~1~
S t a d s r a n d r o u t e:
5-10-15 km
Volg de zwart/wit bordjes of de krijtpijlen. De cijfers achter de omschrijving verwijzen naar de separate historische toelichting
Start: De kantine van de Volewijckers (1) Na verlaten van het Volewijckersterrein: alle afstanden, ook 20, 30 en 40 km 1. LA bruggetje over, (2 en 23) 2. LA Buiksloterdijk op (3) 3. RD Buiksloterdijk, zijpaden negeren (4, 5 en 7) 4. RD brug over Noordhollandskanaal, zijweg links negeren (6 en 8) 5. RD brug over snelweg 6. RA fietspad, langs geel gebouwtje (voormalig benzinestation) 7. LA naar rotonde 8. LA bij rotonde 9. RA oversteken op zebrapad SPLITSING met 5 km, 10 en 15 km verder met 12 ALLEEN 5 km 10.RD Nieuwendammerdijk op (7 ) 11.RA bij nr. 170 , Nieuwendammerkade, 5 km verder met 53 ALLEEN10 en 15 km : 12.LA Waddenweg (9) 13.RA voor brug Waddendijk uitlopen, alle zijstraten negeren, bocht naar links en bij driesprong 14. RD onder viaduct door 15. RD fiets/voetpad met bocht naar rechts, alle zijpaden negeren SPLITSING met 10 KM, 15 km verder met 31 ALLEEN 10 KM 16.RD Koedijkpad (water rechts) 17.RD brug over, Koedijkpad vervolgen 18.RD Beemsterstraat oversteken 19.RD Volendammerweg oversteken, (10) 30/31 maart
5-10- 15 km
~2~ 20.LA aan overzijde Volendammerweg vervolgen, zijstraten negeren 21.RA voor rotonde Spanderswoudstraat 22.LA Hilversumstraat en meteen 23.RA voet/fietspad langs IJdoornlaan 24.RD over brug 25.RA na brug voetpad 26.RD voetpad steeds blijven volgen, alle zijpaden L/R negeren. Einde pad 27.LA Bovenkarspelstraat 28.RD Monnikendammerweg oversteken, over Wognummerplantsoen 29.LA Wognummerstraat 30.RA Nieuwendammerdijk op, 10 km verder met 50 ALLEEN 15 km 31. LA scherpe bocht, Baanakkerspad op 32. RD Werengouw oversteken 33. RD pad volgen, steeds langs het water met bocht naar rechts, zijpaden negeren 34. RD viaduct onder IJdoornlaan 35. RA einde pad: J.H. van Heekpad 36. LA Jisperveldstraat 37. RA bocht, einde weg 38. LA onder viaduct door met bocht naar rechts/links 39. RD volgen tot bruggetje 40. RA, Bruggetje over, na bruggetje (22) SPLITSING met 20, 30 en 40 KM 41. RA bij paal 17880/003 ri Ransdorp (groen) Zwarte Gouw (14) 42. RD Weerslootpad oversteken (15) 43. RD Liergouw oversteken, over bruggetje, bochten links/rechts volgen SAMENKOMST met 20, 30 en 40 KM 44. RA Durgerdammerdijk,Viaduct onder A10, 45. LA Schellingwouderdijk 46. RD onder Zuiderzeeweg/Schellingwouderbrug door (11) 47. RA RUST bij de `Landmarkt` (zondag gesloten), RA na RUST Schellingwouderdijk vervolgen 48.RD na laatste huis flauwe bocht naar rechts 49.LA einde weg daarna RA brug over (16) 50. LA Nieuwendammerdijk op SAMENKOMST met 10 km 51.RD langs Grote Haven, Kleine Haven (12 en 13) 52.LA bij nr. 170 Nieuwendammerkade SAMENKOMST met 5 KM 53. Rechts aanhouden over brug bos in en meteen (17) 54. LA voet/fietspad rood/witte markering volgen 55.RA 1e pad bruggetje over 56.RD op kruising daarna bocht naar rechts 57.LA op T-kruising 30/31 maart
5-10- 15 km
~3~ 58.LA op T-kruising 59.RA 1e pad , pad links negeren 60.LA einde pad , bos uit en direct 61.RA Zamenhofstraat met bocht naar rechts, RA Zamenhofstraat blijven volgen (18) 62.LA Vierde Vogelstraat (19) 63.RA Lange Vogelstraat uitlopen via Vogelplein tot 64.RUST in Museum De Noord (Zamenhofstraat 28A, vierkant losstaand gebouw) (20) Na RUST, weg vervolgen 65. RD Meeuwenlaan bij zebrapad oversteken en aan overzijde (21) 66. RD Kalkoenstraat uitlopen 67. RD Adelaarsweg oversteken en Noorderpark in, direct 68. RA asfaltpad met bocht naar rechts 69. LA bij 2e brug over autoweg 70. RA aan overzijde 71. RD Buiksloterdijk , LET OP !!! U loopt nu tegen de richting in die u eerder liep. 72.RD brug over Buiksloterdijk vervolgen 73.RA bruggetje over , terug naar START 5 km heeft 5,3 km gelopen 10 km heeft 9,9 km gelopen 15 km heeft 15,1 km gelopen.
