samen thuis het ILIV Thuis-Trendrapport 2013 ILIV, opgericht met de steun van IKEA De ILIV thuistrends Het ILIV onderzoek tweede editie

ILIV is een kenniscentrum dat het belang van een thuis op de kaart zet aan de hand van onderzoek, analyses, duiding en trends. Gedetailleerde cijfers, informatie en artikels over thuis en thuisgevoel vindt u op www.iliv.be

ILIV, opgericht met de steun van IKEA Het onderzoek gebeurt in alle transparantie en objectiviteit. ILIV zal IKEA op geen enkele manier promoten en de werking van ILIV verloopt volledig onafhankelijk van IKEA.

samen thuis het ILIV Thuis-Trendrapport 2013 tweede editie

Kenniscentrum over het belang van thuis

© Evy Raes. Beeld uit de ILIV-’Thuis in beeld’-fotoreportage 2013

Het ILIV onderzoek Alle cijfers en quotes van het ILIV ThuisTrendrapport zijn gebaseerd op het ILIV ‘Onderzoek naar thuis en thuisgevoel in België, 2013’, tenzij anders vermeld. Het ILIV-onderzoek is een kwantitatief onderzoek, een online bevraging bij een steekproef van 2.000 mensen, representatief voor de Belgische populatie, 18+. De vragenlijst bestaat uit een combinatie van open en gesloten vragen, die alle aspecten van het leven thuis en in de buurt omvatten. Deze tweede bevraging is daarenboven gebaseerd op de nulmeting in 2011 en stelt ons dus in staat om vergelijkingen te maken.

De ILIV thuistrends Op het einde van elk hoofdstuk geven we de trends aan die wij aanvoelen en zien in relatie tot het thuisleven, het thuisgevoel en het samenleven. Deze trends zijn het resultaat van twee jaar trendwatching, de analyse van de resultaten en gesprekken met verschillende experts en journalisten de afgelopen twee jaar. We zien in dit trendrapport enkele trends uit het vorige rapport terugkomen. Zo is ‘sharing’ nog steeds in opmars. En we zien ook nieuwe trends, zoals kantoorwonen en de populariteit van een kachel.


“Samen thuis is voor mij het moment net voor het slapengaan” Logan uit Court-Saint-Etienne

Intro De afgelopen vier jaren waren woelig: de doorbraak van de financiële kredietcrisis in België in 2008, de Europese staatsschuldencrisis twee jaar later, elk jaar weer meer faillissementen. De crisis heeft er stevig ingehakt. Mensen zijn onzeker geworden. Over hun werk en financiën. Over hun toekomst en die van hun (klein)kinderen. Toch beweegt er veel vandaag. Want wie het met minder moet doen, wordt creatiever. En het ik-verhaal dat lang de boventoon speelde in onze geïndividualiseerde maatschappij, wordt weer een wij-verhaal. Mensen gaan de krachten bundelen. Sharing is groot. Niet alleen op vlak van tuin-, auto-, of woning-delen. Het gaat ook om ervaringen delen, samen werken en samen leven. Een thuis is samen leven. Meer nog dan twee jaar geleden draait een thuis om de mensen die er wonen, om authentieke relaties. In onzekere tijden zoeken we meer dan ooit de zekerheid en geborgenheid op van een thuis, van dat nest waar we ons kunnen terugtrekken met de mensen die het dichtst bij ons staan. Thuiskomen doen we bij mensen. In onze woning, maar ook daarbuiten. Buurten bruisen van het leven en spelen terug een zeer belangrijke rol in ons thuisgevoel. Ook de buurt is een stukje thuis geworden en een deel van ons geluk. Deze tweede editie van het ILIV Thuis-Trendrapport gaat over thuis en thuiskomen in een wereld van onzekerheid en crisis. Over een terugkeer naar authentieke waarden: gezin, geluk, vriendschap, buurtgevoel. Over samen en sharing. Maar ook over méér doen met minder en realistisch dromen. Het ILIV-team

Gedetailleerde cijfers, informatie en trends over thuis en thuisgevoel vindt u op www.iliv.be.

5

inhoud 1. Wonen in België: de cijfers De thuistrends Kale reis voor goudzoekers Kantoorwonen

2. Huis wordt thuis De thuistrends Warme thuis als tegenwicht voor crisis Micro gardening Kachelkoorts

3. Samen uit samen thuis De thuistrends Kangoeroewonen op gezinsmaat Organische interieurs Solo-ouders, samen huren

4. Bezoek welkom, reservatie verplicht De thuistrends Duurzaam dekken Gepland binnenspringen

5. Over buurtleven en leven in de buurt De thuistrends Te koop: charmante buurt Staycation

6. Mijn huis, mijn alles en alles voor mijn huis De thuistrends Serieel kopen Hotel mama

08 19 20 22 39 40 40

Ook voor deze editie trok ILIV van deur tot deur om mensen te fotograferen in en rond hun huis. Dit keer had fotografe Evy Raes twee vragen op zak: “Welke plaats in huis staat symbool voor jullie samenleven?” “Wat maakt van jouw buurt je thuis?” Het levert weerom een gevarieerd beeld op van de Belgische thuis, anno 2013. We namen een selectie van deze beelden op in dit Thuis-Trendrapport. De volledige beeldenreeks kan je bekijken op www.iliv.be

42 61 62 62 64 81 82 84 109 110 114 129 130

7. Thuistypes: 6 keer thuis

134

8. ILIV kijkt vooruit

152

Samen consuminderen Samen delen Samen huizen Samen beleven

Thuis in beeld - fotoreportage

156 157 160 164

7

1. WONEN IN BELGIË: DE CIJFERS 8 • thuis-trendrapport 2013

“Ik heb een plaats nodig om thuis te komen, te ontspannen en mezelf te zijn. Mijn plekje.” Katrien uit Lokeren

9

Belgen kopen


Slechts 1 op 4 (24%) huurt een woning in België, 63% is eigenaar van de woning. 12% woont (nog) bij zijn ouders. De meeste Belgen wonen in een vrijstaande woning, de verschillen tussen appartementen, gesloten of halfopen bebouwingen zijn klein. We mogen dan wel een verstedelijkt, klein landje zijn, toch heeft drie vierde van de Belgen zijn eigen ‘stukje buiten’: 75% van de Belgen heeft een tuin.

“We wonen in een nieuwbouw en vonden de keuken afwerken belangrijker dan de badkamer. De gootsteen doet daarom dienst om onze tanden te poetsen en als badje voor Feden-Maria.” © Evy Raes. Beeld uit de ILIV-’Thuis in beeld’-fotoreportage 2013

Thais uit Geel

Mijn huis heeft… ★

★

★

★

★

Relatief modaal

★

★

Belgen vinden van zichzelf dat ze over het algemeen goed wonen, zonder grote luxe maar comfortabel (72%). 16% woont in een basic woning, zonder luxe of veel comfort, 13% betrekt een luxueuzere woonst. De grote meerderheid woont dus in een modale woning. Al is ‘modaal’ zeer relatief. In vergelijking met andere EU-inwoners, wonen Belgen ruim. Ook wat afwerking en voorzieningen betreft, scoren Belgische huizen zeker niet slecht.

12 • thuis-trendrapport 2013

★

★

★

★

36% een speelkamer: 15% een home cinema: 16% een tuin: 75% een grote keuken: 37% meerdere toiletten: 54% meerdere badkamers: 14% grote comfortabele sofa: 47% veel lichtinval: 51% een garage: 63% een open haard: 25% een logeerkamer:

13

Belgische woningen scoren goed Een internationaal vergelijkend onderzoek, toont aan dat onze eengezinswoningen niet alleen een stuk ruimer zijn dan buitenlandse eengezinswoningen, maar ook van betere kwaliteit. Daarnaast beschikken Belgische eengezinswoningen meer over een eigen tuin of koer, en buitenlandse meer over een balkon of terras. http://www.vastgoedplatform.be

Wie woont er bij ons in?

25% woont alleen

65%

woont voltijds samen met de partner

50%

heeft (nog) inwonende kinderen

17%

heeft andere mensen bij zich wonen: meestal gaat het om ouders of om andere familieleden

Mijn dorp, schoon dorp Belgen zijn geen grote verhuizers: we zijn honkvast en gehecht aan onze woning: 64% wil graag altijd in zijn huidige woning blijven wonen. Voor eigenaars loopt dit cijfer nog op tot 76%, bij huurders daalt het tot 42%. 67% van de Belgen wil ook graag altijd in zijn huidige buurt blijven wonen. En dat is in vele gevallen nog steeds de buurt waar ze opgroeiden.

48% woont dicht bij zijn ouders of andere familie

34% woont in de buurt waar hij is opgegroeid

11%

zou dat graag willen

14%

zou dat graag willen


15

2 op de 10 Belgen Dorp en stadsrand populairst Wie jong is, hoger opgeleid, en nog geen gezin heeft, kiest sneller voor het bruisende stadsleven. De kans is echter groot dat deze twintigers verhuizen zodra er kinderen zijn. Naar de stadsrand, met de lusten van de stad maar niet de lasten, of naar de rust en gezelligheid van een dorp. Slechts 14% woont op het platteland, maar dat kan voor een stuk toegewezen worden aan de vervaging van de grenzen tussen dorp, stadsrand en ‘de buiten’ in verkaveld België. De grote uitdaging van de stadsplanners zal erin blijven bestaan om de steden voldoende aantrekkelijk te maken voor tweeverdienergezinnen, door de overlast te beperken en betaalbare moderne eengezinswoningen te combineren met kindvriendelijke voorzieningen.

betalen méér dan 1.000 euro per maand af aan woningkrediet

Afbetalingslast zwaarst voor jonge mensen Een kwart van de Belgische huurders (24%) betaalt minder dan 500 euro huur per maand, de helft betaalt 500 tot 800 euro huur per maand. Voor de overige huurders bedraagt de huur meer dan 800 euro. Niet min, dus. Maar ook eigenaars dragen zware afbetalingslasten: ze betalen gemiddeld 600 euro per maand af aan hun woningkrediet. Opgesplitst naar leeftijd, wordt het afbetalingsplaatje concreter. Wie ouder is, heeft immers zijn woning vaker al volledig afbetaald. Jonge mensen – 20-29 jaar – dragen de zwaarste aflossingen.

Maandelijkse aflossingen*

89% 74% 60%

opvallend: er is geen verschil in de afbetalingslast tussen Vlaanderen, Brussel en Wallonië

40% 26% 11% 20-29 jaar

Waar woont de Belg? 18% woont in de stad 31% aan de rand van de stad 35% in een dorp 14% op het platteland 2% ergens anders De cijfers voor Vlaanderen en Wallonië tonen slechts weinig verschil.


92%

30-44 jaar

45-59 jaar

8% 60-plussers

lost meer dan € 1000/maand af lost minder dan € 1000/maand af * Enkel bevraagd bij eigenaars

Hoeveel is mijn huis waard?

19%

21%

20% 11%

10% <150.000

150.001200.000

200.001250.000

250.001300.000

300.001350.000

8% 350.001400.000

11% >400.001

Inschatting van de Belgische eigenaar van de huidige waarde van zijn woning

17


DE THUISTRENDS Kale reis voor goudzoekers

Een thuis is geen museum

Een immocrash lijkt er vooralsnog niet aan te komen, maar de tijd dat eigenaars onrealistisch hoge prijzen kunnen vragen en krijgen voor hun woning is wel definitief voorbij. De financiële crisis heeft ook zijn weerslag op de woningsector. Mensen stellen een aankoop uit, zijn voorzichtiger geworden en willen meer waar voor hun geld. Anderzijds heeft de crisis ook ogen geopend. Wie dacht een snelle slag te slaan zal van een kale reis terugkomen. Woningeigenaars schatten de waarde van hun eigen woning realistischer in. Tot een immocrash zal het bij ons zo gauw niet komen. Daarvoor houdt de Belg teveel van bakstenen. Wel tot een gedeeltelijke en geleidelijke correctie van de systematische overwaardering van het Belgische vastgoed. Het duurdere segment – villa’s en luxeappartementen – zal wel een forsere waardedaling voelen.

Belgen besteden minder tijd en aandacht aan inrichting en decoratie dan twee jaar geleden*. Tegelijkertijd vinden we het nog moeilijker dan in 2011 om ons interieur zo mooi vorm te geven als in de boekjes. Maar … het maakt ook minder uit. De druk van interieurmagazines neemt af, mensen laten zich minder regels opleggen en gaan meer voor het nesten. Rommel mag weer. Het aantal Belgen dat klaagt over rommel is met 18% gedaald. * Vergelijking met cijfers van het vorige ILIV-thuisonderzoek (2011)

19

DE THUISTRENDS Kantoorwonen

“De zetel is de ideale plek om te aperitieven met vriendinnen en daarna te eten of op stap te gaan.” Ellen uit Berchem


21


Belgen mogen dan wel ruim wonen, de nood aan kleine huizen groeit en zal blijven groeien: energieprijzen swingen de pan uit, bouwgronden worden onbetaalbaar, grote woningen evenzeer, en de Belg denkt steeds duurzamer en dus bescheidener. Bovendien neemt het aantal eenoudergezinnen toe. Kleiner wonen wint dus aan belang, en mensen zullen steeds creatiever omspringen met ruimtes en functionaliteiten. De oplossing voor het gebrek aan woonoppervlakte zal uit een verassende hoek moeten komen: die van kantoorgebouwen en opslagruimtes. Thuiswerk en flexibele arbeidsvoorwaarden maken fysieke kantoren steeds minder noodzakelijk. Digitalisering en on demand maken grote opslagruimtes overbodig, een evolutie die alleen nog versneld zal worden als 3D-printing zijn ongelooflijke potentieel begint waar te maken. Al die vrijgekomen ruimte kan de nood aan kleine woningen op een inventieve manier invullen.

2. huis wordt thuis 22 • thuis-trendrapport 2013

“Mijn thuis is als een ‘moelleux au chocolat’, een kleine schulp met een smeltend hart.” Vincent uit Luik

23

Wanneer wordt een huis een thuis? ILIV maakte het ondefinieerbare definieerbaar en vroeg mensen naar de essentie van een thuis. Eén ding is zeker: een thuis maakt veel emoties los. Het is verweven met wie we zijn, en de enige plaats waar we helemaal onszelf kunnen zijn, de touwtjes laten vieren, de maskers kunnen afwerpen en helemaal tot rust komen. Toch draait een thuis niet om individuen, maar om de mensen die er samen leven. Een thuis is een nest voor wie het dichtst bij ons staat. Maar bovenal is een thuis: puur geluk.

Thuisgevoel meten

De Belg is thuis waar hij woont Het thuisgevoel is groot bij de Belg. De overgrote meerderheid (95%) voelt zich thuis in zijn woning, is graag thuis (94%), en wordt gelukkig van z’n thuis (90%). Mensen zijn over het algemeen meer tevreden over hun woning en hun buurt dan over hun financiën, werk, of sociaal leven. Een thuis is dan ook bijzonder belangrijk. 7 op 10 Belgen is het er zelfs over eens dat je zonder een thuis simpelweg niet gelukkig kán zijn.


