Seminar: Hoe stuur je creativiteit?

Seminar: Hoe stuur je creativiteit?

Author:

Holland Innovative

Presentation by: Roel Wessels Date:

18 Novermber 2010

The Partner for Innovative Solutions!

Holland Innovative BV

Seminar “hoe stuur je creativiteit?” 13.00 – 13.30 Ontvangst met koffie 13.30 – 14.30 “Hoe stuur je creativiteit” Roel Wessels, Holland Innovative 14.30 – 15.00 Netwerk Pauze 15.00 - 16.00 “Fencing cats oftewel hoe stuur je creatie binnen (technische) development” Bas Berkhout, VanBerlo 16.00 – 17.00 “Interactive landscapes” Daan Roosegaarde, Studio Roosegaarde 17.00 – 17.30 Forum discussie Met alle sprekers 17.30 – 19.00 Afsluiting met netwerkborrel

Inhoud • Innovatie en creativiteit • Het creative proces • Het sturen van creativiteit

Innovatie en creativiteit

Het belang van Innovatie

“Whatever made you successful in the past won‟t in the future”

Lewis Platt CEO HP 1992-1999

Het belang van Innovatie Snel wijzigende marktomstandigheden en technologieën....

Het belang van Innovatie Betekent:

Aanpassen veranderen Permanent leren Vernieuwen

Het belang van Creativiteit Naast deze noodzaak om te vernieuwen zien we tegenwoordig de en-en-en-paradox: én én én én én én

snelle Time To Market hoge kwaliteit lage kosten snelle levertijd weinig voorraad flexibel

Doorbraken !!!

Faster

cheaper

better

En-en-en-paradox

Het belang van Creativiteit

Vernieuwen

Het belang van Creativiteit Het managen van creativiteit is dus essentieel. De ideeënkracht van de medewerkers stimuleren en gebruiken voor het succes van de organisatie. Niet alleen binnen R&D en Marketing, maar bij alle medewerkers.

Het belang van Creativiteit Het managen van creativiteit is dus essentieel.

Belangrijk

De ideeënkracht van de medewerkers stimuleren en gebruiken voor het succes van de organisatie. Niet alleen binnen R&D en Marketing, maar bij alle medewerkers.

Effectief leiderschap

Het creatieve proces

Wat is creativiteit? Er zijn vele definities van creativiteit: • Scheppend vermogen (van Dale) • Het bedenken van nieuwe en geschikte ideeën (William Coyne, 3M) • Het maken van iets nieuws en het herarrangeren van het oude (Mike Vance, Walt Disney) • Creativiteit is het kijken naar hetzelfde als iedereen en iets anders daarbij denken (Györgyi, Hongaars biochemicus en Nobelprijs winnaar) • ...

Wat is creativiteit? Samengevat zie je de volgende kenmerken: • • • •

Gaat samen met denken of fantasievol gedrag Meestal doel- of oplossingsgericht Het moet iets origineels opleveren Het resultaat moet nuttig zijn

Wat is creativiteit? Wanneer is creativiteit nodig? • • • • •

Doorbraak in de wetenschap Kunst, muziek, mode, etc Nieuw product bedenken Probleem oplossen Oplossen van een puzzel

Creative individuen Leonardo Da Vinci

Wilhelm Röntgen

Thomas Edison

Watson&Crick

Mozart

Steve Jobs

Bill Gates

Gebroeders Wright

Picasso

Frank Zappa

Het creative proces Hoe werkt het creatieve proces? • Sinds 1960 meer dan tienduizend onderzoeken en publicaties over creativiteit...

• De afgelopen 10 jaar meer dan 600 boeken over creativiteit... • Toch blijft creativiteit in essentie een onbegrepen verschijnsel met verschillende zienswijzen van wetenschappers...

Het creatieve proces Onbewuste associaties (Freud, 1899)

Onbewuste paralle processen (Poincaré, 1913) Mystiek, niet te verklaren, van de goden en muzen (Plato) Onbewustzijn bepaalt creativiteit

Gestalt theorie (Wertheimer 1914): Je neemt de wereld waar in gehelen en patronen

Divergent denken (Guilford 1950): Je moet kunnen losraken van het bestaande

Domein skills + creativiteit skills + motivatie (Amabile 1983) Creatieve denkprocessen zijn gelijk aan de normale (Newell & Simon 1962)

Als creatief denken normaal denken is... Normaal denken: • • • •

Gestructureerd (volgt een pad) Is associatief Afhankelijk van ons verleden Wordt gestuurd door onze kennis (top-down proces) • Wordt beïnvloed door externe stimuli

