seizoen Levenskunst Levenskunst

seizoen 2013 - 2014 ‘Levenskunst’ Levenskunst’

WOORD VOORAF LEVENSKUNST ‘Levenskunst is de sleutel tot geluk’ (Anselm Grün). Is levenskunst te leren? Niet altijd gaat het leven van een leien dakje. Spreken we zelfs meer van over-leven: hoe ga je om met tegenslagen in het leven, waar haal je steun vandaan en de moed om het leven aan te kunnen? Hoe doen anderen dat? Welke richting biedt onze eigen traditie? En hoe kijken andere godsdiensten naar het leven met zijn ups en downs? De Bijbel is een bron waaruit we willen putten, maar ook de Koran komt ter sprake. In de moderne literatuur komen we de zingevingsvragen ook tegen en daarom zullen we verschillende boeken met elkaar lezen en spiegelen aan onze eigen ervaringen. Kunst (beeldende en literaire kunst), theologie en filosofie, bijbelverhalen en levenservaringen… zo zullen we verschillende manieren vinden om ons eigen (geloofs-)leven ter sprake te brengen. Een programma voor elk wat wils, u aangeboden door de beide Protestantse gemeenten in Leersum. Mocht u zelf nog ideeën hebben voor activiteiten, laat het ons weten. Misschien kunnen we het opnemen in het voorjaarsprogramma! We hopen u te ontmoeten! Van harte welkom! Corine Beeuwkes-van Ede Pieter Goedendorp

2

ACTIVITEITEN Keetcafé voor 25+ Het komt er zo weinig van: praten met leeftijdsgenoten over wat je ten diepste bezighoudt. We willen je graag die ruimte bieden! Eén keer per 6—8 weken komen we bij elkaar bij één van de deelnemers thuis; en tijdens de maaltijd ontstaan de beste tafelgesprekken! Het eerstvolgende Keetcafé wordt gehouden op donderdag 10 oktober a.s. Vanaf 19.00u van harte welkom! Graag even opgeven bij Corine Beeuwkes-van Ede. Tijd: 19.00 uur Plaats: pastorie, Nieuwesteeg 15 Leiding: Corine Beeuwkes-van Ede Lieve Deugd - Bijbelgespreksgroep Ook het onderwerp van de Bijbelgespreksgroep staat in het teken van het jaarthema “Levenskunst.” Van zeven bijbelse personen kijken we levenskunst af. Dat doen we aan de hand van het boekje “Lieve Deugd – zeven deugdelijke bijbelse figuren” (Hanna van Dorssen (red.), Boekencentrum 2012 (Toer-reeks)). Geloof, hoop en liefde vormen samen met de vier grote deugden uit de Oudheid (verstandigheid, rechtvaardigheid, matigheid en standvastigheid) de zeven christelijke deugden. Deze zeven deugden lopen als een rode draad door het boekje “Lieve Deugd” heen. Bij elke deugd is een bijbels figuur gekozen met wie de betekenis wordt verkend, bijvoorbeeld Ester bij “verstandigheid” en Jozef bij “rechtvaardigheid”, Hanna bij “geloof” en de verloren zoon bij “liefde.” Eerste bijeenkomst: donderdag 10 oktober, volgende afspraken in onderling overleg. Tijd: 20.00 uur Plaats: Michaëlhuis Leiding: ds. Pieter Goedendorp

3

Kennis maken met meditatie in de kerkelijke gemeente In deze cursus kunt u kennis maken met verschillende vormen van christelijke meditatie. Ze zijn geworteld in de christelijke traditie. Vele mensen in de kerken en kloosters hebben zich al eeuwenlang met meditatie bezig gehouden. De cursus “kennis maken met meditatie” is bedoeld voor gemeenteleden die zoeken naar meer stilte en verdieping. Meditatie is de kunst, de vaardigheid om aandachtig te zijn. Het is niet een techniek die je leert, maar het is een manier waarop je in het leven kunt staan, en met dingen om kunt gaan. Meditatie is een levenshouding, waarbij ook je geloofsleven kan verdiepen. De bijeenkomsten hebben een eigen thema, waarmee de cursus wordt opgebouwd. Er zal een inleiding zijn op ieder thema en er zal tijd zijn om samen de praktijk van meditatie te beoefenen. Er zal materiaal meegegeven worden om thuis verder te oefenen, het is goed om daar een half uur per dag de tijd voor te nemen. Er wordt een aantal meditatievormen aangeboden uit de rijkdom van de christelijke traditie. Iedereen kan die vorm kiezen die bij hem of haar past. We bespreken o.a. het omgaan met de stilte, meditatie en gebed, meditatie en het lezen van de bijbel, en andere vormen die mogelijk zijn. Naast inleidingen zullen we samen praktisch oefenen. Eerste bijeenkomst Tweede bijeenkomst Derde bijeenkomst Vierde bijeenkomst Vijfde bijeenkomst