Bij problemen kan gebeld worden met de kantine van de Volewijckers, Telefoon 020-6316433 of 06-17223216 ( Marianne Weeda)
30/31 maart
5-10- 15 km
~4~ Historische informatie Welkom in Amsterdam Noord. Ooit werd dit wel het Siberië van Amsterdam genoemd. Vroeger lagen hier zelfstandige gemeentes, die samenwerkten in de Unie van het Waterland. Pas in 1920 werd dit gebied door Amsterdam geannexeerd. Door vestiging van vele creatieve bedrijven, het hoofkantoor van de HEMA en het Filmmuseum Eye is dit stadsdeel met 87.000 inwoners een hotspot geworden. 1.De Volewijckers De Volewijckers is een krasse voetbalclub. Al 92 jaar wordt er gevoetbald bij deze roemruchte club, die een aantal mooie hoogtepunten heeft gekend. In het laatste jaar van de tweede wereldoorlog werd de club uit Amsterdam Noord landskampioen ten koste van rivaal ADO Den Haag. Volewijcker Gerben Wagenaar werd een bekend verzetsstrijder. Lange tijd speelden De Volewijckers aan het Mosveld, ook in het betaald voetbal. In 1960 promoveerden de beroemde Mosveld Baby's naar de eredivisie. Zij streden mee om de bovenste plaats tot hun charismatische trainer Daan de Jongh, ten gevolge van een dramatisch ongeval om het leven kwam. Daarna werd geen wedstrijd meer gewonnen. En volgde degradatie. In de jaren zeventig ging de betaalde afdeling op in het nieuwe FC Amsterdam, terwijl de naamgever terugkeerde naar de rangen der amateurs. Inmiddels is besloten te fuseren met DWV. De nieuwe club blijft op dit sportpark 2.De Buiksloterkerk De Buiksloterkerk werd in 1609 gebouwd op een terp. Bij hoog water vluchtten de bewoners naar de terp. Oorspronkelijk was hier méér bebouwing o.a. een school, pastorie, woning van de hoofdmeester. In 1686 werd in Amsterdam de opera als ontuchtig en werelds vermaak verboden en week uit naar Buiksloot. Om nieuwe verboden te voorkomen werd 10.000 gulden (!) geschonken aan de kerk. Daarvan werd de dakgoot aangebracht (die was er eerder dus niet) en de uitbreiding van 1704 bekostigd. Kerken werden uitgebreid om meer begraafruimte te maken want dat was een belangrijke bron van inkomsten 3. Buiksloot Het eerste wat opvalt bij het betreden van de Dijk is, dat de huizen slechts aan één kant staan, aan de andere zijde lag de haven van Buiksloot, een concurrent van Amsterdam. De haven werd gedempt voor de aanleg van het Noordhollands Kanaal. U loopt op de Noorder IJ-en Zeedijk, die bij Schardam ( 4 km ten zuiden van Hoorn ) begint. Ter hoogte van nr. 298 ziet u een groene kilometerpaal. Daar bent u 44 km vanaf het beginpunt. In het buitengebied staan op iedere 100 meter ook rode ronde paaltjes. 4.De Kapiteinshemel Bouwjaren 17e tot 19e eeuw Vanaf de 17e eeuw werd Buiksloot een geliefde pleisterplaats voor schippers van de Amsterdamse handelsvloot. Kapiteins die een goed salaris kregen of flink bijverdienden door privéhandel, investeerden hier in een chique huis om hun oude dag in te slijten. 30/31 maart
5-10- 15 km
~5~ Daarom werd dit deel van het dorp – net als vergelijkbare bebouwing aan de Nieuwendammerdijk – in de volksmond ‘de Kapiteinshemel’ genoemd. 5.Voorname gevels De vermogende kapiteins gaven aanzien aan het dorp. Ze bewoonden huizen met houten gevels die deden denken aan voorname grachtenpanden in Amsterdam. Sommigen hadden, zoals het vroeg-negentiende eeuwse huis op nummer 284, een chique stenen onderpui. Ook nummer 280, met een zeventiende-eeuwse, rijk gesneden gevel uit 1635 en een deuromlijsting uit de achttiende eeuw, zou een mooi voorbeeld kunnen zijn van zo’n kapiteinswoning. Al weet niemand meer helemaal zeker in welke woningen de kapiteins precies woonden. 