Samen Vitaal. Rapportage vitaliteitsscan Dommelstreek. April 2015

Samen Vitaal Rapportage vitaliteitsscan Dommelstreek April 2015

©

Aanleiding, ambiBe, doelstelling en resultaat

Aanleiding •  Versterken van de coöperaBeve idenBteit van Rabobank Dommelstreek in het dagelijks handelen •  Vergroten van impact in de samenleving en vergroten van bijdrage aan lokale iniBaBeven Ambi/e •  Versterken van vitaliteit in regio Dommelstreek •  Creëren van verbindingen tussen parBjen om maatschappelijke vraagstukken op te lossen Doelstelling •  Vitaliteitsscan: Inzicht in huidige en toekomsBge situaBe op het gebied van vitaliteit in regio Dommelstreek •  Creëren van een vitaliteitscommunity in regio Dommelstreek Resultaat •  Gedragen agenda met concrete thema’s/ iniBaBeven voor het versterken van de vitaliteit in regio Dommelstreek •  Versterkte samenwerking met relevante parBjen binnen regio Dommelstreek om relevante maatschappelijke vraagstukken op te lossen

©

Franz Lisztplantsoen 200, Utrecht

April 2015

Pagina

2

Regio Dommelstreek is het werkgebied van Rabobank Dommelstreek en bestaat uit 3 gemeenten en 7 kernen Neder-‐

18.0% weWen

Gerwen 18.0% Nuenen 18.0%

Geldrop* 18.0%

Heeze 18.0% Leende 18.0% Sterksel 18.0%

* Mierlo valt niet onder het werkgebied van Rabobank Dommelstreek. Omdat sommige data alleen op gemeenteniveau beschikbaar zijn, wordt in deze vitaliteitsscan Mierlo wel meegenomen ©


April 2015

Pagina

3

De vitaliteitsscan brengt lokale thema’s en uitdagingen in kaart en vormt daarmee het uitgangspunt voor de vitaliteitscommunity om te komen tot een concrete agenda

Vitaliteitsscan De vitaliteitsscan geeZ inzicht in de huidige en toekomsBge situaBe op het gebied van vitaliteit in Geldrop-‐Mierlo, Heeze-‐Leende en Nuenen. De scan brengt lokale thema’s en uitdagingen in kaart. Vanuit de uitdagingen wordt gekeken welke iniBaBeven nodig zijn om de vitaliteit te versterken op korte en op lange termijn. ©

Vitaliteitscommunity Het realiseren van de iniBaBeven vraagt om samenwerking tussen verschillende betrokken stakeholders uit de regio. Om hen met elkaar te verbinden wordt gewerkt aan een zogenaamde vitaliteits-‐ community.

Vitaliteitsagenda De vitaliteitscommunity draagt bij aan een gemeenschappelijk inzicht, draagvlak en tastbare resultaten bij het versterken van de vitaliteit in de regio.


April 2015

Pagina

4

Bij het verkrijgen van de inzichten in de vitaliteit van Heeze Leende, Geldrop Mierlo en Nuenen, Gerwen, NederweWen zijn verschillende methoden gebruikt

Vitaliteitsscan

Deskresearch Analyse op basis van beschikbare informaBe bronnen, databases inzake vitaliteit op het gebied van zorg en welzijn, wonen, economie, sociale cohesie en duurzaamheid (zie bijlage I voor geraadpleegde bronnen)

©

Onderzoek onder inwoners van Dommelstreek

Interviews instellingen

Dialoogsessies

Vaststellen en toetsen van veronderstelde vraagstukken en behoeZen bij 440 burgers op het gebied van vitaliteit en parBcipaBe in Dommelstreek (zie bijlage II voor details van dit onderzoek)

Interviews met 10 verschillende geïdenBficeerde stakeholders over vraagstukken en iniBaBeven ter versterking van vitaliteit in regio Dommelstreek (zie bijlage III voor namen geïnterviewden)

Dialoogsessies gerelateerd aan de verschillende gebieden van vitaliteit waarbij stakeholders uit de regio uitgenodigd zijn. Doel was om de dialoog aan te gaan over uitdagingen die spelen in Dommelstreek (zie bijlage IV voor betrokkenen dialoogsessies)


April 2015

Pagina

5

Vitaliteit is de optelsom van een groot aantal al dan niet gerelateerde maatschappelijke thema’s en onderwerpen

Onderwijs, werk, pensioen •  Algemeen: financiële situaBe huishouden, economische groei •  Specifiek: financiële zelfredzaamheid, starters arbeidsmarkt

Wonen •  Algemeen: woonklimaat (huur/ koopwoningen, type woning, woningen naar bouwjaar, waarde) •  Specifiek: woonbehoeZe, aanbod starters

Vitaliteit in wonen

Economische vitaliteit

VITALITEIT Vitaliteit in zorg & welzijn Zorg en welzijn •  Algemeen: leeZijdsopbouw en ontwikkeling, samenstelling huishoudens, leefsBjl, fysieke gezondheid, psychische gezondheid •  Specifiek: obesitas, zelfredzaamheid, gebruik van zorg

©

LeeKaarheid & duurzaamheid

Veiligheid en sociale samenhang •  Algemeen: leeeaarheid , nabijheid voorzieningen, voorzieningenaanbod •  Specifiek: veiligheid, sociale betrokkenheid, eenzaamheid

•  Vitaliteit is een complex begrip met verschillende interpretaBes, onderwerpen en thema’s die afzonderlijk beschouwd kunnen worden of gerelateerd zijn aan elkaar •  Om richBng te geven aan vitaliteit in de regio is gekeken naar een viertal vitaliteitsonderwerpen: -  Economische vitaliteit -  Vitaliteit in zorg en welzijn -  Vitaliteit in wonen -  Leeeaarheid en duurzaamheid •  Op voorhand lijken een aantal specifieke maatschappelijke thema’s relevant voor de vitaliteit in de regio


April 2015

Pagina

6

Kwaliteit van leven, een pregge woonomgeving, verbinding, maar ook zelfredzaamheid zijn volgens de geïnterviewden belangrijke elementen voor een vitale regio

Een vitale Dommelstreek is….. •  Een regio waarin mensen een hoge kwaliteit van leven ervaren en waar men zelfredzaam is •  Een regio waar de spankracht er is om samen dingen op te pakken •  Een regio waar mensen verbonden zijn met elkaar •  Een regio die in beweging is en verbindingen legt •  Een regio waar mensen in staat gesteld worden het leven te leiden dat zij willen leiden •  Een regio waar leerlingen goede vaardigheden beziWen die aansluiten op de arbeidsmarkt in de regio •  Een regio die een pregge omgeving biedt om te wonen en recreëren •  Een regio waar veel te doen is, waar reuring is en waar een acBef verenigingsleven is

©


April 2015

Pagina

7

Gezond zijn, genieten, geen financiële zorgen hebben, contact hebben met anderen en een pregge woonsituaBe betekent volgens inwoners van Dommelstreek vitaliteit

Wat is vitaliteit volgens de volwassenen* in Dommelstreek1? 1.  Niet ziek zijn (54%) 2.  Energie hebben (47%) 3.  Midden in het leven staan (45%) 4.  Genieten (40%) 5.  Mij goed voelen (37%) Wat is vitaliteit volgens de ouderen* in Dommelstreek1? 1.  Niet ziek zijn (64%) 2.  Geen financiële zorgen hebben (45%) 3.  In een pregg en geschikt huis wonen (43%) 4.  Midden in het leven staan (41%) 5.  Contacten hebben en maken (38%)

DE ANTWOORDOPTIES . •  Niet ziek zijn •  Midden in het leven staan •  Geen financiële zorgen hebben •  Grip op mijn leven hebben •  Werk hebben •  Sporten •  Gezond eten •  Genieten •  Kunnen ontspannen •  Geen angst hebben •  Contacten hebben en maken •  Elke dag leren •  Elke dag lachen •  Mij goed voelen •  Energie hebben •  Mij sterk voelen (fysiek) •  Mij sterk voelen (mentaal) •  Mij veilig voelen •  In een pregg en geschikt huis wonen

* In de gehele rapportage wordt met ‘volwassenen’ verwezen naar 19 t/m 64 jarigen. Met ouderen worden 65-‐plussers bedoeld. 1Rabobank inwonersonderzoek, 2015

©


April 2015

Pagina

8

In de Vitaliteitsfoto wordt (op basis van desk research) per gemeente een overzicht van de vitaliteit gepresenteerd

©


April 2015

Pagina

9

Nuenen is economisch vitaal, maar kent met name op het vlak van vergrijzing uitdagingen

Gemeente Nuenen is met zo’n 22.600 inwoners een middelgrote gemeente in het onderzochte gebied. De gemeente bestaat uit drie kernen: Nuenen, Gerwen en NederweWen. De demografische opbouw van de bevolking in deze gemeente kenmerkt zich door de relaBef sterke vergrijzing1 (Nuenen: 20,4% 65-‐plussers, NL: 18% 65-‐plussers) en weinig eenpersoonshuis-‐ houdens. Als gevolg van de sterke vergrijzing bestaat de verwachBng dat het aantal personen met Alzheimer sterk zal toenemen (Nuenen: 197% in 2040, NL: 110% in 2040)2. Op economisch gebied gebied gaat het redelijk goed in Nuenen: inwoners hebben een bovengemiddeld hoog opleidingsniveau en hebben minder vaak een laag inkomen (Nuenen: 37%, NL: 40%) (lagere koopkracht dan een bedrag van 9250 euro)3. Inwoners wonen vaker in oudere woningen (bouwjaar voor 2000). Ook staan er relaBef veel eengezinswoningen (Nuenen: 87,8%, NL: 65%)1. De leeeaarheid in Nuenen is redelijk: men moet gemiddeld een langere afstand afleggen om voorzieningen te bereiken, zoals een grote supermarkt (1,6 km) of een kinderdagverblijf (1,1 km)1. Ook zijn inwoners minder vaak tevreden over de speelvoorzieningen die worden aangeboden. Ondanks dat het voorzieningenniveau beperkt is, zijn inwoners van Nuenen minder vaak ontevreden dan inwoners uit regio Brabant Zuid-‐Oost op andere elementen van leeeaarheid, zoals de sociale cohesie4. Dit komt tot uiBng in minder eenzaamheid onder ouderen (Nuenen: 40%, Brabant Zuid-‐Oost: 46%)4.

1 CBS, 2013

2 Alzheimer Nederland, 2013 3 Nivel, 2011 4 GGD, 2012

©


April 2015

Pagina

10

Vitaliteitsfoto


Gemeente Nuenen

GEEN KWALIFICATIE

Nuenen

IK ZOEK WERK

MIDDELBAAR

HOOG

Nederland Brabant Zuid Oost

44,9% 46,0%

HOGE OPLEIDING

37,7% 42,0%

17,4% 11,0%

37,0% 44,0%

Jonge werkzoekenden uit Nuenen hebben bovengemiddeld vaak een hoog opleidingsniveau. Een relatief grote groep van de jonge werkzoekenden bezit geen startkwalificatie

Vitaliteit in zorg en welzijn

16,0%

48,1%

40,0%

36,0%

Volwassenen in Nuenen hebben een bovengemiddeld hoog opleidingsniveau

In Nuenen hebben minder mensen een laag inkomen dan gemiddeld

Vitaliteit in wonen

IN 2013

20,4%

HOGE OPLEIDING

+197% in 2040

27,4%

87,8%

11,0% 12,0% 13 ,0%

18,0% In Nuenen wonen meer 65+’ers dan gemiddeld.

