Symposium 2013
VERSLAG
Symposium NGA 16 december 2013 14.30-18.00 uur Aegon Hoofdkantoor, Auditorium, Den Haag
Nanda Janssen, dagvoorzitter symposium Dames en heren welkom bij dit symposium ‘De Galerie: Shaken, stirred & extended. Verschuivingen binnen het traditionele galeriemodel en daarbuiten’ door de Nederlandse Galerie Associatie. In een kort tijdbestek komen diverse sprekers aan bod die allemaal een andere benadering of interesse in de galeriesector hebben. Dit symposium richt zich niet op de problemen in de sector maar op de alternatieven. In het bijna tienjarige bestaan van de NGA (dec. 2004) is dit het derde symposium dat ze organiseert. De symposia in 2008 en 2010 liepen gelijk met de uitslag van de marktonderzoeken. De aanleiding voor deze editie zijn de veranderingen die zich voltrekken in de Nederlandse kunstsector (het is immers niet de makkelijkste tijd) en het afscheid van NGAvoorzitter Guus Broos. Het is interessant de insteek van deze editie af te zetten tegen het vorige symposium van de NGA in 2010. Toen heette het: Bezuinigingen, de katalysator voor een nieuwe economische dynamiek in de kunstsector? De bezuinigingen zijn een feit, we hebben er mee te dealen maar ondanks of dankzij, wie zal het zeggen, zijn in de drie tussenliggende jaren behoorlijk wat alternatieven ontstaan. Een aantal passeren hiervan vandaag de revue.
Corrie van der Veen, conservator Aegon Kunstcollectie Een bedrijf is geen museum. Het zijn roerige tijden in kunstenland, dat hebben we allemaal bijna dagelijks in de kranten kunnen lezen. Onze Stadsschouwburg directeur Melle Daamen vindt dat er teveel Kunst gemaakt wordt in Nederland en Bedrijfscollecties worden opgeheven of staan on-hold. Maar daarnaast was er afgelopen week ook geweldig positief nieuws: Wim Pijbes werd uitgeroepen tot Nederlander van het Jaar. Genoeg onderwerpen om verder uit te diepen, maar gezien mijn spreektijd zal ik een klein tipje van de sluier oplichten over de kunst in het bedrijf en in dit geval dus de kunst bij AEGON. Kunst in Bedrijven is geen doel op zich, ook al willen wij het nog zo graag zo zien. Een Bedrijf is geen Museum, maar een Museum is wel een bedrijf. Een bedrijf heeft andere doelen dan een museum en kent andere grondbeginselen. Over het ’waarom’ van het verzamelen van kunst noemen vele bedrijven als belangrijkste uitgangspunten: het verfraaien van de werkomgeving, het in contact brengen van medewerkers met hedendaagse kunst en het wekken van hun interesse hierin. Pas daarna komen onderwerpen als bedrijfsidentiteit, het imago en de cultureel-maatschappelijke verantwoordelijkheid aan de orde. Kunst verzamelen uit overweging van beleggen komt in de huidige bedrijfscollecties nergens als speerpunt naar voren. Niettemin wordt regelmatig geconstateerd dat kunstwerken, die in de loop der tijd van kunsthistorische betekenis zijn geworden een aanzienlijke financiële meerwaarde aan het kunstbezit van bedrijven hebben toegevoegd.
Een bedrijf met een kunstcollectie, hoe interessant en belangrijk dan ook, heeft geen museale taak. Haar doelgroep is per definitie klein en haar publieke functie door de specifieke bedrijfscultuur beperkt, enkele uitzonderingen daargelaten. Ook spelen architectonische belemmeringen en beveiligingsvoorschriften met betrekking tot het private karakter van de instellingen hierin een rol. Het collectioneren van kunst in en voor een bedrijf heeft dus nogal wat voeten in de aarde. Als conservator van een bedrijfscollectie word je stevig getest op je uithouding- en doorzettingsvermogen en ik kan u verzekeren dat het er soms heftig aan toe gaat. Het bedrijf werkt constant aan maatschappelijke hervormingen van het ondernemen. En vooral sinds de kredietcrisis zijn met name bij banken en verzekeraars openheid en transparantie de sleutelwoorden. Bij de grote renovatie van het AEGON hoofdkantoor (2008-2010) door het architectenbureau OTH zijn transparantie en openheid dan ook duidelijk zichtbaar in de architectuur vertaald in glas en open werkruimtes. Gunstig was het dat we tijdens de verbouwing konden werken aan het boek over de AEGON collectie. Dit vormt meer dan alleen een verbreding van het draagvlak voor de kunst bij AEGON. De titel van dit boek ‘Art for Sure’ geeft aan dat AEGON als verzekeringsbedrijf kunst ziet als een zekerheid waar niet één of andere vorm van materiële dekking tegenover staat, maar wel de verzekering dat kunst in de maatschappij als immateriële waarde van evident belang is. Het wil ook een signaal afgeven dat AEGON op het terrein van cultuur onverminderd - en juist nu - vasthoudt aan het principe dat morele waarden, waartoe de kunst wordt gerekend, onontbeerlijk zijn voor het welbevinden van een onderneming als onderdeel van een vitale samenleving. Over dit principe, aangevuld met twee stellingen, werd aan zes personen middels een interview hun mening gevraagd. Vier personen die de zakelijke maatschappelijke wereld vertegenwoordigen met een directe of indirecte relatie naar AEGON en twee personen representatief voor de wereld van kunst en cultuur. De ene stelling is een citaat van filmmaker Orson Welles: Cultuur legt het altijd af tegen de commercie, ook al is er nog zo’n geoliede samenwerking. De andere stelling is een statement van de filosoof Rob Riemen: Je kunt een samenleving niet alleen bij elkaar houden puur en alleen op economische gronden, daar heb je cultuur voor nodig. De uitkomsten van deze interviews waren hoogst opmerkelijk en tegelijk hoogst bemoedigend. Alexander Wynaendts, CEO bij AEGON draait het statement van Riemen ongeveer om en zegt: Je kunt niet in een samenleving functioneren zonder Cultuur. Het voert te ver om alle spraakmakende en behartigenswaardige uitspraken van de zes geïnterviewden nu de revue te laten passeren. Maar voor één maak ik een uitzondering. Karla Peijs, voormalig commissaris van de koningin Zeeland en o.m. commissaris AEGON, stelt: Ik vind dat kunst mag schokken. Je moet mensen wakker houden, ook op kantoor. Via de galerieën wordt ik op de hoogte gehouden van nieuwe talenten. Jullie houden mij goed wakker. Er ligt een grote taak om kunsteducatie weer een plaats te geven en daaraan te werken. Er moet veel, heel veel geld gepompt worden in het onderwijs. Kunsteducatie in brede zin zou en een verplicht vak moeten worden, dan werk je aan een toekomst waarin je cultuur bij de toekomstige beleidsmakers veilig kunt stellen. Daaraan nog toegevoegd, zoals kunsteconoom Pim van Klink het in de Volkskrant van afgelopen zaterdag zei: Kunsteducatie wordt doorgaans aan jongeren gekoppeld, maar moet in een vergrijzende samenleving ook aan ouderen worden gericht. (Met dia’s ter illustratie van het betoog van werken van Nicolas Dings, Terry Thomson, Balkenhol, Rinke Nijburg, Folkert de Jong).