25


Om het thuisgevoel te bepalen combineren we verschillende stellingen in een factor ‘thuisgevoel’. Drie ‘thuis-indicatoren’ geven samen een betrouwbaar beeld van ‘hét thuisgevoel’ in België: je thuis voelen in je huis, graag thuis zijn, en gelukkig worden van je thuis.


“Ik ben gelukkig als ik in mijn GPS kan ingeven: ‘bestemming: thuis’” Fréderick uit Brussel

Je kan hoog, gemiddeld of laag scoren op thuisgevoel; 73% van de Belgen heeft een hoog thuisgevoel. En daarin zien we geen verschil tussen mannen en vrouwen, hoog- of laagopgeleiden en ook geen verschil tussen Vlaanderen, Wallonië of Brussel. Er zijn echter andere factoren die wel een invloed hebben op ons thuisgevoel. Zo verhoogt het thuisgevoel met het ouder worden: 83% van de mensen ouder dan 60 jaar heeft een hoog thuisgevoel, bij mensen jonger dan 30 jaar is dat maar 64%. Financiële druk en de stress op het einde van elke maand om te kunnen rondkomen, is nefast voor het thuisgevoel: 81% van de mensen die comfortabel kunnen leven, hebben een hoog thuisgevoel, bij mensen die het einde van de maand moeilijk halen, scoort slechts 59% hoog op thuisgevoel. Eigenaars scoren gemiddeld hoger in thuisgevoel dan huurders.

Thuisgevoel

79%

58% Samen uit, samen thuis

hoog

20%

36% middel

1% eigenaar


6% laag

huurder

Thuis zijn is samen zijn. Het vorige ILIV-onderzoek (2011) liet er al geen twijfel over bestaan en in het huidige onderzoek zijn de cijfers nog gegroeid: wat van ons huis in de eerste plaats een thuis maakt zijn mensen. Partners, kinderen, huisgenoten, vrienden, … mensen die samen de woning een gezicht, een verhaal en een ziel geven. Maar ook huisdieren zijn echte huisgenoten. En ook zij zijn belangrijker geworden voor het thuisgevoel tegenover twee jaar geleden. Wie thuis een diertje heeft, beschouwt het evenzeer als een voorwaarde om van een thuis te kunnen spreken.

27

Gelukskastje



“Gezellig thuis in de winter, met de kachel aan, zetels waar je in kan spelen en de honden die ons door het hele huis heen achterna lopen.” Christine uit Brussel

Knip en vouw dit huisje tot een sleutelkastje voor je huissleutel.

Ziezo, jouw sleutel tot thuisgeluk!

31


Volg de kniplijntjes en plooi het huisje op de aangegeven plooilijnen. Bevestig het huisje met dubbelzijdige tape of een klein nageltje aan de muur. Klop dan een stevige nagel door het hartje in de muur.

“Het hele gezin thuis, dat is voor mij gelukkig zijn.”

Thuis op een ander Thuis is onze woning. Daar bestaat geen twijfel over. Toch zijn er meerdere plekken waar we ons thuis kunnen voelen. Een vakantiewoning bijvoorbeeld, of het huis van een vriendin. Wat maakt dat mensen zich ook elders kunnen thuisvoelen? Ook daar draait het in de eerste plaats om wie er woont. De band met de buurt en een tuin blijven eveneens belangrijk, maar er spelen ook andere elementen zoals voldoende ruimte, zicht op groen en een rustig hoekje. Een benepen flatje met zicht op beton en veel lawaai van de buren, is met andere woorden de ideale formule voor een stressvakantie. Opvallend is ook dat huisdieren wél zeer bepalend zijn voor ons thuisgevoel thuis. Maar een veel kleinere invloed hebben op ons thuisgevoel op verplaatsing. Zo heeft slechts 13% van de huisdiereigenaren zijn beestje nodig om zichzelf elders thuis te kunnen voelen. Een huisdier is dus in de eerste plaats een eigen-huis-dier.

Greta uit Merksem

wat maakt dat jij je thuisvoelt in je woning?* de mensen waarvan ik hou:

★

(+ 5% t.o.v. 2011).

50%

Voor wie voltijds samenwoont:

61%

46%

wat maakt dat jij je ergens thuisvoelt?*

mijn huisdier: (van de huisdier-eigenaars) ★

spulletjes, decoratie, huisraad, servies:

★

(+ 5% t.o.v. 2011)

31%

26%

een band met de buurt: 26%

de tuin/terras: (- 4% t.o.v. 2011)

★

mijn meubels:

★

★

genoeg ruimte: 25%

23%

een band met de buurt:

★

de mensen waarvan ik hou: 63%

★

★

23%

de tuin/terras: 20%

★

een rustig hoekje: 19%

★

* Respondenten mochten max. drie zaken aanduiden.

zicht op een groene omgeving: 18%

★

* In het algemeen: dus ook bij vrienden, in een vakantiewoning, of eender waar anders dan in de eigen woning. Respondenten mochten max. drie zaken aanduiden.


33

51% 41%

★

helemaal akkoord

★

eerder akkoord

Thuis kan ik mezelf zijn: 67% 30%

★

helemaal akkoord

★

eerder akkoord

Thuis kan ik mijn batterijen opladen, krijg ik energie: 34% 53%

★

helemaal akkoord

★

eerder akkoord

“Thuis is een plaats waar je tot rust kan komen en dat zorgt voor een gevoel van geluk.”

92%

95% 89%

veiligheid

Thuis kom ik helemaal tot rust:

Thuis staat voor ...

vreugde

Alleen of met het gezin, thuis komen mensen tot rust, en kunnen ze hun batterijen opladen. Iedereen heeft ergens een plek nodig om de drukke dag van zich af te kunnen laten glijden. Thuis is de plaats waar dat kan. Daar ontspannen mensen zich en kunnen ze zijn wie ze willen zonder indruk te moeten maken of beoordeeld te worden. Schoenen uit en weg met de wereld. Ook dat is thuis.

warmte en thuisgevoel

Thuis is … jezelf kunnen zijn

63% associeert thuis met herinneringen

Kamers met verhalen Als muren konden praten, dan zouden ze vertellen over keerpunten en kleine momenten, over ruzies en vertedering, vriendschap, ontboezemingen, goede tijden en groeipijnen. Toch blijven vooral de mooie herinneringen bovendrijven als we aan thuis denken. Een thuis staat immers voor de meeste Belgen voor warmte en geborgenheid, vreugde en veiligheid.

Nicole uit Namen

“Een thuis is één van de belangrijkste zaken in het leven. Een thuis betekent samenzijn met familie en vrienden, waar je herinneringen creëert.” Karel uit Harelbeke

35

Frans uit Zoersel



“We zingen in twee koren. In het midden van onze woonkamer staat onze kleine vleugelpiano. Daar oefenen we driemaal per week. Samen.”

Specifieke stoorfactoren In tijden van financiële crisis, werkonzekerheid en zorgen om het pensioen en de toekomst in het algemeen, kan een hoge energierekening, een lekkend dak, of zelfs een druppende kraan voldoende zijn om je stressniveau de hoogte in te jagen. En stress en thuisgevoel gaan niet goed samen. Hoe vaker mensen stress ervaren, thuis of in het algemeen, hoe lager hun thuisgevoel. Slechts 53% van de mensen die geregeld tot vaak onder stress staan, heeft een hoog thuisgevoel. Van de mensen die zelden of nooit stress ervaren, heeft maar liefst 82% een hoog thuisgevoel. Hoge kosten voor onderhoud, elektriciteit en water staan met stip op nummer één, in de rangschikking van de thuis-stoorfactoren, gevolgd door rommel, koude, en plaatsgebrek voor alle spullen. Ook spanningen tussen huisgenoten leiden tot een lager thuisgevoel. Vergeleken met het ILIV-thuisonderzoek van 2011, ergert de Belg zich aan dezelfde dingen.

Huurders versus eigenaars Zonder een thuis kan je niet gelukkig zijn, daar zijn 7 op de 10 huurders én eigenaars het over eens. Maar het thuisgevoel van huurders is lager, vooral bij jongere huurders. Dat heeft te maken met het geringe comfort van huurflats of huurwoningen, en niet zozeer met het gevoel dat hun thuis niet hun eigendom is. Het is zelfs zo dat huurders minder akkoord gaan met de stelling dat je eigenaar moet zijn om je echt thuis te kunnen voelen.


Ik stoor me thuis vaak tot geregeld aan…

de hoge kosten voor onderhoud, elektriciteit, water, ... :

★

48%

rommel in huis: 33%

★

een koude woning: 28%

★

te weinig plaats voor mijn spullen:

★

28%

dingen die stuk gaan: 25%

DE THUISTRENDS

★

Warme thuis als tegenwicht voor crisis Je moet eigenaar zijn van een woning om je er echt thuis te kunnen voelen Huurders:

12% 19%

helemaal akkoord eerder akkoord

De crisis weegt op mensen. Letterlijk. Nooit eerder zijn er zoveel faillissementen genoteerd, nooit eerder zoveel ontslagen gevallen. De overheid trekt de broeksriem aan, mensen gaan een onzekere toekomst tegemoet. De immobubbel en de bankencrisis luidden een wereldwijde recessie en financiële malaise in. Maar elke goede crisis werkt ook ontnuchterend, én louterend. Het einde van het klassieke economische bestel lijkt in zicht, maar daarmee ook de gangbare notie dat voorspoed alléén kan draaien om het verwerven van materiële zaken, om winst om de winst, om expansie en anonimiteit. Als tegenreactie hechten mensen meer belang aan waardevolle relaties, geborgenheid en authenticiteit. Engagement en vriendschap worden belangrijker en als reactie op de groeiende onzekerheid in de buitenwereld, zoeken mensen de warmte van de vertrouwdheid in hun nabije omgeving: hun gezin, vrienden, buurt en thuis.

Eigenaars:

20% 33%

helemaal akkoord eerder akkoord

39


DE THUISTRENDS Micro gardening Groen kent al langer een ware revival en moestuinen zijn al lang terug van weggeweest. Nieuw is dat nu ook de overheid sinds kort inpikt op de hype en moestuinen en volkstuintjes subsidieert. Retro gardening gaat zo van trendsetters en cultural creatives naar steeds meer gezinnen. Kruiden- en groentenfanaten worden ook steeds creatiever in hun groengebruik en benutten elke centimeter om een beetje buiten binnen te halen. Het ziet er dan ook naar uit dat window farming en city gardening alleen nog maar aan populariteit zullen winnen en meer mainstream gaan worden.

Kachelkoorts Hout is helemaal herontdekt. Een kachel is niet alleen gezellig en een bevestiging van onze hang naar authenticiteit, maar wordt stilaan ook een financiële noodzaak. Met het toenemende rendement van de moderne kachels en de stijgende olieprijzen, stijgt ook de vraag naar kachels, of open haarden met kachelfunctie. Bovendien zijn de moderne kachels steeds voordeliger en komen ze in alle stijlen en designs.


41

3. samen uit samen thuis

“Je kan overal van een huis je thuis maken als de mensen die je graag ziet maar dicht bij je zijn.” Hannelore uit Keerbergen

Echt thuiskomen doen we pas bij de mensen die we graag zien. Zij komen op de eerste plaats. Maar samenwonen is werken. Het is lang niet altijd rozengeur en maneschijn. Samenleven houdt ook spanningen in: ruzies, onbegrip, ergernissen, rommel, ... Samenwonen is geven en nemen. Autonomie opgeven om een warme thuis terug te krijgen. Het is schipperen, bemiddelen, en soms gewoon kletteren.

Samenwonen in België, de cijfers 25% woont alleen, zonder kinderen en partner,

★


3%

van de single ouders woont bij de ouders in

of in een latrelatie

8% éénoudergezinnen: zonder partner,

★

met tenminste 1 kind in huis

10%

★

leeg nesters: de oudere koppels wiens kinderen het huis hebben verlaten

42% klassieke of nieuw samengestelde gezinnen:

★

koppels met kinderen die al dan niet van hen samen zijn

15% koppels zonder kinderen

★

13%

van de belgen 18+ woont op dit moment (terug) onder één dak met beide of één van de ouders

“Mijn dochter en ik hebben onze eigen studio onder één dak. Soms eten we in mijn studio of drinken we iets in de hare.” Magda uit Lebbeke


45

Samen wonen, samen leven

Thuis ís het gezin

Een thuis draait om interactie, om samen dingen doen. Gezinnen met kinderen beschouwen hun thuis in de eerste plaats als een thuisbasis voor het gezin, als een plek om de kinderen groot te brengen. Ze vinden het dan ook belangrijk om sámen dingen te doen. Een eigen plekje staat niet meteen hoog op het verlanglijstje. Verrassend genoeg hebben koppels met kinderen niet zo veel meer nood aan een privéplekje in huis dan koppels zonder kinderen. Slechts een vijfde (22%) van de Belgen met een partner en kinderen, die nu geen eigen plekje hebben, zou wel graag zo’n soloruimte willen. Dat is slechts 5% meer dan de koppels zonder kinderen.

Bijna iedereen is graag eens helemaal alleen thuis (84%), maar wie samenwoont met een partner en kinderen heeft daar minder nood aan dan koppels zonder kinderen, of dan éénouders. 55% voelt zich zelfs minder thuis als de kinderen er niet zijn.

De batterijen opladen en tot rust komen thuis is géén soloactiviteit voor gezinnen, maar vindt plaats in het bruisende, levende hart van het huis, door te spelen, te lachen, te praten. Door samen te zijn.


“Als het gehele gezin thuis is dan is dat voor mij gelukkig zijn. Samen eten en na het eten aan tafel navertellen over wat er gebeurd is tijdens de dag, maakt mij gelukkig.” Nathalie uit Brugge

47

Huisdier, thuisdier Meer dan de helft van de Belgen (57%) heeft een huisdier. Vlaanderen spant de kroon: twee Vlamingen op de drie (66%) hebben een beestje rondlopen, of -vliegen. In Wallonië is dat 56%. Dieren spelen een belangrijke rol in het thuisgevoel. Geen thuis zonder huisdieren voor 64% van de Belgen met een beest. Ze vormen dan ook een onderdeel van het gezin: vooral mensen met kinderen halen een dier in huis. Lege nest-koppels – mensen wiens kinderen het huis verlaten hebben – hebben minder huisdieren dan gezinnen met kinderen. Het uitvliegen van de kroost wordt dus niet per se gecompenseerd met een aaibaar alternatief.

Huisdieren thuis

63% klassieke of nieuw samengestelde gezinnen


“We delen ons huis met onze twee adoptiehondjes Lola en Louise. Samen vormen we een echte roedel.”

