Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC’s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin) Lay-out Bob Snel (trainer ATC Amstelduin) Document Versie maart 2007 Meer informatie E-mail:
[email protected] Tel: 06-51315496
De Wajong-uitkering de bank te gaan wat er komen gaat…
is niet bedoeld om op zitten en afwachten tot
Maar is er voor als springplank…
voor een succesvolle sprong… (…dus niet zo…)
..naar
Arbeid
Inhoud Pagina:
1. Als je op jonge leeftijd arbeidsongeschikt bent - Het UWV - Einddoel: reïntegratie
2. Wie kan een Wajong-uitkering krijgen? - Hoe vraag je een Wajong-uitkering aan? - Hoe kun je een aanvraagformulier Wajong-uitkering downloaden? - Medisch onderzoek - Als je bent uitgenodigd voor een beoordeling - Je gesprek met de verzekeringsarts - Je gesprek met de arbeidsdeskundige - Beslissing
4 4 5
6 6 6 7 7 8 8 9
3. Wil je werken of een uitkering?
10
4. Wat kan er gebeuren als je de uitkering eenmaal hebt
11 12 12 12 13
- Welke dingen moet je doorgeven? - Over welke dingen gaat het? - Wanneer moet je het doorgeven? - Einde van de uitkering
5. Welke regels zijn er verder? - Over welke regels gaat het? - Wat gebeurt er als je je niet aan de regels houdt?
6. Jij en het UWV - Klacht - Dossier
7. Bronvermelding
14 14 14
15 15 15
1. Als je op jonge leeftijd arbeidsongeschikt bent. Arbeidsongeschikt, wat is dat? Arbeid is werk, dus eigenlijk staat er ‘werk-ongeschikt’ dus niet zomaar geschikt voor werk. Wanneer ben je niet zomaar geschikt voor werk? Als je naar jezelf kijkt weet je dat je niet direct alles snapt. Dat het soms iets langer duurt voor je iets begrijpt. Dat het soms een keertje vaker uitgelegd moet worden, wat je nu precies moet doen. Dat je misschien niet zo snel werkt als een ander. Dit alles betekent niet dat je helemaal niet kunt werken, maar het betekent wel dat je niet zomaar geschikt bent voor elk werk. Dat is nu precies wat ‘arbeidsongeschikt’ betekent. De uitkering ‘Wajong’staat voor: Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten. Als je zeventien bent en het blijkt dat je niet in staat bent op eigen kracht een gewone baan te krijgen en/of te houden dan kom je misschien in aanmerking voor de Wajong. Voorwaarde is dat er sprake is van een handicap die hierbij een rol speelt. Als je vanaf je geboorte moeilijk lerend bent, heet dat een verstandelijke handicap. Dat is een lastig woord, omdat je bent wie je bent en je jezelf niet ervaart als gehandicapt. Als je door je handicap niet in staat bent zelf voor werk en inkomen te zorgen kun je vanaf 18 jaar een Wajong-uitkering krijgen. De Wajong zorgt voor een uitkering op minimum niveau. Minimum niveau betekent dat je een kleine uitkering krijgt die past bij wat je zou verdienen op jouw leeftijs als je wel zou kunnen werken.
◊ Hebben jullie wel eens van de Wajong gehoord? ◊ Wisten jullie, dat je hier recht op hebt? Het UWV:
Ben je werkloos of kun je door een tijdje niet werken, dan helpt UWV je bij het opnieuw vinden van een baan als dat nodig is. Tot die tijd zorgt het UWV voor inkomen (= geld).
◊ Wie heeft er wel eens van het UWV gehoord? Als je een Wajong-uitkering ontvangt, krijg je van het UWV heldere informatie en zonodig begeleiding naar een opleiding of werk. Maar je moet zelf óók dingen doen: als je passend werk kunt krijgen, dan moet je dit accepteren. Ook ben je verplicht om mee te werken aan scholing (zoals b.v. het ATC) als daarmee je kansen op werk groter worden.
◊ Wat vinden jullie er van, dat je allerlei verplichtingen hebt, als je een Wajong-uitkering krijgt? Mee eens, omdat: ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
Niet mee eens, omdat:
___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
◊ Waarom denken jullie dat je verplichtingen hebt als je een Wajong-uitkering krijgt? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
Einddoel: reïntegratie.
◊ Wat betekent reïntegratie? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
De meeste mensen vinden hun toekomst belangrijker dan een uitkering. Het is niet prettig om van een uitkering afhankelijk te zijn. En bovendien is het zo dat als je werkt je ook sociale contacten hebt en datje je kwaliteiten en talenten kunt inzetten. Daarom is de vraag: blijf je voor de rest van je leven afhankelijk van een uitkering, of kun je nog aan de slag?
