Wegwijzer
Samenspraak en inspraak De gemeente samen met u aan de slag in uw buurt
Maak ’t mee! Burgerparticipatie in Eindhoven In deze folder leest u hoe u invloed kunt hebben op wat de gemeente doet in uw buurt. Dit is een vorm van burgerparticipatie. Burgerparticipatie betekent voor de gemeente ook dat we u graag ondersteunen wanneer u zelf actief aan de slag gaat in uw buurt. Wilt u hierover meer weten, kijk dan in de wegwijzer Actief in uw buurt. Deze folder is te vinden op www.eindhoven.nl, bij steunpunten en buurtinfowinkels en bij het Klantcontactcentrum van de gemeente.
De gemeente bij u in de buurt U kunt op verschillende manieren met de gemeente te maken krijgen: als klant, bijvoorbeeld voor een paspoort, vergunning of uitkering; als kiezer, bij de gemeenteraadsverkiezingen; als inwoner: wanneer de gemeente iets doet in uw buurt, bijvoorbeeld een riool vervangen, een speeltuin aanleggen of een park renoveren. Ook voorzieningen zoals een school, een buurtontmoetingsruimte of een jongerencentrum kan de gemeente, vaak samen met andere partijen, in uw buurt realiseren.
2
De gemeente doet niet in alle buurten evenveel. In buurten waar het harder nodig is, doet de gemeente meer. Dit zijn de wijkvernieuwings- en actiegebieden. In deze buurten sluit de gemeente samen met andere partners een buurtcontract met de bewoners. In zo’n buurtcontract staat wat er in deze buurt in een jaar plaatsvindt, waarom, wanneer dit gebeurt en wie dit doet. Ook in andere buurten in Eindhoven is de gemeente actief. Wat daar gebeurt in een jaar leest u in het gemeentelijk werkplan van uw stadsdeel.
Meer informatie staat op www.eindhoven.nl/stadsdelen. Klik op de naam van uw stadsdeel. Daar vindt u alle actuele informatie over uw stadsdeel. In de rubriek Stadsdeel staan alle buurtcontracten en het gemeentelijke werkplan voor uw stadsdeel. Woont u in een wijkvernieuwingsgebied? Kijk dan op www.we.eindhoven.nl. Ook in de rubriek Eindhoven Dichterbij in Groot Eindhoven kunt u wekelijks informatie vinden over activiteiten van de gemeente in de buurten van Eindhoven. 3
Wie beslist? Deze folder gaat over projecten of (beleids)plannen waarover de gemeente uiteindelijk beslist. Maar wie binnen de gemeente beslist waarover?
De gemeenteraad De gemeenteraad is rechtstreeks door de burgers gekozen en heeft het dus uiteindelijk voor het zeggen in de gemeente. De raad luistert zo goed mogelijk naar de burgers, bepaalt het beleid op hoofdlijnen en neemt de belangrijkste beslissingen, zoals het vaststellen van een begroting of een bestemmingsplan. Verder benoemt de raad de wethouders, die samen met de burgemeester het college van B en W vormen. De raad controleert of het college het afgesproken beleid uitvoert. Het college van B en W Het college van B en W is het dagelijks bestuur van de gemeente en legt verantwoording af aan de gemeenteraad. Ook neemt het college besluiten, zoals het verlenen van vergunningen. Elke wethouder heeft zijn/haar eigen taakgebied of portefeuille, zoals onderwijs, openbare ruimte, financiën, huisvesting, sport en cultuur. De ambtenaren ondersteunen het college van B en W bij het bedenken en uitvoeren van beleid. Raadscommissies Gemeenteraadsleden doen meer dan alleen raadsvergaderingen bijwonen. Ze zitten bijvoorbeeld ook in raadscommissies. Daar bespreken ze de plannen van het college en adviseren ze de gemeenteraad hierover, vóór deze plannen in de voltallige raad op de agenda komen. Daarom richten burgers en belangengroepen zich vaak tot raadscommissies, om zo invloed te kunnen uitoefenen op besluiten. U kunt spreektijd aanvragen bij de raadsgriffie. Ambtenaren Ambtenaren adviseren het college en de raad en bereiden beslissingen voor. In de meeste gevallen zullen het ambtenaren zijn die u vragen om voor de besluitvorming over een plan of project mee te denken. Ambtenaren kunnen alleen zelf besluiten nemen wanneer ze daarvoor van het college toestemming (mandaat) hebben gekregen. 4
Hoeveel invloed heeft u? Hoeveel invloed u heeft op plannen van de gemeente verschilt per plan of project. We vinden het belangrijk dat u weet hoeveel invloed u heeft en zullen u daarover zo goed mogelijk informeren. Is het u bij een bepaald project niet duidelijk? Vraag het dan na bij de projectleider! Er zijn drie niveaus van invloed: Informeren U heeft geen invloed op de besluitvorming (soms kunt u wel achteraf bezwaar maken). We informeren u wel! Voorbeeld: gemeentelijke belastingen. Samenspraak en inspraak De gemeente beslist, maar vraagt vooraf om uw mening, zodat we daar rekening mee kunnen houden. Dit is geregeld in de verordening Samenspraak en Inspraak. Voorbeeld: deze vorm kiezen we vaak bij een herinrichting van een straat, plein of park.