inleiding: de praktijk van meditatie. thema: houding en adem thema: bewustwording thema: stilte thema: meditatie en gebed thema: meditatie en de Bijbel lezen

Voor gemeenteleden die na deze kennismaking met meditatie verder willen gaan kan een vervolgcursus worden aangeboden. Data: vrijdagmorgen 11, 18, 25 oktober, 1 en 8 november Tijd: 10.00 – 11.00 uur Plaats: Johanneskerk Leiding: Martine Schram [email protected] Deelnemers: maximaal 10 Opgave: uiterlijk een week voor de aanvang van de cursus

4

Dialogen: Levenskunst met een religieuze bril op De kunst om te leven en te overleven is ook voor alle religies een belangrijk onderwerp. Vele boeken zijn er al over geschreven: hoe ga je met voor- en tegenspoed om in het leven en welke rol speelt jouw God daarin? Hoe kun je genieten en valt het te leren en te oefenen? In een serie Dialooglezingen laten we sprekers aan het woord die ieder vanuit zijn/haar eigen religie ons inzicht wil geven hoe hij/zij er als christen, jood of moslim met de kunst van het leven omgaat. Eerste avond (7 oktober): Hannelieke van Beek zal ons als christelijk kunstenaar vertellen en laten zien wat voor haar ‘levenskunst’ betekent. Tweede avond (4 november): rabbi Jochanan Boosman uit Amersfoort spreekt over joodse levenskunst Derde avond (10 februari): drs. Nora Asrami (wetenschappelijk onderzoekster en moslima) heeft er haar levenstaak van gemaakt: hoe kun je als moslim (en als moslima in het bijzonder) leven in een westers land? Vierde avond (10 maart): prof. dr. Marcel Sarot heeft een boek geschreven over ‘het goede leven’. Met als ondertitel: Idealen van een goed leven in confrontatie met de trafiek van het bestaan. Hij wil ons er graag meer over vertellen. Data: 7 oktober, 4 november 2013, 10 februari, 10 maart 2014 Tijd: 20.00-22.00 uur Plaats: Johanneskerk Leiding: Corine Beeuwkes-van Ede en Pieter Goedendorp 5

Departure Point ‘Departure Point’ is er speciaal voor jongeren vanaf 18 jaar. Een tijd van je leven waarin er steeds meer deuren voor je open gaan. Maar tegelijk lijkt er in de kerk weinig nieuws voor je te halen. Op een regelmatige reünie willen we ‘ns kijken hoe dat voor jou eigenlijk is. We hebben het over de actualiteiten en de dingen die er echt toe doen. In principe komen we op zondagavonden bij elkaar. De eerste keer, op zondag 13 oktober, is dat om 20.00 uur en dan maken we ook de verdere afspraken. Eerste bijeenkomst: zondagavond 13 oktober Plaats: Michaëlhuis Tijd: 20.00 uur Leiding: ds. Pieter Goedendorp

Tussen kroost en carrière Dertigers en veertigers hebben het meestal druk. Het is haasten tussen huis en werk, school en kerk. ’n Kwestie van kiezen. De kunst is vanzelfsprekend een goeie balans te vinden tussen wat je wilt, wat je kunt en wat je doet. Welke rol speelt je geloof, de manier waarop je in het leven staat, bij de afwegingen die je maakt? In een groep generatiegenoten praten we over de dingen die je tegenkomt, de vreugde en de vragen van deze levensfase. De eigen inbreng is groot en zo hopen we met de groep ook de onderlinge betrokkenheid van dertigers en veertigers in de gemeente te versterken. We komen ’n keer of vier bij elkaar, steeds bij een van de deelnemers thuis. De eerste keer is dat op 31 oktober bij Haico en Marjolein Veldhuizen, Dekkersbos 3. Afspraken in onderling overleg. Graag opgeven bij Pieter Goedendorp. Eerste bijeenkomst: donderdagavond 31 oktober Tijd: 20.00 uur Leiding: Pieter Goedendorp