Guus Broos, scheidend voorzitter NGA Het galeriewezen na negen jaar voorzitterschap. Aanwijzingen voor de toekomst, terugblik op 2004-2013. Het galeriewezen is tijdens mijn negen jaar voorzitterschap sterk veranderd. In 2004 was het een heel andere tijd en in 2008 dacht men dat de crisis vijf jaar zou duren. De NGA heeft een groei meegemaakt van een vereniging van galeriehouders naar een branchevereniging voor het galeriewezen. Een branchevereniging is een neutrale belangenvereniging voor alle ondernemingen die zich professioneel met het vigerende vakgebied bezighouden. De NGA is de algemene belangenvereniging voor alle ondernemingen die zich professioneel bezighouden
Verslag NGA-symposium Pagina 2
met tentoonstellen en verkoop van beeldende kunst en daarbij een programma hanteren van kunstenaars waarmee zij samenwerken. Elke branchevereniging kent onderverdelingen. Zo zijn er avant-garde galeries, galeries voor professionele kunstenaars en galeries met een breed aanbod. De avant-garde galeries richten zich op innovatie van de kunst. Hun publiek bestaat voornamelijk uit verzamelaars en kenners. Het podium en de kunstenaar zijn hier zeer belangrijk. Zij opereren nationaal en internationaal. De galeries voor professionele kunstenaars richten zich op deze kunstenaars en het kunstminnende publiek. De klant is even belangrijk als de kunstenaar. Ze opereren vooral nationaal maar ook internationaal. De galerie met een breed aanbod richt zich op een breed segment van kunstenaars en een zo’n breed mogelijk publiek. De klant is hier het belangrijkste uitgangspunt. Zij opereren plaatselijk, regionaal en nationaal. Maar er zijn nieuwe vormen in opkomst. Zoals het agentschap in de beeldende kunst, de online galerie zoals bijvoorbeeld ‘We Like Art’, de zwerfgalerie en mengvormen van de eerdergenoemde. Er is veel ondernemingschap en bedrijvigheid. Vier procent van de bevolking koopt actief kunst en twintig procent is geïnteresseerd in kunst. De crisis en de galerie, invloed en verandering. De beeldende kunst blijft een niche in de samenleving. Toch ontkomt een niche niet aan een crisis. Indien de samenleving lijdt onder de crisis heeft dat eveneens gevolgen voor de galerie. Na een forse stijging van omzetten in de periode 2005-2008 kelderen de omzetten weer terug naar de omzetten in 2004. Een aantal galeries hebben de deuren in de afgelopen vijf jaar moeten sluiten. Het ledental van NGA is in deze periode afgenomen met 35%. De tijden veranderen en de positie van de kunstenaars en galeriehouders eveneens. De volgende thema’s blijven van belang voor de galerie, de branche en de sector: de inperking van het volgrecht, het behouden van het lage btw-tarief, het tegengaan van oneerlijke concurrentie, het toegankelijk houden van kunstbeurzen voor een groot deel van NGA-leden, het behoud van de Kunstkoopregeling van het Mondriaan Fonds. Daarnaast is onderzoek van belang, namelijk meten is weten. Tot 2005 een vergeten activiteit in de beeldende kunst. Brancheonderzoeken en consumentenonderzoeken zijn van evident belang voor de galerie, de branche en de sector beeldende kunst. De NGA is in samenwerking met het ministerie van OCW en het Mondriaan Fonds aan haar derde onderzoek toe. De lancering van de ‘Cultuurindex Nederland’ door de Boekmanstichting afgelopen maandag 9 december is van eminent belang. De beeldende kunst in het algemeen en het galeriewezen in het bijzonder moet hier onderzoekstechnisch en statistisch een betere plek krijgen. Op basis van valide onderzoek kan een goede analyse en een adequaat beleid gemaakt worden. Wat zijn de functies van de galerie in de beeldende kunst? Het organiseren van tentoonstellingen; toegankelijkheid en expertise bieden aan geïnteresseerden; exposeren op (inter-)nationale beurzen voor de promotie van kunstenaars en verkoop van hun werk; coachen van het oeuvre en beleid van de kunstenaar; verkoop van kunstwerken; marketing van de beeldende kunst zowel online als door middel van kranten, vakbladen etc.; educatie bieden aan het publiek. Is er toekomst voor de galerie en wat zijn de aanbevelingen? Zeer zeker, kunst verkoopt immers niet vanuit zichzelf, daarvoor is veelal een intermediair en een expert voor nodig. De galeriehouder zal meer kennis moeten doorgeven aan de aspirant-koper. Klantvriendelijk moeten zijn. De ondernemende galeriehouder zal moeten samenwerken met de ondernemende kunstenaar. Er is veel te winnen op efficiency en samenwerking tussen vele partijen. Tot slot: mijn profiel is van een bestuurder die afkomstig is uit het Koepel-en branchewezen van ondernemingen. De accenten hebben gelegen op de vorming van de branche en een adequate belangenbehartiging. De vereniging is financieel gezond en kan zich verder ontwikkelen. Het was mij een voorrecht om voor u te mogen werken.
Birgit Donker, directeur Mondriaan Fonds Zichtbaarheid, samenwerking en opdrachtgeverschap Galeries en het Mondriaan Fonds. Het Mondriaan Fonds heeft als voornaamste doel het stimuleren van de ontwikkeling en presentatie van beeldende kunst en cultureel erfgoed. Verslag NGA-symposium Pagina 3
Zichtbaarheid, samenwerking en opdrachtgeverschap zijn de belangrijkste accenten in het nieuwe beleid. Het Mondriaan Fonds ontvangt veel aanvragen van onder andere kunstenaars, bemiddelaars, galeries, musea. Gemiddeld ongeveer een derde van alle ingediende aanvragen wordt ook daadwerkelijk gehonoreerd. In totaal is er 26 miljoen euro per jaar te besteden. Het Mondriaan Fonds draagt bij aan het ontwikkelen van nieuw werk en het zichtbaar maken van beeldende kunst en cultureel erfgoed uit Nederland, in binnen- en buitenland, daar waar de markt dit niet of nog niet mogelijk maakt. De ‘Werkbijdrage Jong Talent’ is bedoeld voor veelbelovende beeldend kunstenaars tot uiterlijk vier jaar na hun opleiding. Deze bijdrage van € 18.000 kan worden aangevraagd na één jaar artistieke praktijk. Doel is artistieke ontwikkeling en cultureel ondernemerschap te stimuleren zodat werk tot stand komt dat een betekenisvolle bijdrage kan leveren aan de hedendaagse beeldende kunst in Nederland. Simon van Til is bijvoorbeeld een kunstenaar die de werkbijdrage Jong Talent heeft ontvangen en een bijdrage van € 18.000 heeft ontvangen. Simon van Til onderzoekt in zijn werk de onzichtbare fysiologische verschijnselen van onze planeet zoals tijd, ruimte, licht en afstand. In het werk Night heeft hij de camera (analoog) open laten staan van zonsondergang tot zonsopgang. En dat levert een mysterieus blauw beeld op. Zijn werk was vorig jaar te zien op de openingsexpositie in Huis Marseille en heeft daarvoor op Prospects & Concepts, de jaarlijkse expositie van het Mondriaan Fonds waar jong talent wordt getoond. De tweede editie van de tentoonstelling ‘Prospects & Concepts’ is in februari 2014 te zien in de Van Nelle Fabriek in Rotterdam. De tentoonstelling verhuist mee met Art Rotterdam, de internationale kunstbeurs die gelijktijdig op dezelfde locatie wordt gehouden. Op de tentoonstelling is werk te zien van de beeldend kunstenaars die in 2012 een financiële bijdrage ontvingen van het Mondriaan Fonds om een start te maken met hun carrière. In 2012 kregen 92 kunstenaars een zogenoemde ‘Werkbijdrage Jong Talent’. Zij zijn allemaal uitgenodigd om aan deze tentoonstelling deel te nemen, bijna allemaal zullen ze dit doen. Er zal werk te zien zijn uit alle disciplines - van schilderkunst tot installaties, van fotografie tot performances. Van nog onbekend talent tot kunstenaars die al veelbesproken projecten op hun naam hebben staan. Wouter van Riessen is een van de kunstenaars die onlangs een ‘Werkbijdrage Bewezen Talent’ ontving. Met deze bijdrage wordt hij in staat gesteld verder te werken, o.a. aan een serie schilderijen waarin hij het verband tussen bloemstilleven en zelfportret onderzoekt. Het acrylschilderij ‘Vaas met vijftien zonnebloemen’ is een recent voorbeeld van een werk waarin hij de complexiteit, de uitdrukking en de ervaring van de bloemen probeert te vangen. Het stilleven is opgebouwd uit meer dan vijftig kleurvlakken. Behalve aan individuele kunstenaars draagt het Mondriaan Fonds bij aan instellingen. De ‘Bijdrage Meerjarenprogramma’s Presentatie-instellingen’ is bestemd voor presentatieinstellingen met programma’s die bijdragen aan de ontwikkeling van of aan de discussie over hedendaagse beeldende kunst. Presentatie-instellingen kunnen één keer per jaar de bijdrage aanvragen. Het Mondriaan Fonds draagt € 2.7 miljoen bij aan beeldende kunstprogramma’s voor 2014 en 2015 van 19 presentatie-instellingen en kunstenaarsinitiatieven. De bijdragen variëren van € 60.000 tot € 200.000 op jaarbasis. Na 2014 zal er minder geld beschikbaar zijn. De bijdrage kan worden aangevraagd voor een serie van inhoudelijk samenhangende activiteiten gericht op presentatie, experiment, opinie en debat, zoals tentoonstellingen, discussiebijeenkomsten en lezingen. Het gaat om programma’s die op een aansprekende manier vorm en inhoud geven aan relevante ontwikkelingen op het gebied van de hedendaagse beeldende kunst. De ‘Bijdrage Opdrachtgeverschap’ is bestemd voor opdrachtgevers publiek of privaat die openbaar toegankelijke beeldende kunstprojecten willen realiseren. Met deze bijdrage stimuleert het Mondriaan Fonds initiatieven die in samenwerking tot stand komen en waarbij het maken van beeldende kunst nadrukkelijk wordt verbonden aan het tonen ervan. De Bijdrage is bedoeld voor de productie van relevante artistiek-inhoudelijke projecten. De plannen kunnen betrekking hebben op projecten met een blijvend karakter, die eventueel door de opdrachtgever worden aangekocht, maar ook op tijdelijke projecten. Museum van Loon heeft een opdracht verstrekt aan Fiona Tan voor een 'site specific' videowerk. Het werk zal worden aangekocht voor de collectie van het museum. De opdracht werd gegeven in het kader van het tentoonstellingproject 'Suspended Histories' dat de geografische connectie tussen Museum van Loon en Azië als vertrekpunt heeft. Het project stimuleert de dialoog over het Nederlandse koloniale verleden en raakt actuele thema's als vaderland, herinnering, migratie, assimilatie en identiteit. Fiona Tan maakte in het kader hiervan een nieuw videowerk met als werktitel 'Nele', geïnspireerd op de 'vergeten' dochter van Rembrandt van Rijn, Cornelia.
Verslag NGA-symposium Pagina 4
Als onderdeel van het plan ‘Kunst bij Keizersrande’ werd aan zes kunstenaars een opdracht gegeven om een werk te maken dat reageert op het beheren van natuur en landschap. De door het Mondriaan Fonds gehonoreerde aanvraag aan het collectief Grondvormen betreft één van deze opdrachten. Hun werk ‘Nieuwe Boeren Cultuur’ is uitgevoerd in de informatieruimte en op het publiek toegankelijke erf van het bedrijf. Grondvormen heeft een ‘Zondagse Kamer’ ingericht als een toonkamer voor de nieuwe boerencultuur. Ook is een ‘Praalkast’ gemaakt op e basis van 17 -eeuwse naturaliënkabinetten, waarin exotische en alledaagse voorwerpen uit natuur en cultuur werden samenbracht. Het Mondriaan Fonds kan tot 50 % bijdragen aan dit soort projecten met als voorwaarde dat het werk publiek toegankelijk is en blijft. De ‘Bijdrage Kunstbeurzen’ is voor galeries die op beurzen in het buitenland werk tonen van levende beeldend kunstenaars uit Nederland. De bijdrage is bedoeld voor bestaand werk of voor speciaal voor de beurs vervaardigd werk en moet leiden tot versterking van de bekendheid van en de internationale waardering voor relevante hedendaagse beeldende kunst uit Nederland. Het Mondriaan Fonds heeft een lijst kunstbeurzen samengesteld met internationale uitstraling waarvoor kan worden aangevraagd. Voortaan kan voor iedere buitenlandse beurs in het buitenland een aanvraag ingediend worden. Dat betekent niet dat de aanvraag automatisch wordt goedgekeurd. Wel dient de aanvrager het belang van deelname aan deze beurs te onderbouwen. Een Commissie van adviseurs beoordeelt vervolgens de aanvragen. Een voorbeeld van nieuw werk speciaal voor een beurs vervaardigd is de performance geïnitieerd door Tegenboschvanvreden tijdens ARCO Madrid 2013 met een performance van Sander Breure en Witte van Hulzen. Met de ‘KunstKoop’ kunnen particulieren kunst op afbetaling kopen bij meer dan honderd galeries verspreid over Nederland zonder dat zij rente hoeven te betalen. Sinds 1997 maakten meer dan 43.000 kopers gebruik van de KunstKoop regeling en kochten voor ruim 134 miljoen euro aan kunstwerken. De KunstKoop zou bij jongeren bekender kunnen worden. ‘We Like Art’ organiseerde begin september 2013 een verkooptentoonstelling Start Buying Art in samenwerking met het Mondriaan Fonds in de Westergasfabriek in Amsterdam, die de regeling bij een jonger publiek bekend heeft gemaakt. Een nieuw tv-programma op RTL, ‘My First Home’ heeft als onderdeel ‘My First Kunstkoop’. De opnames zijn reeds gemaakt en het programma zal binnenkort uitgezonden worden. De mensen die meedoen aan het programma mogen zes verschillende kunstwerken testen in hun nieuwe huis. Op het einde selecteren ze een kunstwerk die het beste bij hun en bij hun nieuwe huis past. Daarmee wordt getracht jongeren meer voor kunst te interesseren en te overtuigen dat het ook voor hen haalbaar is om kunst te kopen.
