Rust en lust in Italië

Tuinen

Rust en lust in Italië Een stukje hemel dat op aarde viel… Het is een passende omschrijving van Italië. Niet alleen het bruisende Italië van gonzende steden, mode en cultuur, maar ook het Italië van lommer en luwte. Stilte, rust en… lust in Italiaanse tuinen en parken. Tekst Eliane Van den Ende • Foto's Carine Cuypers

40

Doc. hotel de russie

Tuinen

Rome ❙ Hotel de Russie

Een vlindertuin pal in het centrum van Rome? Een verborgen hoekje in de Eeuwige Stad? Jawel, het luxueuze vijfsterren Hotel de Russie bezit zo’n oase. Vlakbij de Spaanse Trappen en het Piazza del Popolo kan de vermoeide reiziger zich laven aan rust en zich zelfs culinair laten verwennen op de overweldigende terrassen. Ooit werd deze plek op de Pincio-heuvel “de tuinen der lusten” genoemd, want de beroemde Romeinse smulpaap Lucullus lag er aan zijn rijkelijke banketten. In 2000 werd het hotel, eigendom van Rocco Forte, de Britse zakenman met wortels in een Italiaanse hotelierfamilie, gerenoveerd en won daarmee in 2006 de vijfde plaats bij de Conde Nast Traveler’s Reader Awards. Diezelfde zomer werd ook de Butterfly Reserve geïnaugureerd. Uniek in de wereld is dit vernieuwende stadstuinproject dat samen met het WWF Italia (de plaatselijke afdeling van het wereldnatuurfonds) werd uitgedacht. In de Secret Garden, een achttiende-eeuws ontwerp van Giuseppe Valadier, met een aanplanting specifiek voor stadstuinen, werd voor een wonderbaarlijke wereld gekozen: een wereld vol kleurrijke dag- en nachtvlinders. En dat slaat dan niet op de hotelgasten. Vroeger waren dat vooral adellijke Russen en de tsarenfamilie op de vlucht voor de revolutie – vandaar ook de naam van het hotel – en veel schilders op hun Grand Tour. Er worden op het terras dus niet alleen farfalle (pasta-vlindertjes) gegeten, maar er wordt een heus wetenschappelijk vlinderproject uitgewerkt onder leiding van een bioloog. Nieuwe struiken als aardbeiboompjes, wilde venkel, bloemen andere kolen, zelfs netels werden in de klassieke structuur aangeplant om poppen, rupsen en zelfs motten een gastvrij onderkomen te bezorgen. Een heuse agenda met een planning van welke soort vlinder er op een bepaald tijdstip ontpopt, is te raadplegen. Cleopatra, de meest bekende vlinder in Romeinse tuinen, ontpopt eens begin februari en eens half september. En dan zijn er al die rijkelijke kleuren van Vanessa, Brimstone, Orange Tip, van Pasha en van Painted Lady die rondfladderen. De Secret Garden is bovendien een gezonde plek midden in de stad, want daar waar vlinders zijn, is er geen pollutie. Bovendien kunnen ze er gerust rondfladderen, want ze worden niet bedreigd door insecticiden of fungiciden. Hotel de Russie is dus een veilig onderkomen voor sierlijke gasten allerhande. Hotel de Russie, Via del Babuino 9, Rome, +39-6.32.88.81, www.hotelderussie.it.