91,9%

88,0%

+110%

43,6%

in 2040

36,9%

65,0%

In Nuenen wonen minder eenpersoonshuishoudens dan gemiddeld

Volwassenen uit Nuenen verlenen vaker mantelzorg dan gemiddeld

Inwoners van Nuenen hebben vaker overgewicht dan gemiddeld

Het aantal inwoners in Nuenen met Alzheimer gaat komende jaren bovengemiddeld stijgen

In Nuenen staan bovengemiddeld veel woningen die gebouwd zijn voor 2000

In Nuenen staan bovengemiddeld veel eengezinswoningen

Leefbaarheid en duurzaamheid 1,1 km

0,9 km

33,0%

1,6 km

0,9 km

31,0%

40,0%

12,0%

3,0%

10,0%

5,0%

38,0% Supermarkt

Kinderdagverblijf

Inwoners van Nuenen moeten meer kilometers afleggen om voorzieningen te bereiken dan gemiddeld

46,0% Zowel volwassenen als ouderen uit Nuenen ervaren minder eenzaamheid dan gemiddeld

43,0% Volwassenen in Nuenen zijn minder ontevreden over de sociale cohesie in hun buurt dan gemiddeld

Volwassenen in Nuenen zijn vaker ontevreden over de speelvoorzieningen die aangeboden worden dan gemiddeld. Zij zijn bovengemiddeld tevreden over de sportvoorzieningen Vitaliteitsfoto© BeBright 2015

©


April 2015

Pagina

11

Sociaal-‐economisch gaat het goed, maar ook Heeze-‐Leende heeZ uitdagingen met betrekking tot vergrijzing

Gemeente Heeze-‐Leende is met ongeveer 15.400 inwoners de kleinste gemeente in het werkgebied Dommelstreek en bestaat uit de kernen Heeze, Leende en Sterksel. Net als in Nuenen wonen er in Heeze-‐Leende bovengemiddeld veel ouderen (Heeze-‐Leende: 20%, NL: 18%)1. Op het gebied van gezondheid is het opvallend dat inwoners van deze gemeente bovengemiddeld vaak overgewicht (Heeze-‐Leende: 48,7%, NL: 43,6%)2 en cardiovasculaire aandoeningen (Heeze-‐Leende: 14,5%, NL: 12,8%)2 hebben. Economisch gezien gaat het goed met Heeze-‐Leende: het opleidingsniveau is bovengemiddeld, volwassenen hebben minder vaak moeite met rondkomen (Heeze-‐Leende: 14%, Brabant Zuid-‐Oost: 22%)3 en minder mensen zijn aoankelijk van een bijstandsuitkering1. Opvallend is dat Heeze-‐ Leende een relaBef sterke agrarische focus kent op het gebied van werkgelegenheid (Heeze-‐Leende: 10,7%, Nuenen: 2,6%, Geldrop-‐Mierlo: 2,3%)1. Gerelateerd aan de goede economische situaBe, ligt de gemiddelde woningwaarde met 367.00 euro bovengemiddeld hoog (Nederland: 223.000 euro)1. De leeeaarheid in Heeze-‐Leende wordt als goed ervaren: mensen voelen zich veilig, zijn tevreden over de sociale cohesie en daarmee samenhangend wordt minder eenzaamheid ervaren onder zowel volwassenen als ouderen dan gemiddeld (Volwassenen Heeze-‐Leende 30%, Brabant Zuid-‐Oost: 38%)3. Dit neemt niet weg dat nog steeds bijna de helZ (45%) van de ouderen in Heeze-‐Leende eenzaamheid ervaart.

1 CBS, 2013

2 Nivel, 2011 3 GGD, 2012

©


April 2015

Pagina

12

Vitaliteitsfoto


Gemeente Heeze-Leende

14,5%

Heeze-Leende

48,7%

20,0%

38,0%

12,8%

Nederland Brabant Zuid Oost

18,0%

43,6%

In Heeze-Leende wonen relatief veel 65+’ers

Inwoners van Heeze-Leende hebben bovengemiddeld vaak overgewicht


HOOG

Volwassenen uit Heeze-Leende verrichten vaker vrijwilligerswerk dan gemiddeld

23,0%

40,0% 46,0%

MIDDELBAAR

Inwoners van Heeze-Leende hebben vaker cardiovasculaire aandoeningen dan gemiddeld

Leefbaarheid en duurzaamheid

GEEN KWALIFICATIE

IK ZOEK WERK

28,0%

14%

14,0%

30,0%

28,0%

33,3% 42,0%

45,0%

2,4%

0,7%

38,0%

22%

26,7% 11,0%

46,0%

43,0% Jonge werkzoekenden uit Heeze-Leende hebben bovengemiddeld vaak een hoog opleidingsniveau

Volwassenen uit Heeze-Leende hebben minder vaak moeite met rondkomen dan gemiddeld

Inwoners van Heeze-Leende hebben minder vaak een bijstandsuitkering dan gemiddeld

In Heeze-Leende voelen minder volwassenen zich onveilig dan gemiddeld in de regio Brabant Zuid-Oost

In Heeze-Leende zijn minder volwassen ontevreden over de sociale cohesie in de buurt

Volwassenen uit Heeze-Leende ervaren minder eenzaamheid dan gemiddeld. Bij ouderen ligt dit rond het gemiddelde

Vitaliteit in wonen

KOOP

HUUR

KOOP

HUUR

73,3%

25,8%

55,0%

44,0%

In Heeze-Leende staan bovengemiddeld veel koopwoningen

€367.000

92,4%

7,6%

65,0%

35,0%

€223.000

Huizen in Heeze-Leende zijn gemiddeld 130.000 euro meer waard dan gemiddeld

In Heeze-Leende staan meer eengezinswoningen en minder meergezinswoningen dan gemiddeld Vitaliteitsfoto© BeBright 2015

©


April 2015

Pagina

13

De Vitaliteitsfoto van gemeente Geldrop-‐Mierlo laat zien dat Geldrop-‐Mierlo met name op economisch gebied nog uitdagingen heeZ

Gemeente Geldrop-‐Mierlo heeZ 38.770 inwoners en is daarmee de grootste gemeente in regio Dommelstreek. Geldrop heeZ in tegenstelling tot gemeenten Nuenen en Heeze-‐Leende een stedelijk karakter en als gevolg daarvan ook meer te maken met uitdagingen die kenmerkend zijn voor steden. De leeZijdsopbouw en het aantal ouderen in Geldrop-‐Mierlo is vergelijkbaar met Nederland (ongeveer 18%)1. Op het gebied van zorg, is het kenmerkend dat volwassenen in Geldrop-‐Mierlo vaker gebruik maken van een WMO voorziening2. Ten opzichte van de andere twee gemeenten, gaat het economisch minder goed met Geldrop-‐Mierlo. Van de jonge werkzoekenden bezit een groter deel geen startkwalificaBe (Basis-‐ onderwijs,VMBO, MBO 1) (Geldrop-‐Mierlo: 49,7%, Nuenen 44,9%, Heeze-‐ Leende: 40%)3 en volwassenen hebben vaker moeite om rond te komen4. Geldrop-‐Mierlo heeZ meer koopwoningen (Geldrop-‐Mierlo: 63,3%, NL: 55%)1 met een hogere woningwaarde (Geldrop-‐Mierlo: 261.000 euro, NL: 223.00 euro)1. Op het gebied van zorg en leeeaarheid wordt er meer eenzaamheid ervaren dan in de regio Brabant Zuid-‐Oost, zowel onder volwassenen als onder ouderen (volwassenen Geldrop-‐Mierlo: 40%, Brabant Zuid-‐Oost: 38%, ouderen Geldrop-‐Mierlo: 50%, Brabant Zuid-‐Oost: 46%)2.

1 CBS, 2013

2 GGD, 2012

3 UWV, 2014

©


April 2015

Pagina

14

Vitaliteitsfoto


Gemeente Geldrop-Mierlo

-4,1% in 2030

Geldrop-Mierlo

15,0%

18,1%

53,7%

9,0%

16,0%

In Geldrop-Mierlo wonen ongeveer evenveel 65+’ers als gemiddeld


53,0%

In Geldrop-Mierlo maken relatief meer volwassenen gebruik van een WMO voorziening

Inwoners van Geldrop-Mierlo voldoen steeds minder vaak aan de beweegnorm


GEEN KWALIFICATIE

HOOG

7,0%

In Geldrop-Mierlo wonen bovengemiddeld veel volwassenen en ouderen die mantelzorg verlenen

0,9 km

0,7 km

MIDDELBAAR

in 2030

13,0%

18,0%

Brabant Zuid Oost

IK ZOEK WERK

-3,7%

12,0%

Nederland

49,7% 46,0%

24%

38,7% 42,0%

3,0%

50,0% 0,9 km 22%

11,6% 11,0%

38,0%

0,9 km 38,0%

40,0% Supermarkt

Jonge werkzoekenden uit Geldrop hebben vaker geen startkwalificatie

5,0%

40,0%

Volwassenen uit Geldrop-Mierlo hebben vaker moeite om financieel rond te komen dan gemiddeld

Inwoners van Geldrop hebben minder vaak een laag inkomen dan de gemiddelde Nederlander

46,0%

Kinderdagverblijf

De nabijheid van voorzieningen voor inwoners van Geldrop-Mierlo ligt rond het gemiddelde

3,0%

Volwassenen en ouderen uit Geldrop-Mierlo ervaren bovengemiddeld vaak eenzaamheid

0,6% Volwassenen uit Geldrop-Mierlo ervaren meer geluidshinder van hun buren en van verkeer (met een max. snelheid van 50 km/uur) dan gemiddeld

Vitaliteit in wonen

KOOP

HUUR

KOOP

HUUR

63,3%

36,0%

55,0%

44,0%

In Geldrop-Mierlo staan meer koopwoningen dan gemiddeld

€261.000

79,2%

20,8%

65,0%

35,0%

€223.000

Woningen in Geldrop hebben een hogere woningwaarde dan gemiddeld

In Geldrop-Mierlo staan relatief minder meergezinswoningen en meer eengezinswoningen dan in Nederland Vitaliteitsfoto© BeBright 2015

©


April 2015

Pagina

15

Op basis van de vitaliteitsscan zijn een aantal uitdagingen geformuleerd die impact hebben op de vitaliteit in regio Dommelstreek

Vitaliteit in wonen 1


Zelfstandig blijven wonen ouderen ondersteunen •  E-‐health/innovaBe •  Mantelzorg & vrijwilligers •  Veiligheid (bv. bankieren)

Doorstroom woningen bevorderen

4

•  Betaalbare woningen voor starters •  Doorstroom ouderen naar passende woning •  Nieuwe manier van bouwen

3

Aantrekkelijk voorzieningenniveau behouden •  •  •  • 

Sport, spel, ontspanning, recreaBe Mobiliteit (OV, bereikbaarheid) Winkelaanbod Visie op voorzieningenniveau

©

Zelfstandig blijven wonen ouderen ondersteunen

Aanpakken eenzaamheid en versterken sociale cohesie

•  •  •  • 

•  E-‐health/innovaBe •  Mantelzorg & vrijwilligers •  Veiligheid (bv. bankieren)

2


Aanpakken eenzaamheid en versterken sociale cohesie

Aantrekkelijk voorzieningenniveau behouden

•  •  •  • 

•  •  •  • 

5

Verpleging SBmuleren burgeriniBaBeven SBmuleren van burgerparBcipaBe Wijkgericht

Verpleging SBmuleren burgeriniBaBeven SBmuleren van burgerparBcipaBe Wijkgericht

Gezonde leefs/jl s/muleren •  •  •  • 

Bewegen Voeding Aandoeningen Risicogroepen in hun kracht zeWen (eigen regie)

6

Sport, spel, ontspanning, recreaBe Mobiliteit (OV, bereikbaarheid) Winkelaanbod Visie op voorzieningenniveau

Economische vitaliteit 7 Werkgelegenheid garanderen

•  Aanbrengen van focus •  AansluiBng onderwijs op arbeidsvraag •  InnovaBe in het onderwijs •  Versterken ondernemersklimaat

8

Financiële zelfredzaamheid versterken •  Huishoudens •  Vrouwen

Duurzaamheid s/muleren •  •  • 

Lokale energieprojecten Energiezuinig bouwen en verduurzamen woningen Schone mobiliteit


April 2015

Pagina

16

Uitdaging 1: Zelfstandig blijven wonen voor ouderen ondersteunen 18.0%% 20.4%%

De cijfers…. •  De samenstelling van de bevolking verandert; het aandeel jongeren (0-‐20 jarigen) in de drie gemeenten neemt af, terwijl het aandeel ouderen toeneemt (zie Figuur 2)1. •  Het aandeel ouderen is momenteel hoger dan gemiddeld (zie Figuur 1)1. Met name in Heeze-‐Leende en Nuenen wonen veel ouderen. •  Gepaard met deze vergrijzing sBjgt het aantal mensen met Alzheimer aanzienlijk komende jaren. De verwachBng is dat in 2040 het aantal mensen met Alzheimer overal aanzienlijk is gestegen en in Nuenen zelfs is verdubbeld ten opzichte van de situaBe in 2013 (Nuenen: 197%, Heeze-‐Leende: 140%, Geldrop-‐Mierlo: 108%)2. •  Vergrijzing, toename in het aantal mensen met Alzheimer en daarmee samenhangende kwetsbaarheid hebben impact op de mate waarin ouderen zelfstandig kunnen blijven wonen. Om zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen zijn vrijwilligers en mantelzorgers essenBeel. •  Volwassenen in regio Dommelstreek verlenen vaker mantelzorg dan gemiddeld in de regio Brabant Zuid-‐Oost (zie Figuur 2)3. Dit geldt ook voor vrijwilligerswerk (zie Figuur 3, volgende pagina). Opvallend is dat in Heeze-‐Leende relaBef veel volwassenen vrijwilligerswerk verlenen3.