Bestaande ideeën hergebruiken

Creativiteit is reeds bekende kennis & ideeën hergebruiken

Als creatief denken normaal denken is... Reeds bekende kennis en ideeën hergebruiken: • Door te kijken naar de levensloop van uitvinders • Geen grote gaten tussen innovaties • Vaak uitvindingen tegelijk op een andere plaats • Er is altijd al een idee eerder geweest (ook al beseft men dat niet) Bestaande ideeën hergebruiken

Als creatief denken normaal denken is... Reeds bekende kennis en ideeën hergebruiken: Edison’s Telegraph repeater-recorder (morse signalen opslaan en reproduceren)

Edison’s Telephone (Bell was echter eerder) (geluid registreren via membraan tbv telegraph)

Edison’s Phonograph (1877) (geluid optekenen en reproduceren aanvankelijk tbv telegraph)

Kennis en de 10-jaars regel Het denken werkt kennisgedreven (top-down): • In tegen stelling tot bottom-up (alleen input vd omgeving gebruiken). • Hoe meer je ergens van af weet, hoe makkelijker je informatie kunt opslaan. • Muziek die je al kent interpreteer je anders

• Als je iemand kent heb je maar weinig informatie nodig om hem te herkennen • Kunstenaars werken vaak top-down vanuit schetsen

Domein skills (10 jaars regel) Denkproces (Top-Down) Bestaande ideeën hergebruiken

Domein skills zijn essentieel voor het creatieve proces

10 jaars regel

Kennis en de 10-jaars regel 10-jaars / 10.000 uur regel (Hayes, 1981):

– 76 componisten gevolgd – 131 schilders gevold – Later door onderen ook dichters,

schrijvers, songwriters, muzikanten, uitvinders

• Conclusie:

– Jarenlange toewijding nodig voordat echte creatieve doorbraken plaatsvinden.

• Kennis bepaalt:

– Je oplossingsruimte (aantal ideeën) – De oploswijze (type verbindingen)


Kennis en de 10-jaars regel 10-jaars / 10.000 uur regel (Hayes, 1981): • Beatles: – Eerste 8 jaar: 250 nummers waarvan 90% cover, ca 1000 optredens – Vanaf 1965: doorbraak

• Mozart: – Eerste 14 jaar: veel muziek niet –

origineel, veel correcties door zijn vader Vanaf 15e jaar (22 jaar oud): meesterwerken


Weisberg 2006

Gestalt theorie Gestalt theorie (Wertheimer 1914): • De wereld waarnemen in gehelen en patronen: – Inzicht ipv analyse – Plots ipv geleidelijk – Aha...

Gestalt theorie Domein skills (10 jaars regel) Denkproces (Top-Down) Bestaande ideeën hergebruiken

Gestalt theorie Gestalt theorie (Wertheimer 1914): • De wereld waarnemen in gehelen en patronen: – Inzicht ipv analyse – Plots ipv geleidelijk – Aha... Vlgones een dsiute aan ene Elgsese unvirestiet mkaat het neit uit in wlke vlgrodoe de lttrees in een wrood satan, het eigne dat blangrijek is, is dat de ersete en de ltaatse ltteer op de gdoee palats satan.


Wanneer creatief? Nu weten we hoe het werkt maar wanneer ben je creatief? Kennis en patronen zien kan tegenwerken (fixatie) !!

Divergeren en convergeren Gestalt theorie

4 x – 20 = 0


Wanneer creatief? Nu weten we hoe het werkt maar wanneer ben je creatief? Kennis en patronen zien kan tegenwerken (fixatie) !!

Divergeren en convergeren Gestalt theorie

III + II = II


Divergeren en convergeren Divergent denken (Guilford 1950): • Je moet kunnen losraken van het bestaande = – Out-of-the-box denken – Fixatie doorbreken – Andere ideeën, andere connecties – Nog niet in oplossingen denken

Divergeren en convergeren Gestalt theorie Domein skills (10 jaars regel) Denkproces (Top-Down)

Probleem Wens

Oplossing creatie

Bestaande ideeën hergebruiken

Onbewustzijn Onbewustzijn in twee betekenissen: 1) Freud (1899): – Primair denken = onbewustzijn: – –

• Primitief, irrationeel, alle koppelingen mogelijk Secundair denken = bewustzijn: • Rationeel + logisch Hoe ouder, hoe wijzer = hoe meer secundair denken

Deze zienswijze is een beetje achterhaald

Onbewustzijn Divergeren en convergeren Gestalt theorie Domein skills (10 jaars regel) Denkproces (Top-Down) Bestaande ideeën hergebruiken