Heden en verleden. Drie voordrachten over galeries in het recente verleden en huidige ontwikkelingen binnen en buiten galeries. Noor Mertens en Dorothé Orczyk: Een historisch overzicht: Positioning the Art Gallery Noor Mertens: In het boek ‘Positioning the Art Gallery’ wordt de galeriewereld in Amsterdam onderzocht, en hoe deze in een bredere, internationale context geplaatst kan worden. Het boek gaat in op de geschiedenis van galeries in Amsterdam vanaf ca.1945 tot en met nu, en breidt zijn focus uit naar het functioneren van het ‘instituut’ galerie: wat betekent de galerie in inhoudelijk, economisch, maatschappelijk, (kunst)historisch en globaal opzicht voor de kunstenaar, de kunst en het publiek. En hoe verhoudt de galerie zich tot de andere podia voor de hedendaagse kunst. Naast het boek wordt er ook een symposium georganiseerd, dat in het voorjaar in de Appel arts centre plaats zal vinden. Vandaag gaan we kort terugblikken en vooruitblikken. Het terugblikken richt zich nu op twee voorbeelden van kunsthandels voor actuele kunst of proto-galeries: Le Canard en Seriaal. Deze twee voorbeelden geven een beeld van de ideologische galeriehouders en kunstliefhebbers pur sang. De progressieve twintigste-eeuwse galeriehouder is voornamelijk een gedreven kunstliefhebber die zich omringd ziet door geharde kunsthandelaren. De toon is daarmee gezet: de galeriehouder wenste meer te zijn dan een kunsthandelaar, bijvoorbeeld door een al dan niet tijdelijke ontmoetingsplek te creëren voor intellectuelen en kunstenaars. De moderne galerie in huidige vorm voor actuele kunst kwam op in 1963 met de eerste verkooptentoonstellingen en deze organisatoren waren de eerste galeriehouders. Verslag NGA-symposium Pagina 5
Le Canard werd opgericht door Hans Roduin als een toonruimte voor actuele kunst. In dit centrum van de avant-garde exposeerden de Cobra-schilders, hielden de Vijftigers lezingen en musiceerden jazz-musici. Le Canard groeide uit tot cultureel centrum, galerie en sociëteit, waar men lid van kon worden. Hans Roduin stopte ermee nadat hij uit het pand werd gezet. Het was ook nooit de bedoeling dat het zou uitgroeien tot zoiets groots. In deze jaren waren Galerie Sothmann, Galerie Espace, Galerie Riekje Swart, Art&Project en Seriaal die actuele kunst toonden. In november 1968 richtte Wies Smals de multiple- en grafiekgalerie Seriaal op in Amsterdam met het ideaal goede kunst betaalbaar en toegankelijk te maken. Maar het werd toch een kostbare zaak, want de multiples en grafiek van internationale kunstenaars werden in verloop van tijd veel duurder. Na een periode van zes jaar in 1974 was zij teleurgesteld in het feit dat het koperspubliek zich niet had uitgebreid en teleurgesteld in het contact met de meeste kunstenaars die haar vooral zagen in de hoedanigheid van zakenpartner. In 1975 richtte Wies Smals met twee anderen De Appel op. Dorothé Orczyk: Enkele taken van een galeriehouder, opgesomd door Claes Nordenhaeke in ‘The New Role of the Gallerist in the Art Market’ tijdens het symposium ‘Talking Galleries’ in 2011:“The gallerist is: a cleaner of the gallery, a guard of the exhibition, an interior architect, a shipping agent, a storage administrator, certainly a bookkeeper, an art historian (hopefully), at times a cook, a philosopher (at least late at night) and a sympathetic drinking companion.” De verschillende posities van de galeriehouder en de galerie zijn gedeeltelijk aan bod gekomen in de publicatie ‘Positioning the Art Gallery’. Deze werd in 2012 uitgegeven door Valiz, waarbij het Amsterdamse galeriewezen in een internationale context besproken wordt. Zowel Noor als ik zijn nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van deze publicatie. Vanuit deze publicatie willen naar de mogelijke toekomst van het galeriewezen kijken in de vorm van een symposium. Binnen de kunstwereld spelen galeries een belangrijke rol: die van bemiddelaar tussen kunstenaar en (kopend) publiek. De huidige Nederlandse politiek legt relatief veel nadruk op de creatieve ondernemingsgeest binnen de culturele sector. Maar hoe weten galeries zich te verhouden tot de huidige tijd en de toekomst? Met het symposium ‘Postioning the Art Gallery -The Gallery of Tomorrow’ willen we een kritische reflectie bieden op de verschillende betekenissen en functies van de galerie voor hedendaagse kunst. De galerie is oorspronkelijk een intermediair tussen kunstenaar en verzamelaar/kunstinstituut en tentoonstellingsmaker. Vervullen de huidige galeries nog steeds deze rol? Welke kruisbestuivingen zijn zichtbaar en welke alternatieven voor het klassieke model van de galerie worden geboden en zijn voor te stellen? Belangrijke vragen als ‘wat omvat het hedendaagse galeriebedrijf, wat is de motivatie van galeriehouders en hoe opereren zij?’ komen aan bod. Deze vragen dienen expliciet als opmaat voor een vooruitblik op de betekenis en positie van de galerie in de toekomst en de veranderingen die zich momenteel voltrekken. Verschillende galeries uit Amsterdam en uit het buitenland die zich weten te vernieuwen en die experimenteren met het klassieke galeriemodel worden aan het woord gelaten. Zij reflecteren op de ontwikkelingen, mogelijkheden en verwachtingen voor de nabije toekomst. Rondom dit symposium organiseren we een serie interviews met oudgedienden uit de galeriewereld. Binnen deze ‘Alte Hasen’ serie zullen galeriehouders uitgenodigd worden om te vertellen over hun ervaringen en veranderingen in het galeriewezen om op zo'n manier een context te creëren voor het symposium.
