SCHIPHOL: GOUDEN DRIEHOEK OF GRIJZE MASSA? Jan Veldhuis KIVI, Den Haag, 10 december 2015

SCHIPHOL: GOUDEN DRIEHOEK OF GRIJZE MASSA? Jan Veldhuis KIVI, Den Haag, 10 december 2015

Jan Veldhuis 2

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

1968 – 1975: 1975 – 1979: 1979 – 1986: 1986 – 1991: 1991 – 2001: 2001 – 2014:

KIVI - SEO Analyse Situatie Schiphol

Studie algemene econometrie (Tilburg) Vervoerseconomisch onderzoek (NEA, Rijswijk) Centraal Planbureau (Den Haag) Schiphol (Afd. Strategische Zaken) Rijksluchtvaartdienst (V&W, Den Haag) SEO Economisch Onderzoek (Amsterdam)

10-12-2015

De Gouden Driehoek 3

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

Strategisch verband tussen Schiphol, KLM en Rijk Belangen grotendeels congruent Marktomstandigheden bepaald door bilaterale verdragen “Vlag-carriers” verdeelden de markt Concurrentie was beperkt Hoge vliegtarieven Kernmerkend tot begin 90-er jaren


10-12-2015

Liberalisatie in Europa 4

¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨

Vanaf begin 90-er jaren: één interne Europese markt Vrijheid voor Europese maatschappijen om overal binnen Europa te vliegen zonder prijs-en capaciteitsrestricties Opkomst van prijsvechters Toenemende concurrentie Druk op prijzen en dus op kosten Belangen binnen gouden driehoek beginnen uiteen te lopen


10-12-2015

De belangen 5

¨

Overheid behartigt belang gebruikers van Schiphol ¤ ¤

¨ ¨ ¨

Overheid behartigt ook belang omwonenden Niet altijd in lijn met KLM-belang Maar overheid blijft ook oog houden voor belang KLM ¤ ¤

¨

Zakelijke passagiers: voldoende frequenties op (zakelijke) bestemmingen en daarmee goed vestigingsklimaat Niet-zakelijke passagiers: veel (vakantie-)bestemmingen, voldoende concurrentie en lage prijzen

KLM is banen-motor in de regio (30 duizend arbeidsplaatsen) Bereikbaarheid door de lucht

Schiphol

Vervoers- en verkeersvolume tegen adequate luchthaventarieven ¤ “Non aviation revenues” ¤ Ook niet in belang van KLM (“…..van wie is de passagier…”) KIVI - SEO Analyse Situatie Schiphol ¤ Maar KLM is grootste klant van Schiphol ¤

10-12-2015

“Nieuwe” issues 6

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

Ontwikkeling hub Schiphol Belang bereikbaarheid door de lucht Milieu-belang Luchthaventarieven Prijsvechters Nieuwe hub(carrier)s KLM in de knel


10-12-2015

Ontwikkeling hub Schiphol 7

¨

¨

¨

¨

In de jaren negentig heeft Schiphol zich ontwikkeld tot hubluchthaven van KLM en partners KLM consolideert transferpassagiers vanuit Europa op Schiphol en vervoert deze van daaruit verder naar de rest van de wereld Elke intercontinentale KLM-vlucht bestaat momenteel voor 70% uit transferpassagiers, die per vliegtuig uit de rest van Europa worden aangevoerd …. ….. en ‘slechts’ voor 30% uit passagiers uit het achterland van Schiphol


10-12-2015

Aandeel transfer verschilt per intercontinentale KLM-bestemming 8


10-12-2015

Bereikbaarheid dankzij KLM 9

¨

¨

¨

Deze transferpassagiers stellen KLM in staat een veel uitgebreider netwerk aanbieden dan mogelijk zou zijn op basis van alleen de lokale markt De “lokale passagier” kan hierdoor een groot aantal bestemmingen direct vanaf Schiphol bereiken Zonder die hub-functie kunnen veel bestemmingen niet meer direct worden aangeboden of alleen tegen een lagere frequentie