6.Zeilschepen in het kanaal De bloei van Buiksloot bereikte zijn hoogtepunt tussen 1825 en 1876, toen grote zeilschepen niet langer door de dichtgeslibde Zuiderzee naar de Noordzee voeren, maar door het dijkdorp via het Noordhollands Kanaal. 7.Het goedjaarseinde Een typisch fenomeen bij Zaanse en Waterlandse huizen is het ‘goedjaarseinde’. Wie goed geboerd had, investeerde geld in een uitbouw aan zij- of achterkant van zijn huis. Er zijn nog steeds voorbeelden te ontdekken aan de Buiksloter- en de Nieuwendammerdijk. Veel van deze grote woningen werden later bewoond door meerdere families: één voor, één boven en één achter. In de achterwoningen was het het minst gerieflijk en altijd donker, want deze lagen onderaan de dijk. 8. IJ of Ie Aam, ee, aa, ie het zijn allemaal woorden om water aan te duiden in het Oud-Nederlands. Voorbeeld: Breda, ligt aan de brede Aa. In Noord-Holland vindt je het terug in namen als Middelie en Krommenie. IJ is dus eigenlijk een foute schrijfwijze van een mogelijk gehoorgestoorde monnik 9. Blauwe Zand U loopt nu in één van de in de dertiger jaren gebouwde tuindorpen. De architectuur is gebaseerd op de z.g. Amsterdamse School. Het dorp wordt aangeduid als “Blauwe Zand”, de officiële naam is Tuindorp Buiksloot. cHet zand waarmee de buurt werd opgespoten kleurde blauw op. Als het Nederlands elftal meedoet aan EK of WK kleurt deze buurt volledig oranje. Lopend op de Waddendijk kunt u zien dat de buurt feitelijk in de polder ligt. In deze buurt zijn alleen tuintjes achter de huizen, maar er zijn ook tuindorpen met tuintjes voor en achter. Noord was en is groen! 10.Breek De Schellingwouderbreek is ontstaan na een dijkdoorbraak. In Noord-Holland vindt u meer aanduidingen met breek of braak. Maar ook de aanduiding “Die” geeft aan dat de betreffende watervlakte door dijkdoorbraak is ontstaan 30/31 maart
5-10- 15 km
~6~ 11.Schellingwouderbrug De brug werd in 1957 geopend en was daarmee de eerste vaste oeververbinding voor de auto’s. De IJ-tunnel werd 30-10-1968 geopend. Fietsers en voetgangers hadden eind 19e eeuw al een vaste oeververbinding want die konden over de Oranjesluizen van Schellingwoude naar Amsterdam Oost. 12.Nieuwendam De Oude Dam brak door, dus moest er een Nieuwe Dam komen. Ook Nieuwendam had een haven, die een belangrijke rol heeft gespeeld in de 80-jarige Oorlog. Hier werden troepen verzameld door de Prins om Amsterdam in te nemen. Onder druk hiervan greep de protestantse minderheid ten koste van de katholieke meerderheid de macht in mei 1578. Dit staat bekend als de Alteratie. Daarmee werd oorlog in de stad vermeden. Op de Nieuwendammerdijk 321 was destijds een hulpsecretarie gevestigd, want voor de brug en de tunnel werd de verbinding tussen Noord en de “Stad” alleen onderhouden door ponten. 13.Dooddeur Als u het Nieuwendammermolenpad oploopt ziet u na ± 50 meter een houten huis met een z.g. dooddeur. Dit verwijst naar een Zaans/Waterlandse traditie. Na de huwelijksplechtigheid droeg de man zijn bruid door die deur naar binnen. De deur ging daarna dicht en de ingang werd naar de zijkant van het huis verplaatst. Pas als de vrouw overleed ging zij door de dooddeur naar buiten. In Broek in Waterland kunt u nog tientallen dooddeuren bewonderen. De kleur van de deur vormt altijd een duidelijk contrast met de rest van de gevel. Soms zit de deur zo hoog dat een trapje nodig is. 14.Sosendam en Poppendam Het enige wat aan deze verdwenen dorpen herinnerd