1 CBS, 2013

2 Alzheimer Nederland, 2013

Nederland%

18.1%%

NUENEN,%GERWEN%EN% NEDERWETTEN% 20.0%%

GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 1: Aandeel 65+’ers

13%% 16%%

Zuidoost%% Brabant%

15%% 69,6%%

NUENEN,%GERWEN%EN% NEDERWETTEN% 15%%

GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 2: Volwassenen die mantelzorg verlenen

3 GGD Volwassenenmonitor en ouderenmonitor, 2012

©


April 2015

Pagina

17

Uitdaging 1: Zelfstandig blijven wonen voor ouderen ondersteunen 29%%

37%%

28%% 31%%

•  Ouderen in Dommelstreek willen niet graag verhuizen en hechten veel waarde aan hun huidige woning en woonplaats. •  In Dommelstreek zijn afgelopen 10 jaar veel levensloopbestendige woningen gebouwd. Oudere, bestaande woningen zijn dat vaak niet. •  Voorbereidingen voor domoBca zijn in veel woningen aanwezig. Onder andere e-‐Health en m-‐Health toepassingen kunnen ervoor zorgen dat ouderen langer thuis kunnen wonen. De inwoners….5 •  43% van de ouderen vindt dat in een pregg en geschikt huis wonen van belang is om zich vitaal te voelen. Ook vinden zij dat zich veilig voelen een belangrijke voorwaarde is voor vitaliteit; 81% van de ouderen voelt zich veilig. •  Ouderen in regio Dommelstreek zijn erg gehecht aan hun huidige woonplaats: meer dan drie kwart van de ouderen wil in de huidige woonplaats blijven wonen, ongeacht wat er gebeurt. Inwoners van gemeente Heeze-‐Leende zijn het meeste gehecht aan hun woonplaats (zie uitdaging 2). •  Het aandeel ouderen dat in een levensloopbestendige woning woont, verschilt sterk per gemeente. In Geldrop-‐Mierlo wonen relaBef het meeste ouderen (bijna 80%) in een levensloopbestendige woning; in de gemeente Nuenen het minst (zie Grafiek 1).

4 Interviews stakeholders 5 Rabobank Inwonersonderzoek ©

31%% %

Zuidoost%% Brabant%

De experts……4

28%%

NUENEN,%GERWEN%EN% NEDERWETTEN%

36%% 38%%

GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 3: Inwoners die vrijwilligerswerk verlenen

Volwassenen'

Ouderen'

Percentage inwoners dat in een levensloopbestendige woning woont 79,70%

80% 70%

69,41%

67,74%

71,01% 64,40%

60%

53,10%

50% 40% 30% 20% 10% 0% Gemeente Geldrop Mierlo

Gemeente Heeze-‐leende 0-‐65

Gemeente Nuenen

65+ Grafiek 1: Levensloopbestendige woningen


April 2015

Pagina

18

Uitdaging 1: Zelfstandig blijven wonen voor ouderen ondersteunen

•  Ouderen uit Heeze-‐Leende en Nuenen geven vaker aan genoodzaakt te zijn om te verhuizen, wanneer hun persoonlijke situaBe verandert (bv. ouder worden, meer zorg nodig) dan ouderen in Geldrop-‐Mierlo (Geldrop-‐Mierlo: 32,8%, Nuenen: 40,8%, Heeze-‐Leende: 41,7%). Conclusies en aanbevelingen •  Ouderen moeten (en willen vaak) steeds langer thuis blijven wonen. Zij zijn gehecht aan hun woonplaats en willen bij voorkeur in hun huidige woning blijven wonen. •  De verschillende gemeenten in regio Dommelstreek vertonen een wisselend beeld over hoe zij klaar zijn voor deze ‘zelfstandigheid’. •  Ouderen in Geldrop-‐Mierlo wonen het vaakst in een levensloopbestendige woning en zijn daarmee het minst snel genoodzaakt om te verhuizen wanneer hun persoonlijke situaBe verandert. •  Ouderen in Nuenen en Heeze-‐Leende wonen minder vaak in een levensloopbestendige woning en zijn eerder genoodzaakt te verhuizen bij een veranderende persoonlijke situaBe. •  De 3 gemeenten worden gekenmerkt door een bovengemiddeld aantal vrijwilligers en mantelzorgers. Dit biedt kansen voor informele zorg in de thuissituaBe. Echter, gegeven de demografische ontwikkeling (vergrijzing, ontgroening) is nadere verdieping nodig naar het toekomsBge aanbod van mantelzorgers en vrijwilligers in kaart te brengen.

©


April 2015

Pagina

19

Uitdaging 1: Zelfstandig blijven wonen voor ouderen ondersteunen

•  Onder andere e-‐Health en m-‐Health toepassingen kunnen ervoor zorgen dat ouderen langer thuis kunnen wonen. Nader onderzoek is noodzakelijk om na te gaan hoe bestaande toepassingen op het gebied van m-‐Health en e-‐Health elkaar kunnen versterken. •  SBmuleren van iniBaBeven van en voor bewoners in een buurt met als doel het modern nabuurschap te bewerkstelligen, zodat ouderen langer acBef, gezond en veilig thuis kunnen blijven wonen.

©


April 2015

Pagina

20

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 1: Zelfstandig blijven wonen voor ouderen ondersteunen

©

ZorgSamenBuurt •  Omschrijving: ZorgSamenBuurt is een project dat door samenwerking en nabuurschap een buurt geschikt maakt om zelfstandig oud te worden •  Doelgroep: bewoners per buurt, eventuele uitrol naar andere steden •  Betrokken partners: de buurtbewoners krijgen ondersteuning van Kilimanjaro Wonen, ROC Summa, Rode Kruis, Gemeente Eindhoven, ZorgcoöperaBe io Leende, Seniorenraad Best

Zorgelooshuis •  Omschrijving: plauorm voor kennisuitwisseling en discussie tussen (toekomsBg) ouderen, kennisinstellingen, poliBek en bedrijfsleven. Met elkaar zorgt Zorgelooshuis voor verbetering van producten en diensten om zelfstandig thuis blijven wonen mogelijk te maken •  Doelgroep: vijZigplussers, mantelzorgers, ervaringsdeskundigen (ouderen en/of mensen met een beperking) •  Betrokken partners: VBOB en provincie Noord-‐Brabant

Zorgcoöpera/e ‘Graaggedaan’ Leende •  Omschrijving: de coöperaBe heeZ als doel de zelfredzaamheid en zelfsturing te bevorderen, eenzaamheid tegen te gaan en sociale contacten sBmuleren en behouden, door inwoners te begeleiden en te bemiddelen •  Doelgroep: inwoners gemeente Leende •  Betrokken partners: ondersteuning in financiën en goederen door o.a. De gemeente, Rabobank, Edufax, Brouwershuis en verschillende zorginstanBes

D’n Toversnest •  Omschrijving: historisch gebouw in het centrum van Heeze wat zal worden gerestaureerd en uitgebreid met appartementen en extra zorgvoorzieningen en services. Dit Wooninc.Plus concept stelt zelfstandig wonen, ontmoeten, veiligheid en welzijn centraal •  Doelgroep: 55+ •  Betrokken partners: Wooninc. in samenwerking met diverse zorgpartners


April 2015

Pagina

21

Uitdaging 2: Doorstroom woningen bevorderen

44,0%%

De cijfers…. •  Regio Dommelstreek kenmerkt zich door het grote aandeel koopwoningen en het kleine aandeel huurwoningen dan gemiddeld in Nederland. Met name in Heeze-‐Leende is het aandeel koopwoningen met 73,3% bovengemiddeld hoog (zie Figuur 4)1. •  Huishoudens in deze regio bestaan vaker uit meerdere personen dan gemiddeld (zie Figuur 5)1. •  De gemiddelde woningwaarde in de drie gemeenten ligt hoger dan gemiddeld in Nederland. De woningen in Heeze-‐Leende hebben gemiddeld de hoogste waarde (376.000 euro), gevolgd door Nuenen (361.000 euro) en Geldrop-‐Mierlo (261.000 euro)1. De experts….2 •  Een uitdaging voor de toekomst in regio Dommelstreek is de toenemende vergrijzing en het wegtrekken van jongeren. •  In regio Dommelstreek blijven ouderen steeds langer wonen in hun (relaBef grote) woningen. Er is beperkte bereidheid om te verhuizen onder hen, omdat men dan kleiner gaat wonen en vaak in een andere wijk terecht komt. De doorstroom in woningen is zeer slecht. •  Daarmee hangt samen dat het betaalbare woningaanbod voor jongeren beperkt is. Een deel van de jongeren zou graag in de regio blijven wonen, maar de betaalbaarheid van deze woningen vormt vaak een probleem.

Nederland% 69,6%%


26,8%%

GELDROP%MIERLO%

73,3%%

26,0%%

HEEZE%LEENDE%

63,3%%

Figuur 4: Koop-‐ versus huurwoningen

Huur%

Nederland%%

36,9%%

27,4%%

63,1%%

72,6%%

31,4%%

Koop%

NUENEN,%GERWEN%EN% NEDERWETTEN% GELDROP%MIERLO%

68,8%%

26,4%%

73,6%%

BS, 2013 2 ICnterviews stakeholders

28,9%%

55,0%%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 5: Huishoudens naar samenstelling

1

©

MeerApersoons%

1Apersoons%


April 2015

Pagina

22


Percentage inwoners dat in huidige woonplaats wil blijven wonen, ongeacht wat er gebeurt

De inwoners….3 •  Inwoners van regio Dommelstreek zijn gehecht aan hun woonplaats en geven aan niet snel te verhuizen naar een andere woonplaats. •  Volwassenen uit Heeze-‐Leende zijn het meest gehecht aan hun woonplaats: 80% van hen wil graag in Heeze-‐Leende blijven wonen, ongeacht wat er gebeurt. Volwassenen hechten nóg meer waarde aan hun huidige woonplaats, ongeacht wat er gebeurt (zie Grafiek 2). •  Ongeveer 75% van de volwassenen uit Heeze-‐Leende en Nuenen vinden dat de regio Dommelstreek over een goed en toereikend woningaanbod beschikt. In Geldrop-‐Mierlo zijn de volwassenen nóg opBmisBscher over dit aanbod: bijna 84% van hen vindt dat het woningaanbod goed en toereikend is (zie Grafiek 3). •  De ouderen zijn minder posiBef over het woningaanbod in regio Dommelstreek; vooral ouderen uit Nuenen zijn minder posiBef. Slechts 55% van de inwoners uit Nuenen vindt dat er een goed en toereikend woningaanbod is (zie Grafiek 3). Conclusies •  Regio Dommelstreek kenmerkt zich door relaBef veel koopwoningen met gemiddeld een hoge woningwaarde. De doorstroom in woningen is slecht. •  Inwoners zijn zeer gehecht aan hun huidige woonplaats en blijven bij voorkeur in hun huidige woning wonen.

