SBR binnen de rapportageketen

De status van XBRL/SBR binnen de rapportageketen Versie 1.0

maart 2010

Contactgegevens [email protected] www.xbrlvooraccountants.nl 0628140579

De status van XBRL/SBR binnen de rapportageketen

versie 1.0 maart 2010

Het rapport ‘De status van XBRL/SBR binnen de rapportageketen’ is geschreven door: Mark Bisschop, XBRL voor Accountants Hoewel bij de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is betracht, kan XBRL voor Accountants niet aansprakelijk worden gehouden voor de gevolgen van eventuele onjuistheden, (druk)fouten of onvolledigheden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud. Copyright XBRL voor Accountants Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt in enige vorm, op enige wijze, hetzij door middel van druk, fotokopieën, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming door XBRL voor Accountants. Maart 2010

2



Woord vooraf Ik ben er van overtuigd dat XBRL/SBR op den duur meer gevolgen zal hebben voor het accountantsberoep dan bijvoorbeeld internet. De rapportageketen zal in zijn geheel gaan standaardiseren waardoor er transparantie en consistentie zal ontstaan binnen de gehele keten. Door digitalisatie en standaardisatie neemt het aantal manuele handelingen af. De in systemen vastgelegde gegevens kunnen voor meerdere doeleinden worden gebruikt, waardoor de inrichting van administraties en systemen een prominentere plaats zal innemen in menig werkprogramma. Ik houd mij nu ruim twee jaar nadrukkelijk bezig met XBRL. Waarom komt XBRL zo moeizaam van de grond? Een vraag die mij bezig houdt. Ik ben er van overtuigd dat er een dag zal zijn waarop we tegen elkaar zeggen, ‘Is dit alles?’. Later dit voorjaar zal het XBRL-handboek voor intermediairs verschijnen. Ondergetekende zal samen met Gerard Bottemanne (onderzoeksbureau GBNED) zorg dragen voor de inhoud. In dit handboek staat ruimschoots beschreven wat er allemaal komt kijken bij XBRL. Deze publicatie kan gezien worden als voorpublicatie van het handboek, voor uitgebreide beschrijven wordt hier dan ook naar verwezen. Daarnaast is in het handboek o.a. ook een overzicht opgenomen waarin alle elementen staan beschreven welke worden uitgevraagd in de verschillende XBRLrapportages en zijn er praktijkvoorbeelden opgenomen van softwareleveranciers welke XBRLfunctionaliteiten bieden. ‘XBRL voor Accountants’ Onlangs is ‘XBRL voor Accountants’ opgericht. ‘XBRL voor Accountants’ is een onafhankelijke adviesorganisatie welke intermediairs advies kan verstrekken over de veranderingen die XBRL en SBR met zich meebrengen. Daarnaast zijn wij in staat organisaties en kantoren te ondersteunen bij keuzes die zij moeten maken op het gebied van XBRL/SBR. Voor suggesties en opmerkingen kan contact worden opgenomen met ondergetekende. Tot slot wens ik u veel leesplezier. Mark Bisschop

Steenwijk, maart 2010

3



Inhoudsopgave Woord vooraf .................................................................................................................................... 3 Inhoudsopgave ................................................................................................................................. 4 Inleiding ............................................................................................................................................ 5 Samenvatting .................................................................................................................................... 6 Indeling ............................................................................................................................................. 7 1 Laatste ontwikkelingen ............................................................................................................. 8 1.1 De banken zijn er bijna klaar voor!.................................................................................... 8 1.2 Kamer van Koophandel verwacht toename XBRL-deponeringen in 2010 ....................... 8 1.3 Belastingdienst ontvangt steeds meer aangiftes in XBRL ................................................ 9 1.4 Conclusie ........................................................................................................................... 9 2 XBRL inzetten binnen de werkprocessen .............................................................................. 10 2.1 Inleiding ........................................................................................................................... 10 2.2 Deponering publicatiestukken ......................................................................................... 10 2.3 Verkorte winstaangifte indienen ...................................................................................... 10 2.4 XBRL Kredietrapportage verzenden naar de bank ......................................................... 11 2.5 Conclusie ......................................................................................................................... 14 3 De status bij uitvragende partijen en softwareleveranciers ................................................... 14 3.1 Inleiding ........................................................................................................................... 14 3.2 Uitvragende partijen ........................................................................................................ 14 3.3 Softwareleveranciers....................................................................................................... 15 3.4 Conclusie ......................................................................................................................... 15 4 Status bij accountantskantoren .............................................................................................. 16 4.1 Inleiding ........................................................................................................................... 16 4.2 Resultaten onderzoek ..................................................................................................... 16 4.2.1 Huidige status van XBRL binnen de werkprocessen .............................................. 17 4.2.2 Verwacht moment van eerste deponering bij KvK in XBRL.................................... 17 4.2.3 Verwacht moment van indienen eerste verkorte winstaangifte .............................. 17 4.2.4 Hoe kijken de kantoren aan tegen horizontaal toezicht .......................................... 18 4.2.5 Versturen van XBRL-kredietrapportages naar banken ........................................... 18 4.3 Conclusie ......................................................................................................................... 19 5 SBR/XBRL in het onderwijs ................................................................................................... 20 5.1 Inleiding ........................................................................................................................... 20 5.2 Status binnen het onderwijs ............................................................................................ 20 5.3 Het kenniscentrum voor Standard Business Reporting .................................................. 21 5.4 Conclusie ......................................................................................................................... 23 6 Accountants als creditrater? .................................................................................................. 24 6.1 Inleiding ........................................................................................................................... 24 6.2 Opleiding ......................................................................................................................... 24 6.3 Status in Nederland ......................................................................................................... 25 7 Conclusies en aanbevelingen ................................................................................................ 26 Bijlage 1 Literatuurlijst ............................................................................................................... 27 Bijlage 2 Verklarende woordenlijst ............................................................................................ 28 Bijlage 3 Vragenlijsten ............................................................................................................... 29

4



Inleiding Tot medio 2009 hielden accountants de boot af als het woord XBRL alleen maar viel. Argumenten van, ‘dat doen de softwareleveranciers maar en daar hebben wij niets mee te maken’ en ‘de overheid heeft zelf nog niet alles op orde’ gelden niet langer want vanaf 2008 zijn de uitvragende partijen in staat XBRL berichten te ontvangen. Dit betekent dat er in XBRL gedeponeerd kan worden bij de Kamers van Koophandel (voor kleine rechtspesonen) en de (verkorte) winstaangifte kan worden ingediend bij de Belastingdienst. Daarnaast is het CBS ook in staat een behoorlijk aantal enquêtes en statistieken in XBRL te ontvangen. In september 2009 riepen de grootste banken (ING, ABN en Rabobank) dat zij vanaf april dit jaar kredietrapportages willen ontvangen in XBRL. Dit signaal heeft accountants duidelijk wakker geschud. Eindelijk is er die business case, het gevoel van ‘dit kan ons veel opleveren’ begint te leven. Accountants beseffen dat ze niet langer kunnen achterblijven. Simpelweg omdat banken vanaf 1 april verwachten dat kredietrapportages in XBRL worden verstuurd. Plannen worden op papier gezet en softwareleveranciers worden steeds vaker benaderd of zij de gewenste XBRLfunctionaliteiten kunnen bieden. De ontwikkeling van XBRL staat niet op zichzelf. Zo hebben samenval commerciële- en fiscale jaarrekening, verkorte winstaangifte, horizontaal toezicht, kredietrapportage en XBRL veel met elkaar te maken (wat deze samenhang inhoudt wordt beschreven in het XBRL handboek). Er wordt steeds vaker gesproken over Standard Business Reporting (hierna SBR) in plaats van XBRL. Dit rapport trekt die lijn door en bedoeld uiteraard ook XBRL als er over SBR wordt gesproken, en vice versa Dit rapport probeert een zo goed mogelijk beeld te geven van de status van XBRL binnen de rapportageketen, op dit moment. Ontwikkelingen volgen zich in razendsnel tempo op waardoor de inhoud van dit rapport snel kan verouderen.

