Sanctievoornemen Kenmerk: JuZa-005277-nvdb Betreft: Sanctievoornemen Tros ten aanzien van de Alle fans aan dek cruise op de Carnival Inspiration naar Mexico en Florida
Sanctievoornemen van het Commissariaat voor de Media betreffende overtreding van artikel 55, eerste lid, van de Mediawet door de Tros. _________________________________________________________________________
A. Verloop van de procedure Naar aanleiding van een handhavingsverzoek zijn wij een onderzoek gestart naar de Alle fans aan dek reis aan boord van het cruiseschip Carnival Inspiration naar Mexico en Florida. Met onderhavige brief informeren wij u over onze voorlopige bevindingen en u uitnodigen voor een hoorzitting. Nadat wij uw zienswijze hebben vernomen, zullen wij een besluit nemen over de in het geding zijnde mediawettelijke bepaling. Bij brief van 27 augustus 2007 hebben wij u, in verband met een mogelijke overtreding van de Mediawet, verzocht om een nadere toelichting op de achtergronden en totstandkoming van de cruisereizen. Tevens hebben wij u verzocht ons alle door of namens u gemaakte – financiële – afspraken met derden te doen toekomen. Bij brief van 17 september 2007 heeft u gereageerd op bovenstaand informatieverzoek. Bij brief van 24 september 2007 hebben wij verzocht om inzage te geven in de wijze van financiering en verantwoording van het programmaonderdeel, de bijbehorende publieksreis en een exacte weergave van de mondelinge afspraken met Van der Valk Vakanties. Bij brieven van 5 oktober 2007 en 2 november 2007 heeft u ons nadere informatie doen toekomen. Bij brief van 22 januari 2008 hebben wij u erop gewezen dat ons informatieverzoek mede de inzage in de in de tarieven en een onderbouwing van de samenwerking met Van der Valk betreft met het verzoek deze alsnog aan ons te doen toekomen. Bij brief van 15 januari 2008 heeft u ons de (schriftelijke) afspraken met Van der Valk doen toekomen. Bij brief van 27 februari 2008 hebben wij u nogmaals verzocht inzicht te geven in de programmakosten en de kosten van de publieksreis. Bij brief van 4 maart 2008 heeft u ons een kostenoverzicht doen toekomen.
JuZa-005277-nvdb • blad 1
Bij brief van 9 juni 2008 ontvingen wij een bezwaarschrift tegen het uitblijven van een beschikking op het handhavingsverzoek. Op 24 juli 2008 heeft er bij het Commissariaat een hoorzitting plaatsgevonden waarbij ook de Tros als derde-belanghebbende aanwezig was.
B.
Feiten
1. Op 14 december 2007 heeft de Tros het programmaonderdeel muziekfeest Alle fans aan dek uitgezonden. Deze 90 minuten durende muziekuitzending bestaat uit opnamen van optredens van Nederlandse artiesten die gemaakt zijn tijdens een reis op het cruiseschip Carnival Inspiration van Florida naar Mexico in november 2007. 2. De cruise is blijkens de door de Tros overgelegde gegevens georganiseerd voor eigen rekening en risico van Van der Valk Vakanties. Van der Valk Vakanties draagt eveneens alle kosten die gemaakt worden om de artiesten mee te nemen op deze reis. 3. De Tros maakt televisieopnamen van deze reis en draagt alle kosten die daarmee gemoeid zijn. Zowel schriftelijk als tijdens de hoorzitting op 24 juli 2008 is van de zijde van de Tros aangegeven dat het gaat om publieksreizen die door een derde, in dit geval Van der Valk Vakanties, worden georganiseerd. Van der Valk Vakanties verkoopt de reis rechtstreeks aan de consument en draagt zelf de kosten voor advertenties e.d. 4. Van der Valk Vakanties is gerechtigd de reis te annuleren indien er te weinig belangstelling is voor de reis. 5. Voorts is afgesproken dat de Tros het project beperkt zal aankondigen. Van der Valk Vakanties mag in advertenties niet verwijzen naar de uitzending(en). 6. Zowel de Tros als Van der Valk Vakanties presenteren de cruise als een Tros-reis. Als bijlage 1 bij de brief van de Tros van 29 oktober 2007, kenmerk TV/ls/07014 is een advertentie uit het Tros Kompas bijgevoegd. Hiervan luidt de kop “Ga mee met de Tros Alle fans aan dek!”. Onderaan de twee pagina’s vullende advertentie wordt voor reservering en informatie verwezen naar Van der Valk Vakanties door middel van een telefoonnummer en een webadres. Ook in de advertentie in het Algemeen Dagblad van 18 augustus 2007 adverteert Van der Valk Vakanties met de “Alle fans aan dek, 9-daagse Tros muziekreis”. In deze advertentie staat ook het logo van de Tros afgedrukt. 7. Op de site van Van der Valk Vakanties en in de krantenadvertenties wordt melding gemaakt van de televisieopnamen die tijdens de reis plaatsvinden.
