de nood aan meer specifiek onderzoek overduidelijk groot.


50

Discussie

3. BEPERKINGEN VAN DEZE STUDIE

Deze studie had in de eerste plaats de bedoeling een overzicht te geven van de actuele situatie binnen het trainingsmilieu van het sportklimmen. Enerzijds werd een overzicht gegeven van de wetenschappelijke literatuur omtrent de prestatiebepalende factoren bij sportklimmen en hun training, anderzijds werden verschillende trainers hierover ondervraagd. Het is belangrijk voor ogen te houden dat deze studie een vertekend beeld van de situatie kan weergeven. Aangezien de vragenlijst digitaal werd ingevuld, was het onmogelijk om de invulprocedure volledig te controleren. Ondanks de bijgeleverde uitleg is de kans aanwezig dat de vragen misbegrepen werden, waardoor de resultaten fouten kunnen bevatten. Een tweede punt waardoor fouten konden ontstaan, is de onervarenheid van de onderzoekers. Aangezien dit onderzoek ontwikkeld werd door twee master studenten, bestaat de kans dat de uitwerking niet volledig correct verlopen is. De onervarenheid in het opstellen van vragenlijsten, het verzamelen en analyseren van resultaten kan gezorgd hebben voor een bias in de verkregen resultaten en de getrokken conclusies. Oorspronkelijk wou deze studie eveneens onderzoek doen naar de verschillende trainingsmethodieken welke momenteel gebruikt worden binnen het sportklimmen. Zo geeft de literatuur een eerste beeld over de effectiviteit van trainingsmethodieken voor klimspecifieke krachttraining.

Hieruit

blijkt

de

concentrisch-excentrische

methode

effeciënt

voor

klimspecifieke krachttoename (Schweizer et al., 2007). Aangezien de verzamelde gegevens omtrent de ingeschatte effectiviteit van verschillende trainingsmethoden veel te veel „missing values‟ bevatten (door foutieve of afwezige antwoorden op de vragenlijst), werd dit deel van het onderzoek weggelaten.

4. RICHTLIJNEN NAAR TOEKOMSTIG ONDERZOEK

Aangezien dit onderzoek een pilootstudie is, was het enkel de bedoeling om een eerste beeld te scheppen van de huidige situatie. De bespreking van de klimspecifieke literatuur en de gevonden resultaten leggen een duidelijk pad voor toekomstig onderzoek. Binnen de literatuur werd het belang van de prestatiebepalende factoren van sportklimmen betrekkelijk ruim aangehaald. Wat hieromtrent nog duidelijk ontbreekt, is onderzoek naar de onderlinge relatie tussen deze factoren. Vragen zoals “wat is het onderlinge aandeel van een bepaalde factor ten opzichte van de prestatie” en “welke interactie bestaat er tussen de verschillende factoren” dienen door dergelijk onderzoek uitgeklaard te worden. Naast de invloed van de factoren op de prestatie, is de huidige literatuur zeer beperkt over de trainbaarheid en de trainingsmethodiek van klimmen. Vragen zoals “in welke mate zijn de Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

51

Discussie verschillende factoren trainbaar”, en belangrijker “welke zijn de meest optimale manieren om deze klimspecifieke factoren te trainen” zijn vragen die binnen dergelijk onderzoek behandeld zouden moeten worden. Hetgeen duidelijk blijkt uit de gevonden resultaten, is dat toekomstig beschrijvend onderzoek over de huidige manier van trainen zeer nuttig zou kunnen zijn. Dergelijk onderzoek kan een nog duidelijker beeld geven van tekortkomingen van de huidige situatie. De verschillende klimfederaties zouden deze kennis kunnen gebruiken om hun opleidingen meer doelgericht te organiseren en dusdanig het sportklimmen verder en beter uit te bouwen.

5. BESLUIT

Op basis van de gevonden resultaten kunnen de vooropgestelde hypotheses bevestigd noch verworpen worden. De resultaten bleken te verspreid en te onvolledig om een sluitend antwoord te geven op de onderzoeksvragen. Niettegenstaande werden toch een aantal zaken verduidelijkt. Door de geringe aanwezigheid van significante verschillen tussen de subgroepen, werd aangetoond dat het huidige sportklimmen nog niet over de nodige gestructureerde eigenschappen beschikt. Verder werd een eerste beeld gevormd van de actuele situatie binnen het sportklimmilieu en werd de weg platgestreken voor toekomstig onderzoek binnen dit vakgebied. Ondanks de weinig concluderende resultaten van deze studie, kunnen deze toch gezien worden als voorbode van, en wegwijzer naar de verdere professionalisering van het sportklimmen.


