“ S a men voor een veilig en gezond evenemen t ” Richtlijn Geneeskundige advisering bij publieksevenementen
De GHOR Hollands Midden wil meer inzicht geven in de voorwaarden die gesteld kunnen worden aan een evenement en die mogelijk worden getoetst. Hiervoor is deze brochure ‘Richtlijn Geneeskundige advisering bij publieksevenementen’ ontwikkeld. De richtlijn wordt verstrekt aan gemeenten en evenementenorganisaties ter voorbereiding op de vergunningaanvraag. Als de punten in deze brochure betrekking hebben op het te organiseren evenement, dan moet dit door de gemeente en de evenementenorganisator worden vermeld in het veiligheidsplan. De GHOR Hollands Midden coördineert de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen. Samen met politie, brandweer en gemeenten heeft de GHOR een belangrijke taak in de voorbereiding op rampenbestrijding en crisisbeheersing. Een van die voorbereidende taken is advisering bij publieksevenementen.
Een advies voor publieksevenementen is erop gericht het evenement op een veilige manier te laten plaatsvinden en calamiteiten te voorkomen. De GHOR werkt bij het opstellen van het advies nauw samen met de multidisciplinaire partners brandweer en politie. Voor het gezondheidskundig advies stemt de GHOR Hollands Midden af met partners uit de geneeskundige kolom. In samenwerking met inhoudelijk deskundigen van de GGD Hollands Midden wordt een advies opgesteld met daarin extra maatregelen ter bescherming van de gezondheid van de bezoekers. Op een aantal punten heeft de GGD niet alleen een adviserende, maar ook een controlerende taak, zoals bij het aanbrengen van tatoeages en piercings. De evenementenorganisator overlegt met de GGD Hollands
-2-
Midden eventuele knelpunten en hoe deze op te lossen zijn. Ook kan de organisator altijd vooraf advies inwinnen bij de GHOR en de GGD. Met de Regionale Ambulance Dienst (RAD) Hollands Midden wordt gekeken naar goede toegangswegen voor ambulances, voldoende ambulances in de regio en kwalitatief goede zorg op het evenemententerrein. De reguliere zorg in de regio mag tijdens een evenement niet in de knel komen. Per vergunningaanvraag geeft de GHOR Hollands Midden een advies op maat. In dit advies is opgenomen welke functionarissen en middelen ingezet moeten worden. De vergunningverlener (gemeente) kan beslissen het advies van de GHOR op te nemen in de vergunning die zij afgeeft aan de aanvrager. Het is aan de vergunningverstrekker te controleren of de organiserende partij zich houdt aan de eisen die gesteld zijn in de vergunning.
Een evenement organiseren? De GHOR Hollands Midden, de Regionale
Ambulance Dienst (RAD) en de GGD Hollands Midden hebben overleg over de evenementen die in de regio worden georganiseerd. Zij beoordelen of extra maatregelen voor bescherming van de gezondheid nodig zijn. Denk hierbij aan de inzet van ambulances en maatregelen om infectieziekten of schade door milieufactoren te voorkomen. Indien nodig wordt een risico analyse uitgevoerd met alle betrokken instanties en wordt advies gegeven over welke gezondheidskundige maatregelen genomen moeten worden. Een aantal van deze maatregelen moet een organisator van een evenement zelf toepassen. Deze maatregelen hebben betrekking op: • Medische hulpverlening bij evenementen • Legionellapreventie • Huisvesting • Horeca • Sanitair • Drinkwater • Hitte • Afvalverwijdering • Zwemgelegenheden • Dieren • Tatoeëren en piercen
• Gehoorschade • Drugs en alcoholgebruik Deze onderwerpen worden verder in deze brochure nader toegelicht.
Bescherming van gezondheid bij evenementen Medische hulpverlening bij evenementen Evenementen zijn in drie risicoklassen ingedeeld: A, B en C. A is een evenement met een laag risico, B met een hoger risico en C met veel risico. Bij elk evenement van een B of C categorie moet ten minste één EHBOpost aanwezig zijn, die permanent bemand is door twee personen met een geldig EHBOdiploma. Afhankelijk van de aard en omvang van het evenement kunnen meer EHBOposten vereist zijn. Ook kan de vergunningverlener als voorwaarde stellen dat hulpverleners met specifieke expertise aanwezig zijn (bijvoorbeeld bekend met de gevaren van drugsgebruik in geval van een dance-evenement of specifieke kennis van waterongevallen). Tijdens het evenement moet de coördinatie over de EHBO bij één teamleider liggen. De EHBO voorziening valt volledig onder de
-3-
verantwoordelijkheid van de organisator. Indien zich echter een incident voordoet waarbij sprake is van GHOR-inzet, gaat de aansturing van de EHBO over naar de GHOR. In de EHBO-post dienen voldoende voorzieningen aanwezig te zijn, zoals een AED, een ruim gesorteerde EHBO-koffer met materiaal voor EHBO-hulpverlening, tafels, stoelen (3), drinkwater, communicatiemiddelen, verlichting en een plattegrond van het evenemententerrein. Ook aan de grootte van de post zelf worden eisen gesteld. De EHBO-post moet minstens 6 bij 2,5 meter groot zijn en afsluitbaar voor privacy van slachtoffers. Bij evenementen van een C-categorie kan geko-
Formulier voor het vaststellen van infectierisico’s zen worden voor een post van 5 x 5 meter of meer posten van 2,5 x 3 meter. Een EHBO-post op iedere plek op en rond het evenemententerrein moet gegarandeerd bereikbaar zijn voor ambulancehulpverlening. Het uitgangspunt hierbij is dat de wettelijk vastgestelde aanrijtijden (maximaal 15 minuten) voor ambulancehulpverlening wordt gehanteerd. Een EHBO’er dient als zodanig herkenbaar te zijn (in kleurstelling van de werkkleding, maar geen gelijkenis met ambulancepersoneel). Maak eventueel gebruik van hesjes met EHBO-opdruk.