Dat je een Wajong-uitkering hebt wil niet zeggen dat je helemaal niet kunt werken. Vaak blijft er veel werk over dat je wél kunt doen. Het is de bedoeling dat je –voor zover mogelijk- gaat werken. Reïntegratie blijft het einddoel. Daarom moet je blijven kijken naar de mogelijkheden om te werken. Het is aan jou om alles te doen wat nodig is om (weer) te werken; het is jouw verantwoordelijkheid.
2. Wie kan een Wajong-uitkering krijgen? e
Ingezetenen van Nederland die vóór hun 17 verjaardag arbeidsongeschikt zijn, kunnen in principe een Wajong-uitkering krijgen. Als je in je jeugd naar Nederland gekomen bent terwijl je al arbeidsongeschikt was, kun je in principe geen WAjong-uitkering krijgen. Voor die situatie gelden echter bijzondere regels, waardoor een WAjonguitkering soms toch mogelijk is. Vraag daarom in ieder geval de uitkering aan. Het kan zijn dat het UWV van jou of van je ouders\verzorgers extra informatie nodig hebben om een beslissing te kunnen nemen. Hoe vraag je een Wajong-uitkering aan? Je moet zelf een Wajong-uitkering aanvragen. Dit moet je doen uiterlijk binnen negen maanden nadat je 17 jaar bent geworden. Vraag je de uitkering te laat aan dan kan dit gevolgen hebben voor de hoogte van de uitkering. Het aanvraagformulier kun je bij het UWV krijgen. Je kunt het aanvraagformulier ook downloaden via de website van het UWV:
Hoe kun je een aanvraagformulier Wajong-uitkering downloaden?
◊ Ga op Internet naar de site: www.uwv.nl ◊ Klik onder rubriek WERKNEMER op: ziek of arbeidsongeschikt ◊ Klik bij rubriek gehandicapte jongeren op: aanvragen Wajong-uitkering ◊ Klik op formulieren: aanvraag Wajong ◊ Download het formulier ◊ Vul het formulier in ◊ Maak een kopie van het formulier en bewaar deze goed ◊ Stuur het formulier op naar een UWV kantoor bij jou in de buurt Het adres van een UWV kantoor bij jou in de buurt kun je ook op de www.uwv.nl site vinden
◊ Klik onder OVER UWV op: organisatie en contact
◊ Klik onder Vestigingen op: adressen UWV kantoren
Medisch onderzoek. Na de aanvraag krijg je zo snel mogelijk een oproep voor het spreekuur van een arts van het UWV en meestal ook een uitnodiging van een arbeidsdeskundige van het UWV. Zij onderzoeken of en sinds wanneer je arbeidsongeschikt bent en in welke mate. De verzekeringsarts doet het medisch onderzoek. Dit bestaat uit een gesprek en soms ook een lichamelijk onderzoek. De verzekeringsarts beoordeelt wat je kunt (je mogelijkheden) en waar je moeite mee hebt (je beperkingen). De verzekeringsarts kan ook gegevens opvragen bij je huisarts en de medisch specialisten die je behandelen, als je toestemming geeft.
Als je bent uitgenodigd voor een beoordeling. Om te kunnen beoordelen wat je ondanks je klachten nog kunt doen en wat je eventueel zelf nog kunt verdienen, stuurt het UWV een uitnodiging voor een gesprek met een verzekeringsarts of een arbeidsdeskundige. Eerst heb je een gesprek met de verzekeringsarts. Hij bespreekt je medische klachten met je en wat dat betekent voor je mogelijkheden om te werken. Enige tijd daarna volgt het gesprek met de arbeidsdeskundige. Hij stelt vast welk soort werk voor je geschikt zou kunnen zijn en wat je daarmee zou kunnen verdienen. In beide gesprekken staat centraal wat je met je ziekte of handicap wél kunt (in plaats van wat je niet meer kunt). De gesprekken zijn uiteindelijk bedoeld om vast te stellen of je een uitkering kunt krijgen, en zo ja, hoeveel.