52

REFERENTIELIJST 1. Allen D., Lamb G., Westerblad H. (2008). Impaired calcium release during fatigue. J Appl Physiol, 104:296-305 2. Allen D., Lamb G., Westerblad H. (2008). Skeletal muscle fatigue: cellular mechanisms. Physiol Rev, 88:287-332 3. Bertuzzi R., Franchini E., Kokubun E., Molin Kiss M. (2007). Energy system contributions in indoor rock climbing. Eur J Appl Physiol, 101:293-300 4. Billat V., Palleja P., Charlaix T., Rizzardo P., Janel N. (1995). Energy specificity of rock climbing in competitive sport rock climbers. J Sports Med Phys Fitness, 35:20-4 5. Booth J., Marino F., Hill C., Gwinn T. (1999). Energy cost of sport rock climbing in elite performers. Br J Sports Med, 33:14-18 6. Connaughton D., Wadey R., Hanton S., Jones G. (2008). The development and maintenance of mental toughness: perceptions of elite performers. Journal of sports sciences, 26(1):83-95 7. Corbin C., Lindsey R., Welk G. (2000). Concepts of physical fitness: active lifestyle for welness. Boston (MA): McGraw Hill 8. Dorgo S., King G., Rice C. (2009). The effects of manual resistance training on improving muscular strength and endurance. J Strength Cond Res, 23(1):293-303 9. Enoka R., Duchateau J. (2008). Muscle fatigue: what, why and how it influences muscle function. J Physiol, 586.1:11-23 10. España-Romero V., Ortega Porcel F., Artero E., Jiménez-Pavon D., Gutiérrez Sainz A. Castillo Garzon M., Ruiz J. (2009). Climbing time to exhaustion is a determinant of climbing performance in high-level sport climbers. Eur J Appl Physiol, 107:517-525 11. Ferguson R., Brown M. (1997). Arterial blood pressure and forearm vascular conductance responses to sustained and rhythmic isometric exercise and arterial occlusion in trained rock climbers and untrained sedentary subjects. Eur J Appl Physiol, 76:174-180 12. Fitts R. H. (1994). Cellular mechanisms of muscle fatigue. Physiological Reviews, 74: No. 1, January 13. Freischlag J., Freischlag T. (1993). Selected psycho-social, physical, and technical factors among rock climbers: a test of the flow paradigm. Applied research in coaching and athletics, 24:24-37


53

Referentielijst 14. Feher P., Meyers M., Skelly W. (1998). Psychological profile of rock climbers: state and trait attributes. Journal of sport behaviour, 21(2):167-180 15. Giles L.V., Edward C., Rhodes C., Taunton J. (2006). The physiology of rock climbing. Sports Med, 36(6):529 – 545 16. Grant S., Hynes V., Whittaker A. (1996). Anthropometric, strength, endurance and flexibility characteristics of elite and recreational climbers. Journal of sport sciences, 14:301-9 17. Grant S., Hasler T., Davies C., Aitchison T.C., Wilson J., Whittaker A. (2001). A comparison of the anthropometric, strength, endurance and flexibility characteristics of female elite and recreational climbers and non-climbers. Journal of Sports Sciences, 19:499-505 18. Green J., Stannard S. (2010). Active recovery strategies and handgrip performance in trained vs. untrained climbers. J Strength Cond Res, 24(2):494-501 19. Kirby B., Carlson R., Markwald R., Voyles W., Dinenno F. (2007). Mechanical influences on skeletal muscle vascular tone in humans: insight into contraction- induced rapid vasodilatation. J Physiol, 583.3:861-874 20. Levenson M. (1990). Risk taking and personality. J Pers Soc Psychol, 58(6):1073-80 21. Macleod D., Sutherland D., Buntin L., Whitaker A., Aitchison T., Watt I., Bradley J., Grant S. (2007). Physiological determinants of climbing-specific finger endurance and sport rock climbing performance. Journal of Sports Sciences, 25(12):1433-1443 22. Mermier M., Janot J., Parker D., Swan J. (2000). Physiological and anthropometric determinants of sport climbing performance. Journal of sports medicine;34:359-366 23. Philippaerts R. (2008). Algemene trainingsleer en evaluatie van conditionele eigenschappen (tweede uitgave). Uitgeverij Acco 24. Pijpers J., Oudejans R., Holsheimer F., Bakker F. (2003). Anxiety- performance relationships in climbing: a process-oriented approach. Psychology of sport and exercise, 4:283-304 25. Quaine F., Vigouroux L., Martin L. (2003). Finger flexors fatigue in trained rock climbers and untrained sedentary subjects. Int J Sports Med, 24:424-427 26. Quaine F., Martin L. (1999). A biomechanical study of equilibrium in sport rock climbing. Gait and Posture, 10:233-239 27. Robinson D. (1985). Stress seeking: selected behavioural characteristics of elite rock climbers. Journal of Sport Psychology, 7:400-404 28. Sanchez X., Boschker M., Llewellyn D. (2010). Pre-performance psychological states and performance in an elite climbing competition. Scand J Med Sci Sports, 20:356-363


54

Referentielijst 29. Schweizer A. (2001). Biomechanical properties of the crimp grip position in rock climbers. Journal of Biomechanics, 34(2):217-223 30. Schweizer A., Furrer M. (2007). Correlation of forearm strength and sport climbing performance. Isokinetics and Exercise Science, 15: 211-216 31. Schweizer A., Schneider A., Goehner K. (2007). Dynamic eccentric-concentric strength training of the finger flexors to improve rock climbing performance. Isokinetics and Exercise Science, 15:131-136 32. Sibella F., Frosio I., Schena F., Borghese N. (2007). 3D analysis of the body center of mass in rock climbing. Hum Mov Sci, 26(6):841-52 33. Ušaj A., Jereb B.,