5



Samenvatting Dankzij de banken leeft XBRL meer dan ooit tevoren. Accountants beginnen het nut van XBRL in te zien en gaan zich hierdoor steeds meer verdiepen in de randvoorwaarden voor het gebruik van XBRL. Uitvragende partijen zoal de Belastingdienst, Kamers van Koophandel en CBS zijn steeds meer instaat XBRL berichten te ontvangen, al loopt het CBS achter bij de andere uitvragende partijen. Uit het onderzoek blijkt dat de grootste accountantskantoren in Nederland niet op dezelfde manier bezig zijn met XBRL. Er zijn een aantal kantoren die nog een behoorlijke inhaalslag moeten maken terwijl de big four kantoren achter de schermen hard werken maar nog geen grote aantallen XBRL-berichten hebben verstuurd. Er zijn echter een aantal kleinere accountantskantoren die al behoorlijk hebben gedeponeerd in XBRL en die daardoor trendsettend bezig zijn. Als we de ondervraagde kantoren mogen geloven dan zal dit jaar de XBRL-berichtenstroom echt op gang komen. Accountants blijven afhankelijk van de mogelijkheden en functionaliteiten die (eigen) softwareleveranciers bieden. Opvallend is dat de Kamer van Koophandel dit jaar veel XBRL-deponeringen verwacht. Er wordt door accountantskantoren ingezet op de verkorte winstaangifte en kredietrapportages aan banken. De verkorte winstaangifte wordt in de meeste gevallen ingediend via aangiftesoftware waarvan de grootste leveranciers in de loop van dit jaar gereed zullen zijn. Het is op dit moment nog onduidelijk vanuit welke applicatie op een zo efficiënt mogelijke manier XBRL-kredietrapportages kunnen worden gegenereerd en verzonden omdat de benodigde inhoud uit verschillende pakketten afkomstig is. De gevolgen van XBRL voor accountants zullen de eerste jaren te overzien zijn omdat de jaarrekening nog steeds wordt samengesteld met behulp van een rapportgenerator omdat de vraag naar een papieren jaarrekening zeker tot eind 2012 blijft bestaan gezien het feit dat banken tot dan papieren jaarrekeningen zeker nog zullen blijven accepteren. Op deze manier zal pas na 2012 de rapportageketen een’ tsunami’ aan veranderingen ondergaan. Daarnaast is het nog niet duidelijk wanneer BAPI als communicatiekanaal met de Belastingdienst volledig vervangen zal worden door Digipoort. Zonder einddatum ontstaat er geen druk tot overgang. Wanneer de overheid over zal gaan tot verplichtstelling van XBRL, kan geen enkele organisatie zich permitteren nog te moeten starten met de implementatie van deze standaard Binnen het onderwijs is er maar weinig aandacht voor XBRL/SBR. De hogeschool van Amsterdam besteed als enige hogeschool in Nederland prominent aandacht aan XBRL/SBR middels een kenniscentrum waarbij studenten stage lopen binnen een XBRL-omgeving. Andere hogescholen en universiteiten besteden te weinig aandacht aan ontwikkelingen als XBRL omdat de impact nog moet plaats vinden. Ze zijn het er bijna allemaal wel over eens dat ICT een prominentere rol moet gaan spelen binnen accountancystudies. Ontwikkelingen als creditrating door accountants kunnen als gevolg van XBRLkredietrapportages in een stroomversnelling belanden, al is niet iedereen het hier mee eens.

6



Indeling Dit rapport heeft als doel u te informeren over de status van implementatie van XBRL binnen de rapportageketen. De opbouw van dit rapport kent een inleidend gedeelte (hoofdstukken 1 en 2), een kern (hoofdstukken 3 t/m 6) en een afrondend/concluderend gedeelte (hoofdstuk 7). Na elk hoofdstuk worden de belangrijkste conclusies beschreven. Dit rapport is verdeeld in de volgende onderdelen: Inleiding 1. De laatste ontwikkelingen In 2010 wordt er veel verwacht van XBRL. In het eerste hoofdstuk worden een aantal zaken genoemd die bijdragen aan deze ontwikkeling. 2. Inzetten van XBRL binnen de werkprocessen In het tweede hoofdstuk wordt aangegeven waarvoor XBRL gebruikt kan worden. XBRL kan ingezet worden bij belastingaangiftes, deponeringen bij Kamers van Koophandel en bij kredietrapportages aan banken. De mogelijkheden bij het CBS zijn hier achterwege gelaten gezien het feit dat hier op dit moment nauwelijks aandacht aan wordt besteed. Kern 3. Status bij uitvragende partijen en softwareleveranciers Accountants zijn bij aanlevering van XBRL-documenten afhankelijk van de functionaliteiten die softwareleveranciers bieden zodat er iets verzonden kan worden naar de uitvragende partijen. Alvorens aandacht te besteden aan accountants zal hier de ‘omgeving’ van accountants in het kort worden behandeld. 4. Hoe staan accountantskantoren ervoor Uitvragende partijen zijn afhankelijk van de aanlevering door accountants. In hoofdstuk 4 worden resultaten gepresenteerd welke zijn ontleend aan vragenlijsten, die naar accountantskantoren zijn gestuurd. 5. XBR/SBR binnen het onderwijs Studenten zijn de nieuwe generatie. Deze zullen bij het betreden van de arbeidsmarkt aan de slag moeten met XBRL. Zijn deze in voldoende mate voorbereid op deze ontwikkelingen? 6. Accountants als creditrater Door XBRL-ontwikkelingen komt creditrating door accountants weer volop in de schijnwerpers te staan. De laatste tijd zijn hierover verschillende meningen de revu gepasseerd. Kan creditrating door accountants als kans worden gekwalificeerd of moeten accountants dit aan anderen overlaten? Afronding 7. Conclusie en aanbevelingen In het laatste hoofdstuk worden de overall conclusies beschreven, naast enkele tips.

7



1 Laatste ontwikkelingen Ontwikkelingen op het gebied van XBRL en SBR belanden in een stroomversnelling sinds september vorig jaar toen de banken publiekelijk aangaven dat zij vanaf april dit jaar kredietrapportages in XBRL formaat kunnen ontvangen. Dit persbericht had als gevolg dat de partijen die in eerste instantie de boot afhielden, hierdoor wakker werden geschud. Deze ontwikkeling heeft ertoe geleid dat partijen steeds meer het nut van XBRL beginnen in te zien.

1.1

De banken zijn er bijna klaar voor!

Als de banken vanaf 1 april dit jaar daadwerkelijk kredietrapportages in XBRL kunnen ontvangen, ontstaat er eindelijk een business case. Accountants zien in dat zij niet meer onder deze ontwikkeling uitkunnen en zullen actie gaan ondernemen. Ondertussen zijn de softwareleveranciers bezig met de implementatie van XBRL binnen de softwarepakketten. Begin 2010 is het nog onduidelijk vanuit welk softwarepakket de kredietrapportage op een efficiënte en effectieve manier geautomatiseerd naar de bank wordt verstuurd. De elementen uit de kredietrapportage worden gevuld met gegevens welke afkomstig zijn uit verschillende softwarepakketten, waarbij ook een gedeelte handmatig ingevuld dient te worden omdat deze gegevens niet aanwezig zijn binnen desbetreffende softwarepakketten. Dit maakt het geautomatiseerd genereren van een kredietrapportage lastig waardoor softwareleveranciers functionaliteiten bieden waarbij een gedeelte handmatig ingevuld dient te worden.

1.2

Kamer van Koophandel verwacht toename XBRL-deponeringen in 2010

Op 18 november gaf toenmalig staatssecretaris de Jager van het ministerie van Financiën antwoord op Kamervragen naar aanleiding van het NTP-project1. Tot die tijd hebben er slechts ongeveer 200 XBRL-deponeringen plaatsgevonden. De Kamer van Koophandel verwacht dat dit aantal in 2010 fors zal toenemen als gevolg van het aantal softwareleveranciers, die instaat zijn een XBRL-publicatiestuk te genereren en te verzenden naar de Kamers van Koophandel2. Na Caseware en Unit 4 Audition is ook Pro Management instaat om XBRL-deponeringen te verzorgen.

