pag 1
Sergio Ramirez regisseur ‘Distancia’.
pag 2
pag 3
INHOUD Samenvatting 7
I Algemeen 12 I.I Bezoekers 12 I.II Doelgroepen en bereik 13 I.III Klimaat neutraal / MVO) 13 I.IV Netwerkfunctie 14 I.V Samenwerkingsverbanden 14 II Festivalprogramma 17 II.I Filmprogramma 17 II.II Jury & prijzen 18 II.III Gasten 20 II.IV Opening & slot 22 III Verdieping en achtergrond 24 III.I FilmExtra’s 24 III.II Masterclasses 24 IV Educatie 28 IV.I Schoolvoorstellingen 28 IV.II Kinderfilmprogramma Lowiekes Filmfiesta 28 IV.III Jongerenjury 29
pag 4
V Openlucht & On tour programma V.I Filmvoorstellingen in de openlucht V.II On Tour: Retrospectief Pablo Trapero
32 32 32
VI Communicatie & Marketing 36 VI.I Communicatiedoel 36 VI.II Communicatietargets 36 VI.III Positionering van het LAFF 36 VI.IV Concurrentie 37 VI.V Doelgroepen 37 VI.VI Customer insight 37 VI.VIII Communicatiemiddelen 38 VII Organisatie en locatie 42 VII.I Stichting Latin American Film Festival 42 VIII.II Organisatie Latin American Film Festival 46 VIII.II Organisatie 46 Bijlagen 51 Bijlage 1 Resultaten Publieksonderzoek 53 Bijlage 2 Media overzicht 59 Bijlage 3 Overzicht samenwerkingspartners 61 Bijlage 4 Filmtitellijst 63 Bijlage 5 Juryrapport 66 Bijlage 6 Juryrapport Jongerenjury 67
pag 5
pag 6
Samenvatting Het Latin American Film Festival (LAFF)
Financiële situatie
Het LAFF presenteert jaarlijks de beste en meest opmerkelijke films uit en over Latijns-Amerika. Tijdens de editie van 2011 zijn 64 films vertoond (regulier programma, FilmExtra, schoolvoorstellingen en openluchtvoorstellingen). In 2011 zijn 23 internationale gasten uitgenodigd om naar Utrecht te komen (exclusief juryleden en gastsprekers). Naast de filmvertoningen waren er dagelijks FilmExtra’s, live muziek, dansoptredens en drie openluchtvoorstellingen op het Ledig Erf.
De organisatie is zeer tevreden dat het ook dit jaar weer gelukt is om voldoende financiering voor het project te generen in de vorm van subsidiëring, sponsoring, eigen inkomsten en andere bijdragen.
Doelstellingen LAFF
In de financiële rapportage is de verhouding tussen sponsorinkomsten, subsidie-inkomsten, bijdragen derden en eigen inkomsten terug te zien. De verhoudingen liggen als volgt: 23,4 % sponsorinkomsten, 58,7 % subsidiegelden, 15 % eigen inkomsten en 2,9% andere bijdragen.
Het Nederlandse publiek bekend maken met de Latijns-Amerikaanse cinema, Bewustwording creëren bij een breed publiek aangaande maatschappelijke en culturele ontwikkelingen in Latijns-Amerika, Latijns-Amerikaanse filmmakers de kans geven hun films in Nederland te vertonen en het stimuleren van de uitbreng/aankoop van deze films, Het stimuleren en ondersteunen van de filmproductie in Latijns-Amerika door specifieke programma’s te ontwikkelen, Het creëren van een ontmoetingsplek voor (LatijnsAmerikaanse) filmmakers, filmliefhebbers, filmprofessionals en Latijns-Amerika geïnteresseerden.
pag 7
Festivallocatie Louis Hartlooper Complex
pag 8
pag 9
Algemeen I.I Bezoekers Het totaal aantal bezoekers in 2011 is 13.500. Hiervan hebben 12.000 bezoekers het festival in Utrecht bezocht. De overige 1.500 zijn bereikt via het On Tour programma. De vroege zomerse temperaturen in mei zorgden voor goede Latijns-Amerikaanse sferen in en rondom het Louis Hartlooper Complex. Door deze temperaturen waren er iets minder betalende filmbezoekers op dan van te voren verwacht. De tot nog toe constante groei van 20% (15.000) is dan ook niet behaald. In onderstaand schema een overzicht van de bezoekersaantallen per onderdeel. Aantal bezoekers 2005-2011 gespecificeerd per onderdeel Onderdeel
LAFF
LAFF
LAFF
LAFF
LAFF
LAFF
LAFF
2005
2006
2007
2008*
2009
2010**
2011***
Filmprogramma
4.200
5.518
5.917
4.806
6.179
8.000
6.025
Lezingen/debatten/
184
173
163
163
188
451
1.300
290
380
428
428
490
1.500
1.500
FilmExtra’s On Tour Educatievoorstellingen
80
140
140
389
970
115
Masterclasses
80
196
178
178
182
238
200
LaFFiesta
560
254
547
547
544
450
450
160
160
220
140
Talkshows Openlucht Ledig Erf Special events (bandjes, dj’s, sfeer,
800
600
2.000
500
1.000
1.000
1.500
2.000
1.700
2.000
5.814
7.601
8.533
9.119
12.498
13.650
13.590
terras etc) Totaal
pag 12
* in 2008 liep het aantal bezoekers voor het filmprogramma terug vanwege het buitengewone mooie weer gedurende het festival. ** Gezien het minder mooie weer in 2010 hebben met name de buitenactiviteiten minder bezoekers getrokken dan gehoopt/verwacht. Met name de nieuwe opzet van de talkshows (buiten) leed hieronder evenals de openluchtvoorstellingen. Hier tegenover stond het uitzonderlijk hoge bezoekersaantal in het Louis Hartlooper Complex. *** Het aantal bezoekers in 2011 is gelijk gebleven aan het jaar ervoor. Dit is te verklaren door het buitengewoon mooie weer gedurende het festival en doordat het festival een dag korter was dan het voorgaande jaar.
het publiek jong is (20-35 jaar), hoogopgeleid, filmliefhebber, Latijns-Amerika geïnteresseerd en woonachtig in Utrecht. Zie ook bijlage 1 voor het publieksonderzoek van het LAFF 2011. Het LAFF streeft, met behoud van het intieme karakter (de sfeer wordt in het publieksonderzoek nog altijd hoog aangeprezen), naar een festival met een landelijke uitstraling. Het LAFF On Tour programma na afloop van de festivalweek en de programmabijlage in de filmkrant hebben aanzienlijk bijgedragen aan de landelijke exposure. Zie ook bijlage 2 voor het complete mediaoverzicht.
Uit bovenstaand schema valt te concluderen dat het bezoekersaantal van het festival nog steeds stijgende is. De kleine daling in de bezoekersaantallen van het filmprogramma (binnen) is te verklaren door het mooie weer en doordat het festival een dag korter was dan in 2010. Er is een duidelijke stijging te zien in de verdiepingsprogramma’s in de vorm van lezingen, debatten, masterslasses en de FilmExtra’s en het On Tour programma. Kijk in hoofdstuk IV voor een reflectie op het educatieprogramma.
I.II
Doelgroepen en bereik
Het LAFF heeft in relatief korte tijd een bijzondere plek verworven in het Nederlandse filmfestivalcircuit. Naast een enthousiaste en trouwe achterban van bezoekers, lijkt de publieksgroep weer te zijn uitgebreid. Uit het publieksonderzoek blijkt dat het merendeel van
I.III
Klimaat neutraal / MVO
MVO is voor het LAFF inmiddels vanzelfsprekend. Daar waar het festival zich eerder profileerde als het eerste klimaatneutrale filmfestival in Nederland (in 2008), wil het LAFF dit bewuste karakter niet meer expliciet naar voren laten komen, maar als geïntegreerd onderdeel laten terugkomen in de verschillende onderdelen. Bedrijfsvoering De organisatie reist zoveel mogelijk met het openbaar vervoer en gebruikt de OV fiets en Green Wheels; De organisatie investeert in milieuvriendelijke kantoorartikelen; De organisatie zoekt naar mogelijkheden om de CO2 uitstoot te minimaliseren. Dat wat niet geminimaliseerd kan worden, wordt gecompenseerd.
pag 13
Communicatie De promotiecampagne wordt op een ludieke manier ingezet en het gebruikte materiaal wordt duurzaam vervaardigd en minimaal ingezet. Overig Het LAFF is een platform voor nieuwe mogelijkheden op het gebied van duurzaam ondernemen; Het LAFF wil de komende jaren blijven onderzoeken hoe maatschappelijk verantwoord ondernemen verder te integreren is in de organisatie en de programmering. Hierbij houdt de organisatie altijd voor ogen dat het LAFF in eerste instantie een filmfestival is.
