Shared Space Haren. Evaluatie en integratie

Shared Space Haren

Evaluatie en integratie

Shared Space Haren Evaluatie en integratie

Concept

Gemeente Haren Postbus 21 9750 AA Haren

Grontmij Nederland bv Haren, 22 oktober 2008

revisie 1

Verantwoording

Titel

:

Shared Space Haren

Subtitel

:

Evaluatie en integratie

Projectnummer

:

262029

Referentienummer

:

Revisie

:

1

Datum

:

22 oktober 2008

Auteur(s)

:

ing. R.R. van der Velde & ing. E. Bos

E-mail adres

:

[email protected]

Gecontroleerd door

:

Paraaf gecontroleerd

:

Goedgekeurd door

:

Paraaf goedgekeurd

:

Contact

:

Nieuwe Stationsweg 4 9751 SZ Haren Postbus 125 9750 AC Haren T +31 50 533 44 55 F +31 50 534 96 11 [email protected] www.grontmij.nl

revisie 1 Pagina 2 van 31

Inhoudsopgave

1

Inleiding......................................................................................................................... 4

2

Shared Space in het GVVP Haren ............................................................................... 6

3

Shared Space projecten ............................................................................................. 14

4 4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.4 4.4.1 4.4.2 4.5 4.5.1 4.5.2 4.6 4.6.1 4.6.2 4.7 4.8 4.9

Resultaten ................................................................................................................... 19 Evaluatie komplan Haren............................................................................................ 19 Evaluatie wegencategorisering gemeente Haren ....................................................... 22 Analyse Rijksstraatweg............................................................................................... 22 Verkeersongevallen .................................................................................................... 22 Tellingen en snelheidsmetingen ................................................................................. 25 Zuidlaarderweg (Noordlaren) ...................................................................................... 25 Verkeersongevallen .................................................................................................... 25 Tellingen en snelheidsmetingen ................................................................................. 25 Botanicuslaan (Haren) ................................................................................................ 26 Verkeersongevallen .................................................................................................... 26 Tellingen en snelheidsmetingen ................................................................................. 27 Dorpsweg (Onnen)...................................................................................................... 27 Verkeersongevallen .................................................................................................... 27 Tellingen en snelheidsmetingen ................................................................................. 27 Leerpunten .................................................................................................................. 28 Lopende Shared Space projecten .............................................................................. 28 Nader onderzoek ........................................................................................................ 28

5 5.1 5.2 5.3 5.4

Hoe verder met Shared Space ................................................................................... 29 Interne evaluatie Shared Space ................................................................................. 29 Integratie Shared Space ............................................................................................. 29 Interreg 4A Shared Space Crossing The Border (SSCTB) ........................................ 30 Instituut Shared Space................................................................................................ 30

Bijlage 1:

Interne evaluatie Shared Space

Bijlage 2:

Notitie 'Integratie Shared Space'

Bijlage 3:

Interreg 4A: Shared Space Crossing The Border


1

Inleiding

In de afgelopen jaren is er veel aandacht besteed aan het implementeren van het concept Shared Space in vraagstukken op het gebied van ruimtelijke inrichting. Het Shared Space project heeft kunnen rekenen op veel internationale belangstelling. De gemeente Haren heeft in het project een belangrijke rol vervuld. De laatste bijeenkomst van het Interreg 3B project Shared Space is gehouden op 5 juni 2008. Deze bijeenkomst markeert het einde van een project waarin zeven partners van vijf Europese landen in de afgelopen vier jaar hebben samengewerkt. Tijdens de laatste bijeenkomst is teruggeblikt, maar ook vooruit gekeken: wat kunnen we leren van de resultaten en hoe bouwen we voort op de successen van Shared Space. De gemeenteraad heeft behoefte aan een beleidsnotitie Shared Space met als doel: 1. Het genereren van een overzicht van de uitgevoerde Shared Space projecten in de gemeente Haren en de stand van zaken van lopende projecten met Shared Space componenten. 2. Het waar mogelijk beschrijven van de resultaten en leerpunten. 3. Het nader inbedden van Shared Space in de gemeentelijke organisatie en ruimtelijke planvorming. 4. Hoe verder met Shared Space? Voordat op deze punten wordt ingegaan wordt in het volgende hoofdstuk ingegaan op de wijze waarop Shared Space reeds is ingebed in het gemeentelijke beleid. Het concept Shared Space maakt integraal onderdeel uit van het in 2005 vastgestelde Gemeentelijk Verkeers- en VervoerPlan (GVVP). In hoofdstuk 2 is dit onderdeel van het GVVP integraal opgenomen. Bundeling van kennis en informatie In de aflopen jaren zijn verschillende evaluaties uitgevoerd van uitgevoerde herinrichtingen waarbij het begrip Shared Space in meer of mindere mate is gehanteerd. Belangrijke evaluaties hierbij waren de evaluatie van de Rijksstraatweg, het Komplan Haren en de wegencategorisering. Ook de gemeente zelf heeft intern een evaluatie van Shared Space uitgevoerd. Binnen de gemeente leven bij de betrokkenen van het Interreg 3B Shared Space project duidelijke ideeën over het Shared Space nader in de organisatie kan en moet worden ingebed. Deze ideeën zijn verwoord in een notitie ‘Integratie Shared Space’. Deze notitie is vertaald in het Engels opgenomen in de partnerpublicatie Shared Space van het Interreg 3B project. Deze notitie moet worden gezien als een document waarin kennis, informatie en meningen op het gebied van Shared Space is gebundeld. De eerder uitgevoerde evaluaties, alsmede de intern uitgevoerde evaluatie en opgestelde notitie over het vervolg van Shared Space in Haren, zijn als belangrijke onderdelen in deze notitie opgenomen.


Inleiding

Proces Shared Space Haren in hoofdlijnen Naar aanleiding van het project Rijksstraatweg:

• • •

Contact met Monderman, Foorthuis en het Keuninginstituut. Haren aangemeld voor het Europese project Shared Space,Interreg 3B. Noordlaren en Onnen zijn in dit kader als projecten uitgewerkt.

De ondertekening van het partnership agreement vond plaats in december 2004 De partners:

• • • • • • •

Provincie Friesland (leadpartner) Suffolk, Ipswich (Engeland) Emmen Eyby (Denemarken) Böhmte (Duitsland) Oostende (Belgie) Haren

Gedurende het proces hebben alle partners hebben een congres/meeting georganiseerd, waar steeds een vertegenwoordiger van Haren aanwezig was. Daarnaast zijn er d4erse (internationale) delegaties in Haren op bezoek geweest. Dit heeft tot veel nationale en internationale publiciteit geleid.


2

Shared Space in het GVVP Haren

Haren heeft in verkeersen vervoerbeleid een verdergaande integratie tussen verkeer en ruimtelijke inrichting als hoofditem gedefinieerd. Het verkeersen vervoerbeleid is vastgelegd in het GVVP. Het GVVP Haren is op 29 maart 2005 door de gemeenteraad vastgesteld. A. Beleidsvisie Verkeer & Ruimtelijke Inrichting Enige jaren geleden is er behoefte ontstaan aan een verdieping van het gedachtegoed van 'Duurzaam veilig'. Zowel landelijk als internationaal manifesteert deze behoefte zich onder de noemer 'Shared Space'. Deze verdergaande benadering plaatst verkeersveiligheid in het brede perspectief van verkeer, ruimte en sociale geografie. Dergelijke integratiemechanismen zijn er ook (geweest) vanuit de perspectieven van bijvoorbeeld ruimte, milieu en water. De gedachte om 'alles' te willen omvatten is dezelfde, maar de invalshoek verschilt. Om meer vat te krijgen op het begrip Shared Space is een vertaling naar het Nederlands praktisch. We hebben het dan over de gedeelde ruimte. Het begrip kan vervolgens sterker worden gemaakt door als mal en contramal het tegenovergestelde te benoemen: verdeelde ruimte. In onderstaande tabel wordt dat aan de hand van een beperkt aantal aspecten geïllustreerd. Bijvoorbeeld: hoge snelheden gaan nu eenmaal samen met de verdeelde ruimte en lage snelheden openen de mogelijkheid van gedeelde ruimte. ASPECT

GEDEELDE RUIMTE

VERDEELDE RUIMTE

omgeving

intensieve interactie (rekening houden met)

geen interactie (geen afleiding)

landschapspatronen

volgend

doorsnijding

prioriteit

sociale aspecten

verkeersaspecten

verschijningsvorm

d4ersiteit

eenduidigheid

ontwerp

omgeving is bepalend

verkeer is bepalend

proces

volledig open en interactief

inspraak, eventueel beginspraak

aanpak

integraal

sectoraal

betrokkenen

materiedeskundigen en alle belanghebbenden

alleen materiedeskundigen

regelgeving

gedragsregels

verkeersregels

verkeersdeelnemers

alle soorten

beperkt of één soort

snelheid

laag

hoog

oplossingen

creatief, geïnspireerd

standaard, volgens richtlijnen

Hoewel de begrippen sterk lijken op wat in het kader van Duurzaam Veilig is geïntroduceerd als verkeersgebied en verblijfsgebied, gaat Shared Space verder. Het is een nieuwe benadering waarin de kwaliteit van de besluitvorming én de kwaliteit van de oplossingen wordt verbeterd. Niet een model waar de ruimtelijke context als beperking fungeert waarbinnen oplossingen passend worden gemaakt en de sociale context buiten beeld blijft, maar een methodiek waarbij het lokaal sociaal, economisch en ruimtelijk weefsel als inspiratiebron dient voor het vinden van oplossingen.



Een logische consequentie van deze benadering is dat er oplossingen komen die een versterking betekenen van de kwaliteit van het sociaal en fysiek verschijnsel dorp of stad. Het gaat daarbij niet om de vraag hoe infra- en verkeersmaatregelen de gevonden sociaal-ruimtelijke karakteristieken kunnen optimaliseren of versterken. Het gaat er vooral om dat door het inzicht in het specifieke van de Harense sociaal-ruimtelijke karakteristieken oplossingen worden gevonden die daarmee in lijn zijn. Shared Space is dus een benadering waarbij de openbare ruimte moet worden gedeeld: langzaam en snel verkeer delen op gelijkwaardige basis de openbare ruimte. In de meeste gevallen betekent dat meer aandacht en ruimte in het ontwerp voor voetganger en fietser en de functies die in de wegomgeving voorkomen, ten koste van de automobilist. Door alle belanghebbenden bij het ontwerpproces te betrekken, kan meer rekening worden gehouden met de d4erse belangen die spelen. Door met de lokale aspecten rekening te houden ontstaat een natuurlijker ontwerp dat van nature kan rekenen op meer begrip, meer draagvlak en een betere navolging. Deze invloed, die volgens de filosofie van Shared Space duurzaam in het ontwerp moet zijn geïntegreerd, dwingen de bestuurders maximaal rekening te houden met hun omgeving en medeweggebruikers en leidt aldus tot een veiliger en socialer (verkeers)gedrag. Bestuurders van gemeente of provincie kunnen rekenen op meer kwaliteit van de openbare ruimte en van het planproces. De gemeente Haren heeft bovenstaande gedachtegoed in de afgelopen tijd goed tot zich genomen en zich gerealiseerd dat in allerlei opzichten een kwaliteitssprong kan en moet worden gemaakt. Door het succes van onder andere de herinrichting van de Rijksstraatweg in het centrum van Haren (Komplan) is aangetoond dat een dergelijke benadering wérkt. Hoewel wordt gerealiseerd dat een dergelijke nieuwe zienswijze traditiegetrouw een periode van experimenteren, leren en uitproberen met zich mee brengt, wil de gemeente het min of meer abstracte gedachtegoed ook zo snel mogelijk handen en voeten geven, oftewel praktisch hanteerbaar maken. De gemeente Haren heeft met Shared Space in concrete zin het volgende voor ogen:

• het hanteerbaar maken van het begrip Shared Space • Shared Space verankeren in het verkeersen vervoersbeleid van de gemeente Haren (GVVP)

• de praktische toepassing in proefprojecten voor de dorpen Onnen en Noordlaren (bestaande situatie)

• de praktische toepassing in nieuw aan te leggen woongebieden Dilgt-Hemmen-Essen (toekomstige situatie) In het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoerplan is het gedachtegoed rond Shared Space verankerd in de gemeentelijke beleidsvorming en is daarmee het kader voor het te voeren verkeersen vervoersbeleid en uit te voeren infrastructuurprojecten. De wijze waarop Shared Space z’n doorwerking heeft gevonden, is geïllustreerd in de afbeelding op pagina 7. Om te beginnen is Shared Space als concept, als filosofie uitgewerkt, om het hanteerbaar te maken. Vervolgens heeft de gemeente het principe van Shared Space ‘omarmt’ en verklaart als leidend principe of kader waarbinnen het verkeersen vervoersbeleid tot stand komt. Daarna is in het kader van GVVP een beleidsvisie verkeer en ruimtelijke inrichting voor Haren opgesteld, waarin het begrip Shared Space en de lokale identiteit met elkaar zijn verweven.





Op basis van deze visie is aan de hand van enkele concrete vraagstukken (huidige knelpunten en ontwikkelingen) is in het GVVP het toekomstig beeld van het Harener wegennet geschetst in termen van benodigde infrastructuur en onderscheid tussen mensruimte en verkeersruimte. Vervolgens is nog een aantal specifieke verkeerskundige vraagstukken uitgewerkt. Een en ander heeft z’n beslag gekregen in de beleidskeuzes verkeer en vervoer. En vanuit deze beleidskeuzes zijn en worden projecten gestart die een uitwerking hebben op inrichtingsniveau: de inrichting en vormgeving van de openbare ruimte. Op deze wijze is Shared Space als het ware de ‘interface’ (in de figuur in de rode kleur aangeduid) tussen de verschillende abstractieniveaus, van visie via structuurniveau naar inrichtingsniveau. Deze drie begrippen kunnen ook worden aangeduid met bestuurlijk ontwerp, functioneel ontwerp en technisch ontwerp, zoals dat binnen Shared Space ook wel wordt genoemd. De blauwe kleur geeft die gebieden aan die onderdeel uitmaken van het GVVP Haren. Daarmee zijn Shared Space en het GVVP Haren gezamenlijk gepositioneerd. B. Beleidskeuzes Verkeer & Vervoer Uitgangspunt is het handhaven en voortborduren op de huidige schaal en maat van Haren. Dit levert een kleinschalige infrastructuur op, binnen een groot en aaneengesloten verblijfsgebied, met zoveel mogelijk ‘normale’ straten en kruispuntvormen en een riante groene aankleding. Met handhaving van het fijnmazige stratenpatroon wordt het verkeer gespreid over de straten en wordt een te hoge verkeersdruk in enkele straten voorkomen. Daar waar verkeersknelpunten om een oplossing vragen en er ter plekke sprake is van een povere ruimtelijke kwaliteit, wordt Shared Space ingezet. In het GVVP opgenomen hoofdaccenten van het verkeersen vervoersbeleid zijn: • het ontwerpen van nieuwe woongebieden conform de principes van Shared Space • bij de prioritering van de uitvoering van maatregelen niet alleen wegbouwkundige of verkeerstechnische aspecten mee laten wegen, maar nadrukkelijk ook de kwaliteit van de openbare ruimte rond die knelpunten C. Beleidsuitvoering In het GVVP zijn de volgende (mogelijke) Shared Space projecten genoemd:

• de aanpak van de ‘doorgaande’ routes in Noordlaren en Onnen (reeds uitgevoerd) • de inrichting van het gebied Dilgt – Hemmen – Essen (project in de direct nabije toekomst) • de aanpak van de Dr. Ebelsweg (opheffen barrièrewerking), de stationsomgeving (kwaliteitsverbetering en verhogen verkeersveiligheid), het winkelgebied van Oosterhaar (kwaliteitsverbetering, lopend project) en de Meerweg (veilige en aantrekkelijke bereikbaarheid van recreatiegebied, lopend project). Participatie van burgers tijdens het planproces is een belangrijk speerpunt binnen Shared Space projecten. Even belangrijk is de communicatie naar alle belanghebbenden tijdens het planproces en als het project wordt/is gerealiseerd. Door uit te leggen waarom voor een bepaalde oplossing is gekozen, wordt draagvlak gecreëerd en kan duidelijk worden gemaakt welk verkeersgedrag verlangd wordt. Introductie Shared Space in Haren Tijdens het opstellen van het GVVP heeft Haren zich aangemeld voor het Interreg 3B project in het kader van Shared Space. In dit internationale project zijn in concrete projecten de nieuwe filosofie van benaderen van verkeer in directe samenhang met de ruimtelijke inrichting ontwikkeld en uitgewerkt. In het kader hiervan zijn ontwikkelingsplannen opgesteld voor de weg door de dorpen Onnen en Noordlaren. Dit met als doel om het landschap met de gebruikers in brede zin als basis te gebruiken voor het inrichten van de weg op deze route.



Uitgangspunt daarbij is dat er gebiedsgewijs gezocht wordt naar een weginrichting die de rijsnelheden verlaagd en de leefbaarheid terug brengt, conform ook de uitgangspunten Duurzaam Veilig. Daarnaast stond in het gehele proces de participatie van de burger voorop. De gehele aanpak kent daarmee twee speerpunten, namelijk participatie van burgers en integraliteit van ruimtelijke functies in de inrichting van de straat. In het GVVP is een vertaalslag opgenomen van de filosofie van Shared Space naar het verkeersbeleid voor Haren. Shared Space in de projectaanpak Het is inmiddels gemeengoed geworden de aanpak van knelpunten op de PODO-wijze ter hand te nemen. PODO staat voor probleem – oorzaak – doelstelling - oplossing. Eerst het probleem goed definiëren en voordat met oplossingen wordt begonnen zorgvuldig naar de daadwerkelijke oorzaken van de problemen kijken, daar gepaste doelstellingen bij zoeken en dan pas de maatregelen formuleren. De ervaring heeft geleerd dat dit een goede aanpak is. Het is echter sterk afhankelijk van de knelpunten op welke wijze naar oplossingen gezocht gaat worden. De benadering is soms te eenzijdig verkeerstechnisch, waardoor oplossingen vooral technische oplossingen zijn, al dan niet goed in omgeving ingepast. Overigens kan dat in bepaalde situaties wel degelijk een goede manier zijn. Shared Space loopt als rode draad door het GVVP. Het heeft op alle niveaus invloed op keuzes en de kwaliteit van oplossingen. Dus dat is ook het geval op inrichtingsniveau als het gaat om op uitvoering gerichte projecten. Bij de aanpak dient evenwel nadrukkelijk gekeken te worden naar doel en middel. Niet elk probleem is gediend met een sectorale aanpak of juist een zeer uitgebreide aanpak. Ook daarin moeten op voorhand keuzes worden gemaakt. Een goede knelpuntanalyse kan al snel duidelijkheid verschaffen. Onderstaande tabel geeft het verschil in aanpak. werkwijze

deskundigheid

planproces

voorbeeld

Sectoraal

verkeer

inspraak

verkeersmaatregelen (bijvoorbeeld parkeerverbod)

Integraal

verkeer én stedenbouw, landschap

inspraak én beginspraak

Shared Space

verkeer, stedenbouw, landschap én belanghebbenden én cultuurhistorie, natuur, gedrag, vormgeving, economie, onderwijs, etc.

volledig open en interactief

reconstructies (bijvoorbeeld traverse Glimmen) Onnen, Noordlaren

De sectorale en integrale aanpak worden in Haren al langer gehanteerd en komen daarom hier niet aan de orde. Met Shared Space wordt een verdergaande integratie van de ruimtelijke inrichting en verkeer & vervoer beoogd. Het is een benadering waarbij de rol van het autoverkeer in de openbare ruimte wordt teruggedrongen ten gunste van de overige vervoerswijzen en functies van de omgeving. Het wegontwerp is niet meer dominant. De wegomgeving (stedenbouw, landschap, cultuurhistorie) levert als het ware de ontwerpuitgangspunten. Maatregelen worden door deskundigen nadrukkelijk in samenspraak met de belanghebbenden bedacht en ontworpen. Dit werkt echter alleen goed indien de verschillende disciplines gezamenlijk en met evenveel ‘recht van spreken’ in een ontwerpteam zijn verenigd en niet via een getrapte vertegenwoordiging.





Wanneer welke aanpak? De aanpak is afhankelijk van het doel, het ambitieniveau en de aard van de aan te pakken knelpunten. Soms zijn knelpunten puur technisch van aard en zijn in sommige gevallen het beste gediend met een puur verkeerstechnische oplossing. Beschikbare handleidingen en richtlijnen alsmede opgedane ervaringen geven voldoende informatie om tot een verantwoorde detailoplossing te komen. Niet alle reconstructies of aanpassingen komen in aanmerking voor een Shared Space aanpak, maar dit ingezette beleid geeft wel duidelijk wat in Haren belang aan hecht ten aanzien van de weginrichting: het zoveel mogelijk delen van de ruimte om mensen rekening met elkaar te laten houden en op elkaar te anticiperen. Dit is passend bij het dorpse karakter van de wegen in Haren. Indien de oorzaken van de knelpunten in een variëteit en samenhang van tekortkomingen is gelegen, schiet een uitsluitend verkeerstechnische benadering tekort en is een integrale of Shared Space aanpak gewenst. Kenmerken van dergelijke knelpunten zijn veelal (en elk in meerdere of mindere mate): − er is sprake van functiemenging − er is sprake van verkeersonveiligheid door onjuist gebruik van de voorzieningen (snelheid, intensiteit, routekeuze) − er is sprake van een povere ruimtelijke kwaliteit − er is sprake van een te dominante positie van het autoverkeer − er is sprake van te weinig ruimte en respect voor de fietser en voetganger Bovendien kan er sprake zijn van een relatie met andere projecten, waardoor de aanpak breder getrokken moet worden. Voorts is het van belang dat ook praktische criteria als de doorlooptijd van het proces, de uitvoerbaarheid, het kostenniveau, de verhouding tussen doel en middel en het realiteitsgehalte van de maatregel in relatie tot de aard van het knelpunt, nadrukkelijk in de afweging wordt meegenomen. Aanpak volgens Shared Space Bij de verdere uitwerking op locatieniveau is het vervolgens van belang, dat men zich bewust is van de grote d4ersiteit aan invloeden die een rol spelen bij de totstandkoming van het verkeersgedrag. Deze invloeden zijn gestructureerd en overzichtelijk weergegeven in nevenstaand schema. Het geeft een goed beeld van de uitdaging die er wacht, wanneer men er eenmaal voor heeft gekozen om op een bepaalde locatie invulling te geven aan Shared Space. Uitgangspunt is dat de mens achter het stuur van zijn auto nadrukkelijk signalen van buiten zijn auto krijgt die hem in zijn verkeersgedrag beïnvloeden. Deze signalen zijn tegelijkertijd de aspecten die van dienst zijn bij het ontwerpen van maatregelen. Die signalen kunnen worden uitgezet op twee assen: van materieel naar immaterieel en van ruimtelijk fysiek naar sociaal maatschappelijk. In de kwadranten die aldus ontstaan gaat het om: − de fysieke structuur, gevormd door alle herkenbare patronen van de infrastructuur, natuur, landschap, stedenbouw, etc. − sociaal economische aspecten die te maken hebben met de omvang en spreiding van woningen, winkels, scholen, bedrijven, recreatie, etc. − de uitstraling als gevolg van materiaalgebruik, architectuur, d4ersiteit, herkenbaarheid − beleving/emotie van de weggebruiker zoals die ontstaat als gevolg van gevoel van veiligheid en leefbaarheid, toezicht, handhaving, etc. Al deze aspecten beïnvloeden in meer of mindere mate het verkeersgedrag in termen van vervoerswijzekeuze, routekeuze, snelheid, etc. Van belang is dus al die verschillende patronen en structuren die verantwoordelijk zijn voor verplaatsingen en verkeersbewegingen, voor zover die karakteristiek zijn voor het dorp Haren, in kaart te brengen. Dat kan door gesprekken te hebben met sectordeskundigen en beleidsinsiders, maar nadrukkelijk ook met bevolking en eventuele overige belanghebbenden. Ook het raadplegen van oude kaarten om te kunnen ontdekken hoe structuren en patronen zijn gegroeid hoort daarbij.



Vervolgens leveren al deze aspecten de ontwerpinformatie om tot een verantwoorde integratie van ruimtelijke inrichting en verkeer op locatieniveau te komen. Het bedenken van de juiste oplossingen is dan vaak niet moeilijk meer. De procesleiding en de kwaliteit van de te betrekken deskundigen zijn vervolgens doorslaggevend voor het welslagen van het project.


Shared Space projecten

3


Voorbeelden van uitgevoerde projecten in de gemeente Haren waarbij de Shared Space filosofie is gehanteerd zijn: 1. Herinrichting Rijksstraatweg in Haren (2002) 2. Herinrichting Zuidlaarderweg in Noordlaren (2005 - 2008) a. Zuidlaarderweg, locatie Rieshoek (schoolplein): voorjaar 2005 b. Komgrenzen Zuidlaarderweg: najaar/winter 2005/2006 c. Zuidlaarderweg rest binnen de kom: september 2007-april 2008 3. Herinrichting Botanicuslaan in Haren (2007) 4. Herinrichting Dorpsweg in Onnen (2007 - 2008) Bij deze herinrichtingen is de filosofie van Shared Space in het ontwerpproces toegepast. De herinrichting van de Rijksstraatweg is de opmaat geweest naar de participatie aan het internationale Interreg 3B project Shared Space. Interreg 3B Shared Space projecten gemeente Haren De projecten in Noordlaren (onderdelen a en b) en Onnen (centraal plein Dorpsweg) hebben onderdeel uitgemaakt van het Interreg 3B project Shared Space. De uitgaven in het kader van de ingediende projecten waren vanuit Shared Space voor 50% subsidiabel. De totale kosten, bestaande uit proces- en realisatiekosten, voor de projecten in Onnen en Noordlaren hebben circa € 563.000 bedragen. Het aandeel realisatiekosten hierin (material investments) was circa € 452.000. Voor de herinrichting van de Botanicuslaan, met daarin een wat beperktere Shared Space component, is geen subsidieaanvraag Shared Space gedaan. Wel laat dit project zien dat ook op kleine schaal het Shared Space principe goed toepasbaar is. In de volgende paragrafen worden foto’s getoond van de verschillende locaties voor en na de herinrichting. Op deze wijze wordt een goed beeld gegeven van de concrete vertaling van Shared Space in de inrichting van de openbare ruimte.