6

Leerhuis: God? Tijdens de zoektocht naar God wordt er steeds meer gebruik gemaakt van andere godsdiensten en hun manier van geloven: m.a.w. door te gluren bij de buren. Omdat de zingevingsvragen in alle religies ter sprake komen en ieder voor zich een antwoord probeert te zoeken. Aan de hand van het boek ‘God?’ van de franse filosoof Frédéric Lenoir volgen we de geschiedenis van God vanaf de prehistorie tot aan vandaag en volgen we antwoorden die er gevonden zijn op vragen naar God die ook de onze zijn. Je bent niet verplicht om het boek te lezen; er zal elke avond een inleiding gegeven worden waardoor een ieder mee kan doen met het gesprek. We komen één keer per maand bij elkaar in een gastvrij huis. De eerste keer aan de Nieuwe Steeg 15. Datum: donderdag 24 oktober, tweede bijenkomst op 21 november. Tijd: 20.00-22.00 uur Leiding: Corine Beeuwkes-van Ede Leeskring: Levenskunst Samen hetzelfde boek lezen en er dan later over te kunnen praten: het leverde vorig jaar zulke fijne gesprekken op, dat we er dit jaar mee doorgaan. We hebben weer vier mooie boeken geselecteerd: ‘Het leven van Pi’ van Yann Martel Het vertelt het ongelooflijke verhaal van Piscine Patel (Pi), een 16jarige Indiase jongen, wiens vader een dierentuin in India heeft. Wanneer de familie besluit het land te verlaten wordt de hele dierentuin ingescheept. Maar het schip vergaat en de enige overlevenden op de reddingssloep zijn Pi, een hyena, een zebra met een gebroken been en een tijger van 200 kilo….

7

Een verhaal met een dubbele bodem: hoe overleef je zoveel leed en verlies en welke rol speelt God daarin? Datum: donderdag 14 november Plaats: Michaëlhuis Tijd: 20.00-22.00u Leiding: Corine Beeuwkes-van Ede en Pieter Goedendorp ‘Dit zijn de namen’ van Tommy Wierenga Een grensstad in de steppe. Uit de vlakte duikt een groep verwilderde vluchtelingen op. Ze veroorzaken angst en onrust in de stad. Als Pontus Beg, commissaris van politie, ze laat oppakken, wordt in hun bagage het bewijs van een misdaad gevonden. Beg ontrafelt de geschiedenis van hun helletocht, die gaandeweg verweven raakt met de ontdekking van het verhaal over zijn eigen afkomst. De ontmoeting met een oude rabbijn, de laatste Jood van de stad, leert hem de waarheid kennen over zichzelf. Met humor en wijsheid verbindt Tommy Wieringa de duistere binnenwereld van de mens met de vraag naar wie wij zijn en of verlossing mogelijk is. Datum: donderdag 12 december Tijd: 20.00-22.00 uur Plaats: Michaëlhuis Leiding: Corine Beeuwkes-van Ede en Pieter Goedendorp ‘Parnassia’ van Josha Zwaan Debuutroman. De vierjarige Rivka wordt in de oorlog bij een gereformeerd domineesgezin in het Zeeuws-Vlaamse Zaamslag ondergebracht. Ze groeit op als Anneke, haar ouders zijn bij het bombardement op Rotterdam omgekomen. Na de oorlog gaat ze niet terug naar haar vader en broer. Ze ontkent haar joodse afkomst en blijft Anneke. 8