I.IV Netwerkfunctie Het LAFF is sinds najaar 2009 onderdeel van het Utrechts Festivaloverleg. Op initiatief van een aantal festivals is dit netwerk tot stand gekomen. Binnen dit overleg zijn vier werkgroepen opgesteld: marketing, beleid, logistiek en een ‘duurzame denktank’. Afgelopen jaar heeft het LAFF de actieve rol die het de eerste twee jaar had tijdelijk ingeruild voor een passieve rol, wegens te grote drukte (van februari t/m mei 2011 werkte het LAFF wegens omstandigheden met één medemerker minder). Vanaf de zomer 2011 neemt het LAFF weer een actieve rol in het netwerk. Ook neemt het LAFF sinds 2009 deel aan het Netwerk Filmeducatie. Dit is een initiatief van het EYE Film Instituut Nederland. Hier komen de educatiemedewerkers van verschillende filmfestivals (o.a. Cinekid, IDFA, HAFF, MtM) bij elkaar om kennis uit te wisselen en gezamenlijk projecten te ontwikkelen. Vanaf februari 2011 heeft het LAFF ook in dit netwerk pag 14
een passieve houding vervuld. Ook hier geldt dat vanaf de zomer 2011 de actieve rol weer is opgepakt.
I.V Samenwerkingsverbanden Het LAFF heeft inmiddels een ruime schare aan samenwerkingsverbanden op zowel inhoudelijk als financieel gebied: fondsen, sponsors, distributeurs, de filmtheaters, etc. De reeds bestaande samenwerkingen zijn goed verlopen. De ambassades van Argentinië, Cuba en Chili hebben net als voorgaande jaren het LAFF financieel gesteund of een bijdrage in natura geleverd. Ook de samenwerkingen met de universiteiten van Utrecht, Nijmegen en de Hogeschool Utrecht zijn goed verlopen en worden ook voortgezet in volgende edities. Er zijn ook een aantal nieuwe samenwerkingen aangegaan, waaronder die met Cinema.nl. Samenwerkingsverbanden zijn voor het LAFF van groot belang; zowel de voortzetting en uitbreiding van bestaande samenwerkingen, als het aangaan van nieuwe samenwerkingen. Een goede band met de verschillende partners is voor het LAFF belangrijk. Zie bijlage 3 voor het volledige verzicht van de samenwerkingspartners.
pag 15
Regisseur Matias Bize
pag 16
II Festivalprogramma II.I Filmprogramma Het LAFF presenteert een overzicht van de beste en meest opmerkelijke Latijns-Amerikaanse films en documentaires van het afgelopen jaar. Bij het selecteren van de films wordt vanuit drie invalshoeken gekeken naar het aanbod: • De cinematografische en artistieke kwaliteiten van de film. • De eigen (vernieuwende) manier om een verhaal te vertellen. • Belangrijke en actuele onderwerpen en ontwikkelingen op politiek, sociaal, cultureel en economisch gebied binnen het continent. Met deze criteria in het achterhoofd heeft de programmacommissie een evenwichtige selectie kunnen maken uit het grote aanbod films uit Latijns-Amerika van het afgelopen jaar. De meeste films zijn vertoond op 35mm of Digibeta, meestal met Engelse ondertiteling. In het proces van programmering en boeking van de films werd eens en te meer duidelijk dat het LAFF nationaal en internationaal een goede naam heeft opgebouwd. Voor sales agents en distributeurs is het LAFF over het algemeen een logische plek geworden om hun films in Nederland in première te laten gaan. Dit maakte dat het voor de programma-commissie ook echt mogelijk was die films te programmeren die ze voor ogen had. De sales agents en distributeurs werkten goed mee, en ook was altijd een festivalkopie beschikbaar omdat steeds meer films digitaal worden uitgebracht (en niet zoals voorheen dat er vaak maar één 35mm kopie beschikbaar was die rouleerde tussen alle festivals wereldwijd, en dus nog wel eens ‘bezet’ kon zijn).
Zie bijlage 4 voor de totale titellijst. Retrospectief Pablo Trapero Een hoogtepunt was het retrospectief van de Argentijnse filmmaker Pablo Trapero. Zijn nieuwste film Carancho was een goede reden voor een overzicht van alle speelfilms van deze getalenteerde Argentijnse filmmaker. Trapero (1971) studeerde architectuur en film. Hij maakte twee korte films voordat hij doorbrak met zijn speelfilmdebuut Mundo Grúa (1999), waarmee hij vele prijzen in de wacht sleepte waaronder de Tiger Award op het International Film Festival Rotterdam. Trapero’s films kenmerken zich door een sterk sociaal-realistisch karakter waarmee hij een van de grondleggers is van de filmstroming Nuevo Cine Argentino, die in de jaren negentig van de vorige eeuw opkwam. Het filmprogramma bestond uit zes films van deze toonaangevende cineast en een lezing van filmjournalist Ronald Rovers over zijn werk. Het retrospectief was een samenwerking met Filmfestival Open Doek en werd financieel gesteund door de Ambassade van Argentinië. De feestelijke opening was op vrijdag 6 mei met zijn nieuwste film Carancho en daarmee de Nederlandse première en ging na het festival On Tour naar acht steden door Nederland. Trapero zelf kon helaas niet aanwezig zijn i.v.m. andere verplichtingen. Retrospectief Matias Bize & Openingsfilm In samenwerking met EYE Film Instituut Nederland presenteerde het LAFF een retrospectief van de Chileense filmmaker Matias Bize. Matías Bize werd door Cahiers du Cinéma uitgeroepen tot ‘de meest veelbelovende filmmaker uit Chili’. Op het LAFF waren de vier pag 17
films La Vida de los Peces, En la Cama, Lo Bueno de Llorar en Sábado: Una Película en Tiempo Real te zien. Matias Bize wordt al jaren gevolgd door het LAFF. In 2006 heeft zijn film En la Cama de Latin Angel Jury Award gewonnen. Bize’s nieuwste film en winnaar van de Goya-award 2011 was tevens de openingfilm van de 7e editie van het LAFF: La Vida de los Peces. Filmroutes Om meer structuur aan het programma te geven zijn een aantal thema’s / routes uitgelicht: Viagem através do Brasil! Films: Tropa de Elite 2, Tropa de Elite 1, As Melhores Coisas do Mundo, Sonhos Roubados, Raz, Tempo de Crianca, A Distracao de Ivan, Estômago en 2 Masterclasses door de Universiteit Utrecht. Sport Films: La Yuma, Boys of Summer, Rudo y Cursi, The Two Escobars, Hermano. Debuutfilms Films: El Agua del Fin del Mundo, Octubre, Los Colores de la Montaña, Karen llora en un Bus, Mina de Oro, Norberto Apenas Tarde, Distancia, Hermano, La Yuma, Open Sky, Boys of Summer, El Premio. Dolende dertigers Films: Norberto Apenas Tarde, Karen llora en un Bus, la Vida de los Peces en FilmExtra: Straying thirty-somethings.
pag 18
II.II
Jury & prijzen
Uit het hoofdprogramma zijn door de programmacommissie tien competitiefilms geselecteerd op inhoudelijke en stilistische kwaliteiten. Een jury bestaande uit vijf onafhankelijke film,- en/of Latijns-Amerika experts, beoordeelde de tien films. Het stond de jury vrij daarbij eigen maatstaven aan te houden. De Latin Angel Jury Award ging dit jaar naar de Chileense film Post Mortem van Pablo Larrain. Zie bijlage 5 voor het juryrapport. Dit jaar bestond de juryprijs voor het eerst in de geschiedenis van het LAFF naast de Latin Angel Award uit een geldprijs van 5.000,- Euro. De jury: Taco Ruighaver Directeur van de stichting Movies that Matter en programmeur van het Movies that Matter festival in Den Haag. Movies that Matter is een internationaal film- en debatfestival voor mensenrechten en sociale rechtvaardigheid. Ruighaver organiseerde verschillende filmevenementen en werkte voor DocuZone. Hij is een van de initiatiefnemers van het Human Rights Film Netwerk, bestaande uit dertig mensenrechten filmfestivals wereldwijd. Ruighaver was lid van het bestuur van CJP en was redacteur van het Nederlandse Amnesty International magazine Frontaal. Christien Klaufus Studeerde Architectuur en Culturele antropologie met Latijns-Amerika als specialisatie. In 2008 werd ze assistent-professor bij het CEDLA op het gebied van
Sociale Geografie. In haar onderzoek is ze vooral geïnteresseerd in urbanisatie, bewoning, architectuur, huiselijke cultuur en de sociaal-culturele betekenis van tijd en plaats. Ze deed onderzoek in Ecuador, Guatemala, Peru en El Salvador. In 1990 produceerde ze twee tv-documentaires over de stad Utrecht. Maria Ramos Een veelbekroonde documentairemaakster. Ze werd geboren in Brasília, Brazilië. In 1990 werd ze toegelaten tot de Nederlandse Film en Televisie Academie. Haar speelfilmdebuut Brasilia, a day in February won de juryprijs van het internationale documentaire festival in São Paulo. Desi (2000) won de publieksprijs op het IDFA en een Gouden Kalf op het Nederlands Film Festival. Ook haar volgende films Justice en Behave wonnen veel prijzen. Marcus van der Zwaag Na zijn afstuderen aan de Nederlandse Film en Televisie Academie (richting productie) in 1998, werkte Marcus van der Zwaag als freelance producer bij allerlei film- en televisieprojecten, waaronder Honk!, Westenwind, Daar Vliegende Panters, Pietje Bell en Speel met me. In 2002 maakte hij de overstap van productie naar distributie en ging als booker/sales-manager aan de slag bij filmdistributeur ABC-Cinemien. Sinds begin 2011 is hij werkzaam bij de VPRO als sales-coördinator, waar hij de producties van de VPRO een internationaal publiek laat vinden.