Rijksstraatweg Haren (2001-2002)

Voorsituatie

Nasituatie

Voor

Na

Vanaf 2000 heeft de gemeente Haren gewerkt aan de uitvoering van het Komplan Haren. Het doel van het Komplan was de aantrekkelijkheid van het dorpscentrum te vergroten, onder andere door het versterken van het verblijfskarakter. Om het verblijfskarakter van de straten in het centrum te versterken, zijn de Rijksstraatweg, Kerkstraat, Molenweg, Hortuslaan en Kromme Elleboog heringericht met als doel de verkeersdruk te verminderen en het verkeersgedrag aan de omgeving aan te passen. Een belangrijk onderdeel van de plannen was een ingrijpende reconstructie van de Rijksstraatweg, ingegeven vanuit de slechte onderhoudstoestand waarin de weg verkeerde en zodanig uitgevoerd dat de Rijksstraatweg niet langer als een doorsnijding zou worden ervaren maar juist als een integraal onderdeel van het centrum. In de weg komt dit tot uiting door een in de omgeving geïntegreerd ontwerp van de Rijksstraatweg. Dit komt onder andere tot uitdrukking door het ontbreken van hoogteverschillen, een visuele versmalling en het terugbrengen van karakteristieke laanbeplanting. De verschillende verkeersdeelnemers moeten zich daardoor meer aan elkaar en aan de omgeving aanpassen dan dat het gedrag wordt gestroomlijnd en bepaald door d4erse technische verkeersmaatregelen. In plaats van gedrag dat volgt uit een eigen weggedeelte voor iedere verkeersdeelnemer, nodigt de weginrichting uit tot bewuster en socialer verkeersgedrag waarbij sprake is van meer “oogcontact”. De automobilist wordt zo uit de anonimiteit gehaald en wordt meer een verkeersdeelnemer dan ‘een auto’. Dit wordt ondersteund met de wettelijke maximum snelheid van 30km/uur. Met de herinrichting van de Rijksstraatweg is het begrip Shared Space in Haren geintroduceerd.



Het is een belangrijke opmaat geweest naar de verdere participatie in het internationale Interrreg 3B Shared Space project, waarbinnen de herinrichting van de Rijksstraatweg als succesvol referentieproject is uitgedragen. In het kader van het Interreg 3B project volgden de Shared Space herinrichtingen van de Zuidlaarderweg in Noordlaren en de Dorpsweg Onnen. Ook bij de reconstructie van de Botanicuslaan in Haren is het Shared Space principe toegepast.. Noordlaren De herinrichting van de Zuidlaarderweg in Noordlaren ter hoogte van de basisschool de Rieshoek vormde onderdeel van het Interreg 3B project Shared Space. In 2005 is de Zuidlaarderweg ter hoogte van de Rieshoek heringericht. De onderstaande foto’s tonen een beeld van de voor en na de herinrichting van de Zuidlaarderweg ter hoogte van de Rieshoek.

Voor

Na

Na de herinrichting van de Zuidlaarderweg ter hoogte van de Rieshoek in 2005 en de herinrichting van de dorpskommen De onderstaande foto’s tonen een beeld van de Zuidlaarderweg ter hoogte van de Kerkstraat voor en na de herinrichting van 2008.

Voor

Na



Onnen De Dorpsweg in Onnen is heringericht in de periode november 2007 tot september 2008. Deze herinrichting maakte onderdeel uit van het Interreg 3B project Shared Space. Sinds de herinrichting van de Dorpsweg is de gehele kom van Onnen als 30 km/u gebied aangewezen. Passend bij dit snelheidsregime en de Shared Space gedacht, zijn de verplichte fietspaden in de dorpskom verdwenen. De fietsers maken nu samen met de auto gebruik van de rijbaan. De volgende foto’s geven een beeld van de Dorpsweg voor en na de herinrichting.

Voor

Na



Botanicuslaan Haren De Botanicuslaan is in het voorjaar van 2007 heringericht. De onderstaande foto’s van voor en na de herinrichting laten zien dat ook op kleine schaal het principe van Shared Space kan worden toegepast.

Voor

Na


4

Resultaten

Vanwege het ingrijpende karakter van de herinrichting van de kom van Haren, zijn in de afgelopen jaren d4erse evaluaties uitgevoerd. Belangrijke evaluaties waren de “Evaluatie Rijksstraatweg Haren”, de “Evaluatie Komplan Haren” en de “Evaluatie wegencategorisering gemeente Haren” In dit hoofdstuk worden de belangrijkste resultaten van deze evaluaties beschreven. Vervolgens wordt waar mogelijk aan de hand van een globale ongevallenanalyse ontwikkelingen in de objectieve verkeersveiligheid inzichtelijk gemaakt. De subjectieve verkeersveiligheidbeleving is ontleend aan de evaluaties van het Komplan Haren (2006) en de wegencategorisering (2007). Beschikbare snelheidsmetingen van voor en na de herinrichtingen zijn opgenomen om effecten zichtbaar te maken. 4.1 Evaluatie komplan Haren In de maand januari 2004 is een evaluatiebijeenkomst gehouden met verschillende groepen belanghebbenden met als specifiek doel een beeld te krijgen van hun ervaringen met de reconstructie van de Rijksstraatweg. De resultaten van dat onderdeel van de evaluatie zijn beschreven in het rapport “Evaluatie Rijksstraatweg Haren” d.d. 31 maart 2004. Voor de evaluatie van de maatregelen in het kader van het komplan Haren is een breed opgezet evaluatieprogramma uitgevoerd, dat niet alleen als doel had meetbare effecten inzichtelijk te maken, maar nadrukkelijk ook inzicht moest bieden in het oordeel van de Harener bevolking. In het onderzoeksrapport worden de opzet, de uitvoering en resultaten van het evaluatieonderzoek, dat in de periode mei/juni/juli 2004 is uitgevoerd, uitvoerig beschreven. De evaluatie van de herinrichting van de Rijksstraatweg heeft een overwegend positief beeld opgeleverd. Veel aspecten zijn meetbaar verbeterd of naar de mening van de gebruikers zèlf verbeterd. Ten tijde van de evaluatie konden die fietsers kiezen voor het fietsen op de rijbaan of het fietsen op het onverplichte fietspad. De menging van deze groepen naast de rijbaan leidde tot ontevredenheid onder de verkeersdeelnemers. De situatie werd onduidelijk gevonden en daardoor onveilig. Uit de telefonische enquête bleek dat 90% van de ondervraagden van mening was dat er een keuze gemaakt moest worden tussen het fietsen op de rijbaan of het fietsen op het fietspad. Inmiddels dienen de fietsers allen gebruik te maken van de rijbaan, het onverplichte fietspad is opgeheven. De hieronder weergegeven conclusies zijn ontleend aan de evaluatie van het komplan Haren van 2006. Conclusies -

Het langzaam verkeer steekt kris-kras over op het Raadhuisplein. Het autoverkeer rijdt langzaam en anticipeert. Voetgangers krijgen bijna altijd voorrang, incidenteel ook buiten de zebrapaden. Mensen steken tussen het autoverkeer over. Dit duidt op sociaal verkeersgedrag. Fietsers vanuit het Raadhuisplein of de Meerweg krijgen noch nemen echter voorrang. Kennelijk wordt de gelijkwaardigheid van de kruising, waarop fietsers van rechts voorrang hebben, niet onderkend. De oorzaak ligt mogelijk in de vormgeving van de aansluiting van de zijstraten met natuurstenen opsluiting van de zijstraten waardoor de sug-


Resultaten

gestie van ‘stopstreep’ gewekt kan worden. Het niet onderkennen van de voorrangssituatie leidt niet tot conflicten. -

De plaats van oversteken is met name afhankelijk van waar men vandaan komt en waar men naartoe gaat: men kiest hierbij de kortste weg bij het oversteken. Daar waar mensen kunnen kiezen voor het oversteken via een zebrapad, steekt desondanks circa de helft van de mensen over buiten de zebrapaden. Bij het oversteken op het zebrapad krijgt men in circa 90% van de gevallen voorrang. Op het Raadhuisplein krijgt men zelfs buiten het zebrapad incidenteel voorrang. Dit gebeurt elders niet. Het plein karakter heeft kennelijk invloed op het sociale verkeersgedrag.

Verkeersveiligheid centrum en Rijksstraatweg – telefonische enquête De meerderheid van de mensen is van mening dat: -

de snelheid op de Rijksstraatweg is afgenomen; de Rijksstraatweg meer onderdeel uitmaakt van het centrum de intensiteit is gelijk gebleven danwel afgenomen; de Rijksstraatweg makkelijker is over te steken; de weggebruikers evenveel of zelfs meer rekening met elkaar houden;

Desondanks vindt bijna 60% van de ondervraagden dat de verkeersveiligheid is verslechterd. Slechts 30% vindt dat de verkeersveiligheid is verbeterd. Van de mensen die vinden dat de verkeersveiligheid is verslechterd vindt bijna iedereen dat dit geldt voor zowel de voetgangers als de fietsers. Als belangrijkste reden wordt hierbij genoemd dat de inrichting onduidelijk is. Daarnaast (en daardoor) zitten fietsers en voetgangers elkaar in de weg. NB: uit de evaluatie bleek het grootste knelpunt de onduidelijkheid voor fietsers en voetgangers, die gezamenlijk van de ruimte naast de rijbaan gebruik konden maken. Deze onduidelijkheid werd als onveilig ervaren, wat resulteerde in het hoge percentage die van mening was dat de verkeersveiligheid door de herinrichting was verslechterd. Op basis van de resultaten van de evaluatie is de onduidelijkheid weggenomen door de fietsers verplicht van de rijbaan gebruik te laten maken. De mensen die vinden dat de verkeersveiligheid is verbeterd geven als belangrijkste reden de verlaging van de snelheid van het autoverkeer op. Daarnaast vinden deze mensen dat de fietsers op de rijbaan en het onderlinge contact hieraan bijdragen. De resultaten van de evaluatie zijn getoetst aan de doelstellingen van het Komplan Haren. De doelstellingen zijn hierbij in vraagvorm vetgedrukt weergegeven. -

Is het centrum aantrekkelijker geworden? Vanuit de telefonische enquête blijkt dat de inwoners van de gemeente Haren het centrum mooier vinden geworden. De Rijksstraatweg vormt hierbij minder dan voorheen een doorsnijding van het centrum. Een groot deel van de mensen vindt de Rijksstraatweg nu geheel tot het centrum behoort. Dat het centrum aantrekkelijker is geworden, heeft nog geen invloed op de frequentie van het centrumbezoek.

-

Is het verkeerskarakter van de weg veranderd? Uit het feit dat slechts een kleine groep mensen de Rijksstraatweg nog een doorsnijding van het centrum vinden kan worden geconcludeerd dat de Rijksstraatweg een ander karkater heeft gekregen. Uit de snelheidsmetingen blijkt dat het autoverkeer het snelheidsgedrag op dit nieuwe 30 km/u karakter heeft afgestemd. De gemiddelde snelheid op de Rijksstraatweg bedraagt circa 30 km per uur. Uit de analyse van de videobeelden blijkt dat het verkeer rustig rijdt en anticipeert op fietsers en voetgangers. Mensen houden rekening met elkaar. Dit blijkt ook uit de telefonische enquête: 40% vindt dat de weggebruikers meer dan voorheen rekening met elkaar houden.


Resultaten

-

Is de Rijksstraatweg minder dan voorheen een barrière? Het antwoord hierop is volmondig: ja. Waar de Rijksstraatweg voorheen door een groot deel van de bevolking als een barrière werd ervaren, vindt het overgrote deel van de bevolking dat de Rijksstraatweg nu geheel tot het centrum behoort of in ieder geval een duidelijk mindere barrière is. Ook vindt het merendeel dat het oversteken eenvoudiger is geworden.

-

Is het verkeersgedrag socialer geworden? Uit de telefonische enquête is gebleken dat 40% van de mensen vindt dat weggebruikers meer rekening met elkaar houden. Een kwart van de mensen vindt dat er door de herinrichting geen verschil in sociaal gedrag is waar te nemen en een even groot deel is van mening dat het verkeersgedrag zelfs minder sociaal is geworden. Uit de videobeelden blijkt dat mensen op de Rijksstraatweg rekening met elkaar houden en op elkaar anticiperen. Voetgangers krijgen op zebrapaden bijna altijd voorrang, soms zelfs daarbuiten. Daarnaast gunt de automobilist de fietser op de rijbaan de ruimte: auto’s blijven achter de fietsers bij tegemoetkomend verkeer.

-

Is het veiliger geworden? Op alle deelvragen met betrekking tot de verkeersveiligheid antwoordt de meerderheid positief, zo vindt men dat de snelheid op de Rijksstraatweg is afgenomen, de Rijksstraatweg makkelijker is over te steken en dat de Rijksstraatweg geen (of in sterk mindere mate) een barrière is. Daarnaast vinden veel mensen dat de weggebruikers sinds de herinrichting meer rekening met elkaar houden. Hoewel voormetingen ontbreken mag aangenomen worden dat door de herinrichting de snelheid van het autoverkeer omlaag is gebracht tot een zeer net gemiddelde van 30 km/u. Ondanks bovenstaande bevindingen geven veel mensen aan dat men de verkeerssituatie onveiliger vindt geworden. Deze mening berust vrijwel geheel op de door de mensen ervaren onduidelijkheid ten aanzien van de plaats van de fietser en voetganger. Men vindt dat deze weggebruikers elkaar (te) vaak in de weg zitten. Uit de videoanalyse blijkt dat er zich inderdaad situaties voordoen waarbij voetgangers op het fietspad lopen of fietsers op het voetpad fietsen, veelal kortstondig. De ‘conflicten’ die hierbij ontstaan lossen zich eenvoudig op. Hoewel dergelijke situaties hinderlijk kunnen zijn, zijn ze niet onveilig. Uit de videoanalyse zijn geen ernstige conflicten gebleken. Circa 90% van de mensen vindt dat er een keuze gemaakt moet worden in de positie van de fietser. Een kleine meerderheid is hierbij van mening dat het fietspad een verplicht fietspad moet worden. Hierbij wordt als belangrijk aandachtspunt/verbeterpunt genoemd dat er een duidelijker afscheiding tussen het fietspad en het voetpad moet worden gecreëerd. Deelvragen met betrekking tot verkeersveiligheid zijn positief beantwoord. Dat 57% van de mensen desondanks van mening is dat de verkeerveiligheid is verslechterd, komt voort uit de behoefte aan meer duidelijkheid. Er wordt ten onrechte een directe relatie gelegd tussen duidelijkheid en veiligheid. Uit de enquête blijkt dat men niet eensgezind is over hoe meer duidelijkheid bewerkstelligd moet worden.

Gelet op de verkeerskundige onderzoeksresultaten in combinatie met het oplossend vermogen van het belangrijkste knelpunt: de conflicten tussen fietsers en voetgangers, is gekozen voor ‘alle fietsers op de rijbaan’.


Resultaten

4.2

Evaluatie wegencategorisering gemeente Haren

Rijksstraatweg Een bijzondere maatregel in het kader van Duurzaam Veilig in Haren is gevormd door de reconstructie van de Rijksstraatweg in het centrum van Haren. De Rijksstraatweg is de drukste weg in Haren. Het vormt het verbindingsstuk tussen de Rijksstraatweg ten noorden en zuiden van Haren, welke als gebiedsontsluitingswegen Haren ‘inprikken’. In 2002 is de reconstructie van de Rijksstraatweg voltooid. Sindsdien is een duidelijke daling te zien van zowel het aantal ongevallen als het aantal slachtoffers. Dit toont aan dat ook wegen die meer verkeer afwikkelen dan een ‘gemiddelde woonstraat’ met de nodige aandacht tot een 30 km/u weg kunnen worden ingericht. Zowel uit eerdere deelevaluaties als uit de gevoerde gesprekken met hulpdiensten en belangenorganisaties is gebleken dan de herinrichting van de Rijksstraatweg een belangrijke impuls heeft betekend voor de leefbaarheid en het verblijfsklimaat van het centrum van Haren. Men ervaart dat prettiger en verkeersveiliger is geworden. Dit laatste wordt aangetoond met de cijfers. Resumerend In z’n algemeenheid kan worden gezegd dat de invoering en uitvoering van Duurzaam Veilig in Haren heeft geleid tot: • een daadwerkelijke daling aantal (letsel)ongevallen en het aantal slachtoffers; • een reductie van het aantal ongevallen met fietsers en bromfietsers; • een reductie van het aantal (letsel)ongevallen en slachtoffers bij de ongevallen met als aard onvoldoende afstand, macht over het stuur verliezen, fout door bocht en slippen, ongevallen waarbij de snelheid vaak een rol speelt; • een reductie van het aantal (letsel)ongevallen en slachtoffers met als toedracht geen voorrang verlenen; • een reductie van het aantal ongevallen en slachtoffers ook op de ‘groene wegen’. Vergelijking met landelijk onderzoek Hieronder zijn passages opgenomen vanuit landelijke onderzoeken naar de effecten van Duurzaam Veilig maatregelen. Eerder is aangegeven dat het aantal letselongevallen in de 30 km/u en 60 km/u gebieden in de gemeente Haren is gedaald met respectievelijk 44% en 23% ten opzichte van de voorperiode. Het aantal slachtoffers met zowel licht als zwaar letsel is in 30 km/u gebieden gedaald met circa 50%. Ten opzichte van de landelijke cijfers scoort Haren gunstig wat betreft de 30 km/u gebieden. Wat betreft de 60 km/u gebieden ligt Haren in de lijn met de landelijke cijfers. Bij de 60 km/u gebieden moet worden opgemerkt dat vanwege de beperkte omvang het aantal letselongevallen en slachtoffers beperkt is, waardoor de vergelijking minder betrouwbaar is. 4.3 Analyse Rijksstraatweg Om een beeld te krijgen van de objectieve verkeersveiligheidontwikkeling is een ongevallenanalyse uitgevoerd. Bij de analyse van de ongevallen is uitgegaan van de geregistreerde ongevallen tussen de rotonde Emmalaan en rotonde Molenweg. Tevens zijn gegevens opgenomen van tellingen en snelheidsmetingen van voor- en nasituatie, om een beeld te geven van de ontwikkeling van het verkeersbeeld. 4.3.1 Verkeersongevallen In onderstaande figuur is een duidelijke dalende trend van het aantal ongevallen waarneembaar. De Rijksstraatweg is in 2002 opnieuw ingericht; dit jaar wordt in de ongevallenanalyse daarom buiten beschouwing gelaten. In de jaren voor de herinrichting (2002) gebeurden gemiddeld 11 ongevallen per jaar, met een piek van 14 ongevallen in 1998, 1999 en in 2001. Na de herinrichting blijkt de Rijksstraatweg verkeersveiliger te zijn geworden. Het gemiddelde aantal ongevallen na de herinrichting is 5 ongevallen per jaar. In het eerste jaar gebeurden nog 9 ongevallen, maar daarna is dit aantal gedaald naar 4 ongevallen in 2007. Het blijkt dus dat de herinrichting een positief effect heeft op de verkeersveiligheid.


Resultaten

Ongevallen Rijksstraatweg tussen rotondes 1994 - 2007 16

14

12

10

8

6

4

2

0 1994

1995

1996

1997

Aantal ongevallen

1998

1999

Aantal slachtoffers

2000

2001

2002

2003

Lineair (Aantal slachtoffers)

2004

2005

2006

2007

Lineair (Aantal ongevallen)

Ontwikkeling van het aantal ongevallen en slachtoffers

Er blijkt ook een positief effect op de afloop van de ongevallen. Het figuur toont een dalende trend. Na de herinrichting is slechts één ongeval geregistreerd waarbij een slachtoffer gevallen is. In onderstaande figuren zijn de oorzaken en betrokkenen van de ongevallen nader toegelicht. De meest voorkomende toedrachten van ongevallen voor de herinrichting waren o.a. onvoldoende afstand op de voorligger (26% van de ongevallen voor de herinrichting). Mede door een hogere toegestane snelheid dan in de huidige situatie, gebeurden daardoor veel kopstaartbotsingen. Ook was het aandeel ‘geen doorgang verlenen’ hoog (14% van de ongevallen voor de herinrichting). Na de herinrichting zijn de meest voorkomende oorzaken van de ongevallen verschoven naar het niet verlenen van voorrang, fout door bocht en te veel rechts rijden, respectievelijk 20%, 12% en 12% van de ongevallen na de herinrichting. Van de voorrangsongevallen gebeurde 60% in het jaar 2003, het eerste jaar na de herinrichting. Wellicht dat de verkeersdeelnemers eerst moesten ‘wennen’ aan het nieuwe systeem (Shared Space).


Resultaten

Toedracht ongevallen slachtoffers Rijksstraatweg 1997 - 2007

16 14 12 10 Ongeval 97-01

8

Ongeval 03-07

6 4 2

ee n

G

G

ee n

vo or ra ng do ve or rle g O ne nv ang ol ve n do en rle n de en af Fo st an Te ut d d oo ve r el b O oc nv rec ht ht ol s d. rij R de ec n Fo ht s ut r ij d in en -/u itv Fo o ut eg ov en er M st ac e ht ke ov n rs Sl ip tu pe ur Sl n ve aa rl i p e ve ze rm n oe id he id An de rs

0

Toedrachten van de ongevallen

Voor de herinrichting vielen de meeste slachtoffers bij ongevallen met oorzaken geen doorgang verlenen (33%) en onvoldoende rechts rijden (33%). Het enige slachtofferongeval na de herinrichting had als oorzaak geen doorgang verlenen. De meest ongevallen gebeuren, zowel in de oude als de nieuwe situatie, tussen twee auto’s. Hoewel de fietsers en auto’s nu gebruik maken van dezelfde rijbaan is het aantal ongevallen tussen deze beide niet toegenomen. Het systeem blijkt voor fietsers dus ook veilig. Primaire botsers ongevallen slachtoffers Rijksstraatweg 1997 - 2007 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2

Ongeval 97-01

An de rs

Vr .a ut oM au ot or to -v r tg +e en zi jd ig (B r)f ie ts -a ut (B o r)f ie ts -v r. a ut (B o r)f i et (B sr)f (b ie r)f ts ie -o ts ve rig + ee nz ij d ig

fie ts

Au to -(b r)

r.a ut o

Au to -V

Au to -A

ut o

0

Ongeval 03-07

Primaire botsers van de ongevallen


Resultaten

4.3.2 Tellingen en snelheidsmetingen Uit tellingen blijkt dat de Rijksstraatweg de drukste route in Haren is. Gemiddeld rijden er op de Rijksstraatweg ter hoogte van het Raadhuisplein een werkdag circa 8.200 motorvoertuigen (telling 2004). Uit de evaluatie van het Komplan is gebleken dat de intensiteit op de Rijksstraatweg niet merkbaar is beïnvloed door de herinrichting. Wel is met de herinrichting de snelheid op de Rijksstraatweg veranderd. Voor de herinrichting was de toegestane snelheid op de Rijksstraatweg 50 km/u. Sinds de herinrichting bedraagt de toegestane snelheid op de Rijksstraatweg in de kom van Haren 30 km/u. Uit snelheidsmetingen is gebleken dat de gereden snelheid gemiddeld 29 km/u bedraagt. 85% van het verkeer rijdt niet harder dan 38. Ten opzichte van andere 30 km/u straten in Haren scoort de Rijksstraatweg hiermee gunstig. De herinrichting van de Rijksstraatweg laat zien dat een zorgvuldige Shared Space aanpak ook mogelijk is op hoofdroutes. 4.4

Zuidlaarderweg (Noordlaren)

4.4.1 Verkeersongevallen De herinrichting van de Zuidlaarderweg is gereed gekomen in april 2008. Er is derhalve nog geen beeld te geven van ongevallen na de reconstructie. Hierna worden de geregistreerde ongevallen in de periode 2000-2004 beschreven. Vanaf 2005 zijn er werkzaamheden aan de Zuidlaarderweg uitgevoerd. Het beeld van 2000-2004 kan later worden gehanteerd als referentiekader. Ongevallen Zuidlaarderweg in Noordlaren (bibeko) 2000 - 2004 3

2

1

0 2000

2001

2002

Aantal ongevallen

2003

2004

Aantal slachtoffers

Gedurende de periode van 2000 t/m 2004 zijn op de Zuidlaarderweg binnen de bebouwde kom in Noordlaren 4 ongevallen geregistreerd. Bij deze ongevallen zijn geen slachtoffers gevallen en was er slechts materiële schade. De herinrichting 4.4.2 Tellingen en snelheidsmetingen Op de Zuidlaarderweg is in 2004 een meting uitgevoerd tussen de Zuiderstraat en ’t Wegje. Er zijn toen 2700 motorvoertuigen geteld op een gemiddeld werkdagetmaal. De gemiddelde snelheid was 43 km/u, de V85 52 km/u. In 2006 is een meting uitgevoerd op de Zuidlaarderweg tussen ’t Wegje en de Kerkstraat. Er zijn toen gemiddeld 2300 motorvoertuigen per werkdagetmaal geregistreerd. De gemiddelde snelheid bedroeg 42 km/u. De V85 was 48 km/u. Metingen van na het gereedkomen van de herinrichting zijn nog niet beschikbaar. De eerdere metingen kunnen in een later stadium als voormeting worden gehanteerd.


Resultaten

Snelheidsmeting politie Onderstaande grafiek geeft in percentages de resultaten van een in op 03-10-2007 uitgevoerde meting weer. Ter vergelijking is ook de grafiek van 2006 toegevoegd. Beide keren zijn er ongeveer 50 auto’s met laser gemeten. `Nulmeting Noordlaren. t.h.v. school dorp in/uit. 03-10-2007 tussen 15.10 uur - 15.55 uur.

9%

16%

18%

39% 18%

tot 30 km/u

31-35 km/u

36-40 km/u

41-50 km/u

51 -> km/u

`Nulmeting Noordlaren. T.h.v. school, dorp in/uit. 22-9-2006 tussen 14.10 uur - 14.40 uur.

9%

6%

11%

37% 37%

tot 30 km/u

31-35 km/u

36-40 km/u

41-50 km/u

51 -> km/u

In 2006 was het plein ter hoogte van de school klaar. De verdere herinrichting vond plaats in 2007 en 2008. Uit de tussentijdse metingen blijkt een (licht) positief effect op de snelheid. Het aandeel voertuigen in de snelheidsklassen tot 35 km/u is gestegen van 17% naar 34%. 4.5

Botanicuslaan (Haren)

4.5.1 Verkeersongevallen De reconstructie van de Botanicuslaan is in 2007 uitgevoerd. Er is derhalve nog geen beeld te geven van het ongevallenbeeld na de reconstructie. In de periode 2002-2006 zijn geen ongevallen geregistreerd. Het beeld van 2002-2006 kan later worden gehanteerd als referentiekader.