is de naam Poppendammergouw. Alleen de 30 km loopt over deze gouw. Lag Poppendam aan de gouw? Of liep de Gouw naar Poppendam? Wij weten het niet. Er is nog geen systematisch onderzoek gedaan. De overigens zeer bekwame archeologische dienst van Amsterdam is vooral geïnteresseerd in het centrum. Bij de opgravingen rond de Noord/Zuidlijn zijn weer belangrijke vondsten gedaan. In 2021 is het 100 jaar geleden dat het gebied met volledige instemming van de bewoners ( alleen 2 burgemeesters waren tegen) door Amsterdam werd geannexeerd. Misschien is dit een goede aanleiding voor de archeologen eens een keer het IJ over te steken. 15.Volkstuinen Langs de route vindt u “ Volkstuincomplexen”. Noord heeft het grootste oppervlakte volkstuincomplexen van heel Nederland waaronder Buitenzorg (zie kopje Simon Vinkenoog .18) . 16.De Oranjewerf Een van de laatste middelgrote werven in Noord. Het dok van de Oranjewerf is na 1945 vergroot op kosten van Duitsland als herstelbetaling voor de geleden oorlogsschade. 30/31 maart
5-10- 15 km
~7~ De werven ADM en NDSM zijn alweer jaren geleden verdwenen. Op het voormalige ADM terrein is een woonwijk verrezen, de IJpleinbuurt. Het NDSM terrein is een z.g. broedplaats, veel van de opstallen staan er nog, die lenen zich goed voor grote dancefeesten en kunstenaars. 17.Het Vliegenbos ’t IJbos werd vanaf 1912 aangeplant als “Bosch voor de arbeiders onder de rook van Amsterdam” om de bewoners van de nieuwe wijken in Noord een recreatiemogelijkheid te bieden. Het is het oudste stadsbos van Amsterdam. SDAP –wethouder Willem Hubert Vliegen was de initiatiefnemer tot de aanleg van het bos. Na zijn dood in 1947 werd het bos naar hem vernoemd. In de oorlog werd het bos grotendeels gekapt ten behoeve van de noodkacheltjes, maar na de oorlog liep het bos weer uit. Het is het grootste iepenessenbos van Europa en een belangrijke ecologische verbinding tussen Amsterdam Centrum en Waterland. In 2002 werd n.a.v. woningbouwplannen in het bos van de Gemeente Amsterdam de Stichting W.H.Vliegenbos opgericht, die zich ten doel stelt het bos te behouden. www.vliegenbos.info). De Stichting heeft onlangs een boek uitgegeven. 18.Simon Vinkenoog Eden was de naam van zijn tuinhuis op het volkstuinenpark Buitenzorg. Simon en Edith woonden er jaarlijks vanaf het voorjaar tot in oktober. Hij werd op 18 juli 2009 (die zijn 81e verjaardag had zullen zijn) begraven op de Begraafplaats Sint Barbara in Amsterdam-West. Op deze begraafplaats is hij vijf maal "dichter van dienst" geweest bij de uitvaart van eenzame overledenen. Vooraf werd zijn kist rondgedragen over Buitenzorg. 19.Vogeldorp Vogeldorp is gebouwd in 1918/1919 volgens de landelijke variant van de Amsterdamse School, vanwege de woningnood in de stad onder het IJ, waarbij het idee van "garden cities" werd toegepast. De 306 woningen werden de “sinaasappelkistjes” van Wibaut genoemd. 20.Museum De Noord Het Museum De Noord is gevestigd in het voormalige Gemeentelijk Badhuis van Vogeldorp en dit is samen met het dorp een gemeentelijk monument. De vorm van het museumgebouw herinnert sterk aan een Noordhollandse stolpboerderij. Het museum brengt in wisseltentoonstellingen de duizendjarige geschiedenis van de bewoning van het stadsdeel Noord in beeld. Daarbij wordt de lokale bevolking zoveel mogelijk betrokken. Lezingen, excursies en andere culturele evenementen larderen de tentoonstellingen. Ook biedt het museum op gezette tijden aan lokale beeldend kunstenaars die wel een atelier in Noord hebben, maar geen expositieruimte, de gelegenheid hun werk tentoon te stellen. Het museum is een door vrijwilligers gedreven organisatie, die in belangrijke mate door particulieren wordt ondersteund. Het museum is een partnerschap aangegaan met Amsterdam, cultuur-historische vereniging. 30/31 maart