hoofdredacteur van de Filmkrant. Verder schrijft zij de rubriek ‘Net als in de film’ over ‘film en het echte leven’ in Hollands Diep en is zij regelmatig te horen als medewerker van het Radio 1 Journaal en Avro’s Opium. Daarnaast is zij initiatiefnemer van het Slow Criticism Project dat een tegenwicht wil bieden tegen de vermarketing van de filmkritiek. Latin Angel Audience Awards Door het toekennen van een publieksprijs wil het LAFF de betrokkenheid van het publiek bij het festival stimuleren. De filmbezoekers hebben gedurende het festival door middel van uitgereikte stembiljetten hun waardering voor elke vertoonde film gegeven. Op basis van deze waardering is berekend welke film het publiek als beste beoordeeld heeft: Beste Documentaire: Boys of Summer van Keith Aumont Beste Speelfilm: También la Lluvia van Iciar Bollain Latin Angel Youth Award De Jongerenjury bestaande uit 5 jongeren tussen de 15 en 20 jaar kozen uit 5 vooraf door de programmacommissie geselecteerde films uit het filmprogramma de beste film. De Latin Angel Youth Award 2011 is voor Ausente van Marco Berger.
Dana Linssen Dana Linssen is filmcriticus, dichter en filosoof. Zij is vaste filmmedewerker van NRC Handelsblad en
pag 19
II.III Gasten Het LAFF streeft ernaar om meer te zijn dan een festival dat enkel films vertoont; mede door de aanwezigheid van zoveel mogelijk filmmakers, filmdeskundigen en de juryleden krijgt het festival het interactieve karakter dat het beoogt. De gasten worden door het festival uitgenodigd om aanwezig te zijn bij hun filmvertoningen, de vraaggesprekken na afloop en de eventuele discussies. Hierdoor is hun aanwezigheid voor het publiek zichtbaar en krijgt het bezoek aan het festival voor de filmmakers zelf een duidelijke meerwaarde. De mogelijkheid om in gesprek of discussie te gaan met de internationale filmgasten is uniek. Omdat het LAFF relatief klein is en op en rondom één locatie plaatsvindt, is de drempel tussen de filmmakers, de pers en het publiek zeer laag. Dit stimuleert de discussies, Q&A’s en het napraten in de bioscoopfoyer. Gasten 2011 Matias Bize Matías Bize’s nieuwste film La Vida de Los Peces was de openingsfilm van het 7e LAFF. Hiermee won hij de Goya-Award Beste Spaanstalige film 2011 en de film was ook de Chileense Oscar-inzending. De jonge filmmaker heeft nu vier speelfilms op zijn naam staan, waarvan er al twee eerder op het LAFF te zien waren, Lo Bueno de llorar (2007) en En la Cama (winnaar Jury Latin Angel Award, 2006). De jonge Chileense filmmaker werd door Cahiers du Cinéma uitgeroepen tot ‘de meest veelbelovende filmmaker uit Chili’. Het LAFF vertoonde in samenwerking met EYE Film Instituut Nederland een retrospectief van al Bize’s films.
pag 20
Rebecca Cammisa Rebecca Cammissa was op het LAFF voor de uitreiking van de Dirk Vandersypen Award 2011 voor haar film Which Way Home. Deze documentaire over kinderen die de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten oversteken won wereldwijd vele prijzen, waaronder de Directors Award op Sundance, en werd genomineerd voor een Oscar. Koen Suidgeest Koen Suidgeest werkte bij verschillende televisieprogramma’s als producer, schrijver en verslaggever en maakte korte docu’s. Hij woont sinds 1999 in Madrid, en in 2010 maakte hij zijn eerste lange documentaire, Karla’s Arrival. Hiervoor volgde hij achttien maanden in Managua een straatmeisje dat zwanger is en op straat voor haar baby probeert te zorgen. Florence Jaugey Florence Jaugey’s speelfilmdebuut La Yuma is de eerste speelfilm uit Nicaragua in twintig jaar. De Franse filmmaakster woont al jaren in Mexico en Nicaragua en startte hier in 1990 samen met de Nicaraguaanse filmmaker Frank Pineda haar eigen productiebedrijf. Ze maakte veel korte documentaires, waarvan haar Cinema Alcázar in 1998 de Zilveren Beer won op het Berlijn Film Festival 1998. Sergio Ramirez De Guatemalteekse Sergio Ramirez debuteert met zijn speelfilm Distancia. Eerder maakte hij een korte film en een documentaire. Distancia is gebaseerd op een waargebeurd verhaal over een vader die zijn tijdens de burgeroorlog ontvoerde dochter na twintig jaar opzoekt.
Ivan Nogales Ivan Nogales is de oprichter van (COMPA (Comunidad de Productores en Artes), een cultureel-educatief centrum voor straatkinderen en probleemjongeren. Nogales presenteerde op het LAFF tijdens La Noche de Hivos de workshopfilms van vrouwen uit de Andes, gemaakt tijdens de Mobiele Cinema Tour. Karina Avellan Karina Avellan is sinds 2005 werkzaam als algemeen coördinator en is verantwoordelijk voor de communicatie bij CINERGIA (Fondo de Fomente al Audiovisual de Centroamérica y Cuba), een filmfonds dat de Midden-Amerikaanse cinema ondersteunt en promoot. Cristina Auerbach Benavides & Tania MuÑoz Martinez Speciale gasten van de FNV bij de documentaire Voces del Subterraneo over een mijnramp in Mexico. Tania Muñoz Martínez is de dochter van een gestorven mijnwerker. Cristina Auerbach Benavides is lid van de organisatie “familie van Pasta de Conchos”, die opkomt voor de rechten van de nabestaanden van de mijnramp en gesteund wordt door de vakbondsbeweging CEREAL. Jennifer van der Kwast Jennifer van der Kwast is sinds 2003 werkzaam als script lezer bij New Line Cinema. Tevens is zij de producent van Boys of Summer en schrijfster van fictieromans. Rodrigo Bellot Rodrigo Bellot is regisseur (o.a. Sexual Dependency),
producent (idem) en casting director (También la lluvia / Che / Contracorriente). In 2011 heeft hij een project gedaan bij Binger FilmLab. Claudia von Aleman Echtgenote van de Cubaanse filmmaker Fernando Pérez en vertegenwoordigde hem op het LAFF (Frenando Perez was verhinderd wegens ziekte). Zelf is zij producente & regisseur in Duitsland, en assisteert haar echtgenoot bij zijn filmproducties.
Genodigden Moviemiento-organisatie in het kader van één van de programmaonderdelen van ‘La Noche de Hivos’. • Yseult Picard • Vero Luzada Boggio • Julia Silva • Matthias Laminski • Christian Söder • Julia Schneeweiss • Jessica Rubertus • Andrea Behrendt • Nadja Bülow • Misja Goossens Voor het festival is aangekondigd dat Carlos Santos, Patricio Guzman en Fernando Perez het LAFF tijdens het festival zouden komen bezoeken. Helaas hebben zij hun komst naar het LAFF moeten annuleren om verschillende redenen. Carlos Santos had een andere verplichting in Spanje. (Zijn geplande Q&A’s werden overgenomen door Rodrigo Bellot)
pag 21
Patricio Gúzman moest zijn komst annuleren vanwege hartkwalen. Door middel van een Skype verbinding (met beeld) kon hij indirect aanwezig zijn bij zijn Q&A’s. Fernando Pérez moest zijn komst annuleren omdat hij gediagnosteerd is met Dengue. Zijn vrouw Claudia von Aleman is wel gekomen en heeft namens hem de films ingeleid en de geplande Q&A’s gegeven.
II.IV Opening & slot Het festival is dit jaar op donderdag 5 mei geopend en op donderdag 12 mei afgesloten. De openingsfilm was La Vida de los Peces, van de jonge Chileense filmmaker Matías Bize. Tijdens deze avond heeft de Chileense ambassade de wijn verzorgd. De akoestische band Supercity verzorgde de muziek. De film is goed ontvangen en de genodigde gasten waren positief gestemd. Tijdens de slotavond op donderdag 12 mei zijn de Latin Angel Awards uitgereikt in het Louis Hartlooper Complex in zaal 2. Na afloop van de prijsuitreiking, die wederom visueel met videoreportages werd begeleid, vond een kleine borrel plaats in het Louis Hartlooper Complex. Aansluitend barstte het slotfeest, LaFFiesta, los in Club Lux waar Dj Tommi, Dj Pedro en Dj Rodrigo zorgden voor een nachtlang dansplezier. De organisatie geeft nog steeds de voorkeur aan het gescheiden houden van deze twee evenementen. De doelgroep van de twee slotevenementen is erg verschillend en door scheiding komen beide vollediger tot hun recht. Regisseur Florence Jaugey
pag 22
pag 23
III Verdieping en achtergrond Het LAFF is in eerste instantie een filmfestival. Het LAFF beoogt daarnaast door middel van de programmering voorlichting en bewustwording en belicht verschillende sociaal-maatschappelijke, politieke, economische en culturele Latijns-Amerikaanse thema’s.