Resultaten

4.5.2 Tellingen en snelheidsmetingen Voor de herinrichting is in 2005 is op de Botanicuslaan een gemiddelde werkdagetmaal intensiteit van circa 1500 motorvoertuigen gemeten. De gemiddelde snelheid was 39 km/u en de V85 was 45 km/u. Gegevens van nametingen zijn nog niet beschikbaar. 4.6 Dorpsweg (Onnen) Met de reconstructie van de Dorpsweg is de gehele kom van Onnen als 30 km/u gebied aangewezen. De verplichte fietspaden in de dorpskom zijn verdwenen. De fietsers maken nu samen met de auto gebruik van de rijbaan. 4.6.1 Verkeersongevallen De reconstructie van de Dorpsweg is in 2008 gereed gekomen. Er is derhalve nog geen beeld te geven van het ongevallenbeeld na de reconstructie. Hierna worden de geregistreerde ongevallen in de periode 2002-2006 beschreven. In de periode 2007-2008 zijn er werkzaamheden aan de Dorpsweg uitgevoerd. Het beeld van 2002-2006 kan later worden gehanteerd als referentiekader. Ongevallen Dorpsweg in Onnen (bibeko) 2002 - 2006

3

2

1

0 2002

2003

2004

Aantal ongevallen

2005

2006

Aantal slachtoffers

Gedurende de periode van 2002 t/m 2006 zijn op de Dorpsweg binnen de bebouwde kom in Onnen 4 ongevallen geregistreerd. Bij 2 ongevallen zijn slachtoffers gevallen en bij de overige 2 ongevallen was uitsluitend materiële schade het gevolg. 4.6.2 Tellingen en snelheidsmetingen In 2005 reden er op de Dorpsweg tussen de Mottenbrink en de Bakkerweg circa 2600 motorvoertuigen op een gemiddeld werkdag etmaal. De gemeten gemiddelde snelheid bedroeg 46 km/u, de V85 bedroeg 52 km/u.


Resultaten

4.7

• • • • • • • • • • • •

Leerpunten Men vindt de situatie na de herinrichting mooi(er) (Rijksstraatweg) Men ervaart de Rijksstraatweg minder als barrière De Rijksstraatweg is onderdeel van het centrum geworden, in plaat van een doorsnijding De nieuwe aanpak vraagt gewenning van de gebruikers Mensen ervaren duidelijkheid met veiligheid Ook op een drukke(re) weg is Shared Space mogelijk Shared Space vraagt om goede communicatie Participatie van burgers tijdens het planproces is een belangrijk speerpunt De herinrichting levert een positief beeld op de verkeersveiligheid de Rijksstraatweg De herinrichting levert een positief beeld op de verkeersveiligheid van de kom van Haren Er is nog geen beeld te geven van overige straten/projecten Licht positief beeld op de snelheid

4.8 Lopende Shared Space projecten Nog voordat de laatste bijeenkomst van het Interreg 3A project in juni van dit jaar plaats vond, werd de aftrap van het Interreg 4A project Shared Space Crossing The Border gegeven tijdens de eerste bijeenkomst in april van dit jaar. In het Interreg 4A project ‘Shared Space Crossing The Border’ (SSCTB) krijgt de implementatie van de filosofie van Shared Space in ruimtelijke vraagstukken en vervolg. Op dit Interreg 4A project wordt in het volgende hoofdstuk nader ingegaan. Projecten die reeds door de gemeente Haren zijn aangemeld voor het Interreg 4A project zijn:

• Project Meerweg • Herinrichting Raadhuisplein Haren 4.9 Nader onderzoek De herinrichting van de Rijksstraatweg en de kom van Haren zijn reeds enkele jaren geleden uitgevoerd. Van deze projecten kunnen derhalve op basis van beschikbare gegevens effecten van de uitgevoerde Shared Space herinrichting zichtbaar worden gemaakt. Dat is in de vorige paragrafen waar mogelijk gedaan. De overige Shared Space projecten zijn van zeer recente datum (2007-2008). Van deze projecten zijn derhalve wel gegevens beschikbaar van de voorsituatie, maar nog niet van de situatie na de herinrichting. Door het op termijn uitvoeren van nametingen kan op basis van nader onderzoek meer inzicht worden vergaard in de effecten van Shared Space. Evenals bij de evaluatie van het Komplan Haren, met daarin de Rijksstraatweg als belangrijk onderdeel, is het hierbij wenselijk niet alleen objectieve verkeersgegevens te monitoren, maar ook de meningen en ervaringen van bewoners en gebruikers te onderzoeken. Hierbij moet ook worden opgemerkt dat alleen het monitoren van verkeersgegevens het begrip Shared Space onvoldoende recht doet. Shared Space is niet alleen een middel om de verkeersveiligheid te verbeteren. Het is ook in belangrijke mate een denk- en handelwijze over hoe om te gaan met de inrichting van de openbare ruimte. Ook waar vanuit de verkeersveiligheid geen aanleiding is tot een Shared Space aanpak, kan deze aanpak wel degelijk een meerwaarde betekenen voor de ruimtelijke inrichting.


5

Hoe verder met Shared Space

Het concept Shared Space is reeds ingebed in de gemeentelijke planvorming door de opname in het GVVP. Het is echter wenselijk om deze inbedding vanuit de verkeerskundige invalshoek te verbreden naar een inbedding in de ruimtelijke planvorming. De brede integrale opzet en inbedding van Shared Space zoals beschreven in het GVVP, biedt duidelijke handvatten voor de nadere inbedding. Op het moment dat het GVVP geactualiseerd gaat worden, zal Shared Space weer een belangrijk onderdeel gaan vormen. Voor het kunnen uitbouwen van de successen van Shared Space, waarbij een verbreding van het principe van een verkeerskundige naar een integraal ruimtelijke aanpak wordt voorgestaan, is het wenselijk om de filosofie van Shared Space nader in de organisatie in te bedden. 5.1 Interne evaluatie Shared Space Uit een eerdere evaluatie, uitgevoerd als stageonderzoek door een student bestuurskunde, naar de effecten en kansen voor Shared Space in Haren is geconcludeerd dat Haren een vooruitstrevende gemeente is als het gaat om open planprocessen in de inrichting van de openbare ruimte. In het Interreg 3B project Shared Space heeft de gemeente in binnen- en buitenland een belangrijke rol vervuld, waarbij het op vele fronten als voorbeeld heeft gediend. In juli 2008 is het Europese Interreg 3B subsidieproject gestopt. Er zijn liggen kansen om de successen die zijn geboekt in het project Interreg 4A verder uit te bouwen. Uit onderzoeken in het buitenland en in de gemeente Haren zelf blijkt dat de verkeersveiligheid door de invoering van Shared Space is toegenomen. De snelheid van het autoverkeer is omlaag gegaan. Ook wordt de heringerichte omgeving als prettiger en mooier ervaren. De veiligheid blijft een punt van zorg, er zijn nog altijd veel mensen die zich onveilig en daarmee onprettig voelen. Dit heeft te maken met een nieuw systeem dat gewenning vraag: de ‘verworven’ eigen ruimtes zijn verdwenen. De weggebruiker moet (weer) wennen aan sociale interactie. Ook de communicatie over het hoe en je moet gedragen in een Shared Space gebied kan een impuls gebruiken. Het concept wordt nog niet volledig begrepen. De gedachte dat Shared Space inmiddels een vanzelfsprekendheid is binnen de organisatie vormt een valkuil. Het uitdragen van de principes van Shared Space lijkt nog te veel aan personen gebonden. De interne evaluatie is integraal opgenomen in bijlage 1. 5.2 Integratie Shared Space Als afsluiting van het Interreg 3B Shared Space project is in juni 2008 een partnerpublicatie opgesteld. Hierin geven de deelnemende partners hun kijk en visie op het doorlopen project. Ook de gemeente Haren geeft hierin haar visie. De originele Nederlandse versie van het stuk dat onder de titel ‘Integrating Shared Space in policy’ in de partner publicatie is gevat, is opgenomen in bijlage 2. In dit stuk wordt uitgebreid ingegaan op de vraag ‘hoe verder met Shared Space?’ Valkuilen voor het succesvol voortzetten van de Shared Space filosofie die ook in dit stuk worden geduid, zijn de schijnbare vanzelfsprekendheid en het feit dat Shared Space te veel aan personen is gebonden. Daarnaast wordt ook de politieke interesse voor Shared Space neergezet als belangrijke voorwaarde voor het succesvol voortzetten van de (vooraanstaande) rol van Haren in internationale Shared Space projecten. Hoewel de notitie geen kant en klare oplossingen biedt, biedt het wel aanknopingspunten voor de verankering van Shared Space in ruimtelijke planvorming.



5.3 Interreg 4A Shared Space Crossing The Border (SSCTB) Op 23 april 2008 werd de eerste conferentie van het majeure project Shared Space Crossing the Border gehouden in Emmen. De belangstelling voor het congres was overweldigend, getuige het aantal deelnemers aan het congres. Er waren ruim 100 deelnemers aanwezig, waarvan 35 deelnemers uit Duitsland. De eerste Partner Meeting van het grensoverschrijdende project „Shared Space Crossing the Border" op 26 juni 2008 is druk bezocht. Er waren ruim 40 deelnemers aanwezig, waaronder meerdere Duitse burgemeesters en verschillende Nederlandse wethouders. Namens het Gemeenschappelijk INTERREG Secretariaat (D-NL) heeft mevrouw Ingrid Klinge-van Rooij een presentatie geven over de INTERREG 4 A regeling en in het bijzonder over majeure projecten. Onder leiding van Wietse Hermanns, projectleider SSCTB, hebben alle partners hun eigen project ideeën kunnen toelichten. In het laatste onderdeel „hoe nu verder" is o.a. nogmaals benadrukt dat het bij deze regeling gaat om grensoverschrijdende samenwerken op een hoogstaand niveau, waarbij de gezamenlijke aanpak volgens de "Shared Space" filosofie voorop staat. Het gaat in dit project om het maken een gezamenlijk vernieuwend concept voor meerdere thema's als stadsvernieuwing, verkeer, groen en water, en hiervan afgeleide plannen op regionaal en lokaal niveau. Door samen te werken met elkaar worden deze plannen naar een hoger niveau getild, waardoor deze uiteindelijk weer een grotere kans maken om in aanmerking te komen voor financiering bij de uitvoeringfase. [bron: www.europawerkstatt.eu ]. Het is belangrijk om het begrip Shared Space nader in te bedden in andere beleidsvelden, temeer omdat de focus van het Interreg 4A project breder is geworden. Het accent is verschoven van verkeer naar een bredere kijk op de inrichting van de omgeving. Deze inhoudelijke accentverschuiving biedt mogelijk kansen voor Haren. Het Interegg 4A project voorziet in een samenwerking van overheden in de grensstreek Nederland – Duitsland. Evenals in het Interreg 3A project, vervuld ook nu het Keuningsinstituut weer een belangrijke rol. Waar in het Interreg 3B project de provincie Fryslân de rol van Lead Partner vervulde, vervuld de gemeente Emmen deze rol in het Interreg 4A project. Voor het samenwerkingverband is de EU Werkstatt opgericht. De gemeente Haren heeft een vooraanmelding gedaan. Hierbij zijn de projecten Meerweg en Raadhuisplein voorgedragen voor mogelijke deelname aan het Intterreg 4A project. Ook de verdere herinrichting van Onnen (Shared Space fase 2)rondom de bakkerweg, Tiehof en schoolomgeving zou hiervoor mogelijk kunnen worden aangedragen. De ruimtelijke component in combinatie met de leefomgeving, WMO en laafbaarheid past bij uitstek bij de Shared Space benadering. Het Interreg 4A project loopt vanaf oktober 2008. De komende 4 jaar kunnen projecten worden ingediend. In bijlage 3 is nadere informatie opgenomen over het Interreg 4A project. Zo zijn hierin ondermeer de tijdens de bovengenoemde bijeenkomsten gegeven presentaties met achtergrond informatie over het Interreg 4A project Shared Space Crossing The Border opgenomen. 5.4 Instituut Shared Space De provincie Fryslân is samen met de gemeente Smallingerland bezig met de oprichting van een Instituut Shared Space in Drachten. Eventuele participatie in het instituut zou voor de gemeente Haren concreet inzet in tijd en (dus) geld betekenen. Op dit moment is er nog geen zicht op de bij participatie mogelijk benodigde investeringen voor Haren. Er kan daarom op dit moment nog geen beslissing worden genomen over participatie. 5.5 Actiepunten en beslispunten Hieronder worden puntsgewijs de actiepunten verwoord voor behouden en uitbouwen van de Shared Space benadering, alsmede de beslispunten voor de wijze waarop dat plaats kan vinden 1. Het inbedden van Shared Space in de organisatie. Dit door het breed uitdragen van de principes in de verschillende afdelingen, niet alleen de afdelingen belast met verkeer en ruimtelijke ordening, maar ook bijvoorbeeld onderwijs, welzijn, WMO en beheer. Shared Space is geen doel op zich, maar kan een belangrijke meerwaarde betekenen in ruimtelijke plannen en vraagstukken.



2.

3.

4.

5.

6.

Behalve als inrichtingsprincipe kan de Shared Space benadering ook worden gezien als een meerwaarde bij multidisciplinaire projecten met verkeer, verblijf- en ruimtelijke componenten, waarbij het een plus kan opleveren voor de ruimtelijke kwaliteit. Concreet kan de inbedding worden verzorgd door het opnemen van een Shared Space paragraaf in ruimtelijke onderbouwingen en uitwerkingen. In deze paragraaf moet de afweging worden gemaakt of de Shared Space benadering een meerwaarde kan betekenen in de betreffende planvorming. Zo niet, dan kan de verdere uitwerking meer sectoraal plaatsvinden. Zo ja, dan betekent dit een stimulans voor de samenwerking tussen afdelingen en de multidisciplinaire aanpak. Het beslispunt is hier de keuze voor het per project gestructureerd maken van de overweging of Shared Space in het project een meerwaarde kan betekenen. Communicatie en educatie. Doormiddel van bijvoorbeeld flyers, een gemeentelijke informatie pagina of media de burger vertrouwd maken met het begrip Shared Space. Dit om er voor te zorgen dat de burger niet alleen de term Shared Space kent, maar ook de inhoud, de achterliggende gedachtes en mogelijke uitwerkingen. Belangrijke voorwaarde bij Shared Space is de participatie van de burger in het planproces. Middels communicatie kan duidelijk worden gemaakt dat een Shared Space aanpak een planproces is waarbij gemeenschappelijk en multidisciplinair wordt gezocht naar de beste oplossingen voor ruimtelijke vraagstukken. Het kan worden gezien als een uitnodiging om aan het open planproces deel te nemen. Het beslispunt bij het actiepunt communicatie en educatie is het beschikbaar stellen van capaciteit en financiën. Shared Space op de politieke agenda plaatsen. Politiek draagvlak is nodig voor het kunnen behouden en uitbouwen van de Shared Space benadering. Enerzijds staat Shared Space hierbij voor een benaderingswijze van de ruimtelijke inrichting, anderzijds ook voor de wijze waarop de samenwerking tussen afdelingen en disciplines kan leiden tot een meerwaarde: Shared Projects. Uitdragen gedachtegoed. Voor het uitdragen van kennis en informatie kan een website worden gemaakt. Nu komen vele vragen en verzoeken om informatie ad hoc binnen. De beantwoording van deze eerste vragen en het verstrekken van informatie verloopt niet gestructureerd en kost mede daardoor veel tijd. Een website met daarop het gedachtegoed en de Harense uitwerking in woord en beeld kan een goed middel zijn voor de beantwoording van vragen en het verstrekken van informatie. Ook zouden hier mogelijk de verzoeken kunnen binnenkomen voor (buitenlandse) bezoeken. Voor een goede informatieverstrekking zou de website naast Nederlandstalig ook in het Engels en Duits beschikbaar moeten zijn. Door het blijvend toevoegen van gerealiseerde projecten met Shared Space componenten blijft de site actueel. Het beslispunt hierbij is het beschikbaar stellen van middelen voor het bouwen van de website. Voortzetting deelname in Interreg 4A project. De gemeente Haren heeft een vooraanmelding gedaan voor deelname aan dit project. Voor deelnemende projecten zijn subsidiegelden beschikbaar. Behalve ten aanzien van de deelname aan het Interreg 4A project ligt er een keuze voor de intensiteit van de participatie: wil de gemeente naast blijvende participatie een vooruitgeschoven rol blijven vervullen? De uitvoering van de punten 1 tot en met 4, welke kunnen worden omschreven als basiselementen voor het behouden en uitbouwen van Shared Space in de gemeentelijke planvorming, vragen om inzet in capaciteit en financiën. Het vervullen van een vooruitgeschoven rol, met daarbij mogelijke deelname aan het op te richten kennisinstituut, zal daar bovenop vragen om extra capaciteit en middelen. Het beslispunt is het bepalen van de focus waarop Shared Space in de komende jaren invulling zal krijgen binnen de gemeente Haren. Monitoren effecten en bevindingen. De evaluatie van het Komplan Haren en de herinrichting van de Rijksstraatweg laat positieve effecten van de herinrichting zien. Het blijkt echter ook dat een Shared Space herinrichting, door het wegvallen van de oude kaders, als onduidelijk kan worden ervaren. Dit wordt dan vervolgens doorvertaald in onveilig. Landelijk is er nog weinig onderzoek beschikbaar over de effecten en bevindingen van Shared Space. Aanbevolen wordt om op termijn nader onderzoek te doen naar de effecten en bevindingen. Dit enerzijds door het in beeld brengen van de verkeerskundige effecten (tellingen, snelheidsmetingen, ongevallenanalyses etc) en anderzijds door het in beeld brengen van de ervaringen en meningen van de burger. Het beslispunt hierbij is het beschikbaar stellen van middelen voor het uitvoeren van (evaluatie)onderzoek.


Bijlage 1

Interne evaluatie Shared Space

revisie 1

I n le id i ng De ge mee nte Ha re n he ef t Eu ro pe se fu ro re g em aak t m et de in richti ng v an h aa r s tra a tbe eld. Me t de heri n r i ch tin g v an de R i j ks s tra a tw e g i s de so l l i ci ta ti e v o or d e e lnam e a a n h e t E u r o p e s e su b s i d iep r o je ct Shared Space bewerk stellig d. Me t de gelden uit dit p ro je c t zijn de plan nen v oor N oordla ren e n On ne n bek o s ti gd . Tal v an be langs tellen den, v an B ra zi lië to t Japan, zi jn k om en k ijken e n lu isteren na ar d e we rk wijze en he t re sul ta at i n Ha ren. Be la ng ste llenden v an ov e rhe id s ins ta n tie s, ontw ik k elaa rs en pe rs . He t s u bs idietra je ct word t ec h ter pe r 1 j uli 20 08 ge s topt. De in te rre g II Ib te rm ijn is d an v e rlope n. Be gin jun i wo rd t in Lee uwa rden d e slo tc onfe ren tie m e t de Eu ro pese p artn e rs, O os te nde (Be lg ië), S u ff olk (Groot-B rit tan ni ë), Ejb y (Den em a rk en ), B o hm te (Du i tsl an d ), Emm en en F ri eslan d (Ne de rla nd ), g e ho uden. Hie rdoo r rij s t de v raa g : ho e nu v e rde r? Is Ha ren tev re den m e t d e d rie p rojec ten d ie er g ewe e s t zijn of is e r no g m ee r m ogeli jk ? E n i s da ar d raagv lak v oor? W erk t Sh a re d S pace wel ? De ze v ragen g ev en aan le id in g to t he t do en v a n ee n onde r zo ek naar d e s tand v an zak e n e n naa r d e m og elijkheden v oo r d e toekom st. Het m on dt ve rv olge ns u it in ee n adv ie s, wa a ro p de gem eente Ha ren een v e rv olg k an b ase ren . W a t is he t n u e ig e n li jk ? Shared Space betekent l e t te r l i j k g e d e e l t e r uim te. He t is h e t p r in cip e d a t d e o p e n b a r e ru im te d oor ie de re en ing e richt mo e t k un nen w o rden en d oo r ie dere en g edeeld m oe t wo rde n. In de hu id ig e sam enl ev ing is d e open ba re ru imte v ee lal v e rwo rd en to t e en p lek v oo r i nd i v id uee l v erk e er v an a naa r b. D i t l ij k t b ij te d ra gen a an de i n div id ual i s e ring v an d e sam enlev ing . V oorb ijg ega an wo rdt a an d e an de re f u nc tie v an o p enba re ru im te , d e v e rblijf sfu nc tie . Do o rda t h et v e rk e er d e ov erh and he eft ge nom en , is de o pe nba re ruim te o p v ee l p lek k en ee n on aan trek k elijk en gev aa rlijk . He t d oe l v an S ha re d Spa ce is om d e ru im te weer pre t ti g e n to e gank elijk te m ak en te r s tim ule ring v a n so c ia al g edra g , zo m ogel ijk zon de r d a t de v e rk ee rsfu n c ti e a l te v er wo rd t te ru gged ron gen . De v e rblijf sfu nc tie v an de ru im te , e n h ierm ee ook de v e ilig he id , wo rdt s te rk e r bena d ruk t. O ok k an er e e n b e te re n adruk g elegd wo rde n op d e zic h tbaa rhe id v an m onum en ten e n a nde re c u ltuu rh is tori sc h e waa rde n. Voo rbee ld en v a n S ha red Sp a c e in de g em een te H a ren zi j n d e R i j k s stra a tw eg , d e w e g i n c om bina ti e m e t h et p le in v o o r de bas i ss c ho ol “d e R i esh oek ” en d e res t v an d e Z u i dl aa rderw eg i n N oo rd la re n. S h are d S pa c e a l s v e rk eers co ns tr uc ti e In h e t v e rk ee r k om t dat nee r o p e en co n stru ctie , w aa rb i j v oe tp ade n am per a fg e sche id en zi jn v an h et w e ggedee lte , w aar f ie ts e rs e n a u to’ s te zam en op rij den . De co ns tru c ti e v an d e we g o f h et k ru isp un t m oe t e r to e leid en d a t e r e en v e rwarrend e ff ec t on ts ta a t b ij d e we gge bruike rs . B ijv oorb ee ld d oor v e rsm al lin g v an de weg en v e rb reding v an h e t v oe tpa d , v o etpa d en we g op de ze lf d e ho og te e n (d ee ls) in h et ze lf de s tee nsoo rt e n de p laa ts ing v a n f ie ts e rs o p d e rijb aa n. Dit le id t v e rv o lgens to t ex tra v oo rzich tigh eid , m ee r o pl e t ten dhe id e n e en v e rlaag de s n elhe id . Zo w o rd t h e t g e d ra g v an v erk ee rsdee l nem ers n iet la nger b ep aald do or b o rde n, d rem pels , f lits pa len e n s topl ichten , m aa r d oor d e weg .