Robi P. (2007). The influence of strength-endurance training on the

oxygenation of isometrically contracted forearm muscles. Eur J Appl Physiol, 100: 685-692 34. Vrijens J., Bourgois J., Lenoir M. (2007). Basis voor verantwoord trainen. Bond voor lichamelijke opvoeding 35. Watson A., Pulford B. (2004). Personality differences in high risk sports amateurs and instructors. Perceptual and Motor Skills, 99:83-94 36. Watts P., Martin D., Durtschi S. (1993). Anthropometric profiles of elite male and female competitive sport rock climbers. Journal of sport Sciences, 11:113-117 37. Watts P., Daggett M., Gallagher P., Wilkins B. (2000). Metabolic response during sport rock climbing and the effects of active versus passive recovery. Int J Sports Med, 21:185-190 38. Watts P., Joubert L., Lish A., Mast J., Wilkins B. (2003). Anthropometry of young competitive sport rock climbers. Br. J. Sports Med, 37:420-424 39. Watts P. (2004). Physiology of difficult rock climbing, Eur J Appl Physiol, 91:361–372 40. Westerblad H., Allen D., Bruton J., Andrade F., Lännergren J. (1998). Mechanisms underlying the reduction of isometric force in skeletal muscle fatigue. Acta Physiol Scand, 162:253-260 41. Westerblad H., Allen D. (2002). Recent advances in the understanding of skeletal muscle fatigue. Curr Opin Rheumatol, 14(6):648-52 42. White D., Olsen P. (2010). A time motion analysis of bouldering style competitive rock climbing. J Strength Cond Res, 24(5):1356-60 43. Wilmore J., Costill D., Larry Kenney W. (2008). Physiology of sport and exercise (fourth edition). Human Kinetics 44. Wong E., Gabriel Y. (2009). Strength profiles of shoulder rotators in healthy sport climbers and non-climbers. Journal of athletic training, 44(5):527-530 Carpentier Ruben & Van Cleemput Sven

55

Referentielijst 45. Zampagni M., Brigadoi S., Schena F., Tosi P., Ivanenko Y. (2010). Idiosyncratic control of the center of mass in expert climbers. Scand J Med Sci Sports 46. Zuckerman M. (1983). Sensation seeking and Sports. Journal of personality and individual differences, 4:285-293


56

BIJLAGEN Bijlage 1: Overzicht klimtechnieken Bijlage 2A: Nederlandstalige vragenlijst Bijlage 2B: Franstalige vragenlijst Bijlage 3: Aanschrijving trainers Bijlage 4: Verduidelijking vragenlijst (Nederlandstalige versie) Bijlage 5: Verduidelijking vragenlijst (Franstalige versie) Bijlage 6: Antwoordpercentages omtrent “invloed op de klimprestatie” Bijlage 7: Independent samples T-test van “invloed op de klimprestatie” en “niveau” Bijlage 8: Independent samples T-test van “invloed op de klimprestatie” en “opleiding” Bijlage 9: Antwoordpercentages omtrent “trainbaarheid” Bijlage 10: Independent samples T-test van “trainbaarheid” en “niveau” Bijlage 11: Independent samples T-test van “trainbaarheid” en “opleiding” Bijlage 12: Verduidelijking klimcategorieën


57

Bijlagen

BIJLAGE 1: OVERZICHT KLIMTECHNIEKEN KWALITATIEVE INDICATOREN)

(EN

BIJHORENDE

BRON: Interne literatuur van de Vlaamse Trainersschool (denkcel sportklimmen), in samenwerking met de Vlaamse Klim- en Bergsportfederatie. AUTEURS: Lic. H. Van Boven, Lic T. Smitz. Enkelvoudige klimtechnieken o Armkruistechniek: lichaamsplaatsing (zwaartepunt,heup en schouder), voetplaatsing, vingerplaatsing, o Armtechnieken: Gewrichtshoek, Vormspanning, Schouderstabilisatie, krachtinzet o Beentechnieken: Gewrichtshoek, hulp van andere gewrichten (naast knie ook heup en voet), krachtinzet o Handplaatsing: vingerkracht, oog-handcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de hand, proprioceptie in de hand, lenigheid o Indraaien: Voetplaatsing, voetdruk, evenwicht, lenigheid, vormspanning o Jeter: vormspanning, ruimtebesef, voeten handplaatsing (zodanig dat het grootste vermogen geleverd wordt zowel in startfase als in eindfase(contactoppervlak?)), bekkentechnieken (LZPplaatsing), oog-hand coördinatie, bewegingsvoorbereiding (oogcontact met greep,…) o Klemtechniek: vormspanning en gevoel in de handen, arsenaal technieken, inzicht (wanneer welke techniek toepassen) o Kruistechniek: lichaamsplaatsing (LZP, schouders, heupen, vinger- en voetplaatsing,…) o Lichaamszwaartepuntsplaatsing : bewustzijn, lichaamszwaartepuntsverplaatsing o 2-Puntstechniek: meest economische manier, aanvoelen van evenwicht, bewegingssnelheid, bewegingssequentie, vormspanning o 3-Puntstechniek: meest economische manier, aanvoelen van evenwicht ; vormspanning o Vingerplaatsing: Vingerkracht, oog-handcoördinatie, bewegingsprecisie, proprioceptie in de vingers o Voetplaatsing:  Frontaal: tip van de schoen, dikke teen, juiste hoek tov wand, meest economische manier, oog-voetcoördinatie, bewegings-precisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, ontspanning in de voet, lenigheid