STIJL ❙ Juli - Augustus 08

41

Como-meer ❙ Lenno Villa Balbianello

Deze villa weerspiegelt haar elegante grandeur in het water en is omkranst door bergen. De Franse schrijver Stendhal beschreef de villégiatures aan het Como-meer als “elegant, pittoresk en voluptueus”. En als de nevelen dan uit het meer dampen, stijgt de magie rond het rotskasteel. Het Como-meer met zijn spektakeldecor is van oudsher al de geliefkoosde vakantieplek van gekroonde hoofden, verdwaalde poëten en schoonheidsnuivers. De Villa Balbaniello is gebouwd op een rotskaap, Il Dosso d’Avedo, die de baai van Diana en van Venus scheidt. De tuinen die in terrassen naar het water afdalen, zijn uit de rotsen gewonnen. Van op enige afstand lijkt het alsof de villa de voorsteven van een schip is. Er is ook een klein romantisch haventje voor aankomst per boot, alsof het landgoed met de geraniums aan het ingangshekken op een genode bezoeker wacht. Fay ce que voudras (doe wat u wil) staat er boven het portiek van het kleine haventje. Met mondjesmaat, want het domein is nog niet platgelopen door toerisme. De majestueuze eikenbossen, de pijnbomen, de platanen, de getrimde gazons en de bloemenperken, de roze azalea’s, de geknipte laurierbomen, de leilinden worden daar liefdevol verzorgd door de huidige eigenaar FAI (Fondo Ambiente Italiana, de Italiaanse erfgoedinstantie). Het overdonderende uitzicht op het meer moet Franciscanermonniken er in 1540 toe aangezet hebben om er een onderkomen te bouwen. Later werd het huis meer landinwaarts gebouwd om het te beschermen tegen overstromingsgevaar. Eind achttiende eeuw kwam het stulpje in handen van kardinaal Angelo Maria Durini, die er een casino (een klein huisje) liet bouwen. Het buitenhuis moest het decor voor entertainment, recitals en literaire discussies worden. In de negentiende eeuw werd de villa op de heuvel door de adellijke Milanese familie Arconati Visconti uitgebreid en werden de tuinen aangelegd. Marie Arconati Visconti verbleef er soms tijdens de zomermaanden. Marie was van oorsprong een arme Parisienne op wie de rijke edelman Giammartino verliefd werd en haar al zijn bezittingen naliet. Zo erfde Marie ook het kasteel van Gaasbeek bij Brussel. Maar dat is een ander (tuin)verhaal. Villa del Balbianello, Via Comoedia - Lenno, Como, www.fondoambiente.it/ en/beni/villa-del-balbianello-fai-propreties.asp.

42


© Giorgio Majno

Tuinen

Tuinen Sicilië – Palermo-Baghera ❙ Villa Palagonia

Zijn tuinkabouters handige tuininstrumenten? Waarom staan ze anders bij volle daglicht te pronken? En dat al eeuwenlang. Zelfs tot in Sicilië en in de gapende muilen van de stenen mombakkes van de lugubere tuin van Bomarzo. Zoals woeste goden water spugen in het fonteinbekken of een sierlijke dolfijn verfrissende druppels opspuit, zo horen monsters ook bij een Italiaanse tuin. In Palermo, in de Villa Palagonia, hebben ze nog niks van hun afschrikwekkende kracht ingeboet: dwergen, bochelaars, misvormde personages mogen dan wel de tand des tijds hebben ondergaan, iets afstotelijks blijft hun lot. De Duitse dichter Goethe vond het buitendomein een gruwel: de binnenplaats leek op een vervallen kerkhof en de hele villa getuigde volgens de Duitse dichter van slechte smaak. Prins Fransceso Ferdinando Palagonia Gravina liet in 1715 een opulente villa met een dubbele trap naar de piano nobile bouwen. Wel meer adellijke families uit Palermo betrokken een buitenverblijf aan de zee in Baghera, maar het zijn niet allemaal zo’n ‘villa’s van monsters’. Al voor de toegangspoort begroeten de gedrochten de bezoeker. Op de ommuring staan mythologische figuren, krijgers, muzikanten en draken gehouwen in tufsteen van ter plekke. Via de pronkerige poort met bizarre kariatiden en de dreef met oleanders, palmen, pijnbomen, palmvarens, araucaria’s schrijdt de laan naar het excentrieke buitenverblijf, waar nu de spiegelzaal de locatie is voor feesten en evenementen. De verweerde zitbanken aan de statige dubbele trap mijmeren nog over de tijd van toen. Villa Palagonia, Piazza Garibaldi 3, 90011 Bagheria (PA), +91-93.20.88, www.villapalagonia.it (toegankelijk voor het publiek).


43

Siena ❙ Sovicille Villa Cetinale

Waarom staan cipressen in Toscane altijd op de perfecte plaats? Harmonie van de natuur? Of is het met voorbedachten rade? Soms staan ze met een paar achteloos op een heuvel; soms leiden ze het oog; zoals langs de dreven van de Villa Cetinale. Vanaf het landhuis op de heuvel mondt de strakke cipressendreef uit in een groentheater. Dat halfcirkelvormige plein was vroeger het voorhof waar de oude weg uit Siena eindigde. Het landbouwdomein was immers eigendom van de bankiers Chigi uit Siena, die het in de zeventiende eeuw verbouwden tot een pronkerige uiting van macht. Het diende ook als schuiloord wanneer er weer eens bloederige twisten tussen de nobele families van Siena uitbraken. Het familiewapen (de pauselijke mijter en de sleutels van het koninkrijk der hemelen) prijkt boven de voordeur. Paus Alexander VII, ook een telg uit de Chigi-clan, bracht er een groot deel van zijn jeugd door en liet het domein na aan zijn neef kardinaal Flavio Chigi. Begeesterd door de barok liet hij het boerenhof, ooit een Etruskische residentie, verfraaien door architect Carlo Fontana, een leerling van Bernini. Cetinale moest voor de kardinaal een pelgrimsoord, een jachtdomein en een plek voor paardenrennen worden. Een tiental jaar werd er zelfs de beroemde Palio, de paardenrace uit Siena gehouden. Het symbool van de machtige Chigi - een enorm Herculesbeeld - begrenst aan de oostkant de as die het hele domein doorkruist. Ten westen eindigt de perspectiefas in een romitorio (een kluizenaarshol) waar tot het einde van de negentiende eeuw monniken leefden. Dat adelaarsnest lag zo hoog, driehonderd treden, dat de priester maar eens in de week naar de kapel van de villa afdaalde om te mis te zeggen. Er wordt gefluisterd dat kardinaal Flavio om zijn verkwanselde jeugd rouwde. De kardinaal was ooit verliefd en zou zijn rivaal hebben gedood. Spookt de geest van de vermoorde nog in het eikenbos? Nog een ‘zondaar’ was de Engelse lord Lambton die het domein in 1978 kocht, het opknapte, en er zich terugtrok met zijn vriendin Claire Ward. De bloementuin met een weelde van irissen, pioenen, klimrozen, blauweregen en de pergola’s met wijnranken, de papavers en de wilde bloemen is ook Engels van inspiratie, maar dateert wel uit het begin van de twintigste eeuw en is een bedenksel van Mrs Eliot, de Engelse moeder van de markies Chigi.