G eb ruik te toepa s s in gen: 1 . K rui spun t a ls ro ton de. Als e en k rui spun t n iet v oldoe t om b ijv oorb ee ld de rede n d a t h e t n ie t d oo rst room t, nie t v ei l ig i s of n i e t f ra ai i s , k an b e sl oten w orde n to t he t a an leg ge n v an een ro to nde . E en ro to n de n aa r de m aa ts tav en v an Sh a red Sp ac e i s e r e en waar a u to ’s niet v oo rb ij f iets e rs k unne n en w aar g e en a f gesc h eiden f ie tsp ad is. Di t kan nam elijk le ide n to t o ngevallen b ij af slaand v erk eer, wa a rb ij e en f ie ts er g era ak t word t d oo r een au to die de roto nde v e rlaa t. E e n ro tonde w a a rb i j di t w ord t v e rme den i s e r e en m et een sm a l ri jv l ak , w aa rop zo w el f ie tse rs a l s a u t o ’ s zi c h b e w e g e n . D o o r d e sm a l hei d i s ni et v oor een aut om obi l i st niet m ogel ijk om ee n f ie tser in te hale n en hem in g ev aa r te bre nge n. Ee n v oo rbe eld v an ee n derge l i jk e r o to nde i s d ie i n Ha r en op d e k rui sing v an d e R ij k s s tr aa twe g , d e Mo lenwe g en d e V onde llaan of d e m eest bek en de S ha red Sp a cep lek in Ne de rla nd , h e t Laweiple in in D rac h ten. 2 . K rui spun t a ls p le in . A ls ee n k ru is pun t om de ze lf de re dene n n ie t v old oet , k a n to t e en rec on stru c tie to t e en ple in wo rde n ov e rgegaa n . De v ie r aanv oe rwege n m onden d an u it in e en g ro o t p lein, waa r gee n baan v ak k en zijn aa nge gev en. Do o r d e aanwe zig he id v a n fie tse rs en v oe tga ngers , d ie heb p le in a ls e e n e ch t p lein g aan geb ruik en , d oo r d e af we zigh eid v an e e n ba anv ak e n do o r he t f eit d a t d e a u tom obilis t e en m oei l i jk te ov erzien e si tu at i e tref t , m a tig t d e h i j zi j n sne lh ei d . Do o r d e ma tig e s ne lhe id b lijf t de do o rstrom ing ge garand ee rd, ne em t d e v e ilighe id to e en wo rd t e en ‘le lijk ’ k ruisp unt om getov e rd to t ee n aan trek k elijk p le in . De ze c o n stru ctie k a n op ie de re w il lek eu rige p lek m aar h eef t du ide li jk de m e es te to e gev oegd e w aa rde i n e en geb ie d m e t v eel v oe tgan ge rs e n w i nk el , i n e en s tad s of d o rp scen trum du s . Ee n v oo rbee ld v an deze co n stru c tie i s i n Oo ste rw ol d e te v ind en . 3 . Do o rg aande weg b uite n be bouwde k om . Op een w eg b uite n d e be bouw de k om w a a r 8 0 of i n d e gem ee nte m ee s ta l H a ren 6 0 k ilom e te r p er uu r (ca te gori e e rf to e gan gswe gen ) toege s taan is , geb eu ren de m ee s te o ng elukk e n . Op 80 k ilom ete rwe gen is he t pro b le em a l ja ren h et g ro ots t . Do o r d e to en am e v an h et a an tal we ge n bu ite n de b ebouwde k om w aar d e s n elheid to t 6 0 k m /h is te ru ggeb rac ht , is ook op d it type wegen e en s ti jging v an he t aan tal ongev allen m e t dode lijk e af loop wa a rn eem ba ar (K ern c ijf e rs v erk ee rsv e ilig heid, AV V) . Zek e r o p plek k en wa a r v e el f iets e rs o f v oe tgange rs zijn doo r d e aa nwe zi ghe id v a n e en b u sha l te o f d e ro u te na ar e en s c hoo l of e en sp o rtv e renig ing k unne n gev aa rl ijk e s i tua ti e s on ts ta an . Ee n v oo rbe eld v a n ee n g ere c on stru eerde w eg b u i ten d e b ebo uwde k om i s de S trobo s sert rekv aa rt , e en doo rgaa nde w eg i n N oord F ri esland . De ze w eg i s g erec on stru ee rd i n h et k ad e r v a n he t E u rope se s u b si di ep ro je ct Sh a re d S pac e . Be ha lv e de v ei l i ghe i d i s h ie r o ok h et uite rl i jk e e n h e t c u l tuurh i s tori s c he as p ec t v an gro o t b e la ng gewees t. D i t wo rd t d oo r d e i nrich tin g v a n de w eg b erei k t, a l dan n ie t i n c om bin a ti e m e t ee n ple in ach tige o nde rb rek ing v an d e we g . 4 . Do o rg aande weg d oo r do rp sk e rn . D orp sk erne n wo rden v eelal g e teis te rd do o r d oo rgaa nd v erk eer. On dank s de a anwe zi g he id v an e en a l te rn a tief d a t n ie t d oo r e en k e rn leid t, i s e r v ee l v e rk eer in de k ernen zelf . D it le idt to t een v e rm inderd e v eili ghei d v oo r d orpeling en ze lf , v oe tgange rs d ie b ijv oo rbeel d wink elen , f iets e rs e n sc ho olga and e k inde ren. Ook le id t h e t to t e e n tweede ling in d e k ern , die

g e sp li ts t w orde n do o r d e w eg. Va n een c entrum bl ijf t o p d i e m ani er w ei ni g ov e r. Na a r d e ide eën v an S ha re d S pa ce k an e en d e rg elijke ke rn ve rand erd w orden in e e n v e i l i g é n f ra a i c entrum . Voetpaden word en v er b ree d e n o p g e lijk e h o o g te g em aak t m et he t we gg ede elte , s to pl ichte n we gge ha ald en g e ze lligh eid te ru ggeh aald . He t mi n o f me er een wo rden v an de weg m e t he t v oe tp ad le idt to t h e t terugd ring en v a n de s nelh eid v an au to ’s e ne rzijd s e n to t e en ui tn odig ing om in h e t c e n tr u m t e v er b l i jv e n . H e t b e s t e v o o r b e e l d h i e rv a n i s d e R i j ks s t r a a tw e g i n H a ren -c en trum . Een v oo rb ee ld v a n een k ern zon de r wi nk els i s On nen , w aar d e re c ons tru c tie b innenk o rt g a at b egin nen. 5 . Do rp s- of s ta d s cen t rum . In ee n do rps - of s ta d sk ern waa r ge en of na uwe lijk s doorgaand v erk eer is m aar wel plaatse lijk verk eer, k an een constructie m et S h are d S pa c e v oo rdelen o p lev eren . Zo w o rdt he t s traatb ee ld ov e r he t a lgem een v e rf raa id m e t e e n d e rg e l i j k e co n s tru c t i e , d o o r h e t g e b ru i k v a n k l ink e r s e n d e af we zighe id v a n g e sch eiden wegd elen . Ook l eidt di t tot e en v ert ragin g v an h et v e rk eer, wa t h e t w ink ele nd p ub liek te n g oed e k om t. E en v oorbe eld v a n een d e rg e l i j k ce n t r u m i s d at v an O o ste r w o lde .

W erk wijze S am en i n ric hte n k a n h ee l sim pel zi j n , m a a r ook c om p lex . A l s he t g a a t om het h e rin rich te n v an e en s tra a t in ee n wijk kan h e t heel sim pel. Aan be llen b ij m e nsen e n v ragen wa t ze w illen is a l e en v orm v an s am en in rich ten . De bu rg e r b epa alt d an s amen m e t de ov erhe id h oe he t e ru it m oet k om en te zien . Op p lek k en waa r m ee r fun c ties s am enk ome n dan a llee n een woonf un ctie , k an he t a l wa t c om plex e r word en. Me er f u nc tie s betek en t m eer b etrok k en m en sen en org an isa ti es . E en we rk wij ze ald aar zo u k unne n zijn d oor be trok k ene n in k le ine w erk g roepe n u i t te n od igen en o p deze m ani er ro nd de taf e l te gaa n zi tte n, prob lem en en we n sen i nve n tarise ren e n sam en to t e en p lan k om en . E e n h e llend v lak b lijf t a ltijd de u itv oe ring d ie de ov e rhe id in zijn a chte rhoo fd h eef t zi t ten e n de w ense n en b e zwa ren v an be trokk en o rga nis aties . Com prom is sen k unne n een neg a tiev e inv lo ed h ebbe n op h e t u itei ndelijk e re s ultaa t .

O n de r zoeke n Ev alua tie Kom plan Ha ren

6 . W oonwijk en . In s tra ten w aar d e v erk eersf un ctie m in im aal is en zi c h bepe rk t to t p laa ts elijk v e rk eer is in s omm ige g ev a ll en gek o zen v oor ee n s tra at w aa r d oor m idde l v a n d rem pe ls , v ersma lling en , a nde r s te en geb ru ik en g roen d e s n elhe id d u sda nig wo rdt b eperk t d a t de ve rb lijf sfu n ctie d e ov erhei d k rijg t. Dit con c ept lijk t v eel o p d e a l lan ge r b e s ta an de wo one rv en . In Emm en he ef t m en de ze woo nerv en e en fa c elif t g e gev en en h e t lab el Sh a red Sp ac e erop ge plak t. 7 . V e rk ee rsbordv ri j . E en i n terp re ta tie v an Sh a re d S pa ce is h e t v o lled ig v e rk eers bordv ri j m ak en v an e en do rp . V o orwa a rd e i s d at de v erke e rsco n stru ctie zi c h d aa rtoe l e en t. E en v oo rbe eld h i e rv an is he t do rp Mak k ing a in Z u id -Oo st Fri esland , wa a r a lleen a an he t begin v an h e t d o rp een enk el v e rk ee rsb ord s ta a t. He t d o rp ze lf is e r v rij v an . D e k ruis pun ten zijn zo inge rich t dat v o o rra ng v an re c hts n iet gauw word t v e rgete n en d e we g le ent zic h nie t to t ha rd rijde n.

S h are d S pa c e a l s fi l osof ie Om S ha red Sp a ce a ls v e rk ee rs c ons tru c tie toe te pa s sen , is v eel d ra agv la k no dig . B u rge rs die v an h e t ee n op h et an dere m ome n t ge c onf ro n tee rd word en m e t v eran de rin g i n h e t a lgem een en m et een Sh are d S pac e zo ne in h et bi jzonde r zullen h ie r m oeili jk er m ee om k unnen g aa n d an m ens en di e b ij h et p ro ce s bet rokk en zijn . A ls m en h et idee a c h te r Sh are d S pac e k en t, is e r m eer b eg rip . He t is d a n ook w ens el ijk om de bu rge r bij h e t ge he le pro ce s te b e trek k en . D i t i s d an ook m e teen d e f i l o sofie a ch te r S h are d Spa ce . L aa t d e burg e r, a l d an n i e t v erde el d i n s tak eho lde rs a l s bewon ers , w i nk el i ers , m aa tschapp elijke o rgani sa tie s, ve rk eerso rg ani satie s e tc, de o penb are ruimte i nrich ten. D it i s b ij u it s tek een te rre in wa arop je de b urge r ze lf de v eran twoorde lijk heid k unt g eve n . H ie rbij treed t d e ov e rhe id ni et lang er o p a ls bel eid sbepa le r , m aa r a ls b eleid sre gi sseu r. D it a lles om de k w alitei t v an de o pen ba re ru im te en de k w alitei t v an de s a m enlev in g te v e rbete ren. D e n ad ruk m oe t d an we e r k ome n te liggen op m en se lijk e asp ec te n , in p laa ts v an v e rk eers fu n c ti es .

De G ron tm ij he ef t in 20 07 een rap po rt g e sch rev en ov er d e ev aluati e v a n he t K om plan . H ie rin k ome n ook s nelhe id s - en v e rk eers in te nsite itsm e ti ngen n aar v o re n . D e ge m i dde ld e s ne lhe i d o p d e R i jk s s tr aa tw eg te r h oog te v a n he t R aad huis pl e in bed r a agt 2 9 k m /h . De V8 5 , d e sn elhe id d ie 85% v a n de weggebru ik e rs n ie t ov ers ch rijd t, lig t o p 3 8 k m /h . O p de Oo s te rw eg , tus s en de Oud e Bri nk weg e n d e Kromm e E l leb oog , l i g t d e g em idde ld s n elhe id op 3 6 k m /h en lig t de V8 5 op 4 5 k m /h . Hie r wo rdt d us aan merk elijk ha rder g e re den . Ov e rigen s i s d e v e rk ee rs in te n sitei t w e l een s tuk la ge r op d e Oo s terwe g. De l ande lijk e V 85 op 3 0 km /h we gen lig t o ok op 45 k m /h (2 004, 3V O). D e sn e lh e i d o p h e t S h a r e d S p a ce st u k l i g t d u s a a n zi e n l i j k lager dan waar het niet als zo d an ig i s i ng e ri cht . D e v oo rzich tig e c on cl u sie k an du s w o rd en g e trok k en d at Sha red S p ace d e gem iddel de s ne lheid d ruk t e n d e ex ces s en in to om h ou d t.

Te lefo nis ch e en quê te B ij d e ev alu a ti e v an h e t K om pla n i s ook een te lef on is che en quê te g eho ude n onde r 15 4 i nwo ne rs v a n de g eme ente Ha ren , n aa r in wo ne rs aan tal len v e rdeel d ov e r d e d o rp en. E e nderde v a n de re sponde n ten v ie l in de leef ti jds ca teg o rie 65 + . D e ze en quê te v on d pla ats op h et m om en t da t f ie tse rs e n v oe tgang e rs b ei de a an d e zi jk an t k o nden b ewe gen en d a t au tom obilisten he t m idden v oo r hun reken in g n am en . He t f ie tse n op d e weg was ook m oge lijk , f ie tse rs h add en h ie rin k eu zev rijh eid . Th an s is de s i tua ti e d at f i ets ers g eac h t w o rde n o p d e rijb aan te ri j den e n da t v oe tga nge rs d e zi jk an ten als v oe tpad k unne n benu t ten . Hiero nd e r de m ees t o pva llende re su lta ten . E e n v an d e o pv a llend s te c ijf ers is d an o ok d a t b ij na 90% v an d e onde rv raagd en v o nd dat e r e en k euze g ema akt m oe st word en v oo r d e pos i ti e v an fie ts ers .

6 0% v an de o nde rv raa gden was v an m en ing d at de s nelh eid v an h e t au tov e rk eer wa s af genom en, m aa r o ngev eer d e he lf t d enk t dat d e h e rinric htin g geen inv loed heef t g ehad o p de s n elh eid. Dit s tro ok t ook m e t de m e tinge n d ie v o o r en na d e he ri nri chtin g zijn g eda an . Hoe is de Rijksstraatweg nu over te steken?

makkelijker ongewijzigd moeilijker

Ongevallen Rijksstraatweg 1997-2006 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Ongevallen Slachtoffers

bron: Provincie Groningen

De he lf t v an d e on derv raag den v o nd h et ove rs tek en m akk elijk er gewo rden (zie graf iek h ierbov en). W at be tref t d e v e rk ee rsv ei lighe id v o nd 60% da t de s itua tie wa s v ersl ec h terd. Ook hie r v al t e c hte r we l a an te tek e nen dat m en de s itu a ti e v oo ra l sle ch t v o nd v o or f i ets e rs en v oe tga nge rs , d ie e lk aa r o p da t m om ent in de weg za te n . De m ens en die v o nde n da t h e t v e rbete rd i s , v ind en v o o ral d e v erla gi ng v an d e s ne lh eid e n h e t ond erl i ng c o ntac t e en p lus pun t. Ru im 80% v an de o nderv raa gden v ond d e Rijksst raatwe g e r m oo ie r op g eword en en d at h e t m ee r da n v oo rheen o nde rd eel ui tm aak t v an he t ce n trum . 43% ve rblijf t m et m ee r p le zie r in he t c e n trum , te rwi jl bij 1 6% he t p le zie r is af ge nom en.

B ov en s ta an de graf i ek b e tref t h et a an ta l (v erk ee rs -)ong ev al l en en s l a ch tof fe rs o p d e R ij k s s tr aa twe g i n H a re n , tu s sen d e r o tond e b i j de Mol enweg /Vo nd el la an en d e r o tond e v an de Vo nd ellaan in de pe ri ode 1 997 -2006 ).

De ca tego ri se rin g v an d e Rijk s stra atwe g in Haren -c entrum v iel s am en m e t de re c ons tru c tie to t h et hu id ig e S hare d S pac e co n cept . In d e pe riode n a de inv oe ring en de re c ons tru c tie i s he t a anta l o ngev a llen m e t 4 6% g ed aald . He t aan ta l lets e lo ng ev all en is m e t 83% g edaa ld. O nm ogelijk is v a st te s tellen of de ze da li ng v oo rk om t ui t d e c a tego ris e ring , o f tewel he t te rugb ren gen v an d e m ax im um sne lheid v a n 50 k m /h na a r 30 k m /h of d oo r de re con s tru c tie v an de v e rke e rss itua tie . W el v alt op dat d e o ngev all en in Ha ren -c en trum e en v an d e s te rk ste da lers is in de ge hele gem eente .

De be lang ri jk s te aa nm erk ing en d ie m e n ma ak te zijn d at he t f iets - e n v o e tpa d v an e lk a ar g e s ch eiden m oe s t wo rd en (25 k eer g en oemd ), he tg een i nm idd els g ebe u rd i s , e n dat de rotonde Mo lenw eg onduid elijk en/of onveilig is , m e t nam e v oor fietsers.

Ongevallen Haren-Centrum voor en na inoering Duurzaam Veilig 40

35

Ev alua tie wegen c ateg o risering 30

In o pd ra cht v a n de g em een te Haren h eef t de Grontm ij onde r zo ek g edaan n aa r e n e en ev alua tie ge s ch rev en ov er d e i nvo e ring v an Du u rzaam V e ilig . Dit p ri ncipe h eef t a ls h oof dpun t we gen c ateg o ri sering. W egen w ord en in gedee ld in d rie ca teg orieën , e rf to e gan gswe gen , g ebie dson ts lui ti ngsw ege n en s tro om wegen . He t v eelv uldig to ewij zen v an ee n we g to t de c ate g orie e rf to egang sweg h eef t g eleid to t ee n to enam e v a n he t a an tal 3 0 k m /h we gen ten k o s te v an 50 k m /h wege n (binn en d e be bouwde k om ) e n een to e nam e va n 60 k m /h w e gen ten k os te v an 8 0 k m /h weg en (bu iten d e be bouwde k om). In o nde rs taa nd e tabel i s de v erand erin g v an het aa n tal o ng ev allen af te le zen v an v oo r de c a tego ris e ring te n o p zic hte v an na d e c a tego ris e ring .

25

20

15

10

5

0 1998-2001

2003-2006

Z w ee d s ond e rzoek A a n de Univ e rsitei t v an L ink öping in Zwe den h eef t S ofi a J a red s on o nd e rzoek v errich t n aa r de v erk ee rsg ed ra gi nge n en e rv a ring en o p he t Sk v al le rtorge t, e e n n aa r S ha red S p ace in geric h t p le in in Norrk öping . He t Sk v al le rto rget is v an een k ru ispu n t m e t s topl ichte n ge tran sf orm eerd in een p le in , w a a rb ij auto m obiliste n , f ietse rs e n vo etga ngers n iet ov e r a a nge duid e s trok en bewe gen , m aa r zi ch m e t e lk a ar m en gen . H et do el v an h e t o nde r zoe k was om de v oo raf g e ste ld e doel en te ev alue re n . De ze wa ren : h e t o plo s sen v an he t v e rk ee rsprob leem op he t k ru is punt en he t v e rf raa ien v an d e om gev ing . He t la a ts te as p e ct is a u to’ s is v e rdwe nen. b ank je s e n s teen tje s v e rblijv en of o m zic h

d uide lijk gehaa ld. Het k ru ispun t v an a sf al t, s topli chte n en rijen Hier v oo r is e en plein te ru ggek om en , m et fo n teinen , te rras se n, i n p l aa ts v an a sf a l t. Me n sen b enu tte n h e t he le p l ein o m te te b ewe gen v an d e ene wink el na a r d e ande re .

He t v erk eers as pe ct be pe rk t zi ch v oo ra l to t h e t ge d ra g v a n de v e rk ee rsd eelnem ers o p het p lein . Hie ru it zij n ee n a an ta l intere s san te c on clu sie s te trek k en. In d e o nders ta an de d iag ramm en b e tek enen p : pe de s tria n /v oe tg ange r, c : c yc lis t /f ie tse r, c d: ca r d riv e r/au to m obilis t . U it o n d e r st a a n d e d i a g ra m v al t t e l e ze n d a t het ov ergrote deel v a n autom obilisten zi ch a anp a st aan v oetg ange rs. O ok ten o p zic h te v an f ie ts e rs p a ssen au tom ob ili ste n zic h aan . H e t p l ein is m ee r h e t d om ei n v an d e v o etga nge r gewo rden , w aarv an 7 0% zi j n e ige n w e g v olg t .

U i t on de rsta and e g raf iek v al t te le ze n d a t ho e tra ger de au to rij dt, h o e v ak er h i j zic h a anp a st aan f ie ts e rs en v oe tg ange rs .

U it on de rsta and be leving s ond er zo ek v alt het v o lg ende te c o nc lude ren : •

f ie tsers en voe tga ngers vo elen zich v eilig , au to mob iliste n m in de r;

•

de m ee s te re spo nde n te n v oe le n zi ch n ie t p e r s e v e i li ge r d an v oo r d e rec on stru c tie ;

•

rege ls zij n n ie t te be grijpe n ;

•

al lee n v oe tgang e rs v in den d a t ze zic h a an de re gels ho ude n;

•

ied ere en v ind t he t plein m ooi e n m ooie r dan n a de rec on stru c tie .

U i t he t v e rv olg h i e ro p ( zi e ond e r) v a l t te c o nc l ude ren d a t: •

v o o ra l v o e tg a n g e rs h e t n a a r h u n zi n hebben o p h e t p l e i n ;

•

au tom obilis te n v inden d at ze zich v aak m oe te n aanp as s en ;

•

au tom obi l is te n b ang zi j n om v oe tg an ge rs e n f i e tse rs a an te ri j de n.

Visio He t rev alida ti ec en tru m v oor b lind en e n s lec ht zie nden Vi sio is v an m e ning da t S h ared Space de m obilitei t v oor hun doelgroep m oeilijk e r maak t. Ta s tb a r e e n v oo r b lind enge le ideho nd en zic h tba re pu n ten a ls s toep rande n en zeb ra ’s zij n daa rv oo r b ete r g e s ch i k t da n een s i tua ti e w aa rbij e r s l e c hts m inim al e v ers ch il l en tus s en v oetp ad en rij baan zijn. Sha red Sp a ce g aa t u it v a n oo gc on ta ct tu sse n de v erk ee rsdee lnem ers e n da t i s n u j u i s t n i e t m o g e l ijk . O o k i s h e t m oe il i j k e r om e e n o r i ë n ta t i e p u n t te v inden, zek e r als h e t ga a t om ee n p le in . Om n ie t all een te ho ev en v e rtrouwen o p d e go edh eid v an d e a u tom obilis t e n fie ts er, zij n e r du i deli jk e loo pl i jne n n od ig , d i e ook in de v orm v an d uide lijk e c on tra stv e rs c hi llen in he t weg dek k u nnen worden g ev orm d , of door m idde l v an ta c tie le zak en zo a ls rib bel te ge ls . Ha re n he ef t nog a ls nad ee l d at er h ie r en d aar s tre pe n zi jn d ie v e rd er g een b e tek en is hebbe n . V oor d e u itv oeri ng v an h et p la n om S h are d S pa c e i n te v oeren he bben d ie d u s ge en waa rde, m aar v oo r e en sle ch tzie nde of e en b lind enge le ideho nd wel e en v e rwarren de af le id ing. P lek k en waa rb ij v erk ee rs deelne mers n ie t la nge r op é én v a s tge ste ld e s tro ok b ewegen , m aar m e t elk aa r gem engd wo rde n, leid t to t (n on v e rba le ) c omm unic a tie e n oog con tac t.

Co n clu si e u it d e onde rzo ek en U it de b ove n s taa nde fe ite n k un nen de v olge nde c o n clus ies g ehaa ld w ord en. E en i nrich tin g aa n de h an d S ha red Sp a ce l ei d t tot e e n b e tere a pp re c ia tie v a n de o pe nba re ru im te . Me ns en v ind en de a anbl ik m ooi e n een v erbe terin g ten op zich te v an v oo rga and e s i tua tie s . Ook v oe le n v o e tga ngers zic h ov erwege nd bete r thu is. Er v ind t c o mmuni ca tie o p non -v erb ale wij ze p la a ts tu s sen de v e rsc h ill ende wegge b ru ik ers . Do o r dit co n tac t e n d oo r he t f ei t da t d e sne lh eid ov e rwe gend lage r is , gaa n a u tom ob ilis te n zi ch m eer a an d e zw ak k e re we gge bruike rs aa npa sse n . He t aa n ta l on gev al len en de s n e lhe id zijn om laag g ega an .

O nde rneme nd Ha ren De m e ning v an O nde rn em end Hare n , b ij m onde v an de v o o rzi tte r, is da t h et ce n trum v an Ha ren e r mo oie r e n aantrek k elijk er o p g eword en. Doo r de aa npa ss ing v an de v oe tp aden e n doo r h et o naa n trekk elijk e r m ak en v oo r autom ob il i ste n i s d e R ij k s stra atweg een u itn od ige nd e p lek gewo rden om te g aa n win k elen . Het h e ef t e c hter n iet pe r s e to t m eer om ze t g e lei d. De v e rwa ch ting da t e en u itnodige nd ce n trum , waa r he t ov e rs te ke n v an de we g e en m in de r gro te b a rriè re moe t zijn , le id t to t een e conom i sch e im puls k om t (n og ) n iet ui t. D e hi nde r v an d e bo uwwe rk zaam hed en h ebb en, in c om bina tie m et d e i nv oe rin g v an be ta ald p a rk e ren, zi j n u i twerk in g ge had o p d e k l an di zie v an d e w i nk el s. D o o r de ov e rla st zijn v ee l m ense n weggeb lev en uit Haren e n he bbe n e lders e en p ass e nd a lte rnatief gev onden. Het te ru gwi nnen v an k landi zie v e rgt tijd . Het is d aa rom mo eilijk in te s c h at ten o f d e h uidige in rich ti ng v an d e Rijk s st raa twe g de e co nom ie bev ord ert .

M en in ge n

S h are d S pa c e is a llee n e en go ed id ee in ee n dorp s - of s tad s centrum , w aar v o e tg ange rs k unne n in te rf e re re n m e t au tomo bilisten en f ie tsers . Inv oe rin g elde rs in de gem eente le id t to t v e rtragin g v an h e t v erk eer. Ho ogui t k an g ek ek en wo rden na a r enk ele woo nwijk en , w a a r a l l een b e stem mi ng sv e rk eer k om t, om h i er woo nerf ac h tige s i tu a ti e s te c re ëren .

B u rge r

College

De m e ningen ov er Shared Space zijn redelijk gelijk en zijn sam en te v a tten al s gem a tigd p o sitief . Bu rgers zi en d e v oo rde len , en d an v ooral h e t u ite rl ijk , v an d e v e rand eringen wel i n e n zi en in d a t d e angs t v oor e en v e rg ro te o nv eilighe id ov erd rev e n wa s. Com munic a ti e ro nd t d e i nv oe ring v an Sh ared Sp a ce a l s het g aat om d e R i jk ss traa tw eg w ordt al s s l e cht e rv aren . E r i s nie t u i tgeleg d h oe h e t w e rk t, w a ardoo r v e el m e n sen n i e t w e ten h oe ze zi ch m oe ten g ed rag en, waardo o r he t n iet goe d werk t. Sc h olie ren zo rgen v eel v o o r p rob lem en d oo rda t ze a l f ie ts end e en g roo t d eel v an de w eg in be slag neme n . Mede d oo r h et m isluk te v oe tsp ad , w aar f ie ts ers e n v oetg ang e rs o p één n auwelijk s af ge sch eide n s trook b ew eg en en e lk aa r b el emme rde n, i s S ha re d S pa ce v o ora l als n aam i n ee n s l ec h t da gl i ch t k om en te sta a n. H et fe i t d a t e r op s omm ige p l ek k en Sh a re d S pace i s e n op a nde re p l ekk en e en co nv en tio ne le i n richtin g m aak t h e t v e rwarrend .

B ij h et Colle ge h ee rst een m a tig p o sitief g ev oel ov er S ha re d S pa ce. De ideeë n op h et g eb ied v an s am enwe rk ing m e t d e b u rger en de u i twe rk i ng a l s v erk e ers con st ruc tie w o r d e n om a r m t. S h a re d S p a c e k a n g e b ru ik t w or d e n w a a r m o g e l i j k, m aa r h e t i s g e e n d o e l o p zich . Ook is m en van m en ing da t he t al leen w e rk t a ls e r sp rake is v an ve rschillend e f u nc tie s (v e rk ee rs- en v erbl ijf sfu n ctie ) die m oe ten word en ge com bine e rd . H e t C ol le ge i s n iet v an m e ning d a t he t n od ig is om d ruk te leg gen o p de am b tena rij om Sha red Sp a ce in p lanv orm ing te ru g te zie n . H e t word t a ls e en v an ze lf sprek endheid e rv aren d at di t p ri n cipe wa a r m oge l ij k w ord t g eb ruik t. Na a r a an lei ding v an he t o nd e rzoek ‘S taa t v an de g eme en te’ b e slu it B &W in m ei 2007 da t S h are d S pa c e be te r m oe t w orden u itged rag en , tene inde de du ide lijk heid e n de wa a rd eri ng te v ergro ten . De v raa g i s e ch ter of en h oe d i t is gebeu rd .