1

http://www.accountancynieuws.nl 19 november 2009 “Antwoord op kamervragen over gunning NTP-project en voortgang XBRL in Nederland” 2 http://www.accountancynieuws.nl 13 oktober 2009 “Kamer van Koophandel verwacht in 2010 forse toename aantal XBRL-deponeringen 8


1.3


Belastingdienst ontvangt steeds meer aangiftes in XBRL

De Belastingdienst ontvangt steeds meer verkorte winstaangiftes vennootschapsbelasting doordat steeds meer softwareleveranciers dit ondersteunen binnen (aangifte)software en doordat het aantal intermediairs die een convenant horizontaal toezicht (meta-toezicht) afsluiten, als maar toeneemt. Zo dragen onderstaande berichten bij zeker bij aan deze ontwikkeling: -

Op 22 februari j.l. valt op www.accountancynieuws.nl te lezen dat AFAS Profit Accountancy ook in staat is verkorte winstaangiftes VPB te genereren. Daarnaast heeft AFAS een directe koppeling met Digipoort zodat deze aangiftes rechtstreeks naar de Belastingdienst kan worden gestuurd;

-

Op 5 februari j.l. valt wederom op www.accountancynieuws.nl te lezen dat de meeste verkorte winstaangiftes tot dan toe zijn ingediend via de portal van CreAim.

1.4

Conclusie

XBRL verschijnt steeds meer in de publiciteit. Reden hiervoor is dat steeds meer accountantskantoren praktijkervaringen op doen met XBRL. Softwareleveranciers weten inmiddels dat ze zich niet kunnen permitteren geen XBRL-functionaliteiten te bieden. ING, Rabobank en ABN Amro Bank kunnen vanaf 1 april kredietrapportages ontvangen in XBRL waardoor XBRL voor accountants steeds aantrekkelijker wordt. Hierna wordt in gegaan op de status van XBRL binnen de werkprocessen van accountantskantoren.

9



2 XBRL inzetten binnen de werkprocessen 2.1

Inleiding

In dit hoofdstuk wordt kort stil gestaan bij de mogelijkheden die XBRL als standaard biedt. Accountants zullen gaan werken met softwarepakketten welke XBRL-functionaliteiten bieden. Uitvraag van gegevens in XBRL vindt op dit moment plaats door de uitvragende partijen (CBS, KvK en Belastingdienst) en vanaf 1 april ook door banken. Vanaf boekjaar 2005 is de KvK in staat XBRL-deponeringen te ontvangen. (Pilot) deponeringen hebben echter pas plaatsgevonden vanaf januari 2007 waarna deponeringen echter mondjesmaat hebben plaatsgevonden. De verkorte winstaangifte is op dit moment één van de aangiftes welke in XBRL-formaat ingediend kunnen worden bij de Belastingdienst. Op dit moment is het naast verkorte winstaangiftes vennootschapsbelasting en reguliere winstaangiftes (vennootschapsbelasting en inkomstenbelasting) ook mogelijk aangiftes omzetbelasting, intracommunautaire prestaties en loonheffing in XBRL in te dienen. Vanaf 1 januari 2011 kan naar verwachting ook de verkorte winstaangifte inkomstenbelasting worden ingediend.

2.2

Deponering publicatiestukken

Binnen de rapportgenerator is het publicatierapport dynamisch gekoppeld aan het jaarrapport. Het opstellen van een publicatiestuk (kleine rechtspersonen) kost hiermee hooguit 20 minuten alvorens deze definitief gemaakt kan worden. Deponeren in XBRL levert hierdoor niet een echte tijdsbesparing op maar kan wel gezien worden als bijkomend voordeel. Het deponeren van een publicatiestuk in XBRL kan in principe met één druk op de knop. Verzending vindt plaats via Digipoort. In het autorisatieregister is vastgelegd welke accountant gemachtigd is om namens desbetreffende klant te deponeren. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat de grootste accountantskantoren geen XBRL-prioriteit hechten aan deponeren omdat er wordt ingezet op de

verkorte winstaangifte en kredietrapportage (zie resultaten hoofdstuk 4). Duidelijk is wel dat de Kamers van Koophandel meer belang bij XBRL hebben dan de accountant of ondernemer. Dit blijkt ook uit het feit dat klanten niet warmlopen voor XBRL omdat hen dit niets oplevert.

2.3

Verkorte winstaangifte indienen

Vanaf mei 2009 is het mogelijk een verkorte winstaangifte vennootschapsbelasting over boekjaar 2008 in te dienen bij de Belastingdienst. Deze verkorte winstaangifte bevat ongeveer 70% minder elementen dan de reguliere aangifte vennootschapsbelasting. De verkorte winstaangifte (VPB/IB) mag alleen worden ingediend door intermediairs die in het kader van horizontaal toezicht een

10



convenant hebben afgesloten met de Belastingdienst. De aangifte mag alleen worden ingediend voor ondernemers welke hieraan goedkeuring hebben verleend. Daarnaast is het alleen mogelijk een verkorte winstaangifte in te dienen in XBRL-formaat via Digipoort. Niet alle ondernemingen kunnen deze aangifte indienen. Zo dienen ondernemers in het eerste jaar een volledige aangifte in te dienen en zijn ondernemers welke gebruikmaken van een aantal fiscaliteiten, ook uitgesloten. (voor uitgebreide informatie over de verkorte winstaangifte vennootschapsbelasting wordt u doorverwezen naar de “gebruikershandleiding verkorte winstaangifte vennootschapsbelasting versie 1.0 uitgegeven door het NTP december 2008).

2.4

XBRL Kredietrapportage verzenden naar de bank

Kredietaanvraag en –revisie bij de banken gebeurt nu nog mede op basis van een papieren jaarrapport welke is opgesteld door de accountant of het administratiekantoor. In sommige gevallen gaat de accountant mee naar de bank om daar de ondernemer bij te staan. De accountmanager van desbetreffende bank kent de accountants- en administratiekantoren in de omgeving waardoor hij weet wie er tegenover hem zit. Deelnemende banken hebben aangegeven dat de waarde van de samenstellingsverklaring zeer beperkt is. Als gevolg daarvan zijn de banken ook bezig met het opstellen van eisen die de borging van de (materiële) kwaliteit van de rapportages moet dekken. Daarnaast weegt de kwaliteit van de accountant mee in het oordeel van de accountantmanager, in het nemen van een financieringsbeslissing. Een XBRL-kredietrapportage bestaat naast het financiële jaarrapport (fiscale grondslagen) uit aanvullende elementen die worden uitgevraagd door banken. In de huidige situatie wordt er vaak een jaarrekening aangeleverd waarna de bank eventueel aanvullende vragen stelt wanneer dit nodig is. De XBRL-kredietrapportage bevat meer dan alleen cijfers. Zo bevat de kredietrapportage tal van elementen die niet altijd rechtstreeks afkomstig zijn uit de jaarrekening. Onderstaand een aantal voorbeelden: -

WOZ-waardes van registergoederen;

-

Identificatie van geldnemer van een lening u/g;

-

Ouderdomslijst debiteuren en crediteuren;

-

Identificatie (BSN) aandeelhouders, bestuurders en commissarissen;

Banken gaan steeds meer specifieke gegevens uitvragen die een rol kunnen spelen bij de bepaling van de rating. Banken zijn steeds meer gebonden aan eisen (denk aan Basel) waardoor er op basis van Europese weten regelgeving steeds meer aandacht moet worden besteed aan het ‘bewaken’ van de risico’s die met een kredietverlening gepaard gaan. In de toekomst zullen banken nog meer data verzamelen en databanken opbouwen waardoor vanuit

11



risicoperspectief in kaart gebracht kan worden welke aanvullende gegevens eventueel uitgevraagd zullen gaan worden. Ondertussen werken banken ook aan kwaliteitsborging door met de intermediairs een bancair controle raamwerk op te stellen. Banken brengen in kaart welke zekerheid zij willen ontvangen zodat de aanleveraars hierop in kunnen spelen. Tijdspad Vanaf 1 april dit jaar is het voor intermediairs mogelijk om kredietrapportages in XBRL aan te leveren. In de tussentijd is de bank met verschillende partijen bezig om een aantal zaken af te ronden (kwaliteitsborging, toekomst). Ook hebben de banken een website gelanceerd waarop actuele informatie staat vermeld. Deze website is te vinden op http://www.rapportageportaal.nl. Hieronder is een afbeelding opgenomen afkomstig uit de roadmap welke door desbetreffende banken in september vorig jaar is opgesteld. Hierin staat schematisch opgenomen welke planning te banken in de komende jaren voor ogen hebben.