Onbewustzijn Onbewustzijn in twee betekenissen: 2) Poincaré (1913) – Parallele gedachten – Slechts één gedachte in bewustzijn – Onbewustzijn kan connecties opleveren

die niet kunnen worden geproduceerd in bewust denken (anti-logisch)

Onbewustzijn Divergeren en convergeren Gestalt theorie Domein skills (10 jaars regel)

• Dit is niet hetzelfde als linker-rechter hersenhelft denken (links = logica, rechts = creativiteit). Deze neurologische benadering staat ter discussie. • Andere kijk via hersengolven (alphagolven = creativiteit)

Denkproces (Top-Down) Bestaande ideeën hergebruiken

Samenvatting creative proces Motivatie en vasthoudendheid

Veel iteraties

Onbewustzijn

Paralle gedachten Andere verbindingen

Divergeren en convergeren

Fixatie doorbreken


Inzicht ipv analyse

Ideeen Verbindingen maken Wat is waarde en vernieuwing Kennis belangrijk Associatief verbindingen maken

Het sturen van creativiteit

Uitgangspunt In ieder individu en team zit creativiteit Creativiteit van het individu

Creativiteit van het team

Dus de vraag is niet: “hoe wordt ik creatief” maar: “hoe komt het eruit”

Spanning tussen creativiteit en organiseren

Lester Thurow’s 8 rules for building wealth (1999) Rule 6: “No society that values order above all else will be creative; but without some degree of order creativity disappears”

Stuurmiddelen volgen uit theorie... Motivatie en vasthoudendheid

Veel iteraties

Onbewustzijn

Paralle gedachten Andere verbindingen

Divergeren en convergeren

Fixatie doorbreken


Inzicht ipv analyse

Ideeen Verbindingen maken Wat is waarde en vernieuwing Kennis belangrijk Associatief verbindingen maken

Individu Seven habits of highly creative people: (Een keuze uit verschillende bronnen)

• Hebben doorzettingsvermogen. Innovation is 1% inspiration, 99% perspiration (Edison) • Denken Out-of-the-box (doorbreken van fixatie) • Nemen risico’s, accepteren fouten. Dwing imperfectie af. Creatief bezig zijn moet als oefenen voelen, niet als aan een eind-resultaat werken.

• Kunnen loskomen van de omgeving. Investeer in juiste setting en mentale opwarming (wandelen, ontspannen, aantekeningen lezen, boeken lezen) • Verzamelen ideeën tbv later creatief proces. Aantekeningen, schetsen • Zoeken patronen en maken combinaties. • Zijn nieuwsgierig en hebben een brede interesse. Laten zich inspireren.

Team en Organisatie Het juiste klimaat (Volgens Jeff Gasperz, 2002)

• • • • • • • •

Creativiteitsgericht leiderschap Diversiteit Kennisdeling Kruisbestuiving Tijd voor creativiteit aanwezig Uitdagende doelen en creatieve spanning Tolerantie voor mislukking Ruimte voor intern ondernemerschap

Team en Organisatie Het juiste klimaat (Volgens Jeff Gasperz, 2002)

• Creativiteitsgericht leiderschap • • • • • • •

Diversiteit Kennisdeling Kruisbestuiving Tijd voor creativiteit aanwezig Uitdagende doelen en creatieve spanning Tolerantie voor mislukking Ruimte voor intern ondernemerschap

Creativiteitsgericht leiderschap Taken van de creativiteitsgerichte leider: • • • • •

• • •

Stelt duidelijke en uitdagende doelen. Beheerst situationeel leiderschap. Creëert teams met de juiste diversiteit. Zorgt dat deze teams ondanks de tegengestelde meningen toch effectief zijn. Activeert creativiteit op de momenten dat het juist wel moet en beperkt als creativiteit minder gewenst is. Is in staat om teams out-of-the-box te laten denken en stimuleert ondernemerschap. Motiveert en biedt veiligheid. Is vastberaden en volhardend.


• • •


Creativiteitsgericht leiderschap Stelt duidelijke en uitdagende doelen Wat moet er bereikt worden? • Betere performance? • Hogere product / productie kwaliteit? • Kostenbesparing? • Hogere efficiency van de organisatie? Wat is de strategie? • Systeemontwikkeling: revolutie (én-én-én!) op moduleniveau en evolutie op systeemniveau? • Wat wel wijzigen, wat niet?