Toch trouwt ze met Joost, een joodse overlevende van de kampen. Haar ontkenning, zijn trauma's en het onvermogen tot communicatie maken hun huwelijk en gezinsleven kapot. De kinderen worden uit huis geplaatst en pas als Anneke dertig jaar later hoort dat Joost is overleden, bezoekt ze de begrafenis en ziet ze haar kinderen terug. Een stroom van herinneringen komt los. Haar dochter Sandra wil haar verhaal horen. Iedere week spreken ze af in strandpaviljoen Parnassia om te praten over het verleden. Pas op 70-jarige leeftijd kan Rivka/Anneke zich met haar joodse achtergrond verzoenen. Een ijzersterk boek over oorlogsverleden en de slechte verhouding Jodendom-christendom. Het boek is gebaseerd op historische feiten en in romanvorm gegoten. Datum: donderdag 30 januari 2014 Plaats: Michaëlhuis Tijd: 20.00-22.00 uur Leiding: Corine Beeuwkes-van Ede en Pieter Goedendorp

‘De berg van de ziel’ Als iemand weet wat kwetsbaar leven is, is het Ada de Jong wel. In de zomervakantie van 2008 verongelukten haar man en drie kinderen tijdens de afdaling van de Italiaanse berg Mont Dolent. Er volgden dagen, weken, maanden en jaren met voortdurend de vraag: hoe verder, nu alles volkomen anders is? Ada kende niemand die een groot verlies had meegemaakt tot ze Christa Anbeek ontmoette, auteur van Overlevingskunst. Aanleiding voor dit boek vormde het plotselinge overlijden van Christa’s partner. Op jonge leeftijd verloor zij in één jaar haar ouders en broer. De ervaringen van Christa en Ada vormen de basis van het door hen samen geschreven De berg van de ziel, waarin ze belangrijke levensvragen aftasten, zoals: hoe vind je een weg als alles

9

afgebroken is? Hoe ontdek je jezelf opnieuw? Hoe stijgen we boven onszelf en ons verdriet uit? Welke verantwoordelijkheden dienen zich aan als je ervan doordrongen bent hoe kwetsbaar leven is? De auteurs ontlenen deze `oervragen aan de theologie, maar beantwoorden ze op hoogst persoonlijke wijze. Datum: 27 februari 2014 Tijd: 20.00-22.00 uur Plaats: Michaëlhuis Leiding: Corine Beeuwkes-van Ede en Pieter Goedendorp

Meer geluk dan grijsheid – ontmoetingen overdag De ouderdom wordt vaak als een onaantrekkelijk proces van verval gezien: ‘alles wordt minder’. Gelukkig valt er nog heel wat meer over deze levensfase te zeggen. Zonder de problemen die met ouder worden gepaard gaan te bagatelliseren, laat Jean-Jacques Suurmond in “Meer geluk dan grijsheid” zien dat er juist een spirituele kans in verscholen ligt. Ouder worden kan worden beleefd als een spirituele weg, waardoor de kwaliteit van leven toeneemt. Naast ‘alles wordt minder’ kan men dan tegelijkertijd zeggen: ‘ten diepste wordt alles meer dan ooit’. Thema’s uit dit boekje willen we graag in pastorale ontmoetingen met elkaar bespreken. In de maand oktober wordt u hartelijk uitgenodigd voor de eerste bijeenkomst. U kunt kiezen uit de volgende data: Data: di. 29 okt. 15.00 uur / do. 31 okt. 10.00 uur / ma. 4 nov. 10 uur / do. 7 nov. 15.00 uur Plaats: in een gastvrij huis Leiding: predikanten en ouderlingen van beide kerken