Plateaubenadering banken (bron: Roadmap naar een gestandaardiseerd kredietrapportageproces 23 september 2009)

Plateau 1 Banken zijn tot april bezig met de realisatie van de generieke voorzieningen zoals de bankentaxonomie en de bancaire infrastructurele voorzieningen. De intermediairs die voornemens zijn vanaf 1 april aan te gaan leveren nemen deel aan de ketentest. Dit zijn in eerste

12



instantie de intermediairs die ook een horizontaal toezichtconvenant (m.n. ten behoeve van de verkorte winstaangifte VPB) hebben getekend met de Belastingdienst, dit omdat deze partijen in staat zijn om verantwoordingsrapportages in XBRL formaat aan te leveren. Ze nemen als het ware een koploperspositie in. Dit neemt niet weg dat andere partijen die ook op korte termijn kunnen aanleveren kunnen (gaan) deelnemen aan de ketentest. Dit past ook in de plateauplanning van de banken dat er verder wordt opgeschaald. Bovenstaande afbeelding laat zien uit welke fasen de XBRL-ontwikkeling bij banken bestaat. Plateau 2 Na de pilotfase (plateau 2) blijven dezelfde fiscale grondslagen van toepassing, maar staat XBRL kredietrapportage los van horizontaal toezicht door de Belastingdienst, aldus informatie van de betrokken banken (wel geldt dat het bancaire controle raamwerk van toepassing is om de kwaliteit te borgen). De banken hebben in eerste instantie aangegeven te kiezen voor de 200 grootste intermediairs. Dit betekent echter niet dat andere (kleinere) intermediairs worden uitgesloten, zij zijn hier ook van harte welkom. Plateau 3 Op 1 augustus dit jaar moet er sprake zijn van een gecontroleerde en betrouwbare aanlevering van kredietrapportages. De drie betrokken banken zijn instaat de gegevens geautomatiseerd en efficiënt te verwerken en andere banken mogen in deze fase aansluiten bij de coöperatie (welke de bankenhub beheerd, wat inhoudt dat zij ook gebruik mogen maken van de voorzieningen welke zijn gerealiseerd door ING, ABN Amro en Rabobank). Plateau 4 Uiteindelijk moet er in 2012 80% worden aangeleverd in XBRL. In deze fase (geheel 2012) verloopt de gegevensuitwisseling tussen intermediairs optimaal. Eind 2012 zullen de banken afzonderlijk beoordelen of het traditionele proces met papieren jaarrekening kan worden afgeschaft. Banken hanteren eigen kredietvoorwaarden wat kan betekenen dat de ene bank XBRL verplicht kan stellen terwijl de andere daar nog niet aan toe is. In eerste instantie zullen accountants via de bankenhub de kredietrapportage namens de klant naar de banken versturen. Na verloop van tijd zullen ondernemers zelf ook kredietrapportages mogen versturen mits ze dit kunnen. Accountants werken met een autorisatieregister waarin staat vastgelegd (op basis van een door de klant afgegeven volmacht) welke accountant namens welke klant mag versturen. Er zijn tussen de banken onderling geen afspraken gemaakt omtrent commerciële aspecten. De samenwerking is puur technisch en faciliterend van aard. Het is per bank mogelijk dat er consequenties zijn verbonden aan het niet aanleveren in XBRL. Het kan zijn dat er een hogere rente in rekening wordt gebracht of dat standaard in de kredietvoorwaarden wordt opgenomen dat er aangeleverd moet worden in XBRL.

13


2.5


Conclusie

Het is al jaren mogelijk te deponeren in XBRL bij de Kamers van Koophandel maar het aantal deponeringen is tot op heden achtergebleven bij verwachtingen. Dit wordt verklaard doordat er voor accountants minder efficiency te realiseren valt dan voor de KvK zelf. De verkorte winstaangifte vennootschapsbelasting bevat minder elementen dan de reguliere aangifte vennootschapsbelasting waardoor er voor intermediairs efficiency behaald kan worden. Aan het indienen van een verkorte winstaangifte zijn voorwaarden gesteld. Banken zijn instaat om vanaf 1 april dit jaar elektronisch kredietrapportages te kunnen ontvangen. Banken vragen fiscale cijfers en hebben de elementen welke deel uitmaken van de kredietrapportage gedefinieerd in de bankentaxonomie.

3 De status bij uitvragende partijen en softwareleveranciers In dit hoofdstuk wordt niet uitgebreid ingegaan op de status bij uitvragende partijen en softwareleveranciers. Hiervoor wordt u doorverwezen naar het XBRL handboek en de website www.xbrlmonitor.nl.

3.1

Inleiding

Door de toenemende publiciteit voor XBRL ontstaat steeds meer de behoefte vanuit de markt om ‘XBRL enabled’ te raken. Probleem is alleen dat XBRL complexer is dan men eerder dacht. Softwareleveranciers hebben problemen te voldoen aan deadlines waardoor de ontwikkeling maar moeizaam op gang kwam. Onderzoeksbureau GBNED heeft in 2008 de XBRL-monitor ontwikkeld. Deze monitor geeft inzicht in de ontwikkelingen rond XBRL. In deze monitor is opgenomen welke softwareleveranciers XBRL-functionaliteiten beschikbaar stelt. Hierbij wordt o.a. gekeken welke instance documents desbetreffende softwareleveranciers kunnen genereren of kunnen verzenden. In deze monitor is ook opgenomen wat de actuele status is binnen de uitvragende partijen (Belastingdienst, CBS en Kamer van Koophandel)

3.2

Uitvragende partijen

Op dit moment is de Belastingdienst in staat de volgende aangiftes in XBRL te kunnen verwerken: -

Aangifte vennootschapsbelasting;

-

Aangifte inkomstenbelasting;

-

Verkorte winstaangifte vennootschapsbelasting; 14


-

Intracommunautaire prestaties (ICP);

-

Omzetbelasting.


Het CBS is in staat om de volgende opgaven in XBRL te kunnen verwerken: -

Productie- / jaarstatistiek (bouw, handel, industrie, zorg en overige);

-

Enquete investeringen en lease;

-

Korte termijn- / omzetstatistieken voor (bouw, handel. Industrie en overige).

De Kamer van Koophandel kan al een aantal jaren publicatiestukken voor kleine rechtspersonen ontvangen in XBRL. Tot november 2009 waren er ongeveer 200 jaarrekeningen in XBRL-formaat gedeponeerd. Als er een definitieve oplossing is voor certificering middels digitale accountantsverklaring bij een XBRL-jaarrekening, ontstaat deze mogelijkheid ook voor grote en middelgrote ondernemingen. Grote (beursgenoteerde) ondernemingen welke rapporteren op basis van IFRS zullen tevens moeten wachten totdat IFRS wordt opgenomen binnen de taxonomie.

3.3

Softwareleveranciers

Accountants zijn afhankelijk van softwareleveranciers omdat deze de juiste XBRLfunctionaliteiten moeten bieden om met XBRL aan de slag te kunnen gaan. Naast de geboden functionaliteiten binnen de gebruikte software is het ook van belang hoe en via welke software de instance documents naar de uitvragende partijen wordt gestuurd. In het XBRL handboek wordt hier ruimschoots op ingegaan. Daarnaast is in het XBRL handboek is een overzicht opgenomen van softwareleveranciers met functionaliteiten die worden geboden door desbetreffende softwareleveranciers. Deze zijn onderverdeeld naar leveranciers van:

3.4

-

Boekhoudsoftware;

-

Rapportagesoftware;

-

Fiscale aangifte software;

-

XBRL serviceproviders.