C.
Relevante bepaling
8. Artikel 55, eerste lid, van de Mediawet: Instellingen die zendtijd hebben verkregen zijn met al hun activiteiten, behoudens het bepaalde in de artikelen 26, 43a, 52 en 52b, niet dienstbaar aan het maken van winst door derden. Desgevraagd tonen zij dit ten genoegen van het Commissariaat voor de Media aan. JuZa-005277-nvdb • blad 2
D.
Overwegingen
9. Het feit dat de Tros publiek in staat stelt televisieopnamen op een cruiseschip bij te wonen behoeft op zichzelf geen strijdigheid met de mediawettelijke regels op te leveren. De vraag die hier voorligt, is evenwel in hoeverre een publieke omroep kan meewerken aan de exploitatie van diensten van een commerciële derde. 10. Wij zijn van oordeel dat op basis van het voornoemde feitencomplex en gelet op de schriftelijke afspraken zoals deze zijn gemaakt tussen Tros en Van der Valk Vakanties grote verwevenheid en commerciële belangenverstrengeling van de Tros en Van der Valk Vakanties ten aanzien van deze reis kan worden afgeleid, waardoor het dienstbaarheidsverbod in het geding is. 11. Tijdens de hoorzitting op 24 juli 2008 en ook in eerdere correspondentie is van de zijde van de Tros aangegeven dat het gaat om publieksreizen die door een derde, in dit geval Van der Valk Vakanties, worden georganiseerd. Van der Valk Vakanties verkoopt de reis rechtstreeks aan de consument en draagt zelf de kosten voor advertenties e.d. 12. Publieksreizen stellen het publiek in staat aanwezig te zijn bij een locatie-uitzending. Aan publieksreizen worden geen nadere eisen gesteld behalve dat de omroep de reis niet zelf mag organiseren maar moet laten organiseren door een derde. 13. In het onderhavige geval organiseert Van der Valk Vakanties de reis voor eigen rekening en risico en kan bij onvoldoende belangstelling de reis annuleren. Dus alleen als de reis doorgang vindt kan de Tros televisieopnamen maken van de optredens die tijdens de reis door Van der Valk Vakanties verzorgd worden. Hieruit leiden wij af dat de Tros voor het uiteindelijk doorgang vinden van de televisieopnames afhankelijk is van het succes van de verkoop van de reis door Van der Valk Vakanties. Van der Valk Vakanties beslist of de reis doorgang zal vinden. De Tros heeft daarom een zelfstandig belang om de reis van Van der Valk Vakanties te promoten. Dit heeft de Tros gedaan op haar eigen website en de website van Sterren.nl. Daarbij heeft de Tros in het Troskompas in de advertentie voor de muziekreis verwezen voor reserveringen en informatie naar Van der Valk Vakanties met een telefoonnummer en een webadres. 14. Daarnaast heeft Van der Valk Vakanties op de website www.vandervalkvakanties.nl reclame gemaakt voor de Tros muziekreis, alle fans aan dek en ook heeft Van der Valk Vakanties in het Algemeen Dagblad geadverteerd met de 9 daagse Tros Muziekreis voorzien van een Tros logo in de advertentie. Doordat Van der Valk het Tros logo in haar advertenties voor de cruise plaatst, wordt een specifieke doelgroep aangesproken. 15. Het commissariaat is vooralsnog van oordeel dat bovenmatige aandacht wordt gevestigd op een product van een commerciële derde waarmee een contractuele relatie bestaat. 16. Van der Valk Vakanties is immers een commerciële onderneming met een eigen commercieel belang. De bedrijfsomschrijving zoals opgenomen in het handelsregister van de Kamer van Koophandel luidt: ‘De expoitatie van een reisburo een autobus- en touringcarbedrijf’. Doordat Van der Valk Vakanties zelfstandig kan de besluiten of de reis JuZa-005277-nvdb • blad 3