5-10- 15 km
~8~ De expositie “Walvissen in Noord, sinds de Gouden eeuw” is te bezichtigen tegen betaling van € 2, =. Komend seizoen biedt het Museum weer door een gids begeleide wandelingen door Noord. 21.Hallen van Parijs Bij de uitgang van het park staan ijzeren bogen, die afkomstig zijn van de afgebroken Hallen in Parijs. De naamsvermelding van het Vliegenbos is gemaakt door de EWP (Experimentele Werkplaats) een uniek praktijkgericht opleidingsproject in Noord 22.Waterland Het gebied kent een langere bewoning dan het deel ten zuiden van het IJ. Grote delen zijn drijvend land, dat door de boeren niet met zware machines bewerkt kan worden. Het zijn dan ook overwegend veeboeren, wel zijn er wat percelen met mais, een gewas dat zelfs onder extreme omstandigheden nog groeit. Omdat er nagenoeg geen landbouwbestrijdingsmiddelen gebruikt worden is het gebied aantrekkelijk voor migrerende vogels, maar ook voor water- en weide vogels. Nergens in Nederland komen zoveel vogels voor. Her en der staan palen waar met kleurbanden wordt aangegeven hoeveel meter dit gebied vanaf 1000 is ingeklonken. Als je veen ontwatert, dan klinkt het in, maar ook erosie is een oorzaak van het zakken tot wel 7 meter. 23.Dorpskerkhoven Toen Napoleon in 1796 ons land bezette voerde hij meteen een belastingstelsel in, dat in grote lijnen nog steeds gebruikt wordt. Om makkelijk te kunnen innen werden mensen verplicht een familienaam (achternaam) op te geven en werd de huisnummering ingevoerd. Ook voerde Napoleon de militaire dienstplicht in en uit hygiënische overwegingen werd het begraven in en rond de kerk verboden. Voortaan lagen de begraafplaatsen buiten de bebouwde kom. Ook Noord kreeg zo’n begraafplaats ( Noorderbegraafplaats) waar recent een crematorium aan is toegevoegd. Des te opmerkelijker dat op alle zeven dorpskerkhoven ( Zunderdorp, Ransdorp, Holysloot, Durgerdam, Schellingwoude, Nieuwendam en Buiksloot) nog begraven wordt. Iedereen kan van dit recht gebruikmaken. Terzijde: In de Oude Kerk te Amsterdam is nog tot 1870 in de kerk begraven. 24.Zunderdorp Op oude kaarten heet dit dorp Sindeldorp. Een Sundel of Zunder is een smalle vaart, die liepen door tot het IJ. In april 1925 is de oude kerktoren door blikseminslag getroffen. De brand, die toen ontstond kon niet geblust worden omdat er enerzijds gebrek aan water was en anderzijds de blusmiddelen ontoereikend waren. De kerk en omringende houten huizen werden gered door ze nat te houden. Voor de beroepsbrandweer van de overkant van het IJ arriveerde, stortte de toren in, daarbij werd de Ransdorper agent Johannes Casper Ligtermoed door de brandende balken getroffen. De volgende dag is hij in het Binnengasthuis overleden. Het mag een wonder heten, dat er niet meer slachtoffers zijn gevallen. Wel werd de halsband van een kettinghond geraakt door een losgeschoten elektriciteitsdraad. Einde hond. Ligtermoed ligt begraven in Ransdorp. Zijn grafsteen wordt “gesierd” door een vallende kerktoren. 30/31 maart
5-10- 15 km
~9~