Nathalie Hartjes: Het ‘Gallerist Programme’ van De Appel: het internationale praktijk- en discours gerichte opleidingstraject voor galeriehouders. Sinds 2010 ben ik werkzaam bij De Appel, waar ik begonnen ben bij het Curatorial Programme. Ik was vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling van het Gallerist Programme waar Jan Mot de geestelijk vader van is. Eind 2012 is de Appel arts centre, onder leiding van directeur Ann Demeester, in samenwerking met ‘The Fair Gallery’ gestart met het Gallerist Programme. Dit programma is het eerste praktijkgerichte opleidingstraject voor galeriehouders en (jonge) kunstprofessionals die in het commerciële segment van de kunstwereld willen werken. De deelnemers krijgen een pakket aan workshops en praktijklessen en sluiten hun project af met een stand op de kunstbeurs Liste in Bazel. The Fair Gallery is een samenwerkingsverband
Verslag NGA-symposium Pagina 6
tussen vier international galleries: gb agency in Parijs, Hollybush Gardens in Londen, Jan Mot in Brussel en Raster in Warschau. De Appel signaleerde een sterke behoefte naar een verdiepingsproject in het galeriewezen. Het traject naar galeriehouder is doorgaans het leerling-meester model. Er ontstond de behoefte aan het creëren van een ruimte voor reflectie op de praktijk waarin de kennisoverdracht binnen een zeer besloten netwerk plaatsvindt. Het Gallerist Programme vormt een mogelijkheid de kennisoverdracht te vergroten en discussie op internationaal niveau aan te moedigen. Het programma onderzoekt de verbindingen met andere spelers: verzamelaars, kunstenaars, musea, project-spaces en de rol van de galeriehouder ten aanzien van die partijen. Het is een ‘learning by doing’ traject, waar vragen in verbinding worden gebracht met de praktijk, en waar ruimte is case-studies te bestuderen. De Appel arts centre en the Fair Gallery organiseerden in 2011 de korte intensieve workshop ´Curating in the Gallery Field´ als een prelude op het jaarlange traject the Gallerist Programme. Tijdens de workshop werd een dilemma of situatie gepresenteerd als casus welke de basis vormt voor een interactieve opdracht tussen deelnemers en tutors. De dagen werden besloten met een discussie tussen deelnemers en externe experts die feedback boden op de resultaten van bovengenoemde opdracht. Adi Gura ( Braverman Gallery, Tel Aviv) “It’s wonderful to be confronted with other people’s ideas. I’ve been running my own gallery for a number of years now. Most of the time I’m discussing things with myself. It was a real inspiration to hear other people’s perspectives for a change.” De deelnemers van de workshop en het Gallerist Programme zijn jonge professionals die vaak al een galerie hebben. Het Gallerist Programme kan daardoor niet gemodelleerd worden naar het Curatorial Programme. Het hoge niveau van de kandidaten moet meegenomen worden in het programma. Het Gallerist Programme wil niet schools zijn maar op de praktijk gericht. Bezoeken aan belangrijke internationale galeries en beurzen maken deel uit van het programma. Het eindproject voor de kandidaten bestaat uit een stand inrichten en bemannen op de kunstbeurs Liste, the young art fair in Bazel.
Niek Hendrix, beeldend kunstenaar Lostpainters.nl De kunstenaar als ondernemer Het komt niet vaak voor dat een jonge kunstenaar de kans krijgt om de volle aandacht van meer dan honderd galeriehouders te krijgen. Dus ik grijp mijn kans. Ik ben een super kunstenaar! In mijn werk stel ik de volgende vragen: hoe werkt het systeem dat voorafgaat aan het kijken? wat is een beeld? Ik refereer aan de kunstgeschiedenis zoals bij twee monochromen naar Jan van Goyen, stillevens uit de zeventiende eeuw en een trompe l'oeil van een gevouwen vel papier. Ik heb een portret van een bekende schoenmaker gemaakt in ruil voor zes paar schoenen. De kunstenaar als ondernemer heeft een lange geschiedenis. Leonardo Da Vinci stelde: ‘Al een lange tijd geleden was het me opgevallen dat succesvolle mensen zelden zaten te wachten tot de dingen hen overkwamen. Ze gingen de deur uit en namen het heft in handen’. Mijn advies voor beginnende kunstenaars is: de deur uit en kansen pakken. Het is belangrijk om zelf dingen te ondernemen en zichtbaar te zijn voor het publiek. Jaarlijks komen er 500 nieuwe kunstenaars bij in vergelijking zijn er 161 galeries ingeschreven bij de NGA. Mecenaten? Waar vind je die? Er zijn relatief weinig verzamelaars en er is steeds minder steun en subsidie van de staat. Er zijn ook steeds minder instellingen die je werk kunnen tonen. De wereld zit dus niet op je te wachten. Neem dus het heft in eigen hand. Even terug naar mijzelf. Ik ben in 2011 afgestudeerd, maar had geen idee over de kunst buiten de kunstacademie. Ik ben zelf op pad gegaan en gaan kijken, reflecteren en contempleren naar en over de kunst in Nederland. Daar is de succesvolle blog ‘Lost Painters’ (2010) uit voortgekomen, waar ik dagelijks over kunst schrijf. Daarmee heb ik veel kunstenaars en andere mensen ontmoet waardoor mijn netwerk is gegroeid. Het is belangrijk om te weten wat er speelt op verschillende vlakken. Meer kunstenaars zoeken hun eigen niche. Bredere erkenning is financieel nodig via WWIK (nu afgeschaft), startstipendium/Werkbijdrage Jong Talent of via een rijke familie. Maar de meeste kunstenaars zijn lui. Net zoals de meeste mecenaten en verzamelaars. Brede erkenning krijg je van anderen en die kan je dus niet zelf genereren. Maar gelukkig zijn er de galeriehouders.
Verslag NGA-symposium Pagina 7
De galerie is een van de gatekeepers binnen de kunstsector, maar er is concurrentie. Er zijn ook critici (al zijn zij altijd de laatsten), curatoren (zijn beperkt in aantal en waar vind je ze?), andere kunstenaars (niet direct zichtbaar), kunstinitiatieven (zijn beperkt in aantal), postacademies (zijn zeer beperkt in aantal), websites zoals Saatchi (oververzadiging). Galeries kunnen snel schakelen en talenten maken en kraken. Kunstinitiatieven hebben geen marktstructuur en zijn flexibel, maar tonen de kunstenaar vaak slechts eenmaal. Daarnaast hebben ze een beperkt budget en een beperkte sociale overbrugging. Waarom moet de kunstenaar dus het heft in eigen handen nemen? Hoe wordt je meer dan één van de 500 inwisselbare kunstenaars? Door zelf dingen te ondernemen. Een galerie helpt je daarmee. Achteraf was ‘Lost Painters’ dat voor mij. Het voordeel van een galerie is dat je in contact komt met het netwerk van de galerie en je als kunstenaar geloofwaardiger wordt. Samenvattend: kunstenaars die ondernemen zijn meer waard voor zichzelf. Daarmee alleen kan de kunstenaar het niet redden en vertegenwoordigt de galerie een belangrijke positie om de kunstenaar verder te helpen.
PANELDISCUSSIE 1 Noor Mertens en Dorothé Orczyk: Een historisch overzicht: Positioning the Art Gallery Nathalie Hartjes: Gallerist Programme van De Appel Niek Hendrix: De kunstenaar als ondernemer -Nanda Janssen aan Niek Hendrix: Wat kan de galeriewereld in de toekomst van Lost Painters verwachten? Heb je inderdaad 100.000 unieke lezers per maand? Daar geloof ik namelijk niks van. Niek Hendrix: Of je het nou gelooft of niet ik heb echt 100.000 unieke lezers per maand. Dat komt omdat ik iedere dag nieuwe foto’s en tekst op de website plaats. Nanda Janssen aan Niek Hendrix: Heb jij als ondernemende kunstenaar een galerie nodig? Als ik me niet vergis, wordt je nu niet gerepresenteerd door een vaste galerie, maar met vele verschillende. Is dat uit noodzaak of principe? Niek Hendrix: Het is fijn om met verschillende mensen en galeries samen te werken. Ik zie dat niet als een probleem. -Nanda Janssen aan Nathalie Hartjes: Wat motiveert De Appel, een non-profit organisatie, deze opleiding voor een commercieel vak tot hun taak te rekenen? Ik vraag dus niet naar het bestaansrecht van de opleiding maar naar waarom De Appel die opleiding aanbiedt? Nathalie Hartjes: De vraag komt vanuit de galeriesector zelf, vanuit Jan Mot. In een zoektocht naar informele leertrajecten buiten de schoolsystemen. Nanda Janssen: Maar waarom specifiek De Appel? Nathalie Hartjes: Het is allemaal niet zo zwartwit. Er is geen strenge scheiding tussen publieke en commerciele instellingen. Publieke instellingen werken constant samen met galeries. Tijden veranderen en kunstecologie veranderd mee. Aanvankelijk was er veel vertwijfeling en werd er moord en brand geschreeuwd na de aankondiging van De Appel met het Gallerist Programme. Terwijl ook het Gallerist Programme samen hangt met educatieve activiteiten van De Appel. Nathalie Hartjes: Dat er veel competitie is tussen galeries is een misvatting. Er zijn juist heel veel partnerschappen en er wordt juist samengewerkt om bijvoorbeeld nieuw werk van een kunstenaar te produceren. Het is een vertekend beeld dat galeries in constant in competitie met elkaar zijn. Ze hebben elkaar juist nodig. -Nanda Janssen aan Noor Mertens en Dorothé Orczyk: Een van de vragen die jullie behandelen is hoe de galerie zich verhoudt tot andere kunstinstellingen? Wat zijn jullie bevindingen? Noor Mertens: Het is jammer dat in de geschiedenis voornamelijk wordt gefocust op het financiële aspect van de galeries en de galeriehouders in plaats van op de verschillende functies van de galeriehouder. Je werkt natuurlijk samen met verschillende partijen en de focus ligt niet alleen maar op verkoopsuccessen. Het interessante aan galeries zijn de relaties met kunstenaar, een goed archief, de nood aan diversiteit etc.