III.I FilmExtra’s De dagelijkse FilmExtra bestaat uit een filmvertoning plus ‘iets extra’s’ in de vorm van een inleiding, debat of vraaggesprek die (het thema uit) de film nader toelicht. Onderwerpen van de FilmExtra’s: • ‘De Filmmaker en de Stad’ met Karen llora en un Bus (in samenwerking met La Chispa) • ‘Uitreiking Vandersypenaward’ aan Rebecca Cammissa voor Which way Home (in samenwerking met Vandersypenaward) • ‘Blik op Colombia’ met Impunidad (in samenwerking met Movies That Matter) • ‘Dolende Dertigers’ met Norberto Apenas Tarde (in samenwerking met La Chispa) • “Collectief geheugen’ in Latijns-Amerika met Nostalgia de la Luz (in samenwerking met NALACS) • ‘Boliviaanse Wateroorlog’ met También la Lluvia (in samenwerking met Instituto Cervantes) • ‘Voces del subterraneo’: een strijd om recht (in samenwerking met FNV Mondiaal) • ‘In focus Pablo Trapero’: lezing door Ronald Rovers met Familia Rodante (in samenwerking met de Argentijnse Ambassade)
pag 24
III.II Masterclasses In samenwerking met de Universiteit Utrecht (UU), de Radboud Universiteit, en het CEDLA (Centre for Latin American Research and Documentation) zijn vier masterclasses opgezet. De openbare colleges zijn in sommige gevallen een verplicht onderdeel voor de studenten die de vakken volgen, daarnaast zijn ze toegankelijk voor de bezoekers van het LAFF. Het verleden temmen. Over de erfenis van Pinochet met Post Mortem - Radboud universiteit In deze masterclass geeft Pablo Decock, als inleiding op de film Post Mortem, een overzicht van een aantal belangrijke politieke en sociaal-economische evoluties in de Chileense geschiedenis vanaf de staatsgreep (1973) tot aan de huidige regering van Piñera. Dit college is onderdeel van het vak Cultuurkunde Spaans-Amerika. Mexicaanse toestanden met El Sicario - Universiteit Utrecht Voorafgaand aan de documentaire El Sicario geeft Klaas Wellinga een beeld van de twee (drugs)oorlogen die in Mexico woeden: de oorlog van leger en politie tegen de zogenaamde drugskartels en de strijd tussen de kartels onderling die regelmatig. Daarnaast wordt stilgestaan bij de strategie van de Mexicaanse regering, de manier waarop de media in het land met het drugsgeweld omgaan, de hachelijke positie van de onderzoeksjournalisten en de invloed van de narcos op de Mexicaanse cultuur.
The (re)making of dreams in urban brazil met Sonhos Roubados - Universiteit Utrecht Masterclass door Paula Jordaô over de thema’s uit Sonhos Roubados. Anders dan de titel doet vermoeden, gaat Sonhos Roubadas (gestolen dromen) over het terugwinnen, of eigenlijk de constructie, van dromen in een Braziliaanse stad door jonge vrouwen voor wie eigenlijk geen dromen zijn weggelegd. In plaats van de vrouwen neer te zetten als slachtoffer in een vijandige gewelddadige samenleving focust Sandra Werneck op hun hun sterke wil hun problemen te boven te komen alsook op hun vriendschap en solidariteit. Lula’s politiek en democratie in Brazilie met Tropa de Elite - CEDLA Masterclass gegeven door Kees Koonings. Na acht jaar Lula (2003-2010) heeft Brazilië een reputatie verworven als een opkomende regionale grootmacht en een stabiele democratie, die er in slaagt armoede en ongelijkheid flink terug te dringen. Dit college maakt een analyse van sociaal-politieke ontwikkelingen in Brazilië en de opkomst van democratisch links vanaf de jaren tachtig tot vandaag. Belangrijke schaduwkanten van het Braziliaanse succesverhaal zijn de criminaliteit, het geweld en de onveiligheid in de sloppenwijken van de steden, vooral Rio de Janeiro.
pag 25
Regisseur Koen Suidgeest
pag 26
pag 27
IV Educatie Het educatieprogramma van het LAFF bestond in 2011 uit schoolvoorstellingen voor basisonderwijs en voortgezet onderwijs, het kinderfilmprogramma Lowiekes Filmfiesta en de jongerenjury. De afgelopen jaren is het educatieprogramma gestaag gegroeid. Door de gebeurtenissen beschreven onder kopje VIII.II was er onbedoeld minder begeleiding voor een educatiestagiair. Hierdoor is dit jaar de groei gestagneerd. Hier is een goede les uit getrokken en de voorbereidingen voor het educatieprogramma van 2012 zijn al in volle gang. Er is nu een vaste medewerker aangetrokken (een oud educatiestagiaire: Pom Meeuwsen).
IV.I Schoolvoorstellingen Het LAFF verzorgt als aanvulling bij de filmvoorstellingen lesmateriaal voor het basis- en voortgezet onderwijs. De schoolvoorstellingen vonden plaats tijdens het festival in Utrecht. In 2011 zijn de volgende aantallen gerealiseerd: • 1 schoolvoorstelling in Utrecht voor het voortgezet onderwijs
(in totaal 76 leerlingen) • 2 schoolvoorstellingen voor het basisonderwijs
(in totaal 37 leerlingen) Veel scholen starten aan het begin van het jaar al met een planning van het culturele programma. Het is dus gewenst om al vroeg te beginnen met het contact en bij te houden wanneer de scholen het programma maken. Voor 2011 is hier te laat mee begonnen, waardoor het lastiger was voor scholen het LAFF-programma in hun roosters in te passen. Samenwerking Buitenschoolse Opvang (BSO) pag 28
Naast de schoolvoorstellingen is er dit festival voor de tweede keer een speciale voorstelling georganiseerd in samenwerking met BSO SKON kinderopvang Utrecht. Zij bezochten een voorstelling van de film De Indiaan in het kader van een vakantie uitje van de BSO. Ondanks dat de opkomst bescheiden was, is BSO SKON Kinderopvang zeer te spreken over de samenwerking en hoopt dat in de toekomst de samenwerking kan blijven bestaan.
IV.II
Kinderfilmprogramma Lowiekes Filmfiesta
In samenwerking met het Lowiekes filmfestijn is voor het tweede jaar een speciaal kinderfilmprogramma ontwikkeld gericht op kinderen van 6-12 jaar. In 2010 bleek dat de gekozen dag van het evenement, Moederdag, niet de beste dag was. Daarom is dit jaar gekozen om het te organiseren op de woensdagmiddag tijdens het festival. Het programma bestond uit een filmvoorstelling, aangevuld met een activiteit die aansloot bij de film. Programma Lowiekes Film Festijn • Film De Indiaan • Pauze met limonade en koekjes • Dansworkshop indianendans De samenwerking met Lowiekes Filmfestijn verliep prettig. De lage opkomst is waarschijnlijk het gevolg van de filmkeuze (veel kinderen hadden deze al gezien). De filmkeuze was dit jaar erg moeilijk: Latijns-Amerikaanse jeugdfilms hebben vaak geen Nederlandse distributeur of de films de in aanmerking kwamen waren al weer behoorlijk oud.
Het programma was wel succesvol; de kinderen vonden de film en de activiteit leuk en deden enthousiast mee met de workshops.
IV.III Jongerenjury De jongerenjury bestond uit 5 jongeren tussen de 15 en 20 jaar die uit vijf door de programmacommissie voorgeselecteerde films de volgens hen beste film hebben bekroond met de Latin Angel Youth Award. De geselecteerde films voor de Youth Jury Official Competition waren: • El Ausente • Los Colores de la Montaña • As Melhores Coisas do Mundo • Hermano • También la lluvia
jongeren doelgroep: Het LAFF wil met de jongerenjury stimuleren dat jongeren een filmfestival ontdekken, dat ze op een andere manier naar films leren kijken en dat ze een mening leren vormen over films. Bovendien krijgt het jonge publiek door middel van de jury een gezicht. De geselecteerde jongeren hebben een verdiepingsprogramma gevolgd in de vorm van een cursus filmanalyse en een meeting met de vakjury. Zie bijlage 6 voor het juryrapport van de jongerenjury.
Door het samenstellen van een jongerenjury hoopt het LAFF een grotere reikwijdte te creeeren binnen de pag 29
Jongerenjury 2011
pag 30
pag 31
V Openlucht & On tour programma In navolging van het grote succes om het plein Ledig Erf bij het festival te betrekken heeft de organisatie deze festivallocatie in 2011 in stand gehouden. Het plein biedt een duidelijke uitbreiding van de programmering van het festival, een duidelijk gezicht van het festival in de stad en een welkome schaalvergroting gezien het groeiende bezoekersaantal van het festival. Bovendien past het plein qua opzet en uitstraling goed bij het LAFF: een laagdrempelige ontmoetingsplek voor iedereen die houdt van Latijns-Amerikaanse film en cultuur: zichtbaar en feestelijk. Het plein geeft nieuw publiek de kans het festival te leren kennen. Op het plein vindt aanvullende festivalprogrammering plaats, dat gratis toegankelijk is voor het publiek.