25.Ransdorp Het dorp ligt niet meer op zijn oorspronkelijke plaats, maar werd in de 15e eeuw verplaatst naar de huidige plek. Toren en kerk werden tussen 1502 en 1542 gebouwd en is daarmee het oudste monument van Amsterdam Noord. De kerk ging in 1615 door brand verloren en later werd de kerk wegens bouwvalligheid afgebroken. De huidige kerk dateert van midden 19e eeuw en is in 2006 door de eigenaar Stadsherstel gerestaureerd. De toren kan beklommen worden en geeft een prachtig uitzicht over het hele Waterland en verder. De toren heeft geen spits want op het dak brandde een vuur, omdat het dienst deed als “vuurtoren” voor de schippers op de Zuiderzee. Ook de Ransdorpers voeren op alle wereldzeeën. De broer van Geertje Dircks, de min van Rembrandts zoon Titus, Pieter woonde als timmerman/ zeeman in Ransdorp. Geertje woonde in Ransdorp voor ze bij Rembrandt kwam. Tegenover de toren staat het voormalig raadhuis met de Waterlandse Zwaan met de gouden kroon om zijn hals en 14 pijlen in zijn rechterpoot. Dit verbeeldt de 14 samenwerkende gemeenten. 26.Galggouw De naam herinnert aan de plek waar de galgen stonden van de samenwerkende Waterlandse gemeenten. Galgen werden buiten de bebouwde kom opgericht, bij voorkeur op een reeds van verre goed zichtbare plaats, ter afschrikking van lieden, die geen goede bedoelingen hadden. 27.Broek in Waterland Broek betekent “drasland”. In de vroege Middeleeuwen vestigden de eerste bewoners zich. Door ontwatering werd het land ongeschikt voor akkerbouw. Het dorp ontstond tussen vier meren. Broek was in de Gouden Eeuw een rijk en welvarend dorp. Er woonden veel welgestelde mensen, die ook bij de VOC betrokken waren. Een overblijfsel daarvan zijn de kralentuinen. Van de kralen die niet voor de handel gebruikt werden, werd voor het huis een mozaïek gemaakt en met keurig geschoren heggetjes en beelden tot een tuin gemaakt. Alles in Broek was trouwens in die tijd erg netjes. De bomen werden in strakke vormen gesnoeid. De straten werden iedere dag met wit zand geveegd. Het vervoer ging over water. De polder Broekermeer was toen nog water en vormde een goede verbinding met Amsterdam. Het Havenrak was een echte haven. 28.Dooddeuren in Broek Let op de sterk contrasterende kleuren van de dooddeur met de kleur van de gevel. Dooddeuren zitten in de voorkant van het huis aan de weg. Daarachter ligt de mooie of zondagse kamer, die alleen op zondag of speciale gelegenheden gebruikt werd. Men kwam in het huis via de zijdeur. De dooddeur werd slechts tweemaal geopend: bij een bruiloft droeg de bruidegom zijn bruid het huis in en bij haar dood ging ze door die deur weer naar buiten. Volgens de volksoverlevering had een ander gebruik van de deur de dood tot 30/31 maart
5-10- 15 km
~ 10 ~ gevolg. Veel dooddeuren zitten hoog in de gevel, er zijn geen trappetjes, die werden er bij gebruik los voor gezet en daarna verwijderd. 29.Neeltje Pater De beroemdste inwoner van Broek is ongetwijfeld Neeltje Pater ( 1730-1789). Zij woonde op Roomeinde 29 en ligt begraven in de NH kerk, midden in het dorp. Zij was gehuwd met Cornelis Schoon ( 1719-1778), die met familieleden een z.g. “ negotiecompagnie” vormde. Na zijn dood zette zij de activiteiten succesvol voort. Zij bezat pakhuizen aan de Brouwersgracht in Amsterdam en schepen die voor de VOC voeren. Zij stierf kinderloos en liet een fortuin van naar schatting 7 miljoen gulden na. Zij leefde in onmin met haar neven en nichten. Neeltje Pater bepaalde dat haar testament pas na 100 jaar geopend mocht worden. Er is toen geen cent gevonden ondanks speurtochten langs banken in binnen – en buitenland. Zelfs werd het Havenrak uitgedregd. De erfgenamen komen nog steeds af en toe naar Broek voor een reünie. Zij hebben de hoop nog niet opgegeven, er worden nog steeds naspeuringen gedaan. 