De bu rgem ee s ter is ee n groo t v oo rsta n der v a n S hared Sp a ce, zowe l p roce sm a tig a ls qu a u itv o ering. Hij is v an m enin g dat H aren hi er m ee r m e e kan doen op h e t g eb ied v an p rom o tiea ctiv ite iten en is e en g ro ot v oo rs ta n de r om v an H a re n een pi lo tgem een te te m ak en , a l s d aa r een b epa ald s ub si d ie tra jec t v oo r be sta a t. H i j zie t d aa ri n v o or zic h ze l f o ok ee n rol we gge le gd al s ge zic ht v an de gem een te . Raad De Gem eent eraad s taat ook achter de principes v a n S h a re d S p a ce , m aa r w i l w e l p e r n ieuw proje ct bek ijk en o f he t o p d ie p lek h aalba re k aa rt is . Ook h e t c ollege s ta at ach te r S h are d S pa c e en i s v a n m en i ng d a t e r i n a ll e (b ouw)p ro je cte n we l i e ts v an i s te ru g te v ind en . De burgem eester op zijn beurt is een groo t v oo r s ta n d e r v a n S h a r e d S p a ce . H i j i s v a n m enin g da t de gem eente Ha ren e n dat hi er m ee r m e e k an op h e t g ebied v an prom o tie . Da a rv oo r is h e t zinv ol da t e r naa r de re gering in Den Haag te s ta ppe n, om Ha ren aan te d ienen a ls e en v o o rb eeld gem eente . H ij zo u d aa rv oo r ze lf de m ees t a angeweze n pe rso on zi jn , i n zijn ro l als b urgem ees te r. O rg a ni s a ti e In d e am btelijk e o rgan isa ti e is er sp rak e v an w a t v erde eldhe id . W aar een a anta l m ens e n g roo t v o orsta nde r zi jn v an he t p rin c ip e en h et ook ui t eige n bew eging naa r v ore n b ren gen , zijn a nde ren h ierin wat te rug houd ende r of s ta an e r ze lf s s ce p tisc h te gen ov er. De ze terugh oud end heid h eef t al s g ev olg d a t m en wel a c h te r de reed s v o ltoo id e v e rande ringen zo als h et cen tru m v an Ha re n s ta at , m a a r d a t m en ze lf n ie t s n el gen eigd is om Shared Sp a ce a an te wend en in n ie uwe plann en .

O nv e ilig heids gev oel aa nwak k e ren e thi sch? E r k a n ee n k a n ttek enin g ge plaa ts t wo rde n b ij de prin cipe s v an S h are d Spa ce . Ee n g r o n d g e d a ch t e i n d e v er k e e r sv e i l ig h e id i s n am elijk : m aak het onveiliger om het v ei liger te m ak en . D o or d e m ix v an v e rk ee rs so o rten k an e r bi j de v ee l d ee ln em e rs ee n g ev oe l v an an g s t o nts taa n . D it gev oel v an an g st word t v e roor za ak t doo r d e w at o ndu idel ijk e v e rk eers situ a tie en d e a a nwe zi ghe id v an a nd erso o rtige v erk ee rsde elnem ers op de zelf de s tro ok . Deze a ngst m oe t leiden to t m ee r op let tend he id e n du s een g ro te re v eilighe id. De o bj e c ti ev e v ei l i ghe i d wo rd t h ie rdo or v erg roo t , m aa r de b el ev enis , d e sub j ec tiev e v eili ghei d g aa t a ch te rui t. De v raa g i s: hoe e th is c h is h et om de b urge r sc hrik a an te j agen? Ve iligh eid i s b ela ngrijk vo or ied e ree n, m aa r mo et dat te n ko ste gaan v an h et v eili ghei dsg e voel ? D it di lemma zal a ltijd ov erda c h t m oe te n wo rden b ij h e t c re ë re n v an op h e t oo g onv eilige s i tuatie s te n e inde d e v e ili ghei d te v e rg ro te n. Comm uni catie E s se n ti eel b i j de i nv oe ri ng v a n Sh a red S p ac e i s c omm unica tie . D i t ge sc hied en v ia d e l eden v an e en we rk - of k lank bordg ro ep , m aa r o ok i s m as s acom mu nic atie in de zen ze e r b el ang ri j k . E en c onc l usie u i t d e G ron tm i j i n d e Ev aluat i e K om plan H a re n i n c om bin a ti e m e t de c ijf e rs u it d e Ev alua tie we gen c ateg o risering i s da t het ce n trum v an Ha ren v eili ger i s g e w o rd e n , m aa r d a t m en se n zi ch n ie t v ei l i g er zi jn gaan voelen. Di t hee f t o o k t e m ak e n m e t v oo rlich tin g. Me ns en d ie zi ch in he t c en trum beg ev en , be g rijp en d e s itua tie ni et v ol led i g, he bbe n d aa rd oo r n i e t he t v ol le di ge v e rtrouwe n en k unne n nie t g enie te n v an h et c e n trum . Do o r m en sen d e s i tuati e u i t te l egg en , o nts taa t er m ee r b eg rip e n da a rm ee m eer w aarde ring . D e v olg end e zak e n zijn in de c ommu nic a ti e belan g rijk :

Ka ntte ke nin ge n

•

U itlegg en wa a rom een s i tua tie wo rd t v eran de rd.

•

U itlegg en h oe de n ieuw e s itu atie wo rd t .

•

E e n ‘geb ruik e rs han dle iding’ g ev e n, tip s v oo r he t geb ru ik .

•

U i tlegg en w a a rom v oo r e en de rgel i jk e o p lo s sin g i s g ek o zen.

D raagv lak S h are d S pa c e in de zin v an he t s am en (ov erhe id e n bu rge r) to t een be slu it k om en, is e en m e th od e om d ra agv lak v oo r e en b epa ald pro jec t te v ergro ten . In een de rgel ijk e s i tua tie w ord t he t a ls een in s tru m en t v o or v erk rijgen v an d ra agvlak . Of d it een te p rij ze n w e rk w i j ze i s , b l ijf t d e v raag . Pri ncip i eel b ek ek en i s he t n e t j ui s t o m bu rge rs als m i dde l te g eb ruik en v oor c ommu nic a tie en h e t creë ren v an d raagv lak . O p h e t m om ent d a t bu rgers zi c h a l s zo dan ig g eb rui kt v o elen, we rk t di t av e re c hts v oo r h e t d ra agv lak en v oo r h et v e rtrouw en in d e ov erheid .

O ok s pe elt t im in g ee n erg bela ngri jk e ro l in h e t c omm unica tie p roce s . Te v roeg c omm unicere n le id t tot o nno dige o phef , d e laa t comm un ice re n le id t to t ee n g ev oel v a n o nm a ch t b ij de bu rge r. Zo nde r een g o ed e u itle g v an he t hoe e n waa rom k unne n s itu a tie s on ts taa n d a t m ensen o n tev rede n zij n m e t d e v e rn ie uwing . Ond ers taan d in te rn e tonde r zo ek (je ) wijs t a an d a t e r o n tev rede nh eid he e rst ov e r h e t on tb rek en v a n ze b ra’ s. P ol l

D raagv lak S h are d S pa c e in de zin v an he t s am en (ov erhe id e n bu rge r) to t een be slu it k om en, is e en m e th od e om d ra agv lak v oo r e en b epa ald pro jec t te v ergro ten . In een de rgel ijk e s i tua tie w ord t he t a ls een in s tru m en t v o or v erk rijgen v an d raa gvlak . Of d it een te p rij ze n w e rk w i j ze i s , b l ijf t d e v raag . Pri ncip i eel b ek ek en i s he t n e t j ui s t o m bu rge rs als m i dde l te g eb ruik en v oor c ommu nic a tie en h e t creë ren v an d raagv lak . O p h e t m om ent d a t bu rgers zi c h a l s zo dan ig g eb rui kt v o elen, we rk t di t av e re c hts v oo r h e t d ra agv lak en v oo r h et v e rtrouw en in d e ov erheid .

C entrum H ar en k an bes t zon der ov erste ekplaa tsen ( z eb ra' s) . j a: 2 2% nee: 78%

Er i s 1 43 m aal g es te m d.

Aa n b e ve l in ge n B e stu u rl i jk e k an se n

www .h a re nde k ra n t.n l op 19 s e p tem be r 20 07. S h are d s pac e ni et al ti jd sh a red s p ace no eme n D e i nv oe rin g v an Sh are d S pa ce i n h e t c en trum v an H a ren, m aa r o ok i n No ord la re n , he ef t g em eng de ge v oele n s o pge roe pen. Me t n ame b ij he t eers te p roje ct zijn de em o tie s hoog o pge lo pe n , wa t o nd er a nde ren g ele id heef t tot he t o p ric h te n v a n een a ctie c omi té . De ze s i tua tie h eef t e rv oor g e zo rgd d at de naam S h ared Sp a c e a ls te rm an s ic h e en sm et heef t g ek regen . Ve el bu rg ers k ri jge n op nieuw neg atiev e a s soc ia tie s b ij h e t ho ren v an de ze te rm , zo n der d e in houd te hebben b eoo rd eeld . He t is daa rom wens el ijk om in h e t o pen baa r en in c omm unic a tie naa r d e b u rge r d e te rm Sh a red S p ac e niet of m inde r te b e zigen . B ete r k a n ged a cht worde n aa n ee n a a nd uiding als ‘m en ing v a n v e rk eer’ en k reten a ls ‘v erblijf sfu nc tie te rug gev en ’ en ‘ de m e n se lijke n orm ha nte re n ’.

E e n e lk aar v e rste rk e nd p ro c e s Mom en te el is er o nde r b urge rs no g een aa nzie nl ijk e ma te v an o nbeg rip, angs t e n o nv eilighe ids gev oel a ls het gaa t om d e S hare d S pac e zone s . E en v an de a an te wi jzen o o rzak en zi jn gew en nin g. Gew end w as m en aan d e s truc tuu r v a n v oe t- e n f ie ts p aden , af ges ch eide n v an de s trok en v oo r he t g emoto ris eerde v erk ee r. Gewend k an m en rak en a an een Sha red Sp a cezon e . A an te n em en v a l t d a t gewe nn ing he t b eg rip v oo r d e si tu a ti e l aat to en em en en d e a ng st en he t g ev oel v an onv ei ligh eid laa t af nem en. Ge we nn ing wo rde n s ne lle r be re ik t a ls m en ee n bepaa lde s i tua tie v ak er b eleef d. Me e r zo ne s m e t S h are d S pa c e za l de g ewenn ing s n elle r m ak en en d e h et beg rip s nel le r do en to enem en. H ie rdoo r k a n ee n si tu a ti e b e reik t w orde n waa ri n do or de m e erde rhe id v an d e we gge bruike rs de s itua tie w o rd t g eac ce p tee rd en gewaa rd ee rd . B ij een d ergel ijk e s i tua ti e w ord t de a cc ep ta ti e v an nie uwe Sha red Sp a ce zo n e s v e rv o lg en s w e er s n el l e r b e re ik t. U i tb rei di ng v an S h ared Sp a ce i s dus e en e lk aa r v e rs te rke nd p ro ce s.

In e e rste i n sta n ti e i s he t v an be l ang om als l ok aal be stu ur wa kk er te s ch i e ten . Sh a re d S p ace is v o lo p in on twikk eling . O p he t v e rk eersk u ndig g eb ie d wo rd t d e to ep as sing nog s teed s m inim aa l ge b ru ik t. L ang niet ie deree n is b ek end m e t he t b eg rip o f ziet hi erv an d e v oo rdel en n ie t i n. Als m idde l v oo r be s tuu rlijk e v erni euwing wordt he t n ie t of n auwe lijk s g eb ruik t. De g em eente Ha re n k an op ta l v an v lak k en v oo rb ee ld - en p ilo tgem eente wo rde n en hie rv oo r de n o dige f ina n ciële b ron nen a an bo ren. Dit k om t het bee ld v an Ha ren b inne n Ned e rlan d en h e t bu itenl and ten go ede . Vo o r e en k leine g em ee n te is di t e en k a n s om m ee r b enad ruk t op d e k aa r t te k om en te s ta an . Na am sbek end he id is ie ts wa t o ok in d e no ta “Rec rea tie e n T oerism e Ha ren” b ena druk t w o rdt . Me t Ha re n po s itief in d e b e l a n g st e l l i n g k an d i t e e n a a n zi e n l ijk e b i jd r a g e l e v ere n . Na tio naal : ru im telijke o rde ning Ha ren i s in de loop d er tijd , dank zij d e p rojec te n aa n de R ijk ss traa tw eg i n Ha ren ze lf e n h e t p roje ct b i j de s c ho ol i n N oo rd la ren bek e nd g ew o rden i n he t buite n lan d . T al v a n g em een te n die zel f e en v erk ee rsc o n stru ctie i n de tra n t v a n S ha red Sp a ce w il l en o n twik k elen , g aa n in Ha ren p rakt ijk v o orbeelde n ops nuiv en . D e gem een te Ha ren h eef t in d e loop d e r jaren e rv arin g opgebo uwd m e t h et la ten zien v an h aar e igen p rojec te n a ls de R ij k s s tr aa twe g en N oord l are n . B i nn en N e derl a nd i s e ch ter w ei n ig b ek en d ov e r S h ared S p ace . D e l an del i jk e p ol i ti ek l oop t h i e rv oo r n og n ie t w a rm . In B el g ië daa ren te gen h eef t d e fed e ra le m inis ter v a n Ve rk e er R en aat Lan du yt zijn in te re ss e al ge toond en een we rk g ro ep in h e t lev en gro epe n (D e s tan daa rd 9 d ec 20 06). He t co n cept is toepa s baa r o p v ee l m ee r p lekk en d an al lee n h e t Noo rden d e s lan ds . Het is de rhalv e een m ooie k ans v oo r Ha ren om ee n la nde li jk v oorbee ld te zijn . Om d it te b e reik en is het za ak om ee n l ande lijk e b e stuu rder, e n h ie rv oo r is d e m in is ter v an Vo lk sh uisve s tin g, Ru im te lijk e O rd e ning en Mi lie u (V RO M) de aa ngewe zen pe rs oon , te ov e rtu igen v an h et id ee S h ared S p ace e n v a n he t v oors tel om Hare n h ie rv oor a ls v o o rbee ldgem eente aan te wij ze n. Na tio naal : b es tuu rlijk e v e rn ie uwing

B linde n en s le cht zie nden In H a re n k om en en v erb li jv en rela tief v e el b linden e n s le cht zie nde n. Me t ze s v es tig in ge n i s Vis io d oo r h e el H a re n v e rsp re id . H e t i s da a rom w ense l i jk om de ze o rg anisa tie m e e te b e trekk en in d e p la nv o rm ing . D oorda t d it nie t o f te wein ig is g ebeurd b ij de R ij k s s tr aa twe g , zi j n e r zak en i n gev oe r d d ie a l s ze ne t i ets a nd er s w ar en g ewe e s t v eel g eb ruik sv rie nde l ij k e r zou de n zi j n. T e d enk e n v a l t aa n s u bti el e d in gen al s k le ur- e n h oog teve rsch il. De ze ve rsch ille n ku nne n zo n der d a t he t to taa lb ee ld er onder lijd t vee l i nv loe d heb ben o p d e m ob ilite it v an b linden e n sl ech tzie nden , m aa r o ok op o ude ren , w a a rv an i n H a ren ook re la tief v eel zijn .

S h are d S pa c e ga a t ha nd i n h and m et ope n p la npro ces se n en b urg erpa rticip atie . Zo nder d e burge r b ij het to ts tandk om ingsp ro ces te b etrek k en , is het pro jec t b ij v oorba a t m i sluk t. De reg e ring pro bee rt a l ja ren om o p v e rs c hill ende m anie ren de burg er m ee r bi j de p ol i ti ek te be trek k en , m e t m id de le n a l s de g ek o zen bu rg em ee s ter e n he t re fere nd um , m aar o ok do o r in sp raak av ond en. De e e rs te twee k unne n w ord en be sc houwd a ls m isluk t, i nsp raak av o nde n zi j n s l ech ts m et w i s s el en d s u cc e s. W aa r d e bu rg e r e c ht b i j k a n w orden b e trokk en is he t i nrichte n v an d e open ba re ru im te .Dit o nde rs ch rijf t d e filo sof ie v an S h are d S pa c e. Sam en d e o pen ba re ru im te i nrich te n en ben u tten . B e stu urlijk e v e rnieuwing i s n og a ltijd rege ring s be le id . He t is daa rom raad zaam om ook h ie rv oo r e en l ande lijk e b e stuu rder, h e t l ief s t in d e pe rs oon v an d e m inis te r v an Bin nen lan d se Zak en e n Kon ink rijk sre latie s (B ZK ), wa rm te k rijgen v oo r d e ze v orm v an v e rnieuwin g. Da a rn aas t (of b ov end ien ) is e r nog he t in nov a tie pla tfo rm In Ax is Di t m aak t ond e rd eel u it v an de Di re ctie In nov atie e n Info rm a tie be le id Open bare Se c to r (DI IOS) v an h e t m inis te rie v an BZK en s tim ulee rt d o or m idd el v a n ex pe rim en ten e n in sp ire re nde v oo rbee lden in nov atie in o rga nisa tie s in d e p ub liek e se c to r .

E u rop a: bro n v an i n nov a ti e De Eu rop ese Comm iss ie heef t be slo te n de In te rregp roje cte n v oo rt te ze t te n in ee n 4 e re ek s . De lo optij d v an di t In terreg IV is 20 07 t /m 2 01 3 . In te rreg IVb h e ef t o nder a nd e re a ls d oe len i n nov a ti e e n h o ge k wali tei t v an d e l eef om gev i ng . H oge k wa l i te i t v an d e l eef om gev in g is e en v a n de doe len v an S hare d Spa ce e n he t i s ee n innov atief v e rs ch ijn sel . In te rreg IV b T ot 17 ok tobe r 200 7 is d e e ers te aa nm eld ing m o gelijk (www.n o rthse a regi on.e u ). Ui t d e v o rige In terre g reek s is erva re n da t la te r in sp ringen in e en pro jec t ook m oge lijk is . O ok is Inte rreg IVc ges ta rt . D i t he ef t al s k e rndo ele n innov a tie e n k en nis ec onom ie en e rzijd s en om g ev ing e n ri sic op rev en tie and e rzijd s. Om gev in g en ris ic op rev en tie is e en v an de zak e n d ie d e v erk ee rsaanp ak v an S ha red Sp a ce be he ls t e n d e aange nam ere en v e ilige re openba re ru im te d ie he t m et zic h m eeb ren gt . A anm eld ing v oo r e en Inte rreg IVcp ro ject k an to t 1 5 jan uari 2008 (www.in terreg 4 c.ne t). Sam enwe rking i n E uropa le id t to t u itw is se ling v a n k en nis e n erv a ring. D e gem een te Ha ren k a n do o r w e e r te p a rt i ci peren i n e en In te rre gp roje ct zic h ze lf o pnieuw v e rri jk en m e t i nfo rm a tie v an p ro je c tp a rtne rs . Bov en di en k a n Ha ren zic hze l f w ee r op d e k a a rt ze tte n a l s zo a l s bij he t In te rre gI IIbp ro je c t h et g ev a l w as . E e n ze lf de p ro je c t a l s S h are d S pa c e i s n og n ie t v an d e g ron d . W el zi jn e r p roje c te n te v inden o f v oo r te s te llen d ie aa n slu ite n b ij h et g eda c htego ed v a n S ha red S pa ce. Op en innov a ti e is ee n groo t go ed . S am en we rk en aa n d e toek oms t, d e k ra ch te n en k enni s b un delen k an l eiden tot een b e te re l eefom gev ing . In n ov a tie i n sti tuu t D ra c hten E r zi j n con cre te p la nne n v oo r he t o p ri c hte n v an ee n Sha red S pa ce-i n s ti tu u t. D e ze zo u g ev estigd worde n in D rach te n. De g em eente Ha re n za l a ls in s tellin g waar de k enni s ov er S h are d S pa c e ho og is e n waa r m eerde re toep as s in gen i n d e o pen ba re ru im te te v inden zi jn gev raag d wo rden om h ieraan m ed ewerk in g te v e rlen en . Op d it m om en t is e r n og g een (c o lleg e )b esl uit g enom en ov e r de elnam e . He t i s d an o ok nog ond uide lijk wa t e r ex a ct v an d e gem eente g ev raagd wo rd t . W e l k a n d it een un iek e k ans zijn v o o r Ha ren om zi c h zel f te ton en . Me ewe rk en m et ee n de rge l i jk in s ti tuu t , d at he t S h ared S pa c e g e d a c h t e g o e d b r e d e r w i l u itdragen, za l l eiden tot e e n v e rho g i n g v a n d e ‘ naam sbek e ndhe id’ va n Ha ren , d aa r h e t wo rdt ge zien a ls e en v an de found ing fa th ers v an S ha red Sp a ce . D a a r k om t b i j da t h e t g ev en v a n p rese n tati es en rond l ei d ing en a an be l ang s tel l en den u it b innen - en b uite nlan d, iets wa a rv oo r nu de tijd v aak ontb re ek t, b eter , n am eli jk ce ntra al, g e re ge ld k a n w o rden . U itbreiding De m o gelijkhede n om S ha red Sp a ce op a nde re p lekk en in d e g em een te te im plem en tere n zi j n ta l ri jk . Me e r dan a l l een de h ui di ge v e rk ee rs toe pa ssi ng i n H a ren -c entrum , N o o rd la ren e n de p lann en v o o r O nnen .

Te d enk en v alt aan d e do rp sk e rn v an G limme n, waar de R ijk ss traa tw eg v o o r v e el hi nder e n ov e rl a s t zo rg t b i j de bu rge r. D i t k om t m ede v o or t u i t de sne l heid d ie he t v e rk e er a ann eem t e n de c omb in a tie me t ov e rstek en de f ie ts ers e n v oe tg ange rs . Dat in G limm en te h a rd wo rd t g e re den b lijk t u it ee n ve rk eersco ntro le va n de p o litie o p 3 ja nuari 2 00 8, w a a rb i j m ee r da n 10% v an de a u to’ s te h a rd re ed. P o l i t i e c o n t r o l e erd e in G li mme n Gisteren klikten de fotoradars van de polit ie op de Rijksstraatwe g in Gl imme n. Aantal g e re gis tre erd e v o ertu ig en : 1 042 , a anta l o ve rt red ingen : 1 79 , h oog st g e me ten s nelh eid: 85 k m/u u r, ma x i mu m toeg e s tan e sne lhei d: 50 k m/u ur (www .ha re ndek ran t .n l o p 4 ja nua ri 2 008 ) . Me t een a nd ere in de ling v an d e we g , b ijv oorb eeld n aar de p rin cipe s v an Sh a red S p ace, k an he t a u tov e rk ee r worde n afg erem d, tene inde d e v oetga ng e rs en f ie tse rs m eer v eili ghei d te b iede n . A ls v oorbee ld h ie rv oor di ent de Rijk ss t raatwe g in Haren -ce ntrum. O p d it m om ent b ied t d e gem eente H a re n Sh are d Spa ce a lle en a an o p doo rga and e we gen . W oon wijk en zijn to t o p heden o naan ge roe rd g e blev en . Het ov e rweg en waard is h e t om te beki jken hoe woonw ijke n ve rk ee rsv eilige r e n a ant rekke lijke r gema ak t kun nen wo rde n. Op d it m om en t zijn v e el w e gen in Ha ren in geric ht naa r v e rk eersf unc tie . E en v rij b red e weg m et ee n voe tpad e rn aa s t. A u to mob iliste n h e bben h ie r a lle m ogel ijk he den o m h a rd doo r te rijd en . Dit le id t to t e en s om s onv ei lige e n v oo r om wo nen den zek e r een o np le zi e rige s i tu a ti e. V e rs c h e id e n e k ru i sin g e n l e v eren onveilige si tuaties e n i n d e s p i t s c h a o s d o o r d r u k t e o p . E e n go ed v o o rb eeld v a n zo ’n k ruis ing i s d ie v a n d e Mole nweg -Ke rk laa n-K romm e E l l ebo og . D e c om bi na ti e v an v ee l w oon -w erk v e rk ee r en s ch oo lg aa nde f ie tse rs l ev ert g ev aar en een s l ech te d oo rs trom ing o p. D e h u id ige v e rk eers c ons tru ctie l i jk t d a ar n i e t g oed te werk en. Als o plos s in g k an na geda ch t w ord en ov e r een p le in a chtige Sh a red S p ace co nst ru ctie . H ierm ee k an de s n elhe id omlaa g word en g eb rach t . He t oogc on tac t tu s se n fie tse r s en aut om obi l i sten k an wo rden verbeterd, om sa men v lot en veilig door te s trom en . Ov e ri gen s b l i jk t u i t e en i nte rne ts tem ming d at de m ee s te H aren aa rs n ie t i n zi j n v oo r v e rk ee rsl i chte n op de ze l oc atie . P ol l Ver keerlic hten op kr ui sing M ol enw eg K rom me E ll eboo g ? j a: 3 6% nee: 6 4% Er is 225 m aal g es te m d.

www .h a re nde k ra n t.n l op 15 n ov em ber 200 7 .

