LOGOPEDIEPRAKTIJK BRUNINK
LOGOPEDISCH SPECTRUM REGIO OOST
LOGOPEDIEPRAKTIJK NOUWELS
LOGOPEDIEPRAKTIJK OOSTERLAAR
Inhoud van de avond Even voorstellen … Filmpje
Gastspreker Hilde van der Vegt Kenmerken SLI Woordvindingsproblemen Korte pauze Taal-denkrelaties
Wat zie je in de klas + tips!
SAMENWERKINGSVERBAND LOGOPEDIE HARDENBERG
SAMENWERKINGSVERBAND LOGOPEDIE HARDENBERG Kennis en specialisaties bijeenbrengen
Onderling doorverwijzen Elkaar raadplegen Breed netwerk Verzorgen van voorlichting Deskundigheidsbevordering
Logopedisch Spectrum Nederland Gevestigd in: Dedemsvaart, Gramsbergen, Hardenberg, Mariënberg, Slagharen
Specialisaties: • Dyslexie
Aandachtsgebieden: • Preverbale logopedie & Down Syndroom • OMFT • Lees- en spellingsproblemen
Bijzonderheden: Iedere logopedist heeft een telefonisch spreekuur (zie site) De praktijk, in het oosten van het land gestart in 2006, telt inmiddels 10 enthousiaste logopedisten. Contact met ouders, verwijzers, scholen enz. vinden wij zeer belangrijk. Wij werken met een centraal aanmeldingennummer: 06 - 485 937 61.
Logopediepraktijk Oosterlaar Gevestigd in: Bergentheim, Kloosterhaar, Ommen
Specialisaties: • Dyslexie
Aandachtsgebieden: • OMFT • Stem • Communicatieve Taaltherapie
Bijzonderheden: De praktijk is een allround praktijk met gepassioneerde en enthousiaste logopedisten die maatwerk willen leveren. De behandeling wordt afgestemd op het kind en zijn omgeving. Samenwerken met andere disciplines wordt daarom ook veel gedaan. Alle locaties zijn gevestigd in multidisciplinaire centra.
Logopediepraktijk Brunink Gevestigd in: Dedemsvaart, Den Ham
Specialisaties: • Dyslexie
Aandachtsgebieden: • Afwijkende mondgewoonten • Stotteren • Complexe problematiek (logopedisch probleem in combinatie met leer- en/of
gedragsproblemen door ervaring in speciaal onderwijs).
Bijzonderheden: In 2007 praktijk in Den Ham overgenomen en inmiddels uitgebreid. De totale zorg vinden wij belangrijk waarbij er aandacht is voor advies aan ouders en afstemming met school.
Logopediepraktijk Nouwels Gevestigd in: Balkbrug, Nieuwleusen, Oudleusen, Staphorst
Specialisaties: • Preverbale logopedie • Sensorische Informatieverwerkingstherapie
Aandachtsgebieden: • Down Syndroom • Ondersteunende Communicatie • Dyslexie & NmG gebaren
Bijzonderheden: De praktijk, gestart in 1990 als solopraktijk, maar inmiddels uitgegroeid tot een collegeaal en ervaren team van logopedisten, dat voor ieder communicatief probleem een passende oplossing tracht te vinden.
Communicatie op maat!
Filmpje
Bron: De Signaleraar, Huesman & van der Sande, 2007
Gastspreker
Hilde van der Vegt LOGOPEDISTE
Preventieve logopedie -Signaleren van problemen bij kinderen op het gebied van spraak, taal, stem, gehoor, vloeiendheid en mondgewoonten. -Screening van kleuters. -Logopedisch spreekuur op het consultatiebureau. -Bezoeken van peuters op PSZ/KDO en aan huis.
Waarom vroeg ingrijpen? 1.
2. 3. 4.
Kritische periode van 0-7 jaar (neurologische ontwikkeling). Voorkomen en beperken van communicatieve problemen. Ontwikkeling van secundaire problemen in gedrag en leren voorkomen. Geruststelling ouders en omgeving van het kind.
Minimum spreeknorm 4 jaar •VVV regel: verstaanbaar zijn voor vreemden.
•Langere zinnen met een eenvoudige opbouw. •Nog wel problemen met meervoudsvormen en vervoegingen. •Langzamerhand iets kunnen vertellen buiten het hier-en-nu.
Minimum spreeknorm 5 jaar •Vrijwel alles verstaanbaar.
•Goed gevormde en samengestelde zinnen. •In staat zijn tot het volgen en voeren van gesprekjes.
Logopedische screening •Tussen 4;9 jaar en 5;9 jaar.