100%

91,2% 83,3%

90% 80% 70%

80,2%

66,3%

65,2%

60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Gemeente Geldrop Mierlo


©

Gemeente Nuenen

65+ Grafiek 2: Gehechtheid aan huidige woonplaats

Percentage inwoners dat vindt dat woningaanbod in de regio goed en toereikend is 100% 90% 80% 70%

83,5%

76,8%

76,8% 69,0%

66,1%

55,3%



3 Rabobank inwonersonderzoek, 2015

89,6%

Gemeente Nuenen

65+

Grafiek 3: Bereikbaarheid van het woningaanbod in de regio Franz Lisztplantsoen 200, Utrecht

April 2015

Pagina

23


•  Vooral ouderen zijn niet al te posiBef over het woningaanbod in de regio; met name inwoners van Nuenen zijn vaak ontevreden over een passend woningaanbod. •  Voor jongeren is er een beperkt betaalbaar woningaanbod. •  Een toegankelijke woningmarkt voor starters is essenBeel om jongeren te behouden en/of aan te trekken. Een mogelijke rol ligt bij de bank; hoe kunnen zij jongeren hierbij begeleiden? •  Voor de ouderen zou er specifieker onderzocht moeten worden wat hun woonbehoeZen zijn in combinaBes met zorg.

©


April 2015

Pagina

24

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 2: Doorstroom woningen bevorderen

CPO projecten •  Omschrijving: CPO staat voor CollecBef ParBculier Opdrachtgeverschap. Bij CPO zijn de nieuwe bewoners gezamenlijk de opdrachtgevers, met het idee dat door het uitschakelen van een ontwikkelaar kosten bespaard kunnen worden en er beter maatwerk geleverd kan worden •  Doelgroep: senioren en groepen die behoeZe hebben aan voordelig maatwerk •  Betrokken partners: bewoners worden ondersteund door een adviseur

©

BIEB •  Omschrijving: een extern bureau wat mensen begeleidt bij woningbouw, zodat ze zelf bepalen hoe de huizen er uit gaan zien. Middels CPO zijn mensen zelf projectontwikkelaar, opdrachtgever en zelfs al goeie buur nog voor ze in het nieuwe huis getrokken zijn •  Doelgroep: mensen die samen met toekomsBge buren hun eigen woonhuizen willen bouwen


April 2015

Pagina

25

Uitdaging 3: Aantrekkelijk voorzieningenniveau behouden 10%%

5%%

3%% 12%%

4%%

De cijfers…. •  Volwassenen in regio Dommelstreek zijn vaker ontevreden over speel-‐ en sportvoorzieningen die aanwezig zijn in hun omgeving dan gemiddeld (zie Figuur 6). Volwassenen uit Geldrop-‐Mierlo en Nuenen zijn vaker ontevreden over de speelvoorzieningen; volwassenen uit Heeze-‐Leende juist vaker over de sportvoorzieningen1. •  Kijkend naar de groenvoorzieningen en fiets-‐ en wandelmogelijkheden, zijn volwassenen in de regio minder ontevreden dan gemiddeld (zie Figuur 7)1. •  De nabijheid van voorzieningen in de regio wisselt per kern en gemeente. Inwoners van gemeente Nuenen hebben gemiddeld de langste afstand (in km’s) tot een grote supermarkt (Nuenen: 1,6 km, Heeze-‐Leende: 1,1 km, Geldrop-‐Mierlo: 0,9 km). Dit geldt ook voor voorzieningen zoals een kinderdagverblijf (Nuenen: 1,1 km, Heeze-‐ Leende: 0,8 km, Geldrop-‐Mierlo: 0,9 km)2. De experts….3 •  De vergrijzing in de kernen in regio Dommelstreek neemt toe, tegelijkerBjd trekken er steeds meer jongeren richBng de steden. De leefomstandigheden staan onder druk. •  Om kernen aantrekkelijk te houden voor jongeren, is het van belang om een pregg wooncomfort en vesBgingsklimaat te bieden. •  Goede bereikbaarheid, voldoende voorzieningen en recreaBemogelijkheden zijn hierbij essenBeel. 1 GGD, 2012. Volwassenenmonitor en ouderenmonitor 2 CBS, 2013

Zuidoost%% Brabant%

11%%


6%% 9%%

GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 6: Ontevredenheid over speel-‐ en sportvoorzieningen

Speel%

7%%

1%%

3%%

6%%

1%% 4%%

Zuidoost%% Brabant%


0,9%% 4%%

GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 7: Ontevredenheid over groen-‐ fiets/wandel voorzieningen

3 Interviews stakeholders

©

Sport%

Groen, Franz Lisztplantsoen 200, Utrecht

April 2015

Fiets/wandel, Pagina

26

Uitdaging 3: Aantrekkelijk voorzieningenniveau behouden

Percentage inwoners dat voorzieningen voor jongeren onvoldoende aanwezig vindt

•  Vooral in Leende en Sterksel neemt het winkelaanbod af en staan ook de overige voorzieningen zeer onder druk. De inwoners…..4 •  Aan inwoners van de drie gemeenten is gevraagd in hoeverre zij vinden dat bepaalde voorzieningen voldoende of beperkt aanwezig zijn in hun buurt. •  Ruim 40% van de volwassenen en meer dan de helZ van de ouderen vindt de voorzieningen voor jongeren onvoldoende. •  Met name volwassenen uit Nuenen en Heeze-‐Leende zijn vaker ontevreden over de speelvoorzieningen (Geldrop-‐Mierlo: 18,5%, Heeze-‐Leende: 37,2%, Nuenen: 34,2%). Ook vindt deze groep dat er beperkt tot geen aanwezigheid is van voorzieningen voor jongeren (bv. buurthuis) (zie Grafiek 4). •  Volwassenen in Heeze-‐Leende zijn het minst tevreden over de bereikbaarheid met het openbaar vervoer (zie Grafiek 5). Dit geldt ook voor de ouderen: 44,1% van de ouderen uit Heeze-‐Leende vindt dat er geen tot beperkte bereikbaarheid is met het openbaar vervoer. Conclusies en aanbevelingen •  Voor de 3 gemeenten uit regio Dommelstreek geldt dat er ontevredenheid is over de speelvoorzieningen en voorzieningen voor jongeren (bv. een buurthuis). •  Met name inwoners van Nuenen ervaren een lange afstand tot bepaalde voorzieningen, zoals een supermarkt of kinderdagverblijf. 4 Rabobank inwonersonderzoek, 2015

©

80%

69,6%

70%

50%

56,1%

55,6%

60%

46,3%

44,0%

40,7%

40% 30% 20% 10% 0% Gemeente Geldrop Mierlo

Gemeente Heeze-‐Leende 0-‐65

Gemeente Nuenen

65+ Grafiek 4: Voorzieningen voor jongeren

Percentage inwoners dat bereikbaarheid met openbaar vervoer onvoldoende vindt 50%

44,1%

45%

38,4%

40% 35% 30% 25%

27,9% 22,6%

22,7% 18,4%

20% 15% 10% 5% 0% Gemeente Geldrop Mierlo


Gemeente Nuenen

65+ Grafiek 5: Bereikbaarheid met openbaar vervoer


April 2015

Pagina

27

Uitdaging 3: Aantrekkelijk voorzieningenniveau behouden

•  Voor Heeze-‐Leende geldt ook dat inwoners niet tevreden zijn over het voorzieningen aanbod, m.n. het sportaanbod, winkelaanbod en bereikbaarheid van de gemeente. Heeze-‐Leende verkeert in een kwetsbare situaBe qua voorzieningen. •  Het voorzieningenniveau in Geldrop-‐Mierlo is redelijk: ondanks dat een deel van de inwoners ontevreden is over de speelvoorzieningen en voorzieningen voor jongeren, is de bereikbaarheid met openbaar vervoer en de nabijheid van voorzieningen goed. •  Om in de toekomst de 3 gemeenten aantrekkelijk te houden voor jongeren en daarmee de kernen levendig te houden, is het essenBeel dat er meer voorzieningen voor jongeren (speel/ buurthuis) worden aangeboden. •  Inwoners moeten in een gemeente in staat gesteld worden om hun kwaliteit van leven te verhogen. •  Bovenregionaal kijken naar het voorzieningenniveau van de gemeenten is noodzakelijk. Welke focus kan aangebracht worden om onderscheidend te zijn van elkaar? •  Combineren van toerisme en recreaBe met innovaBe, zowel voor eigen inwoners als voor toeristen. •  CoöperaBe als middel om voorzieningenniveau op peil te houden, bijvoorbeeld door bepaalde voorzieningen te delen of gebruik te maken van flexibele voorzieningen

©


April 2015

Pagina

28

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 3: Aantrekkelijk voorzieningenniveau behouden

©

Dorpshuis ‘t Perron •  Omschrijving: het dorpshuis is een ontmoeBngsplek wat samenwerking, parBcipaBe en interacBe tussen burgers sBmuleert. Er is een bibliotheek, jongeren café en enkele ruimtes die gehuurd kunnen worden voor diverse acBviteiten •  Doelgroep: alle inwoners van Heeze (met name van verschillende leeZijden en groepen) •  Betrokken partners: het dorpshuis is opgezet voor en door de burgers van Heeze

Peelnetwerk •  Omschrijving: ontwikkeling van het plaWeland in de Peel zoals wandel-‐ en fietsroutes en projecten gericht op ontwikkeling van natuurlijk, landbouw en cultuurhistorie •  Doelgroep: iedereen •  Betrokken partners: het Peelnetwerk geeZ flexibele samenwerkingsverbanden vorm middels een kernteam en o.a. MKB, Rabobank, KVO, ZLTO, SAS, De Groene Campus, Waterschap De Dommel etc.

De Gulbergen •  Omschrijving: tussen Nuenen en Helmond ligt landgoed Gulbergen. Dit gebied zal nu en in de toekomst een bijzondere funcBe in de stadsregio Eindhoven-‐Helmond gaan vervullen als groene recreaBeve buffer. Verschillende toerisBsche-‐ recreaBeve voorzieningen voor dagrecreaBe krijgen een plek op het landgoed. •  Doelgroep: iedereen •  Betrokken partners: de gronden zijn in eigendom bij Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) en in erfpacht uitgegeven aan NV Razob om verdere plannen te ontwikkelen

Sportraad Heeze-‐Leende-‐Sterksel •  Omschrijving: de Sportraad vertegenwoordigt 17 sportverenigingen in de regio en geeZ tegenwicht wanneer poliBeke besluiten een bedreiging gaan vormen. Ze waken er bijvoorbeeld voor dat het beschikbare budget voor de sportcomplexen behouden blijZ. •  Doelgroep: alle inwoners met extra aandacht voor ouderen •  Betrokken partners: De Sportraad is opgezet door de sportaanbieders zelf en beharBgt de belangen tussen verschillende sport(aanbieders) en de lokale overheid


April 2015

Pagina

29

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 3: Aantrekkelijk voorzieningenniveau behouden

©

Slim Bos •  Omschrijving: Slim Bos verbindt stad en land door mensen op meerdere manieren te laten genieten van bos en heide. Het is een plek waar mensen en bedrijven nieuwe innovaBes kunnen uitproberen als experiment •  Doelgroep: regionale gebruikers, met name verschillende doelgroepen die worden aangetrokken door het diverse aanbod •  Betrokken partners: Brainport, Staatsbosbeheer, Gemeente Eindhoven en Neerpelt, Strijp S beheer, De Groene Campus en VrijeBjdshuis Brabant

