Scenografie voor “Ultra: witter dan wit” van toneelgezelschap Leo XIII
Scenografie voor “Ultra: witter dan wit” van toneelgezelschap Leo XIII De voorstelling “Ultra” van Leo XIII was voor mij een bijzonder project. Ongeveer een jaar voor de voorstelling kreeg ik de vraag of ik een decorontwerp wilde maken voor een nieuwe voorstelling die nog niet bestond. Vanuit dat decorontwerp zou vervolgens met improvisatieoefeningen materiaal bedacht worden voor de voorstelling, en uit dat materiaal zou de regisseur dan weer een verhaal schrijven. Het werd een boeiend proces met een bijzonder resultaat. Over dit proces gaat dit verslag.
De inspiratie Om inspiratie op te doen voor een decorontwerp ging ik naar de bibliotheek en kwam daar een boek tegen van beeldend kunstenaar Christiaan Boltanski. In dat boek vond ik een foto van een kunstwerk getiteld “lessons of darkness”, hieronder afgebeeld. Dit kunstwerk ging over de Jodenvervolging en bestond uit een muur van kleding. Dit vond ik interessant. Het kunstwerk werkte erg indringend: je zag duidelijk dat de kleding eigendom was geweest van mensen. De kledingstukken hadden een ziel. Ik bedacht me dat wanneer de muur uit witte was had bestaan, het deze impact niet had gehad. Dit idee vond ik interessant. Door witte was in te kleuren kon je er een kledingstuk met een ziel van maken. Een interessant gegeven!
De regisseur, Richard Molenschot, had om die tijd een filmpje gezien van de televisieserie ‘Pushing Daisies’, waarvan hier rechts een screenshot is afgebeeld. Hij vertelde me dat dit een stijl was die hij graag zou willen gebruiken in de nieuwe voorstelling. Dit filmpje en het kunstwerk van Boltanski werden de basiselementen voor de vormgeving en de voorstelling.
Het concept Om de theorie van de witte was versus kleding te gebruiken besloot ik een decorontwerp te maken die voornamelijk uit witte was zou bestaan. Gedurende de voorstelling zou die was op de één of andere manier moeten veranderen in bezielde kleding. In mijn opschrijfboekje maakte ik schetsjes van manieren waarop we de was zouden kunnen gebruiken om er een decor van te maken. Ik kreeg daarbij ook het idee om de kleding wellicht in te kleuren met een beamer.
De volgende stap was het maken van een simpele maquette om de ruimtelijke verdeling van de elementen te bepalen. De maquette werd vervolgens in de repetitieruimte neergezet om de acteurs te inspireren en te laten zien hoe de ruimte straks verdeeld zou zijn.
De uitwerking Vanaf dit moment begonnen de acteurs met repeteren en de regisseur met schrijven. Een paar maanden lang hield ik me niet meer bezig met de productie. Tot ongeveer een maand voor de voorstelling. Er was een verhaal en een script ontstaan dat perfect paste bij de vormgeving. Om de verschillende scènes kracht bij te zetten wilden we projecties maken bij wijze van horizondoek, en uiteraard projecties op de kleding om deze betekenis te geven. Richard en ik begonnen te tekenen en te programmeren. Omdat het een live voorstelling is, moest alles live getriggerd kunnen worden. We maakten interactieve filmpjes in Flash in een op Dick Bruna lijkende stijl. Ook maakten we geluidsopnamen voor de voice-over, die Richard monteerden in de sprookjes-achtige muziek die hij had uitgezocht. Het bestuur had sponsors voor kleding, lakens en zelfs kunstgras voor op de vloer gevonden, en het decor kon verder worden uitgewerkt. Om precies te bepalen hoe alles in de ruimte moest komen maakten we proefopstellingen in het theater met de inmiddels gemaakte kolommen en lijnen. Hier konden we ook zien hoe de beamers gingen vallen en wat er precies mogelijk was wat betreft het inkleuren van de kleding aan de waslijnen. De bevindingen in deze proef legde ik vast door middel van een schaaltekening van het decor. Deze tekening moest houvast bieden tijdens de daadwerkelijke bouw enkele dagen voor de première.
Het lichtplan In deze fase maakte ik ook het lichtplan concreet met een tekening. Ik huurde vier spots van 2000Watt in. Een vermogen dat flink oversized was voor deze zaal, maar daardoor heel geschikt om de felle zon te maken zoals ook in Pushing Daisies te zien was.
De montage In de montageweek werd er overdag gebouwd aan het decor en licht en werkte ik ’s avonds aan het maken van een digitale mal van de kledingstukken. Alle tekeningen binnen deze mal zouden op een kledingstuk vallen wanneer het op het decor geprojecteerd zou worden. Overdag ging ik verder met het samenstellen van deze projectie in het theater.
De voorstelling Tijdens de voorstelling werd veel gebruik gemaakt van de projectie. Dit in samenwerking met de muziek en de strip-achtige speelstijl van de acteurs, maakte er een bijzondere voorstelling van!