Conclusie

De uitvragende partijen zijn steeds meer instaat om informatie in XBRL te ontvangen. Softwareleveranciers bieden steeds meer functionaliteiten waardoor accountants meer mogelijkheden hebben. Hoe accountants aan de slag kunnen met XBRL staat beschreven in het XBRL handboek.

15



4 Status bij accountantskantoren In dit hoofdstuk worden de belangrijkste resultaten gepresenteerd die voortkomen uit een onderzoek onder accountantskantoren. 19 kantoren uit de top 20 van grootste accountantskantoren3 hebben de vragenlijst ingevuld (voor vragenlijst zie bijlage 3). Daarnaast hebben nog een aantal andere accountantskantoren welke iets doen met XBRL ook deze vragenlijst ingevuld. Op deze manier ontstaat er een representatief beeld van de status op dit moment.

4.1

Inleiding

Van de grootste accountantskantoren mag verwacht worden dat deze inspelen om actuele ontwikkelingen. Zo kwam in oktober 2009 het bericht dat Deloitte haar jaarrekening over 2008/2009 heeft gepubliceerd in XBRL4. De big four kantoren in Nederland geven aan vooral intern bezig te zijn met XBRL/SBR. Zij lijken geen prioriteiten te leggen bij het deponeren van een jaarrekening in XBRL of het indienen van een verkorte winstaangifte. De vragenlijst is hierdoor minder relevant voor de big four kantoren waardoor deze resultaten niet zijn meegenomen. In september 2009 hebben 15 accountants- en advieskantoren meegedaan aan een geslaagde proef van Pro Mangement voor het verzenden van jaarrekeningen aan de KvK in XBRL. Op 30 september tijdens het ICT accountancy Jaarcongres gingen Pieter de Kok (Coney accountants) en Perry Telle (Hoornwijk Groep) in op hun ervaringen met XBRL (deponeringen). Zij hadden op dat moment respectievelijk 14 en 78 jaarrekeningen over 2008 gedeponeerd. Een behoorlijk aantal als we dit naast het totaal aantal gedeponeerde jaarrekeningen5 leggen.

4.2

Resultaten onderzoek

Hieronder worden de resultaten gepresenteerd welke ontleend worden aan het onderzoek onder accountantskantoren. Er worden uit privacyoverwegingen geen kantoren bij naam genoemd. Achtereenvolgens wordt aandacht besteed aan de status van XBRL binnen de werkprocessen, deponeringen, verkorte winstaangifte, horizontaal toezicht en tot slot de status van kredietrapportages bij de geïnterviewde accountantskantoren.

3

http://www.accountant.nl/Accountant/Feiten+en+cijfers/Lijstjes/Grootste+accountantskantoren+in+Nederland http://www.dexbrlsite.nl/nieuws/algemeen/132-deloitte-publiceert-jaarrekening-in-xbrl-formaat.html 5 http://www.accountancynieuws.nl 19 november 2009 “Antwoord op kamervragen over gunning NTP-project en voortgang XBRL in Nederland” 4

16


4.2.1


Huidige status van XBRL binnen de werkprocessen

Naast de genoemde kantoren hiervoor is er geen enkel accountantskantoor die aangeeft substantiële aantallen te hebben gedeponeerd in XBRL of verkorte winstaangiftes te hebben ingediend. Enkele kantoren hebben meegedaan aan een pilot waardoor enkele XBRL-berichten zijn verstuurd. Opvallend is ook dat bijna geen organisatie de prioriteit geeft aan XBRLdeponeringen terwijl dit de minste moeite kost. Er valt een tweedeling te maken in kantoren die aan het inventariseren zijn wat de mogelijke gevolgen van XBRL zijn en een groep die zich in de wachtstoel wanen tot het moment dat hun softwareleverancier XBRL-functionaliteiten aan gaat bieden. Er zijn ook een aantal kantoren die achterlopen. Zij beginnen net met inventariseren en moeten alle gevolgen nog in kaart brengen. Gezien de grote van deze kantoren zullen zij de komende jaren een inhaalslag moeten gaan maken, willen zij geen onoverbrugbare achterstand op gaan lopen.

4.2.2 Verwacht moment van eerste deponering bij KvK in XBRL Over het algemeen geven kantoren niet de voorkeur aan XBRL-deponeringen. Deze mogelijkheid is niet complex en snel te realiseren vanuit de rapportgenerator maar levert ook weinig tot geen efficiencywinst op. Kleinere kantoren als Hoornwijck Groep en Coney accountants hebben al gedeponeerd in XBRL en zorgen gezamenlijk voor bijna alle 200 deponeringen die hebben plaatsgevonden tot het moment dat er antwoorden zijn gegeven op de Kamervragen naar aanleiding van het NTP-project. Duidelijk is wel dat de grotere kantoren geen XBRL-prioriteit geven aan deponeringen omdat dit niets oplevert. De meeste kantoren geven aan in de loop van 2010 te willen gaan deponeren in XBRL. Deze deponeringen vinden meestal plaats vanuit de rapportgenerator. Vanuit de rapportgenerator wordt een conversie gemaakt naar XBRL waarna er een XBRL-jaarrekening wordt gegenereerd welke via Digipoort naar de Kamers van Koophandel kan worden gestuurd. Bij bijna alle kantoren worden de XBRL-jaarrekeningen door de klanten goedgekeurd middels een cliëntportal. Kantoren die nog niet werkten met dergelijk portals gaan in de meeste gevallen over tot implementatie van deze.

4.2.3 Verwacht moment van indienen eerste verkorte winstaangifte De gemakkelijkste weg is verzending van een verkorte winstaangifte via reguliere aangiftesoftware. Grote leveranciers als Kluwer en SDU zijn net klaar voor de verkorte winstaangifte, of later dit jaar waardoor een aantal kantoren in de wacht zitten/zaten. Via softwareleveranciers als Reeleezee en CreAim is het bijvoorbeeld ook mogelijk om een reguliere aangifte vennootschapsbelasting om te laten zetten in XBRL (regulier of verkort) waardoor zonder XBRL-functionaliteiten van fiscale aangifte software, alsnog in XBRL worden ingediend.

17



Er zijn ook kantoren die eigen applicaties ontwikkelen om zo de verkorte winstaangifte te kunnen versturen. Duidelijk is wel dat er in 2010 meer verkorte winstaangiftes ingediend zullen gaan worden dan in 2009. Ongeveer de helft van de kantoren verwachten ergens in 2010 een verkorte winstaangifte in te kunnen dienen. Voorwaarde voor het indienen van de verkorte winstaangifte is wel dat het convenant horizontaal toezicht moet zijn ondertekend.

4.2.4 Hoe kijken de kantoren aan tegen horizontaal toezicht De antwoorden op deze vraag lopen ontzettend uiteen. Er zijn voorstanders die het convenant al hebben ondertekend maar er zijn ook tegenstanders die voorlopig niet zullen ondertekenen. Kleinere kantoren mogen onder de vleugels van organisaties als NOAB en SRA het convenant ondertekenen om zo de verkorte winstaangifte te mogen indienen. De Belastingdienst gaat meer steunen op het stelsel van maatregelen welke de intermediair heeft geïmplementeerd. Zo komt de intermediair tot een betrouwbare aangifte waardoor er minder controle achteraf zal plaatsvinden en de aangifte in de meeste gevallen direct wordt omgezet in een (definitieve) aanslag. Omdat de Belastingdienst controlewerkzaamheden bij de intermediair neerlegt, wordt er volgens een aantal kantoren juist lastenverzwaring gecreëerd want de accountant moet meer werkzaamheden uitvoeren. Volgens het onderzoek zijn er meer voorstanders dan tegenstanders van horizontaal toezicht. Daarnaast geven de meeste kantoren aan te verwachten dat horizontaal toezicht er ooit toch wel van zal komen. “Een organisatie die nu alles goed op de rit heeft, hoeft immers niets te vrezen omdat er in principe weinig verandert omdat er al een vertrouwensband heerst tussen intermediair en Belastingdienst”.