Coöpera/e Streekontwikkeling Boven-‐Dommel •  Omschrijving: op basis van gelijkwaardigheid en samenwerking tussen allerlei verschillende parBjen in het gebied Boven-‐Dommel wordt een vitale en duurzame regio gerealiseerd, door economische, ruimtelijke en sociaal-‐ maatschappelijk projecten die leiden tot meer beleving en innovaBe zoals landbeheer door burgers en werkplekken in de natuur •  Betrokken partners: de coöperaBe brengt overheden, maatschappelijke organisaBes, kennisinstellingen, terreineigenaren, ondernemers en parBculieren samen

Coöpera/e Dorpswelzijn Sterksel •  Omschrijving: Het verdwijnen van een reeds lang bestaande supermarkt betekende in het jaar 2002 een aanslag op de leeeaarheid voor het dorp Sterksel. Daarom is men een winkel gestart die zorgt voor leeeaarheid in het dorp. De dorpswinkel wordt onder toezicht van het bestuur van de coöperaBe gerund door bedrijfsleider, zaterdaghulpen en een groot vrijwilligersteam. •  Doelgroep: alle inwoners

S/ch/ng Centrummanagement Geldrop •  Omschrijving: Het doel van centrum-‐ management is het realiseren van een krachBg en aantrekkelijk centrum van Geldrop. Om dit te bereiken zijn 5 werkgroepen acBef: acBviteiten & evenementen, quick wins, communicaBe, bereikbaarheid & parkeren, veiligheid •  Doelgroep: iedereen •  Betrokken partners: ondernemers, het sBchBngsbestuur en de gemeente


April 2015

Pagina

30

Uitdaging 4: Aanpakken van eenzaamheid en versterken sociale cohesie 46%% 40%%

De cijfers…. •  Bijna de helZ van de ouderen in regio Dommelstreek voelt zich weleens eenzaam. Het gaat hierbij om emoBonele (ervaren van leegte/missen van een goede vriend) en sociale eenzaamheid (bij niemand terecht kunnen/niet veel mensen volledig kunnen vertrouwen). Vooral in Geldrop-‐Mierlo wonen veel eenzame ouderen (50%) (zie Figuur 8)1. •  In Geldrop-‐Mierlo wonen bovengemiddeld veel kwetsbare ouderen (zie Figuur 9)1. Deze kwetsbaarheid is gemeten op basis van de Tilburg Frailty Index. •  Gepaard met de sterke vergrijzing in de 3 gemeenten, zal komende jaren ook het aantal mensen met Alzheimer aanzienlijk sBjgen (zie ook uitdaging 1). Alzheimer is een risicofactor voor eenzaamheid. •  Naast ouderen zijn er ook andere groepen die een verhoogd risico op eenzaamheid hebben: chronisch zieken, gehandicapten, allochtonen, mantelzorgers en alleenstaanden. •  In regio Dommelstreek is relaBef weinig ontevredenheid over de sociale cohesie in de buurt. Dit geldt vooral voor gemeente Heeze-‐ Leende en Nuenen (zie Figuur 10, volgende pagina). In Geldrop-‐ Mierlo is de ontevredenheid over sociale cohesie hoger (44%)1.

Zuidoost%% Brabant%

50%%


GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 8: Ouderen die zichzelf eenzaam voelen

28%% 21%%

Zuidoost%% Brabant%

31%%


GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 9: Kwetsbaarheid onder ouderen

1 GGD, 2012. Volwassenenmonitor en ouderenmonitor

©


April 2015

Pagina

31

Uitdaging 4: Aanpakken van eenzaamheid en versterken sociale cohesie 43%% 31%%

Zuidoost%% Brabant%

De experts….2 •  Een uitdaging voor de toekomst is om verbondenheid tussen inwoners te sBmuleren en ervoor te zorgen dat alle groepen kunnen parBciperen in de samenleving. Deze groepen zijn volgens de experts voornamelijk mensen met een lage sociaal economische status, in het bijzonder met een laag inkomen. •  Het is hierbij van belang dat ouderen voldoende ontwikkelen in technologie. hoe kunnen zij deelnemen aan de ICT-‐samenleving, zodat geen uitsluiBng plaatsvindt?


GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

De inwoners….3 •  Inwoners van Dommelstreek geven aan zich vitaal te voelen door contact te hebben en maken met anderen (ouderen: 38%, volwassenen: 27%). •  De betrokkenheid bij de buurt waarin men woont is groot in regio Dommelstreek. Vooral in Heeze-‐Leende is de betrokkenheid bij de buurt onder volwassenen hoog (Geldrop-‐Mierlo: 67,8%, Heeze-‐ Leende: 81%, Nuenen: 73,9%). Dit geldt ook voor de ouderen (Geldrop-‐Mierlo: 70,2%, Heeze-‐Leende: 78%, Nuenen: 77,1%). •  Deze betrokkenheid uit zich onder andere in het willen doen van boodschappen voor een zieke buurtgenoot. Volwassenen uit Heeze-‐ Leende zijn nog vaker bereid om boodschappen te doen voor een zieke buur dan in de andere twee gemeenten. In Nuenen zijn het de ouderen die vaker bereid zijn dat te doen (zie Grafiek 6). 2 Interviews stakeholders 3 Rabobank inwonersonderzoek, 2015

©

44%%

Figuur 10: Ontevredenheid over sociale cohesie

Percentage inwoners dat bereid is om boodschappen te doen voor een zieke buur 100% 95%

90,0%

90% 85%

95,9%

94,2% 88,4%

83,9% 80,6%

80% 75% 70% Gemeente Geldrop Mierlo


Gemeente Nuenen

65+

Grafiek 6: Bereidheid om boodschappen te doen voor een zieke buur Franz Lisztplantsoen 200, Utrecht

April 2015

Pagina

32

Uitdaging 4: Aanpakken van eenzaamheid en versterken sociale cohesie

•  Bijna de helZ van de inwoners van Dommelstreek is bereid om mantelzorg te verlenen aan een buurtgenoot (ouderen 51%, volwassenen: 47%)3. Conclusies en aanbevelingen •  Inwoners van Dommelstreek geven aan zich vitaal te voelen door contact te hebben en maken met anderen. Ondanks dat, voelt bijna de helZ van de ouderen zich eenzaam. •  Vooral in Geldrop-‐Mierlo is deze eenzaamheid en kwetsbaarheid onder ouderen groot. Daarnaast is men in Geldrop-‐Mierlo minder tevreden over de sociale cohesie en betrokkenheid bij de buurt. •  In Heeze-‐Leende en Nuenen is het beeld posiBever: er heerst een hogere sociale cohesie, betrokkenheid en er wonen minder eenzame en kwetsbare ouderen. Echter blijZ het feit dat ook hier eenzaamheid een probleem is. •  De groepen met een verhoogd risico op eenzaamheid gaan komende jaren groeien (ouderen, chronisch zieken, mantelzorgers). Met name in Nuenen zal komende jaren de eenzaamheid aanzienlijk toenemen (sterke sBjging aantal inwoners met Alzheimer, relaBef veel inwoners met chronische aandoening, veel mantelzorgers). Eenzaamheid kan ernsBge gevolgen hebben: het verhoogt de bloeddruk, het stressniveau en de kans op een depressie. De kans op vroegBjdig overlijden is groter4.

3 Rabobank inwonersonderzoek, 2015 4 Cacioppo, 2012

©


April 2015

Pagina

33

Uitdaging 4: Aanpakken van eenzaamheid en versterken sociale cohesie

•  Er dient meer aandacht te komen voor het signaleren van eenzaamheid, vooral in Geldrop-‐Mierlo en Nuenen (richBng toekomst). •  Regio Dommelstreek kent een bovengemiddeld aantal mantelzorgers. Om ervoor te zorgen dat zij (zo lang mogelijk) vitaal blijven, is het aanpakken van toenemende druk op mantelzorgers van belang. •  M-‐health en E-‐health toepassingen kunnen een oplossing bieden tegen eenzaamheid. Bijvoorbeeld een online tool voor ontmoeBng. Daarnaast organiseren van trainingen voor ouderen om bekend te raken met deze toepassingen. •  Om te voorkomen dat ouderen in een sociaal isolement komen, is het van belang de sociale cohesie in de buurt verder te versterken (met name in Geldrop-‐Mierlo). Het gaat hierbij om de mate waarin mensen elkaar helpen, zich verbonden voelen met elkaar, te vertrouwen zijn, en met elkaar op kunnen schieten. •  Ook andere woonvormen bieden mogelijk een uitkomst om eenzaamheid te beperken en sociale cohesie te versterken.

©


April 2015

Pagina

34

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 4: Aanpakken van eenzaamheid en versterken sociale cohesie

©

Samen Werkt •  Omschrijving: mensen worden meer betrokken bij de dingen die de gemeente doet in de directe woonomgeving, zoals het verbeteren van de contacten in de wijk, het tegengaan van eenzaamheid van ouderen, het opzeWen van een buurtprevenBeproject, het organiseren van schoonmaakacBes, buurtbarbecues of sportacBviteiten voor kinderen en/of ouderen etc. •  Doelgroep: inwoners gemeente •  Betrokken partners: gemeente Geldrop-‐ Mierlo

Zorgvoorelkaar.com •  Omschrijving: Zorgvoorelkaar.com is een online marktplaats voor vrijwillige en professionele hulp •  Doelgroep: iedereen •  Betrokken partners: iniBaBefnemers zijn Patrick Anthonissen en Mathijs Huis in ‘t Veld. Ze werken nu samen met o.a. Mantelzorg Plaza, Gemeente DelZ, Vught, WelzijnAalsmeer, Kwintes, VCRA, Samen Gouda, Rabobank

Wijkvereniging Den Akert •  Omschrijving: in de wijk worden verschillende acBviteiten georganiseerd, zoals gymnasBek, turnen, biljarten en rikken, om de gezondheid te verbeteren en sociale cohesie te vergroten •  Doelgroep: alle wijkbewoners

Beursvloer •  Omschrijving: de Maatschappelijke Beursvloer is een lokaal evenement waar maatschappelijke behoeZen worden verhandeld: vraag en aanbod van vrijwilligerswerk in de meest brede zin van het woord •  Doelgroep: vooral verenigingen •  Betrokken partners: MVO, NOV, VNG. Landelijke steun van ABN AMRO en Movisie


April 2015

Pagina

35

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 4: Aanpakken van eenzaamheid en versterken sociale cohesie

WeHelpen.nl •  Omschrijving: Wehelpen.nl is een plauorm waar mensen elkaar kunnen vinden en hulpvraag en hulp aanbod bij elkaar wordt gebracht •  Doelgroep: hulpbehoevenden en aanbieders in heel Nederland •  Betrokken partners: Achmea, BureauvijZig, CZ, Menzis, PGGM, Rabobank, The Caretakers en Vitavalley

Demen/evriendelijk Nuenen •  Omschrijving: door de aandacht voor het omgaan met demenBe te vergoten en de levenskwaliteit van mensen met demenBe en hun familie en mantelzorgers te bevorderen wordt Nuenen ‘demenBevriendelijk’ en daarmee een ‘mensvriendelijke’ gemeente •  Doelgroep: inwoners van Nuenen die te maken hebben met demenBe paBënten •  Betrokken partners: de iniBaBefgroep “Mensen met demenBe”, huisartsen Gieles en RuWen, seniorenraad Nuenen

Mannen van Metaal/ Granny’s Finest •  Omschrijving: om mensen elkaar te laten ontmoeten en eenzaamheid onder ouderen te bestrijden worden er op het Ontmoet & Groet plein in Eindhoven acBviteiten georganiseerd zoals Mannen van Metaal (demonteren van huishoudelijk en ijzeren materialen) en Granny’s finest (handwerkclubs voor senioren) waarvan de opbrengsten worden gebruikt voor materialen en uitstapjes •  Betrokken partners: Deze en andere acBviteiten worden aangeboden door Zuidzorg Extra, de ledenorganisaBe van Zuidzorg

©


April 2015

Pagina

36

Uitdaging 5: Gezonde leefsBjl sBmuleren

18.0%% 43,6%% 48,1%%

De cijfers…. •  In Dommelstreek wonen relaBef meer mensen met overgewicht dan in Nederland. Vooral in Heeze-‐Leende en in de gemeente Nuenen hebben bovengemiddeld veel mensen overgewicht (zie Figuur 11)1. •  Net als de landelijke trend, voldoet meer dan de helZ van de inwoners van regio Dommelstreek niet aan de beweegnorm (Nuenen: 54,8%, Heeze-‐Leende: 54,5%, Geldrop-‐Mierlo: 53,7%, Nederland: 53%)1. •  Inwoners van regio Dommelstreek hebben vaker een chronische aandoening. In Heeze-‐Leende heeZ 51,1% van de inwoners een chronische aandoening, in Geldrop-‐Mierlo 49,9%, in gemeente Nuenen 51,5%. Deze percentages liggen hoger dan gemiddeld (Nederland: 49,3%)1. •  Van deze chronische aandoeningen, is voornamelijk de groep mensen met hart-‐ en vaatziekten afwijkend groot (zie Figuur 12)1. De experts….2 •  Uitdaging voor de toekomst is om risicogroepen (chronisch zieken, gehandicapten, allochtonen, mantelzorgers en alleenstaanden) te sBmuleren om te parBciperen. Van burgers wordt verwacht dat zij steeds meer zelf investeren en meer vanuit eigen kracht handelen. Zelfredzaamheid kan een probleem worden in de toekomst.