In deze folder gaan we in op plannen waarbij we samenspraak en/of inspraak organiseren.
Zeggenschap De gemeente geeft u de kans om, binnen bepaalde randvoorwaarden, zelf een keuze te maken. Voorbeeld: Waardebonnensysteem.
5
Wanneer betrekken we u bij onze plannen? Sinds eind 2008 is dit vastgelegd in de verordening Samenspraak en Inspraak gemeente Eindhoven 2008 (te vinden op www.gemeente.eindhoven.nl bij verordeningen). In principe betrekken we altijd de buurt wanneer we daar aan de slag willen gaan. Op welk moment we dat doen, met wie precies, hoeveel invloed de buurt heeft en hoe we het organiseren, hangt van een aantal vragen af: Wat ligt er al vast en welke keuzes kunnen we nog maken? Hoeveel geld is er beschikbaar? Wat zijn technisch gezien de mogelijkheden? En hoe belangrijk is het project voor de buurt? In sommige gevallen noemen we de manier waarop we u betrekken Samenspraak, in andere gevallen inspraak.
Inspraak Inspraak vindt plaats op het moment dat er een concreet voorstel inclusief oplossingsrichting klaar ligt voor besluitvorming, waar u op kunt reageren. Inspraak is formeel onderdeel van het besluitvormingsproces. En is wettelijk geregeld in artikel 3.4. van de Algemene Wet Bestuursrecht, met een vastgestelde procedure. De gemeente Eindhoven past formele inspraak alleen nog maar toe als het wettelijk verplicht is. Samenspraak Samenspraak gaat verder dan inspraak. Samenspraak is het daadwerkelijk betrekken van burgers, bedrijven en organisaties bij beleid in een zo vroeg mogelijk stadium en op een moment dat er nog echt iets te kiezen valt. Samenspraak kan gaan over zeer verschillende gemeentelijke activiteiten. Het kan gaan om het uitwerken van kleinschalige uitvoeringsplannen waarvan er jaarlijks talloze in de stad worden uitgevoerd. Maar het kan ook gaan om het ontwikkelen van visies, programma’s of grootschalige projecten. Uitgangspunt is dat we zoveel als mogelijk in Samenspraak ontwikkelen. Het principe is “Samenspraak, tenzij”; oftewel we doen samenspraak tenzij er goede redenen zijn om het niet te doen. Redenen om geen Samenspraak te doen zijn bijvoorbeeld: het is een onderwerp waar de gemeente niet ‘over gaat’ en dus niet over kan beslissen; er valt niets meer te kiezen; het gaat over een individuele zaak (bouwbesluit, vergunning, uitkering, enz.). Het bestuur neemt uiteindelijk de beslissing. 6
Voorbeelden Er zijn dus drie mogelijkheden: Alleen inspraak. Voorbeeld hiervan zijn bestemmingsplannen. Alleen samenspraak. Dit doen we als inspraak niet wettelijk verplicht is en zal in de praktijk het meeste voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn de herinrichting van een straat of een plein, de aanleg van een speelvoorziening maar ook gebiedsvisies of parkeerbeleid. Eerst samenspraak, daarna inspraak. Dit doen we wanneer we graag uw mening in een vroeg stadium willen horen, maar wettelijk verplicht zijn om aan het einde van het traject formele inspraak te organiseren. Dit gebeurt alleen bij een aantal thema’s op stedelijk niveau en zult u in de praktijk zelden tegenkomen. Voorbeelden zijn het gemeentelijk milieubeleidsplan en een programma stedelijke vernieuwing.