60% eenoudergezinnen

53% koppels zonder kinderen

52% singles

Sophie uit Gentbrugge


46% lege nest-koppels

49


“De zetel is een plek waar we allemaal samen zijn maar toch ons eigen ding doen: Wii spelen, tv kijken, computeren, lezen, …” Petra uit Steenhuffel


51

Er zit leven in het gezinsleven

48%

Het gezinsleven in België speelt zich grotendeels samen af. De meeste kinderen hebben dan wel een eigen kamer, ze mogen soms gezellig bij mama en papa in bed en spelen meestal in de woonkamer. Voor de ouders is het belangrijk dat kinderen zichzelf kunnen zijn, de rommel en de herrie nemen ze er graag bij.

voelt zich minder thuis als de huisgenoten ruziemaken

Mensen met kinderen vinden dat… (64%) Mijn kinderen mogen rommel maken (64%)

Meer ruzie, minder thuisgevoel Waar mensen samenwonen, zijn er spanningen. En die ondermijnen het gevoel van veiligheid, geborgenheid en warmte die een thuis zo kenmerken. Waar ruzie is, daalt het thuisgevoel. Bijna de helft van de Belgen voelt zich niet meer thuis in zijn woning, als er ruzie is met of tussen de huisgenoten.

Mijn kinderen mogen lawaai maken

In een huis dat heel erg netjes is, voel ik me niet thuis

(41%)

Ik vind dat kinderen wel eens bij hun ouders in bed mogen kruipen

(68%)

Mijn kinderen spelen vaak/regelmatig in de eetkamer

(75%)

Mijn kinderen kijken meestal tv in de living/eetkamer

(88%)

Mijn kinderen gebruiken de laptop/computer meestal in de living/eetkamer We zitten regelmatig allemaal samen aan tafel

(89%)

We zitten regelmatig allemaal samen in de zetel


Veel ruzie in Belgische gezinnen (57%)

Het klettert behoorlijk in de Belgische huiskamers: in 1 op de 8 gezinnen maken de partners regelmatig ruzie met elkaar en nog in 1 op de 8 gezinnen maken ze regelmatig ruzie met de kinderen. Opmerkelijk is dat koppels met of zonder kinderen onderling evenveel ruzie maken. De lege nest koppels leven het meest in harmonie. Zij ruziën het minst. Maar een conflict brengt hen wel meer van slag: áls ze ruzie maken heeft hun thuisgevoel er meer onder te lijden dan bij de andere gezinstypes.

(78%)

53

Steeds meer nieuw samengestelde gezinnen in België 12% van de Belgen 18+ heeft 1 of meer stiefkinderen

4% 5% 2% 1%

★

heeft 1 stiefkind

★

heeft 2 stiefkinderen

★

heeft 3 stiefkinderen

★

meer dan 3

Wrevel in nieuw samengestelde gezinnen Nieuw samengestelde gezinnen maken niet meer of minder ruzie dan klassieke gezinnen, maar kennen wel specifieke moeilijkheden. Het contact verloopt niet altijd even vlot, de grenzen van het (stief)ouderlijke gezag worden afgetast, de kinderen moeten weer een plekje zien te vinden in het nieuwe gezin, … een nieuw samengesteld gezin is een gecompliceerd web van relaties, machtsverhoudingen, gewoonten en routines die opnieuw op elkaar afgestemd moeten worden. In vele nieuw samengestelde gezinnen gaat het goed, maar één op de drie heeft het moeilijk met een herschikking van die relaties. Ook dat heeft een impact op het thuisgevoel.

★

★

30%

van de Belgen met stiefkinderen, vindt het moeilijk om met die stiefkinderen om te gaan*

bijna 1 op de 3 voelt zich minder thuis in zijn eigen woning

als de stiefkinderen er zijn.

Thuiszorg als antwoord op vergrijzing Met de stijgende druk op het klassieke verzorgingsstelsel, de toenemende vergrijzing en het vooruitzicht dat we met z’n allen steeds langer gaan leven, zullen ouderen ook steeds méér en langer zorg nodig hebben. In lijn met de stijgende populariteit van co-wonen om kosten te drukken, groter te kunnen wonen en te genieten van de praktische en sociale voordelen die co-wonen biedt, verwachten we dat ouderen in de toekomst weer meer zullen intrekken bij hun kinderen, om daar de nodige zorg en ondersteuning te kunnen genieten, in de geborgenheid van een thuis en familie. Vele kinderen blijken daar ook toe bereid, maar de ouders blijven terughoudend.

De bereidheid om zorgbehoevende ouders in huis op te nemen is groot. Bijna de helft van de Belgen (48%) wil later zelf voor zijn ouders zorgen als ze niet meer zelfredzaam zijn en bijna een kwart (23%) is bereid om daarvoor met hen onder één dak gaan wonen. Daarmee is het einde van de geïndividualiseerde samenleving nu ook in cijfers gegoten. Een authentiek samen-verhaal is in de maak, op alle fronten, ook als oplossing voor ouderenzorg.

* uit het Fé. Vrouwen- & Mannenrapport© 2012


55


“Elke dag kom ik fietsen in de kine-ruimte met mijn vriendinnen. Terwijl ik mijn oefeningen doe kan ik naar buiten kijken.” Louisa uit Aartselaar


57

“Ik wil graag zelf voor mijn ouders zorgen als ze niet meer zelfredzaam zijn, al dan niet met behulp van professionele thuiszorg”* 31% 17%

★

eerder eens

★

helemaal eens

“Ik wil gerust met mijn ouders onder één dak gaan wonen om voor hen te kunnen zorgen later”* 9% helemaal eens 15% eerder eens

Empty nesters zijn gelukkig Het geluk is dan toch niet aan zij die vrij en jong zijn … de leeg nesters zijn op veel fronten véél gelukkiger. Zij zijn over het algemeen heel gelukkig, maar ook meer tevreden met hun woning, hun financiële situatie, hun werksituatie, hun sociaal leven, hun woning, en de tijd die ze voor zichzelf hebben. Ze hebben ook duidelijk minder last van stress. Ook hun thuisgevoel is groter dan dat van de andere gezinstypes, hoewel het verschil met koppels met kinderen heel klein is. Leeg nesters hebben dan ook méér dan de anderen het gevoel dat ze zichzelf kunnen zijn thuis, en ze komen er het meest tot rust.

Hoog thuisgevoel

lege nest-koppels

80%

klassieke of nieuw samengestelde gezinnen

78%

koppels zonder kinderen

70%

eenoudergezinnen

68%

singles

63%

★

★

*Uit het Fé. Vrouwen- & Mannenrapport© 2012

Ik zou op mijn oude dag liever bij mijn kinderen wonen dan in een rust- of verzorgingstehuis

Empty nesters : nipt grootste thuisgevoel Singles: laagste thuisgevoel

Lege nest-koppels hebben het goed samen. Ze genieten van elkaar, het leven, de kleinkinderen en hun thuis. Die thuis waar ze zoveel herinneringen hebben opgebouwd samen en waar ze nu ook in alle rust van kunnen genieten. Voor de idee dat ze dan later bij één van hun kinderen zouden moeten intrekken, zijn ze nog lang niet klaar. Misschien willen ze hun autonomie en privacy niet opgeven, of hun kinderen niet ten laste zijn.

28% 38% 50% akkoord

lege nest-koppels

akkoord

klassieke of nieuw samengestelde gezinnen


akkoord

eenoudergezinnen

59

DE THUISTRENDS © Evy Raes. Beeld uit de ILIV-’Thuis in beeld’-fotoreportage 2013

Kangoeroewonen op gezinsmaat Kids maken thuisgevoel voor singles goed Als leeg nesters relatief weinig kopzorgen hebben, hebben éénouders er des te meer. 44% komt niet of moeilijk rond. Ze hebben het meest stress, ook thuis. Ze hebben grote moeite om werk en gezin te combineren, huren het vaakst en wonen in minder comfortabele woningen. Toch hebben niet de éénouders, maar de singles zonder kinderen het laagste thuisgevoel. Deze singles zien hun thuis ook veel meer als een plek om te eten en te slapen, een verblijfplaats. Daar waar éénouders het toch in de eerste plaats als een plek voor het gezin beschouwen. Eénouders voelen zich warmer en meer geborgen thuis, kunnen er beter zichzelf zijn en komen er meer tot rust dan singles zónder kinderen. Singles, zonder én met kinderen, komen thuis echter minder tot rust dan de andere thuistypes. Daarvoor hebben ze nog teveel andere zorgen en stress en is hun woning in vele gevallen niet comfortabel genoeg. Kinderen maken dus een deel van het thuisgevoel goed, maar niet alles.


Ouders die op latere leeftijd weer bij hun kinderen intrekken, jonge koppels die nog even bij de ouders blijven wonen, jongeren die al lang niet meer zo jong zijn als ze eindelijk uitchecken uit hotel mama, single ouders die na een scheiding met hun kroost weer in het ouderlijk huis trekken, ... Een thuis moet zich steeds meer aanpassen aan het veranderende sociaal-economische kader van onze maatschappij en de steeds complexer wordende relationele context. Kangoeroewonen zit in de lift. Een thuis kent steeds meer verschillende levensfasen op het ritme van zijn permanente én tijdelijke bewoners. De klassieke kangoeroewoning – een woning in een woning – blijft, maar daarnaast zullen ook eigenaars van kleinere woningen creatief aan de slag gaan om tijdelijk extra woongelegenheid te creëren, met modulaire elementen, schuifwanden of vides of mezzanines. Ook de tuin wordt steeds meer ontdekt als ruimte voor een extra woonmodule.

61


DE THUISTRENDS Organische interieurs Mensen gaan weer volop voor leefbaar. Clean minimalisme maakt plaats voor eclectische gezelligheid. Niet alles moet verstopt, een beetje rommel mag. Interieurs gaan van strak naar organisch, met een mix van koude en warme materialen, zachte en ruwe stoffen, modern en retro, strak design en meubels met een ziel.

“Een interieur moet vooral leefbaar zijn. Er mag geen conflict zijn tussen esthetiek en het leven in je thuis.” Robot Bert, medeoprichter van De Invasie, platform voor design-talent, in een interview met ILIV.

Solo-ouders, samen huren Alleenstaande ouder zijn is niet eenvoudig, zeker niet in financiële crisistijd. Eénouders zijn de snelst stijgende groep in de armoedestatistieken en hun specifieke gezinssituatie maakt het extra moeilijk om er weer bovenop te komen. Solliciteren wordt moeilijker, omdat er niet altijd snel opvang is voor de kinderen, of geen wagen om er te geraken. Ook huisvesting is niet eenvoudig. Kopen is te duur, of toch tot ze een nieuw partner vinden. Vaak settelen éénouders voor een krap huurappartement op een drukke locatie, hoewel ze liever rustiger en ruimer zouden wonen, met een tuin voor de kinderen. Als oplossing zullen éénouders in de toekomst steeds meer de krachten bundelen en samen een grotere woning huren die naast ruimte en groen, ook steun en gezelligheid biedt.


63

4. bezoek welkom, RESERVATIE VERPLICHT 64 • thuis-trendrapport 2013

“Een thuis is zeker belangrijk, om samen tot rust te komen, je te ontspannen, familie en vrienden te ontvangen” Kurt uit Bree

65

Een thuis draait om mensen en dus ook om bezoek. Of niet? Hoe gastvrij zijn we eigenlijk, en hoe ontvangen we onze gasten? Zijn Belgen hartelijk of gereserveerd? Eerder hartelijk gereserveerd, zo blijkt. We vinden het fijn om mensen te ontvangen, maar niet te vaak en liefst niet onverwacht.


Weinig feestjes, wel tot in de puntjes Belgen staan misschien wel bekend als Bourgondiërs, veel etentjes of feestje geven doen we niet. Of toch niet thuis: 30% geeft zelden of nooit een feestje of dinertje thuis, een kleine helft (47%) af en toe. Een kwart geeft wél regelmatig feestjes (23%). Gezinnen kokkerellen het vaakst voor gasten, singles het minst.


67

Geeft vaak of geregeld feestjes of etentjes thuis

Geeft zelden of nooit etentjes thuis

singles : 13%

singles : 44%

★

★

eénouders : 21%

eénouders : 33%

★

★

Klassieke/NSG : 30% koppels zonder kinderen : 27% lege nest-koppels : 21%

57% let op de etiquette

19% koopt nieuw

lege nest-koppels : 28%

46% kookt uitgebreid

★

Belgen zijn dus niet meteen frequente thuis-entertainers. Toch doen ze dat over het algemeen wel graag, of toch zeker af en toe.

vindt het leuk om thuis feestjes of etentjes te geven

42% 10% vindt het helemaal niet leuk

koppels zonder kinderen : 26%

★

★

slechts

42% pakt graag uit met

★

★

49%

89% legt zijn gasten

Klassieke/NSG : 22%

★


Belgen ontvangen niet al te vaak gasten thuis, maar wel met overgave. We willen het goed doen. Misschien wel té goed. Als we mensen inviteren voor een feestje of etentje, willen we lekker en uitgebreid koken en hen in de watten leggen. Etiquette is belangrijk en bijna 1 op 5 koopt zelfs een nieuw tafelkleedje of servies voor de gelegenheid.

graag in de watten

voor een etentje

zijn kookkunsten

tafellinnen of servies

Zo ziet de Belgische feesttafel eruit:

50% bloemetje op tafel

66%

kaarsjes

vindt dat soms wel en soms niet leuk

41%

het juiste servies

23% stoffen servetten

69


“Jaarlijks verwachten we de hele familie voor het mosselfeest. Nadien eten we taart bij ons in de woonkamer.” Patrick & Brigitte uit Evergem


71

Druk en stress Alles perfect willen doen verhoogt de druk, en daarmee ook de faalangst. Veel mensen krijgen dan ook stress van bezoek en ergeren zich aan de rommel. De setting die we zo zorgvuldig creëerden, wordt meteen weer danig overhoop gegooid door de tafelgasten en ook nadat ze vertrokken zijn, zijn gastheer en -vrouw druk, druk, druk om alles weer aan de kant te zetten. Er zijn ook vele Belgen die geen stress krijgen van etentjes of bezoek. Zij zijn meer getalenteerd of ervaren in het ontvangen van gasten, of kunnen het allemaal beter relativeren.

Thuis etentjes organiseren is ...

stress rommel

44% 50%

Impression management Formeel of ongedwongen, elke vorm van bezoek ontvangen heeft iets georkestreerd. De woning wordt een setting, een decor dat mensen zelf creëren, en waar de bewoners naar kijken door het oog van hun gasten. Of je nu verwoed begint op te ruimen en zelfs meubels van plaats verandert, of liever de boel de boel laat en alles zo ontspannen mogelijk wil houden. Bezoek ontvangen is altijd een statement: over wie jij als gastheer of gastvrouw bent, maar ook over wat je gasten voor je betekenen. Het gaat om het bevestigen van relaties. Precies daarom ligt de druk zo hoog. We willen niet falen. Want gasten ontvangen is ook een vorm van impression management: indruk maken en scoren, niet alleen met wat er op je bord ligt, maar ook met je thuis, je gezin, je leven. We willen tonen dat we het mooi voor elkaar hebben.