O p de k ruis ing D ilg tweg -Ke rk laan zijn i n d e pe riod e 2002 -2 006 10 le tse lo ngev allen e n is d aa rm ee een v an d e m ees t o nv e i li ge k ruisin gen i n Ha ren . Om hie r een v e rb e te ri ng i n a an te b ren gen , is een a anpa s s in g gew en st. Ook h ie r v alt te d enk en aan een s i tu atie m et e en ple in , w a ardoo r er mee r o ogc o n ta c t tuss e n de v e rk ee rsd ee lnem ers o n tsta a t . U it de Ev alu a tie m aatre gel v oo rrang fi ets e rs v an rec h ts is geblek en da t f ie tsers sle c hts i n 5 7% v an de gev allen v oorrang v a n re c h ts w ord t g egu nd . Da ar k om t b ij dat u i t e en a nde r on der zoek is geb lek en d a t e en k wa rt v an de o ngev alle n m et do de lijk af loop he t s l a ch to f fe r f ie ts er i s . In H a re n zi j n e nk ele plekk en w a a r v o o rrang v an rec h ts o n duide l i jk i s , zo w e l v o o r f ie tse rs a l a uto ’ s . D i t ga a t om he t v erlate n v an d e k e rn v a n H a ren ri ch tin g G ro n in gen , ov er d e Rijk s stra a tweg . V e rk ee r uit de Bo tan icu sla an h eef t v o o rrang , h e tgeen n ie t v eel wo rd t v erleend. He t ze lf de ge ld t v oo r he t v erk eer u it G ron ingen , da t v oo rrang m o e t v erlenen a an v erke e r u it de Po tg ie te rlaa n . Doo r de ligg in g v a n de f ie tsp ade n o n ts taa t h et b ee ld d a t d e Rijk s stra a twe g e en v oo rrangs weg is , wa t o p d ie p lek niet he t g eval is . Ee n aanpassing k an d e ze o ndu id elijkhei d we gnem en e n e v en tue le o nv eil i ge s i tua ti e s v erh elpen . A n dere toep a sba arh ed en K o ppel ing m et lan d sch ap son twik k eling splan He t la nd s chap so ntwikk eling s plan, in Ha ren aang enome n in d ec em ber 200 3 , h e ef t to t d oe l om de lan d s chapp elijke kenm erken , k wali te iten en k nel punte n v an d e gem eente Ha ren i n k a art te bren gen o m als onde rlegg e r te diene n b ij p lanv o rm ing . Ee n v an d e zak en d ie a an d e o rde k om en is h e t in zichte lijk en to egank elijk mak en va n de n atu u rlijke k wal i tei t. N a tu ur i s v ee la l p riv aa t g ro n dge bie d en s l e ch ts v an af sta n d, v a naf de weg , h e t f ie tsp ad of een e nkel wa ndelp ad te b e zichtig en . A an trekk elijker zou zijn o m he t la nd e c h t i n te k unnen e n e r doo rhe en te wa nde le n . Pa den hi erv oo r o n tbrek en ec h te r. Om o ok d it t yp e g ro ndgeb ruik pub liekelijk to egank elijk te k unnen m ak en zo ud en p ade n a ang eleg d k unne n word en in d e t rad itie v an d e v roe gere k e rk epaden , pade n d oo r la nderijen hee n , om h e t v oor d e b oe ren zo m akkelijk m ogelijk te m ak en om b ij de ke rk te k om en . De rge lijk e pade n doo r zo ude n het m oge lijk m ak en om wee r v an he t Ha re n se l and s chap te k unn en g en ie ten . V o orwaa rde hi erv oo r is dat boe re n h ieraan m eewerk en e n ee n k lein d ee l v an h u n g rond b e sc hi k baa r m ak en v oo r he t p ub li ek . K o ppel ing m et W MO De ni euw in gev oe rd e W et Maa ts c ha ppeli jk e On de rste un in g (W MO) h eef t als m aa tschapp elijk do e l: m eedoe n . B urge rs m oe ten zo ve el m o ge lijk worde n gestim u lee rd om m ee te d oen a an zo v ee l m oge lijk m aa tsc h app elijk e a c tiv i te iten . D e link m e t S ha red S p ace zi t h em in h e t s am en nas trev en v a n een ge zam enlijk doe l. De f ilosof ie da t de v e rantw oo rdel ijk heid te rug m oet worde n geg ev en aan d e bu rger k om t in b eid e zak en te ru g. De erv a ring die de gem eente Ha ren h eef t m e t he t b e trek k en v an d e bu rge r b ij besluitv o rm ing kan gebruik t word en op het g e b ie d v a n o r g a n i s e ren v an m aatschappelijke a c tiv ite iten te n bev ordering v an de s o ci ale s am enha ng . W MO be te k ent ook het cre ë ren v an aa n trekk elijk e plekk en waa r m ens en elk aa r k u nne n on tm oe te n. Hie rbij zo u d e g em een te Ha ren d e burge r k unne n ra adp leg en ov e r de wen s naar e en d e rge lijk e plek .

In d e no ta Thui s in Haren , g oe d v o or e lk aar, word t S hared Sp a ce om arm d . De g eda c htega ng v a n he t sam en i n ric hte n e n b e nut ten v an d e p ub li ek e ru im te s tro ok t zee r goed m e t de W MO. Dit bevordert nam elijk he t elkaar ontm oeten. W aa r w e l v o o r m o e t wo rde n gewa ak t i s m o eilijk hede n v oo r k wet sb a re g roe pen a ls h et gaa t om somm ige m anie r v an in rich ten aa n de h and v an Sha red S p ace . In n ov a tie s B u iten de a l g eno emd e k op pe lingen v an Sh a re d S pace m e t e en on twik k eling i n d e s am enlev ing zi jn e r ook nie uwe zak en te bed enk en. Inn ov a tie s die u it d e f il osof ie v an S h are d S pa c e v loe ien , m aar die ni ets m et de hu id ig e (v e rk ee rs)to epa ss in gen te m ak en h ebb en . ‘ Sha red g ro en’ E e n m oge lijk he id om d e burge r m eer bij h un ei gen omg ev ing te be trek k en is d o or h et a an leg ge n v an ‘ sh ared gro en ’ . D i t zij n g roe ns trok e n i n d e op enb are ru im te , b i j v oo rbe eld i n woonwijken, waarvan de b e w o n e r s h e t o n d e r houd v oor zien. H ier door w ord t s am enho rig he id en v eran twoo rde lijk he id v o or d e e igen om gev ing ge c reëerd. Ee n g oed e p l ek v oo r ee n derge l i jk p ro je ct i s i n e en v a n d e n i euw te b ouwen w oo nw i jk en . E r zi j n i n H a ren a l e rv a ringe n me t ‘ s h ared g roe n’. D eze zij n n ie t al ti j d po sitief . H e t i s d aa rom r a a d za a m o m a l l e e n a l s d e o m wo n e n d e n e e n d e rg e l i jk e g ro e n e zo n e w il le n , zo i e ts te re a li s e ren . D a arn aa s t zo u e r e en p l a n a ch te r h an d m oeten l ig gen , v oo r a l s h et p ro j e ct m isluk t. E e n go edwerk en d v oorb eeld i s de v in den in de wi jk L anx m eer in Culem borg. H ie r h ebben d e h ui ze n g ee n p riv a te tu in. He t gro en ron d en tus s e n de won in gen is p ub li ek e ruim te en w ord t o nde rho ude n do o r d e gem een te . B uurtb ewone rs he bbe n h i erdo o r ge en tu in m e t h eg of s c hu t ti ng, ma a r zi j n m akk elijk e r i n s ta a t om elk aa r te o n tm oe te n . B eweg ing De v e rk ee rsm e th odiek v an Sha red Sp ace is v ooral snog v o o ra l to eg epa st op d oorgaa nde w e gen , g e zi en d e pro je c ten R i jk ss traa tw eg e n N oo rdlare n. He t zelfd e pri nc i pe zo u o ok g eha n tee rd k u nne n word en i n g ebied en wa a r we in ig to t g een doo rga and v e rk ee r is . Me t d e juis te aa npas s in gen zo u d it het ev en tue le d oo rgaand e v e rk eer af s c hrikk en en o m l e ide n , h e t p l a a ts e l i j k e v e rk e e r p a st zi j n rijgedrag aan en er ontstaat een v rie nde lijke re wo onom gev in g . Hie rm ee wo rd t d e wo onw ijk te ru ggegev en aan d e b ewon er. Me t nam e oude ren en k inde re n zu llen h ie rdo or e e rde r d e s tra a t o p gaa n . V oor o u deren, d ie zic h la te n af s ch rik k en doo r he t v e rk eer, wo rd t d e drem pel om d e s tra a t op te gaan , v e rlaag d. D i t draag t b i j aa n het v oo rk om en v a n ee n so c ia al i s o lem en t. Ki nde re n k un ne n we e r o p s traa t spe le n . D i t k om t h e t b ewe gen v an k inde ren, wa t de la a ts te jare n s teed s m inde r w o rdt , te n g oed e. Di t d raag t b ij aan d e ‘v e rv e ttin g’ v an d e m aats c happi j. (W . L u yen dijk , ‘de tij dbom’ in: NRC Hande lsb lad, 2 ju li 200 5). Me t de h uidige in ric htin g v an d e we gen word t s p ele n o p o f rond de s traat ni et v e rgem ak k el ijk t. E en a n dere i nric h ti ng k an s pe le n o p s traa t b ev orde re n, w aa rd oo r k ind e re n m ee r b ui ten k ome n en m eer b eweg en. W eliswaar sp elen d e g roo ts te p rob lem en zic h af i n s tad swi jk en , Haren k an wel a ls v o o rb ee ld dien en om late r to e gepa s t word en in g rote re p la a tse n en s te de n .

O naa n tre kk elijk m ak e n v oo r d oorgaa nd v e rk eer He t c e ntru m v an Ha re n , m aa r ook de Me erwe g en w egen a ls d e On nerweg , N ieuw la nds weg , J a chtl aan en d e Kromm e Ellebo og word t v ee lv uld ig g eb ruikt do o r doorgaand v erk eer. D it blijk t ook uit de Evaluat i e w e g e n ca t e g o r i se r i ng. Verkeerss trom en d ie v ia Gl imme n of W a terh ui ze n h un weg v an o f na ar de s tad Gro n in gen zo ek en , k om en h ierb ij o p plek k en waar gro te h oev eelhed en (a u to )v erke e r o ngewe ns t zi jn. Inv oerin g v an S h are d S pa c e k an l eid en tot een o n tm oediging om de ze ro u te s te k ie ze n a ls a lte rna ti ef v oo r d e st r o o m we g e n a l s d e R i j ks w e g W est v an Hoogeza n d n a a r Gro n i n g e n e n d e A 2 8 . E e n S hared Sp a ce c o ns truc tie l ei dt imm ers to t e en v e rlag in g v an d e s ne lh eid e n w o rd t a ls v e rt rag end e rv a ren . A ls de ze a l dan n ie t s u bjec tiev e v ertra ging v ee lv uld ig wo rd t e rv aren , k an di t l e id en to t e en ( rela ti ev e of ab sol u te ) a f nam e v an v e rk eer o p p lek k en w a a r d e v e r b l i j f sfu n c t i e e e n b e l a n g r ij k e re r o l d i e n t t e h e b b e n d a n d e v er k e e r sf u n ct i e . Da a r kom t b ij da t m et nam e de O nne rw eg a ls ge vaa rlijk word t e rva ren e n m en v e rm oedt d a t de sn e lh ei d v a ak hog er l ig t d an to ege sta a n . Bi j ee n heri n rich tin g v an de ze w eg k unne n deze g ev oelen s w ord en wegge nome n . E e n be gin hie rm ee is in Ha ren al gem aak t m e t de n ieuwe weg la ng s he t tra nsf erium , d ie d e Ne s c io la an on tla st. D o or d e ro to nde b ij d e af ri t v an d e A2 8 za l m i nde r v e rk ee r g ene ig d zi j n o m v ia de Emm al aan en h et cen trum ric h ting Gro ni ng en te ri j de n en za l e r e e rd e r wo rd en g ek o ze n v oo r de Vo nde llaan.

In b eddi ng He t g ev oel v o o r S hare d Spa c e is in d e gem eente Haren a ls o rga nisa tie nie t v ol le dig i ngebe d . E r zijn m en sen d ie uit zi ch ze lf o p la nge term ijn e n in prak tijk v oo rbee ld en h e t g eb ruik v an S h are d Sp a ce om arm en . D a t ge l dt ec h ter l an g n ie t v o o r i ed e ree n . H et i s d an o ok de nk ba ar d at d i t g ev oel g aat af nem en , zek e r o p het m om en t d a t e r een a anta l p e rsonen u i t de org anis a tie v erdw ijn t . Om te v oork om en da t d e S ha red Sp a ce ge da chte o p de ze ma nie r doodb loed t zijn e en a an tal zak en a an te b ev ele n: •

L aa t men se n i n de org an i sa tie zien w a t S hared Sp a ce i s , l aa t h e t ze b e lev en om ze te ov ertuigen .

•

Inv en ta ri see r b i j so l l i ci ta tie s v oo r re l ev an te f un c tie s of i em and ges ch ik t i s o m op d e Sha red S p ace m anie r te w e rk e n.

•

Zo rg e rv o or d a t S hared Sp a ce e en v an zelf sp rek endh eid is .

H e t c o l le ge k a n hieri n h e t v oo rto uw n em en , d oo r m ee r e n tho u si a sm e e n ov ertu i g in g u i t te s tral en o p de am b te na ri j . C on cl us ie O p ta l v an p le kk en in d e gem eente H a ren , m aar o ok op tal v an be le ids te rre in en is ee n u itb reid ing v an en e en k o ppe ling m e t S hared Sp a ce te m ak en. H ie rv oo r is inn ov a tief d enk en nod ig , m aa r ook he t v oo rt ze t te n v a n e en ing e sla gen w eg . De ze inge slag en we g k an w o rden b e s ch ouwd al s e en w e g m et e en ri ch ti ng sv e rk eer, wa a rb i j te rugk eren e igen lijk onm oge lijk is . Nu d e we g v an Sh are d S pac e is gek o zen, de poli ti ek d e ze k e uze h eef t om arm t e n d e bu rger h ie rv oo r waa rgem aak t w o rdt , zo u h e t o n gewen s t zijn om de ze

w e g te v e rla te n. Da a rv oo r i s te v e el ge ïnv es tee rd , a l s he t gaa t om ti j d , g e ld, m aar o ok om e ne rg ie. E n h e t heef t te v ee l op gelev e rd. H a ren h eef t zic h o n twikk eld to t pl aa ts waa r m en v ern ieuwend om ga at m e t b urg ers en m et de o penba re ruim te e n heef t h ie rm ee belangstelling ui t binnen- en buitenland gewek t. Afstand doen v an Shared Space zo u tot v eel o nbegrip le id en in d e sam enlev ing en e en geb rek aa n v e rtrouw en i n d e gem een te . Da a r k om t b ij da t S ha re d Spa c e e en te g oed we rk end v ers ch ijn sel is om h et link s te l ate n l ig gen . Sam enwe rk i ng m e t d e bu rge r g ebeu rt o p e en g rote re sc h aal da n ooi t tev o re n . D e (v erkee rs)u itw erking le id t to t m inde r o ngelukken e n hee f t ee n f ra ai uite rlijk. D it b lijk t u it o n de rzoek en in de g em een te Ha ren ze lf e n in h e t b uite n land. Het is d aa rom ook aan te bev elen om i n nieuwe project en naar de m ogel i j k heid t e k ijken om Shared S p ace te b enu t te n . Te d enk en v alt d an a an ni euwbo uwp ro jec te n w a ar Ha re n d e k om en de t ijd v ee lv uldig me e te m ak e n k rijg t. Ee n bij onge wen ste si tu a ti es of b ij wegon de rhou d n aa r Sh a red S pa ce k i j k en , om i ed e re k ans o p ee n v e rb e te rin g v an d e k w al i teit v a n de o pen ba re ru im te a an te g ri jpen . O ok k an er o p he t g ebied v an prom o tie v eel te w in nen zijn . Me t d e hu id ige n a am d ie Ha ren h eef t o p he t g eb ie d v an inn ov a tie m et b e trek k ing to t de o penba re ru im te s taa t d e d eu r al o p een k ier o m bijv oorbeel d land e lijk aan d e we g te timm ere n . De re ge rin g in De n Haa g is v o orlopig n og wein ig be zig m et Sha red Sp a ce. Ee n m ooie g e leg enh eid v oo r Ha ren om ze w ak k er te sc h ud den e n wa rm te m ak en v o or h e t a anwi jzen v an H a ren a ls p ilotg em een te op he t geb ied v an in rich ti ng v an de o pen ba re ru im te en b u rgerpa rtic ipati e. D i t k an de n aam e n f aam v an H aren a l lee n m aar g oe d d oen . B i nn en i n de org an i sa ti e ze l f i s no g nie t i ede reen v ol l ed ig ov e rtui g d v an d e we rk i ng v an S h are d S pa c e. Dit h eef t o nd e r an de re te mak en m e t c omm unica tie e n bel ev in g. Sha red S p ace i s i et s w a t j e m o et erv a ren e n d at i s n og niet b i j i ed ere en he t g ev al g ew ee s t. Hi er zo u m eer aa nda ch t aan m o e ten wo rde n bes te ed. Het co llege is erv oo r om m eer b ev loge nhe id en p ass ie ui t te s tra len o p dit g e bied , o m het am bte lijk e ap para at e en ze lf de m enin g te la te n hebb en . D it a lles is nod ig om he tg ee n nu is o pge bouwd n ie t te l ate n v e rzan den of te late n d ood bloe de n. Er zijn k an sen te ov e r om de H a ren s e k wa litei t nog v e rd er te v erbe te ren.

S am env at tin g

G era adp lee gde li te ratu ur

Ha ren i s ee n v ooru its trev ende gem een te a ls h e t ga a t om o pen p la np roce s se n en i nrich tin g v a n de o penb a re ru im te . H ie rm ee h e ef t h e t in b inne n- en bu iten la nd een g rote n aam op gebo uwd . A ls in ju li 2 008 he t E u rop e se s u b sid ie p ro je ct s to pt , d re ig t H a re n in e en ga t te v allen.

A dv ies diens t V erk ee r e n Ve rv oe r, 20 07 , K ern c ijf ers v e rk ee rsv ei ligh eid , Min isterie v an V e rk ee r en W ate rstaat . A dv ies diens t V erk ee r e n Ve rv oe r, 20 05 , K ern c ijf ers v e rk ee rsv ei ligh eid , Min isterie v an V e rk ee r en W ate rstaat . A dv ies diens t V erk ee r e n Ve rv oe r, 20 04 , Ev a lu a tie v an tw in tig s ob e r Du ur zaam Veilig i nge rich te 3 0 km /h geb ieden , Min iste rie v an Ve rk eer en W aters taa t . G em eente Ha ren , 2 003, L and s chap son twikk e ling s plan . G ro n tm ij, 2004 , Ev alua ti e K omp la n Ha ren, Gem een te Haren . G ro n tm ij, 2007 , Ev alua ti e w egenc a tego ris e ring , Gem ee n te Ha ren. G ro n tm ij, 2005 , G em een te lijk Verk eer- e n V erv oe rspl an H aren , G eme ente Ha ren . J a reds on , S of ia , 2 002 , U tv ä rd ering av Sk v a lle rtorge t i No rrk öp ing , L ink öping Univ e rsi te t . K e uning In s ti tu ut , 2 005 , Sh a re d S p ace : ru im te v oo r i ede re en , S en za Com mu ni c ati e . L u yen dijk , W , 2005, De tijdb om , NRC Ha nde lsbla d.

U it on de r zo ek en in h e t b u itenlan d en in de g em een te Ha ren ze lf blijk t d a t de v e rk eersv ei lig he id doo r d e inv oering v an S ha re d Spa ce i s to ege nom en. D e s n elhe id v an h e t au tov e rk ee r is om la ag g ega an . Ook wo rdt d e h e ring erich te o m gev in g als p ret tige r e n m ooie r e rv aren . B u rge r s v in d e n h e t ce n t rum v an H a r e n m o o i er gew orden. De v e i l i g h e i d b l i j f t e e n p u n t v an zo rg , e r zi j n nog al tijd v ee l me n sen d i e zi ch o nv ei l ig en d aarme e on p re ttig v oe len . D it he ef t te m ak en m et e en g ebrek aan c o mmunic a ti e ov er h et h o e en waa rom e n ov er h oe j e j e m o e t ge d ra gen i n een Sh a red Sp a ce geb i ed. H et co n cep t wo rd t n o g n i et v olled ig b eg repen . He t c o lle ge b ege ef t zich in de g ed ach te d a t S ha red Sp a ce ee n v an zelf s preke ndh eid is b innen d e g em een te Ha re n, zek er b inn en he t g em ee n tehu is . Me n s ta a t v o lled ig a ch te r de g eda c hte en w il he t o ok uitdra gen . H et is e c hte r n iet dui delijk ho e . E r wo rdt v anu it g ega an d a t v a nui t de amb tena rij p la nne n k om en waa rin de Sh a red Sp a ce p rin cipe s zijn v e rwe v en . De burgem eester op zijn beurt is een groo t v oo r s ta n d e r v a n S h a r e d S p a ce . H i j i s v a n m enin g da t de gem eente Ha ren e n dat hi er m ee r m e e k an op h e t g ebied v an prom o tie . Da a rv oo r is h e t zinv ol da t e r naa r de re gering in Den Haag te s ta ppe n, om Ha ren v oo r te d rag en a ls een v oo rb ee ld gem eente . Hij zo u daa rv oor zelf d e me es t a ang ewezen pers oon zi jn , i n zijn ro l al s b urgem ees te r. In d e am btelijk e o rgan isa ti e is ec h ter n ie t ie de reen e en a c ti ef (u it e ig en b ewe ging o ppe ren d) v oo rs ta nder v a n Sha red Spa c e . Bi j he t we gv allen v an e en aa nta l m ensen u it d e organ isa tie i s d e k an s groo t da t d e a ngel ui t d e o rga nis a tie is g ehaal d. Hi erme e m oet rek enin g wo rden ge houde n b ij h et w erv en v a n n ieuw p ers on eel . Het h uidige p e rs oneel m oe t w o rde n w a rm gem aak t v oo r Sh a red S pa ce , om e rv oo r te zo rgen da t h e t ee n v an ze lf sp rek end he id word t b in ne n de o rgan isa tie . Ook is e r m eer bev log enh eid no dig v an he t c o lleg e . Am b te naren he bben in spi ra tie en s tu rin g nodig op di t g ebied . De im plem en ta ti e v an Sh ared Sp a ce in n ie uwe (b ouw)p ro je c ten is te v ri jb lijv end. De g em een te m oe t uitk ijk en da t h e t f enom een n ie t d oo dblo edt . E r is te v ee l in ge ïnv e s tee rd e n er is te v eel m o oi o pgebou wd om da t te la te n ge beu ren. He t is dan o ok de ta ak v an he t c ol leg e om m eer na druk te l egge n o p Sha red Sp a ce in p laa ts v an u it te gaa n v a n een be reik te v a nze lf sp rek en dhe id . D eze v an ze lf sprek endheid i s no g n ie t i n d ie m a te a a nwe zig d at er v ol led ig o p k an w o rde n v e rt rouwd .

Bijlage 2

Notitie 'Integratie Shared Space'

revisie 1

I n t e g ra t ie Sh a r e d Sp a ce Inleiding Op 1jnaurai 2008 eind igt he t Europese Interreg II pr oj ect Shared Space. Lang zamerhand wordt daarmee ook de vraag steed s pregnante r wat er met he t Sh ared S pace gedac hte ge beu rt n a het v er str i j ken va n d ie d at um. Ver v al le n adm in i str at ies in oude standaard ontwerpp atronen bij de i n r ich ti ng van op en ba re r ui mte, zi j n b etr o k ken am bte na ren in s taa t het co nc ep t in lev e n te h oude n, i s d e po l it ie k n og g e ï nt e r e s s e e r d a l s l a ng za m e r ha n d d e i nt e r na t i o na le be lan g s t e ll i ng m o g e l i jk w ege bt ? In d it art i ke l zu l le n we pr ob ere n aa n te gev en dat sh ared s pace mee r is da n ee n aa nta l l o k a le ex peri me nte n. W e zu l le n e rv oo r p le ite n da t oo k n a 200 8 de sh ared sp ace pr i nci p es zul le n worden t oege past. De vraag is op welke wijze loka le adm i n istr at ies o o k op la nge re te rm i j n het s h ared sp ace c o nce pt kun ne n v ast h oude n. D it art i ke l pl e it v o or ee n goede in tegr at ie va n het sh ared s pace c o nce pt op l ok aa l be st uur sn i vea u, d ie i nteg rat ie w ordt be sch o uwd a ls co nd it i o s ine q ua n on vo or t oek om st ig be le id v oo r de inr ichting van openbare r uimte. De ver o nder ste l ling is hier d at he t succes van Shared Space voor ee n be la ngr ij k dee l af han gt v an de w i j ze w aar op l ok a le best ure n het beg ri p S hared S p ace inhoudelijk benaderen. Naar onze mening heeft e e n goe d e i nbed d i ng va n het S har e d S pac e als filosofisc h conc ept ee n grot ere ka n s va n s la g e n d a n i n bed d in g va n Shared Space als ee n uitsluite nd v e r ke e r s ku nd ig , r u imt e l ij k beg r i p. He t a rt i kel b e vat gee n ka nt en kl are o p l os s in gen , we l oplossingsrichtingen, maar he t geeft vooral h a nd vatt en v o or e ige n cre at i vi te it en s to f t e nade n ken. C i v i l s o c i e ty De fa ta le d at um va n 1 janua ri 2008 dwingt ons om o ve r d e bo v e n s t a a nd e vr a g e n na t e d e n ke n. Bet ro k ke n adm i n istr at ie s m oe te n immer s e v al ueren, de res u lta ten va n het tra ject t ot nu t oe b eo ord ele n e n ze z ul le n z i ch t te ge li jk ert i jd moe te n a f vra gen o f z i j het c on ce pt w i lle n v o ort zett en o f d at zi j het zie n a ls e en leu k e xpe ri me nt. De vra ag w ordt no g d w i nge nder n u i n vee l Eur o pese l a nde n d e g e v o l g e n va n d e ve r g r i j zi ng z ic ht ba ar wordt en de maatschappelijke consequent ie s die da t heef t, i n het b i j zonder o o k v oo r de i nr ic ht i ng v a n d e o pe n b a r e r u imt e . W e d oe le n h ie r o p d e o nt wi kkel ing va n d e s c he id in g va n wo ne n e n zor g en de intrede van de ‘c ivil soc iety’ . Ouder en z u l le n s t e e d s la nge r t hu is b l i j ve n won e n , d e k la s s ie ke o p na m e i n be ja a r d e nte hu i ze n e n v er zorgi ng st ehu i ze n za l e e n s t e e d s mi nde r gr ote r ol s pe le n . I n p la a t s d a a r v a n bl i j ve n oud e r e n zo l a ng mo ge li jk t hu i s wo ne n, z i jn vo or z or g e n wel z i j n steed s mee r a an gewe ze n op s oc ia le ne twe r ken , famili everbanden. De zgn. ‘Civ il society’, of zorgzame samenleving, is ee n syste em va n ve rbanden w a a r m e ns e n vr i jw i l l ig d e e l va n u it m a ke n. D e c i vil society gaat uit va n betrokkenheid va n bu rgers b i j d e pu b li e k e za a k, ver g r ot i ng v a n m a a t s c h a p pelijk zelfbestuur, minder overheid sbemoe ie ni s, v er ster k in g v a n g emee nsc ha ps zi n e n t o lera nt ie. De civil society e n shared space ontmoete n e l kaar waa r het g a a t om d e in r ic ht in g van d e o pe nb a r e r ui mte – i n de meest b rede zi n va n het w o ord - n i et al lee n omd at de i nr ic ht i ng va n di e r u imte een gede elde verantwoorde lijkheid is e n niet allee n ee n o ver he idsza ak ma ar oo k omdat de o pe nb are r uimte in t oe neme nde ma te ee n pla ats m oet zi j n w aa r me ns en e l kaa r on tm oete n, w aar p la at s is vo o r oud e n jong, ee n ruimte d ie moet worde n o nt d a a n va n be lem m e r e nde o b s t a ke l s . He t sh a red s pa c e co n ce p t He t Shared Space pr oject is ee n E urope es same nw er k in gs verb a nd om to t n ieu w be le id v o or de i n r ic h t i ng van d e o pe nb a r e r u imt e t e k o m e n . Shared S pace stree ft naar een inr icht ing va n de o pe n ba r e r u imt e ( we g e n, p le in e n, la nds c h a p ) t ot v er b li j fsr u imte . Ee n r uime w aar b i j fu nct ie s me t e l kaa r i n ba la n s zij n, w aa r me nse n zic h ve i li g v oe le n e n e l kaa r ku nn en on tm oete n, wa ar d om i na nte ver keer sdee lnemer s ontbre ke n. De term shared sp ace r oep t in m idde ls a ller le i bee lden op . In Hare n wordt de term Shared Space voora l g eassocieerd met de vormgeving van de Rijk sstraatweg, v o or s om m ige o nd e r d e le n va n d e g e m e e nt e l i j ke a mbt e l i j ke or g a ni s a t ie wo r d t he t g e a s s oc ie e r d m e t