58

Bijlagen  Binnenkant voet: binnenkant tip van de schoen, dikke teen, juiste horizontale en vertikale hoek tov wand, meest economische manier, oogvoetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, ontspanning in de voet, lenigheid  Buitenkant voet: buitenkant tip van de schoen, dikke teen, juiste horizontale en vertikale hoek tov wand, meest economische manier, oogvoetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, ontspanning in de voet, lenigheid  Bovenkant voet: bovenkant voet, juiste horizontale en vertikale hoek tov wand, meest economische manier, oog-voetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, lenigheid, voettrekbeweging, krachtoverdracht voet-steun, spierspanning, evenwichtsgevoel  Hiel: hiel van de schoen/voet, trekbeweging van de hamstrings, meest economische manier, oog-voetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, krachtsequentie (opeenvolging van krachten), proprioceptie in de voet, lenigheid, evenwicht  Bal voet onderkant: bal van de schoen, juiste horizontale en vertikale hoek tov wand, juiste neerwaartse druk, meest economische manier, oogvoetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, bewegingssequentie, proprioceptie in de voet, ontspanning in de voet (vb. hiel neerwaarts brengen), lenigheid (enkels), aanvoelen van evenwicht (tussen LZP <-> N (=normaalkracht)& opgebrachte neerwaartse druk, positionering van het bekken, vertrouwen  Volle voet: binnenkant tip van de schoen, dikke teen, juiste horizontale en vertikale hoek tov wand, meest economische manier, oog-voetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, ontspanning in de voet, lenigheid  Algemene aandachtspunten: vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, oog-voetcoördinatie, bewegingsprecisie, ontspanning in de voet, snelheid, lenigheid o Voetwissels:  Verspringen: juiste plaatsing van de voet, meest economische manier, oogvoetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, lenigheid, aanvoelen van evenwicht (tussen LZP <-> N & opgebrachte neerwaartse druk), lichaamsspanning


59

Bijlagen  Wegtrekken: juiste plaatsing van de voet, meest economische manier, oogvoetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, lenigheid, aanvoelen van evenwicht, lichaamsspanning  Wegrollen: juiste plaatsing van de voet, meest economische manier, oogvoetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, lenigheid, aanvoelen van evenwicht.  Op wrijving: juiste plaatsing van de voet, meest economische manier, oogvoetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, lenigheid, aanvoelen van evenwicht.  In hang: juiste plaatsing van de voet, meest economische manier, oogvoetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, lenigheid, aanvoelen van evenwicht.  Bijzetten: juiste plaatsing van de voet, meest economische manier, oogvoetcoördinatie, bewegingsprecisie, bewegingssnelheid, vormspanning in de voet, proprioceptie in de voet, lenigheid, aanvoelen van evenwicht.  Aandachtspunten: Bewegingsprecisie, evenwicht, vormspanning, oog-voetcoördinatie

Combinatietechnieken o Afvlaggen been gekruist (la chandelle) – cfr. beenkruistechniek: Evenwicht, vormspanning, inzicht, lenigheid heup en romp o Afvlaggen been open (drapeau): Evenwicht, vormspanning, inzicht o Dülferen: coördinatie hand-voet, intermusculaire coördinatie, vormspanning o Piaz: coördinatie hand-voet, intermusculaire coördinatie, vormspanning o Figure of 4 & Figure of 9: Coördinatie, evenwicht, vormspanning, actieve lenigheid o Foothook: Evenwicht, vormspanning, actieve lenigheid o Inversée: Evenwicht, coördinatie o Kikker (froggen): lenigheid, stabiliteit, LZP-plaatsing  Aandachtspunt : actieve lenigheid in het bekken. o Mantle: Vormspanning, intermusculaire coördinatie, oog-voet coördinatie o Pied à main: coördinatie oog-voet, actieve lenigheid o Schoorsteen techniek: coördinatie van de tegendruk, plaatsing handen/voeten, vormspanning


60

Bijlagen

BIJLAGE 2A: NEDERLANDSTALIGE VRAGENLIJST


61

Bijlagen


62

Bijlagen


63

Bijlagen


64

Bijlagen


65

Bijlagen


66

Bijlagen


67

Bijlagen


68

Bijlagen


69

Bijlagen

BIJLAGE 2B: FRANSTALIGE VRAGENLIJST


70

Bijlagen


71

Bijlagen


72

Bijlagen


73

Bijlagen


74

Bijlagen


75

Bijlagen


76

Bijlagen


77

Bijlagen


78

Bijlagen

BIJLAGE 3: AANSCHRIJVING TRAINERS


79

Bijlagen


80

Bijlagen

BIJLAGE 4: VERDUIDELIJKING VRAGENLIJST (NEDERLANDSTALIG)


81

Bijlagen


82

Bijlagen


83

Bijlagen


84

Bijlagen


85

Bijlagen

BIJLAGE 5: VERDUIDELIJKING VRAGENLIJST (FRANSTALIG)


86

Bijlagen


87

Bijlagen


88

Bijlagen

BIJLAGE 6: Tabel 10: Antwoordpercentages per antwoord, per subgroep voor elk van de vragen omtrent “invloed op de klimprestatie”. 0 = Geen invloed; 1 = Zeer weinig invloed; 2 = Weinig invloed; 3 = Matige invloed; 4 = Veel invloed; 5 = Zeer veel invloed.

TOP FACTOR

SUBTOP

WEL OPLEIDING

GEEN OPLEIDING

TOTAAL

0

1

2

3

4

5

0

1

2

3

4

5

0

1

2

3

4

5

0

1

2

3

4

5

0

1

2

3

4

5

(V)

0,0

0,0

16,7

41,7

41,7

0,0

0,0

0,0

0,0

36,4

54,5

9,1

0,0

0,0

9,1

36,4

54,5

0,0

0,0

0,0

8,3

41,7

41,7

8,3

0,0

0,0

8,7

39,1

47,8

4,3

Kleine lichaamslengte

(LL-K)

41,7

0,0

1,7

33,3

0,0

8,3

0,0

18,2

9,1

63,6

9,1

0,0

9,1

9,1

9,1

54,5

9,1

9,1

33,3

8,3

16,7

41,7

0,0

0,0

21,7

8,7

13,0

47,8

4,3

4,3

Grote lichaamslengte

(LL-G)