“Ons huis zegt toch heel veel over wie we zijn. Het draait om status, maar ook om persoonlijkheid. En dat ligt allemaal heel gevoelig. Wie commentaar krijgt over de inrichting van zijn woning, is daardoor echt persoonlijk geraakt. Onze thuis betekent dan ook heel veel voor ons. Het is de plaats waar we relaties kunnen ontplooien, met onze partner, met onze kinderen. En als we bezoek ontvangen, willen we met onze thuis toch vooral tonen wie we zijn, en hoe we het stellen als gezin en in ons leven” Ignace Glorieux, Prof. sociologie, VUB in een interview met ILIV.

Onzekere gastheer Wie minder comfortabel woont, schaamt zich het meest over zijn woning. En dat zijn in eerste instantie de alleenstaande ouders. Toch zijn zij het niet die de minste gasten over de vloer krijgen. Dat zijn de singles – mensen zonder partner en zonder kinderen. Bij hen speelt minder de schaamte over de woning, dan wel de onwennigheid: 32% van de singles vindt van zichzelf dat ze niet kunnen koken. Dat is veruit de grootste groep. Bovendien zijn singles ook banger dan de andere gezinstypes dat de gesprekken zullen stilvallen.

73


“Om regelmatig etentjes te kunnen geven voor vrienden, heb ik als single een grote keuken laten zetten in mijn kleine appartementje.” Ari uit Antwerpen

Pronkstuk thuis

schaamte over een thuis houdt de gasten buiten.

Thuis mensen ontvangen, mag dan voor sommigen pure pret zijn en voor anderen pure stress, voor de meesten is het ook een moment om uit te pakken met hun thuis. Belgen zijn fier op hoe ze wonen, en tonen dat graag aan hun gasten: 72% van de Belgen is trots op zijn huis als hij een etentje geeft. Wie trots is op z’n thuis, zal ook meer gasten uitnodigen. 44% van alle Belgen die héél trots zijn op hun huis*, nodigen regelmatig tot vaak mensen uit voor een etentje of feestje. Bij bewoners die helemaal niet trots zijn op hun huis, daalt dit percentage tot 7%. Bijna niemand, dus. * Stelling: Ik ben trots op mijn huis als ik een etentje geef (helemaal akkoord – helemaal niet akkoord)

74

75


Thuisgevoel ontregeld Een thuis is niet alleen een pronkstuk, het is ook zeer intiem, en misschien wel het laatste stukje privacy dat ons rest in een wereld waarin alles online wordt gegooid. En dat proberen we goed af te schermen. Sommige mensen raken dan ook een beetje ontregeld met bezoekers in hun huis:

23% is pas weer zichzelf als de gasten vertrokken zijn

★

25%

★

voelt zich minder thuis met bezoekers

“Een thuis is een plekje waar je jezelf kan zijn. Zoals jij dat echt wil. Waar je doet wanneer en hoe jij dat zelf wil.” Korneel uit Anderlecht

“Had dan toch even gebeld …” Als verwachte gasten sommige bewoners al uit hun lood slaan, doen onverwachte gasten dat nog veel meer. 44% van de Belgen ziet hen dan ook niet graag komen. Dat heeft volgens Professor sociologie Ignace Glorieux alles te maken privacy en intimiteit. In deze snelle, prestatiegerichte maatschappij is een thuis meer dan ooit een heilige privéruimte geworden. Het is de enige plek waar we – samen met de mensen die het dichtst bij ons staan – volledig onszelf kunnen zijn, waar het allemaal wat losser kan. Als anderen onze ruimte onverwachts betreden, voelt dat als een inbreuk. We hebben immers geen tijd meer om een gepaste setting te creëren, maar we worden betrapt op het domein waar we het meest kwetsbaar zijn: onszelf. In joggingbroek op de sofa, het slagveld van het ontbijt nog in aanslag, en de vuile was op de trap.

“Vroeger stond de achterdeur bij veel mensen altijd open. Wie wou kon gewoon binnenspringen, er werd wel een bord bijgezet … nu is dat geformaliseerd. Bezoek komt binnen via de voordeur en zeker niet onaangekondigd. Dat is in onze tijd bijna ongehoord geworden. Alleen echt nauwe familie of zeer goede vrienden kunnen onverwachts langskomen, maar zelfs dat ligt gevoelig.” Prof. sociologie Ignace Glorieux, VUB, in een interview met ILIV.


77

welkom

Gelukkig thuisfeest!

Echte thuisfeesten Kerstavond viert 81% liefst in thuisverband: 47% liefst thuis, 34% liefst bij familie thuis

Ik heb een hekel aan onverwacht bezoek:

Moederdag/Vaderdag

42%

viert 78% liefst in thuisverband: 53% liefst thuis, 25% liefst bij familie thuis

29% 15%

Belg wél gastvrij Iedereen is welkom, voor 80% van de Belgen. Alleen hebben ze graag een seintje vooraf, om hen goed te kunnen ontvangen in een huis dat er helemaal klaar voor is.


helemaal akkoord

14%

eerder akkoord

eerder niet akkoord

Typische thuisfeesten, zijn de traditioneel echte familiefeesten, zoals kerstavond, Pasen en Moederof Vaderdag. Deze feesten in intieme – en dus bij uitstek thuis – kring, zijn ook momenten om stil te staan bij de familierelaties en de banden aan te halen. Ook verjaardagen worden eerder thuis gevierd in beperkte kring.

helemaal niet akkoord

Pasen viert 71% liefst in thuisverband: 49% liefst thuis, 22% liefst bij familie thuis

Verjaardagen viert 53% liefst in thuisverband: 48% liefst thuis, 6% liefst bij familie thuis

Echte uitfeesten Huwelijksverjaardag / jubileum viert 63% het liefst in een feestzaal of op restaurant

Communie / lentefeest viert 44% het liefst in een feestzaal of op restaurant

Babyborrel / doop viert 31% het liefst in een feestzaal of op restaurant

79

Zo vaak feest de Belg thuis Aantal feestjes of etentjes thuis voor een beperkt gezelschap*

33%

34% 21% 12%

max. 2 per jaar

3 tot 5 per jaar

6 tot 10 per jaar

29%

meer dan 10 per jaar

* max. 10 personen

15%

van de Belgen geeft jaarlijks één feest voor 10 tot 20 genodigden

77%

organiseert meer dan 2 maal per jaar een feest of diner thuis, voor 10 tot 20 man

23%

DE THUISTRENDS Duurzaam dekken Biovoeding zit al langer in de lift en is nog steeds aan een opmars bezig. We willen authentiek, we willen gezond, we willen een verhaal op ons bord. Maar ook dat bord moet iets te vertellen hebben. Duurzaamheid heeft zijn weg gevonden naar en op de tafels van de Belgen. Fairtradeservies, de revival van stoffen servetten, een tafelkleed van biokatoen en een bloemetje uit de tuin op tafel, … ook dat is uitpakken naar de gasten toe.

van de Belgen organiseert nooit een feest voor meer dan 20 gasten

Geeft minstens éénmaal per jaar een groot feest thuis (voor meer dan 20 personen)


81


DE THUISTRENDS Gepland binnenspringen De kans dat mensen in de toekomst massaal en onverwachts mogen binnenvallen is klein. Facebook, Twitter, blogspots, … Onze identiteit is nog nooit zo publiek tentoongesteld als nu. Tegelijk hebben we nog nooit zo’n nood gehad aan een plek om ons terug te kunnen trekken. Aan een plaats waar we ons kunnen onttrekken aan het publieke oog, reëel of virtueel. Anderzijds zoeken we opnieuw naar een samen-zijn, naar authenticiteit als tegengif voor angst, crisis en onzekerheid. Dat vinden we bij elkaar, bij onze familie, buren, vrienden. Mensen leunen meer op elkaar, rekenen meer op elkaar. Ze zullen elkaar ook méér gaan opzoeken. Niet als bezoek – opgekleed, onwennig en uitgedost – maar als authentieke individuen in een ongedwongen sfeer. We blijven elkaars thuisgrenzen wél respecteren. Onverwachts binnenvallen zal geen 'bon ton' worden. Mensen gaan steeds meer op zoek naar systemen om elkaar thuis te ontmoeten. Vrouwenavond: elke eerste vrijdag van de maand, afwisselend bij iemand anders thuis, iedereen neemt een hapje mee. Gezinnen die op een vaste dag in de week met het hele kroost gaan eten bij een bevriend gezin. Wekelijks gepland en netjes afgesproken aanschuiven. Zo zal bezoek ontvangen regelmatiger en informeler worden, maar blijft de intieme privacy van een thuis gerespecteerd. En daar is niets mis mee, want de kernfuncties van een thuis – geborgenheid, jezelf kunnen zijn, rust, een plaats om weer energie op te doen en jezelf op te laden – zijn nu meer dan ooit een belangrijk.


83

5. OVER BUURTLEVEN en LEVEN IN DE BUURT 84 • thuis-trendrapport 2013

“Goede buren zijn belangrijk, zonder dat je bij elkaar de deur plat loopt” Eddy uit Bergen

85


Onze buurt is belangrijk. Het is onze kleine vertrouwde wereld met eigen regels en omgangsvormen en een sociaal netwerk van buren die ons opvangen en we zelfs vrienden noemen. Onze buurt is een verlengstuk van onze thuis geworden en méér. Hoe goed we ons voelen in onze wijk, bepaalt ook hoe thuis we zijn in onze eigen woning en is zelfs mee verantwoordelijk voor ons persoonlijk geluk. Buurtgevoel, buurtwerking en lokaal engagement zijn de wortels die ons met beide voeten stevig verankeren in een wereld die verder steeds groter, complexer en oncontroleerbaarder gaat lijken.


87

De Belg en zijn buurt Het buurtgevoel van de Belg is groot. We wonen graag in de buurt waar we wonen. Zo graag dat we er nooit meer weg willen. Meer nog: als anderen ons vragen waar we precies wonen, volgt een uitgebreide en gedetailleerde omschrijving, want onze buurt maakt ons trots.

Ik woon graag in mijn buurt :

★

helemaal akkoord (36%) eerder akkoord (50%)

Ik ben trots op mijn buurt :

★

helemaal akkoord (23%) eerder akkoord (51%)

Ik wil altijd in mijn huidige buurt blijven wonen :

★

(23%) eerder akkoord (43%)

helemaal akkoord

Buurtgevoel op de groei De drie buurt-indicatoren – trots, er graag wonen, er willen blijven – geven samen een betrouwbaar beeld van ‘hét buurtgevoel’ in België. In lijn met de verwachtingen is ook dat hoog. De meeste Belgen zijn blij met hun buurt. Maar er is ruimte voor verbetering. Op dit moment heeft ruim 1 Belg op 4 een heel positief gevoel over zijn buurt, de helft van de Belgen heeft een eerder positief gevoel.

51% “Ik kom sinds mijn kindertijd in deze straat. Vroeger voor de platenwinkels, nu voor de restaurants. Hier is altijd leven. De gezelligste straat van Leuven!” Stijn uit Leuven


Buurtgevoel bij de Belg

27% 18% 4% heel negatief buurtgevoel

eerder negatief eerder positief buurtgevoel buurtgevoel

heel positief buurtgevoel

89

Buurt en geluk Niet alleen thuisgevoel wordt beïnvloed door de band met de buurt. Goede buurten maken ook gelukkig. Uit het onderzoek blijkt immers ook een significante samenhang tussen buurt en algemeen geluk. Wie in een leukere buurt woont, voelt zich beter in z’n vel. Maar ook omgekeerd: wie gelukkig in het leven staat, zal ook een sterker buurtgevoel ontwikkelen.

Bovenste beste buurten De beste buurten zijn de buurten die goed scoren op het vlak van (verkeers)veiligheid, sociaal contact, netheid en kindvriendelijkheid. Verder blijkt uit cijfers* dat een ideale buurt veel voorzieningen heeft: winkels, scholen, en speelplekken voor de kinderen. Het is ook een buurt waar de kinderen nog gerust op straat kunnen spelen. Andere belangrijke troeven voor de bewoners zijn: veel groen en fietsvoorzieningen. * cijfers uit het Fé. Vrouwen- & Mannenrapport© 2012


Gr etjes uit thuis!

Hoe meer troeven een buurt kan uitspelen, hoe groter de tevredenheid van de bewoners.

kindvriendelijkheid


Wij Belgen brengen veel van onze vakantietijd thuis door. En dat vinden we net leuk! Want 70% vindt het zalig om eens veel thuis te zijn tijdens de vakantie. En 45% is vaak tot regelmatig thuis tijdens de vakantie.

ILIV, kenniscentrum over het belang van thuis • [email protected] • www.iliv.be

veiligheid * geen vandalisme * weinig verkeer * gevoel van veiligheid * rust

buurt

* kinderen die op straat kunnen spelen * geen zorgen over de veiligheid van kinderen * organisatie speelstraten

sociaal contact

netheid * geen vuilnis op de straten * geen kleine ergernissen als hondenpoep, …

* mensen begroeten elkaar op straat * de buren kennen * praatje maken met plaatselijke winkeliers * organisatie buurtfeesten

93

“Wij doen alles met de bakfiets. Zo reizen wij door de buurt.” Fenna uit Borgerhout

Empty nest, plenty buurt



Oudere bewoners, empty nesters en gezinnen met kinderen hebben ontegensprekelijk een sterker buurtgevoel dan jongere bewoners (-30 jaar), singles, of koppels zonder kinderen. En daar is een eenvoudige verklaring voor: hoe meer je deelneemt aan activiteiten in de buurt, hoe meer je betrokken bent bij de buurt én hoe hoger je buurtgevoel. Schoolgaande (kleine) kinderen met buitenschoolse activiteiten als spaghettiavonden en toneelvoorstellingen, maken dat je ook als ouder meer contact hebt met je buurt. Dat is net zo bij buurtfeesten en een buurtcomité. Ze nodigen uit tot deelname aan dat buurtleven.

95

Minder muren, betere buren Strong fences make good neighbours, luidt het Engelse gezegde. En daar is zeker iets van aan. Net zoals we mensen graag verwelkomen thuis, maar niet op het onverwachts, kunnen we close zijn met onze buren, maar met een grote heg ertussen. Het is precies de scheiding die het buurtgevoel versterkt: hoe minder gemeenschappelijke muren met de buren, hoe sterker het buurtgevoel. Wie in een vrijstaand huis woont, voelt zich beter in zijn buurt dan wie in een halfopen bebouwing woont. Zij hebben op hun beurt nog een sterker buurtgevoel dan bewoners van een gesloten bebouwing, die zich dan weer beter in hun buurt voelen dan appartementsbewoners.