Verslag NGA-symposium Pagina 8
Tussen galerie en presentatie instelling, een gesprek met Daniela Apice, Apice for Artists, Amsterdam en Eelco van der Lingen, Nest, Den Haag Nanda Janssen: Helaas is Steven van Grinsven verhinderd vandaag. Het was interessant geweest om van hem te horen hoe hij de verschuiving van galeriehouder naar curator ervaart.
Daniela Apice, Apice for Artists, Amsterdam Ik begon in 2009 met het tonen van kunstenaars in het trappenhuis van kunstenaarsinitiatief P/////AKT (Platform Beeldende Kunst, Amsterdam Oost). Vanuit deze interessante, maar dwingende ruimtelijke context vertrok de galerie in 2011 naar een ‘white cube’ waar kunstenaars de mogelijkheid kregen hun werk met meer concentratie te presenteren. Onlangs besloot ik de galerie te verplaatsen van een gehuurde ruimte aan de Van Ostadestraat in Amsterdam naar mijn eigen huiskamer. Als vertrekpunt voor een breder onderzoek naar de rol van de galerie in deze huidige tijd, impliceert de verhuizing een zoektocht naar de juiste vorm van presentatie en representatie in de hedendaagse galeriepraktijk in het algemeen en als Apice for Artists in het bijzonder. Ik werk met kunstenaars al vroeg in hun carrière (net (post)academie af) en ga met ieder van hen een langdurige samenwerking aan. Ik hecht hier bij grote waarde aan het voortdurende gesprek tussen mij en de kunstenaar als basis voor samenwerking en ik zie mijzelf dan ook als sparringpartner om in een dialoog tot tussentijdse presentatie momenten te komen. De keuze om vanuit mijn huiskamer te programmeren heeft te maken met de manier waarop ik mijn praktijk wil voortzetten: de galerie als een sociale plek, een platform voor kennisproductie waarbij het onderzoek van de kunstenaar de basis vormt. Een creatief proces is niet aan tijd gebonden, op welk moment deel ik echter een ontwikkeling met het publiek? Een galerie bestaat tenslotte bij de gratie van haar programmering (consistent en onderbouwd). De komende tijd zal ik in de praktijk worden uitgedaagd een vorm te vinden om vanuit het artistieke onderzoek van de kunstenaar een galerie te runnen. Gestoeld op basis van de fundamenten van de bemiddelingspraktijk ga ik op zoek naar manieren waarop het gesprek kan worden gedeeld met een publiek en zal ik worden blootgesteld aan de mogelijkheden en consequenties met betrekking tot de presentatievorm.
Eelco van der Lingen, Nest, Den Haag Nest is een platform voor hedendaagse beeldende kunst met een tentoonstellingsruimte van ruim 400 m2. Nest is gehuisvest in de culturele broedplaats de DCR waar meer dan 35 kunstenaars en ontwerpers werken en een aantal verschillende culturele organisaties opereren. Nest organiseert 8 à 10 tentoonstellingen per jaar. Nest richt zich in haar programma en activiteiten op het tonen van hedendaagse beeldende kunst en op het toegankelijk maken van de beleving van de beeldende kunst. We zien het als onze taak de verbindingen tussen kunstwerk, kunstenaar en publiek te stimuleren. Mede daarom richten we ons sterk op educatie van basisonderwijs, voortgezet onderwijs tot hoger onderwijs. Er worden mini documentaires gemaakt onder de noemer NestTV waarmee we het publiek informeren over de achtergronden van onze projecten en we organiseren veel lezingen en bijeenkomsten. Op dit moment tonen we werk van Izaak Zwartjes, een kunstenaar van Upstream Gallery. In dit project wordt goed duidelijk waar onze rol significant anders is dan die van een commerciële galerie. Bij ons kan Izaak een zaalvullende presentatie maken met een installatie die geen commercieel doel nastreeft. Tegelijkertijd nemen we na dit project weer afscheid van Izaak en gaan we met een andere kunstenaar verder. Upstream werk al sinds 2009 met Izaak. Voor hen is het fijn dat hij bij ons een dergelijk project kan doen en wij profiteren van de begeleiding en expertise van Upstream. Zo vullen presentatieplek en galerie elkaar aan.