Hoe betrekken we u bij onze plannen? In de meeste gevallen zullen we de buurt via een brief, een nieuwsbrief of een wijkinfo uitnodigen voor een bijeenkomst. Daar krijgt u meer informatie over het plan, kunt u soms ter plekke uw mening geven en wordt de rest van de procedure uitgelegd. Afhankelijk van het project kan de gemeente ook voor een andere aanpak kiezen. Soms is er alleen overleg met de bewonersorganisatie. Ook kunnen we kiezen voor het werken met een aantal vertegenwoordigers van de buurt (klankbordgroep) of alleen met de direct omwonenden of met de doelgroep van een voorziening (over de inrichting van een jongerencentrum praten we bijvoorbeeld met de jongeren zelf). Steeds vaker gebruiken we ook digitale middelen om u bij onze plannen te betrekken. Op welke manier u invloed heeft, is ook afhankelijk van de fase van het project. Hier komen we later op terug.
7
Uw invloed in stappen Burgerinitiatief
Agenda
Inspraak
Planvoorbereiding
Samenspraak
Besluitvorming
Inspreekrecht
Uitvoering
Evaluatie
Bezwaar en beroep
Stap 1: de start Een project wordt gestart, omdat bijvoorbeeld: - een praktisch probleem zich voordoet (zoals een park, plein, weg of gebouw is aan een onderhoudsbeurt toe, een school is te klein geworden of de kinderen in een wijk zijn opgegroeid tot jongeren en willen een jongerencentrum); - eerder vastgesteld beleid daartoe aanleiding geeft.
Uw invloed: Ook u kunt invloed hebben op de start van een project: - U kunt contact opnemen met uw stadsdeelteam en in overleg met hen bekijken of het project opgenomen kan worden in het gemeentelijk werkplan voor uw stadsdeel. - U kunt een idee bespreken met een raadslid, een wethouder of de burgemeester (bijvoorbeeld tijdens een spreekuur). - U kunt een burgerinitiatief indienen bij de gemeenteraad. Meer informatie hierover vindt u in de verordening op het burgerinitiatief op www.eindhoven.nl.
8
Stap 2: een plan maken Wanneer de gemeente besloten heeft dat een project nodig is, moet er gekeken worden wanneer er tijd en geld voor is. Dat kan snel gaan, maar dat kan soms ook lang duren, omdat andere projecten voorrang krijgen. We zullen bewoners die al bij dit project betrokken waren informeren over waarom het project wordt uitgesteld. Zodra het project van start gaat, maakt de gemeente een Samenspraakplan. In deze fase verzamelt de gemeente informatie met betrokkenen en maakt op basis daarvan een concept voorstel of een ontwerp.
Samenspraakplan In dit plan staat onder meer: - Wat is het doel van het beleid of project? - Wie gaat de gemeente betrekken? - Welke rol krijgen de verschillende deelnemers? - Waarover mogen zij precies meepraten? - Op welke manier organiseren we dit en hoe koppelen we de resultaten terug? Het samenspraakplan is openbaar en op te vragen bij de projectleider of beleidsmedewerker.
Manieren waarop u invloed kunt uitoefenen zijn bijvoorbeeld: - Deelnemen aan een bijeenkomst of workshop - Lid worden van een klankbord- of meedenkgroep - Enquête invullen - Reageren op een concept voorstel of ontwerp (mondeling, per brief, per e-mail)
Uw invloed in deze fase noemen we Samenspraak. Meer informatie hierover vindt u in de verordening Samenspraak en Inspraak (zie pagina 6 van deze wegwijzer). Als we om uw mening vragen, laten we u altijd weten wat we met deze informatie doen. Soms kan dat vlak nadat we uw mening hebben gevraagd, soms pas wanneer het definitieve voorstel of ontwerp klaar is. Stap 3: het plan is klaar Wanneer alle reacties verwerkt zijn, maakt de gemeente een definitief voorstel. Wanneer inspraak wettelijk verplicht is, zullen we op dit moment de inspraakprocedure opstarten. We publiceren dit in Groot Eindhoven en leggen het voorstel ter inzage op het Inwonersplein (Stadhuisplein 10). Wanneer over het voorstel geen inspraak nodig is, informeren we de belanghebbenden, vaak via een wijkinfo.