Hoe verder van de stad, hoe positiever het buurtgevoel Waar men ook woont, op een afgelegen stukje grond of midden in een drukke stad, één op twee heeft een eerder positief buurtgevoel. Maar mensen op het platteland of in een dorp hebben wel een meer uitgesproken positief buurtgevoel.

21%

22%

30%

32%

33%

30%

26%

19%

47%

54%

48%

53%

52%

51%

51%

51%

25%

19%

18%

13%

7%

5%

4%

2%

appartement

rijhuis

halfopen bebouwing

vrijstaand huis




eerder positief buurtgevoel

eerder positief buurtgevoel

eerder negatief buurtgevoel heel negatief buurtgevoel

14%

16%

19%

23%

1%

3%

4%

7%

platteland

dorp

rand van de stad

stad

eerder negatief buurtgevoel heel negatief buurtgevoel

97

“Ik hang vaak rond in het park met mijn vrienden. Gewoon chillen en babbelen.”


Astrid uit Dendermonde

Kenmerken van de woning Buurtgevoel kan je kopen Heeft een positief buurtgevoel

Ook de woningaspecten spelen een rol: eigenaars bekijken hun buurt veel positiever dan huurders. In dezelfde lijn neemt het buurtgevoel ook toe met het comfort van de woning. Wie een woning betrekt zonder luxe of comfort woont over het algemeen ook niet in de beste buurten.

Hoe ziet de buurt van de Belgen eruit? De meeste Belgische buurten zijn aangenaam en leefbaar. Met veel groen en faciliteiten, ook voor de kinderen. Veel ergernissen zijn er eigenlijk niet. De grootste stoorfactor is het drukke verkeer. Toch moet het beleid waakzaam blijven. Als het op één vlak misgaat, wil het meestal op andere fronten ook mislopen, dat is de formule voor de beruchte probleembuurten. Precies in die probleembuurten scoort het buurten thuisgevoel ook het laagst.

In mijn buurt ... zeker

84%

32%

is er voldoende speelplek voor de kinderen van de huurders

60%

zijn er voldoende scholen zijn er voldoende winkels

van de eigenaars

het gaat

28%

42% 31%

kan ik (of zou ik) makkelijk veel met de fiets (kunnen) doen

26% 55%

47%

is er voldoende groen

24% 24% 27%

Cijfers over buurtcultuur uit het Fé. Vrouwen- & Mannenrapport© 2012

Mooi huis, sterk buurtgevoel

In mijn buurt ... (heel) vaak

66%

basiswoning

80%

34% 20%

degelijke woning

85%

15% luxewoning

21%

is er te veel verkeer is er straatlawaai

12%

zijn er vaak kleine ergernissen (hondenpoep, overvolle vuilnisbakken, …)

11%

ligt er vuilnis op straat

10%

is er vandalisme

6%

voel ik me onveilig

6%

Cijfers over buurtcultuur uit het Fé. Vrouwen- & Mannenrapport© 2012


101

Beter een goede buur Belgische woonwijken zijn een verlengstuk van het sociale leven: Belgen kennen elkaar (59%) en begroeten elkaar op straat (60%). België heeft dan ook een sterke buurtcultuur*. Niet dat we nu met z’n allen elkaars deur platlopen, want tegenover buren schermen we onze privacy misschien nog wel meer af dan tegenover anderen, toch heeft 4 op de 10 regelmatig contact met de buren. Bovendien stáán buren er voor elkaar. Meer dan de helft kan bij de buren terecht als ze iets nodig hebben. * Cijfers over buurtcultuur uit het Fé. Vrouwen- & Mannenrapport© 2012

“Mijn huis is op zich niet belangrijk, maar wel de plaats waar het huis staat. Langs de ene kant heb ik fantastische buren die altijd voor ons en wij voor hen klaarstaan. En langs de andere kant woont een boeman met zijn vrouw, waar we nooit iets goeds voor kunnen doen.”

Naaste vrienden

Het buurschap in België is sterk, het isolement klein. Slechts 6% wil liever helemaal niets met de buren te maken hebben en 13% houdt liever afstand.

Beter een goede buur dan een verre vriend? Eén op de drie Belgen heeft het beste van twee werelden en beschouwt de buren ook als vrienden. Hoe ouder, hoe meer contact met de buren en hoe waardevoller het contact. In Vlaanderen hebben buren meer contact met elkaar dan in Wallonië, maar ook daar zijn de relaties even waardevol: buren kunnen er evenveel bij elkaar terecht en beschouwen er elkaar even vaak als echte vrienden.

André uit Waregem

"Buurtgevoel draait om nabijheid. Niet om fysieke nabijheid, wel om vertrouwen en vertrouwdheid van en tussen mensen die samen een buurt delen. Vaak is die vertrouwdheid historisch zo gegroeid, dan gaat het om gemeenschappelijke banden die generaties teruggaan. Maar zelfs als dat niet zo is, zijn die sociale buurtcontacten erg belangrijk. De mens is in wezen een sociaal dier.”

Mensen in de buurt Niet alleen thuis zijn mensen belangrijk. We hebben ze ook graag in de buurt. Letterlijk dan. Mensen vinden het belangrijk om dicht bij vrienden en familie te kunnen wonen: voor veel Belgen is dat al een realiteit, voor een aanzienlijk deel staat het nog op het verlanglijstje. Blijkbaar is die persoonlijke band met de buurt zo sterk dat we die moeilijk kunnen doorknippen: een derde van de Belgen (34%) woont nog steeds in de buurt waar hij is opgegroeid, en nog eens één op tien (11%) zou dat graag willen. Voor 23% zijn die relationele banden met de buurt, de roots met vrienden en familie, zelfs essentieel voor het thuisgevoel. Of hoe het lokale sociale netwerk ook binnen de eigen muren een belangrijke rol speelt.

Prof. Eric Corijn in een interview met ILIV.


103

Inge uit Tielt-Winge


“Ik kijk uit naar mijn maandelijkse kappersafspraak om eens goed bij te kletsen. Mijn kapster is een vriendin. Ik voel me hier thuis.”

Woon jij in een buurt waar je bent opgegroeid? Dichtbij vrienden? Dichtbij ouders?

65%

45%

44% 34% 25% 25%

23%

11%

8% 10%

8% 2%

ja

neen, maar wil ik wel

neen, maar wil ik ook niet echt

niet van toepassing

dicht bij mijn ouders of andere familie dicht bij mijn vrienden in de buurt waar ik ben opgegroeid


105


Bruisende buurten goed voor buurtgevoel Ik ga soms naar een activiteit van een plaatselijke school of vereniging : 38% Vlaanderen: 43% Wallonië:

België kent een actief buurtleven. Uit het ILIV-onderzoek blijkt dat in 47% van de buurten op z’n minst af en toe een buurtfeest of speelstraat georganiseerd wordt. En dat 62% op z’n minst af en toe een praatje met de lokale winkeliers slaat. Cijfers uit het Fé. Vrouwen- & Mannenrapport©, schetsen ook een beeld van het buurtengagement, dat vooral in Vlaanderen hoog ligt: een kwart is er lid van een plaatselijke vereniging en 4 op 10 gaat soms naar een plaatselijke activiteit.

Buurt en thuis Je voelt het als je terugkomt van een lange vakantie: de bakker op de hoek, de knotwilg in de straat, het blauwe hek van de buren. Alles schreeuwt je toe: welkom thuis. Thuis begint bij de buurt, en buurtgevoel en thuisgevoel gaan hand in hand. Wie zich meer thuisvoelt in zijn woning, heeft een sterker buurtgevoel. Wie zich beter voelt in zijn buurt, neemt dat gevoel mee naar huis.

“Buurtbewoners voelen zich goed in hun wijk, ook om wat ze zich verbeelden over andere wijken. Het is fijn in hun buurt, precies omdat het niet die andere buurt is.” Prof. Eric Corijn in een interview met ILIV.

“We komen tweewekelijks samen in het oefenlokaal. Het is plezant om met anderen samen muziek te spelen.” Myriam uit Schelle


107

Thuis- en buurtgevoel gaan hand in hand

Hoe socialer de buurt en hoe groter het eigen engagement, hoe sterker de band met de buurt.

DE THUISTRENDS

thuisgevoel

Te koop: charmante buurt buurtgevoel

Gevraagd: buurtbarometer Buurtgevoel heeft een sterke en significante associatie met thuisgevoel en met persoonlijk geluk. Daarom zou buurtwerking in de letterlijke zin – werken aan buurten – een belangrijk punt op de federale en lokale beleidsagenda’s moeten zijn. Verschillende buurtingrepen kunnen het buurtgevoel gevoelig verbeteren: initiatieven om veiligheid en verkeersveiligheid te verbeteren, groenvoorzieningen, ondersteuning van buurtwinkels, aanleg van fietspaden, voldoende speelplekken en lokale scholen, ... maar ook het faciliteren van buurtinitiatieven om contacten te vergemakkelijken en lokaal engagement te verstevigen.

Een immo-search engine op kindvriendelijke buurten, toffe buren, gezellige wijken met veel initiatieven, sociale straten, leuke buurtwinkels en propere pleintjes … waarom niet? Het zou een grote hit zijn en de kans op een match tussen pand en potentiële koper aanzienlijk vergroten. “Location! Location! Location!” is nu dé immo-USP, terwijl het eigenlijk “Buurt! Buurt! Buurt!” zou moeten zijn. Woningeigenaars stellen hun huizen al langer te koop als “gelegen in een kindvriendelijke buurt, vlakbij openbaar vervoer en scholen”. Alleen zijn die buurtkenmerken nog niet opgenomen in de search engines van de grote immowebsites; een gemiste kans, want het zou snel de favoriete tool worden van iedereen die op zoek is naar een nieuwe woning. Overigens: niet iedereen is op zoek naar een buurt waar veel te beleven valt. Sommigen verkiezen rust en stilte, en voelen zich juist meer thuis in een buurt waar ze niet te veel praatjes hoeven te slaan. Ook zij zouden de buurt-search engine kunnen gebruiken om uit te zoeken waar ze zeker níet willen wonen.

“Onze buurt is de plaats waar thuis en de wereld samenkomen.” Prof. Eric Corijn in een interview met ILIV.


109

DE THUISTRENDS Staycation


Staycation – vakantie vieren in eigen huis – is geen nieuwe trend, maar werd in 2008 in de VS gelanceerd, in de nasleep van de financiële en kredietcrisis die toen in alle hevigheid was losgebarsten. Het was een nieuwe trend waarin consumenten er – uit voorzicht of noodzaak – voor kozen om af te zien van een dure vakantie ver weg, en te opteren voor een thuis-vakantie. Hoewel staycation aanvankelijk een budgetkwestie was, is de trend inmiddels overgewaaid naar België en méér dan een budgetkwestie ook een manier van leven geworden. Staycation past in de tegenbeweging die onze snelle, gejaagde en onzekere maatschappij uitlokt, met name de hang naar een authentiek leven die veel mensen er toe beweegt bewuster te leven, méér te doen met minder, lokale en eerlijke producten te kopen, en te investeren in authentieke relaties. Een staycation in eigen huis, tuin en buurt, gezellig barbecueën met vrienden en buren en ontdekken wat het eigen land allemaal voor moois te bieden heeft, past helemaal in het plaatje van een kleinere, maar creatievere ‘way of life’. Het draait om de kick van veel doen met weinig, het ongewone te vinden in het gewone en het nieuwe te zoeken in het alledaagse.

48% Als ik thuis vakantie neem, nodig ik vrienden uit,

geef ik feestjes, … 77% Als ik thuis vakantie neem, ben ik veel bezig met klusjes die er anders niet van komen


111

75%

van de Belgen vindt dat ze in een veilige buurt wonen

73%

33%

vindt dat ze in een gezellige buurt wonen


“We missen de rust in de stad.”

32% van de

van de Belgen vindt de gevel van hun huis niet mooi

“De geur van de aarde in mijn volkstuintje maakt me gelukkig.”

“Zo lang mogelijk schommelen om zo ver mogelijk bij de buren te kunnen kijken.”

belgen buiten

55%

van de Belgen zegt dat er zelden tot nooit straatlawaai is in hun buurt

Belgen maakt vaak tot regelmatig een praatje met plaatselijke winkeliers

Bij 18% van de Belgen spelen de kinderen vaak tot regelmatig op straat

20% van de

Belgen stoort zich vaak tot regelmatig aan vervelende buren

70%

vindt het zalig om eens veel thuis te zijn tijdens een vakantie

78%

De appel valt niet ver van de boom: 34% woont in dezelfde buurt waar ze zijn opgegroeid

klust in huis tijdens een thuisvakantie 113

6. Mijn huis, mijn alles en alles voor mijn huis 114 • thuis-trendrapport 2013

“Mijn thuis is de voordeur tot mijn geluk.” Geoffry uit Jemeppe

115


“Toen we verhuisden, kwamen al onze boeken samen. Onze boeken zijn een alternatief voor behang, maar we lezen ze ook.” Nikki uit Antwerpen

We hebben nog steeds een flinke baksteen in onze maag. Belgen zijn pas gelukkig – of denken dat ze dat zullen zijn – als ze een eigen huis bezitten. 53% van de eigenaars ziet zo’n eigendom als een persoonlijk pensioenplan, een bakstenen spaarvarken voor later. En daar hebben we best veel voor over: een loodzware afbetaling, financieel afhankelijk worden van (groot)ouders, een flinke portie relatiestress en de eeuwig sluimerende angst voor onverwachte kosten. Onze archetypische droom begint bitter te smaken, de baksteen raakt steeds moeilijker verteerd.


117

80%

van de huurders kan zich nu geen eigen huis veroorloven

Liever kopen dan huren

van de huurders zegt dat ze veel gelukkiger zouden zijn in een huis dat ze zelf zouden bezitten

Wie huurt, voelt zich minder happy met z’n thuis en denkt dat hij veel gelukkiger zou zijn als trotse eigenaar van een huis. Toch zal dat voor veel huurders een droom blijven: 80% kan zich op dit moment geen huis permitteren en 83% vindt het heel moeilijk om, naast de huur, nog geld opzij te leggen om te sparen voor een eigen woning.

24%

Huurprijs per maand

0% 6%

52%

2% 7%

47%

2% 6%

51%

van de huurders betaalt tussen 400 en 500 euro per maand

6% 4%

38% meer dan 1001 euro 801-1000 euro

42%

44%

41%

44%

52%

“Ik ben blij dat ik mijn huis gekocht heb. Zeker een goede zaak als je kijkt waar sommige mensen moeten wonen of wat ze soms aan huur moeten betalen.”