1 Nivel, 2011 2 Interviews stakeholders

©

Nederland%

45,7%% 69,6%%

NUENEN,%GERWEN%EN% NEDERWETTEN% 48,7%%

GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 11: Inwoners met overgewicht

12,8%% 43,6%% 15%%

Nederland%

14%% 69,6%%


14,5%%

GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 12: Inwoners met hart-‐ en vaatziekten


April 2015

Pagina

37


Percentage inwoners dat zich vitaal voelt door te sporten

De inwoners….3 •  Inwoners uit Dommelstreek voelen zich vitaal, door overwegend gezond te eten, te bewegen of een sport te beoefenen. •  Volwassenen uit Geldrop-‐Mierlo geven het vaakst aan zich vitaal te voelen door te sporten, gevolgd door Heeze-‐Leende en Nuenen (zie Grafiek 7). •  Op het gebied van voeding geldt dat volwassenen in Geldrop-‐Mierlo het vaakst menen overwegend gezond te eten, volwassenen uit Nuenen het minst (Geldrop-‐Mierlo: 91,4%, Heeze-‐Leende: 88,4%, Nuenen: 85,5%). Conclusies en aanbevelingen •  Regio Dommelstreek wordt gekenmerkt door een grote hoeveelheid inwoners met overgewicht en daaraan gerelateerde hart-‐ en vaatziekten. •  Vooral in Nuenen hebben relaBef veel inwoners een of meerdere chronische aandoeningen (in het bijzonder hart-‐ en vaatziekten), sporten minder en eten minder vaak gezond. •  In Geldrop-‐Mierlo voelt men zich (relaBef) gezonder: inwoners hebben minder vaak overgewicht, hart-‐ en vaatziekten sporten vaker en eten vaker gezond. Echter, het feit blijZ dat regio Dommelstreek meer overgewicht, chronische aandoeningen en hart-‐ en vaatziekten kent.

80% 70% 60%

63,7%

62,8% 56,3%

58,3%

58,8%

58,3%

50% 40% 30% 20% 10% 0% Gemeente Geldrop Mierlo


Gemeente Nuenen

65+ Grafiek 7: Vitaliteit door te sporten


©


April 2015

Pagina

38


•  Het sBmuleren van een gezonde leefsBjl is essenBeel om te voorkomen dat deze trend doorzet. Inventariseren welke rol sportclubs mogelijk willen spelen in het sBmuleren van beweging en gezonde voeding. •  Er zijn al verschillende iniBaBeven in de regio die zich richten op bewustwording van gezond gedrag en het sBmuleren van beweging. Gezien de gezondheidssituaBe in de regio is het van belang deze iniBaBeven meer bekendheid te geven en waar mogelijk te verbinden. •  Beter in beeld krijgen welke vrijwilligerswebsites en -‐plauormen er reeds bestaan, hoe deze lopen en wat er mogelijk verbeterd kan worden (bijvoorbeeld WeHelpen.nl, ZorgVoorElkaar.com) •  Nadere verdieping is nodig hoe risicogroepen (chronisch zieken, gehandicapten, allochtonen, mantelzorgers en alleenstaanden) in beweging te krijgen om meer te parBciperen en op basis van eigen kracht bewust bezig te zijn met eigen leefsBjl en gezondheid.

©


April 2015

Pagina

39

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 5: Gezonde leefsBjl sBmuleren

©

Experimental Design Landscape (EDL) •  Omschrijving: een project om maatschappelijke organisaBes wijkbewoners te laten betrekken bij het vitaler maken van hun eigen wijk •  Doelgroep: organisaBes en inwoners van de wijk Coevering in Geldrop-‐Mierlo •  Betrokken partners: iniBaBef vanuit de denktank prevenBe en gezondheids-‐ bevordering van Slimmer Leven 2020, in samenwerking met social designers van VanBerlo en Industrial Design studenten van TU/e

Bewegen op afstand •  Omschrijving: Bewegen op afstand geeZ mensen de mogelijkheid om laagdrempelig en dichtbij huis te sporten onder begeleiding van een professionele sportcoach. Deze coach is niet fysiek aanwezig, maar staat via internet en een webcam in verbinding met de deelnemers •  Doelgroep: mensen die begeleiding nodig hebben bij het sporten maar niet makkelijk kunnen reizen, bijvoorbeeld COPD paBënten •  Betrokken partners: Onsplauorm.tv en TopSupport

Buurtsportcoaches (LEV-‐groep) •  Omschrijving: 4 buurtsportcoaches organiseren sport-‐ en beweegacBviteiten in de buurt en maken een verbinding tussen sport-‐ en beweegaanbieders en andere sectoren zoals zorg, welzijn, jeugdzorg, kinderopvang en onderwijs •  Doelgroep: alle inwoners van jong tot oud in de gemeente Geldrop-‐Mierlo •  Betrokken partners: de buurtsportcoaches werken samen met GEMs, Rabobank, Basisonderwijs en sportverenigingen

JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht) •  Omschrijving: Gemeente Geldrop-‐Mierlo is een officiële JOGG gemeente. De JOGG aanpak wordt al in meer dan 75 gemeenten gebruikt, met als doel een gezondere leefsBjl te creëren voor jongeren door hen meer te laten bewegen en gezonder te laten eten •  Doelgroep: jongeren en ouders in de de gemeente Geldrop-‐Mierlo •  Betrokken partners: diverse landelijke private en publieke partners o.a. NVD, HartsBchBng, Zorgverzekeraars Nederland, NOC*NSF, Albert Heijn, Voedingscentrum en RIVM


April 2015

Pagina

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 5: Gezonde leefsBjl sBmuleren

Onwijs Fit! •  Omschrijving: combinaBefuncBonarissen (professionals in meerdere sectoren) worden ingezet om de gezonde leefsBjl de sBmuleren bij kinderen op de basisschool. Door middel van een motoriek-‐ en fiWest en gesprekken met de jeugdarts krijgen de leerlingen (en ouders) advies op maat •  Doelgroep: kinderen uit groep 2 en 7 •  Betrokken partners: Vereniging voor Sportgeneeskunde (VSG), Sporuormule Eindhoven, SportMax en de GGD Brabant-‐ Zuidoost

©


April 2015

Pagina

41

Uitdaging 6: Duurzaamheid sBmuleren

De stand van zaken… •  In de Brainport regio worden verschillende iniBaBeven genomen op het terrein van duurzaamheid. Aandachtsgebieden voor de gemeenten zijn: beperken van energielasten en verduurzamen van bestaande woningen, verduurzamen van gemeentelijke gebouwen, faciliteren van lokale duurzame energie projecten – vanuit de energie transiBe – en ondersteunen van verschillende losse acBviteiten die aandacht vesBgen op duurzaamheid •  De aandacht voor duurzaamheid wordt steeds meer een integraal onderdeel van ondernemen, wonen, zorg, mobiliteit en het leven binnen de kernen. Vanuit de Brainport regio wordt veel aandacht gegeven aan duurzaamheid in combinaBe met innovaBeve technologische ontwikkelingen •  In het programma ‘EnergietransiBe in de Brainport-‐regio’ van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) zijn diverse ontwikkelingen in gang gezet. ParBjen zijn bij elkaar gebracht, er is kennis gebundeld en projecten en ambiBes zijn gekoppeld. Er zijn meerdere clusters ontstaan, bijvoorbeeld rond solar en bio-‐energie, elektrisch rijden, slimme netwerken en innovaBes in de bebouwde omgeving. Een intensieve samenwerking tussen bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen is bepalend geweest voor het succes tot dusver. Het is nu zaak om bestaande projecten te blijven ondersteunen en daarnaast ook ruimte vrij te maken voor nieuwe, duurzame iniBaBeven

Morgen groene Energie & Carbiogas Gulbergen

18.0%&

Energie-‐ coöperaBe Geldrop-‐Mierlo

18.0%&

VIC Sterksel & HOTT Sterksel

18.0%&

Figuur 13: Duurzame projecten in regio Dommelstreek

1 Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE), 2015

©


April 2015

Pagina

42

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 6: Duurzaamheid sBmuleren

©

Oplaadpunten elektrische fietsen/auto’s •  Omschrijving: op diverse locaBes in Geldrop, Nuenen en Heeze-‐Leende zijn oplaadpunten te vinden voor elektrische fietsen en auto’s. •  Betrokken partners: SRE (Samenwerkingsverband Regio Eindhoven) waarin 21 gemeenten deelnemen.

House of Tomorrow Today (HoTT) Sterksel •  Omschrijving: HoTT laat de stand der techniek zien voor een woning op het gebied van gezond binnenklimaat, decentrale energieopwekking en bouwprocesinnovaBe volgens de principes van AcBve House en Slimbouwen. HoTT is de toekomsBge woning van Jos en Karin Lichtenberg maar ook bezoekers van hun B&B kunnen de woning komen ervaren. De woning is het eerste AcBve House nieuwbouwproject in Nederland. •  Doelgroep: iedereen

Morgen Groene Energie •  Omschrijving: een lokale energie coöperaBe die bijdraagt aan de realisaBe van lokale projecten voor duurzame energie. Bij Morgen Groene Energie zijn leden lid van een collecBef. Samen wordt bepaald waar men energie vandaan haalt, of hoe die zelf lokaal op te wekken. De ambiBe is om in 2020 tenminste 20.000 leden te hebben. •  Doelgroep: Alle inwoners die op willen komen voor belangen en die van de omgeving.

Energie coöpera/e Geldrop-‐Mierlo i.o. •  Omschrijving: lokale energiecoöperaBe in oprichBng Geldrop-‐Mierlo


April 2015

Pagina

43

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 6: Duurzaamheid sBmuleren

Carbiogas Gulbergen Nuenen Op de locaBe in Nuenen wordt uit de nabij gelegen stortlocaBe van (huis)vuil, stortgas afgezogen en afgevoerd naar de opwerkingsfabriek van Carbiogas. Hier wordt het naWe stortgas na ontwatering opgewerkt naar groen gas. Het opgewerkte gas wordt voor een deel zelf gebruikt in een biogas motor. Het merendeel wordt verkocht aan een aantal klanten in de omgeving van Eindhoven. Streven is vanuit de stortplaats/stortgaswinning Gulbergen een nieuw iniBaBef te ontwikkelen ‘’biogas HUB Zuidoost Brabant’’.