V.I
Filmvoorstellingen in de openlucht
Op drie avonden (vrijdag, zaterdag en zondag) tijdens het festival vond een filmvoorstelling in de openlucht plaats op het Ledig Erf. De films zijn gepresenteerd in samenwerking met CosyMo’s Solar Cinema, Nederland’s eerste mobiele bioscoop op zonne-energie (www.solarcinema.nl) wat het duurzame karakter van het LAFF mede onderstreept. Door het prachtige weer tijdens het festival hebben de voorstellingen recordaantallen bezoekers getrokken. De sfeer zat er goed in en het publiek was enthousiast. De openluchtfilms waren: • Rudo y Cursi • Contracorriente • Estomago
pag 32
V.II
On Tour: Retrospectief Pablo Trapero
In tegenstelling tot de afgelopen twee jaar heeft het LAFF de Tour door het land dit jaar in filmtheaters georganiseerd. Afgelopen twee jaar is het een openlucht tour geweest. De tour, waarbij het retrospectief vertoond werd, werd in samenwerking met 8 filmtheaters in Nederland georganiseerd. De samenwerking met de theaters is dit jaar prettig en soepel verlopen. In totaal hebben ongeveer 1500 mensen de tour van het LAFF bezocht.
Filmtheater Rialto Amsterdam 21 & 28 mei Lux Nijmegen 24 & 25mei Focus Filmtheater Arnhem 16 mei t/m 2 juni Filmhuis Den Haag 9 t/m 12 juni Chasse Cinema Breda 12 t/m 22 juni De Lieve Vrouw Amersfoort 13 mei t/m 16 juni Plaza Futura Eindhoven 18 mei t/m 22 juni Verkadefabriek Den Bosch 9 juli t/m 26 augustus Zie ook bijlage 4 voor de titellijst.
pag 33
Claudia von Alemann
pag 34
pag 35
VI Communicatie & Marketing Het LAFF heeft in 2011 opnieuw kritisch naar de uitstraling en bereik van het festival gekeken. In 2011 is besloten de communicatie en marketingstrategie meer te richten op de primaire doelgroep: de filmliefhebber en latino’s. Dit in tegenstelling tot de strategie van 2010, waarin de aandacht gevestigd werd op de algemene festivalbezoeker. Het publiek van het festival is trouw gebleken. Dit jaar is er bewust voor gekozen om de communicatie en marketing in eigen hand te houden. Hierdoor kan er sneller geschakeld worden en is de communicatiemedewerker altijd overal van op de hoogte.
VI.I Communicatiedoel De communicatie- en marketingdoelstellingen van 2011 waren: • Naamsbekendheid van het LAFF creëren en uitbreiden met als resultaat een groter festivalbezoek. • De Latijns-Amerikaanse festival sfeer (pit, passie, klasse, rauw en zwoel) overbrengen naar de doelgroepen via de communicatie en marketing uitingen. • Het LAFF neerzetten als hét festival waar je de beste filmproducties uit en over Latijns-Amerika van het afgelopen jaar kunt zien. • Het LAFF neerzetten als hét podium voor LatijnsAmerikaanse kwaliteitsfilms. • Jaarlijkse groei van ongeveer 20% aan bezoekers in 2011: 15.000 bezoekers
VI.II Communicatietargets De afgelopen zes jaar heeft het LAFF een bezoekersgroei doorgemaakt van ongeveer 20% per jaar. De jaarlijkse groei van 20% aan bezoekers is in 2011 niet pag 36
gehaald. Door het prachtige weer, wat erg goed was voor het Latijns-Amerikaanse gevoel, zijn er in de eerste week van het festival minder bezoekers getrokken dan vooraf verwacht. De zevende editie van het festival heeft ruim 13.500 bezoekers getrokken. Hiermee evenaart deze 7e editie met 8 festivaldagen het bezoekersaantal van 2010 dat 9 festivaldagen telde. Van groei is dus wel degelijk sprake, ondanks de hoge temperaturen. Opmerkelijk is dat het aantal bezoekers uit de Randstad ten opzichte van voorgaande jaren is toegenomen, en dat het festival steeds meer bezoekers met een buitenlandse herkomst trekt.
VI.III Positionering van het LAFF Om een helder beeld te krijgen van de positionering van het LAFF is een SWOT analyse gemaakt. Strengths Het LAFF biedt een unieke programmering. Veel van de vertoonde films zijn niet elders in Nederland te zien. De sfeer op het LAFF is anders dan op andere filmfestivals (Latijns-Amerikaans) en bezoekers waarderen dat. Het LAFF heeft ruimte om te groeien en ontwikkelt ieder jaar (ver)nieuwe(nde) onderdelen (zoals de FilmExtra’s en masterclasses). Weaknesses De primaire doelgroepen van het LAFF zijn nog niet volledig bereikt. Het communicatiebudget is beperkt, waardoor de mogelijkheden ook beperkt blijven. De breedte van Latijns-Amerika is lastig te communi-
ceren, wat is Latijns-Amerika precies. Opportunities Het LAFF is het enige festival wat zich profileert met Latijns-Amerikaanse films. Potentieel ligt daar een grote markt, aangezien veel mensen ‘iets’ met LatijnsAmerika hebben. Threads Er vinden veel andere evenementen en festivals plaats in de Randstad, ook tijdens het LAFF. Dit zou ten koste kunnen gaan van bezoekers voor het LAFF en financieringspartners. Het LAFF is afhankelijk van samenwerkingspartners als het Louis Hartlooper Complex en van subsidies. USP (Unique Selling Point) Het LAFF is het enige festival in Nederland dat zich specifiek op Latijns-Amerikaanse films richt. Het biedt unieke films, die vaak alleen op het LAFF te zien zijn in een bijzondere Latijns-Amerikaanse sfeer.
VI.IV Concurrentie Het festival heeft diverse “concurrenten”: Andere filmfestivals zoals Nederlands Film Festival, IDFA en IFFR. De filmliefhebber kan kiezen uit diverse festivals om films te gaan kijken. Vrije tijdbesteding. In beginsel concurreert het festival ook met andere vormen van tijdsbesteding waar de doelgroep voor kan kiezen zoals salsadansen of een museumbezoek. Tot slot spelen de weersvoorspelling en de meivakantie ook een belangrijke rol.
VI.V Doelgroepen Primair: • Filmliefhebbers landelijk, met nadruk op Randstad • Mensen met een passie voor en/of persoonlijke band met Latijns-Amerika, landelijk Secundair: • Latino’s • Filmprofessionals in Nederland (distributeurs), Europa en Latijns-Amerika • Film makers en festival medewerkers • Evenementen bezoekers uit de regio Utrecht en de grote steden in de Randstad. In vergelijking met de vorige editie ligt de nadruk weer op de filmliefhebber en de Latijns-Amerika liefhebber. De doelgroep moet aangesproken worden met het Latijns-Amerika gevoel: pit, passie, liefde, klasse en back-to-basic film, rauw en zwoel.
VI.VI Customer insight De LAFF-bezoeker is een hoog opgeleide film- of Latijns-Amerika liefhebber, woonachtig in de Randstad, tussen de 20-35 jaar die op zoek is naar een ervaring of belevenis die te vinden is op het LAFF door de bijzondere filmprogrammering en sfeer. De bezoeker heeft globale kennis over en interesse in Latijns-Amerika en/ of film en is op zoek naar verdieping en een leuke dag op het festival.
VII.VII Communicatiestrategie De boodschap is: “Het Latin American Film Festival is hét podium voor de Latijns-Amerikaanse film in Nederland. Jaarlijks presenteert het LAFF in de maand mei ruim zestig actuele films uit en over Latijns-Amepag 37
rika. Door de brede programmering, de sfeer en de ontmoetingen met filmmakers waan je je in LatijnsAmerika: zwoel, maar met een rauw randje. Kom naar het LAFF voor films met pit, passie, liefde en klasse. Het LAFF, van 5 tot en met 12 mei 2011 in het Louis Hartlooper Complex in Utrecht.” Met het oog op bovenstaande doelgroepen en targets is ten behoeve van het festival in 2011 teruggekeerd naar eerdere strategieën om de filmliefhebber en latino te trekken. Omdat het LAFF niet zo te spreken was over de vormgeving in 2010 is besloten weer terug te keren naar de oude vormgever en vormgeving, met een prominente rol voor de engel als beeldmerk. Het LAFF heeft in 2011 tevens een meer tijdloze huisstijl ontwikkeld die het aspect film benadrukt. Ook de gekozen communicatiemiddelen richten zich meer op filmliefhebbers dan op festivalbezoekers, zoals bijvoorbeeld de programmabijlage in de Filmkrant.