5,0

0,0

25,0

25,0

0,0

0,0

18,2

18,2

9,1

45,5

9,1

0,0

27,3

9,1

9,1

45,5

9,1

0,0

41,7

8,3

25,0

25,0

0,0

0,0

34,8

8,7

17,4

34,8

4,3

0,0

Armlengte

(ARM)

0,0

0,0

36,4

45,5

18,2

0,0

0,0

0,0

9,1

45,5

45,5

0,0

0,0

0,0

9,1

45,5

45,5

0,0

0,0

0,0

36,4

45,5

18,2

0,0

0,0

0,0

22,7

45,5

31,8

0,0

Algemene uithouding

(AU)

0,0

8,3

25,0

41,7

25,0

0,0

0,0

18,2

0,0

27,3

36,4

18,2

0,0

18,2

9,1

45,5

18,2

9,1

0,0

8,3

16,7

25,0

41,7

8,3

0,0

13,0

13,0

34,8

30,4

8,7

Absolute kracht (voorarm)

(AK)

0,0

0,0

0,0

9,1

36,4

54,5

0,0

0,0

9,1

45,5

27,3

18,2

0,0

0,0

10,0

30,0

40,0

20,0

0,0

0,0

0,0

25,0

25,0

50,0

0,0

0,0

4,5

27,3

31,8

36,4

Relatieve kracht (voorarm)

(RK)

0,0

0,0

0,0

0,0

41,7

58,3

0,0

0,0

0,0

27,3

27,3

45,5

0,0

0,0

0,0

18,2

45,5

36,4

0,0

0,0

0,0

8,3

25,0

66,7

0,0

0,0

0,0

13,0

34,8

52,2

(A-KU)

0,0

0,0

8,3

8,3

66,7

16,7

9,1

0,0

4,3

17,4

60,9

13,0

0,0

0,0

0,0

27,3

63,6

9,1

8,3

0,0

8,3

8,3

58,3

16,7

4,3

0,0

4,3

17,4

60,9

13,0

(AN-KU)

0,0

0,0

0,0

0,0

33,3

66,7

0,0

0,0

0,0

18,2

54,5

27,3

0,0

0,0

0,0

18,2

54,4

27,3

0,0

0,0

0,0

0,0

33,3

66,7

0,0

0,0

0,0

8,7

43,5

47,8

Techniek

(T)

0,0

0,0

0,0

0,0

33,3

66,7

0,0

0,0

0,0

0,0

9,1

90,9

0,0

0,0

0,0

0,0

36,4

63,6

0,0

0,0

0,0

8,3

91,7

0,0

0,0

0,0

0,0

21,7

78,3

Stress

(S)

0,0

0,0

0,0

41,7

41,7

16,7

0,0

9,1

0,0

27,3

45,5

18,2

0,0

9,1

0,0

36,4

45,5

9,1

0,0

0,0

0,0

33,3

41,7

25,0

0,0

4,3

0,0

34,8

43,5

17,4

Motivatie

(MO)

0,0

0,0

0,0

8,3

50,0

41,7

0,0

0,0

0,0

27,3

36,4

36,4

0,0

0,0

0,0

9,1

54,5

36,4

0,0

0,0

0,0

25,0

33,3

41,7

0,0

0,0

0,0

17,4

43,5

39,1

Memorisatie

(ME)

0,0

0,0

8,3

25,0

41,7

25,0

0,0

0,0

0,0

36,4

54,5

9,1

0,0

0,0

0,0

27,3

45,5

27,3

0,0

0,0

8,3

33,3

50,0

8,3

0,0

0,0

4,3

30,4

47,8

17,4

Passieve lenigheid

(PL)

9,1

9,1

27,3

54,5

0,0

0,0

0,0

27,3

18,2

36,4

18,2

0,0

0,0

18,2

27,3

45,5

9,1

0,0

9,1

18,2

18,2

45,5

9,1

0,0

4,5

18,2

22,7

45,5

9,1

0,0

Actieve lenigheid

(AL)

0,0

8,3

0,0

33,3

50,0

8,3

0,0

9,1

9,1

36,4

36,4

9,1

0,0

9,1

9,1

27,3

54,5

0,0

0,0

8,3

0,0

41,7

33,3

16,7

0,0

8,7

4,3

34,8

43,5

8,7

Explosieve kracht

(EK)

0,0

0,0

8,3

41,7

50,0

0,0

0,0

0,0

18,2

0,0

63,6

18,2

0,0

0,0

18,2

9,1

63,6

9,1

0,0

0,0

8,3

33,3

50,0

8,3

0,0

0,0

13,0

21,7

56,5

8,7

Snelkracht

(SK)

0,0

0,0

8,3

58,3

33,3

0,0

9,1

0,0

0,0

36,4

54,5

0,0

0,0

0,0

9,1

54,5

36,4

0,0

8,3

0,0

0,0

41,7

50,0

0,0

4,3

0,0

4,3

47,8

43,5

0,0

Vetpercentage

Aërobe krachtuithouding Anaërobe krachtuithouding


0,0

89

Bijlagen

BIJLAGE 7: Tabel 13: Gemiddelde scores voor de invloed op een klimprestatie per factor en de resultaten van de independent samples T-test, onderverdeeld per subgroep( Top en Subtop).