t i jdr o vend ov er leg met bu rger s e n zo hee ft ieder ee n we l ee n ei ge n bee ld bi j het beg r ip S hared S p ace. Vo or het v er vo lg va n di t a rt ik e l is he t g oed het b egr ip nader a an te du ide n. Ee n g a ng bare ma ni er om tege n het beg ri p aa n te k i j ke n i s de v o l gende : Shared Space als e en manier van de nke n, ee n filosofie d ie uitgaat van ee n zodanige inr ic ht i ng van de openbare ruimte dat de eigen verant woordeli jkheid va n ruimtegebruikers voorop staat en de r uimte zodanig wordt inge richt dat d ie r u imte ni et als een ver kee rsr uimte wordt ge ïnte rpreteerd (ee n ru imte om t e passere n) maar als ee n ve rblijfsru im te (ee n ru imte om in te zijn). In zo’ n r uimte is plaats vo or iedereen, ni emand domineert, de r u i m t e l i j ke i nr i c ht in g e n d e r u imt e l i j ke c o nte x t w i j st d e weg e n ma ke n ver kee rs bo rde n e n ver keer s lic hte n en a ndere c orr ige rende e n st ure nde m aatre ge len we lhaa st overb odi g. B urger s zi jn zel f v era nt w o orde l i jk, op zich zel f aa ngew e zen , de d oo r d e o ve r he id g e p la a t s t e ver b ode n e n g e b od en / v e r ke e r s m a a t r e g e le n bl i j ke n g e e n r o l m e e r t e s pe le n. Shared Space als e en proces. De k la s s ie ke i nr ic ht i ng v a n o pe n b a r e ru imte s kwam tot stand achter bure aus va n loka le e n reg i ona le ambte na ren, vaak ge ad viseerd d o or stedenbouwkund ige en v er keer s ku nd ige b urea us. De bur ger w erd gec on fr onteerd met een door de lokale over he id gekozen i n r ich ti ng en de bu rger k o n s lec hts g i sse n na ar de arg ume nte n v oo r de ge k ozen i nr ich t in g. I n het b est e ge va l h ad e r er gens t i jden s de v o or ber eid in g va n de inr ic ht i nge n no g iet s va n ee n c o nsu lt ati e v a n i nw o ners p l aat sge v on den . S h ared S pace ziet d at pr oce s h ee l a nder s, j u is t omdat de o pe nb are r ui mte ‘e i gen do m’ is v an haa r ge br ui k ers ( w ij k be w one rs, d e l o k a le be vo lk i n g) m oeten t oe k omst ige ge br ui ke rs act ie f betr o kk e n wo rden b i j de i nr ic ht i ng. A l lee n m aar co ns u lte ren o f i nsp ra ak ge ve n i s niet voldoe nde, Shared Space biedt burger s de mog e l i jk he id - e n d e ver a nt w oo r d e li j k he id - ze l f mee te pr aten, mee te d enken en mee te te ke ne n. S om mi gen zie n Sh ared Sp ace u its l ui te nd a l s de so m va n e en a an ta l steden b ou w ku nd ige en v er keer s ku nd ige maa trege le n. Z i j beo o rde len S ha red Sp ace aa n de ha nd v a n het aa nta l v er keer sb orde n, geb ru ik va n de r i j baa n, de ge br ui k te m ater i ale n et c He t succes van Shared Space word t naar onze me ning voor ee n dee l be paald door de vraag of l o k a le best ure n S ha red S p ace w il le n z ie n i n de brede c ont ext, o f vo or a l al s een pro ces va n b u r g e r par t ici p a t ie o f u it s l u i t e nd a ls e e n s e t va n ver keer smaatr ege le n, de mee ste enge be nade ring. D e s p e le rs He t pr oces van ee n goede inbedd in g en veranker ing van he t Shared Space conce pt in de lokale o v er heid s org an i sat ie s en i n de l o ka le same n le v in g w ordt v oo r ee n be la ng ri j k dee l bep aa ld do or de h o u d in g e n d e r o l v a n e e n a a nt a l s pe le r s . De polit ie k, da armee bedoe len we het gemee nte bestuu r e n de ge meentera ad. In hoeverre is e r polit ie ke draagvlak vo or Shared Space. Vooralsnog l i j kt e r g e e n ver ba nd t u s s e n d e k le u r va n l ok a a l best uur en de adopt ie van het Shared Space c o nce pt maar het is niet ondenkbaar dat de fe ite lijke e n de b ureauc rat i sche ko ste n v an t oe pa ss i ng va n S hared S pace be pa le nd k u nn en zi j n v o or p o l it iek e s teu n v oo r Sh ared S pace . Po l it ie ke p art i je n zu l le n i n e l k gev a l lu i stere n n aa r de w i l van de i n w o ners e n v o or ee n bel a ngr i j k dee l steu n v o or S h ared Sp ace k o ppe le n aa n te be ha len po l it ie k winst. De am bte l i jk e org a ni sati e hee ft g ro te i n v loed o p d e in v oe r i ng v a n S ha r e d Space, he t is reëe l te v er onder s t ell en d a t a l le e n e e n a mb t e l i j ke or ganisat i e m e t vold oend e e nt hou si asm e v oor S har e d S p ace eerd er gene i gd is het be stu ur po s it ie f te adv isere n over Shared Space. In e lke organisat ie zulle n we Shared Space ge zind e ambte nare n aantre ffe n m aar ev e nz o vee l ambte naren die Shared Space niet serieus nemen en de geneigd zijn te vervalle n in traditio ne le gemakzuchtige ruimtelijke o n twe rp p atro ne n en tr adi t i one le p roce sse n va n bu rger par t icip at ie. Ee n op en b are r u imte ont we rpe n v a nac hte r een bure au i s v o or ee n a mb te l i jke o rgan i sa ti e immer s vee l ee n vo ud iger da n i n ee n c om pl ex e n l a ngdu r ig pro ces v a n burge rp art ic i pati e. E e n a m bte l i jke o r g a n is a t ie d ie d e m a k ke l i jk e r out e ver k ies t za l we gen v i nden S ha red Space processe n te voorkome n.

I n w o ners, wi j k be w one rs h eb be n de ne ig i ng e mo tio ne el e n pr im ai r te rea gere n o p af w ij k i ng en v an k l as s ie k pat ro ne n. De i nri c ht in g va n de Ri j ks straa twe g is ge pa ard gega an met em ot i one le d i scus s ie met bew o ner s o ver de vo o rges te lde v era nde ri nge n, de a ngs t v o or o n ve i l ige s it uat ie s h eef t vo or a l bij veel oudere inwoners va n Hare n t ot ve r zet g ele id. E n h oe w e l i n H a r e n o ve r het a l g e m e e n g r ote te vred en he id be sta at o ver de hu id ige i nr ic ht i ng v a n de Ri j kss tra at weg e n het fe it dat n au we l i jk s s pr a ke is v an t oege n ome n o nve i l ig he id ( i nte gendee l, het a ant al o ng el uk ke n is a fge nome n) ro ep t de naam Shared Space nog steed s r eact ies op. B ij ge sp re k ken met be w one rs va n nieuwe wijken over t oe pa ss i ng va n S hared Sp ace k ome n w e ver v o lgen s d ezelfde emot ie s te gen. De impleme nt at ie van Shared Space in nieuwe wijke n is daa rdoor niet ee nvoudig. De term Shared Space hee ft in de a f gel open j a r en d a n o o k e e n ze ker e be lade nhe id ge kregen. Burge rs he bben et h ge voe l ge kregen dat Shared Sapce s ee n spee lt je is van de over he id. Het zou goed zijn stil te staan bij de vraag of we i n de t oekom st het l a b e l S h a r e d S pa c e w i l le n bl ijven hanteren e n of he t niet vee l e ffect ie ver zou zi j n doe lo s te l ate n e n het met el k aar een s t e worde n o ver een s et v oo rwa arde n, pr oce sse n e n o nt we r pa f s pr ake n d ie s a me n le ide n t o t e e n g e wen s t e wo o n- e n ver b l ij f s om g e v i ng . Het vraagt een g r o t e i nzet v a n d e a mb t e l ijke organisatie, va n proj ecton twikkelaars en s t e d e nb ou wk u nd ige n om w i j kbe w on e r s g oe d vo o r te lic hten over Shared Space e n inmidde ls i n g e s le t e n vo o r o or d e le n o ve r S hared S pace we g te neme n. Ma ar o nb eke nd he id met het S har ed Space c o ncept treffe n we niet allee n aan b ij in wo ne r s , o o k pr o je c t o nt wi kk e laa r s e n s t e d e nb ou wk u nd ige n heb be n v a a k no g o n vo ld oe n d e ke nnis van Shared Space. Pr oject ont wikke laar s d ie om we lke rede n dan ook klassieke ont wer pen e n pr ocesse n ver k ie ze n boven Shared Space zulle n in bur gers goede mede standers vinde n het Shared Space proces te frustre ren. Ook in het o ver leg met bewo ner s e n pr o je c t o nt wi k ke l aar s is het nutt ig Shared Space niet als ee n louter v e r ke e r s ku nd ig e o p lo s s in g t e pre s e nt e r e n m a a r in ee n brede re c o ntex t te plaatse n. De meer waarde van Shared Space zit in de bred e, langere termijn c o ntext.

De no od z aak va n b eh ou d va n d e Sh a re d Sp a ce ge da c ht e Sommige gemee nte s zijn jare n ge leden al een tr aject ingega an d at pa s la ter he t la be l Sh ared S pace k reeg . He t pr oce s om t ot de h er in rich t in g va n de Ri j ks stra atw eg i n Haren te k ome n e n het u it e i nd e l i jk r e s u lt a a t w a s a l i n g a ng ge ze t voordat de term Shar ed S pace w erd ge ïn tr oduce erd. O p m e r ke l ij k i n d it p r o je c t i s d a t het d e i n wo ners va n Haren zelf waren die met het voorstel kwame n t e kome n t ot verme nging van ver keer sdee lnemer s. T ijde ns het Shared Space congres in 2006 in Haren werd nog eens duide l ij k d a t het S h a r e d S pa c e c on c e p t on a f h a n ke l i jk va n e l ka a r i n v er sch i l le nde wer eldde len t ot b l oe i kw am. B l ij k ba ar i s of w as d e t i jd r i j p v oor S har e d S pac e . Over de re sult ate n van de E ur ope se Shared Space pr ojecten be staat we in ig twijfel. De ruimtelijke k w a l ite it e n de lee f baa rhe id va n S hared S pace gebieden zijn aanzie nlijk ver bete rd, het centrum v a n Hare n hee ft nu een k w a l ite it d ie het v ro eger niet had. Voor andere partne rsteden geldt hertze lfde. Maar naast ju be l worden er oo k vraagteke ns geplaatst bij het concept: de ambt elijke o r g a n i s a t ie k l a a g t o ve r la nge c om p lex e v o or bere id ingstrajecte n me t bu r g e r s , o n ze ke r h e id bi j bur gers en wegge br uiker s over de ve iligheid , een ster ke be hoeft e bij jonge re e n oudere w egge br u iker s a an de t rad it i one le v erk eer sb orde n e n ve rke erste ke ns, vra ge n o ver v era nt w o orde l i jk hede n en a an s pra ke li j k he id i n gev a l va n o ngel u k ken , ko ste n va n i nr ich t in g e n o nde rh oud va n S hared Sp ace ge bi eden . Het o nt bre ke n va n g oede mec ha nis me ka n e r m ak ke l i jk t oe le ide n dat ondanks de mooie resultate n, de be trok k en s pe ler s ver v al le n i n de b eke nde, a ls ve i l ig e r va r e n kl a s s ie ke o nt we r p - e n in r ic h t i n g s pa t r onen . D e l ok a le s a m e n le v in g i s ni e t g e b a a t b ij e e n der ge li j ke on t w ik ke l i ng e n we m oet en da ar om o p z oe k na ar mec ha n is men om d ie teru gke er na ar o ude pa tr one n te vo or k ome n. I n t e g ra t i e a l s c o n s e rv er i n gs m i dd el ? We zie n d at mec ha n is me v o ora l i n ‘ in teg rat ie’. In teg rat ie k omt va n het w er k wo ord in teg rere n, het t ot een ge hee l m a ken. Het i s het tege no ve rges te lde v an i s ol ati e, af zond ere n va n de res t. Sh ared Space wordt op d it mome nt te vee l gea ssoc ieerd met ee n a anta l ve rkeersku nd ige maa tre ge len, met b o rden ( of het o nt bre ke n d aar va n) e n te we in ig met de fi l os o fi e e rac hter. I n v eel am bte l i jke o r g a n i s a t ie s i s S ha r e d S pa c e d a n o ok o nd e r g e br a cht bij ee n ver keer skund ige afdeling, hetgee n nog eens bijdraagt aan de versterking van de gedachte d at Shared Space alleen maar gaat over ver keer.

Op zich is er niet s fout met de p os it i o ne r i ng va n d e t a a k bi j d e a f d e l i ng v e r ke e r s kunde, mits dat n i e t le idt t o t i s o le r i ng v a n d e t a a k b in ne n d e ov e r ige a c t i v it e ite n v a n d e lo k a le o ve r hei d e n m i t s het niet le idt tot ee n situ at ie d at ande re org anisat ie onderde le n Shared Space niet me er als hun v era nt w o orde l i jk he id be sc ho u wen. W i j zi jn va n m en i ng d at ee n bete re in teg rat ie v an Shared Spac e met he t ge hee l van loka le t a ken e n ac t iv ite i ten, d oo r het meer u it her t do me in va n ver kee rs ku ndi ge n t e ha len , bete re g ara nt ie s b iedt v o or lev en sv at ba ar he id v a n het S hared S pace con ce pt. I nbedd i ng e n i nteg rat ie k an op ver sch i l len de m a n ie r e n p la a t s v i nde n: ¾

T oede l in g va n s pec if ie ke ta ke n op ver sc hi l le nde v ert ic al e amb te l i jke n i vea us le idt t ot ee n gemeenschappelijke verant woorde li jk heid . Nog te vaak zien we dat Shared Space zich b e p e r kt t ot a f d e l in g s n ive a u s .

¾

K i jk naar Shared Space als een manier van de nken e n pr obeer als ambte l ijke organisat ie los te komen van de gedachte van Shared Space a ls e e n s e t va n v e r ke e r s ku nd ig e e n r u imt e l i j ke m aatre ge len. Om d it te ver ster ke n is het we nse lijk ook andere be le idsafde l inge n te betre k ke n in Shared Space d i scussies e n bij Shared Space pr ojecte n. In Hare n is het Shared Space c o ncept nad rukkelijk ingebracht b i j de inv o er in g va n de WM O (Wet M aa tsc ha p pe l i jke Onde rs teu n in g, L aw on s oc ia l ser vic es), de wet d ie er voor moet zor gen da t d oo r vo ld oend e s oc ia le ve rb a nden e n soc i al e o nde rst eu nin g iede reen z o la ng mo ge l i jk ac t ie f k an pa rt ic ipe re n in d e sam e n le v in g. D e kw a l ite it v a n d e o pe nb a r e r u imt e e n d e i n r ich ti ng da ar va n w ordt ge zien a ls ee n be la ngr ij k e v oor w aarde v o or d e t ot sta nd ko mi n g va n s oc ia le ne twer ke n.

¾

D o or ver keer sk und i gen en a nder e orga n is at ie onderd e le n t i jd ig t e i nf or m e r e n o ve r e n t i j d i g te be tre k ken b i j g ro te bou w pr o jecte n e n her str uct ur in gs pr ogra mma’ s wo rdt de a mbt eli j k e b etr o k ken hei d ver gr oot e n ka n i n een vr oeg st adi um w orde n n aged ac ht ov er d e mee st w e nse l i jke in r ic ht in g van d e o pe nb a r e r u imt e .

¾

S h ared Sp ace i s v oor a l oo k ee n po l it ie k ver a n t w oo r d e l i jk he id . A ls d e l o kal e p ol i t ie k het Shared Space onvold oe nde steunt zal er onvoldoe nde leg it ima ti e zij n v o or co nt i nuer in g va n h et S hared Sp ace co nce pt. I n de gemee nte Ha ren hee ft het gemee nte be stuu r in h aar c o llege pr ogra mma opge nome n “ Het Shared Sp ace c o nce pt blijven we ge br uike n als een i n s t r u m e nt vo o r d e u it voer i ng v a n n ie u we ve rkeersmaatregelen wa ar dat mogelijk is”. H oe we l het c o ll ege z ic h b ep er kt t ot S h ared Sp ace a ls e en l oute r ver keer ku nd ig i ns trume nt i s he t op nem e n va n he t c o nce pt e e n d u id e l i j k p ol i t ie k s t a t e m e nt .

¾

Wa a r l ig t d e p o li t i e ke e in d v e r a nt w oor d e l i jkhe id, bij de we thouder van verkee r, bij de w e t ho u d e r va n r u imt e l i jk e ord e n in g , b i j d e we thouder die verantwoorde lijke is voor c ommu nica tie, ve ilig he id? Ju ist omdat Shared Space ve rsc h illende d ime nsie s heeft zal onderbrengin g va n Shared Space op bij een va kwe t h ou d e r n oo i t e e n o pt im a le s it u a t ie z i j n.

¾

Wa nneer S ha r e d S p a c e a l s e e n f i l osofie w or d t ben a d e r d za l bl i j ke n d a t het c o nce pt o ok o p a ndere beleidsterre ine n va n t oe pa ssing ka n z ijn, denk aan take n op het gebied va n wonen, w e l zi j n e n zo rg. B ou w pl a n nen vo or n i eu we w oon w i j ke n m oete n d aar om n i et al lee n wo rde n voor zie n van ee n Shared Space paragraaf ( wa ar in wo rdt aa nge ge ven o p w e lk e wi j ze h et Shared Space c o nce pt wordt toege past), de ze para gra af moe t Shared Space bovend ie n in v er ba nd bren ge n me t de b i jdra ge d ie het leve rt aa n de wel zi jn va n t oe k om st ige be w on ers .

¾

Succes van elk Shared Spac e pr oje ct is afhanke lijk van het proces, het over le g met be woner s e n d aar om van de c ommu nica tie ove r pr oject. De commu nica tiead v iseur hee ft v a a k d e m og e l i jk he id om va nu i t z ij n o f h a a r p os it ie i n d e o r g a n is a t ie e n in het pr o je c t verbande n te zie n tussen de voorgeste lde ver ke e r skund i ge e n r ui m t e l ij ke m aat r e ge len i n re l at ie t ot be w one rs we ns en en t ot an dere be la nge n (b v. v an l o ka le o nder neme rs). De c ommunicatiead v iseur zou er op moete n le tte n dat in d e c ommunicat ie naar burgers toe e n i n het gezame n li j k pr oces va n bur gerp ar tic i pa ti e n i et al lee n het be gr i p S ha red Sp ace volstre kt helder wordt gec ommuniceerd maar hij zou ook in de gaten moete n houden dat

a l le be la ng en v old oe nde m ee wo rden gew og en. Ee n g oed do ord acht c ommunicat ietraject k a n e rto e bi jdr age n da t Sh ared S pace w o rdt geacce pteerd als ee n c o ncept dat mee r is dan a l lee n m aar ee n set va n ver keer sku nd ige maa trege le n. S am e nv at t in g en co n c lu si es W e z i j n d it a r t ik e l b e g on ne n m e t d e s t e l l in g d a t ee n filosofisc he be nader ing van Shared Space een grot ere kans op succe s biedt d a n Shared Space louter be zien als ee n set van ve rkee rsmaatre ge len. V e r vo lg e n s h e b be n we het be g r i p S ha r e d S p a c e be sc hr e v e n va nu it e e n fi lo sofi sc h, vanuit e e n p r ocesm at ige e n te ns l otte v an ui t ee n ver kee rs ku nd ige i n va l sho e k e n we he bb en de be la ng ri j k ste s pe ler s i n het ve ld be sc hre ve n i n re l at ie to t accept at ie van Shared Space als conce pt. We he bbe n v er v ol ge ns aa nge ge ven da t ee n g eï s oleerde in bedd i ng va n S ha red Sp ace in de am bte l ij k e e n p o l it ie ke org an i sat ie he t gev aar va n d isc o nt i nu ïte it met zic h mee bre ng t en dat ju ist ee n integ rale benadering van Shared Space bijd raagt aan de leve ns vat b aarh e id va n het c o nce pt. Ten s l otte he b be n w e aa ngege ve n wa ar m oge l i jk hede n l ig gen v o or ee n mee r i nteg ra le be nader i ng. I n o nder sta and e m atr ix

P o l it ie k

A m b t e li j ke o r g a n i s a t ie

Burger s

Shared Space filos o fi e V a s t l e g g e n in c o ll ege pr ogra mma’ s a l s ee n m an ie r v a n wer ke n D o or vert alen naa r de a m bt e l i j ke or g a ni s a t ie e n i n wer kp r o g r a m m a ’ s va n a l le a f d e l i ng e n Z org voor ee n goede c ommunicatie naar burgers, organiseer v o or l ic ht i ngs a vo nde n o ver h et c o nce pt S h Sp

Sha red Sp a c e p r o c es M oe t z ich u it sp re ken voo r v r oeg t i jd ig e b e t r o k ken he i d bu r ge r s, ope n planpr oc e s V as tl egge n va n c ommu n ica tie pr ot oco l le n, v era nt w o ordi n g af legg en o v er het ge vo erd pr oce s Z oude n ee n S h Sp p l atf orm m oete n i ns te l le n vo or c on t in ue d iscu ss ie o ver l o k a le pr oj ecte n

Shared Space verk eersmaatregelen

Schrijf een hoofdstuk S h Sp in he t h a ndb oe k i n r ich ti ng op en b are r ui mte Bet re k burger s bij te n eme n m aatre ge len, informee r ze over e ffecte n v an m aat rege le n e n o ver de be per kte m og e l i j khed e n va n ver keer smaatr ege le n

Bijlage 3

Interreg 4A: Shared Space Crossing The Border

revisie 1

Shared Space Crossing The Border (NL)

pagina 1 van 2

Shared Space Crossing The Border (NL) Written by Alex Hollemans

General aim of the Project

z

herinrichting openbare (verkeers)ruimte, ook bij andere thema's als water en groen/recreatie

z

innovatieve ("Shared Space") aanpak bij opstellen plannen

z

gezamenlijke aanpak herinrichting (verkeers)ruimte binnen kernen steden/dorpen

z

Shared Space filosofie: naast veiligheid ook aandacht voor ruimtelijke kwaliteit, recreatief medegebruik, samenwerking ondernemers/bevolking en anderen

z

Nieuw thema’s/clusters: water, groenvoorzieningen, recreatie en toerisme, openbaar vervoer (incl. stationsgebieden)

z

Individuele (lokale/regionale) uitvoeringsplannen afgeleid van gezamenlijke plannen, enkele pilots op terreinen waar nog geen ervaring is opgedaan met Shared Space

z

Vervolg: uitvoeringsprojecten waarbij mogelijk opnieuw een beroep op EU fondsen (Doelstelling 2?) wordt gedaan

Status Specific objectives

Expected results (either quantifiable or tangible)

Ontwikkelingsplannen/herinrichtingsplannen t.a.v. openbare (verkeers) ruimte, water, groen en andere deelterreinen met hiervan afgeleide uitvoeringsplannen, zowel gezamenlijk als per gemeente/regio; enkele pilots

Estimated total cost (€, if known)

10 -15 M € (ca. € 200-300.000 per partner)

Estimated total ERDF sought (€, if known)

4 -7 M €, daarnaast wordt tot 30% cofinanciering via het Min. EZ (en/of andere nationale ministeries) aangevraagd.

Possible fund program(s) and priority (ies)

INTERREG IVA NL-D, majeure projecten, thema duurzame regionale ontwikkeling. Follow-up (uitvoering: Doelstelling 2, plattelandsfonds (EU) e.a. nationale programma's. Mogelijk ook: IVA NL-B, IVA Maritiem (NL-B-UK-F)

Partners involved at this stage (please indicate if they have experience of INTERREG funded Projects and which Projects)

Emmen, mogelijk buurgemeenten Groningen/Drenthe Belangstelling: tot dusver bij ca. 15 grensgemeenten in de andere betrokken provincies (NO Friesland, Overijssel, Gelderland, N-Brabant (NO) en Noord/Midden Limburg. Duitsland: ca. 15 gemeenten in Niedersachsen en ca. 5 in Nordrhein-Westfalen.