VI.VIII Communicatiemiddelen In het kader van het MVO van het LAFF ligt het voor de hand papieren uitingen (flyers, posters, programmaboekjes) te minimaliseren en te zoeken naar nieuwe en minder (milieu) belastende middelen. Waar mogelijk is wel gezocht naar samenwerkingspartners die FSC papier gebruikten en ‘groene’ inkt. Daarnaast was gezien het beperkt begrootte budget niet veel ruimte voor vernieuwing in de middelen. Het LAFF heeft gekozen voor minimale inzet van advertenties, en een programmakrant in de Filmkrant. Er is geen gedrukte catalogus uitgekomen in 2011. Wel is veel aandacht aan de website en online communi-
pag 38
ties besteed. Het LAFF heeft ook voor het eerst een viral campagne ontwikkeld met een legopoppetje genaamd Mini Carlos in de hoofdrol. Zie bijlage 3 voor een overzicht van de mediapartners. Free Publicity In de aanloop naar en tijdens het festival is de media actief benaderd door middel van persberichten en het nabellen van pers. Het publiciteitsbureau Monique van Schendelen is hiervoor ingezet. In totaal hebben 17 journalisten zich geaccrediteerd. Zie ook bijlage 2 voor het mediaoverzicht. Digitale media In 2010 is het LAFF voor het eerst actief geworden op Facebook, YouTube en Twitter. Deze digitale media zijn in korte tijd sterk gegroeid en het aantal leden en fans van het LAFF groeit hard. De viral campagne met het legopoppetje Mini Carlos heeft hier aan bijgedragen. Multimediaredactie Tijdens het festival was er een multimediaredactie met een dagkrantredactie, videocrew, fotografen en websitebeheer aan het werk. Deze vrijwillige medewerkers zorgden voor achtergrond en dagelijks verslag van het festival. De dagkranten, filmpjes en foto’s zijn alle terug te zien op de website en op het festival. Zie ook bijlage 7 voor voorbeeld dagkranten en bijlage 8 voor een DVD met videoverslagen van het festival. Uit de resultaten van de publieksenquête (bijlage 1) kan geconcludeerd worden dat de bezoekers ongeveer hetzelfde zijn gebleven. Wel is het bezoek uit Utrecht iets afgenomen ten gunste van Amsterdam en andere grote steden.
Samengevat: Promotiemiddel
Termijn / oplage
Bereik
Nieuwsbrief
Maandelijks
2500 adressen
Website
1 maart online
25.276 unieke bezoekers t/m 31 mei
Facebook
Voortdurend
1723 fans
Twitter
Voortdurend
348 followers / 187 tweets
TouTube
36 filmpjes tijdens festival
8869 views in totaal
Advertenties IFFR, NL020/NL030, La Chispa
Februari / maart / april
NL20: 35.000 / NL30 17.500 / IFFR oplage 10.000 / La chispa: 2.000
Vlaggen Ledig Erf
April
3
Programmakrant in de Filmkrand
Half april
52.000
T-shirts vrijwilligers
begin mei
150
Lezersacties
Vanaf april
On Tour flyers
April
7.500
Stemkaartjes
Mei
15.000
Banners LHC
April
2
Trailer
April
2
A2 affiches
April
1.000
A0 affiches
April 100
Goodie bags
Openingsavond
200
Algemene flyer
April
1.250
Mini Carlos ansichtkaart
April
625
Dagkrant
Tijdens festival
7.000
Merchandise
Tijdens festival
pag 39
pag 40
pag 41
VIII
Organisatie en locatie
Het Louis Hartlooper Complex is voor het festival 2011 wederom een zeer geschikte festivallocatie gebleken. Het sfeervolle gebouw en de combinatie met het plein Ledig Erf past goed bij het festival. Het hele pand is in stijl aangekleed inclusief cocktailbar, aangepaste menukaart, Mexicaanse tafelkleedjes en een fototentoonstelling ‘Latin America in Focus’ aan de muren van het café.
•
VIII.I Stichting Latin American Film Festival
•
Bestuur: • Mat Meijs (Voorzitter, secretaris CultuurfondsBank Nederlandse Gemeenten); • Rob Sandelowsky (Penningmeester, financieel service adviseur); • Merlijn Passier (bestuurslid, documentaire,- en programmamaker); • Armand Leenaers (bestuurslid, communicatie manager Kamer van Koophandel Midden Nederland); • Carolijn Winnubst (jurist & mediator)
Raad van Advies • Bas Agterberg (Manager publicaties bij instituut voor Beeld & Geluid, voormalig docent HKU / UU op gebied van film & (nieuwe) media); • Dick de Winkel senior adviseur en interim manager kunst en cultuur bij advies- en managementbureau BMC te Amersfoort / oud-bestuurslid LAFF) • Esther Willemse (Zakelijk leider Mondo Leone en voormalig directeur Louis Hartlooper Stichting) • Edwin Koopman (Latijns-Amerika correspondent o.a. voor Trouw) pag 42
• • • •
• • • • • • • • • •
Irma Dulmers (programme advisor Latijns-Amerikaanse films IFFR) Isabel Arrate (Coördinator Jan Vrijman Fonds, IDFA) Is Hoogland (programmeur Melkweg Cinema) Jacobine van der Vloed (Coördinator CineMart, IFFR) Jos Stelling (Filmmaker en Directeur Louis Hartlooper Complex) Kees Koonings (Docent Culturele Antropologie UU) Marc Boonen (Directeur Open Doek Festival, Turnhout) Marjon van Rooyen (Latijns-Amerika correspondent voor o.a. NOS) Michiel Baud (Directeur CEDLA) Mieke Manders (Marketing & Communicatie VPRO) Peter van Bueren (Filmrecensent) Rembrandt Boswijk (Technisch producent verschillende culturele evenementen) Ricardo Cuadros (Schrijver) Rob Brouwer (Documentairemaker) Ronal Porras (Documentairemaker en voormalig directeur Nicaraguaans filminstituut) Ted Chiaradia (directeur Plaza Futura / oud-bestuurslid LAFF)
pag 43
pag 44
Producent Jennifer van der Kwast
pag 45
VII.II Organisatie Latin American Film Festival VII.II Organisatie Judith van den Burg mede-oprichtster & zakelijk en artistiek leider van het LAFF in 2005, 2006, 2007 & 2008 heeft vanaf december 2010 alle taken van artistiek leider Jessica de Jaeger overgenomen in verband met diens zwangerschapsverlof. Voor LAFF 2012 geeft Judith van den Burg het stokje weer over aan Jessica de Jaeger. In oktober 2010 is Marcel van den Tooren gestart als directeur van het festival. Doordat de verwachtingen vanuit het festival en vanuit Marcel niet overeen kwamen heeft hij eind januari zijn taken bij het festival teruggelegd. Hierdoor heeft het verloop van de organisatie van het 7e LAFF enige vertraging opgelopen. Annemarie Bembom, sinds 4 jaar werkzaam bij het festival ten behoeve van 2011 als producent, heeft de zakelijke leiding op zich genomen, hierin begeleid door Judith van den Burg. Stien Meesters is aangetrokken om productionele taken van Annemarie Bembom over te nemen. Annemarie Bembom blijft bij het LAFF werkzaam als zakelijk leider.
pag 46
Medewerkers LAFF 2011 Zakelijke leiding: Annemarie Bembom Artistieke leiding: Judith van den Burg Programmacommissie: Jessica de Jaeger & Stien Meesters Productie: Annemarie Bembom & Stien Meesters Educatie: Elke Uitewaal Muziekprogrammering & vrijwilligerscoördinatie: Astrid van Rijsingen Sponsoring: Annemarie Bembom Transportcoördinatie: Janneke van Laar PR & Publiciteit: Olga Ketellapper Communicatie assistent: Jolien Merks Coördinator LaFFamilia: Davinia Croes Grafisch ontwerp en vormgeving: Crisja Ran & Jeroen Huijbregts Website: Olga Ketellapper & Bart Gijswijt Hoofd locatiemanagement: Jolien Merks Hoofd & eindredactie dagkrant: Floor de Bie Video team: Veerle Denissen Openluchtvoorstellingen: CosyMo’s Solar Cinema, Maureen Prins Idee en animatie leader: Arno de Grijs
Casting director Rodrigo Bellot
pag 47
pag 48
pag 49
pag 50
Bijlagen Bijlage 1 Resultaten publieksonderzoek Bijlage 2 Media overzicht Bijlage 3 Overzicht samenwerkingspartners Bijlage 4 Filmtitellijst Bijlage 5 Juryrapport Bijlage 6 Juryrapport Jongerenjury
pag 51
pag 52
Bijlage 1 Resultaten Publieksonderzoek Tijdens het LAFF in Utrecht zijn willekeurige bezoekers ondervraagd door vrijwilligers. Dit gebeurde op basis van een enquête die voorafgaand aan het festival was samengesteld door het LAFF. In totaal zijn er tijdens het festival op de hoofdlocatie 150 enquêtes afgenomen. Hieronder volgt een samenvatting van de belangrijkste aspecten die naar voren zijn gekomen uit deze enquêtes. Geslacht Totaal man: 55 (37%) Totaal vrouw: 95 (63%)
Leeftijd
Figuur 2: Leeftijd bezoekers LAFF 2011 Uit figuur 2 kunnen we zien dat de jaarlijkse trend zich voortzet: de leeftijd van bijna de helft van de bezoekers van het festival ligt tussen de 26 en 35 jaar (43,3%, in 2010 45%). Wellicht zijn dit de eerdere twintigers die terugkomen en nu in een andere leeftijdscategorie vallen. Het aantal bezoekers ouder dan 35 neemt in het algemeen iets toe vergeleken met 2010. Ook zijn er iets meer bezoekers jonger dan 25, 24% versus 22,5% in 2010.