◊ Heb jij klachten welke je belemmeren om te werken? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
◊ Wat zijn je sterke kanten, waar je juist gebruik van kunt gaan maken? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Je gesprek met de verzekeringsarts. Met de arts bespreek je je lichamelijke of psychische klachten. Hij kent je situatie al een beetje, want jij hebt hem al vóór dit gesprek een vragenformulier toegestuurd. De arts wil weten wat jij nog kunt doen met je handicap. Hij vraagt je welke activiteiten je wel of niet kunt uitvoeren en of je daarbij hinder ondervindt, bijvoorbeeld: -
Hoeveel kun je tillen of dragen? Kun je je goed concentreren en hoe ga je om met stress? Wat doe je in het dagelijkse leven? Wat zijn bijvoorbeeld je hobby´s? Heb je veel of weinig contact met je familie of je vrienden? Doe je zelf je huishouden?
◊ Waarom, denk je, wil de arts graag weten wat voor hobby´s je hebt? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________
Als het nodig is doet de verzekeringsarts een lichamelijk onderzoek. Soms heeft hij dan extra gegevens nodig van je eigen huisarts. De verzekeringsarts vraagt deze gegevens alleen op als jij daar toestemming voor geeft.
Als de verzekeringsarts een compleet beeld heeft van jouw situatie dan doet hij een medische beoordeling. Dat gaat over de mogelijkheden die jij hebt om te werken. Dit praten jullie samen goed door. Als je volgens hem helemaal geen mogelijkheden hebt om te werken, dan krijg je binnen een paar weken een beslissing over je uitkering thuis gestuurd. Als je wèl mogelijkheden hebt om te werken dan krijg je een volgend gesprek, namelijk met de arbeidsdeskundige. Je gesprek met de arbeidsdeskundige. Na de medische beoordeling door de verzekeringsarts, bekijkt de arbeidsdeskundige samen met jou welk soort werk je zou kunnen doen. De arbeidsdeskundige kent jouw situatie al een beetje omdat hij het
rapport van de verzekeringsarts en jouw vragenformulier al gelezen heeft. Je zult daar samen met de arbeidsdeskundige over praten. De arbeidsdeskundige bekijkt aan de hand van jouw mogelijkheden welk werk je zou kunnen doen.
◊ Waarom is het belangrijk dat de arbeidsdeskundige een goed beeld van jou krijgt? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
Beslissing Als je met de verzekeringsarts en met de arbeidsdeskundige gepraat hebt dan is het onderzoek klaar. Je kunt nu wachten op de beslissing die je per post ontvangt. Als er een uitkering wordt toegekend, dus als je een Wajong-uitkering krijgt, dan betekent dat dat je arbeidsgehandicapt bent.
◊ Heb je al wel eens van het woord `arbeidsgehandicapt´ gehoord? Als je arbeidsgehandicapt bent dan heb je vaak recht op extra hulp. Bijvoorbeeld hulp bij het kunnen gaan werken zoals je dat op het ATC krijgt. Ook kan het in de toekomst handig zijn. Sommige werkgevers willen graag mensen met een Wajonguitkering in dienst hebben omdat ze daarvoor een beloning krijgen.
3. Wil je werken of wil je een uitkering? Het UWV zegt: werk boven uitkering. Dit betekent dat ze het beter voor je vinden als je werkt dan dat je afhankelijk bent van een uitkering.
◊ Kun je een voorbeeld bedenken waarom werk beter voor je is dan een uitkering? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
◊ Ben je het eens of oneens met het UWV? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________
4. Wat kan er gebeuren als je de uitkering eenmaal hebt. Als je een uitkering hebt, betekent dat niet dat de uitkering altijd hetzelfde blijft. Dat komt omdat de uitkering verandert als jouw situatie verandert. Zo verandert je uitkering als je gaat werken. Als je gaat werken heb je nooit toestemming nodig van het UWV. Dat klinkt raar, maar weet je nog wat het UWV belangrijk vindt? Juist: werk boven inkomen. Daarom hoef je het dus nooit aan het UWV te vragen of je mag gaan werken. Ze vinden het altijd goed. Wat je wel moet doen is het aan het UWV melden.
◊ Wat is het verschil tussen vragen en melden? Je moet het UWV dus altijd meteen op de hoogte brengen als je een baantje hebt of als je ergens een keer werkt. Zij bekijken dan of de hoogte van je uitkering moet worden veranderd. Soms vragen mensen wel eens bij het UWV wat ze mogen bijverdienen naast de uitkering. Het antwoord is dan: je mag verdienen wat je kunt en wij bekijken vervolgens hoeveel uitkering je ontvangt. Inkomsten vullen niet de uitkering aan, maar de uitkering vult de inkomsten aan.
◊ `Inkomsten vullen niet de uitkering aan, maar de uitkering vult de inkomsten aan´. Wat betekent dat? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________
◊ Ben jij het hier mee eens of oneens? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________
Welke dingen moet je doorgeven? Alle veranderingen die van invloed kunnen zijn op je uitkering moet je meteen vertellen bij het UWV. Het liefst willen ze dat je dat per brief doet. Als je twijfelt of je iets moet vertellen, bel dan even met ze want dan kun je overleggen.