©

Varkensinnova/ecentrum (VIC) Sterksel In Sterksel is het naBonale innovaBecentrum van de varkenshouderij gevesBgd. Op deze locaBe vindt onderzoek en innovaBe plaats, is accommodaBe beschikbaar en wordt kennis overgedragen. Het zwaartepunt ligt op het (her)winnen van energie, mineralen en materialen uit varkensmest. Naast de bestaande (co-‐) vergisBnginstallaBe met mest wordt op dit moment gewerkt aan een tweede (mono-‐)vergisBnginstallaBe.


April 2015

Pagina

44

Uitdaging 7: Werkgelegenheid garanderen

De cijfers…. •  Bijna een kwart van de banen in regio Dommelstreek bevindt zich in de zakelijke dienstverlening (zie Figuur 13). In Heeze-‐Leende is met name het aantal banen in de landbouw, bosbouw en visserij bovengemiddeld (10,7%), waar Geldrop-‐Mierlo en Nuenen onder gemiddeld scoren. Het aantal banen in de sector cultuur, recreaBe en overige diensten is vooral in Geldrop-‐Mierlo wat hoger; in Nuenen en Heeze-‐Leende onder gemiddeld1. •  Kijkend naar de starters op de arbeidsmarkt in 2014, hebben vooral jonge werkzoekenden uit Heeze-‐Leende een bovengemiddeld hoog opleidingsniveau (HBO/WO), gevolgd door Nuenen en Geldrop-‐ Mierlo (Heeze-‐Leende: 26,7%, Nuenen: 17,4%, Geldrop-‐Mierlo 11,6%, Nederland: 11%)2. De experts….3 •  Om in de toekomst voor zoveel mogelijk mensen werkgelegenheid te kunnen garanderen, is het belangrijk dat er een juiste aansluiBng is van onderwijs op de arbeidsmarkt. •  Ook innovaBe in het onderwijs is essenBeel, onder andere door gebruik te maken van technologieën. De focus in het huidige onderwijs ligt vaak op het aanleren van vaardigheden en niet op het bevorderen van creaBviteit en innovaBe.

1 2 CBS, 2013 UWV, 2014 3 Interviews stakeholders ©

Nuenen

Heeze-‐ Leende

Geldrop-‐ Mierlo

Nederland

2,6%

10,7%

2,3%

5,3%

Nijverheid en energie

14,2%

16,2%

19,3%

15,2%

Handel en horeca

21,2%

23,4%

21,9%

22,8%

6,1%

6,8%

6,9%

8,1%

Financiële diensten, onroerend goed

16,0%

13,0%

12,4%

10,8%

Zakelijke dienstverlening

29,5%

20,1%

24,2%

25,2%

Cultuur, recrea/e, overig

10,4%

9,7%

13,1%

12,6%

Landbouw, bosbouw, visserij

Vervoer, informa/e, communica/e

Figuur 13: Banen naar sector


April 2015

Pagina

45


De inwoners….4 •  Het merendeel van de volwassenen vindt dat er onvoldoende werkgelegenheid in de regio is. Slechts een derde vindt dat het aanbod aan werk voldoende is (zie Grafiek 8). •  In Heeze-‐Leende geeZ slechts 29,1% aan een passende baan te hebben in de regio (Nuenen: 39,1%, Geldrop-‐Mierlo: 35,5%). •  Naast de werkgelegenheid, is aan volwassenen gevraagd hoe zij hun werkzekerheid beoordelen. Resultaten wijzen uit dat inwoners uit Heeze-‐Leende het posiBefst zijn over hun werkzekerheid, inwoners uit Nuenen het negaBefst (zie Grafiek 9). •  Volwassenen uit de regio zijn niet posiBef over de verwachBngen voor de komende jaren als het gaat over de economische groei en werkgelegenheid in de regio. Inwoners van Geldrop-‐Mierlo zijn het meest posiBef over deze verwachBngen (22,6%), gevolgd door inwoners van Heeze-‐Leende (16,3%) en Nuenen (10,1%).

Percentage 0-‐65 jarigen dat vindt dat er voldoende werkgelegenheid is in de regio 35%

33,3%

31,5%


Gemeente Heeze-‐leende

Grafiek 8: Werkgelegenheid in de regio

Percentage 0-‐65 jarigen dat de werkzekerheid als goed beoordeelt 40%

39,5%

36,6%

34,8%

35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Gemeente Geldrop Mierlo

Gemeente Heeze-‐leende

Gemeente Nuenen

0-‐65


©

Gemeente Nuenen

0-‐65

Conclusies en aanbevelingen •  Het merendeel van de volwassenen uit regio Dommelstreek vindt dat er onvoldoende werkgelegenheid in de regio is. Ook de werkzekerheid wordt niet al te posiBef beoordeeld. De verwachBngen van inwoners over de economische groei en werkgelegenheid in de toekomst zijn niet posiBef. •  Met name volwassenen uit Nuenen zijn scepBsch: zij zijn niet posiBef over de economische groei en werkgelegenheid in de toekomst, beoordelen de werkzekerheid als niet goed en het merendeel vindt de werkgelegenheid onvoldoende.

37,7%

40%

Grafiek 9: Werkzekerheid Franz Lisztplantsoen 200, Utrecht

April 2015

Pagina

46


•  Het is essenBeel dat het onderwijs op de lokale werkgelegenheid wordt afgestemd, zodat de potenBele beroepsbevolking al in een vroegBjdig stadium wordt verbonden aan de arbeidsmarkt. In regio Dommelstreek zijn reeds een aantal scholen ‘Brainport school’ (zie ook inventarisaBe iniBaBeven). •  Bovenregionaal aanbrengen van focus op gebied van werkgelegenheid in de verschillende gemeenten •  Om de werkgelegenheid in de toekomst te sBmuleren, is het van belang dat het ondernemersklimaat versterkt wordt. -  Aantrekkelijk maken van de regio als vesBgingsplaats (kiezen voor een focus in de regio) -  Professionaliseren van ondernemersverenigingen -  Faciliteren van HighTech start-‐ups -  Vereenvoudigen financierbaarheid -  Bevorderen samenwerking ondernemers in de regio. Ook meer samenwerking tussen bedrijven, maatschappelijke organisaBes en gemeenten

©


April 2015

Pagina

47

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 7: Werkgelegenheid garanderen

©

Brainport School •  Omschrijving: Brainportscholen bieden speciale lesprogramma’s op het gebied van de 21st century skills zoals samenwerken, presenteren, creaBviteit, communicaBe, probleemoplossend vermogen en kriBsch denken, om leren aantrekkelijk te maken en een ondernemende houding te sBmuleren •  Doelgroep: leerlingen in het voortgezet onderwijs •  Betrokken partners: De 3 Brainportscholen zijn het Jan van Brabant College (Helmond), het Strabrecht College (Geldrop) en het Heerbeeck College (Best). Ze werken intensief samen met elkaar en met bedrijven in de regio

Strabrecht Science Center •  Omschrijving: om leerlingen meer in contact te brengen met onderzoek en ontwikkelingen in de buitenwereld, krijgen ze na een bezoek aan Nemo de opdracht om een concept te ontwikkelen en te demonstreren in een exhibit •  Doelgroep: leerlingen van het Strabrecht College •  Betrokken partners: Happy cactus, kennisnetwerk ORION, VO-‐VSP Peelland en sBchBng Socrates InternaBonal Honour Society

Mee/ngpoint Geldrop-‐Mierlo •  Omschrijving: MeeBngpoint biedt de 3 O's van Onderwijs, Ondernemers en Overheid de mogelijkheid elkaar snel te vinden en gebruik te maken van elkaars sterke punten. Ondernemers kunnen hier met de meest uitlopende vragen terecht waarmee studenten daarna mee aan de slag gaan. Naast stages, afstudeer-‐ en prakBjkopdrachten kunnen er ook bedrijfsopdrachten, excursies en workshops worden aangeboden. •  Doelgroep: ondernemers en HBO-‐ of MBO-‐ studenten in de regio Geldrop-‐Mierlo

Matchmentor •  Omschrijving: jongeren krijgen een extra steuntje in de rug van een vrijwilliger bij het succesvol inrichten van hun leven. Dit is op het gebied van de onderwijs, invulling van vrije Bjd, arbeid of situaBe in hun woonomgeving. Ze vergroten hiermee hun talenten en kansen voor de toekomst •  Doelgroep: jongeren tussen de 10 en 23 jaar •  Betrokken partners: Matchmentor valt onder het programma Samen Sterker van sportschool Maach, ROC ter AA en de LEV groep


April 2015

Pagina

48

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 7: Werkgelegenheid garanderen

Coöpera/e Streekontwikkeling Boven-‐Dommel •  Omschrijving: op basis van gelijkwaardigheid en samenwerking tussen allerlei verschillende parBjen in het gebied Boven-‐Dommel wordt een vitale en duurzame regio gerealiseerd, door economische, ruimtelijke en sociaal-‐ maatschappelijk projecten die leiden tot meer beleving en innovaBe zoals landbeheer door burgers en werkplekken in de natuur •  Betrokken partners: de coöperaBe brengt overheden, maatschappelijke organisaBes, kennisinstellingen, terreineigenaren, ondernemers en parBculieren samen

©


April 2015

Pagina

49

Uitdaging 8: Financiële zelfredzaamheid versterken 2,4%%

De cijfers…. •  Inwoners van regio Dommelstreek hebben minder vaak een bijstandsuitkering dan gemiddeld. Vooral inwoners uit Heeze-‐ Leende zijn niet vaak aoankelijk van de bijstand (zie Figuur 14)1. •  Inwoners van regio Dommelstreek hebben minder vaak moeite om rond te komen dan gemiddeld. Uitzondering daarop vormen de volwassenen in Geldrop-‐Mierlo: bijna een kwart van hen geeZ aan afgelopen 12 maanden enige tot veel moeite te hebben gehad met rondkomen (zie Figuur 15)2. De experts….3 •  Een uitdaging voor de toekomst is om mensen die het financieel zwaar hebben aangehaakt te houden en ervoor zorgen dat zij kunnen parBciperen in de maatschappij. Armoede kan resulteren in uitsluiBng.

1,6%%

1,8%%


GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 14: Bijstandsuitkeringen

12%%%%%%

9%%

22%% 17%%

De inwoners….4

•  Het merendeel van de volwassenen in Dommelstreek is in staat om een onverwachte uitgave van 1000 euro te betalen. Met name volwassenen uit Heeze-‐Leende geven vaker aan in staat te zijn om dit te betalen (Heeze-‐Leende: 94,2%, Nuenen: 84,1%, Geldrop-‐ Mierlo: 85,9%). •  De ouderen zijn nóg vaker in staat om een onverwachte uitgave van 1000 euro te betalen (Heeze-‐Leende: 93,3%, Geldrop-‐Mierlo: 92,5%, Nuenen: 98%).

1 CBS, 2013 2012. Volwassenenmonitor en ouderenmonitor 2 3 GGD, Interviews stakeholders 4 Rabobank inwonersonderzoek, 2015 ©

7%% %

Zuidoost%% Brabant%

24%%


10%% 14%%

GELDROP%MIERLO%

HEEZE%LEENDE%

Figuur 15: Moeite met rondkomen

Volwassenen' Franz Lisztplantsoen 200, Utrecht

April 2015

Ouderen' Pagina

50

Uitdaging 8: Financiële zelfredzaamheid versterken

•  Aan zowel volwassenen als ouderen in regio Dommelstreek is gevraagd wat hun verwachBngen zijn ten aanzien van hun besteedbaar inkomen komende 5 jaar. Met name de ouderen verwachten dat hun inkomen gaat dalen in de toekomst (zie Grafiek 10). •  Kijkend naar de verschillende gemeenten, is het opvallend dat vooral inwoners van Geldrop-‐Mierlo vaker verwachten dat hun besteedbaar inkomen gaat dalen. Inwoners van Heeze-‐Leende hebben hebben deze verwachBng het minst, al blijZ het feit dat ook hier een aanzienlijk deel verwacht er financieel op achteruit te gaan (zie Grafiek 10). •  Het merendeel van de inwoners van regio Dommelstreek geeZ aan geen hulp nodig te hebben bij het in kaart brengen van hun financiële situaBe. Echter er is ook een deel dat deze hulp wél zou willen. Opvallend is dat met name ouderen uit Geldrop-‐Mierlo aangeven hulp te zouden willen bij het in kaart brengen van hun financiële situaBe (zie Grafiek 11). Conclusies en aanbevelingen •  Over het algemeen hebben inwoners van Dommelstreek het financieel niet slecht: minder mensen zijn aoankelijk van een bijstandsuitkering of werkeloosheidsuitkering, het aantal mensen dat moeite heeZ met rondkomen ligt beneden gemiddeld en het merendeel is in staat een onverwachte uitgave van 1000 euro te betalen.