•Articulatie •Mondgewoonten/mondmotoriek •Stem •Gehoor •Vloeiendheid van spreken •Auditieve vaardigheden •Taalontwikkeling (TSI) •Onderzoek op verzoek. •Toekomst schoollogopedie?
Kenmerken SLI
Afwijkende taalontwikkeling
Primaire taalstoornis Secundaire taalstoornis Taalstoornis als uiting van een onderliggende neurologische stoornis
Vandaag hebben we het over een primaire taalstoornis
Afwijkende taalontwikkeling
Interventie:
•
Taalproblemen moeten voor het vierde jaar opgespoord worden
•
Hoe jonger het kind, des te effectiever de interventie
•
Tot en met 7 jaar meest taalgevoelig
Afwijkende taalontwikkeling
Wat doet de logopedist?
•
Onderzoekt alle taalmodaliteiten
•
Informeren ouders en andere betrokkenen
•
Opstarten behandeling
•
Logopedie in 2012 nog steeds in de basisverzekering
•
DTL ja/nee
Afwijkende taalontwikkeling
Enkele kenmerken:
•
Onvoldoende innerlijke spraak
•
Begrip is beter dan productie
•
Op commando problematiek
•
Woordvindingsproblemen
•
Onvoldoende vertelvaardigheid
Innerlijke spraak
Innerlijke spraak is een belangrijk middel om je gedrag te reguleren: je gebruikt het onder meer als je je wilt beheersen, als je plannen maakt en als je voor jezelf nagaat of een opgelegde regel redelijk is.
Bij zwakke taalontwikkeling ook vaak onvoldoende innerlijke spraak. Gedragsproblemen liggen op de loer!
Innerlijke spraak
Kenmerken onvoldoende innerlijke spraak:
•
Moeite met wachten
•
Kleine teleurstelling wordt groot drama
•
Verboden worden moeilijk aanvaard
•
Moeite met afscheid nemen
•
Weinig fantasiespel
•
Weinig variatie in spel
Innerlijke spraak
Stimuleren door: Verwoorden wat je denkt
•
•
”Kom, we gaan nu naar buiten, even kijken…..het waait heel hard…..dan moet ik mijn jas goed dicht doen”. De strategie bij puzzelen verwoorden
Beertjes van Meichenbaum
Afwijkende taalontwikkeling
Een taalstoornis kan er voor zorgen dat:
•
je je onzeker voelt als je moet praten en je je daardoor terug trekt: “autistiform” gedrag
•
je innerlijke spraak onvoldoende ontwikkelt
•
je de clown gaat uithangen om je onvermogen te verbergen
•
je moeizaam leert lezen
•
je problemen krijgt met begrijpend lezen
•
je problemen hebt om je te uiten of iets uit te leggen
•
een spreekbeurt houden een zeer zware opgave is
Vragen ?
Woordvindingsproblemen
Wat zijn woordvindingsproblemen ?
Moeite met het „op woorden komen‟ Woordbegrip is aanwezig Wisselende ernst
Communicatie wordt belemmerd
Woordvindingsproblemen
Kenmerken: •
(Gevulde) pauzes
•
„Weet niet‟
•
Herhalen van klanken, woordgroepen en/of woorden
•
Gebaren en lichaamsbewegingen
•
Omschrijvingen van het doelwoord
•
Doelwoord wordt vervangen - door een woord met een andere betekenis - door een woord dat bijna net zo klinkt
•
Wegkijken of onttrekken aan de communicatie
•
Clownesk gedrag
Hoe worden woorden opgeslagen ?
Een woord bestaat uit:
Lemma
Lexeem
betekenis
vorm en klank
Eerst wordt het Lemma gezocht, dan het Lexeem Woorden zijn nauw met elkaar verbonden
Kinderen met WVP kunnen het lemma of lexeem niet vinden
Tips voor in de klas
Zorg voor een goede woordopslag Zorg voor een betere vulling van de woorden Leer de betekenis van een woord breed aan Werk thematisch Ga in op de betekenis, maar ook zeker op de woordvorm
Tips voor in de klas
Vraag om aanvullende informatie Vraag om verduidelijking Herhaal het doelwoord in een andere context Geef een fonologische cue
Let op: geef het kind de kans om zelf op een woord te komen. Hierdoor zal het een volgende keer beter gaan!
Tips voor in de klas
Betekenisfouten:
•
Vertraag het tempo van vragen stellen
•
Geef de leerling voldoende denktijd
•
•
Laat de leerling eerst zachtjes voor zichzelf het antwoord herhalen, voordat het de vinger opsteekt
Moedig de leerling aan tot het zelf corrigeren als er een verspreking optreedt
Tips voor in de klas
Vorm- en klankfouten
•
Biedt de leerling de eerste klank of lettergreep van het doelwoord aan
•
Stel een meerkeuzevraag
•
Geef meer tijd om te antwoorden
•
Vraag de leerling een synoniem te gebruiken
•
Geef de leerling alleen vrijwillig een beurt
•
Bereid de leerling tijdig voor op de vraag die aan hem/haar gesteld gaat worden
Vragen ?