49% van de huurders betaalt tussen 500 en 800 euro per maand aan huur

Herman uit Voeren 501-800 euro t.e.m. 500 euro

<30j


30-44j

45-59j

>60j

119

Huisje, tuintje ... putje? Zowat de helft van de Belgen voelt de gevolgen van de economische crisis op z’n minst een beetje: we hebben het moeilijker om geld opzij te zetten, letten meer op ons energieverbruik en proberen bewuster aan te kopen. 30% van de Belgen stelt grote aankopen zelfs uit tot ze meer zekerheid over de toekomst hebben. Kortom, we zetten de tering naar de nering en passen ons aankoop- en spaargedrag aan. Of toch niet? Als we denken aan een eigen huis, lijkt de financiële crisis plots maar weinig indruk meer te maken. Integendeel. Slechts 16% stelt de aankoop van een woning bewust uit. 2010 was een absoluut topjaar voor de woningverkoop en ook in 2008, 2009 en 2011 werd er heel vlotjes gekocht. 25% van de eigenaars kocht zijn huis zelfs pas in 2006 of later. Als het nodig wordt, zullen we bovendien liever eerst op vakantie, uitgaan en kleren besparen, dan op renovatie, decoratie of meubelen.

Meer geld, meer thuisgeluk Het spreekwoord mag zeggen wat het wil ... geld maakt toch een beetje gelukkig. Eigenaars die genoeg verdienen om hun maandelijkse afbetaling probleemloos te dekken, zijn gelukkiger dan woningbezitters die meer moeite met de maandelijkse aflossing hebben. Ook huurders die luxueus wonen, zijn thuis gelukkiger dan wie het met basiscomfort moeten stellen. Veel huurders zouden wel naar een grotere, mooiere woning willen verhuizen, maar hebben het geld niet. Hun thuisgeluk wordt dus afgeremd door geldgebrek: 30% van de huurders die van een andere woning dromen, is niet gelukkig thuis.

17%

van de huurders vindt dat de huur te zwaar doorweegt op hun budget

19%

49% van de eigenaars met

een inkomen dat de afbetalingen makkelijk dekt, scoort heel hoog op ‘thuisgeluk’

36%

slechts van de eigenaars met een inkomen dat de afbetalingen niet makkelijk dekt, scoort heel hoog op ‘thuisgeluk’

van de huurders ligt er soms wakker van dat ze de huur niet meer zullen kunnen betalen

Wanneer er plots een aanzienlijk deel van je gezinsbudget zou wegvallen, op welke uitgaven zou je dan het eerst besparen?*

op vakantie op uitgaan

42% 38%

op kledij

33%

op verbouwingen, renovaties van de woning

27%

op sparen

27%

op inrichting en meubels

25%

op boeken, cd’s, dvd’s

22% 19%

op multimedia op de tweede wagen

17%

op hobby’s

17%

op de poetsvrouw

16%

* Respondenten mochten meerdere antwoorden geven


121

Caroline uit Gent


123


“Zondag is uitslapen en samen brunchen”

Een woonhuis kost in België gemiddeld 191.302 euro

Moeilijk gaat ook ... We hebben best veel over voor een eigen huis of woning. Een stevige afbetaling bijvoorbeeld, waarbij vooral jonge mensen een zware kredietlast dragen – bijna vier op tien twintigers lost 1000 euro per maand af, weliswaar meestal als koppel. 23% van de eigenaars kreeg ook financiële hulp van zijn ouders of grootouders bij de aankoop van een huis.

... maar niet altijd Maar de keerzijde van de medaille kan hard zijn. Het leven durft wel ‘ns een stokje steken voor die huisdroom. Raakt één van de partners zijn job kwijt? 14% van de eigenaars zal dan zijn lening niet meer kunnen afbetalen. Scheiding? 32% zou zijn huis moeten verkopen.

Huisje, tuintje ... putje? Ik ben eigenaar maar ...

C4

23% werd financieel geholpen


14% moet bij jobverlies verkopen

32% moet bij scheiding verkopen

Voor een villa is dat bijna het dubbele: 329.725 euro

Sinds 1975 is de gemiddelde verkoopprijs van een woonhuis meer dan vertienvoudigd bron: STATBEL 2012

“De meeste Belgen zijn eigenaar van hun woning. In buurland Frankrijk is dat niet het geval. Daar zijn er meer huurders dan eigenaars. Ik moet er wel bij zeggen dat de huizen bij ons lange tijd betaalbaar zijn gebleven, wat nu niet meer het geval is. Ik verwacht dan ook dat de stijgende vastgoedprijzen deze tendens zullen doen omslaan. Er worden nu hypothecaire kredieten afgesloten met een steeds langere looptijd: 25 jaar, 30 jaar, ... Een alleenstaand huis met een grote tuin is een droom die voor steeds minder mensen haalbaar is.” Cédric Wautier, presentator van “Une brique dans le ventre”, over de invloed van financies op ons thuisgeluk in een interview met ILIV.

125

Ik ben 20er en ik …

Jonge mensen nemen meer risico’s Een woning kopen is niet evident, zeker niet voor jonge mensen. Toch blijft een eigen huis een droom voor de meeste Belgen. Een droom waar men veel voor over heeft, zelfs in tijden van financiële crisis: een loodzware afbetalingslast, stress over onverwachte kosten, druk op de relatie. Dat is vooral voor jonge mensen zo. Zij betalen het zwaarst af en zullen ook meer dan de andere leeftijdscategorieën moeten verkopen als ze als koppel uit elkaar gaan, of als één van de twee partners z’n job verliest. Eén op drie twintigers moet z’n huis verkopen bij jobverlies.

9%

van de 20-44-jarigen vindt dat de afbetalingslast te zwaar doorweegt op het budget

belgische baksteen Belgen hebben ontegensprekelijk een baksteen in hun maag. 82% van de 60 plus Belgen bezit een huis, bij 45-59 jarigen bezit 77% een eigen huis. 71% van de 30-44-jarigen is eigenaar van een huis. En al 1 op 5 min-30-jarige Belgen zijn eigenaar van hun eigen huis.


39%

van de twintigers betaalt meer dan 1000 euro woonkrediet per maand af

Ik ben 60+ en ik …

39%

betaal meer dan € 1000 per maand af

0,6%

33%

moet verkopen bij jobverlies

2%

52%

moet verkopen bij scheiding

26%

Woningstress en kopzorgen

12%

vindt een eigen huis in de eerste plaats een bron van extra stress

Eigenaars mogen dan globaal gelukkiger zijn dan huurders, ze kennen wel dezelfde zorgen over hun woning. 11% is soms bang dat hij zijn huur of lening niet meer zal kunnen betalen en 12% krijgt stress van alle kosten die een woning met zich meebrengt. Op sommige vlakken wandelen eigenaars zelfs minder zorgeloos door het leven dan huurders.

“Je moet aan de toekomst denken: een eigen huis bespaart je later de kopzorgen rond het betalen van een huur met een minipensioentje. En nu geeft een eigen huis me de mogelijkheid om het in te richten naar mijn smaak.”

127

Eigenaars en onverwachte kosten, stress, afbetaling 14%

krijgt stress van kosten

44%

9%

ligt wakker van afbetaling lening

R EIGENAA

bang voor onverwachte kosten

Relatiedruk Kopzorgen, woningstress en een fijne relatie met je partner gaan niet altijd even goed samen. Bijna één koppel op tien voelt hoe onverwachte kosten hun relatie onder druk zetten. En alweer hebben twintigers daar nog meer last van: 17% ervaart dan extra relatiedruk. Hetzelfde plaatje geldt voor verbouwingen en de kosten die daarbij horen: ook die zetten 9% van de Belgische wonineigenaars hard onder druk en opnieuw hebben twintigers daar meer onder te lijden.


DE THUISTRENDS Serieel kopen De starterswoning is niet nieuw. Jonge mensen kopen een appartement of een starterswoning om, eens er kindjes komen en de spaarpot wat groter geworden is, dat startershuisje weer te verkopen en iets groters te kopen. Dit gaat nog meer voorkomen en ook uitgebreider toegepast worden. Want ook de invloed van wisselende relaties en samengestelde gezinnen zorgen voor een grotere koop- en verkoopdynamiek in België. We kopen al een tijdje niet meer voor het leven. Nog meer zullen we kopen volgens de levensfase waarin we ons bevinden. Een startershuisje voor twee. Een iets groter huis wanneer er kinderen komen en de spaarpot wat groter is. Weer verkopen omdat de relatie stukloopt. Opnieuw kopen met een nieuwe partner, in functie van het samengesteld gezin. Dan weer wat kleiners kopen eens de kinderen uit huis zijn, want nee, de volgende generaties zullen hun huis dan nog lang niet afbetaald hebben. Om tot slot te investeren in een serviceflat, die tegenwoordig steeds meer ook te koop aangeboden worden.

129


DE THUISTRENDS Hotel mama

Hotel mama is het spaarplan voor een huis. Een huis is het pensioenplan voor later.

Kinderen blijven steeds langer inwonen bij hun ouders. Ze kiezen ervoor om voordelig in hotel mama te logeren om zo meer spaarcentjes opzij te kunnen leggen voor een eigen huis. Steeds meer twintigers trekken niet meer uit huis na hun studies. Ze wonen nog even thuis, kopen een auto en zetten een flink deel van hun loon op de spaarrekening. Jonge koppels blijven elk langer bij hun ouders wonen en gaan meteen in een eigen huis samenwonen. Nu worden jonge mensen nog vaak gesponsord door mama en papa, maar binnen 20 jaar zal dat niet meer zo zijn. De jonge mama’s en papa’s van vandaag zullen hun kroost veel minder vaak een centje kunnen meegeven als ze uit huis trekken. Want dat centje hebben ze zelf bitterhard nodig voor hun pensioen.

“De woongebouwen zullen onderverdeeld moeten worden in kleinere wooneenheden. Vierkantshoeves zijn bijvoorbeeld onbetaalbaar geworden. Maar men kan heel goed een vierkantshoeve kopen en daar vijf woningen van maken. Het is jammer dat de overheid niet altijd volgt. Bepaalde landen hebben een stelsel van derdepartijfinanciering ingevoerd, waarbij een bank of een openbare instelling de isolatiewerkzaamheden voorfinanciert en de bewoner hen terugbetaalt met het geld van zijn energiebesparingen. Dat soort initiatieven zouden bij ons ook gepromoot moeten worden. Dat is goed voor de portemonnee en voor de planeet!” Cédric Wautier, presentator van “Une brique dans le ventre”, over de invloed van financies op ons thuisgeluk in een interview met ILIV.


131

3%

80% van de Belgen vindt een proper gepoetst huis belangrijk

van de Belgen heeft thuis een zwembad

Ik moet pipi doen …

“Mijn neefjes en nichtjes komen regelmatig logeren. Dat zie je dan aan de rommel in de woonkamer.”

46% heeft één toilet in huis

65% van de Belgen

17% van de Belgen heeft een hobbykamer


11%

van de belgen hangt kunstwerken op in huis

54% heeft meerdere toiletten

“In winkels en boekjes past alles altijd mooi samen, maar in werkelijkheid is het moeilijk om je interieur mooi te krijgen.”

“Niets zo leuk als met z’n allen in het grote bed liggen.”

belgen in huis

6%

Aaaaaarggg!! 33% van de Belgen ergert zich vaak tot regelmatig aan de rommel in huis

“Zondag is uitslapen en gezellig met het gezin brunchen.”

van de Belgen heeft een wijnkelder

82% van de Belgen vindt inrichting en decoratie belangrijk

27% heeft een open keuken 133

7. Thuistypes: 6 keer thuis 134 • thuis-trendrapport 2013

“Het is niet het huis dat een thuis maakt maar wie en wat er op je wacht wanneer je niet thuis bent!” Christophe uit Kortrijk

135

Een thuis is alles wat mensen creëren om dat unieke gevoel van geborgenheid te vinden. Dat doen we niet allemaal op dezelfde manier. Iedereen is anders. Met elk z’n eigen gekke hoekjes en interessante kantjes. En zo is dat ook voor ons huis én voor onze thuis. We maken een thuis die bij onze persoonlijkheid en behoeften past. Afgestemd op onze interesses en smaak, op onze middelen en levensfase. Zo maken we een plek voor onszelf en voor wie ons lief is.


In dit hoofdstuk bekijken we hoe wij Belgen onze ‘thuis’ beleven. Zo heeft niet iedereen evenveel passie voor inrichting en decoratie. Sommige mensen houden van veel of spontaan bezoek, terwijl anderen stress krijgen van gastvrouw of gastheer spelen. En hoe belangrijk is de band die je met je buurt hebt? Misschien is je thuis zelfs een plaats voor bruisende feesten of voor een zorgeloos en lui vakantiegevoel. Maar er zijn ook mensen die de wereld liever achterlaten aan de voordeur. De zes thuistypes die we hier voorstellen, borduren verder op de bewoners uit de vorige editie van het Trendrapport. Dit keer hebben we ze nog nauwkeuriger onder de loep genomen en konden we ze dus rijker en met andere accenten typeren. Toch blijven alle thuistypes duidelijke voorbeelden, herkenbaar maar vereenvoudigd. Clichés hebben immers het voordeel dat ze een helder beeld geven van ingewikkeld cijfermateriaal. Het is dus volstrekt normaal dat je je niet helemaal met één thuistype kunt identificeren.

137

© Evy Raes. Beeld uit de ILIV thuis-in-beeld-fotoreportage 2013

Dat maakt het verschil

Zes thuistypes 16% type 1 achterdeur-mensen 27% type 2 schoenen voor de deur-mensen

Thuisgevoel

Het geluksgevoel thuis, graag thuis zijn, plezier beleven aan je thuis.

Buurtgevoel

Tevredenheid met je buurt en er graag wonen.

Beschutting

Vertelt hoe veilig en geborgen iemand zich thuis voelt, of iemand er tot rust komt, z’n batterijen weer oplaadt en er zichzelf kan zijn.

Bezoekgevoel

Hoe voelen mensen zich als er bezoek is? Voelen ze zich helemaal zichzelf als er mensen over de vloer komen? Of betekent bezoek vooral kook- en opruimstress?

Bezoekfrequentie

Gebeurt het dat mensen zomaar binnenspringen? Worden vrienden of familie vaak uitgenodigd voor een etentje of feest? En blijven zij soms logeren?

Gastvrijheid

Zijn gasten in huis erg welkom en mogen ze overal in huis komen? En hoe belangrijk vindt een gastheer of -vrouw het dat mensen zich thuis voelen bij hem of haar?

Decoratie

De tijd en aandacht die mensen aan hun interieur besteden, en hoe belangrijk ze het vinden dat alles goed bij elkaar past.

Verandering

De openheid en de goesting om dat interieur ook vaak te veranderen, meubels te verplaatsen, andere gordijnen of huisraad te kopen – misschien na het bladeren in een woonmagazine?

Thuisvakantie

Is thuis een plek waar iemand met plezier vakantie kan houden of juist niet?