Top

Subtop

T waarde

P waarde

4,45 ± 0,69 4,58 ± 0,51 3,42 ± 0,67 3,25± 0,62 2,27 ± 1,01 3,50 ± 1,00

3,55 ± 0,93 4,18 ± 0,87 3,81 ± 0,98 3,27 ± 1,19 2,45 ± 1,13 3,27 ± 1,10

2,60 1,33 -1,16 -0,06 -0,40 0,52

0,017 0,203 0,261 0,954 0,695 0,610

2,83 ± 0,94 3,92 ± 0,79 4,67 ± 0,49

3,36 ± 1,36 3,45 ± 1,29 4,09 ± 0,70

-1,10 1,04 2,30

0,285 0,309 0,032

3,25 ± 0,75 1,75 ± 1,71 1,25 ± 1,36 2,82 ± 0,75

3,73 ± 0,65 2,64 ± 0,94 2,09 ± 1,38 3,36 ± 0,67

-1,62 17,20 21,00 20,00

0,120 0,137 0,155 0,088

Musculaire factoren Absolute kracht voorarmen

(AK)


(RK)

Explosieve kracht

(EK)

Snelkracht

(SK)

Passieve lenigheid

(PL)

Actieve lenigheid

(AL)

Cardiovasculaire factoren Algemeen uithoudingsvermogen

(AU)


(A-KU)


(AN-KU)


(V)

Lichaamslengte (kleiner dan gemiddelde)

(LL-K)


(LL-G)

Spanwijdte armen

(ARM)

Mentale factoren Stress

(S)


(MO)

3,75 ± 0,75 4,33 ± 0,65

3,64 ± 1,12 4,09 ± 0,83

0,29 0,78

0,776 0,443

(ME)

3,83 ± 0,94

3,72 ± 0,65

0,31

0,757

( T)

4,67 ± 0,49

4,90 ± 0,30

-1,44

0,168




90

Bijlagen

BIJLAGE 8: Tabel 14: Gemiddelde scores voor de invloed op een klimprestatie per factor en de resultaten van de independent samples T-test, onderverdeeld per subgroep(Geen opleiding en Wel opleiding).

Geen opleiding

Wel opleiding

T waarde

P waarde

3,70 ± 0,95 4,18 ± 0,75 3,63 ± 0,92 3,27 ± 0,64 2,45 ± 0,93 2,27 ± 1,00

4,25 ± 0,87 4,58 ± 0,67 3,58 ± 0,79 3,25 ± 1,14 2,27 ± 1,19 3,50 ± 1,09

-1,42 -1,36 0,15 0,06 0,40 -0,52

0,171 0,189 0,884 0,954 0,695 0,610

2,91 ± 1,22 3,82 ± 0,60 4,09 ± 0,70

3,25 ± 1,14 3,58 ± 1,38 4,67 ± 0,49

-0,69 0,52 -2,30

0,496 0,608 0,032

3,45 ± 0,69 2,72 ± 1,35 2,00 ± 1,48 3,36 ± 0,67

3,50 ± 0,80 1,67 ± 1,37 1,33 ± 1,30 2,82 ± 0,75

-0,15 1,87 1,15 1,79

0,886 0,076 0,264 0,088

3,92 ± 0,79 4,17 ± 0,83

-1,21 0,34

0,241 0,739


(AK)


(RK)

Explosieve kracht

(EK)

Snelkracht

(SK)

Passieve lenigheid

(PL)

Actieve lenigheid

(AL)


(AU)


(A-KU)


(AN-KU)


(V)


(LL-K)


(LL-G)

Spanwijdte armen

(ARM)


(S)


(MO)

3,45 ± 1,04 4,27 ± 0,65

(ME)

4,00 ± 0,77

3,58 ± 0,79

1,27

0,217

( T)

4,64 ± 0,50

4,92 ± 0,29

-1,65

0,113




91

Bijlagen

BIJLAGE 9: Tabel 16: Antwoordpercentages per antwoord, per subgroep voor elk van de vragen omtrent “trainbaarheid van de factoren”. 0 = Niet trainbaar; 1 = Zeer beperkt trainbaar; 2 = Beperkt trainbaar; 3 = matig trainbaar; 4 = Goed trainbaar; 5 = Zeer goed trainbaar.

TOP FACTOR

SUBTOP

GEEN OPLEIDING

WEL OPLEIDING

TOTAAL

0

1

2

3

4

5

0

1

2

3

4

5

0

1

2

3

4

5

0

1

2

3

4

5

0

1

2

3

4

5

(V)

0,0

0,0

16,7

25,0

58,3

0,0

9,1

18,2

0,0

27,3

18,2

27,3

9,1

9,1

9,1

27,3

36,4

9,1

0,0

8,3

8,3

25,0

41,7

16,7

4,3

8,7

8,7

26,1

39,1

13,0

Kleine lichaamslengte

(LL-K)

91,7

0,0

0,0

0,0

8,3

0,0

90,9

0,0

0,0

9,1

0,0

0,0

90,9

0,0

0,0

9,1

0,0

0,0

91,7

0,0

0,0

0,0

8,3

0,0

91,3

0,0

0,0

4,3

4,3

0,0

Grote lichaamslengte

(LL-G)

91,7

0,0

0,0

0,0

8,3

0,0

90,9

0,0

0,0

9,1

0,0

0,0

90,9

0,0

0,0

9,1

0,0

0,0

91,7

0,0

0,0

0,0

8,3

0,0

91,3

0,0

0,0

4,3

4,3

0,0

Armlengte

(ARM)

91,7

0,0

0,0

8,3

0,0

0,0

81,8

9,1

0,0

9,1

0,0

0,0

90,9

0,0

0,0

9,1

0,0

0,0

83,3

8,3

0,0

8,3

0,0

0,0

87,0

4,3

0,0

/,7

0,0

0,0

Algemene uithouding

(AU)