4.2.5 Versturen van XBRL-kredietrapportages naar banken Een kredietrapportage is in deze de meest complexe ontwikkeling. Een kredietrapportage bevat gegevens vanuit verschillende systemen waardoor het genereren van een kredietrapportage complex is. Zo bevat de kredietrapportage o.a. elementen afkomstig uit het fiscaal jaarrapport en gegevens welke niet direct in een systeem of softwarepakket liggen vastgelegd. Gegevens moeten verzameld worden vanuit verschillende applicaties waardoor softwareleveranciers op korte termijn geen pasklare functionaliteiten kunnen aanbieden. Accountantskantoren die vanaf april XBRL-kredietrapportages in willen gaan dienen, zullen een gedeelte handmatig in moeten vullen. Hierdoor zal 2010 een testjaar zal zijn. Softwareleveranciers hebben te weinig tijd en prioriteit gehad om de gewenste functionaliteiten te kunnen aanbieden. Vanaf 2011 zullen er meer kredietrapportages in XBRL worden verstuurd dan op papier ingediend. Banken hebben aangegeven vanaf 2012 80% in XBRL te willen ontvangen. Een ambitieuze doelstelling die alleen gerealiseerd kan worden als

18



softwareleveranciers weten hoe ze de functionaliteiten kunnen bieden en wanneer banken tijdig en juist naar accountants communiceren wat er van hen verwacht wordt.

4.3

Conclusie

Na jaren van weinig aandacht voor XBRL onder accountants, zal 2010 een jaar zijn waarin de XBRL-berichtenstroom eindelijk op gang begint te raken. Het besef onder accountants neemt toe waardoor de noodzaak wordt ingezien. Steeds meer softwareleveranciers bieden passende functionaliteiten waardoor accountants niet langer hoeven te wachten. Tot op dit moment waren het vooral de kleinere accountantskantoren die de meeste XBRL-berichten verstuurden. Dit jaar zullen grotere kantoren niet achterblijven.

19



5 SBR/XBRL in het onderwijs In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de rol die onderwijsinstellingen spelen bij de ontwikkeling van XBRL. De opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie van twaalf hogescholen en universiteiten zijn benaderd. Een aantal heeft een vaste vragenlijst ingevuld waar een duidelijk algemeen beeld naar voren komt. In hoofdstuk 5.2 worden de resultaten beschreven waarna ruimschoots aandacht wordt besteed aan het kenniscentrum voor Standard Business Reporting welke ruim een jaar geleden is opgezet door de Hogeschool van Amsterdam.

5.1

Inleiding

Studenten hebben de toekomst in handen. Studenten van nu zijn van een andere generatie dan de gemiddelde accountant. Beleidsbepalers bij accountantskantoren hebben hun sporen verdiend maar zijn niet opgegroeid met ontwikkelingen als chatten, digitale telefonie en netwerksites als Hyves en Facebook.. Uit het vorige hoofdstuk valt wel op te merken dat XBRL in een stroomversnelling begint te raken, eind goed al goed zullen we maar zeggen.

5.2

Status binnen het onderwijs

De Hogeschool van Amsterdam besteed als eerste hogeschool in Nederland ruimschoots aandacht aan XBRL/SBR en heeft in januari 2009 het kenniscentrum voor Standard Business Reporting opgestart. Navraag bij andere hogescholen en universiteiten toont aan dat deze niets tot nauwelijks aandacht besteden aan XBRL/SBR binnen het curriculum van opleidingen als Accountancy en Bedrijfseconomie. De helft van de hogescholen en universiteiten die reageerden (in totaal hebben 12 hogescholen en universiteiten gereageerd) gaven aan wel te hebben gehoord van ontwikkelingen als XBRL maar daar nog geen aandacht aan te besteden binnen het curriculum. De andere helft signaleert de veranderingen die XBRL met zich meebrengen en besteed terloops aandacht aan XBRL maar heeft dit niet prominent opgenomen binnen het curriculum zoals bij de Hogeschool van Amsterdam. Gezien de technologische ontwikkelingen welke de laatste jaren zijn intrede hebben gedaan, zal er binnen het onderwijs een metamorfose ondergaan moeten worden. ICT zit verweven binnen alle processen van een standaard onderneming waardoor er anders naar de praktijk gekeken moet worden. Studenten die worden opgeleid tot accountant zullen op de hoogte moeten zijn van ontwikkelingen omtrent standaardisatie en digitalisatie. Vaststaat dat de huidige (controle)aanpak niet meer tegemoet komt aan toekomstige ontwikkelingen. Wanneer accountants als vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer willen worden gezien zal moeten worden ingegrepen binnen accountancyopleidingen.

20


5.3


Het kenniscentrum voor Standard Business Reporting

De invoering van Standard Business Reporting of XBRL heeft een grote impact op de beroepspraktijk van verschillende professionals. De Hogeschool van Amsterdam (hierna HvA) is zich er van bewust dat studenten worden opgeleid om uiteindelijk als professional aan de slag te gaan. Vanuit dit uitgangspunt is het kenniscentrum voor Standard Business Reporting, “Instant Reporting”, tot stand gekomen. Binnen dit kenniscentrum willen we enerzijds onze studenten voorbereiden op hun toekomst, door ze kennis mee te geven op het gebied van SBR en anderzijds willen we professionals die in hun beroepspraktijk te maken krijgen met SBR, opleiden en trainen op dit gebied. Instant Reporting Het project Instant Reporting is in januari 2009 van start gegaan. Binnen het project werkt de HvA samen met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en verschillende overheidsinstanties. PISZA Aan de wieg van het project Instant Reporting staat het project Proces Innovatie en Standaardisatie in de ZAkelijke dienstverlening (PISZA). PISZA is een samenwerkingsverband van zakelijke dienstverleners en het Technocentrum NH-N. PISZA richt zich op de ICT-sector, de financiële dienstverlening en het onderwijs in de regio Noordvleugel Randstad. PISZA richt zich met name op de ontwikkeling van de zakelijke dienstverlening via de standaardtaal XBRL. Voor het behalen van de doelstellingen van PISZA zocht het project een hogeschool als partner. De Hogeschool van Amsterdam is direct enthousiast aangehaakt. En zo is het project Instant Reporting ontstaan. Nu een jaar later is het project Instant Reporting uitgegroeid tot een heus kenniscentrum voor Standard Business Reporting, de naam van het kenniscentrum heeft de oude projectnaam behouden: Instant Reporting. Dit omdat de naam zo mooi omschrijft waar het bij SBR om gaat: “Het uitwisselen van financiële en bedrijfsinformatie met een druk op de knop”. Instant Reporting; het kenniscentrum voor Standard Business Reporting Het kenniscentrum wil de bewustwording, consequenties en innovatieve mogelijkheden van XBRL onderzoeken. De belangrijkste ambitie van het kenniscentrum is kennisontwikkeling van docenten, studenten en professionals op het gebied van SBR. Deze kennis moet onmiddellijk kunnen worden gedeeld met verschillende partijen en het kenniscentrum is hier het instrument voor. In haar eenjarig bestaan heeft het kenniscentrum al een aantal activiteiten ontwikkeld ten behoeve van de ontwikkeling van de kennis op het gebied van SBR:

21



1. Virtueel kenniscentrum Op de website van het kenniscentrum kunnen bezoekers kennis opdoen over SBR door het bestuderen van kennisdossiers en er kan worden gediscussieerd over SBR. Ook worden er nieuwsfeiten over SBR verzameld en worden al onze activiteiten beschreven en ondersteund op de website. 2. Ontwikkelen van onderwijsmateriaal Het kenniscentrum heeft veel tijd en aandacht besteed aan het ontwikkelen van studiemateriaal voor zowel studenten als professionals op het gebied van XBRL en SBR. Deze informatie is nu gebundeld in de syllabus Instant Reporting. 3. Stage+ traject Het Stage+ traject is door Instant Reporting ontwikkeld voor studenten Accountancy, Bedrijfseconomie en Bedrijfskundige Informatica van de HvA die hun stage, afstudeeropdracht of duale werkplek op het gebied van SBR doen. Vanwege het innovatieve aspect van het onderwerp volgen de studenten een dag(deel) in de week een extra college over SBR. Alle colleges worden verzorgd door gastsprekers uit de SBR-wereld met veel kennis en ervaring over SBR en XBRL. De studenten volgen hierbij practicumlessen en hoorcolleges. Het traject wordt afgesloten met een halfjaarlijks terugkerende conferentie waarbij de studenten de resultaten van hun onderzoeken en opdrachten presenteren voor een breed publiek: vertegenwoordigers van accountantskantoren, banken, KvK, CBS en Belastingdienst met affiniteit voor SBR. 4. PE- cursussen Het kenniscentrum heeft cursussen Permanente Educatie ontwikkeld voor accountants. Deze cursussen worden regelmatig aangeboden. Het kenniscentrum heeft hiervoor een registratie bij het NIVRA gekregen als erkende onderwijsinstelling. Dit betekent dat men bij deelname aan een van de cursussen daar zogeheten PE- punten voor krijgt. Per cursus is verschillend hoeveel PEpunten hier tegenover staan. 5. Conferenties en symposia Niet alleen het opdoen en het ontwikkelen van kennis is van belang voor het kenniscentrum, maar ook het delen van kennis. Dit gebeurt deels op de halfjaarlijks terugkerende conferentie als afsluiting van het Stage+ traject, maar ook door middel van het organiseren en bijwonen van symposia, conferenties en workshops. Plaats van SBR in het curriculum van de studenten Standard Business Reporting heeft voor vierdejaars Accountancy studenten van de HvA een vaste plaats gekregen in het studieprogramma. Voor de opleidingen Bedrijfseconomie en Bedrijfskundige Informatica is Instant Reporting zich ook hard aan het maken om SBR in het curriculum opgenomen te krijgen. 22


5.4


Conclusie

We kunnen er niet van uitgaan dat studenten die nu afstuderen aan een accountancyopleiding voldoende kennis in zijn of haar bagage heeft omtrent XBRL. Onderwijsinstellingen zijn zich in veel gevallen wel bewust van het feit dat zij te weinig aandacht schenken aan ICT-ontwikkelingen als XBRL/SBR. Op dit moment heeft als enige onderwijsinstelling de Hogeschool van Amsterdam daadkracht getoond door het kenniscentrum voor Standard Business Reporting op te richten. Andere hogescholen zouden zich moeten afvragen hoe ze het curriculum een ‘nieuw jasje’ kunnen geven. Dit is noodzakelijk gezien ontwikkelingen als XBRL/SBR die in een stroomversnelling beginnen te raken.

23



6 Accountants als creditrater? 6.1

Inleiding

Na de Duitstalige landen zal creditrating door accountants in Nederland wellicht ook zijn kick-off beleven. URA Rating Agency6 is in Nederland in samenwerking met SRA bezig creditrating (ook wel schaduwrating genoemd) van de grond te krijgen. Aan het SRA project nemen ook twee grote accountantsorganisaties uit de top 10 van Nederland deel. Ook door de Nyenrode School of Accountancy & Controlling wordt vanaf 2009 in navolging van vele andere landen de opleiding tot credit rating advisor aan accountants en controllers aangeboden. Creditrating door accountants staat los van XBRL maar wordt steeds vaker in één adem genoemd met XBRL omdat dit het gehele proces makkelijker maakt.

6.2

Opleiding

Opleiding Credit Rating Advisor7 Nyenrode is de enige Nederlandse universiteit waar accountants en controllers kunnen worden opgeleid tot credit rating advisor. Aan deze opleiding is ook een titel, CRAd, verbonden. Accountants welke deze opleiding hebben gevolgd zijn specialisten binnen hun kantoren. Zij zijn in staat om de adviespraktijk van hun organisatie te innoveren. Controllers zijn na de opleiding in staat om ratings in hun budgetcylcus te implementeren wat zal leiden tot aanzienlijke rendementsverbeteringen en een beter risicomanagement. Rating biedt accountants kansen Accountants kennen eigen klanten beter dan de banken. Banken werken bij de meeste (kleine) MKB klanten met zogenaamde retail scoring modellen. De rating en risico analyse van een accountant is aanzienlijk nauwkeuriger dan de retail scorings van banken. Het geven van een rating heeft in principe niet zoveel raakvlakken met XBRL maar gezien het feit dat banken vanaf april dit jaar XBRL kredietrapportages kunnen ontvangen, is deze ontwikkeling actueel. Een XBRL kredietrapportage welke naar de banken wordt gestuurd kan ook gestuurd worden naar de rating agency welke een rating terugkoppelt naar de accountant. Banken hebben aangegeven positief tegenover deze ontwikkeling te staan maar houden de regie liever zelf in handen. De rating welke accountants terugkoppelen naar de klant kan gezien worden als advies. Er wordt op een uitgebreidere manier naar de financiële huishouding gekeken dan alleen te kijken naar het kasstroomoverzicht of een kengetallenanalyse welke nu is opgenomen in de meeste jaarrapporten. Een rating is een objectieve niet te manipuleren methode van kans op continuïteit van een onderneming. Hiermee wordt er kritischer naar de cijfers wordt gekeken waarna eerder gesignaleerd wordt of convenanten worden overtreden. Er kan eerder ingegrepen worden als er een liquiditeitstekort aan zit te komen en er zijn meer contactmomenten met de klant zodat de 6 7

http://www.uraratingagency.nl Nyenrode Business Universiteit – brochure Credit Rating Advisor 24



accountant meer en meer zal gaan optreden als businesspartner. De ontwikkeling van creditrating door accountants moet dan ook gezien worden als typisch voorbeeld voor ‘de nieuwe MKB-accountant’. Hoe gaat schaduwrating in zijn werk Precies dezelfde data die in XBRL als kredietrapportage naar de banken worden gestuurd, wordt via een SAAS (online) applicatie naar de rating agency opgestuurd waarna er een rating tot stand komt welke schaduwrating heet. De rating agency heeft een eigen ratingmodel welke de rating berekend. De rating kan afwijken van de rating welke tot stand komt bij de bank. Het proces van de bank wordt als het ware geschaduwd waarbij de verschillen kunnen leiden tot interactie tussen bankier en accountant maar ook tussen accountant en zijn klant. Op deze wijze wordt de informatie asymmetrie zowel tussen de accountant en zijn cliënt als tussen de accountant en de bank afgebouwd.

6.3

Status in Nederland

De laatste maanden heeft het onderwerp ‘rating door accountants’ niet te klagen over mediaaandacht. In AccountancyNieuws nr.3 van dit jaar is een interview gepubliceerd waarin Peter Knuvers van de Rabobank zijn mening geeft over accountants die gaan raten. In het artikel “Banken zien weinig nut in creditrating door accountants” geeft Knuvers aan dat banken zelf moeten blijven raten en dat accountants hier niet geschikt voor zijn. Fouk-Khan Tsang geeft in het zelfde nummer aan dat hier juist kansen liggen voor accountants. Albert Fieret geeft op zijn beurt in zijn blog “SBR en creditrating: Geen vermenging, graag!” op Accountant.nl aan, het eens te zijn met Peter Knuvers. Uit deze berichten valt op te maken dat dit onderwerp wel steeds meer begin te leven onder accountants. Het blijft echter afwachten of en hoe creditrating door accountants een plek zal krijgen binnen de maatschappij.