14% type 3 gesloten deur-mensen 19% type 4 open deur-mensen 9%

type 5 verkeerde deur-mensen


De thuistypes worden bepaald door 9 dimensies. Je score op elk van deze 9 factoren, en de combinatie van deze scores, bepaalt welk thuistype je bent.

15% type 6 deur op een kier-mensen 138 • thuis-trendrapport 2013

139

Zij is een achterdeur!

TYPE 1

Carinne is een echt familiemens. Ze houdt van de buurt waar ze woont, voelt zich opperbest als ze bezoek krijgt en maakt het haar gasten graag naar hun zin. Informeel en gezellig, met z’n allen aanschuiven aan de keukentafel.

16%

“Spring gerust binnen & doe alsof je thuis bent.”

achterdeur-mensen Achterdeuren zijn echte mens-mensen, sociale dieren. Meer dan alle andere types wonen ze samen met een partner en hebben ze (volwassen) kinderen of zelfs stiefkinderen. En iedereen mag op bezoek komen: familie, kinderen, de buren. Dat bezorgt achterdeur-mensen geen stress, integendeel, ze voelen zich helemaal zichzelf met volk in huis. Zolang dat maar niet met een formele uitnodiging voor een feest of etentje hoeft te gebeuren. Een extra logeerbed zul je ze echter zelden zien opmaken. En van het idee dat ze met andere gezinnen zouden moeten samenleven, gaan ze gillen. Het blijft tenslotte hùn eigen huis.

Carinne uit Overijse

Profiel Deze groep is gemiddeld de oudste van alle types en heeft meestal kinderen die al de deur uit zijn. Ze wonen vaker in een dorp of op het platteland dan in de stad, en je komt ze vooral in Vlaanderen tegen. Veel zorgen over hun inkomen hoeven ze zich niet te maken: ze komen makkelijk rond, bezitten vaak een eigen huis dat bovendien behoorlijk luxueus is.

Deze bewoners scoren heel hoog op de dimensie ‘beschutting’ en ‘thuisgevoel’. Ze halen dus veel plezier, energie, rust en thuisgevoel uit hun thuis, ook al besteden ze niet buitensporig veel aandacht aan decoratie of inrichting. Een deel van de geborgenheid komt namelijk ook uit de goede band met hun buurt. Vakantie in eigen huis vinden ze dan weer absoluut geen goed plan. Van alle thuistypes slaan de achterdeuren hun vleugels het liefst van al uit op vakantie.

Type-thuiszorgen Achterdeuren hebben weinig thuiszorgen. In tegendeel. Zo kan 40% zeer comfortabel leven van het gezinsinkomen.

14%



thuisvakantie

verandering

decoratie

gastvrijheid

bezoekfrequentie

bezoekgevoel

beschutting

buurtgevoel

thuisgevoel

van de achterdeur-mensen heeft stiefkinderen. Die doen geen afbreuk aan het thuisgevoel: als zij op bezoek komen, voelen zij zich nog steeds even goed thuis.

141

TYPE 2

27%

schoenen voor de deur-mensen Een huis is een visitekaartje, een uitdrukking van je persoonlijkheid en creativiteit, vinden deze types. Ze besteden dan ook heel wat aandacht aan de aankleding van hun interieur en laten zich daarbij door woonmagazines inspireren. Bovendien halen ze erg hoge waarden voor ‘verandering': ze houden ervan om hun inrichting regelmatig te veranderen, met een likje verf, door de meubels eens anders zetten of dat hebbeding of originele servies dat ze op de kop tikten te etaleren. Toch zit daar soms wat rusteloosheid achter. Sommige schoenen voor de deur-mensen zijn niet zo gelukkig met hun huis of met hun buurt en passen misschien juist daarom zo vaak hun inrichting aan.

Ellen heeft nog geen kinderen en woont met haar vriend in een doorsnee huis. Althans, zo lijkt het toch. Want binnen valt meteen de zorg en creativiteit op waarmee hun thuis werd ingericht. Daar mogen bezoekers ook van meegenieten. Sterker nog, soms lijkt het wel dat Ellen zich meer thuis voelt als er bezoek is.

60%

van wie wel kinderen heeft, voelt zich minder geborgen en relaxed als die niet thuis zijn.

“Iedereen welkom, maar schoenen gaan uit aan de voordeur.” Ellen uit Berchem

Profiel Deze mensen zijn eerder jong en hebben niet allemaal kinderen. Heel wat van hen leven ook niet samen met een vaste partner. Ze wonen in een gemiddeld huis: comfortabel maar zonder grote luxe.


thuisvakantie

verandering

decoratie

gastvrijheid

bezoekfrequentie

bezoekgevoel

beschutting

buurtgevoel

thuisgevoel

Type-thuiszorgen

35%


Dit huis – of is het een paleis? – mag gezien worden. Ze nodigen geregeld gasten uit en geven wel eens een feestje. Je mag zelfs onaangekondigd langskomen of blijven logeren. Zolang je je vuile schoenen maar aan de deur achterlaat en niet zomaar hun hele huis gaat verkennen. Toch zullen schoenen voor de deur-mensen niet zoveel moeite doen om hun gasten een thuisgevoel te geven, omdat ze dat zelf niet echt kennen. Het is eerder omgekeerd: vrienden op bezoek of kinderen in huis zorgen voor ontspanning en helpen deze bewoners zich toch goed te voelen thuis.

Zij is een schoen voor de deur!

van de schoenen voor de deurmensen is single, 45% heeft geen kinderen.

★ 1 op 10 is eerder ongelukkig over zijn of haar woning, het type huis of de grootte ★ 1 op 3 stoort zich aan te weinig plaats in huis voor zijn of haar spullen ★ 1 op 4 geeft aan niet genoeg tijd te hebben voor zichzelf

143

Zij is een gesloten deur …

TYPE 3

Lotte heeft een toevluchtsoord gebouwd. Met veel aandacht en liefde voor detail heeft ze haar privésuite ingericht. Een eigen plek waar ze helemaal tot rust komt en zich geborgen voelt. En daarin laat ze niet zo graag gasten of bezoekers toe.

14%

gesloten deur-mensen Gesloten deuren voelen zich helemaal veilig in hun eigen cocon. Thuis is de plek bij uitstek waar ze tot rust komen en hun batterijen opladen, waar ze zich ontspannen en energie vinden. Deze mensen besteden het meest aandacht en tijd aan de inrichting en decoratie van hun thuis. Alles wordt perfect op elkaar afgestemd om dat thuisgevoel te krijgen. Zo zorgvuldig dat eens de inrichting rond is, het ook werkelijk ‘af’ is en ze er niets meer aan veranderen. Die zorg voor een mooie, rustgevende inrichting met persoonlijke accenten leggen ze vooral voor zichzelf aan de dag. Bij gesloten deuren vallen de lage waarden voor ‘bezoek’ en ‘gasten’ heel erg op. Bezoekers of logies zijn eerder zeldzaam en geven hen een hoop stress. Ze voelen zich niet meer zichzelf als er thuis nog andere mensen rondhangen en komen pas tot rust als ze de deur achter de laatste bezoeker weer opgelucht hebben dichtgedaan. Hun huis is een privéaangelegenheid, een veilige haven waar niemand iets te zoeken heeft. Gesloten deur-mensen die niet met een partner samenwonen, vinden het idee dat iemand voltijds bij hen zou intrekken zelfs behoorlijk moeilijk. Die zou dat thuisgevoel wel eens kunnen verstoren ...

“Mijn plekje, voor mij alleen, weg van de drukke wereld.” Lotte uit Lokeren

Profiel Bij dit thuistype horen iets meer vrouwen dan mannen. De meesten zijn eigenaar van een woning, vaak van het vrijstaande type. Comfort en luxe vinden ze een stuk belangrijker dan andere mensen. Opvallend veel gesloten deur-mensen hebben ook een huisdier.

Type-thuiszorgen 43% kijkt op tegen het jaarlijkse kerst- en nieuwjaarsfeest 1 op 3 stoort zich geregeld tot vaak aan een koude woning

★ ★

56%



thuisvakantie

verandering

decoratie

gastvrijheid

bezoekfrequentie

bezoekgevoel

beschutting

buurtgevoel

thuisgevoel

van de gesloten deur-mensen die niet samenwonen, heeft die eigen thuis nodig, zonder de permanente aanwezigheid van een partner.

145

Hij is een open deur!

19%

72%

open deur-mensen Home sweet home is het motto van dit thuistype. Open deuren kennen een erg groot thuis- en buurtgevoel. Waar ze ook volop van genieten. Thuis voelen ze zich veilig en geborgen, kunnen ze zich ontspannen en laden ze hun batterijen weer op. Meer dan andere mensen besteden ze ook aandacht aan hun interieur, al veranderen ze dat zeker niet om de haverklap. Van alle thuistypes kennen zij bovendien het hoogste ‘buurtgevoel’; zij zijn het gelukkigst met de buurt waarin ze wonen. Geen wonder dat ze een thuisvakantie even fijn vinden als op reis gaan. Die nestwarmte delen ze graag, hun deur staat altijd open. Voor buren of vrienden die onverwacht binnenspringen. Voor gasten die ze uitnodigen op een diner of feest. Voor (stief)kinderen, familie en kennissen die gerust mogen blijven logeren. Dat gebeurt allemaal los en spontaan, zonder stress en meestal ook zonder uitsloverij om het bezoek een welkom gevoel te geven. Opvallend: dit type mensen staat er zeker voor open om met verschillende generaties onder één dak te wonen.

is eigenaar.

Jeroen uit Charleroi

99% is gelukkig met zijn woning.

42%

Profiel Open deur-mensen wonen heel vaak in een dorp of op het platteland, meestal als eigenaar van een vrijstaand huis. Van alle types hebben zij de meest luxueuze huizen en kunnen ze comfortabel van hun inkomen leven. De meeste mensen in deze groep leven in een klassiek of nieuw samengesteld gezin en zijn daar opvallend gelukkig mee: weinig ruzie of conflicten in huis. Wie geen vaste partner heeft, denkt dat hij dat thuisgevoel nog altijd – of zelfs nog meer – zou ervaren met een partner in huis.

Type-thuiszorgen Open deuren hebben weinig thuiszorgen. Zo goed als niemand van de open deur-types is ongelukkig met de buurt of omgeving waar ze wonen.

thuisvakantie

verandering

decoratie

gastvrijheid

bezoekfrequentie

bezoekgevoel

beschutting

buurtgevoel

thuisgevoel

zou het fijn vinden om met verschillende generaties samen te wonen.


“Kom gerust binnen, schuif mee aan tafel en blijf gezellig hangen.”


TYPE 4

Jeroen is dol op zijn huis en zijn buurt buiten de stad. Hier kan hij helemaal zichzelf zijn en komt hij tot rust. Zelfs tijdens de vakantie is hij vaak thuis te vinden. Het is voor hem ook vanzelfsprekend om vaak vrienden voor een etentje of feestje uit te nodigen.

147

Hij is een verkeerde deur!

9%

verkeerde deur-mensen

“Mijn huis is een dak boven mijn hoofd en een bed om in te slapen.”

Verkeerde deur-mensen scoren erg laag op een heel aantal dimenties: het typische thuisgevoel is hen vreemd, hun huis geeft hen niet zoveel warmte en geborgenheid en ze vinden dit ook niet de ideale plek om tot rust te komen of hun batterijen weer op te laden. Ook met het interieur of de decoratie van hun woning zijn ze niet bezig. Bovendien is hun (huur)woning soms een bron van stress. Hoewel ze zich thuis uiteindelijk nog wel min of meer veilig voelen en er zichzelf kunnen zijn, lijkt het vaak alsof ze gewoon het beste maken van een plaats waar ze eten en slapen.

Ben uit Hoboken

Profiel

Het is eigenlijk niet zo verbazend dat verkeerde deur-mensen vaker dan anderen de deur uitgaan om zich te ontspannen. Ook een thuisvakantie is niets voor hen. Georganiseerde feestjes, etentjes of logies vinden ze eigenlijk veel te veel gedoe, waar ze nerveus van worden. Maar als er toch bezoek komt, doen ze wel behoorlijk wat moeite om hun gasten een welkom gevoel te geven.

2 op 3 zou zich meer thuis voelen met een partner in huis.

In deze groep zitten de jongste bewoners: vrij veel singles – soms met kinderen – die in de stad op een (huur)appartement wonen. Eén op acht verkeerde deuren is een alleenstaande ouder. Ze hebben het soms moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen en zijn minder dan alle andere types gelukkig met hun leven, hun buurt of hun woning.

Type-thuiszorgen 47% komt moeilijk of niet rond met het gezinsinkomen 16% ziet de woning vooral als een bron van stress ★ 1 op 2 gaat weg uit huis om zich te ontspannen ★ ★

67%


thuisvakantie

verandering

decoratie

gastvrijheid

bezoekfrequentie

bezoekgevoel

beschutting

buurtgevoel

thuisgevoel

voelt zich happy met zijn leven - bij alle andere groepen ligt het geluksgevoel hoger dan 90%.

149

© ZAZA BERTRAND. Beeld uit de ILIV-’Thuis in beeld’-fotoreportage 2011

TYPE 5

Als single huurt Ben een appartement in de stad. Maar daar ervaart hij niet echt veel geborgenheid of thuisgevoel. Hij komt er vooral om te slapen. Ontspanning of vakantie zoekt hij liever buitenshuis. Bezoek is zeldzaam, daar heeft hij ook helemaal geen zin in.

Zij is een deur op een kier!

TYPE 6

Hoe haar huis nu precies is ingericht, vindt Elke niet echt belangrijk. Het lukt haar zo ook wel om zich thuis gezellig geborgen te voelen. Ze krijgt niet zo graag bezoek over de vloer, maar is wel een goede gastvrouw.

15%

“Niets boven een gezellig avondje samen voor tv.”

deur op een kier-mensen Aan inrichting of decoratie hebben deze no-nonsensemensen een broertje dood. Zowel voor ‘decoratie’ als ‘verandering’ scoren ze erg laag. Of alles bij elkaar past of niet, maakt hen niets uit. En op de salontafel – als ze die al hebben – zul je geen interieurboeken of -magazines tegenkomen.

Elke uit Bree

Profiel

Toch voelen zij zich best wel thuis in hun eigen burcht: die geeft hen een veilig gevoel en ze kunnen er ook zichzelf zijn. Zelfs een thuisvakantie nemen ze in overweging. Bezoek, etentjes of logeerpartijen zijn dan weer niet echt besteed aan deze deuren op een kier. Als je bij hen aanbelt, bestaat de kans dat je vriendelijk maar beslist wordt afgewimpeld. Misschien mag je – heel even – binnenkomen. Maar als het erop aankomt, zullen ze wel moeite doen om het hun gasten naar de zin te maken, ze scoren namelijk wel hoog op de dimensie ‘welkom’.