Uw invloed: Een inspraakreactie geven (officieel heet dat een zienswijze). De regels waaraan inspraak is gebonden liggen vast in de verordening Samenspraak en Inspraak. Een inspraakprocedure kost veel tijd: publiceren (1 week), reactieperiode (6 weken) en verwerken van alle reacties (afhankelijk van het aantal reacties enkele dagen tot enkele weken). 9
Stap 4: besluitvorming Besluitvorming binnen een gemeente is ingewikkeld en kan soms lang duren. Voor u lijkt het misschien of er in die tijd niets gebeurt, omdat dit deel van het project zich achter de schermen afspeelt. Wanneer een projectleider een voorstel af heeft, kijken er eerst nog enkele ambtenaren naar: is het niet tegenstrijdig met andere voorstellen, klopt het juridisch, klopt het financieel en dergelijke. Over sommige projecten kunnen ambtenaren vervolgens soms snel zelf beslissen. Over sommige projecten beslist de wethouder die ervoor verantwoordelijk is (portefeuillehouder), over andere het hele college van burgemeester en wethouders en over sommige (met name beleidsstukken) beslist de raad. Een collegebesluit duurt minimaal drie weken vanaf het moment dat het voorstel af is. Een raadsbesluit duurt (inclusief de behandeling in de raadscommissie) meestal twee à drie maanden. Wanneer u betrokken was bij de inspraak- of samenspraakprocedure van een project, is de projectleider verplicht om het besluit aan u terug te koppelen.
Uw invloed: - Wanneer de gemeenteraad besluit over het voorstel kunt u gebruik maken van het spreekrecht. Dit kan tijdens de commissievergadering voorafgaand aan de raadsvergadering. Meer daarover leest u op www.eindhoven.nl. - Wanneer u het niet eens bent met het besluit kunt u in sommige gevallen bezwaar maken.
Stap 5: voorbereiden van de uitvoering Voordat we het plan kunnen uitvoeren moet er achter de schermen nog veel gebeuren. Een aantal voorbeelden, met name van projecten in de openbare ruimte: - tot op detailniveau op papier zetten wat er moet gebeuren (in vaktermen: bestek maken); - een aannemer zoeken (aanbesteden). Voor sommige werkzaamheden werken we met vaste aannemers, maar de gemeente mag een klus niet zomaar door iemand laten doen. Dat is wettelijk vastgelegd. Als het om een groot bedrag gaat, kan dat een lange procedure betekenen (Europese aanbesteding); - vergunningen aanvragen (kapvergunning, sloopvergunning, bouwvergunning) en soms bestemmingplan wijzigen.
10
Uw invloed: Als u belanghebbende bent kunt u bezwaar maken tegen verleende vergunningen. Deze kunt u zien in Groot Eindhoven. U kunt zich ook abonneren op informatie over vergunningen bij u in de buurt via de website: www.eindhoven.nl/vergunningaanvragen.
Stap 6: uitvoering Voor u wordt nu het resultaat zichtbaar. Voor de gemeente betekent deze fase vooral controleren of de aannemer zijn werk goed doet en als het om nieuw beleid gaat: de nieuwe regels invoeren en handhaven.
Uw invloed: Wanneer er problemen zijn bij de uitvoering (bijvoorbeeld grote overlast of iets wordt anders uitgevoerd dan was afgesproken) kunt u dit melden bij het Klantcontactcentrum.
Stap 7: evaluatie Het is goed om achteraf te kijken of het proces goed is verlopen en of het resultaat naar wens is. Soms merken we dat zelf. Een andere keer zullen we daarbij uw mening vragen.
Uw invloed: - Als het resultaat niet naar wens of niet volgens afspraak was, horen wij dat graag. Neem in dit geval contact op met de projectleider of uw stadsdeelteam. - Wanneer u niet tevreden bent over de manier waarop het samenspraakproces is verlopen, kunt u een klacht indienen. U kunt geen klacht indienen als u het niet eens bent met het resultaat van het samenspraakproces, maar wel wanneer u zich bijvoorbeeld niet correct behandeld voelt, wanneer een ambtenaar zijn of haar afspraken niet nakwam of wanneer u zich niet serieus genomen voelt. Meer informatie over de klachtenregeling vindt u op het digitaal loket van www.eindhoven.nl.
11
Meer informatie Voor meer informatie verwijzen wij u naar de website van de gemeente: www.eindhoven.nl Meer informatie over burgerparticipatie vindt u in de rubriek: gemeente -> beleid -> speerpunten
Meer informatie over de activiteiten van de gemeente in uw buurt vindt u op: www.eindhoven.nl/stadsdelen of www.we.eindhoven.nl voor wijkvernieuwingsgebieden Meer informatie over de verschillende verordeningen vindt u op: www.gemeente.eindhoven.nl. Voor meer informatie over een specifiek project kunt u contact opnemen met het Klantcontactcentrum van de gemeente via
[email protected] of telefonisch via 14 040. Vanuit het buitenland of via enkele internetproviders belt u (040) 238 60 00. Als zij niet direct antwoord kunnen geven verbinden zij u door met de projectleider of uw stadsdeelteam.
februari 2010