Verslag NGA-symposium Pagina 9
PANELDISCUSSIE 2 Tussen galerie en presentatie instelling, een gesprek met Daniela Apice, Apice for Artists, Amsterdam en Eelco van der Lingen, Nest, Den Haag -Nanda Janssen aan Eelco van Lingen: Nest heeft een webshop waarin ook kunstenaarsedities verkocht worden, bijvoorbeeld van Navid Nuur. Wat zijn de overwegingen om deze webshop te runnen? Vormt dit een serieuze bron van inkomsten voor Nest? Eelco van der Lingen: De Nest webshop is een online winkel waar kunstenaarsboeken, Nestuitgaves en kleine exclusieve edities van goede kunstenaars te krijgen zijn. De webshop komt niet voort uit economische motieven, maar uit de behoefte de relatie tussen kunst en publiek te stimuleren. De multiples en uitgaves zijn rond de 600 euro en max. 1000 euro exclusief btw. Er wordt gemiddeld één product in de drie weken via de webshop verkocht. Er is dus geen echte concurrentie met commerciële instellingen. Meestal wordt er werk op de webshop aangeboden van een kunstenaar met wie een tentoonstelling is gemaakt zoals met Navid Nuur. Het voorbeeld voor de Nest shop was niet een commerciële galerie, maar The Whitechapel Gallery die al enige tijd goedkope werken van kunstenaars aanbiedt. Nanda Janssen: Nest maakte deel uit van het Unseen Niches programma van Unseen in Amsterdam. Jullie toonden daar het werk van Dominique Teufen. Was het een verkooppresentatie? Is het voor jullie anders om op een beurs te staan dan op een Kunstvlaai? Wat is het belang voor Nest om op een fotobeurs te staan? Eelco van der Lingen: We werden uitgenodigd om op Unseen te komen staan als non commerciële organisatie, maar het was wel een eis van Unseen dat er werk te koop zou zijn. Voor ons betekende het een podium om een nieuw en groter publiek te bereiken en tegelijkertijd andere manieren van communicatie te onderzoeken. Het was voor ons ook niet winstgevend. We missen overduidelijk de commerciële context en geschiedenis om binnen een dergelijke beurs commercieel succesvol te opereren. Die commerciële context was erg leerzaam, anders dan bijvoorbeeld de Kunstvlaai, waar we vorig jaar stonden. Het was heel anders om opeens met rode stickers en mogelijke verkoop bezig te zijn en uit gesprekken met galeristen bleek hoe anders zij hier mee omgaan. Normaal letten we niet op wat voor soort schoenen mensen aan hebben en bij Nest besteden we net zo veel tijd aan gefortuneerde bezoekers als aan bijstandmoeders uit achterstandswijken. Op dit moment draait Nest op subsidie, maar het huidig klimaat stimuleert ons om alternatieven te onderzoeken. We kijken naar voor de hand liggende routes, maar onderzoeken ook onverwachte paden. We proberen van alles uit, zoals in dit geval Unseen. -Nanda Janssen aan Daniela Apice: Je zou kunnen zeggen dat gezien het profiel van je woonkamergalerie (jij toont niet boven de bank kunst, geen ingelijste kunst, maar meer complexere werken en installaties en dat in een woonkamer) je opschuift van galerie naar een presentatie-instelling. Waarom kiest een galerie ervoor om een presentatie-instelling te zijn? Daniela Apice: Meer dan over het tonen of verkopen van een product, gaat het mij om het voortdurende gesprek tussen mij en de kunstenaar. De woonkamer en open keuken lenen zich daar goed voor, daarna op het juiste moment verkoop- en presentatiemomenten creëren. Nanda Janssen: Wat zijn de (ideële, praktische en financiële) redenen om een woonkamergalerie te beginnen? Daniela Apice: Er zijn natuurlijk financiële redenen voor mijn keuze. Ik was 700 euro huur per maand kwijt aan de vorige ruimte aan de Van Ostadestraat. Maar ik vind de ideële redenen die ik eerder besproken heb belangrijker dan de financiële redenen. Een van de praktische redenen is dat ik er altijd ben, maar het tonen van grote schilderijen zoals van Philipp Kremer is weer moeilijk in mijn woonkamer. Daarvoor wil ik samenwerkingen aangaan met andere ruimtes of galeries.
Verslag NGA-symposium Pagina 10
De kunstbeurs en opkomende alternatieven. Een gesprek met: Fons Hof, Art Rotterdam, Michiel Hogenboom, We Like Art, Francis Boeske, Amsterdam Drawing, Adriana González Hulshof, Kapitaal A en het Amsterdam Art Weekend, Chantal Hendriksen en Marijke Cobbenhagen, magazine You are cordially invited
Francis Boeske, Amsterdam Drawing In 1990 ben ik samen met Hans Gieles VOUS ETES ICI begonnen. De eerste tien jaar maakten we VOUS ETES ICI Editions, werk in kleine oplagen voor een betaalbare prijs. In 2000 openden we de galerieruimte op de Lijnbaansgracht en maakten we tentoonstellingen van Nederlandse en internationale kunstenaars. In 2012 verhuisden we naar de Amsterdamse NDSM-werf in Amsterdam-Noord. Opeens hadden we samen met onze nieuwe buren Nieuw Dakota de beschikking over een ruimte van meer dan 400 m². In de week van de heropening van het Stedelijk Museum in 2012 organiseerden we in de gezamenlijke ruimte een kunstbeurs voor origineel werk op papier: Amsterdam Drawing. De eerste editie waaraan 18 galeries deelnamen was een groot succes. Voor Amsterdam Drawing 2013 werden 40 galeries uitgenodigd, waaronder tien galeries uit het buitenland. Dit keer vond het plaats in een paviljoen van 1200 m² naast de galerie. Amsterdam Drawing is een kleinschalige en specialistische beurs. De focus van Amsterdam Drawing ligt op het afgebakende gebied van origineel werk op papier, van schilderingen, collages tot aan tekeningen op papier. De kleinschaligheid en intimiteit worden benadrukt door de indeling in kabinetten. De dynamiek van een kunstbeurs heeft een eigen tempo. ‘Kijken is weten’ in plaats van ‘meten is weten’. Dat ‘weten’ wordt doorgegeven door een galeriehouder aan de beschouwer. Dat de beste plek om naar kunst te kijken met de mogelijkheid om kennis te vergaren een galerie is, staat voor mij buiten kijf. Het vergt kennis van zaken om het verschil te zien tussen een Rose Wylie uit 1934 en een Charlie Roberts uit 1983.
Adriana González Hulshof, Capital A en het Amsterdam Art Weekend Met Amsterdam Art Weekend wil Capital A een zo groot en divers mogelijk publiek aantrekken, in eerste plaats naar de galeries, maar ook naar musea en instituten. We richten ons op binnenen buitenlandse kunstprofessionals en verzamelaars, maar ook op mensen die in cultuur geïnteresseerd zijn en die wellicht nog nooit een galerie hebben bezocht. Het Amsterdam Art Weekend kwam tot stand toen het Rijksmuseum gedeeltelijk en het Stedelijk Museum gesloten waren en er de behoefte omstond om Amsterdam weer op de kaart te zetten. Met Amsterdam Art Weekend brengen wij de actuele tendensen in de hedendaagse beeldende kunst onder de aandacht, waarbij de verschillende facetten van een kunstenaars carrière worden uitgelicht. Tijdens dit weekend vindt de RijksakademieOPEN plaats en ook De Ateliers heeft een presentatie van hun short track residency. Ook streven we ernaar meer culturele cross-overs te maken. Voorbeelden hiervan zijn de samenwerking met het IDFA en Trouw Amsterdam dit jaar. Veertig galeries, postacademische kunstenaarswerkplaatsen en musea/instituten doen mee. Dit jaar toonden de instituten meer nog dan vorig jaar kunstenaars uit de stal van de galeries, zoals bijvoorbeeld de Oude Kerk waar performances te zien waren van Francesca Grilli en Feiko Beckers.
Chantal Hendriksen en Marijke Cobbenhagen, magazine You are cordially invited Als grafisch ontwerpers werken we voornamelijk met opdrachtgevers die bezig zijn met hedendaagse kunst, zoals musea, instellingen, individuele kunstenaars en fotografen. De representatie van kunst is een onderwerp dat ons inspireert. Wat is de invloed van internet, social media op het visuele aanbod? En hoe beïnvloeden deze verschuivingen ons kijken? Met 'You Are Cordially Invited' onderzoeken wij de mogelijkheden om een bredere inhoudelijke en visuele context te scheppen voor hedendaagse kunst. Met de titel word je van harte uitgenodigd de tweedimensionale tentoonstelling die zich in het tijdschrift afspeelt, te bezoeken. De afbeeldingen van de werken zijn groot en in een ruimtelijk omgeving weergegeven. Korte bijschriften geven net voldoende informatie mee om het werk en/of de kunstenaar te kunnen plaatsen. Binnen andere hedendaagse invloeden uit zowel mode, architectuur, design en voor de kunstwereld kenmerkende evenementen wordt de context en interpretatie onderzocht. Zo vindt er in het eerste nummer door middel van een modereportage, een finnissage plaats en Verslag NGA-symposium Pagina 11
geeft een serie beschrijvingen en anekdotes van bezoeken aan kunstbeurzen en galerieopeningen een zeer persoonlijke blik. 'You Are Cordially Invited' draagt bij om de toegankelijkheid en interesse voor hedendaagse kunst te vergroten bij een breder en gemengder publiek en volgt nieuwe ontwikkelingen van opkomende kunstenaars, instellingen en galeries wereldwijd.