10-12-2015

Hub-operaties genereren extra connectiviteit 10

Connectiviteits-winst bovenop Potentieel van lokale markt


10-12-2015

Milieu-belang: het geluid 11

Geografische verdeling van “klagers” na ingebruikname Polderbaan


10-12-2015

Verschil tussen hoeveelheid lawaai en perceptie daarvan 12


10-12-2015

Luchthaventarieven 13 2.200.000 Passagiersbelastingen ATC-heffingen Geluidsgelden en -heffingen Securitygelden en -heffingen Emissiegelden Vrachtgelden Passagiersgelden Parkeergelden Landingsgelden (exclusief emissiegelden)

Aeronautical opbrengsten in 2013 (x € 1.000)

2.000.000 1.800.000 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0 AMS KIVI - SEO Analyse Situatie Schiphol

CDG

FRA

LHR

BRU

LGW

MAD

MUC

ZRH

DXB

IST 10-12-2015

Prijsvechters 14

¨

¨

¨

Opkomst in Europa rond 2000 met nieuw business concept ¤

Point-to-point vervoer tegen lage prijzen

¤

Gebruik “eigen” luchthavens in de periferie van agglomeraties

¤

Passagier: langere afstanden over land in ruil voor lagere tarieven

¤

Snelle groei marktaandeel tussen 2000 en 2010

Na 2010: hybriede business concepten ¤

Ook netwerk-maatschappijen werden low cost

¤

Prijsvechters richten zich ook op de hubs

¤

“Point-to-point” en “hub-netwerk” blijft fundamenteel onderscheid

2015: Point-to-point maatschappijen zijn toonaangevend in Europa


10-12-2015

KLM-vloot (7 nov 2015, 12:10 uur) 15

KLM


10-12-2015

KLM- en Ryanair-vloot (7 nov 2015, 12:10 uur) 16

KLM


Ryanair

10-12-2015

Nieuwe hub(carrier)s: succesformule 17

¨

Oneerlijke subsidies ?? ¤

¨

Lage kosten ?? ¤ ¤

¨

¤

1 mei 2010: komst Emirates: grote impact, geen nieuwswaarde 1 augustus 2012: komst A380: meer van hetzelfde, grote nieuwswaarde

Geografische lokatie ¤ ¤

¨

Personeel uit ‘goedkope landen’ Belasting ??

A380 ¤

¨

Emirates: “Completely un-subsidised. We campaign against airline subsidies”

Vrijwel hele wereld non-stop bereikbaar vanaf Golf Kruispunt tussen Europa, Afrika en Azië

Slim business concept

Verbinden kleine markten met slechts één overstap (bv. Edinburgh-Brisbane) ¤ Analyse Kleine, maar KIVI - SEO Situatie Schiphol vele markten en bovendien dominante positie daarin 10-12-2015 ¤

Impact van nieuwe hub-carriers 18

¨

¨

¨

Nieuwe hub-carriers dragen bij tot betere bereikbaarheid door de lucht ¤

Meer bestemmingen (India, Azië en Australië…..)

¤

Meer concurrentie en dus lagere prijzen op bestaande bestemmingen in deze regio’s

Negatief effect voor KLM ¤

Niet zozeer door komst nieuwe hub-carriers zelf, maar…

¤

Door potentiële prijsdumping

Langere termijn: mogelijke erosie van KLM’s hub-en-spoke systeem en dus: ¤

Slecht voor intercontinentale bereikbaarheid van Nederland en dus vestigingsklimaat

¤

Slecht voor arbeidsmarkt: KLM genereert 30 duizend banen


10-12-2015

KLM in de knel 19

¨

¨

¨ ¨ ¨ ¨

Prijsvechters knagen aan de Europese wortels van het KLMhub systeem Nieuwe hub-carriers tasten intercontinentale netwerk van KLM aan Vecht-relatie met Air France Kosten nog steeds te hoog Zorgen bij de overheid: bereikbaarheid en arbeidsmarkt Gehoord in Singapore: “if you can’t compete, you don’t deserve to live”