Rabobank inwonersonderzoek, 2015 Bron: ©

Percentage inwoners dat verwacht dat besteedbaar inkomen komende 5 jaar zal dalen 70%

62,7%

59,2%

60% 50% 40%

41,7% 31,2%

29,0%

30%

19,8%

20% 10% 0% Gemeente Geldrop Mierlo


Gemeente Nuenen

65+ Grafiek 10: VerwachVngen besteedbaar inkomen

Percentage inwoners dat aangeeo hulp te zouden willen bij het in kaart brengen van hun financiële situa/e 15% 10,6% 9,3%

10% 7,5%

8,7% 6,7% 4,2%

5%

0% Gemeente Geldrop Mierlo


Gemeente Nuenen

65+

Grafiek 11: HulpbehoeWe bij in kaart brengen financiële situaVe Franz Lisztplantsoen 200, Utrecht

April 2015

Pagina

51

Uitdaging 8: Financiële zelfredzaamheid versterken

•  Het beeld van Geldrop-‐Mierlo wijkt hier iets van af: met name volwassenen geven vaker aan moeite te hebben met rondkomen en 65-‐plussers geven aan behoeZe hebben aan hulp bij het in kaart brengen van hun financiële situaBe. Ook verwachten inwoners van deze gemeente het vaakst dat hun inkomen komende jaren gaat afnemen. Het is daarom van belang om te inventariseren hoe groot deze afname is en wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. •  Nadere verdieping is nodig om uit te zoeken hoe de bank mensen (m.n. in Geldrop-‐Mierlo) kan ondersteunen bij het in kaart brengen van hun financiële situaBe en waar deze groep behoeZe aan heeZ. Tevens als bank financiële coaching voor ouderen bieden.

©


April 2015

Pagina

52

InventarisaBe van bestaande iniBaBeven Uitdaging 8: Financiële zelfredzaamheid versterken

SchuldHulpMaatje •  Omschrijving: professioneel opgeleide maatjes schieten mensen te hulp die vastlopen met hun schulden. Zij geven geen geld maar persoonlijke begeleiding en leren iemand om ook in de toekomst zijn financiële huishouding gezond te houden •  Doelgroep: iedereen met schulden, ongeacht ras, geloof of levensovertuiging •  Betrokken partners: het iniBaBef komt van de landelijke kerken in Nederland en de uitvoerende organisaBes zijn SBchBng de BudgeWeer, SBchBng Encour en Parmenas

©

S/ch/ng Zelpulp Netwerk Zuidoost-‐Brabant •  Omschrijving: wekelijks komt de ‘Beter leven met weinig geld’ groep bij elkaar om ervaringen te delen rondom het thema schuldhulp. Lotgenoten helpen elkaar bij het omgaan met schuldeisers, formulieren invullen, budgeten beheren en omgaan met emoBes en de sociale omgeving •  Doelgroep: inwoners met schulden •  Betrokken partners: de groep wordt gefaciliteerd door de SBchBng Zeloulp Netwerk die ook samenwerkt met andere hulpverleningsinstanBes in de zorg

S/ch/ng leergeld Geldrop-‐Mierlo/Heeze-‐Leende •  Omschrijving: kinderen die geen acBviteiten kunnen betalen worden ondersteund zodat ze toch mee kunnen doen aan binnen-‐ en buitenschoolse acBviteiten. Hiermee wordt sociale uitsluiBng van kinderen voorkomen •  Doelgroep: kinderen tussen de 4 en 18 jaar uit gezinnen met minimale financiële middelen •  Betrokken partners: Gemeente, NaBonaal Fonds Kinderhulp en het Jeugdcultuurfonds


April 2015

Pagina

53

Philip Idenburg [email protected] +31(0)6 53 44 21 94

Ellis Boerkamp [email protected] +31(0)6 53 59 35 39

Daniël Mogendorff daniel.mogendorff@bebright.eu +31(0)6 46060030

Viola van der Donk [email protected] +31 (0)6 20 39 67 41

©

Bijlage I: Geraadpleegde bronnen

Aimtrack (2014) Alzheimer Nederland (2013). Prognose demenBe Cacioppo (2012). Journal of Pyschology Centraal Bureau voor de StaBsBek (2013) GGD Brabant Zuid-‐Oost (2012). Volwassenmonitor GGD Brabant Zuid-‐Oost (2012). Ouderenmonitor Nivel (2011). Vraag Aanbod Analyse Monitor Eerst Lijn UWV (2014). Basiscijfers Jeugd

©


April 2015

Pagina

55

Bijlage II: DetailinformaBe onderzoek onder inwoners van Dommelstreek

KERN

Aantal inwoners

Aantal verzonden vragenlijsten

Aantal ingevulde vragenlijsten

Respons

Totaal

76.800

10.459

439

4,2%

Leeoijdsopbouw: 65+

Gezinssitua/e: alleenstaand

Gezinssitua/e: met kinderen

GEMEENTE Respons inwonersonderzoek

Popula/e Dommelstreek1

Respons inwonersonderzoek

Popula/e Dommelstreek 1

Respons inwonersonderzoek

Popula/e Dommelstreek1

Nuenen

41,5%

20,4%

22,0%

26,8%

27,1%

36,3%

Heeze-‐Leende

41,1%

20,0%

17,8%

27,1%

34,3%

37,7%

Geldrop-‐Mierlo

41,9%

18,1%

28,8%

31,4%

26,9%

35,5%

1CBS, 2013

Ouderen (65+) zijn in alle de drie gemeenten oververtegenwoordigd in het inwonersonderzoek; de alleenstaanden en gezinnen met kinderen zijn ondervertegenwoordigd ©


April 2015

Pagina

56

Bijlage III: Overzicht van geïnterviewde stakeholders

•  Ingrid Wolf – Lid Raad van Bestuur St. Anna Zorggroep •  Marlène Chatrou -‐ Bestuurder Kempenhaeghe •  Ike Bomer – Voormalig bestuurder Kempenhaeghe •  Jasper Ragetlie – Bestuurder LEV groep •  Ellen van Beijsterveldt-‐Niels – Directeur Helpt Elkander •  Jos van Bree – Wethouder Gemeente Heeze-‐Leende •  Pieter van Santvoort – Makelaar van Santvoort Makelaars •  Charles Laurey – Lid Raad van Bestuur Zuidzorg •  Leenderd van der Deijl – Directeur Strabrecht college •  Andries Mulder – VoorziWer Raad van Commissarissen/ Founder EyeOn

©


April 2015

Pagina

57

Bijlage IV: Overzicht van betrokkenen bij de dialoogsessies (1)

©

Voornaam

Achternaam

Func/e

Organisa/e

Frans Jacqueline Mario Marjo R Ephrem Tom Tim E Angelina Petra Frank Sjang Renske Annemarie Leonard Renee

Bakermans Bonenkamp Bunthof Compen Daemen -‐ Van Oosterum Davids de Rooij de Rouw den Boer den OWer Dielemans Dieters Drabbels Fiddelaers Gietmann Harthoorn Hoekman

Oud voorziWer Apotheker

Brabantsedag

Mireille Ellen Bas Pauline CharloWe

Houben Huijbers Huysmans Jansen Kooijmans

Henk

Koot

Ed Judith Piet Lucien Jaap Monique Mathijs Evelien Hans Erik Jasper Ben Annemarie Peter

Kruijswijk Kuijpers Kuppens Leerssen Lombaers Mentjens Metselaars Mulder Niedek Noll Pollmann Pors Portheine

Medewerker VoorziWer Manager woon en leefomgeving Huisarts Woningbouwvereniging Beleidsmedewerker Economie en Arbeidsmarkt Eigenaar Afdelingshoofd maatschappelijke ondersteuning Afdelingshoofd ruimte Adviseur lokaal gezondheidsbeleid Regio-‐directeur Zuid Gemeente

Heblo BV Gemeente Heeze-‐Leende KBO Heeze-‐Leende Wooninc. Woonbedrijf Gemeente Tilburg OWer Filias BV Budget op orde Gemeente Geldrop Gemeente Geldrop Fiddelaers & Dochters VOF GGD Interpolis Geldrop Mirage Projecten BV

Huisarts VoorziWer Beleidsmedewerker ontwikkeling Gemeente Leende-‐Heeze Orthopeet MMC / Catharina -‐ woonachBg in Nuenen Directeur Regiomanager Geldrop-‐Mierlo ZorgcooperaBe Graag Gedaan Leende Teamleider Leeeaarheid InnovaBe directeur TNO HTC -‐ woont in Nuenen Adviseur lokaal gezondheidsbeleid Fysiotherapeut Medewerker Ledenraadlid Architecte Programmamanager

Dorpsraad Sterksel Gemeente Nuenen Gemeente Leende-‐Heeze MMC / Catharina -‐ woonachBg in Nuenen Mextal LEV-‐groep Zorg coöperaBe Graag Gedaan Leende Woningbouwvereniging WoCom GGD Metselaars Makelaardij Zesgehuchten Zorgelooshuis Wesselman

Brainport Development Franz Lisztplantsoen 200, Utrecht

April 2015

Pagina

58

Bijlage IV: Overzicht van betrokkenen bij de dialoogsessies (2)

©

Voornaam

Achternaam

Func/e

Organisa/e

Adri Chris Kees Bas Maarten Ton Angelique Ans Linda Eveline Erik Marieke Timon

Raaijmakers Reef Rovers Sanders Segers Steenbakkers Sterken Stoffelen te Raa ten Burg van Aerle van Beurden van de Horst

Osteopaat CEO

Programmamanager BPD ontwikkelingsmanager SRE gebied

Gemeente Geldrop Burg Makelaar Olav Makelaardij Vastgoed CoöperaBe Slimmer Leven 2020 ontwikkelingsmanager

Ramon

van de Ven

Cardioloog

St. Anna Zorggroep

Patrice

van den Buijs

Makelaar

Lommers Makelaars

Nannie

van den Eijnden

Ineke Ernst Nico Carlo Dirk Ton Max Wendy Mark Olav Ceciel Jan Ad Stefan Claudia

van den Oetelaar van der Leij van Dijck van Dommelen van Gestel van Happen van Hofweegen van Kersbergen van Keulen Veldhuizen Veltmans Verasdonck Vermeer Vonk WiWens

REEF BV Glasvezel Nuenen Machinebouw & innovaBe en biomemicry Notariskantoor Schäfer Geldrop Mierlo www.plauormanderezorg.nl

Wethouder Ledenraadlid Medewerker

La Prospegva CommunicaBe Adviseur VoorziWer Hoofd verkoop en markeBng Specialist Zorg Gemeenteraadslid Ledenraadlid Stagiair Makelaar/Directeur

Woningbouwvereniging Wooninc. Morgen Groene Energie Nuenen LOGO Bouwonderneming BPD Interpolis Geldrop-‐Mierlo (voormalig wethouder Heeze-‐Leende) Gemeente Nuenen/Fontys Hogescholen Lydios Accountants en BelasBngadviseurs OLAV Makelaardij Ici Grafisch Ontwerpbureau Inknowhow Holding

Ledenraadlid Alforte De Kinderkamer Geldrop BV


April 2015

Pagina

59

Samen Vitaal. Rapportage vitaliteitsscan Dommelstreek. April 2015

Recommend Documents