Beloofd is beloofd…
Taal-denkrelaties
Wat zijn taal-denkrelaties ? De manier waarop kinderen taal gebruiken om logische verbanden aan te brengen:
•
‘maar die is heel groot en mijne ook!’
•
‘jij was de papa, want gisteren was ik de papa’
•
‘ik zie dat papa komt’
•
‘toen ik gevallen was, moest ik heel hard huilen’
•
‘als de limonade erbij gaat, wordt het rood’
(overeenkomsten)
(motiveren)
(beschrijven)
(oorzaak-gevolg)
(voorspellen)
Taal-denkontwikkeling, een voorbeeld: Een leerkracht leest een verhaal voor. In het verhaal pakt een kind een stoel om ergens beter bij te kunnen. De leerkracht vraagt: „Waarom pakt het kindje de stoel?‟. Drie Kinderen geven antwoord: Kind 1: ‘omdat ze even wil zitten’ Kind 2: ‘pakken’ Kind 3: ‘omdat hij iets wil pakken, maar er niet bij kan’
Taal-denkontwikkeling, stimuleren ?
Begrippen kennis (kleuren, hoeveelheden, eigenschappen, ruimtelijke begrippen) Rubriceren (naar eigenschap, naar categorie, naar plaats) M.b.v. prentenboeken
Taal-denkontwikkeling, Prentenboek
Voorspellen; het richten van de aandacht helpt bij concentratie en gericht luisteren Pictogrammen; geven houvast
Ondersteunende picto’s
Taal-denkontwikkeling, Prentenboek Voorlezen Nabespreken; kloppen de antwoorden? Aanvullingen
Uitbreiden • Luistervragen? • Hoofdpersonen? • Bijpersonen? • Soort boek? • Uiterlijk van personen • Karakter van personen
Ondersteunende picto’s
Vragen ?
Wat zie je in de klas ? + tips !
Wat zie je in de klas ?
1
1.
Spontane spraak beter dan spreken in opdrachtsituaties.
2.
Moeite met rechtstreekse vragen.
3.
Woordvindingsproblemen.
4.
Frustratie als spreken niet lukt.
5.
Weerstand tegen verbale taken.
6.
Moeite met internaliseren van opdrachten.
Wat zie je in de klas ?
2
7.
Moeite met overgangsmomenten.
8.
Niet kunnen doorwerken.
9.
Moeite met handelingen en opdrachten waar tijd en volgorde een rol spelen.
10. Moeite met inschatten van situaties en verwoorden van angst die die situaties kunnen oproepen. 11. Moeite met toekennen van verschillende betekenissen aan hetzelfde woord.
Tips voor in de klas 1. Breng structuur aan in de dag door de stappen van de dag voor de leerling te verwoorden. 2. Verwoord gedachten en gevoelens van de leerling. 3. Praat gewoon „op niveau‟ met de leerling. 4. Probeer op commando/op verzoek situaties te vermijden. 5. Laat de leerling „aanhaken‟. Stel geen rechtstreekse vragen. 6. Maak gebruik van visuele ondersteuning. 7. Geef leerling extra tijd om te reageren. 8. Pas op met uitdrukkingen/grapjes/ spreekwoorden. 9. Verwoord en begeleid overgangsmomenten.
Tips voor in de klas 10. Benadruk de gevoelswaarde van woorden.
11. Laat bewegen en praten samenvloeien (ondersteun met gebaren). 12. Houd de hoofdzaken in het oog. Werk vanuit het grotere geheel van de lesstof en bewaar details voor later.
13. Help bij niet doorwerken door terloopse opmerking zoals: waar was je ook al weer…? 14. Leer terugkerende taken en opdrachten aan in vaste volgorde. 15. Verwoord gedachten en ideeen voor een leerling. 16. Help bij redeneren en plannen.
17. Herhaal verbale instructies en ondersteun ze visueel.
Vragen ?
Dank voor uw aandacht !
SAMENWERKINGSVERBAND LOGOPEDIE HARDENBERG
www.samenlogopedie.nl
[email protected]
LOGOPEDIEPRAKTIJK BRUNINK
LOGOPEDISCH SPECTRUM REGIO OOST
LOGOPEDIEPRAKTIJK NOUWELS
LOGOPEDIEPRAKTIJK OOSTERLAAR
