Safety Event 2015 www.vandiepen.com
Remko Roosjen en Didi Rinkel
Aansprakelijkheid na ingebruikname machine
Agenda • • • • • • • • • •
Introductie Ce-uitspraken.eu Contractuele verplichtingen Europese product- en sociale richtlijnen Machinerichtlijn (2006/42/EG) Stand van de techniek Van veilige machine naar waarschuwen Werkgeversaansprakelijkheid Praktijkvoorbeelden Boete Inspectie SZW
CE-UITSPRAKEN.EU
Contractuele verplichtingen Machine voldoet niet aan de contractuele afspraken (capaciteit, inpassing in productielijn etc.): aanspraak op verkoper/fabrikant. Belangrijk: Tijdig klagen over de aard en omvang van het gebrek (anders: verval van rechten).
Europese richtlijnen • Machinerichtlijn (2006/42/EG) - Warenwetbesluit Machines (“Wwb”) - gericht tot o.a. fabrikanten en importeurs - “in het verkeer brengen”
• Richtlijn Arbeidsmiddelen (2009/104/EG) - Arbowetgeving - gericht tot werkgever - “gebruiksfase”
Europese richtlijnen
Machinerichtlijn: verplichting fabrikant • Artikel 5 Machinerichtlijn: De fabrikant of diens gemachtigde moet, alvorens een machine in de handel te brengen en/of in bedrijf te stellen: a) b) c) d) e) f)
zich ervan vergewissen dat deze machine in overeenstemming is met de essentiële gezondheids- en veiligheidseisen; zich ervan vergewissen dat het technisch dossier beschikbaar is; inzonderheid de noodzakelijke informatie verstrekken, zoals de gebruiksaanwijzing; de procedures ter beoordeling van de overeenstemming uitvoeren; de EG-verklaring van overeenstemming opstellen; de CE-markering aanbrengen.
Stand van de techniek: up-to-date verplichting? Fabrikant ‘oordeelkundige toepassing van de essentiële gezondheidsen veiligheidseisen, rekening houdend met de stand van de technologie ten tijde van de bouw’ (preambule MRL) Werkgever
Bestaande machine: nieuwe normen voor veiligheid toepassen? ‘zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden, met inachtneming van de stand van de techniek’ = lastiger criterium!
Redelijke maatregelen?
CE Markering + EG Verklaring van overeenstemming: óók dan als werkgever (blijven) onderzoeken en treffen van afdoende preventieve maatregelen. Welke gezichtspunten spelen o.a. een rol in het kader van aansprakelijkheid? - mate van waarschijnlijkheid v/d vereiste onoplettendheid; - de kans daaruit op ongevallen; - de ernst van de gevolgen; - mate van bezwaarlijkheid om maatregelen te treffen.
3-stapsmethode Stap 1 = eerste prioriteit Stap 2 = tweede prioriteit Stap 3 = derde prioriteit
Wanneer waarschuwen?
Pas wanneer geen veiliger ontwerp of veiligere werking mogelijk is en beschermingsmaatregelen bezwaarlijk zijn (qua tijd, moeite en kosten)!
Redelijkerwijs te verwachten gebruik
Waarvoor? Hoe wordt de machine gebruikt?
“Over verwachtingen moet je duidelijk zijn” Dat wil zeggen: redelijkerwijs te verwachten gebruik Geen rekening houden met onredelijk misbruik
Redelijkerwijs te verwachten gebruik?
Effectieve waarschuwingen tegen gevaar? Effectief: afdoende maatregel als bescherming tegen gevaar – makkelijk opmerkbaar, leesbaar, voldoende duidelijk, indringend
Waarschuwing moet ertoe leiden dat de gemiddelde gebruiker zijn/haar gedrag op de gewenste wijze aanpast
KLM take off, Vliegveld Princess Juliana, Sint Maarten
Effectieve waarschuwing tegen gevaar?
Effectieve waarschuwing tegen gevaar?
Waarschuwing Hoge Raad (Jetblast-arrest): (…) van doorslaggevende betekenis of te verwachten valt dat deze waarschuwing zal leiden tot een handelen of nalaten waardoor dit gevaar wordt vermeden.(…)
•
Effectief waarschuwen dus!
In de context van deze zaak niet het geval: (1) te weinig indringend, (2) niet duidelijk welk gevaar, (3) onvoldoende ernst van de gevolgen Het blijft een omstandighedentoets.
Vanaf 2007 tot nu
Aansprakelijkheid werkgever (Arbo)
Werkgever aansprakelijk
I.
Schade vergoeden voor geleden schade door werknemer Werkgever-werknemer
II.
Bestuurlijke boete door Inspectie SZW Werkgever-overheid
I. Werkgever-werknemer • Aansprakelijkheid werkgever door werknemer: “De werkgever is verplicht de lokalen, werktuigen en gereedschappen waarin of waarmee hij de arbeid doet verrichten, op zodanige wijze in te richten en te onderhouden alsmede voor het verrichten van de arbeid zodanige maatregelen te treffen en aanwijzingen te verstrekken als redelijkerwijs nodig is om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt.”
Werkgever-werknemer De werkgever is aansprakelijk voor de schade die de werknemer lijdt, tenzij hij aantoont aan zijn zorgplicht te hebben voldaan of als er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer.
Val sealmachine van bureau
Val sealmachine van bureau Overwegingen Rechtbank Amsterdam: • • • •
Te weinig ruimte op tafel Openen van stickerapparaat moeilijk Het was die dag druk op het werk Ongeval had voorkomen kunnen worden
Hand in machine
Hand in machine Overwegingen Hoge Raad:
• Effectief waarschuwen • Voorzienbaarheid • Maatregelen na het ongeval
Machine met CE-markering Stel: er vindt een ongeval plaats met een machine die een CE-markering heeft: kan een werkgever dan toch aansprakelijk gesteld worden door een werknemer?
Arm in transportband
Arm in transportband Overwegingen Hof ‘s-Hertogenbosch: • Transportband voldeed aan vereisten • Werknemer wist dat hij in strijd handelde met veiligheidsvoorschriften • Hoge werkdruk • Preventieve maatregelen: noodknop
II. Werkgever-overheid Bestuurlijke boete Inspectie SZW: (Onder meer) bij overtreding arbeidsomstandighedenwet en arbeidsomstandighedenbesluit
De hoogte van de boete wordt bepaald in beleidregels.
Werkgever-overheid Stel: de Inspectie SZW legt een boete op nadat er een ongeval heeft plaatsgevonden: is de werkgever dan ook automatisch aansprakelijk voor de schade geleden door de werknemer?
Onder aardappelpootmachine
Onder aardappelpootmachine Overwegingen Rechtbank Middelburg:
• Inspectie SZW heeft boete opgelegd • Dit is onvoldoende voor aannemen dat de werkgever is tekortgeschoten in zijn zorgplicht
Werkgever aansprakelijk? Algemene tips: • • • • • •
Blijf kritisch! Verzekering Preventieve veiligheidsmaatregelen Instructiebijeenkomsten Arbo-wetgeving Verantwoordelijk persoon op de werkvloer
Bedankt voor uw belangstelling! www.vandiepen.com
Contactgegevens mr. R. (Remko) R.E. Roosjen en mr. D.D.M. (Didi) Rinkel
Dijsselhofplantsoen 16-18 - 1077 BL Amsterdam Postbus 76729 - 1070 KA Amsterdam
Tel +31 (0)20 574 74 74
[email protected] [email protected]
