Schaalvergroting en professionalisering
Voor wie verstandig handelt!
Trendsamenvatting Naam
Schaalvergroting en professionalisering
Definitie
Schaalvergroting: “uitbreiding van de omvang; het verschijnsel waarbij iets steeds groter wordt” Professionalisering: “kwalitatieve verbetering van een beroepsgroep” In deze trendbeschrijving komt tot uitdrukking welke schaalvergroting en professionalisering in de sierteeltsector heeft plaatsgevonden in de afgelopen jaren en welke factoren daarop van invloed zijn.
Scope
Nederlandse productie- en handelsbedrijven
Invloed
Versterkende factoren Mechanisatie / robotisering / ICT vraagt om hogere investeringen; kleinere bedrijven kunnen die moeilijker realiseren dan grotere bedrijven. Als gevolg van toegenomen mechanisatiegraad stijgt de behoefte aan hoger opgeleide medewerkers. Economische malaise biedt sterke bedrijven de gelegenheid om zwak staande bedrijven over te nemen. Groei van het ongespecialiseerde (grootwinkelbedrijf) kanaal. (Grote schaalgrootte eindklant vereist ook grote schaalgrootte leveranciers.) Diversificatie om risico‟s te spreiden Verzwakkende factoren Terughoudendheid kapitaalverschaffing banken remt groei / expansie af. Beperking kredietverzekering verhoogt risico‟s voor handelsbedrijven en werkt daarmee remmend op groei / investeringsruimte. Niche-spelers die zich specialiseren in antwoord op specifieke klantvragen. (De specialist in bruidsbloemen, de orchideeënspecialist … etc.)
Impact
Meer mogelijkheden voor mechanisatie / robotisering waardoor minder, maar wel hoger opgeleide medewerkers nodig zijn. Belangentegenstelling grote versus kleine bedrijven wordt groter. Grotere bedrijven krijgen meer invloed in de sector. Collectiviteitgevoel neemt af. Grote bedrijven kunnen individueel zaken oppakken die in het verleden alleen collectief tot stand konden worden gebracht. De scope van collectieve belangenbehartiging wordt kleiner, maar de onderwerpen die nog wel om collectieve aanpak vragen, worden kapitaalintensiever. Sortimentsverschraling dreigt.
Bronnen
CBS, HBAG, PT
Voor wie verstandig handelt!
Pagina 2
Definitie Schaalvergroting: “uitbreiding van de omvang; het verschijnsel waarbij iets steeds groter wordt” Professionalisering: “kwalitatieve verbetering van een beroepsgroep” In deze trendbeschrijving komt tot uitdrukking welke schaalvergroting en professionalisering in de sierteeltsector heeft plaatsgevonden in de afgelopen jaren en welke factoren daarop van invloed zijn.
Voor wie verstandig handelt!
Pagina 3
Scope • Geografisch:Nederland. • Periode:1995 - 2020
Voor wie verstandig handelt!
Pagina 4
Aantal bedrijven
Voor wie verstandig handelt!
Bron: PT (* 2008 voorlopig cijfer)
Pagina 5
Productiebedrijven
Oppervlakte glastuinbouw Minder sierteelt, meer groenteteelt In de periode 2000-2005 schommelde het areaal glastuinbouw rond de 10.500 hectare. In de drie daaropvolgende jaren is het areaal met 500 hectare afgenomen, waarvan 350 hectare in het laatste jaar. Sinds 2000 heeft er ook een flinke omschakeling plaatsgevonden van sierteelt naar groenteteelt. De teelt van bloemen en sierplanten is met bijna 900 hectare afgenomen, terwijl de glasgroenteteelt met ruim 300 hectare is toegenomen. De stijging van de glasgroenteteelt verliep gelijkmatig over de gehele periode, terwijl de daling van de sierteelt zich vooral na 2004 voltrok.
Voor wie verstandig handelt!
Pagina 6
Productiebedrijven
Ontwikkeling gemiddelde omvang productiebedrijf in m² Conclusie: • Schaalvergroting bij productiebedrijven van planten is significanter dan bij snijbloemen • Stijging in 8 jaar bij productiebedrijven snijbloemen: 29% • Stijging in 8 jaar bij productiebedrijven potplanten: 69% Bron: CBS Statline
Voor wie verstandig handelt!
Pagina 7
Productiebedrijven
Telersverenigingen • •
•
Het aantal telersverenigingen groeit de laatste jaren met 4 tot 5 per jaar. Doel van telersverenigingen is vooral gezamenlijk meer zicht op de markt krijgen, dieper in het marktkanaal doordringen, een betere positie in de markt verkrijgen door afgestemde service aan de klanten te bieden. Verkoopbevordering: eigen verkoper, conceptontwikkeling, kwaliteitsgarantie, communicatie met handel, merknaam Ook bieden deze samenwerkingsverbanden mogelijkheid om kennis te delen, gezamenlijke inkoop te verzorgen en dergelijke. Telersverenigingen opereren zowel op klok als in directe verkoop (FH Connect)
Voor wie verstandig handelt!
•
Enkele voorbeelden: Decorum Plants; na 10 jaar beleid / betrokkenheid ondernemers vergroot nu Decorum Company (planten algemeen) FicusforEver Holland Combi Roses Colours of Nature – Germini Color Pack – Tullp Flowers for All - Santini Unicum – Freesia Zentoo - Chrysant De laatste 5 hebben hun krachten in 2009 gebundeld onder de naam Gro4U om handelspartners betere service te verlenen en hun product beter / zichtbaarder in het schap te krijgen.