10-12-2015

KLM in de knel: mogelijke toekomstbeelden 20 ¨

¨

¨

¨

Status quo ¤

Geen structurele netwerkveranderingen

¤

Wel doorgaande marktgroei

Consolidatie: deel van KLM-vluchten wordt overgeheveld naar Parijs ¤

Markten met onvoldoende potentieel voor twee dagelijkse vluchten

¤

Vluchten waarvan lokale markt op Parijs groter is dan op Amsterdam

¤

Voorbeelden: Abu Dhabi, Dallas, Kuwait/Damman

Netwerk-rationalisatie ¤

Hub-carrier krimpt netwerk met 50% in

¤

Minst rendabele vluchten verdwijnen

Hub verdwijnt ¤

Geen hub-operaties op Schiphol meer

¤

KLM verdwijnt van Schiphol


10-12-2015

Status quo: Passagiers Schiphol in 2040 21

130 120

Transfer

110

D-markt

100

O-markt

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

2011


Global Economy

Strong Europe Transatlantic Markets

Regional Communities

10-12-2015 Economisch Scenario (Centraal Planbureau)

Jaarlijkse groei Schiphol 1950-2040 22 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

Passagiers

1950-65

1965-80

14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

1980-95

1995-10

2010-25

2025-40

Vliegtuigbewegingen

1950-65

22

14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

1965-80

1980-95


1995-10

2010-25

2025-40

Vracht

1950-65

1965-80

14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

1980-95

1995-10

2010-25

2025-40

Pax per vliegtuigbeweging

1950-65

1965-80

1980-95

1995-10

2010-25

2025-40 10-12-2015

Vervoersproduct Schiphol, 2014 23

Bestemmingen

KLM+ Overige partners mij’en

Totaal

Europees

71

102

140

Intercontinentaal

76

67

122

147

169

262

Totaal

Frequenties Europees Intercontinentaal Totaal



Totaal

1.998

1.040

3.038

490

288

779

2.489

1.328

3.817

10-12-2015

Scenario: Schiphol verliest hub-status 24

Bestemmingen


Totaal

KLM+ partners

Europees

71

102

140

-85%

Intercontinentaal

76

67

122

-80%

147

169

262

-82%

Totaal

KLM+ partners

Totaal



KLM+ Overige partners mij’en 1.998

1.040

3.038

-84%

490

288

779

-80%

2.489

1.328

3.817

-83%

10-12-2015

Scenario: Schiphol verliest hub-status 25

Bestemmingen


Totaal


Totaal

Europees

71

102

140

-85%

+22%

-6%

Intercontinentaal

76

67

122

-80%

+16%

-26%

147

169

262

-82%

+20%

-16%

Totaal




Totaal


Totaal

1.998

1.040

3.038

-84%

+48%

-39%

490

288

779

-80%

+33%

-38%

2.489

1.328

3.817

-83%

+45%

-39%

10-12-2015

Schiphol verliest hub-status 26

¨

“Grijze massa”: mix van luchtvaartmaatschappijen ¤ ¤ ¤

¨

Point-to-point maatschappijen Zelfstandige regionale maatschappijen of onder-aannemers van andere hubcarriers Spaak in netwerk van andere hub-carriers (Europa, maar ook intercontinentaal)

Vele precedenten in Europa ¤ ¤ ¤ ¤

Brussel en Zürich (faillissement hub-carrier, maar later herstart) Kopenhagen (na toetreding SAS in STAR-alliantie) Milaan en Barcelona (concentratie resp. Alitalia en Iberia op resp. Rome en Madrid) Budapest en Athene (faillissement resp. hub-carriers)


10-12-2015

BBP en werkgelegenheid 27

¨

Samenvatting resultaten BBP en werkgelegenheid


10-12-2015

Economische effecten: waar en wanneer? 28

¨

¨

Verlies doet zich vooral in de Schiphol-regio voor ¤

Directe werkgelegenheid overwegend in regio

¤

Indirecte (toeleveranciers en gebruikers) ook in rest van Nederland

Verlies doet zich vooral op korte termijn voor ¤

Op langere termijn ook herstel

¤

Kosten van bedrijfsvestiging worden lager

¤

Geleidelijke herstructurering economie naar andere kansrijke sectoren

¤

Verschillende precedenten in Nederland (Twente, Zuid-Limburg en Eindhoven)


10-12-2015

SCHIPHOL: GOUDEN DRIEHOEK OF GRIJZE MASSA? Jan Veldhuis KIVI, Den Haag, 10 december 2015

Recommend Documents