Fons Hof, Art Rotterdam e
De 15 editie van Art Rotterdam vindt plaats in 2014. De beurs blijft een plaats om opkomend talent te ontdekken en de nieuwste ontwikkelingen in de beeldende, actuele kunst te volgen. De top van gevestigde galeries in Nederland zijn vertegenwoordigd met daarnaast opkomend talent uit het buitenland. Art Rotterdam moet zich kunnen onderscheiden van andere beurzen en wil een totaal beleving bieden. ‘Projections’ biedt galeries een betere en mooie manier van het tonen van videokunst. Vorig jaar vond de eerste editie van ‘Art Rotterdam Projections’ plaats en dit jaar komt deze videosectie terug als volledig geïntegreerd beursonderdeel op de nieuwe locatie. De verhuizing: Het was niet meer mogelijk om de oude locatie voor ‘Projections’ te huren en een voordeel van de Van Nellefabriek is dat alle secties van Art Rotterdam onder een dak te zien zullen zijn. In deze mooie architectonische locatie zal daarnaast ook ruimte zijn voor de Mondriaan Fonds tentoonstelling en de We Like Art presentatie.
Michiel Hogenboom, We Like Art De Affordable Art Fair monopoliseert de instap om kunst te kopen met de fantastische PR en de boodschap dat er alleen kunst te koop is onder de 5.000 euro. Toen ik op Art Rotterdam liep kwam ik erachter dat de meeste kunst daar goed geprijsd is en kwaliteit beter was. De beurs is voor een bepaald publiek nog te hoogdrempelig. We Like Art gaat uit van een bottom-up gedachte. We hopen dat onze enthousiaste besprekingen van betaalbaar werk van toonaangevende kunstenaars meer mensen aanzet tot een (eerste) kunstaankoop. Wij denken dat er een enorm potentieel is van liefhebbers en kunstkopers. Een groep die niet of amper bereikt wordt door de galeries. Als je dat reservoir van potentiële kunstkopers over de drempel van een eerste, tweede of derde kunstaankoop weet te krijgen dan komt dat de hele kunstwereld ten goede. Nu mikt iedereen vaak op dezelfde groep mensen, een vergrijsde achterban. Het is jammer dat een grote groep niet geprikkeld wordt om mee te doen. Wij richten ons met We Like Art op dat publiek, op die 95% van beursbezoekers die geen aankoop doen. Op die mensen die wel de kunstpagina’s lezen, af en toe een ‘KunstUur’ of ‘Artmen’ kijken en naar musea gaan en graag tips willen hoe ze moeten beginnen met kunstkopen. Een belangrijk onderdeel hiervan is om samen met het Mondriaan Fonds en ABN AMRO de KunstKoopregeling te promoten bij een nieuw publiek. We zoeken steeds naar partijen om samen te werken in dit streven. (Bijenkorf, Westergas, ING, Open Tuinen Dagen, ART Amsterdam, OBJECT Rotterdam, CJP).
Verslag NGA-symposium Pagina 12
PANELDISCUSSIE 3 -Nanda Janssen aan Fons Hof: De verhuizing naar de Van Nellefabriek lijkt mede ingegeven door groei en dat in tijden van krimp. Welke redenen liggen er ten grondslag aan de verhuizing naar de Van Nellefabriek en is die verhuizing voor langere duur? Fons Hof: De New Art Section groeit met 10 galeries en de Main section groeit ook met 10 galeries, maar het belangrijkste is dat de stands groter worden. Art Rotterdam blijft na deze kleine groei nog steeds een kleine beurs met 90 galeries als men naar Art Brussel met 170 galeries en Art Cologne met 200 galeries kijkt. Nanda Janssen: Specialiseren is jou dus niet vreemd gezien ‘Projections’. Hoe kijk jij aan tegen de specialistische want mediumspecifieke beurzen Unseen, fotografie en Amsterdam Drawing in Nederland? Fons Hof: Videokunst op beurzen tonen is altijd problematisch geweest. Er is altijd te veel licht op een beurs en te weinig ruimte om videokunst echt goed te tonen. En dat terwijl er heel veel goede videokunst is. Vorig jaar is dat heel goed gelukt met de verduisterde ruimte en de grote projectieschermen. De presentatie was heel museaal. -Nanda Janssen aan Francis Boeske: Welke meta gedachte of tendens schuilt er achter de opkomst (en succes) van specialistische beurzen (gericht op een medium) zoals Unseen, Art Rotterdam Projections en Amsterdam Drawing? Francis Boeske: Het is een voorkeur. Het startpunt van werken op papier is vanuit de specialistische hoek interessant. Er is tijd voor specialisaties. Unseen is ongekend en onNederlands. Het gaat een stap te ver met het uitgebreide VIP programma en feesten. Het wordt te veel een festival in plaats van een kunstbeurs. Hoe meer franje erom heen hoe minder er daadwerkelijk naar de kunst wordt gekeken. -Nanda Janssen aan Michiel Hogenboom: Welke tips zou jij de ‘gewone’ galeries willen geven om laagdrempeliger te zijn? Ligt een samenwerking met Unfair niet ook voor de hand? Michiel Hogenboom: Een groep mensen blijft als doelgroep liggen. Dat zijn mensen die nooit een galerie binnenstappen, omdat ze galeries nog te hoogdrempelig vinden met alle voor de handliggende stereotyperingen. De meeste kopers van ‘We Like Art’ stromen door naar galeries. -Nanda Janssen aan Chantal en Marijke: zijn jullie al door de oplage van You Are Cordially Invited, 5.000 heen? Chantal Hendriksen: Het is helaas onduidelijk hoeveel exemplaren van de 5.000 verkocht zijn. We proberen toegankelijkheid en interesse voor hedendaagse kunst te vergroten bij een breder en gemengder publiek door bijvoorbeeld een modeshoot in De Appel erbij te doen. Veel mensen komen nog niet in galeries, die mensen kunnen het tijdschrift thuis op de bank lezen.
Herma Hofmeijer, nieuwe voorzitter NGA Het was een interessante middag over alternatieven, cross-overs en nieuwe initiatieven in de galeriewereld. Het focussen op een nieuw publiek, met hernieuwde concentratie en nieuwe collega’s wordt een signaal voor de toekomst. Maar het geconcentreerd kijken, permanente educatie van zowel jong als oud, het stimuleren van onderzoek, lobbyen en profileren als kunstenaar en ook relaties opbouwen blijft de kern. Als nieuwe voorzitter van het NGA ga ik vooral met u in gesprek met deze onderwerpen.
Verslag NGA-symposium Pagina 13