De GGD Hollands Midden moet ingeschakeld worden, indien één of meerdere keren ja is ingevuld. Aantal te verwachten bezoekers/deelnemers:
minimaal: maximaal:
Worden er deelnemers verwacht die tot een risicogroep behoren (bijvoorbeeld: ouderen, zuigelingen, zwangeren, chronisch zieken, mensen met een immuunstoornis, mensen die (bovenmatig) alcohol of drugs gebruiken) Betreft het een meerdaags evenement waarbij gebruik wordt gemaakt van tijdelijke huisvesting? Betreft het een evenement waarbij gebruik wordt gemaakt van niet- reguliere horecavoorzieningen of reguliere horecavoorzieningen die tijdelijk zijn uitgebreid? Betreft het een dance-event of ander soortgelijk evenement?
Ja/Nee
Worden er zwem-, speel- of bubbelbaden op het evenemententerrein geplaatst? Zijn bij het evenement (huis)dieren betrokken? Worden er specifieke medische of gezondheidsproblemen tijdens het evenement verwacht?
-4-
Ja/Nee
Ja/Nee
Ja/Nee Ja/Nee
Ja/Nee Ja/Nee
De GGD Hollands Midden moet ingeschakeld worden, indien één of meerdere keren ja is ingevuld. Moeten er voor het evenement tijdelijke sanitaire voorzieningen (toiletten) op het evenemententerrein worden geplaatst?
- 1 toilet per 150 gelijktijdig aanwezige bezoekers (minimaal 2)
Ja/Nee
Moeten er voor het evenement tijdelijke kleed- en doucheruimten op het evenemententerrein worden geplaatst?
– 1 m2 verkleedruimte per persoon – per 10 m2 verkleedruimte 1 douche
Ja/Nee
Moeten er voor het evenement tijdelijke drinkwatervoorzieningen op het evenemententerrein worden geplaatst?
- 1 watertappunt per 150 gelijktijdig aanwezige bezoekers
Wordt er getatoeëerd (ook permanent make-up) of gepierced op het evenement?
- Meldingsplicht aan GGD volgens Warenwetregeling vrijstelling vergunningplicht tatoeëren en piercen
Legionellapreventie
Ja/Nee
Ja/Nee
Worden er risicovolle nevenactiviteiten georganiseerd? Bijvoorbeeld: kinderopvang, attractie- of speeltoestellen, ballen- en/of zandbakken
Ja/Nee
Vindt het evenement onder extreme (weers-) omstandigheden plaats? Denk aan avond/‘s nachts, kou, hitte
Ja/Nee
Bron: Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid
-5-
Technische Hygiene Zorg Evenementen waar verneveling optreedt (of onvoorzien kan optreden) door: • een tijdelijk aangelegde leidingwaterinstallatie (bijv. douchecabines op popfestivals) • een waterinstallatie, zoals whirlpools, luchtbevochtiging en waterdecoraties. Legionellapreventie is niet noodzakelijk voor evenementen waar geen verneveling optreedt en/of gebruik wordt gemaakt van een locatie met een bestaande leidinginstallatie, bijvoorbeeld in congrescentra. Voor de duidelijkheid: indien op een locatie met een bestaande leidingwaterinstallatie (bijv. een congrescentrum) een evenement plaatsvindt waarbij een waterinstallatie vernevelt (bijv. een whirlpool) dan is legionellapreventie bij de whirlpool noodzakelijk, maar voor de leidingwaterinstallatie niet.
Huisvesting Bij meerdaagse evenementen wordt vaak gebruik gemaakt van tijdelijke overnachtingfaciliteiten. Hiervoor dienen extra maatrege-
len te worden genomen als het om een kampeergelegenheid gaat of een gebouw dat normaal een andere functie heeft (bijvoorbeeld een school).
Horeca Op veel publieksevenementen zijn horecavoorzieningen aanwezig. Om te voorkomen dat mensen ziek worden van het voedsel, is het van groot belang dat er op een hygiënische wijze wordt gewerkt. De Voedsel en Waren Autoriteit is hiervoor de toezichthouder en controleert op basis van de Warenwet. De Voedsel en Waren Autoriteit verstrekt informatiebladen over de regels voor het aanbieden van voedsel op vrijmarkten, braderieën en evenementen.
is een handenwasgelegenheid onmisbaar. Als richtlijn wordt de volgende norm gehanteerd: • Een toilet per 150 bezoekers • Minimaal twee toiletten • Een toilet is binnen een loopafstand van 150 meter te bereiken • Herentoiletten mogen vervangen worden door urinoirs • De toiletten worden minimaal twee maal per dag en indien nodig vaker gereinigd.
