Longgeneeskunde
Saneren Inleiding Als u astma heeft, kunt u een aantal maatregelen nemen om klachten zoveel mogelijk te voorkomen. Heel belangrijk is het om prikkels te vermijden. Prikkels zorgen er tenslotte voor dat u last heeft van uw astma. U kunt uw omgeving zoveel mogelijk prikkelarm maken. Dit noemen we ook wel saneren.
Welke prikkels kunnen uw klachten veroorzaken? Uw lichaam kan op verschillende manieren reageren als u gevoelig bent voor bepaalde prikkels. U kunt benauwd worden, last krijgen van tranende ogen, een verstopte neus of eczeem. Als u maatregelen wilt nemen om uw huis prikkelarm te maken, moet u eerst weten waar u gevoelig voor bent. Dit kunnen we vaststellen met behulp van allergieonderzoek. Allergische prikkels Allergische prikkels zijn stoffen waarvan is aangetoond, door middel van onderzoek, dat u hier allergisch voor bent. Voorbeelden zijn: • huisstofmijt; • gras- en boomsoorten; • huidschilfers van dieren; • medicijnen; • voeding (bijvoorbeeld pinda, aardbeien of vis); • schimmelsporen. Niet-allergische prikkels Sommige prikkels kunnen een reactie uitlokken zonder dat u daar allergisch voor bent. Dit noemen we ook wel niet-allergische prikkels. Om inzicht hierin te krijgen, raden we u aan om een dagboek bij te houden. Daarin vermeldt u uw klachten en u schrijft erbij waardoor deze mogelijk veroorzaakt zijn. Niet-allergische prikkels zijn namelijk niet vast te stellen met behulp van een onderzoek. Voorbeelden zijn: • inspanning; • temperatuurwisseling; • rook (tabaksrook of verbrandingsgassen van een fornuis); • benzinedampen en uitlaatgassen; • geurtjes (parfum maar ook schoonmaakmiddelen);
Deze informatie voor patienten is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. © Jeroen Bosch Ziekenhuis 2011 www.jeroenboschziekenhuis.nl
(LON-303, uitgave november 2012)
• weersomstandigheden (regen, mist, smog).
Hoe kunt u een saneringsplan opstellen, bij een aangetoonde allergie voor huisstofmijt? Bent u van plan om te gaan saneren? Dan is het verstandig daarbij de hulp in te schakelen van een gespecialiseerd longverpleegkundige. Zij kan samen met u nagaan welke maatregelen nodig zijn om uw huis zo prikkelarm mogelijk te maken. Daarbij houdt ze rekening met uw wensen en mogelijkheden. Over het algemeen zijn er meerdere maatregelen noodzakelijk om ervoor te zorgen dat uw woning prikkelarm wordt. Daarom is het verstandig te bepalen waarmee u gaat beginnen om tot de gewenste situatie te komen. Het saneren zelf kan dan vervolgens in etappes plaatsvinden.
Bestrijden van huisstofmijt Een grote groep astmapatiënten (60-80%) blijkt overgevoelig te zijn voor de allergenen in de uitwerpselen van de huisstofmijt. De huisstofmijt is altijd in ieder huishouden aanwezig, ondanks dat er goed schoongemaakt wordt. Dit komt door een aantal factoren die in ieder huishouden gegarandeerd aanwezig zijn: • Beschutting. De huisstofmijt voelt zich onder andere thuis in stofnesten, matrassen, meubelstof en tapijt. • Voldoende voedsel. Huidschilfers van mens en dier zijn voeding voor de huisstofmijt. • Een aangename temperatuur. De huisstofmijt houdt van een temperatuur tussen de 10 en 30°C. • Vocht. Om te kunnen overleven heeft de huisstofmijt een luchtvochtigheidpercentage nodig van 45%, met 55% kan de huisstofmijt zich ook vermenigvuldigen. Het is daarom van belang dat de huisstofmijt op korte termijn gedood en verwijderd wordt. Voor de lange termijn is het van belang dat de huisstofmijt zoveel mogelijk voorkomen wordt.