30.Grijs geverfde huizen Lang heeft men gedacht dat dit de oorspronkelijke kleur is waarin de huizen destijds geschilderd waren. Niets is minder waar. De huizen hadden felle en vrolijke kleuren. In de tijd dat Broek tot armoede vervallen was, werden de huizen door meerdere gezinnen bewoond. Zij hadden geen geld voor dure verf. Restjes werden vermengd met veel grondverf, dat mengsel had altijd een grijze kleur. Iedere familie kreeg een eigen huisnummer, zodat één huis soms wel vier huisnummers had. 31.De overstroming van 1916 Het Waterland kent een lange geschiedenis van overstromingen. Al in de 12e en 13e eeuw werd het geteisterd door overstromingen van het Almere, dat later Zuiderzee zou gaan heten. Begin 14e eeuw werden bijna alle dorpen verplaatst. De boeren moesten zelf dijken aanleggen en vormden waterschappen. Die waren toen nog klein en niet altijd succesvol. In de 19e eeuw vond wel een concentratie van de waterschappen plaats, maar de gelden ontbraken om de dijken in goede conditie te houden. In 1916 leidde dat tot een grote overstroming, die ook Broek en Zuiderwoude hard heeft getroffen. De houten huizen werden massaal weggeslagen. Nogal wat huizen zijn reconstructies met gebruikmaking van oud materiaal. De overstroming van 1916 heeft er versneld toe geleid dat grote delen van het Waterland door Amsterdam geannexeerd werden. De gemeente Waterland bestaat uit de kernen: Broek in Waterland, Het Schouw, Ilpendam, Katwoude, Monnickendam, Overleek, Uitdam, Watergang en Zuiderwoude. 32.Volgermeer Eén van de meest vervuilde gebieden in Nederland door illegale demping van chemisch afval. Toen de ernst en het gevaar van de vervuiling duidelijk werden is het gebied rondom geïsoleerd door ijzerplaten diep in de bodem te slaan. Dat had al meteen een opvallend resultaat: In de zomeravonden is het een gekwaak van jewelste, terwijl kikkers zeer gevoelig zijn voor vervuiling. Recent is een groot “schoonmaakproject “ afgerond en is van het terrein een recreatiegebied gemaakt. 30/31 maart
5-10- 15 km
~ 11 ~ 33.Zuiderwoude Net als Schellingwoude herinnert de naam aan de tijd dat daar grote bossen te vinden waren. Nu is het Waterland een open weidegebied dat door de boeren wordt opengehouden. Zouden ze dat niet doen, dan heb je binnen een paar jaar een soort tropisch regenwoud, alleen kouder. 34.Holysloot De naam heeft niets uitstaande met heilig of sloot. Het is een verbastering /verschrijving van “holle slot”, een in het landschap diepliggende weg. Een slot kan ook duiden op een door bomen omsloten ruimte zoals in de naam Buiksloot= Boekeslot. Boek is Oud – Nederlands voor beuk. Holysloot heeft geen doorgaande weg voor auto’s. Als het pontje vaart kunnen fietsers en wandelaars het Waterland in door in het weiland de witte paaltjes te volgen. 35.Durgerdam Een oud niet zo welvarend vissersdorp wat nog goed te zien is aan de kleine, eenvoudige huizen. De haven wordt nu, bijna, uitsluitend voor de pleziervaart gebruikt. Het dorpje is zeer in trek, dus zelfs voor de eenvoudige huizen worden relatief hoge bedragen betaald. De Durgerdammers waren niet blij met de komst van IJburg. 36.Uitdam Toen de schepen nog over de Zuiderzee naar Amsterdam voeren, kwamen zij bij eb voor Pampus te liggen, een zandplaat ter hoogte van Uitdam. De bewoners kwamen op een slim idee. Zij construeerden houten dokken waar de schepen in voeren. Met kabelopstellingen op de wal werden de dokken over de zandplaat getrokken. Deze dokken werden “scheepskameel “ genoemd.
30/31 maart
5-10- 15 km