25



7 Conclusies en aanbevelingen Een eerste advies ligt voor de hand: Ga aan de slag met XBRL! Uit onderzoek bij de grootste accountantskantoren binnen Nederland blijkt dat te veel kantoren nog niet in voldoende mate bezig zijn met XBRL. Accountants weten weliswaar meer van XBRL dan een jaar terug al is er echter nog een hoop werk te doen. Als men weet welke mogelijkheden XBRL biedt dan moet geïnventariseerd worden welke mogelijkheden eigen software biedt. Zijn eigen softwareleveranciers niet klaar voor XBRL schroom, dan niet eens verder te kijken. Vanaf april kunnen banken kredietrapportages ontvangen. Welk kantoor wil met zijn mond vol tanden staan? De verkorte winstaangifte is ook in beeld bij klanten dus ondersteuning is gewenst. Wordt er geen verkorte winstaangifte ingediend voor de klant dan zal deze kunnen overstappen naar een andere accountant. Eisen die de Belastingdienst stelt aan horizontaal toezicht zijn er niet voor niets. Zonder ondertekening van het convenant horizontaal toezicht, mogen geen verkorte winstaangiftes worden ingediend. Voor kleinere kantoren is het mogelijk om via organisaties als NOAB en SRA convenantpartner te worden. Laat u goed informeren! Softwareleveranciers roepen te snel dat zij klaar zijn voor XBRL. In praktijk blijkt dit erg tegen te vallen. Het genereren van een instance document is niet zo spannend. Het gaat erom dat dit ook via de juiste weg aangeboden kan worden aan de klant om dit vervolgens via Digipoort te verzenden naar de uitvragende partijen. Er zijn weinig softwareleveranciers die totaaloplossingen bieden waardoor u zich af moeten vragen op welke manier software gekoppeld zou moeten worden. Als er vanuit software geen directe koppeling aanwezig is met Digipoort dan dient u zich te oriënteren op XBRL serviceproviders. In eerste instantie zal het er op neerkomen dat vanuit de rapportgenerator in XBRL gedeponeerd gaat worden. Dit is binnen de meeste rapportgeneratoren al mogelijk met een stuk software uitbreiding. De verkorte winstaangifte kan straks via de meeste aangiftesoftware ingediend worden. Houd de vinger aan de pols bij softwareleveranciers en zoek naar oplossingen om XBRL-berichten te laten goedkeuren en verzenden naar de uitvragende partijen. Softwareleveranciers zijn druk bezig om kredietrapportages te implementeren binnen eigen software. Het is nog niet bekend welke mogelijkheden er in april zijn. Doe hierover navraag bij uw softwareleveranciers.

26


Bijlage 1


Literatuurlijst

Websites http://www2.promanagement.nl http://www.accountancynieuws.nl (meerdere publicaties) http://www.accountant.nl/Accountant/Feiten+en+cijfers/Lijstjes/Grootste+accountantskantoren+in +Nederland http://www.belastingdienst.nl/convenanten/convenanten-06.html#P93_4151 http://www.dexbrlsite.nl http://www.ictaccountancy.nl http://www.logius.nl http://www.loyensloeff.com http://www.rapportageportaal.nl http://www.xbrlmonitor.nl http://www.xbrl-nederland.nl http://www.xbrl-ntp.nl

Rapporten -

Financiële Rapportages Coöperatief B.A. – Gebruikershandleiding Kredietrapportage 2009 versie 20-12-2009

-

Mark Bisschop - De invloed van XBRL op de accountantspraktijk - februari 2009

-

Natasa Lazarevic – scriptie Verkorte Winstaangifte – januari 2010

-

Nyenrode Business Universiteit – brochure Credit Rating Advisor

-

Roadmap naar een gestandaardiseerd kredietrapportageproces 23 september 2009

-

SBR Project - Gebruikershandleiding Jaarrekening op fiscale grondslag versie 14-122009

27


Bijlage 2


Verklarende woordenlijst

Instance document Een instance document is een ander woord voor een rapportage. Dit instance document wordt gegenereerd op basis van de taxonomie. Dit is een soort van gegevenswoordenboek met daarin elementen met ieder zijn eigen betekenis. Digipoort Digipoort is het 'elektronische postkantoor' van de overheid voor bedrijven. Ieder bedrijf dat is aangesloten kan digitaal informatie uitwisselen met de overheid.8 Aangiftes worden via Digipoort naar de Belastingdienst gestuurd en via Digipoort wordt ook de XBRL-jaarrekening naar de KvK gestuurd. Bankenhub Om de aanlevering van financiële rapportages door middel van SBR eenvoudig te maken, realiseert de coöperatie een gezamenlijk aanleverpunt, een ‘hub’, die in april 2010 operationeel zal zijn. Topicus FINAN zal dit hub de komende maanden ontwikkelen. Vanuit dit hub worden de gegevens vervolgens betrouwbaar en veilig doorgegeven. De ondernemer bepaalt zelf naar welke bank(en) de informatie wordt toegestuurd.9 Fiscaal jaarrapport Het fiscaal jaarrapport bestaat uit de volgende rapportages: -

Jaarrekening op fiscale grondslag;

-

Publicatiestukken op fiscale grondslag;

-

Verkorte winstaangifte;

-

Bankenextensie (bankentaxonomie).

Horizontaal toezicht De werkwijze van de Nederlandse Belastingdienst is aan het veranderen van verticaal toezicht naar horizontaal toezicht. Hoewel het verticale toezicht niet zal verdwijnen, zal steeds meer belang worden gehecht aan horizontaal toezicht. Waar verticaal toezicht is gebaseerd op controle achteraf, is horizontaal toezicht een vorm van werken in het heden op basis van wederzijds vertrouwen, begrip en transparantie tussen de onderneming en de belastingautoriteiten.10

8

http://www.logius.nl/producten/gegevensuitwisseling/digipoort/ Bron: http://www.rapportageportaal.nl/begrippenlijst 10 Bron: http://www.loyensloeff.com/nl-NL/Practice/Pages/Horizontalmonitoringcomplianceagreements.aspx 9

28


Bijlage 3


Vragenlijsten

Vragenlijst verzonden aan accountantskantoren: 1. Wat is de huidige status omtrent de implementatie van XBRL binnen de werkprocessen? 2. Met welke software wordt er binnen uw organisatie gewerkt? 3. Op welke termijn kan er gedeponeerd worden in XBRL? 4. Wat zijn de gevolgen voor de klant als gevolg van XBRL en wanneer? 5. De banken hebben aangegeven in 2010 jaarrekeningen in XBRL te willen ontvangen, hoe werkt uw organisatie naar dat moment toe? 6. Op welke termijn kan de verkorte winstaangifte ingediend worden? En vanuit waar wordt deze verstuurd? 7. Hoe kijkt uw organisatie aan tegen het horizontale toezicht? En zijn jullie voornemens op termijn convenantpartner te worden? 8. Op welke manier worden (straks) de XBRL instance documents verzonden? 9. Hoe geven klanten straks hun goedkeuring aan KvK stukken? 10. Is er een projectgroep/werkgroep XBRL? Zo ja, wie heeft daarin de leiding? (een accountant?) 11. Op welke manier wordt XBRL naar de werknemers gecommuniceerd? 12. Is uw organisatie bereid een lagere nota te versturen naar de klant als efficiency is gerealiseerd?

Vragenlijst verzonden aan onderwijsinstellingen: 1. Weet u (uw instelling) wat XBRL/SBR en horizontaal toezicht betekenen? 2. Zijn studenten BE/AC op de hoogte van de hiervoor genoemde ontwikkelingen denkt u? 3. Bent u bewust van de gevolgen van XBRL/SBR en horizontaal toezicht voor de accountantspraktijk? 4. In hoeverre zou er in het onderwijsprogramma aandacht besteed moeten worden aan ontwikkelingen als XBRL, SBR en horizontaal toezicht? 5. In hoeverre zou er binnen de opleidingen BE/AC meer aandacht moeten worden besteed aan ICT? 6. Is uw instelling voornemens ICT prominenter in het onderwijsprogramma op te gaan nemen en hoe ziet dit eruit?

29

SBR binnen de rapportageketen

Recommend Documents