Maatregelen om huisstofmijt te bestrijden Wegnemen beschutting • Kussens, matrassen en dekbedden. - Een bed is vochtig en warm. Er is altijd voldoende voedsel in de vorm van huidschilfers. Daarom is het bed een plek waar de huisstofmijt veelvuldig voorkomt. Door gebruik te maken van huisstofmijtdichte hoezen voor de kussens, het matras en dekbed wordt contact met de huisstofmijt zoveel mogelijk voorkomen. - Staan er in de kamer meerdere bedden, dan is het verstandig om een huisstofmijtdichte hoes om al de matrassen te doen. - Wanneer uw kussen of matras oud is, kunt u deze beter vervangen en dan voorzien van een hoes. In oude materialen kan namelijk zoveel huisstofmijt zitten dat deze bijna niet te bestrijden is. - Wanneer u besluit om een nieuw dekbed te kopen, let dan op het wasvoorschrift. Als het dekbed op 60°C te wassen is, kunt u hierdoor de huisstofmijt regelmatig doden en verwijderen. • Meubels. Banken, stoelen en dergelijke met een stoffen bekleding vormen een ideale omgeving voor de huisstofmijt. U kunt dan ook het beste kiezen voor meubels met een gladde bekleding zoals leer of skai. • Vloeren. Als u vloerbedekking heeft (zoals tapijt) moet u dit vaker behandelen om de huisstofmijt te doden en te verwijderen dan bij gladde vloeren. Helaas is stofzuigen niet Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 2 van 5
voldoende. Dit doodt de huisstofmijt namelijk niet, want deze verankert zich in de vloerbedekking. U moet de vloerbedekking met een speciaal middel behandelen dat de huisstofmijt doodt. Daarna zuigt u het op. Idealer is het om te kiezen voor vlakke, gladde vloeren, want hierin kan de huisstofmijt zich niet nestelen. Voorbeelden zijn plavuizen of laminaat. • Gordijnen. Ook hierbij gaat de voorkeur uit naar gladde materialen. Als u textiele gordijnen heeft, zorg er dan voor dat deze regelmatig op 60°C gewassen worden, om zo de huisstofmijt te doden en te verwijderen. Verminderen van vocht De huisstofmijt houdt van een warme en vochtige omgeving. Daarom is het belangrijk de hoeveelheid vocht in huis te beperken. • Ventilatie. Maak gebruik van ramen, roosters en afvoeren die in huis aanwezig zijn. Het wagenwijd openzetten van ramen en deuren is niet afdoende. • Afvoeren bij de bron. Maak gebruik van de afzuigkap (tot zo’n 20 minuten na het koken). Laat uw was buiten drogen als dat mogelijk is, of in de wasdroger. Bij een condensdroger is het belangrijk dat u het opvangbakje direct leeg maakt als het programma klaar is. Anders verdampt het vocht alsnog in uw huis. Zet een raam open tijdens het koken, douchen of baden en houdt de deur van de ruimte tot 20 minuten erna gesloten. Na het douchen of baden de badkamer droog maken. • Vocht van buitenaf weren. Voorkom vocht door lekkage of vanuit de kruipruimte. • Verwarmen en isoleren. Voorkom zoveel mogelijk dat er waterdamp condenseert aan onder andere meubels, wanden en vloeren. Zorg daarom voor een gelijkmatige verwarming in het huis. Dit houdt in een temperatuur van rond de 20°C overdag in de woonkamer en ’s nachts rond de 18°C. Wanneer de temperatuur ’s nachts teveel daalt (bijvoorbeeld tot 15°C) stijgt het luchtvochtigheidpercentage tot ongeveer 85%, waardoor de huisstofmijt zich behaaglijk voelt. Bovendien zorgt een constante temperatuur ervoor dat u condensvorming op ramen, wanden en vloeren voorkomt. Doden van de huisstofmijt en allergenen verwijderen Door het doden van de huisstofmijt voorkomt u dat er nieuw allergeen ontstaat (via de uitwerpselen). Maar allergenen die al aanwezig zijn (de dode huisstofmijt en diens uitwerpselen) moet u wel eerst verwijderen. Op de volgende manieren kunt u de huisstofmijt doden en diens allergenen verwijderen: • Een temperatuur van 60°C is dodelijk voor de huisstofmijt. Door met deze temperatuur te wassen en vervolgens te spoelen, wordt de huisstofmijt gedood en verwijderd. Het volstaat om één keer per zes weken op deze manier te wassen. • Als wassen op 60°C niet mogelijk is, bijvoorbeeld bij knuffeldieren, kunt u met behulp van de diepvriezer de strijd aangaan met de huisstofmijt. U legt het bewuste materiaal dan een week in de diepvries bij een temperatuur van -20°C. Vervolgens spoelt u de huisstofmijt en zijn allergenen uit op een willekeurige temperatuur. • Via de apotheek, de thuiszorgwinkel of de allergiewinkel is het mogelijk om een speciaal mijtendodend poeder of –schuim te verkrijgen. Het is voldoende om dit
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 3 van 5
middel één maal per drie maanden te gebruiken voor het reinigen van uw textiele vloerbedekking of meubels. • Door te stofzuigen zuigt u dode huisstofmijt, allergenen en stof op. Maar levende huisstofmijt blijft aanwezig, omdat deze zich vast haakt! U moet de levende huisstofmijt dus eerst doden. Tijdens en na het stofzuigen (tot 30 minuten erna) dwarrelen er allerlei allergenen en fijne stofdeeltjes in de lucht. Daarom kunt u dit beter laten doen door iemand zonder astma.