© ingorrr

Tuinen

© ingorrr

Villa Cetinale, 53018 Sovicille, Siena, +39-577.31.11.47, [email protected], www.villacetinale.com (twee vakantiewoningen zijn er te huur).

Legende

44


Tuinen

© ingorrr

Tekst ❚

Legende


45

Tuinen Ravello ❙ Villa Rufolo

Studeren in de tuin, het kan aan de kust van Amalfi. Het culturele centrum van de Europese Universiteit is er gevestigd in een van de oudste palazzo’s van de laars. Als teken van macht bouwde de familie Rufolo in de dertiende eeuw een grote uitkijktoren in Moorse en Normandische stijl. Het was een goede inspiratieplek voor Giovanni Boccaccio die een tijd in Napels woonde en er verliefd werd op de koningsdochter. Een uitstekende bron voor zijn ondeugende Decamerone. Midden van de negentiende eeuw werd het domein gekocht door Francis Reville Reid. De Schotse diplomaat met standplaats in Napels liet het restaureren en Richard Wagner kwam er op bezoek en onderging de magie. Voor de ‘Betoverde tuin van Klingsor’ in zijn opera Parsifal inspireerde hij zich op het complex in Ravello. Elke jaar in juli wordt er nu een Wagner-festival georganiseerd. De mysterieuze grotten, de bossen en tuinen van Ravello hadden ook hun weerslag in ‘Peer Gynt’, de compositie van de Noor Edvard Grieg die er rondtoerde. Vochtige grotten en fonteinen zijn een bizar decorum op het boventerras van de Villa Rufolo. Parasoldennen zorgen er voor schaduw. Drie terrassen kijken uit op de vallei. Op het onderste liggen strakke perken met éénjarigen, soms in de schaduw van palmen, palmvarens en yucca’s. Op het tussenterras kijkt de oleanderlaan uit over de baai van Sorrento: schoonheid als spektakel.

Doc. Villa Rufolo

Villa Rufolo, www.ravellotime.it/en/visitare_ravello/rufolo.asp.

46


Doc. Giardini di Villa Rufolo

Tuinen

Tuinen in beeld

Inspiratie voor deze tuinen werd gepuurd uit het recente boek ‘De Binnentuin’ van Carine Cuypers. De vormgeefster werd twintig jaar geleden verliefd op Italië en Rome in het bijzonder. Vier à vijf keer per jaar moet ze die geliefde zien. Haar passie voor Rome vertaalde zich in een persoonlijk boek over de Eeuwige Stad en later in een zoektocht naar het waarom van het ronde Pantheon. Haar derde boek over Italiaanse tuinen is opnieuw eigenzinnig, want het start waar andere tuinboeken eindigen. Het is geen praktische gids, veeleer een evocatie, een suggestie om in eigen tuin rustig op reis te gaan. Carine Cuypers zocht rust in onze zo drukke, lawaaierige wereld en die vond ze – raar maar waar – in de Zuid-Europese laars. Tussen de bougainvillea’s, naast de oleanders en de parasoldennen, op bankjes naast terracotta potten met citruse n l a u r ie r b o ompj e s , bij poezen met hun zwijgzame genotzucht mijmert en geniet ze samen met schrijvers en filosofen… dat het een lieve lust is. De Binnentuin, Carine Cuypers, uitgegeven bij Roularta. Info: www.roularta.be en www.carinecuypers.be.


47

Rust en lust in Italië

Recommend Documents