10

Diaconale gemeenteavond op Dankdag voor gewas en arbeid Na de dienst die op de avond van de Dankdag voor gewas en arbeid in de Michaëlkerk plaatsvind vragen de gezamenlijke diaconieën van de Michaëlkerk en de Johanneskerk om onze betrokkenheid bij hun werk. In het komende seizoen steunen we het werk van Kerk in Actie in Myanmar (Birma). Sjoerd Haagsma, medewerker van “Kerk in Actie Interactief” vertelt over de situatie in Myanmar en de projecten waarvoor de diaconieën onze steun vragen. Datum: woensdag 6 november Tijd: 20.30 – 22.00 uur Plaats: Michaëlhuis Heuvelrug zingt Met een mooie manifestatie in Monnickendam werd in het afgelopen voorjaar het nieuwe Liedboek - zingen en bidden in huis en kerk gepresenteerd. Daarmee kreeg het “Liedboek voor de kerken,” dat sinds 1973 beeldbepalend was in vele protestantse kerken, een eigentijdse en omvangrijke opvolger. In het nieuwe Liedboek zijn (veel) oude gezangen opgenomen en liederen die in de afgelopen jaren al in andere bundels verschenen. Samen met andere protestantse gemeenten van de Utrechtse Heuvelrug organiseren we daarom een Liedboekmiddag in de Grote Kerk in Driebergen op zondagmiddag 10 november a.s. Koren en solisten laten er hun keuze uit het nieuwe Liedboek horen en beslist zullen de kerkgangers die middag ook zelf uit het nieuwe Liedboek kunnen zingen. Let te zijner tijd op de publiciteit! Datum: zondag 10 november Tijd: 14.30-16.00 uur Plaats: Grote Kerk, Driebergen-Rijsenburg

11

Samen onderweg Vanuit de Johanneskerk en de Michaëlkerk willen we de mogelijkheid aanbieden van een rouwgroep. In een rouwgroep kunnen deelnemers met elkaar ervaringen delen, ze kunnen elkaar steunen en elkaar helpen met de verwerking van hun verlies. Zo kunnen deelnemers lotgenoten van elkaar worden. Het doel van de groep is om met elkaar ervaringen uit te wisselen, elkaar tot steun te zijn. In de weken dat we samen onderweg zijn zullen we herkenning vinden bij elkaar en elkaar kunnen helpen om weer verder te gaan op ons levenspad. Er wordt een programma aangeboden van zes bijeenkomsten; iedere bijeenkomst heeft een eigen thema. We nodigen gemeenteleden uit die willen praten over het verlies van een dierbare. Als u twijfelt neem dan contact op dan kunnen we met elkaar overleggen. Data: vrijdag 7 en 21 februari, 7 en 21 maart en 4 april 2014 Plaats: Johanneskerk Tijd: 10.00 uur – 11.30 uur met de mogelijkheid om na te praten tot 12.00 uur Deelnemers: maximaal 10 Begeleiding: Martine Schram [email protected]

Leven met de dood avond met de schrijfster van “De berg van de ziel” - in samenwerking met de bibliotheek -

Christa Anbeek schreef in 2012 samen met Ada de Jong “De berg van de ziel” –zie pagina 9- en enkele jaren daarvoor naar aanleiding van haar eigen ervaring met het overlijden van naasten het boek “Overlevingskunst”. Christa Anbeek is docent aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht en sinds de zomer van 2013 als hoogleraar verbonden aan het Remonstrants seminarium in

12

Amsterdam. Haar lezing is bedoeld voor iedereen die te maken heeft met verlies door de dood. We gaan met haar in gesprek over de antwoorden die zij vond op de diepste vragen van het mens-zijn in het zicht van de laatste grens. Na afloop is er gelegenheid om nog even na te blijven en na te praten in het Michaëlhuis. Datum: donderdag 6 maart Tijd: 20.00-22.00 uur Plaats: Michaëlhuis Leersum zingt Het Liedboek “overstijgt in zijn verscheidenheid tegenstellingen tussen uiteenlopende kerkliedculturen en bergt een onuitputtelijke bron van gebruiksmogelijkheden in zich” schrijven de samenstellers in hun voorwoord. Alle reden om dat uit te proberen en het Liedboek eens goed met elkaar te verkennen. Een gezamenlijke voorbereidingsgroep van de Michaëlkerk en de Johanneskerk heeft een gevarieerd programma gemaakt met vanzelfsprekend veel samenzang en muziek. Datum: woensdagavond 19 maart 2014 Plaats: Michaëlkerk Tijd: 20.00 uur

Contactavonden Als een bijdrage aan de onderlinge betrokkenheid hebben de contactavonden ("groothuisbezoek") hun waarde wel bewezen. In de loop van dit seizoen, aan het begin van 2014, zullen de leden van de Michaëlkerk en van de Johanneskerk een uitnodiging tegemoet kunnen zien.