Figuur 1: Geslacht bezoekers LAFF 2011 Algemeen: de verhouding man/vrouw van het festival was in 2010: 37% man en 63% vrouw. Het LAFF blijft net als in eerdere jaren meer vrouwen dan mannen aan te trekken. (Vgl. 2009: 33% man en 67% vrouw; 2008: 43% man, 57% vrouw; 2007: 39% man, 61% vrouw)
Woonplaats Ter vergelijking: in 2010 kwamen de volgende cijfers uit het onderzoek • Utrecht en omstreken 66% • Amsterdam 8,3% • Den Haag 2,3% • Rotterdam 1,5% In 2010 kwam ook 66% uit Utrecht e.o., in 2009 68,4% en in 2008 70%.
pag 53
Het merendeel van de bezoekers komt uit Utrecht en omstreken. Het aantal bezoekers uit de rest van de Randstad neemt toe in vergelijking met eerdere jaren. Kwam er in 2010 8% van de bezoekers uit Amsterdam, nu is dat 13%. Uit deze cijfers is af te leiden dat het landelijke naamsbekendheid van het LAFF steeds groter wordt.
Figuur 4: Opleidingsniveau bezoekers LAFF 2011
Figuur 3: Woonplaats Herkomst Het merendeel van de bezoekers komt uit Nederland. Bezoekers met een buitenlandse afkomst vormen ongeveer een derde van het totaal aantal bezoekers (30,7%). Er zijn steeds meer latino’s die het festival bezoeken uit onder andere Argentinië, Colombia, Spanje, Portugal, Peru, Aruba, Curaçao, Brazilië, Bolivia en Chili, maar ook Chinezen, Grieken, Finnen en Marokkanen. Opleidingsniveau In de volgende grafiek valt af te lezen dat meer dan de helft van de bezoekers van het LAFF hoog opgeleid is: 61% heeft een universitaire studie gevolgd, en 28% HBO. Dit is vergelijkbaar met andere jaren. pag 54
Prijs van de filmtickets In het onderzoek is meegenomen wat de mening van bezoekers is over de prijs van de filmtickets. De uitkomst is dat 80% van de bezoekers de prijs van de filmtickets goed vindt. Een aantal bezoekers geeft aan graag een tien-rittenkaart of andere kortingen voor het bezoeken van meerdere films te willen. Hoe kent men het festival
Figuur 5: Hoe kent u het festival?
Het grootste deel van de bezoekers (38%) kent het festival via vrienden en kennissen. Ook kennen mensen het festival van eerdere bezoeken, via flyers en posters (18%) of via internet (13%). Onder anders vallen o.a filmfestivals als IFFR en IDFA, FNV en de Gemeente Utrecht (U-pasactie). Aantal dagen De meeste bezoekers (52%) bezoeken het festival 1 dag, 17% bezoekt het festival 2 dagen en 12% 3 dagen. Dit is vergelijkbaar met 2010, hoewel toen wel iets meer bezoekers het festival 2 dagen bezochten.
Figuur 7: Reden om het festival te bezoeken. Bezoek Latijns-Amerika De meeste bezoekers zijn wel eens in Latijns-Amerika geweest, of zijn van plan daarheen te gaan. Slechts 4% geeft aan daar niet geweest te zijn en ook niet te gaan doen.
Figuur 6: Hoeveel dagen bezoekt u het festival? Wat is de voornaamste reden om het festival te bezoeken? Uit figuur 6 blijkt dat 74% voor de speelfilms het festival bezoekt. Documentaires zijn met 26% de tweede reden, de sfeer met 24% de derde. Meerdere antwoorden waren mogelijk. Voorgaande jaren waren de films ook de eerste reden om het festival te bezoeken; gevolgd door documentaires en de sfeer. Figuur 8: Bezoek Latijns-Amerika pag 55
Bioscoopbezoek LAFF-bezoekers gaan regelmatig naar de bioscoop. Ongeveer 40% van de bezoekers heeft dit jaar ook andere filmfestivals bezocht, voornamelijk IFFR, Movies That Matter, NFF en IDFA.
Figuur 9: Hoe vaak gaat u naar de bioscoop?
Wat vindt u leuk aan het festival Op deze open vraag komt opvallend vaak het bijzondere filmaanbod naar voren, met actuele, gevarieerde en unieke Latijns-Amerikaanse films. Sfeer en het verdiepingsprogramma worden ook vaak genoemd. Ook wordt vaak gezegd dat het goed is dat er meer aandacht voor Latijns-Amerika is, door middel van films. Wat kan er verbeterd worden aan het festival?
pag 56
Het merendeel van de ondervraagden is tevreden met het festival zoals het nu is. Opmerkingen die bezoekers hadden waren over de kassa (waarom er geen 5 rittenkaart meer is, dat er af en toe problemen zijn met de online kaartverkoop), mensen willen meer geïnformeerd worden over waar zij tussen de films door kunnen eten en/of drinken (en meer Latijns-Amerikaanse hapjes), en tot slot ziet de bezoeker graag een nog groter aanbod van films.
pag 57
pag 58
Bijlage 2 Media overzicht Drukwerk Volkskrant AD Haagsche Courant NRC NRCNext De Pers AD Amersfoortse Courant AD Utrechts Nieuwsblad BN de Stem ed. Oosterhout Elegance TV-krant Stadsblad Utrecht Vechtstroom Maarssen NL30 De Filmkrant De brug Vleuten de Meern U-pas La Chispa Cervantes Viva
Tropa de Elite 2 op het LAFF “Latin American Film Festival” “Latin American Film Festival” “Filmfestival:Latin American Film Festival” “Latijns-Amerikaans temperament in Utrecht” “Utrecht Latijns-Amerikaans filmfestival populair” “Filmfestival Latijns-Amerika populair” “Chileense film in filmtheater De Bussel” “Latin American” “Van drugsbendes tot Che Guevara” “Latijns-Americaans Film Festival” “Latijns-Americaans Film Festival” “Cocktail van humor en tragiek” “Ondertussen in Zuid-Amerika. Laff.nl” “Hoogtepunten bij LAFF” LAFF: Het podium voor de Latijns-Amerikaanse film Matias Bize maakt universele cinema Tambien la Lluvia Agenda: Latin American Film Festival
Internet Ravagedigitaal Regio Latin Magazine HollandDoc Cinema.nl Cinema.nl - nieuwsbrief Cinema.nl Film1 Filmlounge La Chispa Film-o-Rama Filmeducatie.nl Movies that Matter
Latin American FilmFestival 2011 LAFF: Carancho Retrospectief Trapero Latin American Film Festival LAFF 2011 Een aquarium gevuld met personages Actie: Voorpremiere Tropa de Elite2 Voorpremiere Tropa de Elite 7e editie Latin American Film festival vanaf 5 mei in Utrecht Latin American Film Festival 2011 Latin American Film Festival LAFF 2011: Dossier Prijswinnaars Latin American Film Festival Impunity at Latin American Film Festival pag 59
Nieuws.nl Agenda Utrecht Casting Prijswinnaars Latin American Film Festival bekend Moviemachine Latin American Film Festival Nlagenda LAFF - Latin American Film Festival Filmtotaal Latin American Film Festival 2011 Somo LAFF - Latin American Film Festival 7de editie NBF Prijswinnaars Latin American Film Festival bekend Espana y mas Latin American Film Festival gaat binnenkort van start Salsamobiel LAFF - Latin American Film Festival Movie2movie.nl LAFF 2011 Bizz Nieuwsbrief 7e LAFF opent met LA Vida de los Peces Offbeat cinema Cinema.nl Een treinreis naar de American Dream Noticias.nl Mexicaanse toestanden Rialto Retrospectief Matias Bize en Pablo Trapero Rijk van Nijmegen Nieuwe film La Vida de los Peces van Chileens talent Matías Bize La Chispa Filmland in opkomst EYE Film Post Mortem wint Latin Angel Jury Award Springhaver Post Mortem winnaar Latin Angel Jury Award 2011 Blogkompas Van de zonnige kant FNV Familie omgekomen mijnwerkers vechten voor rechten Opzij Vanavond Hivos-film: Women’s perspectives Festbits Filmpjes LAFF Wereldomroep Boys of Summer in de prijzen SAPsite Tien speelfilms geselecteerd voor Latin Angel Jury Award ANWB Dagje Uit: Latin American Film Festival Vice Versa 5/12 mei LAFF
pag 60
Bijlage 3 Overzicht samenwerkingspartners Fondsen Cultuurfonds Bank Nederlandse Gemeenten Elise Mathilde Fonds Gemeente Utrecht, DMO Culturele Zaken Hivos Kf Hein Fonds Mondiale Bewustwording Utrecht (COS Utrecht) Nederlands Fonds voor de Film Provincie Utrecht SNS Reaal Fonds VSB Fonds Mediapartner Cinema.nl Sponsors Brand bierbrouwerij FedEx FNV Mondiaal Louis Hartlooper Complex Het LAFF wordt georganiseerd in samenwerking met onder andere de ambassades van Argentinië, Bolivia, Brazilië, Chili, Colombia, Costa Rica, Cuba, Ecuador, Mexico en Peru Partners ABC-Cinemien A-Film Distribution Alejandro Israel All Rise Films Amigos International Amnesty International Apollo Hotel Utrecht Ariana Garfinkel