wel of niet door gaat verkeert de Tros in een afhankelijke positie van Van der Valk Vakanties. Het is daardoor aannemelijk dat er geen sprake is van een Tros publieksreis. Temeer nu de Tros ook geen inspraak heeft bij de keuze welke optredende sterren worden gecontracteerd. 17. Het ontbreken van een beslissingsbevoegdheid of de reis als dan niet doorgaat en ten aanzien van de keuze van de sterren, zoals blijkt uit de schriftelijk vastgelegde afspraken van 29 oktober 2007 tussen de Tros en Van der Valk Vakanties, en het feit dat de Tros de reis verkoopt als een Tros publieksreis terwijl het gaat om een reis van een derde maakt dat er dat niet meer sprake is van normaal economisch handelen door de Tros. Het is aannemelijk dat de Tros door het ontbreken van de beslissingsbevoegdheid of de reis doorgaat, het om niet beschikbaar stellen van het Tros logo en alle aandacht voor de Van der Valk Vakanties cruise hiermee Van der Valk Vakanties dienstbaar is geweest in de zin van artikel 55, eerste lid, van de Mediawet. 18. Wij stellen ons op het voorlopig standpunt dat de samenwerking met Van der Valk Vakanties in dit geval in strijd is met het beginsel van non-commercialiteit, dat als uitgangspunt dient te gelden bij al het handelen van een publieke omroep.
E.
Voorgenomen bestuurlijke boete
19. Op grond van artikel 135, eerste lid, van de Mediawet kunnen wij u een bestuurlijke boete opleggen bij overtreding van het bepaalde bij of krachtens de Mediawet. 20. Voor de vaststelling van de hoogte van de bestuurlijke boetes hanteren wij, met inachtneming van de in artikel 135 van de Mediawet neergelegde boetemaxima en op grond van onze Beleidslijn Sanctiemaatregelen 2007, drie boetecategorieën met bijbehorende bandbreedtes. De plaatsing van een overtreding in een boetecategorie is afhankelijk van de aard, ernst en voorzover relevant de duur van de overtreding. Aan de hand van boeteverhogende en boeteverlagende omstandigheden wordt vervolgens de hoogte van de boete vastgesteld. 21. Een beoordeling of sprake is van overtreding van artikel 55, eerste lid, van de Mediawet en in welke boetecategorie deze geplaatst wordt, zullen wij maken nadat wij u op de hoorzitting hierover hebben gehoord.
F.
Hoorzitting
22. Voordat wij een besluit nemen stellen wij u in de gelegenheid uw zienswijze naar voren te brengen. Wij nodigen u daarom uit voor een hoorzitting op 13 november 2008 om 11.00 uur bij het Commissariaat voor de Media aan de Hoge Naarderweg 78 te Hilversum. U kunt u tijdens de hoorzitting door derden laten bijstaan of vertegenwoordigen. Het horen zal geschieden door mr. Inge Brakman, voorzitter en mr. Nancy van den Brink, jurist. 23. Indien u geen gebruik maakt van de mogelijkheid te worden gehoord, verzoeken wij u dit uiterlijk een week voor de hoorzitting aan ons bekend te maken. 24. Eventuele schriftelijke opmerkingen kunnen tot uiterlijk een week voor de hoorzitting bij het Commissariaat voor de Media worden ingediend. JuZa-005277-nvdb • blad 4
Hoogachtend, COMMISSARIAAT VOOR DE MEDIA,
mr. Inge Brakman voorzitter
JuZa-005277-nvdb • blad 5
prof. dr. Jan van Cuilenburg commissaris