0,0

0,0

0,0

8,3

41,7

50,0

0,0

0,0

9,1

9,1

36,4

45,5

0,0

0,0

9,1

9,1

27,3

54,5

0,0

0,0

0,0

8,3

50,0

41,7

0,0

4,3

8,7

39,1

47,8

Absolute kracht (voorarm)

(AK)

0,0

0,0

8,3

16,7

58,3

16,7

0,0

9,1

0,0

36,4

36,4

18,2

0,0

9,1

9,1

36,4

36,4

9,1

0,0

0,0

0,0

16,7

58,3

25,0

0,0

4,3

4,3

26,1

47,8

17,4

Relatieve kracht (voorarm)

(RK)

0,0

8,3

8,3

16,7

58,3

8,3

0,0

9,1

0,0

36,4

45,5

9,1

0,0

18,2

9,1

27,3

36,4

9,1

0,0

0,0

0,0

25,0

66,7

8,3

0,0

8,7

4,3

26,1

52,2

8,7

(A-KU)

0,0

0,0

0,0

8,3

75,0

16,7

0,0

9,1

9,1

9,1

36,4

36,4

0,0

0,0

9,1

9,1

63,6

18,2

0,0

8,3

0,0

8,3

50,0

33,3

0,0

4,3

4,3

8,7

56,5

26,1

(AN-KU)

0,0

0,0

0,0

16,7

58,3

25,0

0,0

0,0

0,0

9,1

63,6

27,3

0,0

0,0

0,0

18,2

63,6

18,2

0,0

0,0

0,0

8,3

58,3

33,3

0,0

0,0

0,0

13,0

60,9

26,1

Techniek

(T)

0,0

0,0

0,0

16,7

58,3

25,0

0,0

0,0

0,0

18,2

27,3

54,5

0,0

0,0

0,0

9,1

54,5

36,4

0,0

0,0

0,0

25,0

33,3

41,7

0,0

0,0

0,0

17,4

43,5

39,1

Stress

(S)

0,0

8,3

16,7

33,3

25,0

16,7

0,0

0,0

27,3

45,5

27,3

0,0

0,0

9,1

18,2

36,4

27,3

9,1

0,0

0,0

25,0

41,7

25,0

8,3

0,0

4,3

21,7

39,1

26,1

8,7

Motivatie

(MO)

16,7

41,7

0,0

33,3

8,3

0,0

18,2

18,2

36,4

27,3

0,0

0,0

9,1

27,3

27,3

36,4

0,0

0,0

25,0

33,3

8,3

25,0

8,3

0,0

17,4

30,4

17,4

30,4

4,3

0,0

Memorisatie

(ME)

0,0

8,3

8,3

25,0

50,0

8,3

0,0

0,0

9,1

36,4

36,4

18,2

0,0

9,1

18,2

27,3

36,4

9,1

0,0

0,0

0,0

33,3

50,0

16,7

0,0

4,3

8,7

30,4

43,5

13,0

Passieve lenigheid

(PL)

0,0

16,7

8,3

25,0

41,7

8,3

0,0

9,1

9,1

18,2

63,6

0,0

0,0

9,1

9,1

9,1

72,7

0,0

0,0

16,7

8,3

33,3

33,3

8,3

0,0

13,0

8,7

21,7

52,2

4,3

Actieve lenigheid

(AL)

0,0

0,0

8,3

41,7

41,7

8,3

0,0

9,1

9,1

36,4

45,5

0,0

0,0

9,1

9,1

36,4

45,5

0,0

0,0

0,0

8,3

41,7

41,7

8,3

0,0

4,3

8,7

39,1

43,5

4,3

Explosieve kracht

(EK)

0,0

0,0

8,3

50,0

33,3

8,3

0,0

0,0

0,0

36,4

54,5

9,1

0,0

0,0

0,0

27,3

72,7

0,0

0,0

0,0

8,3

58,3

16,7

16,7

0,0

0,0

4,3

43,5

43,5

8,7

Snelkracht

(SK)

0,0

0,0

8,3

41,7

41,7

8,3

0,0

0,0

0,0

36,4

54,5

9,1

0,0

0,0

0,0

36,4

63,6

0,0

0,0

0,0

8,3

41,7

33,3

16,7

0,0

0,0

4,3

39,1

47,8

8,7

Vetpercentage

Aërobe krachtuithouding Anaërobe krachtuithouding


0,0

92

Bijlagen

BIJLAGE 10: Tabel 18: Gemiddelde scores voor de inschatting van de trainbaarheid per factor en de resultaten van de independent samples T-test, onderverdeeld per subgroep( Top en Subtop).

Top

Subtop

T waarde

P waarde

3,83 ± 0,83 3,50 ± 1,09 3,42 ± 0,79 3,50 ± 0,80 3,17 ± 1,27 3,50 ± 0,80

3,55 ± 1,13 3,45 ± 1,04 3,73 ± 0,65 3,73 ± 0,65 3,36 ± 1,03 3,18 ± 0,98

0,70 0,10 -1,02 -0,75 -0,41 0,86

0,492 0,919 0,318 0,464 0,688 0,401

4,42 ± 0,67 4,08 ± 0,51 4,08 ± 0,67

4,18 ± 0,98 3,82 ± 1,33 4,18 ± 0,60

0,68 0,62 -0,37

0,507 0,546 0,715

3,42 ± 0,79 0,33 ± 1,15 0,33 ± 1,15 0,25 ± 0,89

3,09 ± 1,76 0,27 ± 0,90 0,27 ± 0,90 0,36 ± 0,92

0,56 0,14 0,14 -0,30

0,582 0,891 0,891 0,764

3,00 ± 0,77 1,73 ± 1,10

0,58 0,04

0,567 0,965


(AK)