Further partners requested (country, activity sector, expertise etc.)

Nog ca. 10-15 gemeenten in NL grensgebied, en ca. 5-10 in Duitsland (m.n. NordrheinWestfalen). Een gemeente kan ook als model of initiatiefnemer voor een regio of Kreis meedoen, om het totaal aantal partners te verhogen en het "majeure" belang zeker te stellen. Voorkeur voor gemeenten waar herinrichtingsplannen en/of plannen voor vernieuwing straten, riolering etc. bestaan en hiervoor ook geldmiddelen zijn gereserveerd.

How are the partners going to jointly benefit from this transnational cooperation project?

Gezamenlijke strategie voor herinrichten van de openbare ruimte, met duidelijk perspectief voor eigen plannen per gemeente of/regio. Gemeente moet een duidelijke vraag en/of ambitie op dit gebied hebben en bij voorkeur ook ervaring hebben op dit terrein of aanverwante zaken (bijv. PPP bij herinrichtingsplannen e.d.) en krijgt steun bij de verwezenlijking van deze plannen.

Emmen was al (samen met o.a. Smallingerland, Haren/NL en Bohmte/D) partner in het INTERREG IIIB project Shared Space, waaruit dit project is voorgekomen).

http://www.europawerkstatt.eu/projects-in-development/ssctb?tmpl=component&print... 17-9-2008

Shared Space Crossing The Border (NL)

Organisation which will be leading the project (Lead Partner)

Gemeente Emmen

Contact Lead Partner

Wobbe Katoen, projectleider Emmen Revisited

Contact person Europa Werkstatt

Wietse Hermanns

Website

www.europawerkstatt.eu www.shared-space.org (voor lopende project)

Project period

2008/9-2011/2012

Additional information

pagina 2 van 2

z

Naast de inhoudelijke deelname zal mogelijk voor de projectontwikkeling een kleine bijdrage van elke deelnemer worden gevraagd. Een veelvoud van dit bedrag komt bij goedkeuring weer terug aan de partners via het project zelf en (later) via de evt. aanvullende bijdrage uitvoering

z

Bij de deelname is het van belang dat de betrokken gemeente voor dit project en het vervolg (uitvoering) middelen en ambities heeft, ook politiek draagvlak!

http://www.europawerkstatt.eu/projects-in-development/ssctb?tmpl=component&print... 17-9-2008

INTERREG IV A Deutschland-Nederland 2007 – 2013

De Europese Commissie start met INTERREG IVA een vierde subsidieperiode (2007-2013) voor grensoverschrijdende samenwerking. Gebaseerd op de Efro-verordening 1083/2006 vormt het gemeenschappelijke operationele programma daarbij de grondslag voor de ontwikkeling van het Nederlands/Duitse grensgebied naar een geïntegreerde Europese grensregio. 03-12-2007: Goedkeuring van het Programma Territorialcoorperation

2007 – 2013

Programmagebied

Basisgedachte van de EU

vier Nederlands-Duitse grensregio:

Interreg IVA Versterking van de grensoverschrijdende samenwerking door gemeenschappelijke lokale en regionale initiatieven. Nationale en regionale strategieën zijn leidend voor het programma.

- Ems/Dollard Regio - EUREGIO - Euregio Rhein-Waal - Euregio rhein-maas-noord

Dat betekent: Duurzame regionale ontwikkeling, met name gericht op de Lissabon- en Göteborgdoelstellingen van de EU, beleids strategieën van de lidstaten en de regio‘s

Interreg IIIA diverse onderwerpen :

Interreg IVA Focus op Lissabon und Götheborg

• • • • • • • •

• Economie en Innovatie • Duurzame regionale ontwikkeling • Integratie en maatschappij

Ruimtelijke ordening Mobiliteit Economie/Technologie Tourisme Milieu/Natuur Landbouw Sociale Netwerke Kultuur/Opleiding

Prioritäten und Aktiongebiete des Programms Zentral stehen in der Zukunft die Entwicklungen des gesamten NiederländischDeutschen Grenzgebietes 1) Wirtschaft, Technologie und Innovation

2) Nachhaltige regionale Entwicklung

3) Integration und Gesellschaft

a)

Förderung des Technologie und WissensTransfers zwischen Forschungseinrichtungen und der Wirtschaft

a)

Förderung erneuerbarer a) Energien sowie der Entwicklung energiesparender Technologien

Förderung grenzübergreifenden Gesundheitswesens und Verbraucherschutzes

b)

Förderung wirtschaftlicher Netzwerke sowie der grenzübergreifenden Zusammenarbeit von Unternehmen

b)

Förderung grenzübergreifender Entwicklung infrastruktureller Angebote

b)

Förderung grenzübergreifenden Arbeitsmarktes / Grenzpendler

c)

Förderung der Qualifizierung zur Verbesserung des innovativen Potentials der Unternehmen

c)

Förderung grenzübergreifenden Natur- und Landschaftsschutzes sowie des Umweltschutzes

c)

Förderung der Integration insbesondere durch Bildung und Kultur

d)

Förderung der grenzübergreifenden Zusammenarbeit im Aufgabengebiet der Inneren Sicherheit

4) Programmmanagement

Ziel: Entwicklung des Programmgebietes zu einer integrierten Europäischen Grenzregion

Subsidie-aandachtspunkt Economie, Technologie, Innovatie

Verdeling van de EU-middelen over de thema‘s

Doel •

N-NL onderzoekscluster

•

Technologietransfer tussen kennisinstellingen en MKB

Doelgroepen •

Unternehmen

•

Universiteiten, Hogescholen

•

Technologie- und startercenter

•

Ontwikkelingsmaatschapijen, Wirtschaftsförderer, Kamers

1) Economie, technologie en innovatie: 58% 2) Duurzame regionale ontwikkeling:

18%.

3) Integratie en maatschappij:

18%

4) Technische bijstand:

6%

Subsidie-aandachtspunt Netwerke, MKB-steun Doel • Verbeterung der Innovationsfähigkeit • Grenzüberschreitende Clusterbildung Doelgroep: Branches • Mechatronics • Gezondheid en Economie • Informatie- en Communicatietechnologie • Energie • Agrobusines, Food • Tourisme

Subsidie- aandachtspunt kwalificatie Doel • Vakkennis van de medewerkers versterken Doelgroep • MKBs • Aanbieder van kwalificeringsmmatregelen resp. kenniscentra • Innovatie- en Startercenters

Project financiering INTERREG-Projecten verschillen van andere subsidieprogrammas vooral door de grensoverschrijdend karakter. In Nederlands-Duitse Projecten werkt men samen op vier niveaus: →inhoudelijk →organisatorisch →personeel →financieel en communicatief en procesmatig

Europese Subsidie:

138 Mio EUR; max. 50% uit INTERREG 4A

Andere middelen: publiek en privaat

155 Mio EUR; min. 50% nationaal, regionaal,

EU-subsidie: Max. 30 % nationale co-financiering door Min. EZ van NRW en Ministerie EZ (NL) en/of Provincies Min. 20 % eigen bijdrage van de projectpartners of provincies (regionale financiering) Subsidiabel: alle kosten na indiening van de aanvraag Kosten worden voorgefinancieerd; In tegenstelling tot INTERREG III A kunnen privaatrechtelijke bedrijven makkelijker aan projecten deelnemen

Majeure projecten

Projectfinanciering in INTERREG IV A

35% van het programmabudget • Max. 50 % EU-subsidie • Max. 30 % nationale co-financiering door Min. EZ van NRW en Ministerie EZ (NL) en/of Provincies • Min. 20 % eigen bijdrage van de projectpartners of provincies (regionale financiering) • Subsidiabel: alle kosten na indiening van de aanvraag

Criteria: •

mp strekken zich in beginsel uit over een groot deel van het programmagebied.

•

passende financiële betrokkenheid door het bedrijfsleven, met name ook van de aanvrager en de partners.

•

de ruimtelijke omvang en de hoge kwaliteit van de majeure projecten komen ook in het kostenvolume tot uiting.

•

mp worden in meerdere begrotingsjaren gerealiseerd en zijn gefaseerd en bewezen duurzaam.

•

mp hebben een duidelijke inbreng en commitment van beide zijden.

• Kosten worden voorgefinancierd In tegenstelling tot INTERREG III A kunnen privaatrechtelijke bedrijven makkelijker aan projecten deelnemen

Majeure projecten Procedure: ca. 30 weken: 1. Projectidee of concept • •

Vraag: Majeur of niet? Na overleg met interregpartners advies van MMP (7 provincies, BezR, RV; 3 ministeries 4 Euregios)

2. Aanvraag: • • •

Cofinanciering regelen technisch overleg over aanvraag met Interegpartners; Juridische en financiele toetsing door Euregios en GIS

3. Beschluitvorming in het Comité van Toezicht (niet in de stuurgroepen INTERREG IV A)

Shared Space Crossing the Border Neue Konzepte für nachhaltige Stadtund Raumentwicklung

1. Sachstand zum Projekt: Themen, Partner, Ideen, Einzelfragen 2. Sonstiges: allgemeine Fragen, Zeitplan, Hausaufgaben

Wege zu einem (majeuren) Projekt im Rahmen des INTERREG IV A Programms an der Deutsch-Niederländischen Grenze

sheet 1

SHSPCtB IVA

sheet 2

Sachstand:Projektansatz Aufbauend auf die Erfahrungen des INTERREG IIIB Projektes (Nordseegebiet) Shared Space: Verbesserung der räumlichen Qualität in Innenstädten, Dörfern, lándlichen Raum, Förderung der Verkehrssicherheit, Gemeinsame Konzepte für Raumentwicklung auch in anderen themenbereichen (Wasser, Erholungsräumen, Wiederbelebung von Stadtvierteln usw.) Einige Pilots in Bereichen wo mit Shared Space bisher noch keine Erfahrungen gemacht wurden.

sheet 3

SHSPCtB IVA

Prioritäten/2 Priorität 2: Stärkung einer nachhaltigen regionalen Entwicklung zur Verbesserung der Lebensqualität in der Grenzregion, auch als wesentliche Voraussetzung für wirtschaftliches Wachstum (nachhaltige Regionalentwicklung) Spezielle Ziele: Förderung von erneuerbaren Energien und die Entwiclung energieeinsparender Technologien Förderung der grenzüberschreitender Entwicklung des infrastrukturellen Angebots (Verkehr, Versorgung, Kommunikation) Förderung des grenzüberschreitenden Natur-, Umwelt- und Landschaftsschutzes sheet 4

Aus der April Tagung Hausaufgaben der (möglichen) Partnern Partnerschaft: Wie passt das Thema des Projekts innerhalb der lokalen/regionalen Themen im Bereich “räumliche Qualität”? Grenzüberschreitender Ansatz: Gibt es besondere Themen oder Einzelprojekte in der Gemeinde/Region die für andere Partnern interessant sein können? Budget: Sind Mittel für die Erstellung von Plänen und (später) für Nachfolgeprojekte vorhanden um die Beteiligung an das Projekt gerecht zu werden?

sheet 5

SHSPCtB IVA

SHSPCtB IVA

SHSPCtB IVA

Inhalt/Themen Bei der Realisierung des Projekts geht es insbesondere um Ausarbeitung von lokalen und regionalen Plänen im genannten

Themenbereich Bildung von regionalen und/oder thematischen “Cluster” der

Partnern, insbesondere zu den abgestimmten Themenbereichen (Verkehr/ÖPNV, Neustruktruierung von Stadtvierteln/Innenstädten, Lebensqualität im ländlichen Raum, Wasser, Luftqualität, Grünanlagen/Erholungsflächen usw.) Bei der Partnerschaft ist auch eine Möglichkeit um insbesondere regionale Pläne und Partnerschaften einzubauen: Kreise, Provinzen und oder Regionalverbände/Regios bekommen dann eine Vorreiterrolle bei der Ausarbeitung eines Konzeptes oder Teilprojektes. sheet 6

SHSPCtB IVA

1

Themen 1. 2.

1. Neugestaltung des Verkehrsraums

Neugestaltung des Verkehrsraums (ÖPNV, Luftqualität,…) Neugestaltung älterer Stadtviertel, Ortskerne

Mögliche Themenbereiche:

Mittagspause

- Bahnhofsgelände, ÖPNV-Flächen und -Erschliessung

-Traditionelles “Shared Space”: Neugestaltung Verkehrswege, Plätze - “Bauen mit Feinstaub”: welche Verkehrsbelastung ist erlaubt und

3. 4. 5.

zumutbar bei Neubau/ Umgestaltung von Wohngebieten, usw.?

Grünanlagen und Erholung Wasser Sonstiges

sheet 7

- alternative Erschliessung und Revitalisierung von Industrieflächen und

Häfen, Wasseranbindung/ÖPNV usw.

sheet 8

SHSPCtB IVA


SHSPCtB IVA


Projektideen/Factsheets:

Weitere Projektideen/Factsheets:

- Renkum, Benedendorpsweg (neue Beleuchtung “Naturnah”);

- Zevenaar: unterirdisches Parkhaus Masiusplein, wieder sichtbar

Raadhuisplein (besondere Boden/Grundwasser Beschaffenheit) - Salzbergen, u.a. Bahnhofsplatz, ÖPNV-Flächen und -Erschliessung - Thuine, Neugestaltung Klosterstrasse - Spelle: Neugestaltung Dorfstrassen, Plätze; “Zentrum” schaffen - Neuharlingersiel: Neueinrichtung Landesstrasse 6; Einrichtung passend zum “Nordseeheilbad” - Papenburg: Bahnhofsumgebung und Hafengebiet, ÖV Erschließung - Bad Bentheim: Gildehauser Strasse (Neugestaltung, Abstimmung auf Kurbetrieb und Abstimmung mit Oldenzaal/NL); Dorferneuerungsplan Gildehaus (auch Thema 2?) sheet 9

Machen historischer Bauten - Emsbüren: Neugestaltung Ludgeristrasse - Haselünne: Bahnhofstrasse/Ladestrasse (u.a. ÖPNV) - De Wolden: Verkehrsentwicklungsplan einer ländlichen Gemeinde

Auch (Schwerpunkt?) Thema 2: - Freren: Gesamtkonzept Stadtentwicklung - Haren: Meerweg/Raadhuisplein - Bohmte: Thilingstraße - Zevenaar: Umgebung Schaapsdrift sheet 10

SHSPCtB IVA

2. Neugestaltung älterer (Stadt)Viertel Grossflächige Umgestaltung von Ortskernen, Stadtteilen einschl. Verkehrsflächen und andere öffentliche Gebiete

Mögliche Themenbereiche: - Neue Konzepte für öffentliche Flächen und bessere Einbindung von

(neue) Funktionen und Einrichtungen (Integration) - Welche Einrichtungen wo? Bessere Abstimmung auf Zielgruppen - Gemeinsame Ansätze für Renovierungskonzepte von Wohn- und

Geschäftsgebieten - Integrierte Konzepte: auch Verkehr/ÖPNV, Grünflächen/Erholung

Wasser usw.

sheet 11

SHSPCtB IVA

SHSPCtB IVA

2. Neugestaltung älterer (Stadt)Viertel Projektideen/Factsheets: -

Freren, Gesamtkonzept Stadtentwicklung, neue Funktionen und öffentlichen Einrichtungen, Bürgerbeteiligung (teils Thema 1?) - Lingen, Neuentwicklung Zentrum Laxten (teils Thema 1?) - Bohmte, Thilingstrasse; Eingangsbereich Schule - Hardenberg, Zentrumplan Dedemsvaart (teils Thema 1 und 3, 4?) - Zevenaar: umgebung Schaapsdrift, Neugestaltung Eingangsbereich und öffentliche Räume in Stadtteil aus 60er/70er Jahren - Emmen: “Der öffentliche Raum von und mit den Bewohnern gestalten lassen” (auch Thema 3, 5?; integriert?) - Achtkarspelen; Centrumplan Buitenpost (auch Thema 1?)

sheet 12

SHSPCtB IVA

2

2. Neugestaltung älterer (Stadt)Viertel

3. Grünflächen und Erholung Grünflächen, Erholungsgebiete und Außenbereiche der Städte und Dörfer, einschl. Erschließung

Weitere Projektideen/Factsheets: Auch (Schwerpunkt?)Thema 1: - Thuine: Klosterstrasse - Haren: Raadhuisplein

Mögliche Themenbereiche: - Naturnahe Stadtparks, Erholungsräume und Randzonen - (Mit)Benützung von Erholungsgebieten durch spezielle Zielgruppen

(Einwanderer, ältere/jüngere Mitbürger, sonstige Gruppen); dadurch beitragen zur besseren Beteiligung (Integration) - Neue Konzepte für Verwaltung und Erhaltung dieser Gebiete (Bürgerbeteiligung/Initiative, Beiträge/Leistungen der Privatwirtschaft) - Bessere Eingliederung und Verbindung mit bebauten (Wohn-) Flächen

sheet 13

sheet 14

SHSPCtB IVA

3. Grünflächen und Erholung Projektideen/Factsheets:

SHSPCtB IVA

3. Grünflächen und Erholung Weitere Projektideen/Factsheets:

-

Hardenberg, Vechtpark, Verbindungszone + Erholung + Veranstaltung + naturnahe Uferzone; Teile vom Projekt Dedemsvaart (Promenade) - Lingen, Uferpark Dortmund-Emskanal als Verbindung Zentrum mit Stadtteil Reuschberge (teils Thema 4?) - Jemgum, Radwegenetz, Freizeiteinrichtungen und Erhaltung des kulturellen Erbes (Fischkutter, Mühlen) (teils Thema 1 und 3, 4?) - Emsbüren: Anlage eines Bürgerparks als Verbindung 2er Ortsteile - Streekraad Oost Groningen: “Terra Mater”, neue Konzepte für Nutzung von unterirdischen Salzkuppeln (Erholung, usw.) - Haselünne: “Holt”, Schaffung/Erweiterung eines Parks/Biotops am Stadtrand sheet 15

Auch (Schwerpunkt?) andere Themen: - Meppen: Gewässerlandschaft Meppen (Thema 4) - Haren: Meerweg/Paterswoldse Meer, Zugang/Anblick (Thema 1?)

sheet 16

SHSPCtB IVA

4. Wasser Umfasst alle Wasseraspekte: Qualität/Quantität, Transport, Verwaltung, Landschaftsgestaltung, Renaturierung usw.

4. Wasser Projektideen/Factsheets: -

Meppen: Gewässerlandschaft Meppen

- Heerlen: Wieder sichtbar machen und landschaftlich einbetten von

Mögliche Themenbereiche:

Bachläufen, innovative Planung der Wasserläufe/Gebiete (Stromg.)

- “Klima-Proof” machen der Gewässer - Wasser in und um die Stadt/Stadtteil (Dorf) nützen: für

- Renkum, Duisburg, Nijmegen u.A.: gemeinsames Projekt?

Erholungszwecke, “funktional”, räumlich/qualitativ - Natürliches Wasser: wieder sichtbar machen und/oder Renaturierung

von Gewässer - Trennen der Wasserströme: Abtrennen der Abwasser bzw. Regenabflüsse

sheet 17

SHSPCtB IVA

SHSPCtB IVA

Auch andere Themen: - Lingen, Uferpark Dortmund-Emskanal (Thema 3) - Hardenberg: Vechtpark (Thema 3)

sheet 18

SHSPCtB IVA

3

5. Sonstige Dinxperlo, Heelweg

Mögliche Themenbereiche, Ideen: -

5. Sonstige Overdinkel

Baarle-Nassau

Integrative Konzepte mit mehreren Themen aus 1-4

- Hardenberg: fachlich orienter Sprachkurs D-NL für Mitarbeiter (bereits

vorgesehen, auszuweiten auf “Shared Space”) - “Shared Space” an der Grenze (Grenzübergänge, ehemalige

Zollflächen, innerortlicher Grenzverlauf) - Auswahl von wünschenswerten “Shared Space” Projekten durch

Bürger, Unternehmen usw. Bürgerbeteiligung bei Verkehrssicherheit (Zevenaar, Rheden)

sheet 19

SHSPCtB IVA

sheet 20

Grenzüberschreitende Wirkung

Allgemeine Fragen: übergeordnete Ziele

Ziel: Das INTERREG IVA Programma Deutschland-Niederlande zielt auf die Stärkung der Regionalentwicklung in gesamte Grenzraum, unter einbeziehung aller bedeutenden Faktoren, wie Wirtschaft, Ökologie, und Soziales, sowie unter Berücksichtigung der spezifischen Merkmale des Fördergebiets (Grenzraum), der Zielsetzungen der Europäischen Union (insbesondere Lissabon, Göteborg), der nationalen Zielsetzungen und der Erfahrungen aus den vergangen Förderperioden.

sheet 21

SHSPCtB IVA

INTERREG IVA fördert die grenzüberschreitende Entwicklung und Zusammenarbeit auf Programmund Projektebene zwischen Behörden, Wirtschaft, Institutionen, und Private (Interessensverbände), Insbesondere das Zustandekommen von gemeinsamen Strategien und Massnahmen.

sheet 22

Grenzüberschreitende Wirkung / 2

Ein grenzüberschreitendes Projekt zeichnet sich insbesondere aus durch Zusammenarbeit und gemeinsame Trägerschaft in 4 Bereichen: 1. Sowohl inhaltlich 2. als organisatorisch 3. personell 4. und finanziell

sheet 23

SHSPCtB IVA


Dies bedeutet u.A.

SHSPCtB IVA

SHSPCtB IVA

Das Thema muss ein tatsächlich grenzüberschreitendes Thema beiderseits der Grenze in ähnlicher Weise ansprechen (inhaltlich) Beiderseits der Grenze sind Organisationen in etwa mit ähnlicher Intensität (Einsatz von Mitteln Personal, usw – organisatorisch und personell), Auch die finanzielle Beteiligung beiderseits der Grenze ist ausgeglichen (finanziell).

sheet 24

SHSPCtB IVA

4

Majeure Projekte


Grenzüberschreitende Wirkung bedeutet auch: Nachhaltige Wirkung, das Projekt beinhaltet entweder ein Ansatz oder eine Investition die auch nach Abschluss der Projekts wirksam oder erhalten bleibt und/oder zu Nachfolgeprojekte führt. Die Wirkung geht über lokale Einzelmassnahmen hinaus; Die Zusammenarbeit führt zu einen Mehrwert der über die der Einzelmassnahmen hinaus geht. sheet 25

SHSPCtB IVA

Ein majeures Projekt hat über die zuvor genannte grenzüberschreitende Wirkung hinaus: eine Bedeutung für ein Grossteil des Fördergebiets die Wirtschaft (und Wissensinstutionen) nimmt eine der (gesellschaftlichen) Bedeutung entsprechendes Anteil an das Projekt Der Projektumfang (finanzieller Rahmen) entspricht der Grösse/ Fläche und Qualität die bei ein solches Projekt vorgegeben ist.

sheet 26

SHSPCtB IVA

Partnerschaft Besonders bei majeuren Projekten soll die Partnerschaft nicht nur grenzüberschreitend aber auch horizontal und vertikal möglichst ausgeglichen sein, z.B.: Î beiderseits der Grenze sowohl (eine vergleichbare Anzahl von) lokalen und regionalen Gebietskörperschaften betreffen, Î auch die wirtschaftliche Beteiligung soll möglichst ausgeglichen sein ÎBegleitung durch Wissenseinrichtungen (Uni, FH, usw.) beiderseits der Grenze Îmindestens 20 Partnern sowohl auf Deutscher als auf niederländischer Seite sheet 27

SHSPCtB IVA

In Richtung Antragsstellung Hausaufgaben der Partnern Partnerschaft: Kann die Nachbargemeinde und/oder Kreis, Region/Provinz in das Projekt involviert werden? Was bedeutet das für das vorgesehene lokale/regionale Projekt (anderes Projekt, Priorisierung usw.) (Weitere) Priorisierung über den Grenzüberschreitenden Ansatz: Gibt es besondere Themen oder (weitere) Einzelprojekte in der Gemeinde/Region die für andere Partnern interessant sein können? Budget: Sind Mittel für die Erstellung von Plänen und (später) für Nachfolgeprojekte vorhanden um die Beteiligung an das Projekt gerecht zu werden? Können die Mittel für Ausarbeitung kurzfristig geleistet werden?

sheet 28

In Richtung Antragsstellung

SHSPCtB IVA

Zeitplan

Frage(n) zum Budget Wofür Mittel Einsetzen: Konzepte und Planungen auf lokaler oder regionaler Ebene, die einen Mehrwert (und deshalb entsprechende Mehrkosten) wegen (Umsetzung der) Shared Space Ziele aufweisen. Darüber hinaus kann eine Pilotmaßnahme (investition) realisiert ist, wenn diese für alle Partner einen Mehrwert hat (1-2 Pilots/Thema).

26. Juni: Juli/August: August/September: September/Oktober:

Größenordnung des Projekts insgesamt Hängt vom Inhalt ab! Ein Majeures Projekt kann auch kleiner als 5M€ ausfallen (aber auch mehr als 10M€)

Partnermeeting Festlegung der vorhanden Partnerschaft Finden zusätzlicher Partner Erster Konzept erstellt, Abstimmung in weitere Partnermeetings, mit Euregios, Ministerien u.a.

Oktober/November:

2. Konzept Antrag liegt vor, Abrundung Abstimmung des (2.) Konzepts mit den Partnern Endkonzept, Antragstellung Formelle Einreichung, Beurteilung des Projekts Möglicher Projektanfang?

Eigenmittel: EU: bis zu 50%, National (zusätzlich) möglich, aber nie mehr als 30% Rest: regionale bzw. Eigenmittel. Umgekehrt, wenn eine Maßnahme bereits budgettiert ist können diese Eigenmittel zumindest Teilweise in das Gesamtprojekt als Kofinanzierung einfließen… sheet 29

SHSPCtB IVA

Dezember 2008 Anfang 2009 Ab Frühjahr 2009

sheet 30

SHSPCtB IVA

5

[email protected] 0(031) 20 785 3150 [email protected] 0(031) 26 379 3872

sheet 31

SHSPCtB IVA

6

Jengum

Holland

Haren

Papenburg

Oostellingwerf Assen Emmen De Wolden

Haselünne Meppen Lingen

Germany

Emsburen Spelle

Hardenberg

Salzbergen

Renkum

Freren Thuine Bentheim Heerlen

Bohmte

1

www.grontmij.com

Shared Space Haren. Evaluatie en integratie

Recommend Documents