Creativiteitsgericht leiderschap Stelt duidelijke en uitdagende doelen

Product Breakdown

Systeem

Module 1 Module 2 Module 2 Module 3 Module 4 Module 5 Module 6 Module 7

Geen wijzigingen

Deel Deel module 1 module 2

Hergebruik

Module Revolutie

Deel Deel Deel Deel module 1 module 2 module 3 module 4


• • •


Creativiteitsgericht leiderschap Situationeel leiderschap (Hersey & Blanchard) Mate van betrokkenheid (willen)

Om effectief te zijn zal de projectmanager zijn stijl van leidinggeven af moeten stemmen op de competentie van de medewerker. Hoge bekwaamheid Lage betrokkenheid

Hoge bekwaamheid Sterke betrokkenheid

Lage bekwaamheid Sterke betrokkenheid C3

C2

C4

C1

Lage bekwaamheid Lage betrokkenheid

Mate van ondersteuning

Mate van bekwaamheid (kunnen) Overleggen

Overtuigen S3

S2

S4 Delegeren (resultaatgericht) Verantwoordelijkheid  MW

S1

Dirigeren (taakgericht) Verantwoordelijkheid  PM

Mate van sturing

Creativiteitsgericht leiderschap Situationeel leiderschap (Hersey & Blanchard)

Mate van betrokkenheid

Om effectief te zijn zal de projectmanager zijn stijl van leidinggeven af moeten stemmen op de competentie van de medewerker. Coachend leiderschap: aanpak waarbij de projectmanager de Hoge bekwaamheid Lage bekwaamheid medewerker zelf laat Lage betrokkenheid Sterke betrokkenheid nadenken over de aanpak enC3 C2 verantwoordelijkheid laat Hoge bekwaamheid Lage bekwaamheid nemen (kan bij S1 t/m S4). C4 C1 Sterke betrokkenheid Lage betrokkenheid

Mate van ondersteuning

Mate van bekwaamheid (kunnen) Overleggen

Overtuigen S3

S2

S4 Delegeren (resultaatgericht) Verantwoordelijkheid  MW

S1

Dirigeren (taakgericht) Verantwoordelijkheid  PM

Mate van sturing


• • •


Creativiteitsgericht leiderschap Activeren van creativiteit als het WEL moet:

Market assessment Probleem Wens

Oplossing creatie

Market search

Probleem Wens

Combined requirements Probleem Wens

Product definition

Oplossing creatie

Breakthrough technology

Oplossing creatie

Product Design

Probleem Wens

Test all scenario’s Probleem Wens

Oplossing creatie

Develop ment

Oplossing creatie

Optimized use of resources

Test

Probleem Wens

Problem solving Probleem Wens

Oplossing creatie

Manu facturing

Oplossing creatie

Low stock & fast delivery

Field Support

Creativiteitsgericht leiderschap Beperken van creativiteit als het NIET moet: Create non existing customers (technology push) Probleem Wens

Oplossing creatie

Market search

Probleem Wens

Unnecessary modifications after testing

Better is the enemy of good Probleem Wens

Product definition

Oplossing creatie

Creative requirements management

Oplossing creatie

Product Design

Probleem Wens

Probleem Wens

Oplossing creatie

Develop ment

Oplossing creatie

Test

Probleem Wens

Too many updates for the customer Probleem Wens

Oplossing creatie

Manu facturing

Field Support

Oplossing creatie

Not following Solve issues the plan and procedures unstructured during assembly


• • •


Creativiteitsgericht leiderschap Ondersteunt out-of-the-box denken en stimuleert ondernemerschap

Let op: fixatie zit vaker „tussen de oren‟ dan in de cultuur !

Creativiteitsgericht leiderschap Creativiteits technieken • Ideeën input: – Journal, schetsen, aantekeningen – brainstorm sessies, bijwonen seminars – Creëer klankbordgroep, praat over ideeën • Divergerend denken (en niet te snel in oplossingen denken): – denkverbreding, denkverdieping, denkverschuiving – Mindmapping – Denken in metaforen, denken zonder begrenzingen – Los het tegenovergestelde probleem op – Commit to failure (neem genoeg risico) • Patronen vinden: – TRIZ-methode (Altshuller, 1946): systematisch patronen vinden • Onbewustzijn benutten: – Doe iets leuks (geest resetten), Humor! – “Start doing, stop thinking”

Creativiteitsgericht leiderschap Motiveert en biedt veiligheid

Originele 5-traps model van Maslow (1943)

Gedrag: betrokkenheid & motivatie En is vastberaden en volhardend...

Blokkades horen bij het creatieve proces, accepteer ze !

5 5

Vragen?

Seminar: Hoe stuur je creativiteit?

Recommend Documents