Arij Ouweneel Astrid Kaag Autlook Filmsales Beam Systems BFD Films Café Ledig Erf Camila Films Carlos Santos Carlos Trevez Cat & Docs CEDLA Cereal Chasse Cinema Breda Cinéart Nederland BV CineLatino Heidelberg CineLatino Tuebingen (Duitsland) Cineluz Cinematres Cinephil - Distribution & Co Productions Club Lux CosyMo’s solar cinema Dirk Vandersypen Award Doc & Film International Dutch Film Works Eduardo Cerveira Edwin Koopman El Rayo Films Ele Spaans tapas restaurant Elephant Eye Films Elephant Soundsystem Elke Vandersypen España y más Eva Laurillard Expresion en Corto (Mexico) Eye Film Instituut Nederland pag 61
Fietspunt Figa Films Filmfestival Open doek (België) Filmhuis Den Haag Filmkrant Focus Filmtheater Arnhem Galecine Hogeschool Utrecht Hubert Bals Fonds ICAIC IFFR Distribution Imcine Instituto Cervantes Intramovies Jan Vrijman Fonds Katoenfabriek Kees Koonings Kim Beaumont Klaas Wellinga La Chispa Labaredafilmes Latinofusion Ledig Erf Lies Wijnterp LittleRo Lowiekes Filmfestijn Lux Nijmegen Mainsail Maja Haanskorf Manuel Gatti M-appeal
pag 62
Mama’s funky flow Marc Boonen Mark de Jong Mickster Moonlight Films Movies that Matter MVSP Monique van Schendelen Productions Nalacs Nienke Wijnants Nevermoo Noticias Onze Lieve Vrouwe Amersfoort Pablo Decock Patricia Izquierdo Iranzo Patricio Guzman Paula Jordão Plaza Futura Eindhoven Pom Meeuwsen Poto Peludo Primer Plano Producciones Concepcion Putumayo Pyramide International Radboud Universiteit Nijmegen Renate Sachse Rendez vous Pictures Rialto Rodrigo Ronald Rovers Roze Filmdagen
Ruby Sanders Salsaschool Union Santiago Cimadevilla & Marcos Di Paolo Sjef van Hoof SND Films Supercity Tangoschool El Gancho The Ambassador of Bolivia, D. Roberto Calzadilla The Matchfactory Tommi U-Media Universiteit Utrecht Verkadefabriek Den Bosch Wanda Vision,S.A. Wereldomroep Wide Management Wild Bunch Benelux Distribution
Bijlage 4 Filmtitellijst Film
Regisseur
Land
A disração de Ivan
Caví Borges & Gustavo Melo
Brazilië
Antônia
Tata Amaral
Brazilië
As Melhores Coisas do Mundo
Laís Bodanzky
Brazilië
Blokes
Marialy Rivas
Chili
Boys of Summer
Keith Aumont
Curaçao, VS
Caño Dorado
Eduardo Pinto
Argentinië
Carancho
Pablo Trapero
Argentinië
Cerro Bayo
Victoria Galardi
Argentinië
Che, Un Hombre nuevo
Tristán Bauer
Argentinië, Cuba, Spanje
Contracorriente (Undertow)
Javier Feuntes Léon
Peru, Colombia, Frankrijk, Duitsland
De Indiaan
Ineke Houtman
Nederland
Distancia
Sergio Ramírez
Guatemala
El Agua del fin del Mundo
Paula Siero
Argentinië
El Ausente
Marco Berger
Argentinië
El Bonaerense
Pablo Trapero
Argentinië
El Hombre de al lado
Mariano Cohn & Gastón Duprat
Argentinië
El Premio
Paula Markovitch
Mexico, Frankrijk, Polen, Duitsland
El Recuento de los Daños
Inés de Oliveira Cézar
Argentinië
El Sicario: Room 164
Gianfranco Rosi
VS, Frankrijk
En la Cama
Matías Bize
Chili, Duitsland
Estômago
Marcos Jorge
Brazilië, Italië
Familia Rodante
Pablo Trapero
Argentinië
Firmes
Yordi Capó
Mexico
Gatos Viejos (Old cats)
Sebastian Silva & Pedro Peirano
Chili
Hermano
Marcel Rasquin
Venezuela
Impunity
Juan José Lozano & Hollman Morris Colombia, Zwitserland, Frankrijk
Ingrid Betancourt: 6 years in the Jungle
Angus Macqueen
Colombia, VS
pag 63
José Martí: El Ojo del Canario
Fernando Pérez
Cuba
Karla’s Arrival
Koen Suidgeest
Nicaragua, US, Spanje, Nederland, België
Karen llora en un Bus
Gabriel Rojas Vera
Colombia
La Calma
Fernando Vilchez Rodriguez
Peru
La Mina de Oro
Jacques Bonnavent
Mexico
La Vida de los Peces
Matías Bize
Chili, Frankrijk
La Vida Útil
Federico Veiroj
Uruguay, Spanje
La Vieja de atrás
Pablo José Meza
Argentinië, Brazilië
La Yuma
Florence Jaugey
Nicaragua, Frankrijk, Spanje, Mexico
Leonera
Pablo Trapero
Argentinië, Zuid-Afrika, Brazilië
Lo bueno de llorar
Matías Bize
Chili
Los Bañistas
Carlos Lechuga
Cuba
Los Colores de la Montaña
Carlos César Arbeláez
Colombia, Panama
Luna
Raul & Rafael Cardenas
Mexico
Maids and Bosses
Abner Benaim
Panama, Argentinië
Mundo Grúa
Pablo Trapero
Argentinië
Nacido y Criado
Pablo Trapero
Argentinië, Italië, UK
Norberto apenas tarde
Daniel Hendler
Argentinië, Uruguay
Nostalgia de la Luz
Patricio Gúzman
Chili, Frankrijk, Duitsland
Octúbre (October)
Daniel & Diego Vega Vidal
Peru
Cielo Albierto (Open sky)
Ines Compan
Argentinië, Frankrijk
Postmortem
Pablo Larraín
Chili, Duitsland, Mexico
Raz
André Lavaquial
Brazilië
Road July
Gaspar Gómez
Argentinië
Rudo y Cursi
Carlos Cuarón
Mexico, VS
Sábado: Una película en tiempo real Matías Bize
pag 64
Chili
Sonhos Roubados (Stolen dreams)
Sandra Werneck
Brazilië
También la lluvia
Icíar Bollaín
Spanje, Mexico, Frankrijk
Tempo de Criança (Time child)
Wagner Novais
Brazilië
The Two Escobars
Jeff & Michael Zimbalist
Colombia, VS
The Year ay Parents went on Vacation
Cao Hamburger
Brazilië
Todos tus Muertos
Carlos Moreno
Colombia
Tropa de Elite 1
José Padilha
Brazilië
Tropa de Elite 2
José Padilha
Brazilië
Viva Cuba
Juan Carlos Cremata Malberti
Cuba
Voces del Subterráneo
Blanca Alvarez Pulido, Yordi Capo, Boris Goldenblanc & Ivan Lopez Barba
Mexico
Which Way Home
Rebecca Cammisa
Mexico, VS
pag 65
Bijlage 5 Juryrapport The jury of the 7th Latin American Film Festival was impressed by the high quality of the ten films competing for this year’s Latin Angel Award. Before we came to an unanimous prize winner, we enjoyed watching and analyzing the films, that, with their great variety of styles and strong acting performances gave room for some interesting debates. The members of the jury were: Christien Klaufus, Maria Ramos, Taco Ruighaver, Marcus van der Zwaag and Dana Linssen. First we would like to give a special mention to a film which has deeply touched us for its authentic depiction of the inner life of a young girl, who has to get to terms with a hostile and oftentimes incomprehensible environment, a film that truly lives up to it’s name: El premio by Paula Markovitz.
The winner of the 2011 Latin Angel Award however is of a completely different substance. Dealing with a similar historical and political period, we found the film mysterious, thought provoking, coherent in style and topic, and not only a historical film, but moreover an important mirror of our current affairs and moral dilemma’s. So therefor the Latin Angel Angel Award 2011 goes to Post mortem by Pablo Larrain.
pag 66
Bijlage 6 Juryrapport Jongerenjury We are the youth jury of the 2011 Latin American Film Festival. We really enjoyed this week and we would like to thank the LAFF for giving us this opportunity. We have been given the hard task to choose the winning movie out of these five selected films. Each of them was unique in its own special way. For us, three movies were standing out. Two of them were comparable and one was remarkably different. Firstly, Los Colores de la Montaña had an interesting perspective from a small child on the troubled world around him. What impressed us was the contradiction of the presumed safety of the village and the military threat all around him. The second movie is Hermano, which had in our opinion a great cinematography, and gave us a great insight in the lives and loyalty conflicts of two brothers in Venezuela’s slums. The movie that was different from these two had incredibly deep characters and a subtle storytelling. This film makes great use of colour and music to support the story and create atmosphere. It’s a universal drama that reflects the best of Latin American cinematography. The winning movie sets itself apart because it leaves behind the Latin American setting of slums and conflicts and focuses instead on universal, internal struggles. For its originality, great characters and the mix between reality and illusion, our winner is: Ausente!
pag 67