Over welke dingen gaat het? - Je hebt werk gevonden - Je begint met je eigen bedrijfje - Je gaat minder of meer uren werken - Je gaat meer of minder verdienen - Je gaat langer dan drie maanden naar het buitenland - Je moet de gevangenis in. - Je gaat op een andere manier wonen - Je gaat samenwonen of je gaat juist alleen wonen
◊ Waarom is het belangrijk dat je deze dingen doorgeeft aan het UWV? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ Wanneer moet je het doorgeven? Meteen. Dus zodra je het zelf weet. Dat duurt dus nooit lang! Het mag in ieder geval nooit langer dan een week duren voordat het UWV op de hoogte is van belangrijke dingen zoals we net hebben bekeken. Als je te laat doorgeeft dat je bijvoorbeeld een baantje hebt, dan kan het zijn dat je te lang een te hoge uitkering krijgt.
◊ Kun je nog een voorbeeld noemen dat je teveel uitkering ontvangt? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
Als je teveel geld hebt ontvangen dan moet je dat allemaal weer terugbetalen. Het UWV controleert altijd alle gegevens van de mensen die een uitkering krijgen. En als ze er dan achter komen dat je teveel geld hebt gekregen, dan moet je het gewoon terugbetalen. Als het jouw eigen schuld is dat je teveel geld hebt gekregen dan krijg je bovendien een boete. Als je belangrijke dingen niet doorgeeft aan het UWV dan heet dat uitkeringsfraude.
Einde van de uitkering
◊ Er zijn redenen waarom een uitkering stopt. Kijk naar de plaatjes en raad welke reden erbij hoort.
5. Welke regels zijn er verder? Als je een uitkering ontvangt, moet je je aan regels houden. Dit is omdat het UWV moet kunnen controleren of je nog steeds recht hebt op een uitkering. En het is ook omdat het UWV jou zo goed mogelijk wil helpen om aan het werk te komen.
Over welke regels gaat het? -
Als je verhuist of tijdelijk een andere verblijfplaats hebt dan moet je dat meteen doorgeven. Als je langer dan vier weken naar het buitenland gaat, moet je dat twee weken van tevoren vertellen. Als je een afspraak hebt op het UWV, dan ben je verplicht om te komen. Als je écht niet kunt komen dan moet je dat ruim van tevoren vertellen en je moet ook de reden noemen. Soms vraagt het UWV informatie die van belang is voor de uitkering. Je bent verplicht om die informatie te geven. Je moet je bij een bezoek aan het UWV altijd kunnen legitimeren met je paspoort of Europees identiteitsbewijs. Als het UWV wil dat je een cursus of een reïntegratietraject volgt, dan ben je verplicht om dat te doen.
Wat gebeurt er als je je niet aan de regels houdt? Als je de regels niet naleeft, wordt de uitkering tijdelijk verlaagd. In sommige situaties wordt je uitkering zelfs helemaal geweigerd.
◊ Wat vind jij hier van? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
6. Jij en het UWV Klacht Het is natuurlijk prettig als je samenwerking met het UWV goed verloopt. En meestal is dat ook het geval. Maar soms kan het zijn dat je een klacht hebt. Zo´n klacht kun je indienen door een brief te schrijven naar een speciaal klachtenbureau van het UWV.
Dossier Het UWV houdt een dossier van jou bij. Dat is een map met al jouw gegevens die belangrijk zijn voor je uitkering erin. Dat dossier is vertrouwelijk, dat wil zeggen dat alleen jij en mensen van het UWV in die map mogen kijken. Als je dat wilt dan kun je die map met gegevens inzien. Daar moet je dan een afspraak voor maken. Je moet je bij die afspraak natuurlijk weer legitimeren met bijvoorbeeld je paspoort. Als je vindt dat bepaalde gegevens in je dossier niet kloppen, dan kun je vragen of dat veranderd kan worden.
◊ Noem drie gegevens over jezelf waarvan je denkt dat ze in je UWV dossier horen? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
7. Bronvermelding: - Folder UWV: Hoe zit dat met de Wajong? (AG110 02016 01-04 UWV januari 2004). - Folder UWV: Ik heb een gesprek met de arts en de arbeidsdeskundige. Wat kan ik verwachten? (AG 110 02747 10-04 UWV september 2004)
Amstelduin Training Centrum (ATC) Grote Lijster 1 1423 SB Uithoorn. maart 2007.