13

OOK IN DIT SEIZOEN Johanneskerk: inloopochtenden voor iedereen Elke eerste dinsdagmorgen van de maand houden we inloopkoffieochtend in de Ontmoetingszaal van de Johanneskerk van 10.30 tot 12.00 uur Een ieder die het gezellig vindt om een kopje koffie te drinken samen met anderen, elkaar te ontmoeten op een doordeweekse dag, nodigen we hierbij uit! Van harte welkom! Heeft u vervoer nodig? Belt u gerust! Data: 1 oktober, 5 november, 3 december, 7 januari, 4 februari, 4 maart, 1 april, 6 mei, 3 juni, 1 juli, 5 augustus, 2 september Tijd: 10.30-12.00 uur Plaats: Johanneskerk Contact: wijkouderlingen Corry Ruiten, tel. 451409 en Joke Stahlie, tel. 410631

Michaëlhuis: openstelling vrijdagmorgen Op vrijdagmorgen, tijdens de weekmarkt op het Kerkplein, opent het Michaëlhuis de deuren van 10.30 tot 12.00 uur. Het kan allemaal: 'n kop koffie, even een ontmoeting of juist een momentje rust, boeken ruilen in de Boekspot, onze ‘informele bibliotheek’. In de zomermaanden zijn de openingstijden ruimer en worden ook wisselende tentoonstellingen ingericht. Data: vrijdagmorgen tijdens de weekmarkt tussen 10.30 en 12.00 uur; van mei tot oktober van 9.00 tot 12.00 uur

14

Vrouwenvereniging HVV De vrouwenvereniging HVV biedt haar leden naast ontmoeting en onderlinge betrokkenheid iedere maand een interessant evenement. Hoewel vanouds nauw verbonden met de Michaëlkerk, ontplooit de HVV zich meer en meer als een open vereniging. Belangstellenden zijn daarom van harte welkom. Neemt u gerust contact op! 9 oktober: -programma bij ter perse gaan niet bekend13 november: ds. J. Stelwagen: “Hollandse kolonie in Brazilië” 11 december: kerstviering en broodmaaltijd 8 januari: Willemien van Delft, verhalenverstelster 12 februari: dhr. D. van Doorn: “Lachende walvissen” 13 maart: mw. S. Jagues: “Trouwen rond 1900” 9 april: dhr. K. Snijders: “De vier jaargetijden” Contact:

mw. Rika Lokhorst, tel. 452362

Ademtocht - wandeltochten vol inspiratie en reflectie Al enkele seizoenen werken de kerken van Doorn, Maarn, Maarsbergen en Leersum samen in de organisatie van enkele wandeltochten die net iets meer zijn dan gewone wandelingen. Het ‘meer' zit hem in de mogelijkheid tot ontmoeting met mensen uit de naburige dorpen én in de insteek: de deelnemers wandelen op en langs plaatsen die aanleiding geven om even stil te staan en ruimte te maken voor dieperliggende gedachten. Een leidraad, gesproken of op papier, wordt daarbij aangereikt. Zo wordt de wandeling een kleine pelgrimstocht. Op zaterdag 22 maart wordt vanuit Maarn de eerstvolgende Ademtocht georganiseerd. Let te zijner tijd op nadere informatie. Informatie en opgave (bij voorkeur minimaal één week van tevoren) bij Dick Schaap tel. 450000 of mail: [email protected].

15

CONTACT Michaëlkerk Kerkgebouw Kerkplein 1, 3956 ZR Leersum Predikant ds. P.F. Goedendorp Rijksstraatweg 60, 3956 CS Leersum tel. 45 38 45 mail:[email protected] Seniorenpastor Mw. M. Schram Piet Heinlaan 106, 3941 VH Doorn tel. 41 30 37 mail:[email protected] Kerkenraad Mw. C.A. Wolff-Pak Meester Bosweg 2, 3956 XH Leersum tel. 45 66 23 mail:[email protected] Johanneskerk Kerkgebouw Lomboklaan 9, 3956 DE Leersum Predikant ds. C.A. Beeuwkes – van Ede Nieuwe Steeg 15, 3956 RA Leersum tel. 45 27 67 mail:[email protected] Kerkenraad Mw. N.E. van Scherpenzeel-de Boer Middelweg 29, 3956 TK Leersum. tel. 45 63 78 mail:[email protected]

16