Drinkwater Het is belangrijk om over voldoende drinkwater te beschikken tijdens een evenement. Plaats daarom voldoende watertappunten
Sanitair Op het evenemententerrein moeten voldoende toiletten aanwezig zijn. Toiletten die aangesloten kunnen worden op de bestaande waterleidingen en de riolering zijn hygiënischer en hebben daarom de voorkeur. Toiletten kunnen een bron van micro-organismen vormen als ze slecht worden schoongemaakt of in slechte staat zijn. Bovendien
waar schoon leidingwater gratis beschikbaar is, vooral bij evenementen waarbij een verhoogd gevaar voor uitputting en uitdroging bestaat (dance events, popconcerten en sportevenementen). Een alternatief is gratis flesjes drinkwater uitdelen of tegen een laag tarief verkopen.
Hitte Lichamelijke inspanning bij warm weer vormt een risico voor de gezondheid. Neem maatregelen bij een evenement waarbij al dan niet onverwacht hoge temperaturen te verwachten zijn. In een enkel geval kan het evenement een zeer gevaarlijke situatie vormen waarbij medische hulpverlening niet meer te garanderen is. In veel gevallen is het echter voldoende om de bezoekers voldoende voorzorgsmaatregelen te laten nemen, zoals luchtige kleding. De organisator dient te zorgen voor ruime beschikbaarheid van drinken en rustplaatsen in de schaduw.
Afvalverwijdering Afval kan, indien het niet adequaat en frequent wordt opgeslagen en verwijderd, een bron van ziektekiemen zijn. Afval trekt
-6-
bovendien ongedierte aan die op hun beurt weer ziektekiemen bij zich kunnen dragen. De opslag en verwijdering van afval moet om die reden aan strenge eisen voldoen. Vraag bij een afvalinzamelaar in de betreffende gemeente naar speciale afvalinzamelmiddelen voor evenementen.
gebruiksruimten, handenwas- en eetgelegenheden en de omgang met dieren.
Drugs en alcoholgebruik
Tatoeëren en piercen Sinds 1 juni 2007 is het Warenwetbesluit tatoeëren en piercen van kracht. Onder dit besluit vallen personen die tatoeëren, piercen, oorgaatjes prikken met een piercinginstrument of permanente make-up aanbrengen. Zij moeten een vergunning hebben voor deze activiteiten. Om deze activiteiten op een evenement uit te mogen voeren, moet de organisator een vrijstelling van de vergunningplicht aanvragen bij de GGD. Er moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Wilt u meer weten of een vrijstelling aanvragen? Neemt u dan ten minste twee maanden voor het evenement contact op met de GGD.
Zwemgelegenheden Bij publieksevenementen wordt soms opper-
vlaktewater of een tijdelijk bassin gebruikt voor georganiseerde activiteiten. Bij dergelijke evenementen zijn vaak kinderen betrokken. In verband met mogelijke ongevallen is het belangrijk dat voldoende toezicht is en dat duidelijk is wie daarvoor verantwoordelijk is. Daarnaast moet er zoveel mogelijk worden gedaan om de zwemgelegenheid schoon te houden.
Tijdens de voorbereiding op grote (dance) feesten vragen voorzieningen ten behoeve van de algemene veiligheid extra aandacht. Men moet dan denken aan ventilatie in de ruimte, nooduitgangen, dranghekken, geluidssterkte, drinkwatervoorzieningen en ruime in- en uitgangen. Bij de planning van de geneeskundige hulpverlening tijdens houseparty’s, dansfeesten en rockconcerten moet ook worden gedacht aan risico’s door drugs- en alcoholgebruik. Tijdens dit soort evenementen kan het aantal mensen dat zich bij een EHBO post meldt met drugsgerelateerde problemen aanzienlijk zijn.
Gehoorschade Dieren Evenementen met dieren verdienen speciale aandacht. Er moet worden voorkomen dat ziektekiemen die dieren bij zich dragen op mensen worden overgebracht. Neem daarom goede maatregelen wat betreft hygiëne in de
-7-
Om gehoorschade bij de bezoekers te beperken is het verstandig een maximum te stellen aan het volume van het geluid dat tijdens het evenement wordt geproduceerd. Daarnaast kunnen gratis oordopjes worden uitgedeeld aan bezoekers.
Voor meer informatie: www.ggdhm.nl www.lcvh.nl www.infectieziekten.info www.vwa.nl
GHOR Hollands Midden Rooseveltstraat 4A 2321 BM Leiden (071) 516 91 71
[email protected] www.ghor.hollands-midden.nl
GGD Hollands Midden Team Milieu, hygiëne en gezondheid Afdeling Algemene gezondheidszorg GGD Hollands Midden (071) 516 33 81
[email protected] www.ggdhm.nl