Roken Patiënten met longproblemen wordt geadviseerd niet te roken. Voor hen is roken namelijk extra schadelijk. Maar ook ‘meeroken’ is schadelijk. Uitgeademde rook bevat nog altijd 80% teer en nicotine. Het (mee)roken irriteert de luchtwegen. Daardoor spannen de spieren rondom de luchtwegen zich aan en zwelt het slijmvlies aan de binnenzijde van de luchtwegen op. Gevolg is dat de patiënt het benauwd krijgt. Belangrijk om te weten is dat de langdurige blootstelling aan sigarettenrook steeds meer klachten veroorzaakt.
Stof Hoewel iemand niet voor stof allergisch kan zijn en de huisstofmijt hierin ook geen beschutting vindt, kan het toch klachten veroorzaken. Voorkom stof daarom zoveel mogelijk, onder andere door: • kasten zoveel mogelijk gesloten te houden; • radiatoren te stoffen; • planten af te stoffen; • wanden en plafonds twee maal per jaar af te nemen.
Huisdieren Als u allergisch bent voor huisdieren, is het beter om deze niet in huis te hebben. Maar dat geldt ook als u niet allergisch bent voor huisdieren. Het is namelijk mogelijk dat u er alsnog een allergie voor ontwikkelt. Wilt u toch een huisdier? Kies dan voor huisdieren zonder haren, bijvoorbeeld een schildpad of een vis.
Vergoedingen • Als u van plan bent om te gaan saneren, neem dan altijd eerst contact op met de longverpleegkundige van de thuiszorg voor een deskundig advies. Wanneer u om vergoeding voor het saneren verzoekt bij diverse instanties, doen zij dit vaak alleen op basis van het advies van de longverpleegkundige. Wacht met saneren tot u toestemming hiervoor hebt gekregen van deze instanties. Anders loopt u het risico dat u toch zelf verantwoordelijk bent voor de kosten. • Huisstofmijt dichte hoezen worden niet meer vergoed via de basisverzekering. Mogelijk worden ze wel vergoed via uw aanvullende ziektekostenverzekering. U kunt dit het beste navragen bij uw ziektekostenverzekeraar. U kunt de huisstofmijt dichte hoezen ook zelf kopen bij medische speciaalzaken of Thuiszorgwinkels. • Via de gemeente is het mogelijk om de saneringskosten (gedeeltelijk) vergoed te krijgen, bijvoorbeeld via de WMO, Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Informeer bij uw gemeente naar de precieze voorwaarden. • Voor saneringskosten die niet vergoed worden via de gemeente, kunt u een vergoeding aanvragen bij de Algemene Nederlandse Gehandicapten Organisatie (ANGO). Voorwaarden hiervoor zijn dat: - het onvoorziene en eenmalige kosten zijn; - er een strikt noodzakelijk medisch advies aan ten grondslag ligt;
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 4 van 5
- de kosten niet vergoed worden door andere instanties; - de saneringskosten een zeer grote belasting geven op het gezinsbudget. Voor het aanvragen van een onkostenvergoeding kunt u contact opnemen tijdens het telefonisch spreekuur, op dinsdag en donderdag van 10.00-12.00. Het telefoonnummer is (033) 465 43 43. U kunt ook een e-mail sturen naar
[email protected] • Informeer bij de belastingtelefoon wat de mogelijkheden zijn voor belastingaftrek.
Heeft u nog vragen? Dan kunt u hiervoor terecht bij uw arts, of (long)verpleegkundige. Zij zijn graag bereid u meer informatie te geven. Daarnaast kunt u terecht op de internetsite van het Astmafonds: www.astmafonds.nl.
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 5 van 5