Pagina 8
Productiebedrijven
Sortimentsverschraling Schaalvergroting in de productie door het wegvallen van kleinere producenten van nicheproducten, heeft verschraling van het sortiment tot gevolg. De breedte van het sortiment wordt bepaald door: * het aantal soorten * het aantal rassen / cultivars binnen de soort * het productievolume per ras / cultivar Bij bloemen is het aantal rassen / cultivars per soort over het algemeen veel groter dan bij planten. Het wegvallen van rassen / cultivars is bij bloemen over het algemeen minder schadelijk dan bij planten. Hoewel een ras / cultivar nog geproduceerd wordt, kan het volume zodanig verminderen door uitval van productiecapaciteit. Dit kan een te grote prijsstijging tot gevolg hebben, waardoor interesse vanuit de markt terugloopt. Substitutie door andere product kan plaats vinden en herhalingsaankopen worden moeilijker. Voor het gespecialiseerde afzetkanaal is verschaling een grotere bedreiging dan voor het meer op acties gerichte ongespecialiseerde afzetkanaal.
Voor wie verstandig handelt!
Pagina 9
Handelsbedrijven
Ontwikkeling aantallen exporteurs naar omzetgrootte van 1996 tot 2009 Omzet in mln €
Conclusie: • Aantal grote exporteurs verdubbelt in 12 jaar (exporteurs met een omzet van meer dan 40 miljoen euro)
Conclusie: • Sterke daling in het aantal kleine exporteurs
(exporteurs met een omzet tussen de 0 en 2 miljoen euro)
Conclusie: • Aantal middelgrote exporteurs is stabiel (exporteurs met een omzet tussen de 5 en 20 miljoen)
Bron: HBAG
Voor wie verstandig handelt!
Pagina 10
Snijbloemen
Aantal exporteurs naar aandeel exportomzet per productgroep
Voor wie verstandig handelt!
Bron: HBAG
Pagina 11
Planten
Aantal exporteurs naar aandeel exportomzet per productgroep
Voor wie verstandig handelt!
Bron: HBAG
Pagina 12
Opleidingsniveau medewerkers Tuinbouw Totaal: •
• •
in 10 jaar is het aantal medewerkers met alleen basisschool opleiding meer dan gehalveerd, het aantal medewerkers met lbo/vmbo/mavo ongeveer gelijk gebleven het aantal medewerkers met mbo/havo/vwo met 30% gestegen en het aantal hbo / universitair verdubbeld.
Groothandel: •
•
Voor wie verstandig handelt!
tov Tuinbouw Totaal heeft de groothandel relatief meer medewerkers met alleen basisschool opleiding; de groothandel heeft ook meer medewerkers met niveau hbo / universitair. Pagina 13
Opleidingsniveau ondernemers • In de afgelopen 10 – 15 jaar hebben veel ondernemers die in de jaren vijftig met de bloemen- en platenhandel zijn begonnen het stokje overgedragen aan hun opvolger(s). • Met deze generatiewisseling zijn ook steeds meer hoger opgeleide ondernemers de groothandelsbranche binnengekomen. • Met het groter worden van de handelsbedrijven worden ook andere kennis en vaardigheden gevraagd van ondernemers. De „nieuwe‟ generatie brengt die mee door hun opleiding.
Voor wie verstandig handelt!
Pagina 14
Invloed Versterkende factoren
Verzwakkende factoren
• •
Mechanisatie / robotisering / ICT vraagt om hogere investeringen; kleinere bedrijven kunnen die moeilijker realiseren dan grotere bedrijven.
•
Terughoudendheid kapitaalverschaffing banken remt groei / expansie af.
•
Als gevolg van toegenomen mechanisatiegraad stijgt de behoefte aan hoger opgeleide medewerkers.
•
•
Economische malaise biedt sterke bedrijven de gelegenheid om zwak staande bedrijven over te nemen.
Beperking kredietverzekering verhoogt risico‟s voor handelsbedrijven en werkt daarmee remmend op groei / investeringsruimte.
•
Niche-spelers die zich specialiseren in antwoord op specifieke klantvragen. (De specialist in bruidsbloemen, de orchideeënspecialist … etc.)
•
Groei van het ongespecialiseerde (grootwinkelbedrijf) kanaal. (Grote schaalgrootte eindklant vereist ook grote schaalgrootte leveranciers.)
•
Diversificatie om risico‟s te spreiden
Voor wie verstandig handelt!
Pagina 15
Impact van schaalvergroting en professionalisering •
Meer mogelijkheden voor mechanisatie / robotisering waardoor minder, maar wel hoger opgeleide medewerkers nodig zijn.
•
Medewerkers met gespecialiseerde kennis, maar zonder of beperkte kennis van de sierteelt doen hun intrede in de sector.
•
Belangentegenstelling grote versus kleine bedrijven groeit.
•
Grotere bedrijven krijgen meer invloed in de sector
•
Concurrentie binnen de sector neemt toe
•
Collectiviteitgevoel neemt af.
•
Grote bedrijven kunnen individueel zaken oppakken die in het verleden alleen collectief tot stand konden worden gebracht.
•
De scope van collectieve belangenbehartiging wordt kleiner, maar de onderwerpen die nog wel om collectieve aanpak vragen, worden kapitaalintensiever.
Voor wie verstandig handelt!
Pagina 16
Bronnen
• • • •
Productschap Tuinbouw CBS HBAG LEI
Voor wie verstandig handelt!
Pagina 17