Deur op een kier-mensen zijn vaker mannen dan vrouwen en ze leven in een comfortabele doorsnee woning. Toch hechten ze niet zoveel belang aan echte luxe, geld of prestige. Al bij al zijn ze best gelukkig met hun leven, hun woning en hun buurt. Deur op een kier-mensen die niet samenwonen, zouden zich meer thuis voelen met een partner onder hetzelfde dak.

Type-thuiszorgen 87% is graag eens helemaal alleen thuis 1 op 5 worstelt met het evenwicht werk - huishouden - vrije tijd

★

62%

★



thuisvakantie

verandering

decoratie

gastvrijheid

bezoekfrequentie

bezoekgevoel

beschutting

buurtgevoel

thuisgevoel

van de no-nonsensemensen woont samen met een partner.

151

8. iliv kijkt vooruit!

“Het poortje tussen onze tuinen verbindt niet alleen onze tuinen. Het maakt ons buren.” Sebba uit Charleroi

De toekomst is samen. Samen wonen. Samen leven. Samen delen. Dat merken we in de cijfers van alle ILIV-onderzoeken. Thuis is samen. Ons thuisgevoel wordt in de eerste plaats bepaald door de mensen waar we mee samenleven. En ons buurtgevoel heeft dan weer een directe impact op ons thuisgevoel. Hoe beter we samenleven, hoe beter het gaat met ons thuisgevoel, hoe gelukkiger we zijn.



Niet verwonderlijk dat we ook steeds meer en meer 'samen' terugzien in onze samenleving. Wat vaak als een kille afstandelijke en verzuurde maatschappij wordt bestempeld, groeit uit tot een samenleven waar het buurtgevoel groeit, waar delen en mekaar helpen weer meer plaats krijgt en waar we mekaar terugvinden en herontdekken. Aan de schoolpoort, op het buurtfeest, op straat, maar ook thuis. En het is deze tendens die we bij ILIV vaststellen en ook zien in de cijfers en in de actualiteit. Met vreugdevolle hoop en grote interesse volgen we deze nieuwe trends in samen leven.

155

SAMEN delen

SAMEN CONSUMINDEREN De crisis is meer dan een kortstondig dipje. Niemand die daar nog aan twijfelt. Veel mensen hebben minder geld ter beschikking en springen bijgevolg bewuster om met hun uitgaven. Maar er is meer. Er wordt al een tijd dieper nagedacht over wat nu echt waardevol is: achteloos materiële weelde verzamelen of meer oog hebben voor je leefomgeving en de mensen om je heen? Nieuwe vormen van consumeren hebben de kop opgestoken en zijn here to stay. De toekomst is aan ruilen, delen en lenen. Het mag dat ook niet verbazen dat deze nieuwe vormen van consumeren steeds meer voet aan de grond krijgen. Vaak werden de kiemen al jaren geleden gezaaid, maar door het groeiende groene bewustzijn en de stevige economische crisis zijn ze intussen flink opgeschoten, uitgerijpt en diverser geworden. Hergebruiken is geen vies woord meer, mensen gaan hun creativiteit of handigheid botvieren en materieel bezit of kennis delen wordt steeds hipper. Wat vroeger alleen iets was voor mensen in ellende, voor kneusjes, vrekken of verdwaalde excentriekelingen, is nu de normaalste zaak van de wereld geworden. We hebben het circuit van tweedehandsgoederen en zelfgemaakte spullen massaal ontdekt. Niet alleen voor kleren en accessoires, maar ook voor meubelen en decoratiestukken schuimen we graag kringloopwinkels, ecoshops en rommelmarkten af. Ook in woonoppervlakte moet de Belg inleveren. Belgen mogen nu dan wel ruim wonen, de nood aan kleine huizen groeit en zal blijven groeien: energieprijzen swingen de pan uit, bouwgronden worden onbetaalbaar, grote woningen evenzeer. Bovendien neemt het aantal eenoudergezinnen toe. Kleiner wonen wint dus aan belang, en mensen zullen steeds creatiever omspringen met ruimtes en functionaliteiten.


We stellen nog meer dingen in vraag. Hebben we die auto wel altijd nodig? Kunnen we die grasmachine niet beter gewoon aan of van de buren lenen? En is zo’n groot eigen huis met een lap grond echt wel de ultieme droom? Moeten we altijd alles voor ons alleen hebben en houden? Het zijn kwesties waar we steeds vaker over nadenken en onderweg durven we soms zelfs even naar vroeger kijken. Zo is ruilen, lenen en delen iets wat mensen als sinds jaar en dag doen. Op kleine schaal en informeel. Van elkaars tuin en plekje groen genieten. Kleren waarop we uitgekeken zijn ruilen met vriendinnen. Een kast of bed weggeven om zelf een ander te kunnen zetten.

“Ik deel, dus ik ben ...”

De laatste jaren zijn we dit soort dingen echter op georganiseerde schaal gaan doen. Auto’s worden niet altijd individueel gekocht, maar dankzij een slim systeem met andere leden gedeeld. Kleren worden niet meer in de slaapkamer, maar op een groot swapping-event geruild. Overal spreken LETSgroepen – staat voor Local Exchange and Trading System – met elkaar af om diensten, kennis of goederen uit te wisselen zonder dat er één eurocent aan te pas komt. Jij knipt mijn haar, ik geef je een kluit wormen voor je composthoop. Of we organiseren een repaircafé waar handige mensen, professioneel gereedschap en buurtbewoners met kapotte spullen elkaar vinden. En wie geen eigen tuin heeft, maar toch wat groen wil, hoeft niet alleen meer op de klassieke volkstuintjes te rekenen, maar vindt steeds meer andere initiatieven van gemeenten, vzw’s en particulieren om een stukje tuin of open ruimte te delen. Dat je daar een portie sociaal plezier bij krijgt, is mooi meegenomen.

Trendsetters van de gedeelde consumptie Het mag dan nog niet de meerderheid zijn die het doet, het sharing-concept is intussen wel bekend, de nieuwsgierigheid en interesse zijn groot. Uit het Fé. Vrouwen- & Mannenrapport© 2012 onthouden we dat slechts één op tien Belgen nog nooit van sharing heeft gehoord. Bijna één Belg op twee zou zelfs overwegen om een auto te delen, kleren of speelgoed te ruilen of samen spullen aan te kopen – of doet dat zelfs al.

De trendsetters in sharing zijn: * eerder jong * hebben vaak kinderen * hoger geschoold * linkser * hechten meer waarde aan hun vrienden

157


“Wekelijks kom ik in mijn volkstuintje werken. De geur van de aarde maakt me gelukkig.” Joke uit Antwerpen


159

SAMEN huizen Sommige pioniers trekken de lijn nog verder door. Ze gaan met verschillende gezinnen of generaties samenwonen of beslissen op zijn minst om een deel van de faciliteiten te delen. Ver verwijderd van de hippiecommunes vol love & peace uit de prille jaren ‘70 – die in ons nuchtere land toch nooit veel succes kenden – gaan vrienden en gezinnen die daarom geen familie zijn van elkaar samenwonen, woonruimtes delen, samen verbouwen. Natuurlijk spelen kwesties van geld, efficiëntie en energiebewustzijn hier soms in mee. Maar de nieuwe woonvormen zijn vaak zo eigentijds, met genoeg privacy, maar ook met gedeelde ruimtes, tuinen en faciliteiten, dat andere elementen even belangrijk zijn. Kinderen hebben altijd speelkameraadjes of oppassers in de buurt. Het avondeten wordt gezelliger en is minder arbeidsintensief, als je een paar keer per week voor elkaar kookt. En samen de flauwste hits meebrullen maakt dat saaie strijken een stuk verteerbaarder. Het housesharing-idee slaat intussen aan bij één op drie Belgen.

Winkelen is duurder, woningen kosten meer en veel starterslonen blijven krap. Geen wonder dat vooral jonge mensen elke maand een zware huur- of afbetalingslast dragen. Toch wil bijna iedereen een eigen huis kopen. Alleen lukt dat velen niet zonder de hulp van ouders of grootouders. Singles hebben het op financieel vlak trouwens nog een stuk moeilijker. Kinderen blijven dan ook steeds langer inwonen bij hun ouders. Ze kiezen ervoor om voordelig in hotel mama te logeren om zo meer spaarcentjes opzij te kunnen leggen voor een eigen huis. Ouders en volwassen kinderen onder één dak. Ook dat is niet nieuw, vijftig jaar geleden had je nu eenmaal weinig alternatieven. Na een paar decennia ééngezinswonen gebeurt het vandaag toch weer opnieuw. Soms om praktische redenen, maar evengoed uit gezelligheid, samenhorigheidsgevoel, of om, jawel, bewuster met bezit, energie en middelen om te springen. Wilden de veertigers en vijftigers van vandaag in hun tijd vooral snel hun vleugels uitslaan, dan blijkt nu de helft van de twintigers nog thuis te wonen. En bijna vier op tien mensen zou op zijn oude dag liever bij de kinderen slijten dan in een rusthuis. Financiële noodzaak of pure gemakzucht? Dat is maar de vraag. Ruim één op drie Belgen vindt het ook echt fijn om met verschillende generaties samen te wonen.

35% van de Belgen vindt het fijn om met verschillende generaties samen te wonen


13%

van de volwassen Belgen woont bij zijn ouders of heeft ouders inwonen - 81% van hen is jonger dan dertig

39%

zou op zijn oude dag liever bij de kinderen gaan wonen - vooral mensen jonger dan 44 vinden dat, van de 60-plussers gaat maar 31% hiermee akkoord

32%

van de Belgen zegt dat het leuk zou zijn om verschillende gezinnen samen een groot huis te delen, waarbij iedereen zijn stukje privacy heeft, maar er ook gemeenschappelijk plaatsen zijn

Het bijzondere aan dat nieuwe samenhuizen is dat er intussen een bont palet van woonvormen is bedacht. Je hebt natuurlijk de vrienden die een appartement delen en er is de single mum die een kamer in huis aan een student verhuurt. Er is het recentere concept van kangoeroewonen, een huis binnen een huis, wat meestal neerkomt op een gelijkvloerse verdieping, vaak met aparte toegangsdeur, voor de oudere generatie. Bij het echte co-housing wordt één groot pand omgebouwd tot aparte wooneenheden, waarbij de bewoners wel een tuin, speelruimte voor de kinderen, garages, fietsberging of wasmachines delen. Waren het tot nog toe vooral bevriende gezinnen die zich samen aan co-housing waagden, dan duiken er tegenwoordig ook grootschalige projecten op die woningen met gedeelde ruimtes aan 20 of 30 gezinnen verkopen. Co-housen geeft je het beste van veel werelden: privacy, een slimme omgang met energie en middelen én sociaal contact.

161


“De school werd omgebouwd tot appartementen. De schoolborden worden nu gebruikt als pingpongtafel.” Tom uit Gent


163

47% 62%

van de Belgen woont in een buurt waar op z’n minst af en toe een buurtfeest of speelstraat georganiseerd wordt

SAMEN beleven De crisis weegt op mensen. En dat voelen we aan onze gemoedstoestand, maar ook aan onze tegenreactie: mensen hechten meer belang aan waardevolle relaties, geborgenheid en authenticiteit. Engagement en vriendschap worden belangrijker. Als reactie op de groeiende onzekerheid in de buitenwereld, zoeken mensen de warmte van de vertrouwdheid in hun nabije omgeving: hun gezin, vrienden, buurt en thuis. We zien in verschillende trends een steeds toenemend zoeken naar een samenzijn, naar authenticiteit. Als tegengif voor angst, crisis en onzekerheid. En dat vinden we bij elkaar, bij onze familie, buren, vrienden. Mensen gaan elkaar méér opzoeken. Niet ‘op bezoek’, maar in een vorm van ‘gepland binnenspringen’, bij elkaar thuis. Vrouwenavond: elke eerste vrijdag van de maand, afwisselend bij iemand anders thuis, iedereen neemt een hapje mee. Gezinnen die op een vaste dag in de week met het hele kroost gaan eten bij een bevriend gezin. Wekelijks gepland en netjes afgesproken aanschuiven.

slaat op z’n minst af en toe een praatje met de lokale winkeliers

Ook de buurt wint daardoor weer aan belang. We zoeken de geborgenheid van ons huis wel op, maar die geborgenheid en dat samen-zijn zoeken we ook in de buurt. De buurt als belangrijk onderdeel voor ons thuisgevoel. Zo was staycation aanvankelijk een budgetkwestie, maar is de trend inmiddels ook een manier van leven geworden. Een staycation in eigen huis, tuin en buurt, gezellig barbecueën met vrienden en buren en ontdekken wat het eigen land allemaal voor moois te bieden heeft. Verwacht in België daarom geen grootse Italiaanse familiespektakels. Samen hoeft niet groot te zijn. Mensen zetten een poortje tussen twee tuinen en de kinderen spelen zo samen in de tuin. Verschillende steden zetten in de zomer straten af voor de auto’s om speelruimte te creëren voor de kinderen, samen ruimte. Ook buurthuizen zien steeds meer potentieel. Het zal niet lang meer duren of buurthuizen zijn veel meer dan een plek waar het bejaardenkoor of de senioren uit een home elkaar ontmoeten. Ook jongeren vinden er een plek om samen te zijn, jonge ouders vinden er cultuur in de buurt en ouderen blijven er op woensdag nog steeds samen gezellig een pannenkoek eten.

Ik ga soms naar een activiteit van een plaatselijke school of vereniging: Wallonië: 38% Vlaanderen: 43%


165


“Ons citeetje is een gezellige plek om te ontbijten of gewoon voor een babbel en een tas koffie met de buren.” Karolien uit Gent


167

colofon Samen thuis Het Thuis-Trendrapport 2013 is een uitgave van ILIV www.iliv.be ★ [email protected] ISBN 9789081986519 D/2013/13.153/1 NUR: 450 - 454 - 740 © ILIV vzw, Antwerpen Prijs: € 40

Realisatie Fé. soul conversation nv Lange Leemstraat 372 ★ 2018 Antwerpen www.fesoulconversation.be

Onderzoek Caro Debruyn

Tekst Sarah Van Ourti Inge Taucher Marieken Maes

Coördinatie & eindredactie Marieken Maes

Lay-out & illustraties Els Janssens Isabelle Geeraerts

Fotografie Evy Raes, tenzij anders vermeld

Verantwoordelijke uitgever Katja van Putten Lange Leemstraat 372 ★ 2018 Antwerpen ILIV is een project gesteund door IKEA.


“Elke maand wordt er in groepjes gekookt. Alle inwoners doen dit graag, want het geeft een huiselijke sfeer.”


“Mijn thuis is de voordeur tot mijn geluk.”

samen thuis het ILIV Thuis-Trendrapport 2013 ILIV, opgericht met de steun van IKEA De ILIV thuistrends Het ILIV onderzoek tweede editie

Recommend Documents