(RK)

Explosieve kracht

(EK)

Snelkracht

(SK)

Passieve lenigheid

(PL)

Actieve lenigheid

(AL)


(AU)


(A-KU)


(AN-KU)


(V)


(LL-K)


(LL-G)

Spanwijdte armen

(ARM)


(S)


(MO)

3,25 ± 1,22 1,75 ± 1,36

(ME)

3,42 ±1,08

3,64 ± 0,92

-0,52

0,608

( T)

4,08 ± 0,67

4,36 ± 0,81

-0,91

0,374




93

Bijlagen

BIJLAGE 11: Tabel 19: Gemiddelde scores voor de inschatting van de trainbaarheid per factor en de resultaten van de independent samples T-test, onderverdeeld per subgroep( Geen opleiding en Wel opleiding).

Geen opleiding

Wel opleiding

T waarde

P waarde

3,27 ± 1,10 3,09 ± 1,30 3,73 ± 0,47 3,64 ± 0,50 3,45 ± 1,04 3,18 ± 0,98

4,08 ± 0,67 3,83 ± 0,58 3,42 ± 0,90 3,58 ± 0,90 3,08 ± 1,24 3,50 ± 0,80

-2,15 -1,80 1,02 0,17 0,78 -0,86

0,043 0,104 0,318 0,865 0,447 0,401

4,27 ± 1,01 3,91 ± 0,83 4,00 ± 0,62

4,33 ± 0,65 4,00 ± 1,13 4,25 ± 0,62

-0,17 -0,22 -0,96

0,865 0,829 0,350

3,00 ± 1,48 0,27 ± 0,90 0,27 ± 0,90 0,27 ± 0,90

3,50 ± 1,17 0,33 ± 1,15 0,33 ± 1,15 0,33 ± 1,15

-0,90 -0,14 -0,14 -0,16

0,377 0,891 0,891 0,873

3,17 ± 0,94 1,58 ± 1,38

-0,18 0,63

0,863 0,533


(AK)


(RK)

Explosieve kracht

(EK)

Snelkracht

(SK)

Passieve lenigheid

(PL)

Actieve lenigheid

(AL)


(AU)


(A-KU)


(AN-KU)


(V)


(LL-K)


(LL-G)

Spanwijdte armen

(ARM)


(S)


(MO)

3,09 ± 1,14 1,91 ± 1,04

(ME)

3,18 ± 1,17

3,83 ± 0,72

-1,63

0,118

( T)

4,27 ± 0,65

4,17 ± 0,83

0,34

0,739




94

Bijlagen

BIJLAGE 12: VERDUIDELIJKING KLIMCATEGORIEËN 

„Sportklimmen‟: het beklimmen van een muur (op rots of in een klimzaal) waarbij er een duidelijke route is afgebakend. Artificiële hulpmiddelen om de beklimming te vereenvoudigen zijn hierbij niet toegestaan. Deze vorm van klimmen bevat een hoge veiligheidsgraad, daar de klimmers beveiligd worden door specifiek touw, klimhaken (op rots) of een vast punt bovenaan de route voor de bevestiging van dit touw (in zaal). Het doel is om de klimroute in één maal (zonder uit de route te vallen) uit de klimmen. Sportklimmen kan men doen door verschillende methoden o „Tope-rope‟ sportklimmen: hierbij wordt de klimmer beveiligd door een touw dat bovenaan de route door een vast omlooppunt, naar de zekeraar loopt. o „Lead climbing‟ of „Voorklimmen‟: tijdens het klimmen wordt de klimmer beveiligd door een klimtouw welke hijzelf stelselmatig bevestigd aan de volgende klimhaak (tijdens het klimmen). Deze bevestiging is tijdens en gebeurt aan de hand van specifieke musketons („setjes‟ of „quickdraws‟) waar het klimtouw ingeklikt wordt. o „A vue‟ sportklimmen: hierbij wordt een klimroute voorgeklommen zonder dat de klimmer enige voorkennis over de route heeft verworven. o „Red Point‟ sportklimmen: hierbij wordt een klimroute voorgeklommen waarbij de klimmer voorafgaand kon oefenen in de klimroute.



„Boulderen‟ of „Blokklimmen‟: deze vorm van klimmen gebeurt op lage, meestal overhangende klimstructuren (rots of in zaal). De klimmer wordt uitsluitend beveiligd door een valmat op de grond. Ook hier zijn artificiële hulpmiddelen om de beklimming te vereenvoudigen niet toegestaan.



„Speedclimbing‟ of „Snelheidsklimmen‟: anders dan bij de voorgaande klimstijlen, ligt de nadruk hier op snelheid en niet op niveau. Deze klimstijl wordt voornamelijk in de „tope rope‟ methode uitgevoerd.



Competitieklimmen: zoals de naam het zegt, draait het hier om onderlinge competitie tussen klimatleten. Het competitieklimmen gebeurt officieel binnen drie klimcategorieën: „Lead climbing‟, „boulderen‟ en „speedclimbing‟. Bij zowel „lead climbing‟ en „boulderen‟ klimt men aan de hand van de „A vue‟ methode. „Speedclimbing‟ maakt gebruik van één standaard klimroute, welke altijd dezelfde blijft.


95

Situering van de actuele trainingsfactoren binnen het competitieklimmen op basis van top en subtop niveau, vertrekkend vanuit een theoretisch kader:

Recommend Documents